STAAL Magazine 3, thema natuur

NATUUR

GUUSJE CIRKEL

HOUD DE STAM VAN EEN

PAARDENKASTANJE

VAST EN JE VOETEN

GAAN TINTELEN 25

JAAP NIJSTAD DE KUS OPENT EEN DEUR

NAAR DE WERELD VAN

ROZE WOLKEN, VAN

VLINDERS IN DE BUIK… 29

APRIL 2023

MIJN FAVORIETE BOOM

Bijna negen jaar geleden vatte ik het plan op om op deze plek waar ooit de dorpsschool stond een museum te bouwen. In 2016 kregen we de vergunning om het bestaande pand (allang geen dorpsschool meer) af te breken en startten we in 2017 met bouwen. Het Staringjaar werd geopend (want in 1767, 250 jaar geleden, werd A.C.W. Staring geboren) en het nieuwe museum in Almen zou op 1 december 2017 haar deuren openen. Dit liep helaas anders, omdat er brand werd gesticht. De daders hebben we nooit kunnen achterhalen, maar de moed om verder te gaan vonden we gelukkig wel, waardoor op een zeer zonnige 28 juni in het jaar 2018 Museum STAAL werd geopend.

We bestaan dus dit jaar, 2023, vijf jaar en dat gaan we vieren. Allereerst met de uitgave van ons derde magazine, deze keer met het thema natuur.

Tegelijkertijd start onze negende tentoonstelling ‘Bomen over Bomen’ en is het museum veranderd in een bos. Een bos waarin u een jaar lang kunt dwalen langs klassieke schilderijen, fotografie met de mooiste bomen uit het dorp Almen en moderne objecten gemaakt van takken en blad. Daarnaast werken we samen met het Walhallab en Natuurmonumenten. En we gaan wandelen!

Ter gelegenheid van ons vijfjarig bestaan planten we komend najaar een boom. Omdat we bomen nodig hebben voor onze zuurstof. Net zoals we kunst en cultuur nodig hebben

voor ons geestelijk welzijn. Maar ook omdat het prachtige natuurlijke monumenten zijn, waar we in alle seizoenen enorm van kunnen genieten.

In dit magazine leest u waarom de leden van ons comité van aanbeveling zo genieten van hun favoriete boom. Enorm knap dat zij er eentje hebben kunnen kiezen, want mijn favoriete boom bestaat uit meerdere bomen. De oude rode Beuk voor de boerderij van mijn vader, het door wind en weer kromgewaaide boompje langs de kust in Schotland, de meer dan tweehonderd jaar oude tamme kastanje op het erf achter ons huis, de sassefras in herfsttooi aan het Twentekanaal en zo kan ik nog veel meer noemen.

Komt u ook genieten van het bos in Museum STAAL? En vertelt u ons uw bomenverhaal?

Pien Pon

Directeur-conservator van Museum STAAL

(‘Bos is een gemoedstoestand’, Bachelard, 1957)

