MUTENA 2.SAYI

Biraz da Genç Kafasından Görün İstedik

MÚTENÁ

İmgiliz Rönesansı Tarihinde Sanat İnsan ve Evren Gözyaşlarını Dünyaya Değil Rabbine Dök

Sanat, insanoğlu var olduğu süre boyunca tarihte farklı şekillerde tekerrür etmiş bir eylemdir. Bir zamanlar bir iglu(ya da iglo) evlerinin yapı düşüncesinde, kimi zamanlar ise büyük kral ve kraliçelerin yaşadığı sarayların iç duvarlarında gezinip duran bu eylem, İngiliz Rönesans tarihinde oldukça büyük bir önem taşır.

Rönesans, daha fazla kompozisyon, estetik ve her şeyden önce tematik özgürlük şemaları altında kültürel bir çiçeklenme dönemiydi.

Bu İngiliz Rönesan’sında adları bilinen 3 insan vardır. Ne var ki tarihte çoğunluk olarak sadece ikisinin kullanmayı tercih ettiği sanat konuşmuştur.

Bunlardan ilki kraliçe I. Elizabeth’dir.

Wainscoting Bir diğer tarz türü de Wainscoting: yani Panelleme’dir. -ki bu Moda Hollanda'dan gelmiş ve o dönemin ingiliz saraylarında kendine çoktan yer edinmişti. Sert veya yarı sert bileşenlerden yapılmış bir duvar kaplamasıdır. Bunlar geleneksel olarak ahşap yapının iç içe geçmiş halidir. Ahşap kaplama, antik çağda taş yapılardaki odaların daha rahat olmasını sağlamak için geliştirildi.

Paneller, odayı soğuk taştan izole etmeye yaradı. Daha modern binalarda, bu tür paneller genellikle dekoratif amaçlarla kurulurdu

KRALIÇE I. ELIZABETH DÖNEMI: Kraliçe I. Elizabeth döneminde resim, heykel, edebiyat, bilim ve sanat alanında önemli gelişmeler yaşanmıştır. Örneğin adını bütün dünyaya yaymayı başarmış olan William Shakespeare ingiliz edebiyat kültürünün, şiirinin ve tiyatrosunun gelişiminde bu dönem içerisinde büyük rol oynamıştır.

Kraliçe I. Elizabeth yabancı nüfuz sahibi olmasından ötürü,, oldukça büyük sarayların iç ve dış dizaynında ve ülke tarihlerine patentini koyabilecekleri mobilyaların bulunduğu döneme ait olmayı başarmış bir kraliçe olduğu kesinlikle göz ardı edilemezdir.

Yerli ve Yabancı nüfüsündan gelen iç ve dış tasarımları: Tudor tarzı. Aslında İngiliz Rönesans tarihi dışında 1485-1603 yılları arasında ortaya çıkan Tudor tarzı mimari, etkilerini Kuzey Amerika’ya kadar taşımıştır.

15 ve 16. yüzyıllar arasında şekillenen Tudor mimarisi, 1800’lerden 1940’lara kadar ABD’de uygulanmıştır. Ve şimdiki çağımıza kadar gelmek için oldukça uğraş verilmiştir.

I. Elizabeth döneminin en büyük stil anlayışı bu Tudor tarzından gelip geçiyor ve o zaman neredeyse bütün mimari yapıları Tudor tarzı olmuştur. Özellikleri ise şunlardır: Mimarisinde dik eğimli çatılar, tuğla kaplı dekoratif bacalar, süslü giriş kapıları ve ahşap ile taş kaplama görülür. Yani aslında filmlerde görünen klasik ama oldukça ihtişamlı sarayların Tudor tarzının yansımasıdır ekranlara.

2

İngiliz Rönesans döneminde büyük rol oynayan mimariler: Ana eserler, aristokrasi için inşa edilmiş, büyük cam açıklıklarla karakterize edilen Gösteri Evi veya Dahi Evi idi.

Terim, mimarlık tarihçisi Sir John Summerson'dan kaynaklanmaktadır ve genel olarak benimsenmiştir. Onları, "... tüm İngiliz binalarının en cüretkarı" olarak adlandırmıştır. Evler, Rönesans mimarisinin geniş tarzına giriyor. Birçok açıdan evlerin tarzı büyük farklılıklar gösteriyor, ancak tutarlı özellikler arasında cam sevgisi, yükseklik, simetrik dış cepheler, binanın tüm tarafları arasında tutarlılık, oldukça kare bir plan ve genellikle yukarıda yükselen köşelerde kule pavyonları vardır. Ana çatı çizgisi ve dekore edilmiş bir ufuk çizgisi… Rönesans dekorasyonunun garip bir karışımı denilebilir.

Spesifik bir örnek göstermek gerekirse bu Hardwick Hall ile oldukça mümkün olacaktır.

Hardwick Hall, "Duvardan Daha Fazla Cam": Derbyshire'daki Hardwick Hall, Elizabeth dönemine ait mimari açıdan önemli bir kır evidir ve Elizabeth dönemi harika evinin önde gelen bir örneğidir . 1590 ve 1597 yılları arasında Bess of Hardwick için inşa edilen bina, Rönesans tarzının bir temsilcisi olan mimar Robert Smythson tarafından tasarlandı . Hardwick Hall, Floransa'dan yavaş yavaş yayılan bu tarzın İngiliz yorumunun en eski örneklerinden biridir .

