Atlas Regio Zwolle

ATLAS juni 2020

ATLAS

COLOFON

Titel

Regio Atlas Zwolle

herziene versie Datum juni 2020 Uitgave

Regio Zwolle in samenwerking

met gemeenten en provincies

in Regio Zwolle en studenten van

het CIBAP Opdrachtgever

Regio Zwolle, Gemeente Zwolle en

Provincie Overijssel Regio Zwolle Postbus 10007 8000 GA Zwolle www.regiozwolle.info regiozwolle@zwolle.nl Opdrachtnemer

MUST

Postbus 16631 1001 RC Amsterdam www.must.nl

juni 2020

VOORWOORD ATLAS REGIO ZWOLLE

Soms is de vraag naar een boekwerk groter dan het aanbod en dat geldt ook voor de Atlas Regio Zwolle. Met genoegen presenteer ik dan ook de tweede druk van dit prachtige document vol data en kaarten over Regio Zwolle. Een mooi signaal dat de Atlas zo gretig de weg naar gebruikers vindt.

Deze tweede oplage betekent ook dat we de gemeente Nunspeet kunnen introduceren die vanaf januari 2020 onderdeel is van de bestuurlijke samenwerking Regio Zwolle. Nunspeet is onze 22e gemeente en maakt Regio Zwolle compleet. In deze uitgave konden we de data van Nunspeet nog niet meenemen in kaarten en infographics. Die houdt u nog te goed van ons.

Het doel van de Atlas is het delen van informatie en gegevens. We zien dat bijvoorbeeld beleidsadviseurs bij overheden de Atlas regelmatig raadplegen. Data zijn - naast gezond verstand en goede communicatie – steeds meer nodig om de juiste strategische keuzes te kunnen maken. Bij de lokale gemeente, in de regio, maar ook bijvoorbeeld bij de totstandkoming van de Nationale Omgevingsvisie.

En hoe mooi is het om met de Atlas Regio Zwolle een gezamenlijk referentiekader te hebben: in de Atlas laten overeenkomsten én verschillen de kracht van Regio Zwolle zien. Overeenkomsten vanuit onze gezamenlijke opgaves - economie, menselijk kapitaal, bereikbaarheid, leefomgeving en energie - én verschillen vanuit ons verleden op het gebied van handel, religie, bestuurskracht en landinrichting.

Ik begon het voorwoord met het economisch principe van vraag en aanbod: goed om te ervaren dat meer dan verwacht verschillende maatschappelijke organisaties, ondernemers en inwoners om een exemplaar hebben gevraagd. Daarom verspreiden we de Atlas Regio Zwolle nu ook onder basisscholen, middelbare scholen, het mbo, het hbo en bibliotheken in onze regio. En uiteraard blijft de Atlas ook digitaal beschikbaar via regiozwolle.info.

Veel gebruiksgemak gewenst met deze Atlas!

Peter Snijders, Voorzitter Regio Zwolle

Studentenhuisvesting in Zwolle (Gemeente Zwolle)

Atlas Regio Zwolle 4

Peter Snijders (voorzitter Regio Zwolle)

Atlas Regio Zwolle 5

INHOUDSOPGAVE ATLAS REGIO ZWOLLE

0. Introductie

08

8. Lucht en donker (lucht)

78

1. Samen handen uit de mouwen (mensen)

18

9. Streekenergie (energie)

84

2. Demodelta Regio Zwolle (cultuur)

24

10. Kringlopen sluiten (circulaire economie)

90

3. Zoals het klokje thuis tikt (wonen)

40

11. Goed verbonden (bereikbaarheid en verbindingen)

96

4. (On)zichtbare bewoners (ecologie)

46

12. Van alle markten thuis (economie)

112

5. Vriend en vijand (water)

52

13. Zorgzaam Regio Zwolle (gezondheid)

118

6. Schatkaart (ondergrond)

66

14. Wat van hier komt, is lekker (voedsel en landbouw)

124

7. Van landsbelang (militair)

72

15. Weg van de snelweg (recreatie en toerisme)

138

Atlas Regio Zwolle 6

Atlas Regio Zwolle 7

INTRODUCTIE

REGIO ZWOLLE OP DE KAART Atlas Regio Zwolle: het resultaat van een samenwerking tussen kaartenmakers, ontwerpers, planologen en beleidsmedewerkers van de vier provincies en de tweeëntwintig gemeenten binnen Regio Zwolle. De Atlas is een feitelijke en inspirerende weergave van Regio Zwolle met kaarten en beelden die laten zien hoe rijk en gevarieerd Regio Zwolle is. Van cultuur tot cohesie, van ruimte tot recreatie, van wegen tot water. Kaarten vergroten de kennis van de fysieke leefomgeving op regionaal niveau. Met kaarten kun je de regionale schaal onderzoeken en verbeelden.

Herkenbaarheid van Regio Zwolle Met de Atlas Regio Zwolle zetten we onszelf letterlijk op de kaart. Daarmee draagt de Atlas bij aan de herkenbaarheid van Regio Zwolle. De kaarten en beelden zijn helder en eenvoudig leesbaar, zodat kenners en niet-kenners snel een beeld krijgen over Regio Zwolle. Bestuurders en medewerkers van de overheid,

het onderwijs, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties kunnen de inzichten over het functioneren van de regio gebruiken voor eigen beleid, visie en handelen.

hebben wij twee thema’s toegevoegd: mensen en recreatie & toerisme. Mocht er in de toekomst behoefte zijn aan een update of een uitbreiding, dan horen we dat graag.

Een jeugdige kijk op de regio Wij hebben de afgelopen tijd op een `objectieve’ en feitelijke manier naar de regio gekeken. Tegelijkertijd hebben vijf studenten van het CIBAP, de regionale mbo voor de kunsten, de regio op een creatieve wijze in beeld gebracht. Deze jeugdige kijk op onze regio vindt u verspreid over de Atlas en is gekoppeld aan één van de vijftien thema’s. Wij zien dit als een verrijking van de Atlas.

Atlas Regio Zwolle 8

Leeswijzer De Atlas is bedoeld om Regio Zwolle te leren kennen en te ontdekken. Geen chronologisch verhaal, maar geordend volgens de vijf opgaven van de Nieuwe Agenda. De `bloemblaadjes’ worden één voor één afgelopen.

3. Zoals het klokje thuis tikt (wonen)

2. Demodelta Regio Zwolle (cultuur)

Kennisbank en vraagbaak De Atlas is een kennisbank en vraagbaak tegelijkertijd. Zij brengt een schat aan kengetallen, waarden, ruimtelijke en landschappelijke systemen en structuren van de regio in beeld. De kaarten laten zowel de feitelijke kenmerken van Regio Zwolle zien, als de positie van de regio ten opzichte van omringende regio’s en Europa. Dit aan de hand van vijftien themakaarten met toelichtende infographics en foto’s. Deze thema’s komen overeen met de dertien `lagen’ uit de Nationale Omgevingsvisie. Daaraan

De Nieuwe Agenda Tot slot zijn de vijf opgaven van de Nieuwe Agenda - economie, menselijk kapitaal, leefomgeving, bereikbaarheid en energie - geïntegreerd in de Atlas.

De verschillende themakaarten en infographics zijn gekoppeld aan één of meerdere thema’s.

4. (On)zichtbare bewoners (ecologie) 8. Lucht en donker (lucht)

5. Vriend en vijand (water) 6. Schatkaart (ondergrond)

1. Samen handen uit de mouwen (mensen)

7. Van landsbelang (militair) 13. Zorgzaam Regio Zwolle (gezondheid) 15. Weg van de snelweg (recreatie en toerisme)

12. Van alle markten thuis (economie)

14. Wat van hier komt, is lekker (voedsel en landbouw)

9. Streekenergie (energie) 11. Goed verbonden (bereikbaarheid en verbindingen) 10. Kringlopen sluiten (circulaire economie)

Atlas Regio Zwolle 9

INTRODUCTIE

212 GEMEENTEN IN 4 PROVINCIES

LEGENDA

REGIO GRONINGEN-ASSEN

ATLAS REGIO ZWOLLE INTRODUCTIE Grenzen:

Gemeentegrenzen

Regio Zwolle bestaat uit

Wolvega

tweeëntwintig gemeenten

Vledder

Lemmer

gelegen in vier provincies die vrijwillig met elkaar

Uffelte

Tuk

vele samenwerkingen tussen

Steenwijk

STEENWIJKERLAND

gemeenten, provincies en regio’s in de omgeving, zoals de

Emmeloord

Groningen-Assen. Nunspeet URK

NOORDOOSTPOLDER

Nagele

Rouveen

ZWARTEWATERLAND

infographics.

Hasselt

IJsselmuiden

Swifterbant

Coevorden De Krim

STAPHORST

Genemuiden

meegenomen in de kaarten en

Elim Zuidwolde

Zwartsluis

Ens

Nieuwlande Hollandscheveld

De Wijk

St.Jansklooster

In deze uitgave hebben we de data van Nunspeet nog niet

Koekange

MEPPEL

Noordscheschut

HOOGEVEEN

Ruinerwold

Vollenhove

Slagharen

Lutten

Balkbrug

Gramsbergen

Dedemsvaart

Vinkenbuurt Nieuwleusen

LANDKREIS GRAFSCHAFT BENTHEIM

Bergentheim

ZWOLLE

DRONTEN

HARDENBERG

KAMPEN

Lelystad

Emmen

DE WOLDEN

Wanneperveen

Marknesse

DUTCH TECH ZONE

Ruinen

Blokzijl

Cleantech Regio en de Regio

Pesse

Havelte

Nijeveen

Giethoorn

Metropoolregio Amsterdam,

onderdeel van Regio Zwolle.

Dwingeloo

Steenwijkerwold

andere een antwoord op de

is sinds 1 januari 2020

Provinciegrenzen

Beilen

WESTERVELD

Oldemarkt

samenwerken. Dit is onder

Diever

DALFSEN OMMEN

Kloosterhaar

Itterbeck

Hattemerbroek

HATTEM

Biddinghuizen

Wezep

ELBURG

METROPOOLREGIO AMSTERDAM

Heino

OLDEBROEK Wapenveld

Luttenberg

Doornspijk ‘t Harde

HEERDE

NUNSPEET Harderwijk

Epe

Vroomshoop

Lemelerveld

Wijhe

RAALTE

Nijverdal

Almelo

OLST-WIJHE Olst

Heeten

REGIO TWENTE

Boskamp

NOORD-VELUWE

CLEANTECH REGIO

Atlas Regio Zwolle 10

Atlas Regio Zwolle 11

Deventer

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

INTRODUCTIE

7 LANDSCHAPPEN

LEGENDA

ATLAS REGIO ZWOLLE INTRODUCTIE Type landschap

Bestuurlijke grenzen vervagen als u kijkt naar de verschillende

Diever

Vledder

landschappen. Regio Zwolle Oldemarkt

verschillende landschappen.

0 NAP

Van de oude stuwwallen tot de

Steenwijkerwold

jonge droogmakerijen: allemaal

Steenwijk

van elkaar te ontdekken.

Emmeloord

rode draad op de kaart. Langs deze lijn liggen onder meer de

Koekange

Ook verklaart het de ligging

Nagele

en vorm van sommige dorpen

Ens Genemuiden

en steden: kijk maar eens naar

Elim

De Krim Slagharen

Rouveen

Lutten

Balkbrug

Dedemsvaart

Vinkenbuurt

Hasselt

Nieuwleusen

IJsselmuiden

Bebouwd gebied

Hoogtelijnen

Staphorst

Staphorst en Rouveen.