INHOUDSOPGAVE

6 GASTVRIJ MUSEUM STAAL

HENK MUILEMAN DE STARINGKOEPEL

COLOFON

9 13 14 17

COLUMN DE BOOM VAN WOLF

10 BOMEN OVER BOMEN

BOMENLIEFHEBBER B.C. KOEKKOEK EN ZIJN MUSEUM IN KLEEF

BOSWACHTER MET PASSIE VOOR BOMEN

FAVORIETE BOOM HARM EDENS COMITÉ VAN AANBEVELING VAN STAAL

18 FIETSTOCHT OP DÍE FIETS

FAVORIETE BOOM MARITA MATHIJSEN COMITÉ VAN AANBEVELING VAN STAAL

INTERVIEW JAN VAN DER WIELEN EEN LEVEN LANG STARING

COLUMN BOMEN ZIJN GOED VOOR MENSEN

GEDICHT AAN MIJNE DENNEN

FAVORIETE BOOM SJOUKJE HEIMOVAARA COMITÉ VAN AANBEVELING VAN STAAL

STAAL magazine is een uitgave van Ovii in samenwerking met Museum STAAL en voor pUbliek en verschijnt in een oplage van 7.500 exemplaren onder andere huis-aan-huis in Almen. Redactie: voor pUbliek - esther@voorpubliek.nl, Karin Wentzel / Fotografie: Geert de Groot, Henk Muileman, Ariane Greep, Geurt Besselink, Jan Punter, Rogier Chang, Bruno van den Elshout, Punkmedia, Frank van de Vooren / Vormgeving: Ovii / Contact: Ovii 06 16 46 55 33 - info@ovii.nl / Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Ovii.

De uitgever kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke ander wijze dan ook zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever.

COLUMN ACACIA FRISIA

FAVORIETE BOOM FRITS VAN BRUGGEN COMITÉ VAN AANBEVELING VAN STAAL

TONY DE VERZAMELJONGEN

ZOMERTENTOONSTELLING EEN BOS VAN DRAAD

GEDICHT STAMBOOM + STAMBOOM II

FAVORIETE BOOM WINAND STARING COMITÉ VAN AANBEVELING VAN STAAL

COLUMN DE SCHOONHEID VAN EEN BOOM

VRIENDEN STEUN MUSEUM STAAL

INTERVIEW MARCO MOUT WALHALLAB

FAVORIETE BOOM ADRIAAN VAN DIS COMITÉ VAN AANBEVELING VAN STAAL

HENK MUILEMAN DE SASSEFRAS

TEO VAN DEN BRINK

KOEKKOEK OP BEZOEK

MUSEUMKAART, NOG 'EVEN' GEDULD

FAVORIETE BOOM PIEN PON DIRECTEUR MUSEUM STAAL

ZO

MOOI,

VEELZIJDIG EN GASTVRIJ

Als bezoeker van Museum STAAL beleef je het landschap, de geschiedenis en de cultuur van de Achterhoek. Dichter en landbouwkundige A.C.W. Staring (1767-1840) hield van deze streek. In zijn voetsporen laten we zien hoe mooi, veelzijdig en gastvrij de Achterhoek is.

Luister naar muziek in de salon en beleef de seizoenen schommelend bij de Staringkoepel, een prachtige theekoepel aan rivier de Berkel. Geniet ook van de mooie beelden van kasteel de Wildenborch, waar de familie Staring nog altijd woont. En ontdek de vogeltjes die in de stamboom komen rusten. Dit alles behoort tot de vaste inrichting van Museum STAAL.

Naast deze vaste tentoonstelling is er ook altijd een wisseltentoonstelling, over de meest uiteenlopende onderwerpen. Boeren, heksen, honden en Jeanne Bieruma Oosting waren al eens het thema van een wisseltentoonstelling. Er volgen nog veel meer leuke en interessante onderwerpen met altijd een link naar Almen, de Achterhoek of Staring. Museum STAAL verbindt op een verrassende manier het verleden met het heden en is helemaal van nu.

Smaakvol, informerend, gastvrij en geweldige architectuur. Een bezoekje hier is een voorrecht!

In de Museumwinkel vindt u leuke geschenken, boeken en mooie wandel- en fietstochten. In de leeshoek met bibliotheek staat gratis koffie en thee klaar. En voor de kinderen is er de kinderzolder en het Koffertje van Staring voor een reis door het museum.

MUSEUM STAAL

Dorpsstraat 39

7218 AC Almen

Tel. 0575 - 47 43 17

info@museumstaal.nl

www.museumstaal.nl

OPENINGSTIJDEN

Museum STAAL is open van 11:00 tot 17:00 uur

Van april t/m oktober:

dinsdag t/m zondag

Van november t/m maart: vrijdag t/m zondag

Als groep bent u ook buiten de openingstijden welkom.