Hardwick'li Bess, Kraliçe I. Elizabeth'ten sonra İngiltere'nin en zengin kadınıydı ve evi, zenginliğinin ve gücünün göze çarpan bir ifadesi olarak tasarlandı. Hardwick Hall, Floransa'dan yavaş yavaş yayılan bu tarzın İngiliz yorumunun en eski örneklerinden biridir .

Hardwick'li Bess, Kraliçe I. Elizabeth'ten sonra İngiltere'nin en zengin kadınıydı ve evi, zenginliğinin ve gücünün göze çarpan bir ifadesi olarak tasarlandı. Camın bir lüks olduğu bir zamanda pencereler son derece büyük ve çoktur, bu da "Hardwick Hall, duvardan çok cam" sözüne yol açar. Salonun bacaları, dış duvarları zayıflatmadan büyük pencerelere daha fazla alan sağlamak için yapının iç duvarlarına inşa edilmiştir.

Evin tasarımı aynı zamanda yalnızca ev mimarisinde değil, aynı zamanda büyük bir evde yaşamın daha modern bir şekilde sürdürüldüğü yeni konseptleri de gösterdi. Hardwick, büyük salonun girişe dik açılar yerine evin ortasından geçen bir eksen üzerinde inşa edildiği ilk İngiliz evlerinden biriydi .

Bu Saray ve diğer sarayların içersinde ve dışında belki de farklı tasarım ve dizaynlar bulabiliriz ama genel anlamda bir kritik edersek, Tudor ve Wainscoting tarzının bu sarayları elden geçirmiş olduğunu gözler önüne seriyor.

3

KRAL I.JACOB DÖNEMİ: ı. JACOB STUARD (1603-1625) ve oğlu I. CARLOS'un (1625-1649) saltanatlarını kapsayan dönemdir. Bu dönemde Elizabeth tarzının gelişimi pek değişmez, aslında I.Jacob, Elizabeth tarzı tarafından emilen bir periyoda sahibtir. Elizabeth Tarzını takip etti, ancak Maniyerist unsurları birleştirdi.

Maniyerizm, klasik mimarinin denge ve uyumunu ve “sanatsal kişiliği” reddeden bir terime sahiptir.

Bu dönemde de oldukça emektar ve fazla bütçe ayrılması gereken saraylae inşaa edilmiştir.

Iñigo Jones (Londra, 15731652): Iñigo Jones, dönenimin oldukça ünlü mimar ve iç tasarımcısısır. Banqueting House, Whitehall gibi eşsiz yapılarda ve The Square In Covent Garden için tasarlanan alanda Londra'ya damgasını vurmuştur. Çalışmaları, özellikle İngiliz Palladyanizmi olmak üzere, on sekizinci yüzyıl mimarları üzerinde büyük bir etkiye sahipti.

Spesifik olarak bahsetmemiz gereken bir Saray olursa bu muhtemelen Banqueting House yani Ziyafet Evi olurdu.

Iñigo Jones'un klasik mimari şaheseri olan Ziyafet Evi, Palladyanizm ilkelerinin bir İngiliz binasına uygulanmasının ilk örneklerinden biridir. İngiliz mimarisinde bir devrimin başlangıcını işaret ediyor. İtalya'ya seyahat edip antik dünyanın binalarını ve İtalyan Rönesansını gören Iñigo Jones, Kral I. James için yağmurlu Londra'daki etkilerinden bir kısmını yeniden yapılandırmaya karar verdi. Klasik mimari süslemenin stili, şekli ve rengi.

Gezilerinde ziyaret ettiği harabeler, saraylar ve kiliselerle ilgili gözlemlerini ayrıntılı çizimler ve notlar alarak kaydetti. Daha sonra bunların çoğu, binalar ve maske dekoru için kendi tasarımlarını şekillendirdi.

Jones, Ziyafet Evi'nin antik Roma'nın Whitehall'a aktarılmış bir parçası gibi görünmesini amaçladı ve sonuç olağanüstüydü.

Amaçlardan Biri De Londra'da Antik Roma'yi Canlandırmaktı: Iñigo Jones, Ziyafet Evi'nin cephesini orijinal olarak her biri farklı tonlarda üç farklı taş türüyle inşa etti. 1830'larda, John Soane tarafından binanın dışı beyaz Portland Taşı ile yeniden kaplandı, ancak mimar yeni taş işçiliğinde orijinal tasarımı korumaya özen gösterdi.

Ziyafet Evi'nin muazzam yüksekliği, Whitehall Sarayı'nın geri kalanının üzerinde yükseldiği anlamına geliyordu – ki bu gerçek bir ifadeydi. Bugün Ziyafet Evi'ni, onu çevreleyen daha sonraki neo-klasik yapılardan ayırt etmek zordur, ancak dört yüzyıl önce bu mimari tarzın öncüsü olmuştur.

CROMWELLIAN DÖNEMİ: Oliver Cromwell, Charles I'i devirdi, bu dönemin iç mekanları kemer sıkma empoze ediyor, bu nedenle neredeyse hiçbir değişiklik yok. Tarihe adını sanatta yazdırmamış bir krallık dönemi…

Kişisel Sonuç: Aslında bu sarayların dizaynı belli bir noktada gösteriş amaçlı yapılmıştır.