Swifterbant

Nieuwlande

Zuidwolde

Zwartsluis

Open water

Overige

Kanalen

Hollandscheveld

De Wijk

Vollenhove St.Jansklooster

Urk

Noordscheschut

Hoogeveen

Meppel

Wanneperveen

Marknesse

Zandlandschap

Ruinerwold

Blokzijl

0 NAP-lijn, afgebeeld als een

Ruinen

Nijeveen

Giethoorn

Dwars door de regio loopt de

voormalige Zuiderzeehavens.

Pesse Havelte

zijn ze op relatief korte afstand

Rivierkleilandschap

Stuwwallandschap

Droogmakerij

Uffelte

Tuk

Hoogveenontginning

Veenweidegebied

Dwingeloo

kent maar liefst zeven

Gramsbergen Hardenberg

0 NAP-lijn

Primaire waterkering Bron: Dijkenkaart van Nederland

Kampen Dronten

Ommen

Dalfsen

Bergentheim

Zwolle

Kloosterhaar

Hattemerbroek Wezep

Biddinghuizen

Hattem Heino

Elburg Oldebroek

Lemelerveld

Wapenveld

Luttenberg

Doornspijk

0

N

AP

‘t Harde

Heerde

Wijhe

Olst

Raalte

Heeten

Boskamp

Atlas Regio Zwolle 12

Atlas Regio Zwolle 13

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

INTRODUCTIE

DAILY URBAN SYSTEM

LEGENDA

ATLAS REGIO ZWOLLE INTRODUCTIE Aantal verplaatsingen per uur auto 500-600

Regio Zwolle is voor veel

WOLVEGA

mensen een gebied waarin LEMMER

ze wonen én werken. Kijken

Oldemarkt

autoverplaatsingen richting de stad Zwolle in de ochtendspits,

200-300 100-200

Uffelte

Steenwijkerwold

STEENWIJK

dan zien we zonder de grenzen

Pesse Havelte

te tekenen, Regio Zwolle op de kaart verschijnen. Ook plaatsen Nijverdal en Deventer hebben een sterke relatie met Zwolle.

Koekange

met de meeste dagelijkse Nagele

verplaatsingen. Zouden we

Genemuiden

Hoogeveen als meetpunt

KAMPEN

Dit scenario is gebaseerd op de volgende bronnen:

Dedemsvaart

Nieuwleusen

Ommen

op zowel Zwolle als Lelystad.

Dalfsen

ZWOLLE

system zijn niet hard.

0-100

Bron: Mobiliteitsscan

(Rijkswaterstaat 2014)

Lutten Balkbrug Vinkenbuurt

IJsselmuiden

DRONTEN

Elim De Krim

Dronten een sterke oriëntatie De grenzen van een daily urban

100-200

Slagharen

Rouveen

Hasselt Swifterbant

Nieuwlande

Hollandscheveld

Staphorst

nemen, dan komen plaatsen het vizier. Zo kent een plaats als

200-300

Zuidwolde

Zwartsluis

Ens

Gramsbergen

HARDENBERG

Bergentheim

ELBURG

Wezep Oldebroek

Hattem Heino

Lemelerveld

Wapenveld

Heerde

Netwerk voor effectberekeningen (Auto): NRM Oost 2014 BP18 Dagdeel: ochtend, NRM Oost 2014 met GM versie 3.6.1 Reistijden voor bereikbaarheidskaarten: Netwerk voor effectberekeningen zonder BBI = NRM Oost 2014 BP18 ochtend Deur-tot-deur reistijden OV: gegenereerd obv ov haltehalte reistijden Halte-tot-halte reistijden OV: Default haltes (Nationaal OV-model)

Luttenberg

Doornspijk ‘t Harde

HB-matrix Auto: NRM Oost 2014 BP18

Dagdeel: ochtend, NRM Oost 2014 met GM versie 3.6.1

Kloosterhaar

Hattemerbroek

Biddinghuizen

300-400

Noordscheschut

De Wijk

Vollenhove St.Jansklooster

Urk

HOOGEVEEN

MEPPEL

Marknesse

Iedere plaats heeft zijn eigen

Ruinen

Ruinerwold

Blokzijl

NOORDOOSTPOLDER

Aantal verplaatsingen per uur OV

Nijeveen

Giethoorn

net buiten de regio, zoals

als Groningen en Emmen in

300-400

Dwingeloo

we bijvoorbeeld naar de

`daily urban system` of gebied

400-500

Diever

Vledder

Wijhe

VRIEZENVEEN

RAALTE

NUNSPEET

NIJVERDAL Olst

HARDERWIJK

Heeten

Boskamp

ZEEWOLDE

Atlas Regio Zwolle 14

APELDOORN

DEVENTER

Atlas Regio Zwolle 15

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

MENSELIJK KAPITAAL

MENSELIJK KAPITAAL

LEEFOMGEVING

Krapte en mismatch op de arbeidsmarkt zijn remmende factoren voor economie en samenleving. Daarom zet de regio zowel in op het bevorderen van de beschikbaarheid van arbeidskrachten als op een goede aansluiting van vraag en aanbod. Tegelijkertijd is er sprake van onbenut arbeidspotentieel in de vorm van groepen werkzoekenden met een structureel slechtere arbeidsmarktpositie. Dat betekent dat inclusiviteit een opdracht is.

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

ECONOMIE

De veranderingen op de arbeidsmarkt gaan sneller. Dit vraagt nieuwe vaktechnieken en nieuwe vaardigheden van werknemers. Meer wendbaarheid is gewenst. Dit betekent dat mensen zich permanent moeten ontwikkelen: een leven lang leren.

Studenten van Windesheim in Zwolle (Gemeente Zwolle)

Atlas Regio Zwolle 16

Atlas Regio Zwolle 17

MENSELIJK KAPITAAL

SAMEN HANDEN UIT DE MOUWEN

LEGENDA

1 MENSEN Percentage aantal familiebedrijven

50 % 60% 70%

80% 90% 90%

Bron: CBS familibedrijven in Nederland

Percentage opleidingsniveau

Regio Zwolle wordt gekenmerkt door de vele gezonde familiebedrijven (meer dan 76% van het bedrijvenbestand). Zij vormen samen de verbindende kracht en de on-

LEEFOMGEVING

misbare motor van de economie.

Deze succesvolle mkb’ers zijn diep geworteld in de regionale grond en zijn daardoor enorm betrokken bij de regio en haar inwoners. Dit uit zich bijvoorbeeld in de sponsoring van lokale verenigingen, maar ook in loyaliteit tussen werkgevers en werknemers. De

Lager opgeleid

Hoger opgeleid Bron: CBS

Middel opgeleid

economie van Regio Zwolle is te Opleidingscentra

ECONOMIE

kenmerken als een hoog productieve kenniseconomie, zonder

een wo instelling. In Regio Zwolle

kan iedereen zijn of haar talenten

HBO + neveninstelling ROC + neveninstelling

ROC

ontwikkelen en benutten, bijvoorbeeld aan één van de mbo- en hbo instellingen in de regio. Door een leven lang leren wordt maximaal ingezet op de beschikbaarheid, wendbaarheid en inclusiviteit van

ENERGIE

de mensen. Veel van de kracht van de regio is terug te voeren op de Percentage vestigingen van

drie-eenheid dominee, koopman

familiebedrijven per provincie

en bestuurder. De regio heeft duidelijke christelijke roots; het is

deel van de Biblebelt. Er is meer aandacht voor eigen verantwoor-

delijkheid, zorg voor de medemens

BEREIKBAARHEID

en een sobere levenswijze. De ‘koopman’ heeft betrekking op de Hanzehistorie toen onderling

vertrouwen, handelsgeest en samenwerking essentieel was. De ‘bestuurder’ in dit eeuwenoude

bestuurscentrum kenmerkt zich door openheid en een wederzijdse

Bron: CBS, 2015

gunfactor.

Atlas Regio Zwolle 18

Atlas Regio Zwolle 19

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

MENSELIJK KAPITAAL

1 MENSEN 1.1 Vrijwilligers per wijk 2016

ENERGIE

1.2 Streektaal en dialecten

1.5 Demografische opbouw

Percentage

1.6 Percentage dat religieuze dienst 1 keer per maand bijwoont

Verhouding 65 t.o.v. 20 tot 65 jarigen (%) 1. West-Vlaams 2. Zeeuws 3. Zuid-Hollands 4. Westhoeks 5. Waterlands 6. Zaans* 7. Kennemerlands 8. West-Fries* 9. Bildts, Midslands, Stadsfries en Amelands 10. Kollumerlands 11. Gronings 12. Stellingwerfs 13. Midden-Drents 14. Zuid-Drents 15. Twents 16. Twents-Graafschaps 17. Gelders-Overijssels (Achterhoeks), Sallands, Noordwest-Overijssels en Urkers 18. Veluws 19. Utrechts-Alblasserwaards 20. Zuid-Gelders 21. Noord-Brabants 22. Brabants 23. Oost-Vlaams

14-24 24-29 29-34 34-39 39-44 44-54

Geen info

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

SAMEN HANDEN UIT DE MOUWEN

Bron: Gezondheidsmonitor

Minder dan 25% 25 - 35% 35 - 45% 45 of meer%

Minder dan 14%

14 - 21%

21 - 31%

31 - 47%

47% of meer Onbekend

12 14 17

Bron: Grijze druk per gemeente 2011, CBS

Bron: Nederlandse dialecten, 2008

1.3 Opleidingsniveau theoretisch

1.4 Opleidingsniveau theoretisch

1.7 Bevolkingsontwikkeling 2015-2030

Aandeel in %

Aandeel in %

2015-2030

> 21 21-25 25-30 30-35 35-53

> 21 21-25 25-30 30-35 35-53

Geen info

Bron: De religieuze kaart van Nederland 2015, CBS

1.8 Brede welvaart in Regio Zwolle

Sterke krimp (10% of meer) Krimp (2,5% tot 10%) Stabiel (-2,5%tot 2,5%) Groei (2,5% tot 10%) Sterke groei (10% of meer)

0,70 0,69 0,68 0,67 0,66

BEREIKBAARHEID

0,65 0,64 0,63 0,62 2013

2014

2015

Regio Zwolle Bron: Arbeidsdeelname middelbaar 2019, CBS

Atlas Regio Zwolle 20

Bron: HBO / WO opgeleid, CBS

Bron: PBL

Atlas Regio Zwolle 21

2016

2017

Nederland Bron: Monitor Regio Zwolle 2018

Noorderlichtjesparade (Gemeente De Wolden)

Sint Anna Schuttersgilde (Gemeente Hattem)

Atlas Regio Zwolle 22

Concert Arise in Kampen (Richard Tennekes)

Atlas Regio Zwolle 23

MENSELIJK KAPITAAL

DEMODELTA REGIO ZWOLLE

LEGENDA

2 CULTUUR EN ERFGOED Fysiek

Beschermd stads- en dorpsgezicht

Bron: Cultureelerfgoed

Dossier: Stads- en dorpsge zichten

Wederopbouwgebied

Bron: cultureelerfgoed, 30 wederopbouwgebieden

Schokland Unesco

Bron: Unesco Nederlandse Commisie

Het Woudagemaal Unesco

Bron: Unesco Nederlandse Commisie

Hanzesteden

Bron: visithanzesteden.nl

KoloniĂŤn van Weldadigheid

Bron: kolonienvanweldadigheid.

eu , Locaties

Regio Zwolle is door mensenhanden gemaakt.