25 december en 1 januari gesloten

TOEGANGSPRIJZEN

€ 7,50 vanaf 12 jaar

€ 2,50 van 5 tot 12 jaar

Gratis met CJP pas

Op dit moment is de Museumkaart nog niet geldig.

Geert de Groot

Fotografie

Schommelen, dat is lang geleden.

HOTEL LANDGOED EHZERWOLD, NATUURLIJK GOED!

Bewonder de prachtige natuur en omgeving van Hotel Landgoed Ehzerwold.

Kom eens kijken, ruiken, of proeven en maak kennis met ons fantastische wijnen uit eigen import.

Bent u onervaren met wijn? Geen probleem samen vinden wij uw favoriete wijn!

Ruime parkeergelegenheid, altijd wijnvoordeel en ouderwetse service!

Misschien wel de meest relaxte wijnhandel van de Achterhoek!

Kijk alvast eens op www.wijnhandelsmit.nl

Winkel open

Woensdag & Donderdag (13.00 - 17.30 uur)

Vrijdag (10.00 - 17.30 uur)

Zaterdag (10.00 - 17.30 uur)

Het Landgoed is gelegen op slechts 1 km van Museum Staal. Kom heerlijk genieten op één van onze zonnige terrassen met uitzicht op de Parktuin en ervaar echte Achterhoekse gastvrijheid

* Koffie met gebak * High-Tea/ High Wine * Uitgebreide lunchkaart

* Heerlijk dinerbuffet * Borrelen

* Feestje vieren * Bruiloften

* Vergaderen * Overnachten

Landgoed Ehzerwold - Ehzerallee 14 - Almen 0575 -431143 www.ehzerwold.nl

DE BOOM VAN WOLF

De boom zal er staan, mijmerend over blad dat viel of jong groen dat kriebelt in onzichtbare knoppen. Zou ze weten, van ons? Van Wolf? Wie weet heeft het bericht het bos bereikt. Bomen zwijgen niet, ze spreken een ondergronds idioom van pulserende schimmels, langs kilometerslange verstrengelde draden.

Ik ben er voor het eerst zonder mijn zwartharige liefde. ‘Ie bestaot, ie bunt er, en daor mo’je zelf iets van maak’n,’ zegt Ome Gait in mijn roman De Lafaard: ‘A’je t niet meer weet, mo’je onder een bome gaon zitt’n.’

Misschien heeft hij gelijk, moet ik naar de boom.

De laatste week van september was ik er voor het laatst. In het middaglicht van een alsmaar uitdijende zomer kronkelden we tussen dennenbomen

door naar de openplek. Een grillig grasland omzoomd door berken, beuken en kastanjebomen met de eerste herfst in volle tooien, met aan het eind van de verte het landhuis Waliën. Ik wierp een stok, zij rende erachteraan; ons ritueel. En dan oversteken, zij naast me, aan de lange lijn of soms even los. Altijd de heuvel op, altijd naar onze boom, naar de beuk waar de zon op viel. Daar deelden we uren, lazen we de tijd af aan de seizoenen. We keken naar wat bewoog, naar wat stilstond en lieten onze eigen gedachten gaan. Zo voelde geluk, vrij zonder streven. Haar dood drie dagen later was een overval.

Zonder Wolf is het bos slechts een verzameling stammen. In mijn waan zoek ik sporen. Een versteende drol, een aangevreten stok waarin ik haar beet herken. Op het grote pad sta ik stil, lik zout van mijn lippen. Ze is er. Ze is er nadrukkelijk niet. Ik fluister haar naam en keer om. De boom komt te vroeg. Even nog, geen bos zonder haar.

Maandag t/m vrijdag

08:00 – 17:30 uur

Zaterdag: 07:30 – 16:30 uur

Openingstijden: Vrijdag t/m zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur.

Donderdag rondleidingen voor groepen op afspraak.