Ki bu sesli söylenmese de oldukça bariz. Ancak Yaratıcı’nın bize sunduğu oldukça cömert ve lüks sanatının içinde yaşarken yeni sanatlar oluşturmak bir yana, o sanatı ölçüde tutmanın da önemi aslında ince bir çizgi denilebilir. Son dönem Cromwellian gibi, şaşalı diğer iki dönemde geçmişte kaldı ve artık çoğu sadece bir müze misali ziyaret edilebilen yerler olarak anılıyorlar.

Bu hikayeleri duymam ardından Tarih hocama şöyle bir soru sordum: Neden insanlar böyle orijinal ve ihtişamlı sarayları ve evleri yapmayı bırakıp, böyle sıradan, dikdörtgen apartmanlar inşaa etmeye başladılar peki? Gülümsedi ve revolüsyonla birlikte gelen yeni bir çağın açılımının desteklendiği bir hareket olduğunu söyledi modern inşaatların.

Bundan çıkarılacak kişisel sonuç ise gözümde şuydu: Her şeyin ne kadar ihtişamlı olduğu halde gelip geçici olduğunu, kimsenin hükmünün ve sanatının, Yaratıcı dışında sonsuza dek sürüp gitmediğini, sadece sanatçıların en sanatkarı olan Yüce Allah’ın bu kainatta en sürdürülen sanatın sahibi olduğunu bir kez daha netçe anladım. Çünkü ne gökyüzü tavanımızda ki yıldızlar bir an olsun popülerlikten düşüyor ne de dünyamızın duvarlarında tablo olarak duran dağlar sıkıcılaşıyor ve devrime ihtiyaç duyuyor.

4

İNSAN VÜCUDU VE EVREN PART 2

A.RÜŞTÜ PELİT

"BEDENDE BİR EVREN, RUHTA SONSUZLUĞUN İZLERİ."

İNSAN VE EVREN İ

nsan vücudundaki tüm elementler, bir yıldızda yapılmıştır ve birçoğu birkaç süpernovadan geçmiştir

İnsan beyni, evrende bilinen en karmaşık nesnedir ve içerisinde yüz milyarlarca nöron ve yüz trilyonlarca bağlantı kurabilen bir sistem bulunur.

Bir bakıma tefekkür edersek insan vücuduyla evrenin bazı benzer şekilleri olduğunu görebiliriz. Gezegen bilimci ve yıldız tozu uzmanı Dr. Ashley King açıklıyor: "Bu tamamen %100 doğru: insan vücudundaki neredeyse tüm elementler bir yıldızda yapıldı ve birçoğu birkaç süpernovadan geçti." Christof Koch, Allen Beyin Bilimi Enstitüsü Baş Bilim Sorumlusu, insan beynini şu şekilde tabir ediyor: "Beyin evrende bilinen en karmaşık nesne".

Diğer ilgi çekici ve en’leri olan galaksiler ise “Sarmal “ ve “Oval” galaksileridir.

Sarmal Galaksinin kendisi Spiral şeklindedir, fırıldak şeklinde kolları vardır. Önemli özelliklerinden bir tanesi evrendeki en parlak galaksilerdendir çünkü içinde bulundurduğu yıldızlar en parlak yıldızlardandır.

“Oval” (Elliptical) galaksiler ise uzatılmış daireler şeklindedirler, çoğunlukla içerisinde en yaşlı yıldızları bulundurdukları için çok parlak bir galaksi değildir, içeresinde bulundurduğu toz ve gaz miktarı da azdır. Oval galaksiler en büyük ve en yaygın galaksilerdir.

“Düzensiz” (Irregular) galaksiler ortak bir şekilleri yoktur. Bilim insanların keşiflerine göre evrendeki en küçük galaksilerdir.

Yine de, bazıları parlak yıldızlar bulundurdukları için oldukça parlak olabilirler.

Mesela en basit örneğinden insan beyni; içerisinde yüz milyarlarca nöron ve yüz trilyonlarca bağlantı kurabilen bir sistem var, beyin baş döndürücü kompleks bir nesne. İnsan beynindeki toplam nöron sayısı gözlemlenebilir evrende ki galaksilerin sayısıyla aynı. İşte bu kadar benzerliğin ve olan üstü sayıda olan maddelerin düzen içinde çalıştırılması nasıl bir güç tarafından değil de, tesadüfen oluşmuş olması nasıl mümkün olabilir?..

6

YILDIZLAR VE GALAKSİLER Evren’in dekorları olarakta adlandırabileceğimiz Yıldızlar, astronomik gaz ve toz bulutlarının kütleçekimi nedeniyle kendi üzerlerine çökmesiyle başlıyorlar ve milyarlarca yıl yaşayabiliyorlar. Yıldızların yüzeylerindeki renklerine göre farklı kategorilere ayrılırlar.

Genellikle, en sıcak yıldızlar beyaz veya mavi renklidir ve en soğuk olanlar kırmızı renklidir.