Van het veroveren van de

LEEFOMGEVING

woeste gronden tot het temmen van de Zuiderzee: Paasvuren

de regio is een bloemlezing van de Nederlandse landinrichtingstraditie van wereldfaam. Op dit gemaakte Gondelvaart Giethoorn

der eeuwen talloze tradities en gebruiken ontwikkeld. En dat

Bloemencorso Vollenhove

proces loopt tot op de dag van vandaag. Het kaartbeeld is een collage van oude kaarten.

Sigaren IJsselmuiden

Bloemencorso St. Jansklooster

Pinksterrijden

Bovenstemzingen Psalmen

Staphorst Stipwerk

Waterloopbos Bron: Natuurmonumenten.nl

Niet-fysiek

Zwolse Balletjes

ENERGIE

ECONOMIE

Tamboer van Hoogeveen

land hebben zich in de loop

Immaterieel erfgoed

Bron: Kennis centrum immaterieel erfgoed

Dalfser Mop

BEREIKBAARHEID

Bottermarkt

Atlas Regio Zwolle 24

Atlas Regio Zwolle 25

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

BEREIKBAARHEID

1950

Atlas Regio Zwolle 26

Verdedigingslinie/Schietterrein

1890

1980 2010

Atlas Regio Zwolle 27

ienniale Venice 2004. enetië 2004.

0 2013 - F +31 (0)20 470 0561 - mail@must.nl - www.must.nl

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

980 2010 1860

ienniale Venice 2004. enetië 2004.

70 2013 - F +31 (0)20 470 0561 - mail@must.nl - www.must.nl

ENERGIE

MENSELIJK KAPITAAL

890 1920 DEMODELTA REGIO ZWOLLE

2 CULTUUR EN ERFGOED 2.1 De ontwikkeling van Regio Zwolle in stapjes van 30 jaar

1920

Unesco Werelderfgoed Schokland (Gemeente Noordoostpolder)

Staphorst stipwerk (G. Akkerman)

Atlas Regio Zwolle 28

Eigendommen van de Maatschappij van Weldadigheid (Provincie Overijssel)

Atlas Regio Zwolle 29

Atlas Regio Zwolle 30

Atlas Regio Zwolle 31

Atlas Regio Zwolle 32

Atlas Regio Zwolle 33

Atlas Regio Zwolle 34

Atlas Regio Zwolle 35

Atlas Regio Zwolle 36

Atlas Regio Zwolle 37

MENSELIJK KAPITAAL

LEEFOMGEVING

LEEFOMGEVING

Regio Zwolle heeft een aantrekkelijke leefomgeving waar het heel prettig wonen, werken en recreĂŤren is. Om dit te behouden en te versterken zullen we moeten anticiperen op de uitdagingen die op ons afkomen. Daarbij richten we ons op een aantrekkelijke woonomgeving en bedrijventerreinen.

Demografische ontwikkelingen zoals vergrijzing en de toename van het aantal huishoudens is van grote invloed, maar bijvoorbeeld ook maatschappelijke opgaven zoals klimaatbestendigheid. Regio Zwolle speelt binnen de

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

ECONOMIE

opgave leefomgeving proactief in op deze ontwikkelingen en staat voor een inclusieve regio die `fit for the future’ is.

Kraanbolwerk in Zwolle is klimaatadaptief ingericht o.a. door waterdoorlatende bestrating (VanWonen)

Atlas Regio Zwolle 38

Atlas Regio Zwolle 39

MENSELIJK LEEFOMGEVING KAPITAAL

ZOALS HET KLOKJE THUIS TIKT

LEGENDA

3 WONEN Karakter landelijke nederzettingen

Gebied ingericht na 1850

Gebied ingericht tussen 1500

en 1850

Gebied grotendeels ingericht

voor 1500

Bron: Bosatlas ‘type nederzetting’

Zoveel verschillende landschappen, zoveel verschillende woonmilieus. In

LEEFOMGEVING

Regio Zwolle is een rijk palet van verschillende woonmilieus

114,5m2

te vinden. Woonmilieus zijn op veel (subjectieve) manieren te

STEENWIJKERLAND

duiden. Op de kaart is voor het landelijk gebied aangegeven in is ingericht. Voor de grote mate van stedelijkheid is. Hoe

ECONOMIE

roder, hoe meer woningen,

HOOGEVEEN

MEPPEL

Zeer sterk stedelijk

Sterk stedelijk

Matig stedelijk

Weinig stedelijk Bron: PBL Wijk- en buurtmonitor op basis van omgevingsadressendichtheid (wonen + voorzieningen)

98,5m2 NOORDOOSTPOLDER

bedrijven en voorzieningen er te vinden zijn. De gemiddelde

70,4m2

woonoppervlakte verschilt

KAMPEN

grote mate van stedelijkheid in Zwolle tot relatief ruim in de Noordoostpolder en Steenwijkerland met sterk

HARDENBERG

62,5m2

ook in de regio: van relatief compact maar met een zeer

ENERGIE

70,1m2

63,2m2

welke tijdsperiode het gebied kernen is aangegeven wat de

Mate van stedelijkheid

70,1m2

59,5m2 ZWOLLE

64,1m2

grotere afstand.

ELBURG

74,6m2

RAALTE

BEREIKBAARHEID

Gemiddelde woonoppervlakte per persoon gemiddelde van alle typen huishoudens naar gemeentecode in 2017. Cijfer hierboven geeft gemiddelde in Nederland aan. Bron: CBS.

DRONTEN

stedelijke gebieden op iets

64,8m2

Atlas Regio Zwolle 40

Atlas Regio Zwolle 41

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

3 WONEN 3.1 Verkoopprijs bestaande woning

3.2 Gemiddelde woonoppervlakte per persoon

Gemiddelde prijs (duizend euro)

Woonoppervlakte

Minder dan 200 200 - 250 250 - 300 300 - 350 350 of meer

Minder dan 50m2 50 tot 60 m2 60 tot 70 m2 70-80 m2 80 m2 of meer

Bron: CLO (2017)

Bron: CBS (2019)

3.3 Verhuisde personen binnen eigen gemeente

3.4 Bevolkingsontwikkeling per gemeente 2015-2030

Legenda

Woonoppervlakte

Minder dan 36% 36 tot 44% 44 tot 52% 52 tot 60% 60% of meer

3.5 Leeftijdopbouw bevolking Regio Zwolle

Bron: CBS (Bewerking: Provincie Overijssel en Windesheim)

3.6 Bevolkingsontwikkeling Regio Zwolle Gemeenten

Sterke krimp Krimp

Redelijk stabiel Groei

Sterke groei

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

ZOALS HET KLOKJE THUIS TIKT

Bron: CBS, 2016 Atlas Regio Zwolle 42

Bron: PBL

Bron: CBS (bewerking ; Provincie Overijssel).

Atlas Regio Zwolle 43

Stationsweg in Meppel (Gemeente Meppel)

Binnenstad van Elburg (Gemeente Elburg)

Aantrekkelijk wonen en ontspannen in de binnenstad van Zwolle (Gemeente Zwolle)

Atlas Regio Zwolle 44

IJsselfront van Kampen (Richard Tennekes)

Atlas Regio Zwolle 45

MENSELIJK KAPITAAL

(ON)ZICHTBARE BEWONERS 4 ECOLOGIE

Onzichtbare bewoners

Doelsoorten Natura2000

(hoofdsoorten en kenmerkende ondersoorten)

DRENTS-FRIESE WOLD & LEGGELDERVELD

De mens is niet de enige bewoner van Regio Zwolle. De vele beschermde gebieden en

Vogels

het natuurnetwerk van beken, waterlopen en andersoortige

Vissen WEERRIBBEN

verbindingen moeten LEEFOMGEVING

LEGENDA

DWINGELDERVELD

ervoor zorgen dat de onder

Vleermuizen

druk staande biodiversiteit op peil blijft. Zo worden

Slakken

de Weerribben-Wieden

HOLTINGERVELD

bijvoorbeeld optimaal ingericht voor verschillende broedvogels, zoals de roerdomp en de

IJSSELMEER

DE WIEDEN

purperreiger, maar ook de

Kleine zoogdieren

Middelgrote zoogdieren

Vlinders

En in het Dwingelderveld, het ECONOMIE

Kevers

bijzondere grote vuurvlinder. grootste natte heidegebied

ZWARTE MEER

van West Europa, zijn de heide, de jeneverbesstruwelen en

Salamanders

(Water)planten

Bron: www.synbiosys.alterra.nl

OLDE MATEN EN VEERSLOOTSLANDEN

KETELMEER & VOSSEMEER

de veengebieden herstelt. Nu broedt de geoorde fuut er weer,

Vindplaats wold Bron: www.wolveninnederland.nl

Natuurgebieden UITERWAARDEN ZWARTE WATER EN VECHT

terwijl in de heide gevlekte orchis groeit.

Natuurnetwerk NL Bron: provincies

Natura 2000 gebied Bron: www.synbiosys.alterra.nl

Veel bijzondere soorten,

ENERGIE

zoals het vliegend hert, de kievitsbloem en de zeearend,

Ondergrond

vinden hier hun thuis. Ook de wolf heeft zich permanent gevestigd in het gebied.

VELUWERANDMEREN

VECHT- EN BENEDENREGGEGEBIED

Regio Zwolle wordt op een natuurlijke manier bij elkaar gehouden, namelijk door het

Vismigratieroutes

Bron: WGRD-Werkgroep Vismi- gratie

RIJNTAKKEN

Ondergrond (landschapstypes) gelijk aan kaart op pagina 12/13

BEREIKBAARHEID

stroomgebied van een aantal beken en rivieren die tezamen de Rijndelta-Oost vormen.

BOETELERVELD VELUWE

Dit stroomgebied vormt een samenhangend natuurlijk systeem voor vismigratie. Ook strijken veel vogels neer op hun jaarlijkse trektocht.

Atlas Regio Zwolle 46

Atlas Regio Zwolle 47

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

4 ECOLOGIE

4.1 Vismigratie

4.3 Ligging van de terreinen van de drie grote terreinbeherende organisaties

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

(ON)ZICHTBARE BEWONERS

Waterlichamen

ECONOMIE

Volledig en vanaf zee migreerbaar Binnen waterlichamen migreerbaar, maar niet vanaf zee Knelpunten voor stroomafwaarts migrerende vissen Waterlichamen niet migreerbaar

Beheer en/of bezit binnen NNN Beheer en/of bezit buiten NNN Overige NNN op land

Bron: CLO, 2016 Bron: ATKB, 2015

4.4 Vismigratie voorzieningen 2018

ENERGIE

4.2 Natuurnetwerk 2017

BEREIKBAARHEID

Natuurnetwerk op land Gerealiseerd

Gepland 2018 - 2021

Gepland 2022 - 2027

Geen maatregel Onbekend

Bron: CLO, 2017

Atlas Regio Zwolle 48

Bron: PBL, 2018

Atlas Regio Zwolle 49

Nationaal Park Weerribben-Wieden (Provincie Overijssel) Tonnenberg in Heerde (M. Dol)

Kievitsbloemen langs het Zwarte Water (Provincie Overijssel)

Atlas Regio Zwolle 50

Zandverstuiving tussen ‘t Harde en Doornspijk (Gemeente Elburg)

Atlas Regio Zwolle 51

MENSELIJK KAPITAAL LEEFOMGEVING

VRIEND EN VIJAND

LEGENDA

5 WATER Type water

Regio Zwolle leeft met en van het water. De regio profiteert van oudsher economisch van het water, maar moet zich er ook tegen beschermen. De regio bestaat uit een combinatie van oud en nieuw land. Van hoge droge zandgronden, rivierenlandschap, veenweidegebieden tot lager gelegen polders. Zo is Mastenbroekpolder één van de oudste polders van Nederland, terwijl de Oostelijke

Buitenwater

Buitendijks water

Meren en plassen

Polder (naar oudheid)

NNN langs waterstructuur

NNN (buitenwater)

Plekken aan waternetwerk

Stedelijk gebied / dorp

Bedrijventerrein

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

ECONOMIE

Historische kern

Haven

Flevoland één van de nieuwste polders is. In deze delta wordt al eeuwen geleefd met water. Bouwen op de hogere droge zandruggen, handel via de (voormalige) Zuiderzee en landbouw op vruchtbare rivier- en zeeklei brachten een fijne woonomgeving en welvaart.