Toegangsprijzen: € 6,50 p.p. | Kinderen tot 12 jaar gratis.

Zutphenseweg 132 7211 EG Eefde info@galeriestijl.nl 0575 474

Zonder Wolf is het bos slechts een verzameling stammen.

Bas Steman Column

BOMEN OVER BOMEN

DOOR HET MUSEUMBOS, DE BOMEN ZIEN

Een tentoonstelling over bomen, daar kun je alle kanten mee op. En veel van die kanten laten we u zien in de tentoonstelling ‘Bomen over Bomen’. Kunst, natuur, hout, aanplant, zorgen, fotografie etc; een museumbos vol verhalen.

Omdat ons museum de Achterhoekse dichter A.C.W. Staring gebruikt om verhalen over de regio te vertellen, beginnen we natuurlijk met hem. Hij dichtte over bomen, maar plantte er vooral veel aan in de tuinen van het landgoed waar hij woonde, De Wildenborch.

Wanneer u tijdens openstellingen

deze tuinen bezoekt dan vindt u de Libanonceder, een beukenberceau, de eerste Amerikaanse eik en een moerascipres. Ook het dennenproject van zijn zoon, in Bergen, komt aan bod.

Kunst met bomen is er ook volop te zien. We tonen werk van de 19de eeuwse landschapsschilder B.C. Koekoek. U kunt meer werk van hem bewonderen op een aantal locaties in het land, waaronder in het Noord-Veluws Museum te Nunspeet en bij Kunsthandel Simonis & Buunk te Ede. De

kleurrijke steltlopers (kastjes die uit takken ‘groeien’) van K Studio en de collages en fragiele objecten gemaakt van materiaal uit verschillende bomen van Stef Kreymborg, laten zien dat ook hedendaagse kunstenaars de boom omarmen.

Fotograaf Geert de Groot heeft de bijzondere bomen van Almen vastgelegd in alle seizoenen en Tini Brugge (natuurauteur) geeft op passende wijze toelichting bij deze bomen. Via een route kunt u de bomen ook in het echt aanschouwen.

We werken samen met twee organisaties.

Als eerste Vereniging Natuurmonumenten, die rondom Almen verschillende bosrijke gebieden

Gij spreidt, in uwe ontelbre schaar, Een grootsch geheel ten toon, En boeit den stillen wandelaar Door hartvereedlend schoon.

Uit: Aan mijne Dennen – A.C.W. Staring

beheert, waaronder De Velhorst, 't Waliën en Het Grote Veld. Een korte film laat onze lokale boswachter zien die over de bomen in ‘zijn’ bos vertelt.

Als tweede het Walhallab, een maak- en werkplaats in Zutphen, waar leerlingen met verschillende materialen hun talenten leren ontdekken. Hout is daarbij een belangrijke bron. Deze leerlingen zullen met enige regelmaat in het museum aan het werk zijn.

Samen met uw (klein)kinderen kunt u bomen ’planten’ op onze kinderzolder of de tijd nemen een stukje uit een bomenboek voor te lezen.

In de zomermaanden hebben we ook nog een extra tentoonstelling in de Almense kerk, tegenover het museum. U kunt daar ‘Een Bos van Draad’ van Sara Vrugt beleven. Zie het artikel op pagina 38.

Kortom, veel bomen die samen een bos vormen waar u in Museum STAAL door heen kunt dwalen.

BOMEN OVER BOMEN DOOR HET MUSEUMBOS, DE BOMEN ZIEN 1 april 2023 - 24 maart 2024

BOMENLIEFHEBBER

BAREND CORNELIS

KOEKKOEK EN ZIJN MUSEUM IN KLEEF

De Nederlandse landschapsschilder

Barend Cornelis Koekkoek

(Middelburg 1803-1862 Kleef) werd geboren in een omgeving met weinig bomen. Zeeland had de zeekust en haar natuurlijke schoonheid. Zijn vader Johannes Hermanus Koekkoek was al actief als zeeschilder. De zoon, opgeleid aan de Koninklijke Academie in Amsterdam, trok in de loop van zijn leven steeds vaker naar het bos. In 1834 trok hij naar het toenmalige Pruisische "Bad Cleve", een kuuroord voor aristocratische gasten uit Nederland.