Galaksiler, milyarlarca yıldızın, güneş sistemlerinin ve gaz ve tozların bir arada tutulmasını sağlarlar. Samanyolu Galaksisi, Güneş Sistemi'nin içinde bulunduğu galaksidir ve sarmal şekildedir.

Samanyolu Galaksisi, içerisinde en parlak yıldızları bulundurduğu için evrendeki en parlak galaksilerden biridir.

Ve o galakside bulunan bizim geçici vatanımız Dünya’nın da bizi aslında sabit tuttuğu tabakaları mevcut. Ve maalesef beşeri faaliyetlerin sonucundan oluşan klor(CI) ve brom (Br) gazları ozon tabakasının parçalanması için temel sebep taşıyorlar. Bu gazların çoğunlukla araba gazları ve sera gazları yoluyla yayılır.

Tabakanın incelmesinin büyük yan etkilerinden birisi yeryüzüne ulaşan morötesi ışıkları artar ve bazı kanser türlerin çoğalmasına sebep olur. Ve bu belki de evrene yaptığımız en büyük kötülüklerden biri olabilir.

DÜNYA VE ATMOSFERİ

Dünya, atmosferinde bulunan gazlar sayesinde tüm canlıların ihtiyaç duyduğu oksijeni sağlıyor. Atmosfer aynı zamanda, insanları, hayvanları ve doğayı Güneş'ten gelen ultraviyole radyasyonundan ve kozmik ışınlardan koruyor Dünya'nın atmosferinde yaklaşık olarak %78 oranında azot (N), %21 oranında oksijen bulunuyor. Geriye kalan yaklaşık %1'lik kısım ise başka elementlerden ve moleküllerden -örneğin argon(Ar), karbondioksit(CO2), metan(CH4)oluşuyor. Dünya'nın dış gaz katmanı olan atmosfer nefes almamız gereken tüm oksijeni Dünya'da tutuyor ve bir diğer işlevi ise insanoğlu, hayvanatı ve doğayı Güneş'ten gelen ultraviyole radyasyonundan ve kozmik ışınlardan koruyor.

Verdiğimiz onca zarara rağmen bizden ve herhangi bir varlığın Dünya’da yaratılmasından önce, sanki hepimiz için hazırlanmış hissi veren bu bilgileri, yüce kitabımız Kur’an’da olan iki sürenin ayetleriyle, aslında bu hissin ne kadar doğru olduğunu görebiliriz.

7

Nahl suresi(16/12-13); Sonra geceyi ve gündüzü, güneşi ve ayı sizin hizmetinize O verdi. Bütün yıldızlar da O’nun emrine boyun eğmişlerdir. Gerçekten bunda aklını kullanan bir toplum için nice ibretler, dersler vardır. O, yeryüzünde sizin için her türde ve her renkte daha nice hayvanlar ve bitkiler yaratmıştır. Elbette bunda düşünüp öğüt alan bir toplum için büyük bir ibret ve ders vardır.

(Kaf sûresi 50/6-8)Hiç üzerlerindeki göğe bakmazlar mı? Bakıp da Bizim onu nasıl sağlamca bina ettiğimizi, onda en ufak bir çatlaklık, dengesizlik olmadığını düşünmezler mi? Yeri de döşedik, oraya dengeyi sağlayacak ağır baskılar, sabit ulu dağlar yerleştirdik. Orada, gönüller, gözler açan her çeşit bitkiden çiftler bitirdik.

Bütün bunları, Allah'a yönelecek her kula Yaradanın kudretini hatırlatması, dersler veren birer basiret nişanesi ve ibret numunesi olması için yaptık.

F.T.

Sizlere bir süreç çocuğunun hikayesini anlatacağım. Benden böyle bahsederlerdi, süreç çocuğu diye… Hala daha kulaklarımda yankılanır bu konuşmalar. Yıllar geçtikçe de süreçte büyüyen çocuktan, evin küçük annesine de dönüşmüş olabilirim. Yetişkinlerin dünyasına erken adım atmıştım. Yaşamak istediğim birçok şeyi bir mum misali söndürdüler. İleri ki paragrafta beni tanıyabilir ya da anlamaya çalışabilirsiniz belki.

4 çocuklu bir ailenin 3.kız çocuğu olarak dünyaya geldim. Hayatımın ilk 3 yılını Çanakkale’de geçirdim. Sonrasında Balıkesir, İvrindi, Dursunbey olmak üzere farklı şehir ve ilçelerde yaşadım. Ailem sıradan normal insanlardı. Babam Nt’de çalışmıştı yıllarca ve daha sonra da bölgede sohbetlere başlamıştı. Annem de aynı şekilde sohbetlere gider ve oradaki ablalarla hasbihal ederdi zannımca. Çocukluğumda anlamazdım çok içinde bulunduğum ortamları ama bildiğim tek şey doğru yerde ve güvende olduğumdu.

Hayatımdaki her şey güzel gidiyordu. Mutluydum ve rahattım..Ta ki 8.sınıftayken bulunduğum yerde, Dursunbey’de, kötü olaylar baş gösterene kadar. Artık orada kalamazdık. Babamın en yakın arkadaşının küçük oğlunun başına akıl almaz bir olay gelmişti, 8 yaşında ya var ya da yoktu küçük çocuk.

İşkence görmüştü ve hayatı boyunca unutamayacağı şeylere maruz kalmıştı.