Regio Zwolle is als deltagebied kwetsbaar voor klimaatverandering. De wisselende hoeveelheid water in de rivieren, de verschillende waterpeilen op het IJsselmeer in combinatie met hoosbuien en extreem droge perioden vragen aanpassingsvermogen.

Daarnaast zorgt de bodemdaling door veenoxidatie in de kop van Overijssel voor uitdagingen op het gebied van de waterhuishouding, landbouw, ecologie landschap en infrastructuur. Tegelijkertijd is het water onze vriend. Op en aan de grote meren en plassen, maar ook op de rivieren en kanalen wordt veel gerecreëerd en gewoond.

Deze wateren hebben ook een grote ecologische waarde, denk bijvoorbeeld aan de Natura 2000 gebieden Veluwerandmeren, IJsselmeer, Vecht- en Beneden Reggegebied of De WiedenWeerribben.

Sluis Stuw Veerverbinding

Openbare zwemplek

Jachthaven

Atlas Regio Zwolle 52

Atlas Regio Zwolle 53

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

MENSELIJK KAPITAAL

VRIEND EN VIJAND 5 WATER

Klimaateffectatlas - Effect: Hitte - Scenario: Huidig klimaat

ctatlas - Effect: Overstroming - Scenario: Huidig klimaat 5.1 Overstromingsrisico’s

5.3 Hittestress

Overstromingsdiepte primaire keringen

Hittestress nachten

Klimaateffectatlas - Effect: Droogte - Scenario: Hui las - Effect: Wateroverlast - Scenario: Huidig klimaat

1 dag 1 week 2 weken 3 weken 1 maand

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

0 -0,2 m 0,2--0,5m 0,5-2m 2-5m >5m

Bron: Klimaateffectatlas

Bron: Klimaateffectatlas

Klimaateffectatlas - Effect: Droogte - Scenario: Huidig klimaat

ectatlas - Effect: Wateroverlast - Scenario: Huidig klimaat

0

5.2 Wateroverlast

pte primaire keringen Jaarlijkse neerslag zien welke gebieden kunnen overstromen en welke epte maximaal op kan treden bij een overstroming vanuit de

700 - 750 mm en, ofwel het hoofdwatersysteem.

750 - 800 mm

Overstromingskenmerken Overstromingsdiepte primaire keringen

gsdiepte speelt een rol800 bij demm mogelijkheden voor - 850 e maatregelen en (verticale) De

850 - 900evacuatie. mm enario’s op deze kaart 900 kunnen niet

- 950 mm allemaal gelijktijdig xtreme noordwesterstorm zal bijvoorbeeld alleen de kustzone aart die de absolute bovengrens aangeeft van wat mogelijk is, via www.overstroomik.nl ook aan inwoners wordt om het waterbewustzijn te vergroten.

20

40 60km

5.4 Bodemdaling 2016-2050

Hittestress door warme nachten Deze kaart geeft een inschatting van het2016 gemiddelde aantal tropische nachten Bodemdaling - 2050 per jaar, in het stedelijk gebied. Tijdens een tropische nacht daalt de temperatuur niet onder de 20 ° C. De minimumtemperatuur is dus 20 ° C of

5 - 10 cm hoger. Warme nachten zijn een belangrijke bij hittestress.

10 - 20factor cm

Klimaateffecten Hittestress door warme nachten

20 - 40 cm

ENERGIE

De klimaatverandering is gebaseerd op het WH-scenario voor 2050. Het WH

40 - 60 cm scenario kent de hoogste temperaturen van de vier KNMI’14-scenario’s. In het

60 cm rekenmodel is het effect van ‘hitte-eilanden’ meegenomen. In buurten met veel verharding is minder verdamping door planten, waardoor het warmer kan worden. Door de aanwezigheid van gebouwen koelt het ’s nachts ook minder snel af: de warmte blijft tussen gebouwen hangen. Hittestress kan bij kwetsbare groepen leiden tot meer arbeidsuitval, een toename van ziektes en vervroegde sterfte. Bij hittestress gaat het niet alleen om hoge temperaturen, maar ook om de combinatie met luchtverontreiniging.

ichting op deze kaartlaag: ga naar het Kaartverhaal via de der op de Klimaateffectatlas.

BEREIKBAARHEID

Voor dit kaartbeeld zijn metingen uit Rotterdam gebruikt. De onderzoeksresultaten zijn doorvertaald naar de rest van Nederland, op basis van de hoeveelheid verharding, de hoeveelheid groen en de gemiddelde gebouwhoogte. Voor meer toelichting op deze kaartlaag: ga naar het Kaartverhaal via de banner rechtsonder op de Klimaateffectatlas.

atlas.wur.nl printdatum: 19 February 2019

maire keringen

slag

Bron: Klimaateffectatlas

http://klimaateffectatlas.wur.nl printdatum: 19 February 2019

Atlas Regio Zwolle 54

0

Bron: Klimaateffectatlas

Atlas Regio Zwolle 55

20

40 60km

0

20

40 60km

Bodemdaling 2016-2050 Bodemdaling ontstaat door krimp, oxidatie en samendrukken van (slappe)

Klimaateffecten

De Stenendijk bij Hasselt (Provincie Overijssel)

Hoge waterstand van de IJssel (Gemeente Hattem )

Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld (Gemeente Heerde)

Atlas Regio Zwolle 56

Reevediep vanaf recreatieschutsluis (Gemeente Kampen)

Atlas Regio Zwolle 57

Atlas Regio Zwolle 58

Atlas Regio Zwolle 59

Atlas Regio Zwolle 60

Atlas Regio Zwolle 61

Atlas Regio Zwolle 62

Atlas Regio Zwolle 63

Atlas Regio Zwolle 64

Atlas Regio Zwolle 65

MENSELIJK KAPITAAL

SCHATKAART

LEGENDA

6 ONDERGROND Type ondergrond

Wie het tapijt optilt, komt een wereld vol schatten tegen.

Zand

Denk aan archeologische

Lemig zand

Klei en zware klei

LEEFOMGEVING

vindplaatsen en terreinen van zeer hoge archeologische waarde, die ons tonen hoe wij

Veen

Ruthne

Kunresy Kunresyl Venehusen

vroeger leefden, en de vele

Sileham

scheepswrakken op de bodem

Rivierklei Bron: Bodemkaart nederland (PDOK)

Hesselte 1/2

van de voormalige Zuiderzee.

Luttelgeest

Marenesse Beulake Tollebeek

ECONOMIE

Water

Orc Algotedorp

Nagele

Marenesse

Sevenhusum

Archeolgie

Staphorst 1/2/3

Emelwarde Ens

Drinkwaterwingebied Bron: Atlas leefomgeving, drinkwaterwingebieden

Rouveen 1/2/3

Enesce

Hoge trefkans archeologie Bron: IKAW (rijksdienst)

Scheepswrakken Bron: GIS data provincie Flevoland, Scheepswrakken

Archeologische vondsten, aangegeven met symbolen Bron: Archeologieopdekaart.nl

Verdwenen dorpen

Bron: http://verdwenendorpen.nl/ kaart/

ENERGIE

Biddingheim

Breuklijn

Bron: Nemokennis link, Een

aardbeving? In Nederland?

Marlies ter Voorde

BEREIKBAARHEID

Doornspijk

Atlas Regio Zwolle 66

Atlas Regio Zwolle 67

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

6 ONDERGROND 6.1 Geothermie

6.2 Geologische overzichtskaart

6.3 Kwel en infiltratie

6.4 Kansrijke gebieden voor de productie van drinkwater uit grondwater

Potentie geothermie

Kwel en infiltratie - huidig

Gebieden

Sterke kwel (> 2mm/dag) 1-2mm/dag

0,5-1 mm/dag)

Enige kwel 0,1-0,5 mm/dag

Geen of weinig

Enige wegzijging (0,1-0,5mm/dag)

0,5-1 mm/dag

1-2 mm/dag

Sterke wegzijging (>2mm/dag)

Boringsvrije zone Grondwaterbeschermingsgebied

Waterwingebied

Gebieden met infiltratie

Potentie hoog Potentie gemiddeld Potentie laag Potentie minimaal

Bron: Structuur visie ondergrond

Bron: TNO Geologische kaart

BEREIKBAARHEID

Bron: Deltares

6.6 Aardkundige waardenkaart

Bodemdaling en stijging in cm

Land/water

3-10 cm 10-20 cm 20-40 cm 40-50 cm 60 cm

Atlas Regio Zwolle 68

Bron: legenda-eenheden te vinden op TNO ( te gedetailleerd om weer te geven)

Ongeschikt of <25m 25 - 100 m 100 - 200 m > 200 m

Bron: Klimaateffec atlas

6.5 Bodemdaling 2016-2050

ENERGIE

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

SCHATKAART

Hoge trefkans Middelhoge trefkans Lage trefkans Zeer lage trefkans Geen info

Bron: Klimaateffectatlas

Atlas Regio Zwolle 69

Bron: Archeologie in Nederland, IKAW

Archeologische opgravingen Oosterdalfsen (Gemeente Dalfsen)

Archeologische opgravingen scheepswrakken in de Noordoostpolder (Peter van de Brandt)

Archeologische opgravingen Oosterdalfsen (Gemeente Dalfsen)

Atlas Regio Zwolle 70

IJsselkogge gevonden bij Kampen (Richard Tennekes)

Atlas Regio Zwolle 71

MENSELIJK KAPITAAL

VAN LANDSBELANG

LEGENDA

7 MILITAIR Linies

Regio Zwolle ligt op de vuurlinie. Sporen uit het militair

IJssellinie

verleden zijn overal te vinden.

Frieslandriegel

LEEFOMGEVING

Niet alleen het militaire erfgoed

Havelte Oost

F-lijn

is van landsbelang, om ons te herinneren aan het verleden,

Q-lijn

ook het huidige militaire

Luchtoorlog

gebruik is belangrijk. Defensie

vraagt dan ook om ruimte in

Vliegveld Havelte

de regio. Militaire gebieden

V1-Baan

zijn in bezit van defensie. Deze

Schijnvliegveld

terreinen zijn meestal niet

Militaire infrastructuur

toegankelijk voor publiek en ECONOMIE

IJsselstellung

krijgen veel rust als er geen

Munitieopslagplaats

oefeningen zijn. Hierdoor

Kazerne

ontstaat er bijzondere natuur.

Onderdrukking en vervolging

Daardoor zijn sommige militaire oefenterreinen onderdeel van het Natura 2000 netwerk.