In Kleef kocht Koekkoek, bij zijn tijdgenoten bekend als de "prins der landschapsschilders", een grote tuin, bouwde in 1843 een ateliertoren (tegenwoordig particulier bezit) en in 1848 een statig woonpaleis (nu Museum B.C. Koekkoek-Huis) waar hij met zijn gezin ging wonen. Koekkoek was beroemd in heel Europa en had een rijke klantenkring. Hij exposeerde in Salons in Amsterdam, Brussel,

Parijs en elders. Zijn schilderijen worden tot op de dag van vandaag gewaardeerd en bevinden zich in grote musea over de hele wereld. In 1841 richtte de kunstenaar een tekenschool op in Kleef. Vooral in de zomer trokken veel Nederlandse collega's hier naartoe om in de omgeving te tekenen en schilderen en de meester te bezoeken. Prominente klanten zoals het Nederlandse koningshuis, de Russische tsaar of de Pruisische koning brachten zelfs een bezoek aan de meester in Kleef.

Museum B.C. Koekkoek-Huis, een parel van romantiek, is uniek en trekt Nederlandse en Duitse bezoekers. Er zijn kunstwerken te zien uit de schildersdynastie Koekkoek,

die meerdere generaties schilders heeft voortgebracht, evenals hun leerlingen en opvolgers. Het gebouw is nu eigendom van de Stichting tot behoud van natuur, vaderland en cultuur van NoordrijnWestfalen.

B.C. Koekkoek, litho naar Charles Baugniet, 1839

De prins der landschapsschilders.

B.C. Koekkoek, oliestudie 'grote beuk voor kasteel Moyland’, 1840

Ben je bij Museum STAAL op bezoek, dan ben je onderweg sowieso door een zeer bosrijke omgeving gekomen. Vooral ten zuiden van het dorp Almen vind je prachtige natuurgebieden en landgoederen met bossen en statige huizen, zoals de landgoederen Velhorst, Ehzerwold, ’t Waliën, De Boekhorst en natuurgebied het Grote Veld. Natuurmonumenten is een vereniging van natuurliefhebbers en heet bezoekers van harte welkom in de gebieden waar zij eigenaar is.

Het beheer van die terreinen wordt in deze regio uitgevoerd door de boswachters van de Beheereenheid Achterhoek. Boswachter Peter Muileman zorgt voor het beheer van landgoed Velhorst.

BOSWACHTER MET PASSIE VOOR BOMEN

plekken creëren we zelf ruimte en licht door op die plek bomen te verwijderen.”

Muileman komt uit de streek. Hij is een geboren en getogen Almenaar en is trots om voor dit karakteristieke kleinschalige landschap te mogen zorgen. “Al op de basisschool gingen we met ‘bosdag’ naar landgoed Velhorst om daar met de boswachter naar waterbeestjes te zoeken in een poel. Dit is mijn eerste herinnering aan Velhorst. Het is dan ook prachtig om vandaag de dag zelf zorg te mogen dragen voor het behoud van dit gave landgoed. Een landgoed met een rijke, goed bewaarde historie én met grote natuurwaarden.”

Natuur omringd door cultuurhistorie

Landgoed Velhorst is een pareltje in de gemeente Lochem en is één van de oudere landgoederen in de Achterhoek. Bronnen uit 1313 maken al melding van ‘een huis met een hof’. Bijzonder is dat grote delen van het landschap nog onveranderd zijn. Hier ontdekt de wandelaar een afwisselend parkbos met statige bomenlanen, goudgele graanakkers, bloeiende

rododendrons, azalea’s en een historische moestuin met boomgaard, bijgehouden door een flinke groep vrijwilligers. Deze omgeving trekt reeën, dassen en zelfs boommarters aan. Je vindt hier natuur omringd door cultuurhistorie. Of is het juist andersom?