Kafasına taşla vurulup, ağzı bağlanmıştı ses çıkaramasın diye. Kimse başına gelecekleri duyamasın diye. Hala daha hatırladıkça ellerim titriyor, kanım donuyor, gözlerim doluyor ve bu kadar canavarca yapılan şeyleri sindiremiyorum. Sırf babası hizmetten olduğu için, başına gelmeyen kalmamıştı. Darbeden 3 yıl öncesinde birçok şey patlak vermeye başlamıştı yani. Bulunduğumuz yeri terk etmek mecburiyetinde kalmıştık. Zira bulunduğumuz yerde masum insanlar zarar görürken, hırsızlar ve ne idüğü belli olmayan ve kesinlikle ‘insan’ olarak adlandıramayacağım zalimler ceza evlerinden çıkarılıp sokağa bırakılıyordu. Bu ilk olaydan sonra Balıkesir-merkeze döndük. Yıl 2014’tü ve yıl sonuna doğru sabah namazı vaktinde çalan kapı zilleri ile uyanır olmuştum. Evimize ayda bir ziyaretler başlamıştı. Babam belli bir süre gider polis karakolunda kalırdı. Bazen 10 gün eve gelmezdi, bazen ise 15 günü bulurdu bu durum. O zamanlar hala daha kavrayamıyordum olan biteni. Bu polis ziyaretleri bitmiyordu bir türlü.

9

Artık, apartmanımızdaki komşular ve ev sahibi de bizi istemiyordu. Sonunda tüm aileyle istişare sonucu memlekete gitme ve anneannemin evine yerleşme kararı aldık. Anneannemin evine yerleşeli birkaç hafta olmuştu. Babam okul kayıtlarımızı almak üzere kardeşim ve benim okuluma gitmişti. Sonra bir telefon araması aldık ve babamın söylediği tek cümle şuydu. ‘’Hanım valizimi hazırlayın’’. Babam biliyordu o gün tamamen gideceğini ve geriye uzun bir süre dönemeyeceğini. Gidiş o gidiş, 3 buçuk yıl cezaevlerinde görüştük babamla. Görüşlere ilk gittiğim zamanlar babamın morali iyiydi. Zaman geçtikçe sakalları beyazlamaya, yüzü solmaya başlamıştı babamın. Benim babam çok naifti, dayanamaz diye düşünürdüm çünkü onu kapalı görüşte görmeye dayanamıyordum.

Bu şekilde bir buçuk yıl geçti zannımca. Anneannemin evinde bizim çekirdek ailemiz varken sonralarda teyzemler ve ablamlar da eklendi bu aileye. En büyük ablam yeni doğum yapmış ve bebeği daha 20 günlük iken lojmandan atılmışlardı. Darbe olmuş ve asker olan eniştem ihraç edilmişti. İstanbul’da kalamazlardı.

Eniştem ve ailesi çareyi anneannemin evinde bulmuşlardı. Zira İstanbul, mahşer meydanından farksızdı. Sonrasında Üniversitede doçent doktor olan teyzemin eşi eniştem de ihraç olmuş ve o da anneannemin evine gelmişti. Neredeyse unutuyordum; aranıyorlardı her yerde. Anneannemin 2 katlı evinde 3 aile olarak yaşıyorduk sonuç itibariyle.

Hayatımızdaki aksiyon dur durak bilmeden devam ediyordu. Küçük ablam o zamanlar 22 yaşında idi ve onu da tutuklamışlardı. Henüz yeni üniversitesini bitirmiş ve mezun olmuştu ki gencecik yaşında demir parmaklıkların arasına atılmıştı. Tek suçu herkes gibi ByLock kullanmak ve öğrenci evinde kalmış olmaktı.

Kapalı görüş, ‘’hükümlü ve tutuklular ile ziyaretçilerinin her türlü maddi temasının önlendiği, konuşulanların hazır bulunan görevli tarafından işitilebilecek şekilde izlenebildiği ve ceza infaz kurumu idaresinin bu iş için tahsis ettiği özel bölümde yapılan görüşmelerdir’’. Karşımda bir cam ve telefon ile konuşuyorduk. Ağlamak istemiyordum ama babamı öyle gördükçe yutkunamıyor ve boğazımdaki yumrunun beni zorlamasıyla birlikte göz yaşlarıma mâni olamıyordum. Ayda bir ya da 2 ayda bir açık görüşler oluyordu cezaevi tarafından belirlenen.

Onlara gitmek için birilerini rahatsız etmek mecburiyetinde kalıyorduk. Kimse bizi babamın yanına götürmek istemiyordu. İnsanlar korkuyordu başlarına ya bir iş gelirse diye. Babam kadar sevdiğim, 2.babam diyebileceğim bir babam daha var şu dünya da; Bahattin abi. Bizim komşu, Ayşe ablanın eşi. 12 saat benzinlikte çalıştıktan sonra, sabah bizi alır babamın yanına götürürdü. Çanakkale’den Kepsut’a (Balıkesir L tipi kapalı ceza infaz kurumuna) 3 buçuk saatte varıyorduk. Allah gani gani razı olsun diğer babamdan.

Aramızda kan bağı yoktu ama hizmet bağı vardı.