Munitie magazijnencomplex Stegerveld

Kamp

Onderduikershol Bron: IKME

Huidige militair gebruik

ENERGIE

Militair oefenterrein

Vrijkomend oefenterrein

Bron: Militair NL, MUST Natuur

Oefenterrein De Dellen

Natura 2000

Bosgebieden Bron: nationaalgeoregister.nl

BEREIKBAARHEID

Atlas Regio Zwolle 72

Atlas Regio Zwolle 73

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

7 MILITAIR

7.1 IJsellinie

7.2 Gemeenten met bestaande kazernes, 2018

7.4 Militair erfgoed

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

VAN LANDSBELANG

Bron: Stichting Menno van Coenhoorn

Bron: Ministerie van Defensie , (Bewerking MUST)

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

7.3 Gemeenten met gesloten kazernes, 2018

Bron: Ministerie van Defensie , (Bewerking MUST)

Atlas Regio Zwolle 74

Bron: Militair NL, MUST

Atlas Regio Zwolle 75

N

Het openluchtspektakel Operatie IJssellinieâ&#x20AC;&#x2122; werd in 2017 aan de oever van de IJssel opgevoerd door Theathergroep De Jonge Honden (Jan Amse)

Atlas Regio Zwolle 76

Atlas Regio Zwolle 77

MENSELIJK LEEFOMGEVING KAPITAAL

LUCHT EN DONKER

LEGENDA

8 LUCHT

zijn de kassengebieden bij

Donker

Zenith lucht helderheid

Perfecte donkere lucht

Donkere lucht

Landelijkelucht Voorstadtransitie Voorstedenlucht

Heldere lucht in de voorsteden

Stadstransitie Stadslucht

Bron: lightpollutionmap.info

Stiltegebieden

Bron: clo.nl - Stiltegebieden

Dwingeloo Radiotelescoop

Luttelgeest en IJsselmuiden.

Lucht

Niet alleen op land zijn er plekken van rust en reuring, maar ook in de lucht boven

LEEFOMGEVING

de regio. De Melkweg is op sommige plekken beter te zien dan op andere. Rust en duisternis is niet per se vanzelfsprekend. Opvallend heldere plekken in de regio

Daarentegen is het rondom

Dwingeloo relatief donker.

Zweefvliegveld

ECONOMIE

Helihaven Hangglider veld

Bron: kadata.kadaster.nl/drone kaart/

ENERGIE

BEREIKBAARHEID

Atlas Regio Zwolle 78

Atlas Regio Zwolle 79

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

8 LUCHT 8.1 Beleving horizonvervuiling

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

LUCHT EN DONKER

ECONOMIE

Geen Weinig

Vrij veel Veel

Zeer veel

Bron: Alterra 2006, (WUR, CLO) Dwingeloo Radiotelescoop (Gemeente Westerveld)

ENERGIE

8.2 Cumulatieve geluidsbelasting

BEREIKBAARHEID

dB(A)

0 - 40 40 - 45 45 - 50 50 - 55 55 - 60 60 - 65 > 65

Bron: RIVM/PBL, 2012 Zweefvliegveld Lemelerveld (Gemeente Dalfsen)

Atlas Regio Zwolle 80

Atlas Regio Zwolle 81

MENSELIJK KAPITAAL

ENERGIE

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

In toenemende mate worden we ons bewust van de bedreigingen voor de aarde en het klimaat door onze manier van leven. Bovendien is duurzame ontwikkeling niet langer tegengesteld aan economische ontwikkeling, maar vormt zij een nieuw verdienmodel. Regio Zwolle geeft hieraan invulling via een transitie naar opwekking en gebruik van duurzame energiebronnen.

Floriadeboom of Zonneboom in Nieuwleusen (Gemeente Dalfsen)

Atlas Regio Zwolle 82

Atlas Regio Zwolle 83

MENSELIJK KAPITAAL

STREEKENERGIE

LEGENDA

9 ENERGIE Vraag

Regio Zwolle is rijk aan energie.

Iedere streek binnen de regio

Industrieterrein

heeft zo haar eigen potentiĂŤle

LEEFOMGEVING

hernieuwbare energiebronde westkant van de regio. Dit

Windenergie

agrarische productielandschap

Windturbine - 1000KW

Windturbine - 1000/2000KW

energieproducent. Hier zijn

Windturbine- 2000/3000KW

dan ook de meeste wind-

Windturbine - 3000/7500KW

heeft een tweede functie gekregen, namelijk dat van

oostzijde van de regio ligt een ECONOMIE

Grootverbruiker gas

Aanbod

nen. De wind waait hard aan

turbines te vinden.Aan de intensief (buis)leidingenstelsel.

Geothermie

Regio Zwolle is het knooppunt

Geothermie - Categorie 1

Geothermie - Categorie 2

zijn interessant voor

Geothermie - Categorie 3

de energietransitie.

Potentie restwarmte

van meerdere energienetwerken. Deze troefkaarten

Daarnaast zijn door

Transport

de hele regio lokale

ENERGIE

Mate van stedelijkheid

initiatieven te vinden met

Gasnetwerk

betrekking tot hernieuwbare

Elektriciteitsnetwerk

energie.

Onderstation

Initiatieven Gerealiseerd zonnepark Bron: rondvraag bij gemeenten

BEREIKBAARHEID

Atlas Regio Zwolle 84

Atlas Regio Zwolle 85

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

9 ENERGIE

9.1 Gas- en olievelden

9.2 Windsnelheid op 100m hoogte

Gasveld mogelijk voor opslag gas en Co2 Gasveld mogelijk voor opslag Co2 (Gunstig) Gasveld mogelijk voor opslag Co2 (Ongunstig) Reeds in gebruik als gasbuffer Co2 emissiepunten

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL ENERGIE

STREEKENERGIE 9.5 Potentie energie uit water P Water (GJ/jr)

5.5 - 6.0 m/sec 6.0 - 6.5 m/sec 6.5 - 7.0 m/sec 7.0 - 7.5 m/sec 7.5 - 8.0 m/sec 8.0 - 8.5 m/sec 8.5 - 9.0 m/sec

>5000

5000 - 20000

20000 - 100000 100000-500000 500000

Bron: Structuurvisie ondergrond

Bron: Nationale EnergieAtlas

Bron: Deltares

9.3 Potentieel koude opslag gesloten WKO systeem

9.4 Potentieel warmte opslag gesloten WKO systeem

9.6 Potentie geothermie

(GJ/ha jaar)

(GJ/ha jaar)

Totale potentie aardwarmte uit aquifers

Beperkt Aquifers Mogelijk Goed

Geen info 0 -320 320 - 380 380 - 420 420 - 440 440 - 480

Bron: Nationale EnergieAtlas

Atlas Regio Zwolle 86

Geen info 0 -1200 1200 - 1400 1400 - 1550 1550 - 1700

Bron: Nationale EnergieAtlas

Bron: Nationale EnergieAtlas

Atlas Regio Zwolle 87

Kavelstructuur met windmolens in de Noordoostpolder (Gemeente Noordoospolder)

Atlas Regio Zwolle 88

Sinds 2012 wordt een deel van de kassen in de Koekoekspolder verwarmd met geothermie (Gemeente Kampen)

Atlas Regio Zwolle 89

MENSELIJK KAPITAAL

KRINGLOPEN SLUITEN

LEGENDA

10 CIRCULAIRE ECONOMIE Recycle locaties Afvalbrengstation

In 2050 heeft Nederland een economie gestoeld op de

Milieustraat

gedachten van een circulaire

Gemeentewerf

LEEFOMGEVING

economie. In een circulaire

Afvalscheidingstation

economie bestaat geen afval en worden grondstoffen steeds

opnieuw gebruikt. In andere

Afvaldepot

woorden: kringlopen sluiten.

Mobiel brengstation

Groenrecycling

In Regio Zwolle zijn al talloze initiatieven en kansen op het

Bedrijventerrein milieucategorie 4

gebied van circulaire economie.

Bedrijventerrein milieucategorie 5

Denk aan de bioinstallaties bij

ECONOMIE

zwembaden en sportparken.

De circulaire economie gaat

Bioinstallaties

over het hergebruik van

Boerderij

grondstoffen en materialen.

Aannemersbedrijf

Deze moeten verplaatst en opgeslagen worden. Bestaande

bedrijventerreinen, die

Sportpark

multimodaal zijn aangesloten,

Camping

zijn daarom van belang. Evenals

ENERGIE

Zwembad en sauna

terreinen met een hoge

milieucategorie. Kenmerkend

Transport

zijn de A28-corridor en de

Bron: RVO - Kaart Bio installaties

ligging van bedrijventerreinen

Provinciale wegen

met de hoogste categorie (5)

Rijkswegen

en de gelijkmatige verspreiding

van categorie 4 terreinen over

Wegen voor gevaarlijke stoffen

Vaarwegen

de regio.

BEREIKBAARHEID

Haven

Atlas Regio Zwolle 90

Atlas Regio Zwolle 91

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

Biomassa en voedsel

Bouw

Aantal initiatieven

Aantal initiatieven

KRINGLOPEN SLUITEN 5 of minder

25 of minder

6 – 20

26 – 50

Meer dan 20

51 – 100

10 CIRCULAIRE ECONOMIE

Biomassa en voedsel

Aantal initiatieven in 2018 Aantal initiatieven Aantal activiteiten

513.2 – 250 Figuur51 Initiatieven circulaire economie per gemeente, 2018 - 250 251 – 500circulaire economie per gemeente, 2018 Initiatieven

50 of minder

501 en – 1000 Biomassa voedsel

251 – 500 501 – 1000

25 of minder 26 – 50

pbl.nl

26 – 50

Meer dan 20 Meer dan 20

Meer dan 1000

51 – 100

Aantal initiatieven

Aantal initiatieven

26 – 50

pbl.nl

Kunststoffen Kunststoffen

Aantal initiatieven Aantal initiatieven 50 of minder

Aantal initiatieven Aantal initiatieven 0–1

Meer dan 50 of minder 51 – 100 51 –500 100 101 – 250

0–1

2–5 Meer danConsumptiegoederen 5

Meer dan 5 Meer dan 5

Bron: PBL (2019)

2–5 Meer dan 5

pbl.nl

Kunststoffen

Aantal initiatieven

Aantal initiatieven

50 of minder

0–1

51 – 100

2–5

101 – 250 251 – 500

Aantal initiatieven (noord)oosten van het land (figuur 3.2). Het gaat hier voornamelijk om vergisters en Aantal initiatieven 10 of minder pelletkachels.

