70 ARCHITEKTURA Stefania Lazar
ARCHITEKTURA Stefania Lazar 71
użytku 25 października 1932 roku59, natomiast wcześniej - w końcu 1931 roku i początkach 1932 roku oddano infrastrukturę około szybową – dom zborny, budynek maszyny wyciągowej i wentylatora, budynki szybu60. Piętrowy dom urzędniczy zdobiły ceglane opaski okienne imitujące boniowanie z klińcem. Dom robotniczy, parterowy z użytkowym poddaszem proste opaski ceglane na parterze i naczółki nadokienne w postaci łuku odcinkowego w oknach facjatek. Do ścian szczytowych domu przylegały komórki. W obrębie Trzeciego Szybu planowano zbudować kolejną kolonię domów mieszkalnych, liczącą ponad 20 obiektów w zabudowie koszarowej, po obu stronach drogi. Zamiaru tego, z nieznanych obecnie przyczyn, nigdy nie zrealizowano61.
Kościół i parafia Fot. 29. Domy przy ulicy Trzeci Szyb, lata 30. XX wieku.
dniowej posadowione szczytowo względem ulicy i dwa po północnej ułożone kalenicowo, wykonano sprawdzoną już wcześniej metodą lanego betonu. Domy, powstałe w latach 1929/30, miały tynkowane elewacje i typowy detal ceglany58. Na ich estetykę, różniącą się od powstałych kilka lat wcześniej obiektów, wpływały gęsto rozmieszczone facjatki w dachu oraz nietypowy na Piaskach, historyzujący wykrój okien, zamkniętych dwuramiennym łukiem. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie domy po południowej stronie ulicy, silnie zniekształcone przez liczne ingerencje w historyczną tkankę budynków. W 1932 roku oddano do użytku dwa ostatnie domy zbudowane przez Towarzystwo w ramach przykopalnianego kompleksu mieszkaniowego. Ostatni etap inwestycji zrealizowano przy ulicy Trzeci Szyb, w dwukilometrowym oddaleniu od kopalni. Domy dedykowane dla robotników i urzędników niezbędnych do obsługi i nadzorowania szybu wentylacyjnego nr 3 oddano do
58
AP Kat., Towarzystwo Bezimienne, sygn. 1483, k. 52-57.
Od chwili powstania Piasków i niewielkiej początkowo kolonii robotniczej jej mieszkańcy przynależeli do parafii św. Trójcy w sąsiednim Będzinie. Niemała odległość dzieląca osadę od będzińskiej świątyni z pewnością była mało komfortowa, toteż zaczęto czynić starania o uzyskanie stacjonarnej opieki duchowej dla mieszkańców stale powiększającego się osiedla. Pierwszym miejscem kultu na Piaskach, niewystarczająca pod względem kubatury dla całej społeczności, była kaplica w Domu Zbornym na kopalni, użytkowana od 1907 roku62. W 1912 roku na prośbę Wiktora Viannay`a do pracy duszpasterskiej skierowano tu księdza Zygmunta Boratyńskiego. Dzięki jego staraniom, popartym także przez dyrekcję kopalni oraz miejscową społeczność, jeszcze w tym samym roku na mocy decyzji ówczesnego biskupa Augusta Łosińskiego Piaski wyłączono spod zwierzchności parafii będzińskiej i włączono do parafii św. Stanisława BM
Tamże, k. 156. AP Kat., Towarzystwo Bezimienne, sygn. 82, k. 8. 61 „Plan kolonji Piaski wraz z projektami: drogi, szybiku went. N.3” - reprodukcja w : Wł. Kwaśniak, Czeladź-Piaski…, s. 325. 62 I. Szaleniec, K. Górna, Czeladzka Mater Dolorosa, „Oficyna Saturnowska”, r. I, nr 3, wrzesień 2012, s. 2. 59 60