Böylelikle bizim ceza evi ziyaretleri birden ikiye çıkmıştı. Çanakkale ceza evinde ablamı, Balıkesir cezaevinde ise babamı ziyaret ediyorduk. Bir gün ablam bizi aradı ve Balıkesir’e sevk edildiğini söyledi.

Ablamı babamla aynı cezaevine koymuşlardı sırf eziyet olsun diye. Babamdan sürekli isim istiyorlardı ve yıldırma amacıyla ablamı oraya nakletmişlerdi. Zor oluyordu başlarda onları öyle görmek ama onlar mutlu gibiydiler… En azından bize yansıttıkları manzara oydu. Çok şükür rabbime 6 ay sonra ablam çıktı ve yeniden bir araya geldik. Haksız yere yattığı 6 aylık hapis üstüne birde ekstra 6 sene 3 ay ceza vermişlerdi, suçu varmış gibi sanki…

10

Yine bir sabah kapının tıklanmasıyla uyandım. Kapıyı anneannem açmıştı ve kapıdaki bir adam ‘’Büyük kızın nerede?’’ diye soruyordu. Hemen yataktan sıçrayıp ceketimi giyip kapıya ilerledim, hissetmiştim gelenlerin varlığını, içlerindeki soğukluğu…

Anneannemi köşeye çekip burada annem yok dedim.

Annemi arıyorlardı götürmek için. Sıra anneme gelmişti. Erkek polis içeriye girmek isteyince kardeşlerimin içeride uyuduğunu, müsait olmadıklarını ve beklemelerini söyledim. Yanlarında kadın polis ile gelmişlerdi. Koşarak içeriye gidip kardeşimi ve ablalarımı uyandırdım. Asıl endişem; annemin yerini bilmememdi ve alt kattaki eniştelerimin durumuydu. Kadın polis içeriye girip odalara tek tek bakıyordu, kimliklerimizi toplayıp Gbt yapıyorlardı. Ve hiçbir şey olmamış gibi mahalle muhtarı laubali bi tavırla oturmuş balkonumuzda yemiş yiyordu.

Annem evin içinde yoktu ben de endişelenmeye başlamıştım. Polisler alt kata bakmaya karar vermişlerdi artık.

Alt katın kapısı kitliydi, camı ise açıktı. Kadın polis camdan içeriye iznimiz olmadan girip, içerideki yatakların sıcak olduğunu söylemişti ve orada asker olan eniştemin telefonunu bulmuştu. Şifresi yoktu ve artık eniştemin de kimliği açığa çıkmıştı diyebilirim.

Neyseki eniştelerim arka bahçeden çıkıp kaçabilmeyi başarmışlardı. Evde yoklardı. Kadın polis tekrardan yukarıya çıkıp aramaya devam etti, bu sefer koltukların içlerine bakıyordu.

Sinirlerim iyice gerilmişti ve ‘’koca kadını koltuğun altında mı arıyorsunuz?’’ demiştim. O da sinirlendi zannımca ve hiddetli bir şekilde diğer odalara girip çıktı ve bakmayı unuttuğu tek yere de baktı.

Sonunda annemi kilerde bulmuştu, istediğini elde etmişti. İşte o gün annemi de götürdüler. Artık evin çocuğu olmaktan ziyade minik annesine dönüşmüştüm. Evdekiler dışarıya çıkamadıkları için evin birçok işi benden bir yaş küçük olan kardeşim ve bana kalmıştı. Hapisten yeni çıkmış olan ablam ise babalık konumunu üstlenmek zorunda kalmıştı.

Artık evin içinde çocuklar, enişteler ve anneanne kalmıştı. Çok büyük bir tevafuk olacak ama annemi de babamın olduğu yere yollamışlardı o sıralarda.

Ancak bilmediğimiz tek bir şey vardı babamın; Bandırma’da bir cezaevine nakledilip hücreye kapatılmasıydı. 15 ,16 yaşlarındaydım o zamanlar ve bu olaylar yüzünden psikolojim bozulmuştu. O dönemde 23 kilo kaybetmiştim ve tiroit hastalığım başlamıştı. Bütün bu yaşananlardan sonra yapabileceğim tek bir şey vardı. Aslında çok daha önce yapmalıydım da işte insanoğlu ancak dara düştüğünde rabbine sarılıyor ve bazı şeylerin fakına varıyor diyelim. Rabbime şükürler olsun o zamanlar gözüm açıldı. Dünyalık olan hayat maceramın yörüngesi değişti. Artık daha çok okuyor ve kendi haklarımı savunmak için çabalıyordum. Geriye dönüp baktığımda bu yaşananları hayatım boyunca unutmayacağımı biliyordum.

11

Lakin peygamberler, nebiler, veliler ve evliyalar bile çekmişti. Eğer hiçbir şey çekmemiş olsaydım üzülürdüm. İyi ki de yaşamışım, yaşamışız bunları diyorum. Rabbime binlerce şükürler olsun. Rabbim son nefesimizi verene kadar onun yolundan ayırmasın.

Yazımı bitirmeden önce benim için çok değerli olan bir insandan daha bahsetmek istiyorum ve dualarınızda ona da yer vermenizi rica ediyorum.