10 of initiatieven minder Aantal in 2018 11 – 25 Maakindustrie

Doorlopende kweek van oesterzwammen op koffiedik (Westerzwam)

Consumptiegoederen

pbl.nl

pbl.nl

pbl.nl

Bron: PBL (2019)

Meer dan 500

van boeken via een Minibieb en het delen van andere producten. en per onderwerp uit de transitie­ eid over het land voorkomen, met van de geografische spreiding van activiteiten per onderwerp uit de transitie­ Uitgaande 10.3 Circulaire initiatieven in de maakindustrie iteiten uit de transitieagenda agenda’s (zie paragraaf 2.2), blijkt dat deze veelal verspreid over het land voorkomen, met latief meer activiteiten in het wederom een accent in de grote steden. Alleen de activiteiten uit de transitieagenda oornamelijk om vergisters en Maakindustrie Biomassa & Voedsel tonen een ander patroon: er zijn relatief meer activiteiten in het pbl.nl

0–1

51 – 100 251 – 500

nzamelen en verwerken van meren in de wijk, het uitwisselen gericht op lokale reparatie en recycling (denk aan het inzamelen en verwerken van roducten. zwerfplastic in de wijk), voedsel produceren en consumeren in de wijk, het uitwisselen

Maakindustrie

Aantal initiatieven

50 of minder 101 – 250

pbl.nl

101 – 250 251 – 500 251 – 500 Meer dan Bron: PBL Meer dan 500 500

Kunststoffen

Aantal initiatieven

2–5

2–5

101 – 250

pbl.nl

251 – 500

51 – 100

pbl.nl

Consumptiegoederen

pbl.nl

0–1

50 of minder 101 – 250 Consumptiegoederen

Meer dan 5

Meer dan

500 Maakindustrie

26 – 50

26 26 –-505051 – 100 30 | 51 Circulaire economie 51 –-100 100 Aantal initiatieven Meer dan in kaart 100 100 Meer dan Meer dan 10010 of minder

11 – 25

Aantal initiatieven 10 of minder 11 – 25 26 – 50

26 – 50

51 – 100

51 – 100

pbl.nl

pbl.nl

Meer dan 100

pbl.nl

pbl.nl

ENERGIE

Meer dan 250

pbl.nl

Kunststoffen

Meer dan Bron: PBL 100

25 of minder

6 – 20

Meer dan 250

Consumptiegoederen

11 – 25

5 of minder

101 – 250

Meer dan 20

51 – 100 101 – 250 101 – 250 Meer dan Meer dan 250 250

Aantal initiatieven

51 – 100

pbl.nl

6 – 20

26 – 50

pbl.nl

Aantal initiatieven Aantal initiatieven 25 of minder

25 of minderBouw

– 20 66 -20 Aantal Meerinitiatieven dan Meer dan20 20

pbl.nl

Bouw

501 - 1000 Aantal initiatieven Aantal initiatieven 5dan of1000 minder Meer dan Meer 1000 5 of minder 6 – 20

51 – 250

Bouw

Aantal initiatieven

Biomassa en voedsel 55 of minder minder

pbl.nl

50 ofof minder 50 minder Figuur 3.2

pbl.nl

Alle transitieagenda's Aantal activiteiten

pbl.nl

LEEFOMGEVING

Figuur 3.2 Bouw Initiatieven circulaire economie per gemeente, 2018

Figuur 3.1 Activiteiten circulaire in economie Aantal activiteiten 2018 per gemeente, 2018

51 – 100

ECONOMIE

Meer danFiguur 3.2 250 10.2 Circulaire initiatieven op gemeente, het gebied van biomassa Initiatieven circulaire economie per 2018

10.1 Activiteiten circulaire economie

Biomassa 251 - 500en voedsel

pbl.nl

101 – 250

pbl.nl

MENSELIJK KAPITAAL

Figuur 3.2 Initiatieven circulaire economie per gemeente, 2018

Bron: PBL

3 Hoe ziet de circulaire economie in Nederland eruit? | 31 3 Hoe ziet de circulaire economie in Nederland eruit? | 31

pbl.nl

Aantal initiatieven Bron: PBL 10 of minder

11 – 25

pbl.nl

BEREIKBAARHEID

Maakindustrie

Bron: PBL

26 – 50

3 Hoe ziet de circulaire economie in Nederland eruit? | 31

51 – 100

Bron: PBL (2019)

Meer dan

3

Van100 Remmen UV Technology werkt aan duurzame UV desinfectie Hoe ziet de circulaire economie in Nederland systemen eruit? | 31 (Gemeente Olst-Wijhe)

Atlas Regio Zwolle 92

Gelderse Circulaire Estafette 2018 (Gemeente Heerde)

Atlas Regio Zwolle 93

MENSELIJK KAPITAAL

BEREIKBAARHEID

LEEFOMGEVING

Regio Zwolle is een van de best bereikbare economische toplocaties. Zowel via het spoor, het water, de weg als digitaal. We liggen aan verschillende Europese corridors.

Bereikbaarheid is een van de basisindicatoren in de Europese vergelijking van competitieve regioâ&#x20AC;&#x2122;s. Dus is het een vestigingsfactor die invloed heeft op het investeringsklimaat.

Deze aspecten tezamen zijn bepalend voor de

ENERGIE

ECONOMIE

aantrekkelijkheid van een gebied voor kenniswerkers die een groot pendelgebied kennen en voor de winstgevendheid (toegevoegde waarde) van de bedrijven.

We moeten er dus voor zorgen die goede bereikbaarheid voor verschillende manieren van transport als unique selling point hoog te houden. Dit vraagt om investeringen in infrastructuur, maar ook nieuwe om slimme en duurzame mobiliteitsmogelijkheden (smart mobility) en een toekomstbestendig digitaal netwerk.

BEREIKBAARHEID

De interne bereikbaarheid van Regio Zwolle is van belang om de krachtige dragers van de regio goed met elkaar in verbinding te brengen en te houden, en om hun interactie optimaal te benutten.

De rode spoorbrug bij Zwolle (Gemeente Hattem)

Atlas Regio Zwolle 94

Atlas Regio Zwolle 95

MENSELIJK KAPITAAL

GOED VERBONDEN

LEGENDA

11 BEREIKBAARHEID EN VERBINDINGEN Infrastructuur

Bekijk de ligging van Regio

Spoorweg

Zwolle van bovenaf en u ziet de gunstige geografische ligging.

Vanaf alle kanten bereikbaar LEEFOMGEVING

Rijksweg

en daardoor de verbindende

Stationklasse NS `Megaâ&#x20AC;&#x2122; (25.000/75.000 in/ uitstappers) Bron: stations.nl

schakel tussen West-, Oosten Noord-Nederland. Regio

ICE stations buitenland

Zwolle is een knooppunt:

een overzichtelijk labyrint

Plekken

van wegen, waterwegen en spoorwegen. Zo is Regio Zwolle wat betreft het aantal sporen

Vliegveld

Economisch gebied

Stedelijk gebied

het tweede knooppunt van ECONOMIE

Nederland (na Utrecht). Met de realisatie van het ontbrekende stuk snelweg in Duitsland, de E233 Meppen-Cloppenburg,

en in een later stadium de Fehrmanbeltverbinding, zal

ook de knooppuntfunctie voor

ENERGIE

wegverkeer groeien.

BEREIKBAARHEID

Atlas Regio Zwolle 96

Atlas Regio Zwolle 97

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

11 BEREIKBAARHEID EN VERBINDINGEN 11.1 Glasvezel aansluiting

11.2 Spoorkaart van Nederland

Huizen met glasvezelaansluiting

Concessie

11.5 Aantal km tot station

NS Arriva Syntus/Keolis Breng Connexxion

1-20% 21-40% 41-60% 61-80% 81-100%

11.6 Fietssnelwegen in Nederland

Minder dan 5km 5 - 10km 10 - 25 km 25 - 50 km 50 km of meer

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

GOED VERBONDEN

Bron: Stratix

11.4 Nabijheid van arbeidsplaatsen

Index (gemiddelde Nederland = 100) Lager dan 50 50 – 75 75 – 100 100 – 125 125 – 150 Hoger dan 150 Bron: CBS, LISA, PBL

pbl.nl

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

Figuur 2

1. Stadsvervoer Lelystad Nabijheid van arbeidsplaatsen 2. Stads en streekvervoer Almere 3. Zaanstreek Nabijheid, 2016 4. Haarlem IJmond 5. Stadsvervoer Amsterdam 6. Amstelland Meerlanden 7. Gooi en Vechtstreek 8. Provincie Utrecht 9. Haaglanden streek 10. Stadsbus Den Haag 11. Rail Rotterdam 12. Voorne Putten 13. Hoekse Waard 14. Drechtsteden Alblasserwaard Vijfheerenlanden

Bron: Regenmaker

Atlas Regio Zwolle 98

Bron: CBS (2015)

Bron: Tour de force

11.7 Netwerk van Europese multimodale TEN-T corridors

Verandering bereikbare banen, 1996 -2016 (%)

Minder dan -10%

Verandering, -10 - 5% 1996 – 2016 - 5 - 0% 0 - 5% 5 -10% Meer dan 10%

Verandering bereikbare banen (%) Minder dan -10 -10 – -5 -5 – 0 0–5 5 – 10 Meer dan 10

pbl.nl

11.3 Regionaal openbaar vervoer

Bron: Dennistw

Bron: PBL (2018)

Bron: ec.europa.eu

Atlas Regio Zwolle 99

Transferium Horsthoek bij Heerde (Henri v.d. Beek) Station Zwolle heeft, na Utrecht, de meeste spoorlijnen van Nederland (Gemeente Zwolle)

De IJssel is een belangrijke waterweg (Gemeente Hattem)

Veluwelijn (Gemeente Hattem)

Atlas Regio Zwolle 100

Atlas Regio Zwolle 101

Atlas Regio Zwolle 102

Atlas Regio Zwolle 103

Atlas Regio Zwolle 104

Atlas Regio Zwolle 105

Atlas Regio Zwolle 106

Atlas Regio Zwolle 107

Atlas Regio Zwolle 108

Atlas Regio Zwolle 109

MENSELIJK KAPITAAL

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

Vanuit de opgave economie ligt de focus allereerst op de sectoren die bewezen succesvol waren: kunststoffen, health en agri-food. Daar gaat de regio mee verder.

Daarnaast besteedt Regio Zwolle extra aandacht aan sectoren die voor de regio belangrijk en veelbelovend zijn: logistiek, vrijetijdseconomie en e-commerce. Verder liggen er volop kansen door als regio effectief in te spelen op economische trends. Zoals de opkomst van de slimme maakindustrie en toenemende aandacht voor circulaire

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

ECONOMIE

productieketens. Maar ook innovatie en vernieuwend ondernemerschap zijn van invloed op de regio. Daarom vraagt de opgave economie ook om nog meer te investeren in het menselijk kapitaal (human capital) en intensievere bovenregionale samenwerking en handelsbevordering (internationalisering).

Voorsterpoort in Zwolle, nabij A28 (Gemeente Zwolle)

Atlas Regio Zwolle 110

Atlas Regio Zwolle 111

MENSELIJK KAPITAAL

VAN ALLE MARKTEN THUIS

LEGENDA

12 ECONOMIE Bedrijven vanaf 10 werknemers

Gezondheids- en welzijnszorg

Groot- en detailhandel

Industrie

Op de kaart zijn bedrijven te zien met tien of meer werknemers in een selectie van

LEEFOMGEVING

sectoren volgens de Standaard

Land-, bosbouw en visserij

Logies, maaltijd- en drank verstrekking

Bedrijfsindeling (SBI). Regio Zwolle kent zes economische topsectoren (Economische

Agenda Regio Zwolle): logistiek, kunststoffen, agri & food, health, vrijetijdseconomie en e-commerce. Deze

Vervoer en opslag Bron: LISA gegevens van de provincies Overijssel, Flevoland, Drenthe en Gelderland

topsectoren zijn niet een op een te matchen met de SBI,

ECONOMIE

maar de kaart geeft toch een eerste gevoel waar bepaalde activiteiten zich clusteren. Zo is de topsector healthâ&#x20AC;&#x2122; vertaald in bedrijven in de categorie

gezondheids- en welzijnszorg.

Deze zijn voornamelijk in de grote kernen te vinden.

ENERGIE

De topsector agri & food is

vertaald naar de SBI-categorie land-, bosbouw en visserij.

De noordelijke Veluwe en

de Koekoekspolder zijn

BEREIKBAARHEID

opvallende clusters op de kaart.

Atlas Regio Zwolle 112

Atlas Regio Zwolle 113

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

en Scania. Al jaren staat de Regio Zwolle in de top-10 van best presterende

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

economische regio’s in Nederland.

VAN ALLE MARKTEN THUIS

Ondernemers, overheden, onderwijsinstellingen werken in interactie met de omgeving –

12 ECONOMIE

hierdoor heeft de regio een voortrekkersrol in de toegepaste kenniseconomie, zowel in

regio voor een snelle en directe toepassing van nieuwe kennis en innovaties. Mede

traditionele als in nieuwe sectoren. Daarbij speelt het MKB met 70% van het totaal aantal arbeidsplaatsen een belangrijke rol.