Dedem, ismi Mustafa. Arjantin’e adım atmamı sağlayan, beni yurt dışına çıkmam için teşvik eden, ufku açık, gönlü güzel insan. Her zaman arkamızda kapı gibi duran koca yürekli dedem. Babamı ziyarete beraber giderdik. 80 yaşında olmasına rağmen o yollara katlanır ve evladını görmeye gelirdi. Birisi bir şey dediğinde oğlunun arkasında kaya misali durur ve kimseye laf ettirmezdi. Türkiye’den Arjantin’e gelirken uçak biletimi dedem almıştı. 2 yıl sonra görmeye gidecektim onu. Maalesef ben onu göremeden o bu dünyadaki vaktini tamamladı. 10 Şubat 2021 yılında, benim doğum günümde. Çok üzülmüştüm çünkü dedem son nefesinde dahi ‘’evlatlarım, çocuklarım ne olacak’’ demişti. Yüreğimi sızlatan kısım hala daha bizi düşünüyor olmasıydı.

Rabbim onu her daim analım, ona dua edelim diye o günü seçti. O yüzden lütfen sizden ricam; 10 Şubat tarihinde Mustafa dede için bir Yasin, fetih okuyun ve onu unutmayın.

Sizden bir diğer ricam ise sabredelim, ümitvar olalım.

Dünyevi dertlerin içinde boğulmayalım zira oradan çıkış hiçbir zaman yok. Son olarak, yazımı Hazreti Yakub peygamberimizin bir sözü ile bitirmek istiyorum. İçinden gerekli olanı almak artık size düşüyor. Pusula’yı doğru yöne çevirmek artık sizin elinizde.

Hazreti Yâkub (aleyhisselam), ‫َف َص ْب ٌر َجِم يٌل َو ُهللا اْلُم ْس َت َع اُن‬ ‫“ َع ىَل َم ا َتِص ُف وَن‬Artık bana düşen, ümitvar olarak güzelce sabretmektir. Ne diyeyim, sizin bu anlattıklarınız karşısında, Allah’tan başka yardım edebilecek hiç kimse olamaz!”

12

FİLM ÖNERİSİ Y.İhsan Bahayetmez

FİLM HAKKINDA: “Mandalina Bahçesi“, kelimenin tam anlamıyla bir “barış” filmi. Henüz yapımın başında belirtilen tarihsel verilerden öğreniyoruz ki Estonya köyleri 19. yüzyılın ikinci yarısında sorunlu bölge olan Abhazya topraklarında kurulmaya başlamıştır.

1992 yılındaki Gürcü-Abhazya Savaşıyla birlikte bölgede yaşayan Estonyalıların huzurlu hayatları bir anda kaybolur. Birçoğu kendi anavatanlarına dönmeye başlar. Bu arada köyleri de boşaltılır. Geride yalnızca birkaç kişi kalmıştır. Savaş sadece Gürcüler ile Abhaz toplumları arasında değil, Çeçen halkına da sıçrar ve onlar da artık savaşın bir parçası olurlar.

Estonya’ya göç etmeyen ancak ailesinden birçok kişiyi savaşta kaybeden yaşlı marangoz Ivo ile Margus isimli mandalina toplayıcısı iki komşu tek başına kalmışlardır. Savaşın farklı tarafları zaman zaman evlerine baskın düzenleyip iaşelerini bu köylülerden çıkartırlar.

Savaş tüm yıkıcılığı ile sürdüğü sırada, Margus’un mandalina tarlasının çitlerinin bulunduğu yerde Gürcü ve Çeçen askerleri çatışırlar. Arazide yalnızca iki asker yaralı olarak kurtarılır bu iki köylü tarafından. Yaralı taraflardan Ahmed Çeçen tarafını; Nika ise Gürcü kesimini temsil eder. İkisi de Ivo tarafından evinde tedavi edilirlerken birbirlerine olan hasmane tavırlarını devam ettirirler. Ancak bilge halleri ile yaşlı Ivo tarafından onlar, her vakit savaşın kendi evinde devam etmemesi konusundaki ihtarlarına maruz Ivo’nun Abhazya ile derin bağları bulunur. Ataları yüzyılı aşkın bir süredir bu coğrafyaya sığınmıştır. Dolayısıyla marangoz uğraşısı ile bir nevi “inşacı” olan ve tüm halkların müşterek yönlerini bünyesinde taşıyan bir kişiliktir. Ve iki yaralı -aynı zamanda düşman asker, minnet duyguları ile bu ihtiyarın sözlerine uyarlar. Fakat savaşın tüm yıkıcılığının apaçık ortaya çıkması ve bir süre sonra aralarında başlayan samimi ortamın da etkisiyle,

14

iki köylünün bağırıp çağırmadan dile getirdikleri o savaş karşıtlıkları bir bakıma sessizce karşıya geçer ve düşmanca tavır gittikçe iki hasım farklı etnik yapıdaki askerde sönümlemeye başlar. Ve biz izleyenlerin Ivo’nun o bilge hallerinin, o acılı yüz ifadelerinin kökenine tam vakıf olması da filmin sürprizli finaline kalır…

Zaza Urushadze tarafından çekilen “Mandalina Bahçesi“, başta da belirttiğim gibi “savaş karşıtı” kategoride kendisine rahatlıkla yer edinecek bir film. Ancak diğer benzeştiği tür filmlerinden farkını bunu bağırarak, savaşın o kanlı ve kirli yönlerini aksiyon sahneleriyle değil, bir nevi tarafların ağzını kapatarak ve acıyla beslenen o bilge dolu kısa sözlerle meramını izleyene hissettirmesiyle göstermekte. İki düşman askerin ev içi tartışmalarında bile Ivo’nun sesi yükselmez. Ancak o sessiz halin altında o toprakların büyük trajedisini yine de yumruk ağırlığında duyumsarız. Üstelik bu zamana kadar bilinmeyen Estonya halklarının sorunları da işin içindedir bu kez.