12.1 Sectorstructuur van Regio Zwolle in nationale topsectoren

12.4 Toegevoegde waarde Regio Zwolle

gaan. Die zouden onvoldoende rekening houden met de op verbonden verscheidenheid gebaseerde economische kracht van Oost Nederland.

Uit de analyse van de ruimtelijke hoofdstructuur van Oost Nederland (hoofdstuk 3) komt naar voren dat het hebben van diepe (hoog en laagopgeleiden) en breed (vele sectoren) samengestelde arbeidsmarkten de hoeksteen zijn van de moderne economie. Zulke arbeidsmarkten treft men in Oost Nederland vooral aan in de stedelijke as van Nijmegen naar Zwolle, maar ook in de oostflank als gevolg van de aanwezigheid van de universiteit en de Moderne Maakindustrie, en in de westflank eveneens als gevolg van de universiteit en bovendien van de aantrekkelijke Bron: Economische agenda Regio Zwolle (2018-2022) woonomgeving. Interessant is dat de DUS regio’s Zwolle en Noordrand Veluwe zich 3 profileren als een typische hbo economie, gericht op de toepassing van kennis.

Hoofdstuk 2

Focus op bewezen en veelbelovende sectoren De economische agenda Regio Zwolle 2018 – 2022 geeft de sectoren kunststoffen, health, agri-food, logistiek, vrijetijdseconomie en e-commerce extra aandacht. Deze

ECONOMIE

de 4 O’s – aan dit succes. Zo zorgen de goed scorende mbo- en hbo-instellingen in de

sectoren hebben elk een belangrijke waarde voor de regio. Daarnaast is het een interessante mix van sectoren die zich al bewezen hebben en sectoren die met extra aandacht de regionale economie sterker kunnen maken.

E-commerce en kunststoffen hebben een andere uitgangssituatie. Beiden sluiten aan bij relatief nieuwe economische activiteiten, zoals het Internet of Things, digitalisering en 3Dprinting. Hierdoor bieden deze sectoren veel potentieel. Hoewel e-commerce nog relatief

Bron: Monitor Regio Zwolle

Structuurbeeld 1: Ontwikkelingsassen van kennisintensieve diensten

12.5 Ontwikkelingsassen van kennisintensieve diensten

jong is, laat de sector een snelle groei zien. Nu al levert het 2% van de werkgelegenheid en toegevoegde waarde in de Regio Zwolle. Binnen de topsector Chemie zijn kunststoffen

2.1

van groot belang in Oost-Nederland. Een groot deel van de kunststofbedrijven in

Kies sectoren met impact

Nederland bevindt zich hier.

Het onderzoek de Kracht van Oost laat zien dat een aantal sectoren van grote invloed zijn op de werkgelegenheid in de regio en een grote toegevoegde waarde hebben. Zo zijn de

12.2 Toegevoegde waarde binnen Regio Zwolle sectoren health (16%) en logistiek (12%) beiden verantwoordelijk een groot deel van de per topsector werkgelegenheid in de Regio Zwolle. Maar ook agri-food (7%) en de vrijetijdseconomie

Juist binnen deze focussectoren liggen er inhoudelijk tal van kansen om te werken aan de

12.3 Werkgelegenheid binnen Regio Zwolle per topsector

maatschappelijke vragen voor de toekomst. Zo kan de sector agri-food direct bijdragen aan duurzame voedselproductie, terwijl de sector health in staat is om innovatieve careoplossingen te realiseren, zoals meer zorg op afstand.

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

(8%) zijn relatief grote werkgevers.

6

2.2

Bron: Economische agenda Regio Zwolle (2018-2022)

Bron: Economische agenda Regio Zwolle (2018-2022) Benut bewezen succes Binnen de sectoren kunststoffen, health, agri-food en e-commerce boekte de samenwerking tussen partners in de Regio Zwolle successen om op voort te bouwen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het Polymer Science Park (innovatie- en expertisecentrum voor kunststoftechnologie), het Health Innovation Park (cluster- en netwerkvorming, business development in gezondheidszorg en zorg op afstand), het Agri&Food Innovatiecluster (met een focus op keteninnovatie en circulariteit) en de totstandkoming van het cluster ecommerce (aantrekken en opleiden van digitaal talent).

Atlas Regio Zwolle 114

Bron: Kracht van Oost (Provincies Gelderland en Overijssel)

Volgens de analyses van het regionale verdienvermogen (hoofdstuk 6) is dit vermogen het meest gegroeid in de dienstensectoren. Naast de Zorgsector gaat het daarbij om Nutsvoorzieningen, Media & ICT, Logistiek & Groothandel en Financiële diensten.

115 Atlas Regio Zwolle (hoofdstuk Vanuit het perspectief van het aanpassingsvermogen 6) komen daar de sectoren Zakelijke diensten en Cultuur & Recreatie bij. Veel van de diensten in de laatstgenoemde sectoren zitten nog aan het begin van hun levenscyclus. Dit soort

Agro & Food is een van de topsectoren (Gemeente De Wolden)

Ziekenhuis Isala (Gemeente Zwolle)

Zuiderzeehaven (Gemeente Kampen)

Atlas Regio Zwolle 116

De haven van Urk (Harmen Knoop)

Atlas Regio Zwolle 117

MENSELIJK KAPITAAL

ZORGZAAM REGIO ZWOLLE

LEGENDA

13 GEZONDHEID Cure

‘Health’ is één van de economische topsectoren van

Regio Zwolle. De zorgeconomie

Nevenlocatie

is vrij breed en er zijn verbanden en samenwerkingen die tot over de grenzen van de regio

LEEFOMGEVING

Ziekenhuis

reiken. De regio kent enkele

Spoedeisende hulp

Huisartsenpost (alle ANW)

Huisartsenpost (niet alle ANW)

Lijnen tussen ziekenhuizen geven aan dat er een relatie is in de vorm van een nevenvestiging of bestuurlijke samenwerking (bron: zorgopdekaart.nl en KPMG (2013, Wie doet het met wie in de zorg)

grote ziekenhuisconcerns, waaronder Isala, het grootste niet-academische ziekenhuis van Nederland. Zorg wordt niet alleen door professionals

Care

verleend, er liggen steeds meer taken bij de inwoners. Regio

Verzorgingshuis

ECONOMIE

Zwolle is één van de voorlopers

Gehandicaptenzorg

binnen deze ontwikkeling in

het sociale domein. Want in onze regio hebben mensen

Geestelijke gehandicaptenzorg

Percentage mantelzorgers

zorg en oog voor elkaar, zowel

9%

in de stad als in de dorpen.

De vrijwillige inzet en sociale betrokkenheid is groot.

‘Noaberschap’, noemen we dat.

ENERGIE

19%

Geen data beschikbaar

Bron: SMAP-data RIVM i.s.m. GGD’en; gebaseerd op de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2016 van GGD’en, CBS en RIVM Bedrijven vanaf 10 werknemers

BEREIKBAARHEID

Atlas Regio Zwolle 118

Gezondheids- en welzijnszorg

Atlas Regio Zwolle 119

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

MENSELIJK KAPITAAL LEEFOMGEVING ECONOMIE

ZORGZAAM REGIO ZWOLLE 13 GEZONDHEID

13.1 Fietsgebruik 2015-2017

13.3 Innovatie en samenwerking op het gebied van zorg en welzijn

Per gemeente, bij afstand <7,5 km (%) <25 25-35 35-40 40-45

> 45

Bron:CBS (OViN)

13.2 Mantelzorg ontvangers Percentage

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

1-9 9 - 11 11 - 13 13 - 15 15 - 17 17 - 54

Binnen Regio Zwolle zijn verschillende samenwerkingsverbanden, ook op het gebied van zorg en welzijn. Hier leidt samenwerking in de keten tot nieuwe kansen, innovaties en mooie resultaten. Een goed voorbeeld daarvan is de zorgrotonde van het Zorgtrainingscentrum. Tijdens een beroepsbegeleidende leerweg kunnen studenten verschillende ‘afslagen ’ nemen en zo kennis maken met verschillende branches uit de zorgketen. Door de brede werkervaring kunnen zij op meerdere plekken in de zorg aan de slag: een leven lang ontwikkelen. Een ander innovatief voorbeeld is de afdeling Prevalidatie van Revalidatiecentrum Vogellanden. Vanuit de gedachte dat ‘ je niet ziek hoeft te zijn om beter te worden’ wordt ingezet op het verbeteren van de leefstijl van mensen om te voorkomen dat zij ziek worden. Met deze preventieve zorg richten zij zich op het ondersteunen en coachen van mensen naar een zo goed mogelijk leven en werken. Het streven is dat iedereen weer de beste versie van zichzelf wordt.

Bron: Gezondheidsmonitor

Atlas Regio Zwolle 120

Boven: Zorgtrainingscentrum Onder: Prevalidatie Vogellanden

Atlas Regio Zwolle 121

Skeeleren op hoog niveau (Gemeente Oldebroek)

Cityrun Meppel (Gemeente Meppel)

Atlas Regio Zwolle 122

Trappen, Happen & Stappen (Gemeente Hoogeveen)

Atlas Regio Zwolle 123

MENSELIJK KAPITAAL

WAT VAN HIER KOMT, IS LEKKER

LEGENDA

14 VOEDSEL EN LANDBOUW Foodinnovatie

Agro & food is een van de top-

Kassengebied

sectoren van Regio Zwolle. Er

World Patato City

Blue Port Urk Bron: De bosatlas van het voedsel

is een groot verschil zichtbaar tussen de polders/droogmakeLEEFOMGEVING

rijen en het oude land. De pol-

Onderwijs

ders richten zich vooral op de grootschalige voedselproduc-

Hoger agrarisch onderwijs

tie. Zo groeien in de gemeente

AOC opleidingscentrum

Praktijkleervoorziening Bron: De bosatlas van het voedsel

Noordoostpolder de meeste pootaardappelen van heel Nederland, waar zich ook een

Landbouwpercelen

ECONOMIE

proeftuin bevindt in de opschaling van de voedselinnovatie

Akkerbouw

in de voedselindustrie. Op het

Bloemen

oude land is de landbouw, met

Grasland

name veeteelt, kleinschaliger.

Voedergewassen

De landbouwsector produceert niet alleen voor de reguliere

markt. Regio Zwolle is rijk aan

Natuur en bosgebied Bron: BRP gewaspercelen

allerlei streekproducten.

In de hele regio stimuleren onderwijs- en onderzoeksinENERGIE

stellingen innovaties binnen deze sector, zoals het regionale centrum voor innovatie en marketing van de visserijsector

BEREIKBAARHEID

Blue Port Urk.

Atlas Regio Zwolle 124

Atlas Regio Zwolle 125

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

14 VOEDSEL EN LANDBOUW LUNCH&BORRELKAART

Menu Meppel

Menu Dalfsen Ambachtelijke Vechtdal Brouwerij Brouwerij Mop van Dalfsen Biertje Brouwerij Avereest Dalfser Moppen Heileuver Kaas De Wijnstaete Wijn Reestlandhoeve Wijn

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

WAT VAN HIER KOMT, IS LEKKER

€3,83 €2,23 €1,99 €2,16 €4,32 €1,89 €4,95

Menu Noordoostpolder

Menu De Wolden Flinkert Boerenkaas RS kaas en worst SantingMeyling Thee van Het Blauwe Huis Kruiden van Het Blauwe Huis

€4.28 €2,58 €7,98 €2,90 €3,49

Menu Dronten Flevosap Biddinghuizen €2,99 Hofweb Biddinghuizen €1,99 Polderkoek €1,99 Artemis Biertje €3,39 Praght Biertje €3,68

ECONOMIE

Menu Steenwijkerland

Gulabeer €0,67 IJs Kolderkamp

€2,99 Meppeler mosterd €2,25 Molen De Weerd meel €5,23 Slagerij Lantinga Vlees €1,23 MOI Bier €2,49

Maronesse Wijn €3,95 Fruit Verhage €1,79 Polderkoek €1,99

Menu Oldebroek Bruin Brood Bakker Schuld Spelt Brood Bakker Schuld Koeken Bakker Schud IJs van De Kleine IJsfabriek Kleine Chocola

€1,99 €3,99 €5,23 €3,99 €3,99

Menu Olst-Wijhe Vloerbrood van De Bökkers Mölle €3,19

Menu Elburg Ko-Kalf (biologisch rundvlees) Stadsbierbrouwerij Paling Van Triest Kruiden De Groene Kruidhof Kaas Van Zeeburg IJsboerderij Bonestrook Elburger botjes Doornspijk Kaas

€6,99 €1,99 €2,79 €5,59 €7,29 €1,35 €1,35 €1,99

Menu Hardenberg

ENERGIE

Brouwerij Avereest Biertje De Mommeriete De Baander Buffelfarm Asperge Boerenwinkel

€0,67 €2,99 €1,23 €5,23 €1,23

Menu Hattem IJs IJscowd €1,23

Menu Heerde

Menu Ommen Noten Witharen Vlees Vechtdalhoeve Vechtdalpasta Vechtdal Eieren Vechtdal Wijn Vechtdal Pale Ale Vechtdal Goed Goan Midwinter Hoornbier Vechtdal Melk PAUW Biertje

€2,99 €1,29 €4,99 €2,99 €3,99 €4,95 €2,99 €4,99 €3,99 €2,99

Menu Raalte Asperges De Weerd Honing Imkerij Hammerhof Melk Knapenvelder Vla Knapenvelder Karnemelk Knapenvelder Paardenmelk’t Schanebroek Salland landbier Luykens speculaas De Landman Wijntje Overesch kaas, vlees, zuivel

€1,99 €2,99 €5,23 €3,99 €1,25 €1,45 €3,99 €4,99 €4,49 €1,23

BEREIKBAARHEID

Groentenplankje Tuinderij Doorn €5,99 Natuurlijk Boerderijvlees van € 6,13

Menu Staphorst

Menu Hoogeveen De Vierslag Boerderijwinkel €6,59 Justa Kaas €2,79 JongeBeer Biertje €1,98 DrentsGoed Streekproducten €5,90 Verkaveling in de polder (Gemeente Noordoostpolder)

Menu Kampen Kamperspelt van Rene Vermeij Kaas van Erf-1

Atlas Regio Zwolle 126

€2,99 €4,53

Kaas van Rouveen Kaas €2,99 Vlees van vleesnatuurlijk €2,90 Staphorster Rolletje €1,90 Staphorster Stoete €0,92 Stip €2,33 Proemenkreuze €1,23 Snert €3,90 Staphorster pannenkoek €1,99 Knieperties €0,87 Boerenjongens €1,95

Atlas Regio Zwolle 127

Weerribben zuivel €4,99 Kaas Langelaan €4,99 Kaas Giethoorn €1,67 Waterbuffel Farm €3,78 Geytbier €1,99 Blonde van Maurits €2,99 Honing van Imkerij de Zwerm €2,34 Van Beek Honing €5,12 Monnikenmolen Meel €6,97 Palingkwekerij ’t Diep Vis €5,99 Agro Giethoorn Chips €4,99 Maargieshoeve Groenten €2,99 Vlees Eesveen €4,99 Walnoten Bisschop €6,99 Boer on Tour €6,45 Bakkerij Prins €1,23 Steenwijk goudmoppen €4,34 Vollenhoofse Meisjes €1,99

Menu Urk Urker dikkoek €2,99 Urker koolmoes €2,90 Kapkool €1,90 Gebakken vis met Rijs €6,97 Urker Dikkertje €2,33 Rode peertjes €1,23 Zoute bonen €3,90 Draadjesvlees €1,99 Gebakken Scholfilet €1,90 Tong €1,43 Gerookte zalm €1,85 Haring met roggebrood €5,90

Menu Westerveld Boekweit Frederiksoord Wijn van Wijngoed Havelte Spelt bio boer Shakespeare-Ale Vlees bioboer Wapserveen Blauwe bessen van Zeldenrust

€2,99 €1,99 €3,99 €8,91 €3,99 €2,19

Menu Zwartewaterland Blokzijler Brok €2,90 Melk Natuurboerderij Hogenboom €1,76 Hazelnotenboomgaard €2,23 Kalfsvlees Van der Weerd €5,67 Het Hasselter rolletje €3,56 Oerzoete witte schijven €4,21 Gorter in de zak €1,43 Bier vanKlinkert Bierbrouwerij €2,63

Menu Zwolle Kloosterbier Axes Castellum Brouwerij Den Duiyk Brouwerij Hettinga Bier LOK brouwerij De Swolse Marken Wijn Kaas en zuivel van De Huppe Zuivel van De Vreugdehoeve AppelKAATje en brood Zwolse balletjes

€4,99 €2,99 €1,99 €2,99 €3,99 €2,33 €0,87 €5,99 €3,56

De graanoogst (Bianca Scholten)

Het culinaire preuvenement Hoogeveen Culinair (Gemeente Hoogeveen)

Oogstfeest (Gemeente Dalfsen)

Kassengebieden in de polder (Gemeente Noordoostpolder)

Atlas Regio Zwolle 128

Atlas Regio Zwolle 129

Atlas Regio Zwolle 130

Atlas Regio Zwolle 131

Atlas Regio Zwolle 132

Atlas Regio Zwolle 133

Atlas Regio Zwolle 134

Atlas Regio Zwolle 135

Atlas Regio Zwolle 136

Atlas Regio Zwolle 137

MENSELIJK KAPITAAL

WEG VAN DE SNELWEG

LEGENDA

15 TOERISME EN RECREATIE Grootste toeristische trekkers

Aangegeven met symbool, zoals Giethoorn

Waarom het vliegtuig pakken als er zoveel wereldattracties te vinden

zijn op steenworp afstand? Regio

LEEFOMGEVING

Zwolle heeft veel interessante bezienswaardigheden. Ook

Museum

Bron: Museumserver

de natuur en het buitengebied

Plekken

hebben grote aantrekkingskracht.

Jachthaven

Van stiltegebieden tot bijzondere festivals. Regio Zwolle heeft

Zwemwater

maar liefst drie Nationale Parken.

Kern met stadsrechten

Hanzestad + stadsrechten

zich concentreert en uitstrekt

KoloniĂŤn van Weldadigheid

van de Weerribben tot de

Bedrijven vanaf 10 werknemers

Op het kaartbeeld is te zien dat de toeristische infrastructuur

ECONOMIE

Nationaal Park

noordelijke punt van de Veluwe

Logies, maaltijd- en drank verstrekking

en van de randen van de polders tot ver in het Vechtdal.

Middelpunt zijn de voormalige Hanzesteden als Kampen, Hattem en Zwolle. Een rijk palet aan natuurlijke en culturele bezienswardigheden dragen aantrekkelijkheid van de regio.

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

bij aan het vestigingsklimaat en

Atlas Regio Zwolle 138

Atlas Regio Zwolle 139

2km 0km

6km 4km

10km 8km

N

15 TOERISME EN RECREATIE 15.1 Watersport in Regio Zwolle

15.3 Hardlopen in Regio Zwolle

ECONOMIE

LEEFOMGEVING

MENSELIJK KAPITAAL

WEG VAN DE SNELWEG

Bron: Strava

15.4 Schaatsen in Regio Zwolle

BEREIKBAARHEID

ENERGIE

15.2 Fietsen in Regio Zwolle

Bron: Strava

Bron: Strava

Bron: Strava

Atlas Regio Zwolle 140

Atlas Regio Zwolle 141

Vakantiehuisjes aan de Vecht bij Ommen (Provincie Overijssel)

Fluisterboot in Giethoorn (Gemeente Steenwijkerland)

Museum De Fundatie (Gemeente Zwolle)

Atlas Regio Zwolle 142

Hassailt in Hasselt (Gemeente Zwartewaterland)

Atlas Regio Zwolle 143

EVENEMENTEN Regio Zwolle

EVENEMENTEN Kalender Januari 2019 Januari 2019 Ma 1

Februari 2019 Februari 2019

Di

Wo

Do

Vr

Za

Zo

1

2

3

4

5

6

5

Ma

Wo

Do

Vr

Za

Zo

1

2

3

9

Ma

Di

Wo

Do

Vr

Za

Zo

1

2

3

2

7

8

9

10

11

12

13

6

4

5

6

7

8

9

10

10

4

5

6

7

8

9

10

3

14

15

16

17

18

19

20

7

11

12

13

14

15

16

17

11

11

12

13

14

15

16

17

4

21

22

23

24

25

26

27

8

18

19

20

21

22

23

24

12

18

19

20

21

22

23

24

5

28

29

30

31

9

25

26

27

28

13

25

26

27

28

29

30

31

Ma

Di

Za

Zo

1

2

April April 2019 2019 Ma

Di

Wo

Do

Juni 2019

Mei 2019

Vr

Za

Zo

Wo

Do

Vr

Za

Zo

1

2

3

4

5

22

Ma

Di

Wo

Do

Vr

14

1

2

3

4

5

6

7

18

15

8

9

10

11

12

13

14

19

6

7

8

9

10

11

12

23

3

4

5

6

7

8

9

16

15

16

17

18

19

20

21

20

13

14

15

16

17

18

19

24

10

11

12

13

14

15

16

28

21

20

21

22

23

24

25

26

25

17

18

19

20

21

22

23

22

27

28

29

30

31

26

24

25

26

27

28

29

30

17

22

23

18

29

30

24

25

26

27

Juli 2019 Juli 2019 Ma

Di

Wo

Do

Augustus 2019 Augustus 2019

Vr

Za

Zo

Ma

Di

27

1

2

3

4

5

6

7

31

28

8

9

10

11

12

13

14

32

5

6

29

15

16

17

18

19

20

21

33

12

30

22

23

24

25

26

27

28

34

31

29

30

31

35

Ma

Wo

Do

Vr

Za

September 2019 Ma

Zo

1

2

3

4

7

8

9

10

11

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

Di

Wo

Do

Vr

Za

Zo

1

2

3

4

5

6

Ma

Di

Wo

Do

44

Wo

Do

Vr

Za

Zo 1

36

2

3

4

5

6

7

8

37

9

10

11

12

13

14

15

38

16

17

18

19

20

21

22

39

23

24

25

26

27

28

29

40

30

December 2019 December 2019

Vr

Za

Zo

1

2

3

7

8

9

10

11

12

13

45

4

5

6

7

8

9

10

14

15

16

17

18

19

20

46

11

12

13

14

15

16

17

21

22

23

24

25

26

27

47

18

19

20

21

22

23

24

28

29

30

31

48

25

26

27

28

29

30

Atlas Regio Zwolle 145

Di

35

November 2019 2019 November

Oktober 2019

Atlas Regio Zwolle 144

Di

Maart Maart2019 2019

Ma

Di

Wo

Do

Vr

Za

Zo

2

3

4

5

6

7

8

48 49

1

50

9

10

11

12

13

14

15

51

16

17

18

19

20

21

22

52

23

24

25

26

27

28

29

1

30

31

Atlas Regio Zwolle 146

Atlas Regio Zwolle 147

Atlas Regio Zwolle 148

Atlas Regio Zwolle 149

Atlas Regio Zwolle 150

Atlas Regio Zwolle 151

Atlas Regio Zwolle 152

Atlas Regio Zwolle 153