Yalnızlık ve terk etme korkusu savaşın bir başka acılı hali görünür ekrana. Ve film ilerledikçe fiziksel düşmanlığın, diğerinin müziğine bile tahammül etmeyecek denli o kültürel husumetin bile nasıl gittikçe azaldığını ve kadim Kafkas haklarının kardeşliğinin nasıl temel alınabileceği minimalist ve oldukça da estetik bir dille yansır önümüze. Filmde kullanılan renkler, Kafkas topraklarına uyumlu şekilde parlaktır ve diyaloglarda yine yerli yerinde görülür.

Tür: Savaş/Drama Yönetmen: Zaza Urushadze Çıkış tarihi: Ekim, 2013 Uzunluğu: 1s 30dk

ANA KARAKTERLER

Lembit Ulfsak

Giorgi Nakashidze

15

Misha Meskhi

Bunları Biliyor muydun? Ömer Vehbi Y.

Hayvanlar Alemi

1

Yılanlar duyamaz.

2 Pireler kendilerinin 100 katı kadar yükseğe zıplayabilirler.

3

Çitalar 0'da 96 km hıza 3 saniyede erişir.

4

Boz ayılar 48 km hızla koşabilirler.

5

Altın kartallar 241 km hızla avlanmak için dalış yaparlar.

6

En uzun yaşayan Galapagos kaplumbağası 152. yaşına girmiştir.

7

Kar leoparları bir seferde 15 metre ileriye zıplayabilirler.

8

Filler suyu kokusunu kilometrelerce uzaktan alabilirler.

9

Devekuşları koşarken bir adımda 5 metre ilerlerler ve 69 km hıza ulaşabilirler.

10 Uçak yılanlar havada 100 metre mesafe katedebilirler ve havadayken dönüş yapabilirler.

11

Kutup ayılarının güneş ışınlarını daha iyi emsin diye beyaz tüylerinin altında siyah derileri vardır.

12 Cırcır böcekleri, çıkardıkları sesleri kanatlarını birbirine sürtüştürerek yaparlar. Her türün farklı bir cırlama sesi vardır.

13 Keçi ve koyunların neredeyse 360 derecelik çevrelerini görebilmelerini sağlayan dikdörtgen şeklinde gözbebekleri vardır.

14

Orman sincapları, yiyecekleri kış ayları için saklama konusunda uzmandır.

Yanaklarına yiyecek dolu cepler yapabilirler.

15

Yeni doğmuş zürafalar doğumdan yarım saat sonra ayaklarının üzerine kalkabilirler.

Su aygırları güneş kremi ve nemlendirici olarak kendi ciltlerinden

16 kırmızı yağlı bir madde salgılarlar.

17

Timsahlar, derilerinin renklerini değiştirebilen hayvanlardır. Güneşlenmek için suyun üstünde yüzerken veya suda gizlenirken rengini değiştirebilirler.

17

KAYNAKLAR Sanat Bölümü https://www.culturagenial.com/es/caracteristicas-delrenacimiento/#:~:text=El%20Renacimiento%20fue%20una%20%C3%A9poca,la%20escultura%20y% 20la%20pintura. https://www.haberturk.com/ronesans-genel-ozellikleri-maddeler-halinde-ronesans-donemi-ozelliklerineler-hteg-3521812?page=2 https://www.hrp.org.uk/banqueting-house/whats-on/inigo-jones-architecture/#gs.3j3egi https://en.wikipedia.org/wiki/Hardwick_Hall

Bilim Bölümü https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/atmosferde-neden-cok-miktarda-azotvar#:~:text=Azotun%20atmosferde%20bol%20miktarda%20bulunmas%C4%B1n%C4%B1n,meydana %20gelen%20tepkimelerde%20yer%20almazlar.) https://p2606322.our.dmu.ac.uk/2020/11/05/similarities-between-the-universe-and-the-humanbody/#:~:text=The%20universe%20may%20be%20self,galaxies%20in%20the%20observable%20univer se (https://www.britannica.com/science/Bodes-law) (https://spaceplace.nasa.gov/galactic-explorer/en/)

Film Öneri Bölümü https://ortakoltuk.com/film-elestirileri/mandalina-bahcesi

Bunları biliyor muydunuz? Bölümü https://listelist.com/hayvanlar-hakkinda-ilginc-bilgiler/ https://www.memurlar.net/album/6792/hayvanlar-hakkinda-en-ilginc-bilgiler.html https://www.ensonhaber.com/galeri/hayvanlar-hakkinda-sasirtici-bilgiler

18

Biraz da Genç Kafasından Görün İstedik

MÚTENÁ Eylül 2023

2. Sayı

@mutena