Bos als historisch schilderij

De oplettende bezoeker kan hier twee typen bos ontwaren. Oud loofbos en jongere bossen. Het oude bos bestaat met name uit zomereik, grove den en beuk. Er staan veel bomen van dezelfde leeftijd met indrukwekkende dikke exemplaren, zoals je ook op schilderijen ziet. Peter vertelt:

“Het zijn prachtige reuzen die hier in het bos staan. Ons beheer is er hier puur op gericht om de huidige verschillende boomsoorten te behouden. Sommige bomen geven we de ruimte om volledig uit te kunnen groeien. Waar bomen sterven ontstaat weer ruimte en licht op de bodem voor een nieuwe generatie bomen. Op sommige

De ecologische betekenis van deze oude bossen op landgoed Velhorst is bijzonder hoog. We streven ernaar een bepaald percentage dood hout in het bos te laten staan en liggen. Sommigen vinden dat er wellicht wat rommelig uitzien, maar het resultaat is er wel naar! Onderzoekers hebben hier voor Nederland unieke en zeer bijzondere keverfauna ontdekt. Vermoedelijk is ook voor andere ongewervelden het bos van bijzondere betekenis. Het zijn deze bossen waar de middelste bonte specht en boommarter zich thuis voelen en waar een broedvogel als appelvink, boomklever en kleine bonte specht in hoge aantallen voorkomt. Het is onze ambitie om deze specifieke ecologische kwaliteit te behouden en verder te versterken.

Het jongere bos is een ander type, het zogenoemde heideontginningsbos. Het is haast niet voor te stellen, maar rond 1850 was er bijna geen bos meer te vinden in Nederland; slechts 1% van ons land was bos. Nu is dat zo’n 11%, waarmee we in Europa overigens het land zijn met het minste bos. Bijna alle bossen zijn sinds de tweede helft van de negentiende eeuw aangeplant als

productiebos. Deze bossen bestaan vaak uit bomen van dezelfde soort en leeftijd. Je kunt dus nauwelijks spreken van echt natuurlijk bos. De jongere bossen op Velhorst zijn gepland op heidevelden die toen nog deel uitmaakten van het Grote Veld. In dit bos is de grove den de meest voorkomende boomsoort, samen met de zomereik en berk, met een rijke ondergroei van struiken en jonge bomen.

Werken voor behoud biodiversiteit

Bij Natuurmonumenten staat de zorg voor de natuur voorop. Beheermaatregelen doen we alleen om de natuur een handje te helpen, houtoogst is geen doel op zich. We zorgen voor een gevarieerde leeftijdsopbouw van bomen in het bos. Met dit beheer streven we bossen met hoge natuurwaarden na in alle verschillende ontwikkelingsfases van een bos. Sommige boomsoorten willen we behouden of bevoordelen. En we willen dat iedereen veilig in het bos kan wandelen en fietsen.

Er wordt wel eens gevraagd om helemaal niets te doen in het bos.

Kan de natuur niet gewoon natuur blijven en zichzelf

redden? Dat is een lastige kwestie. Vooral omdat de omstandigheden voor de natuur bepaald niet makkelijk zijn. Inmiddels heeft iedereen wel gehoord van het effect van teveel stikstof voor de natuur. Vooral de gevolgen van de droogte van de afgelopen jaren zijn – met name op de hogere zandgronden, zoals ook in de Achterhoek – dramatisch zichtbaar.

Als natuurorganisatie heeft Natuurmonumenten te maken met twee grote uitdagingen: biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Er dreigen waardevolle en typisch Nederlandse landschappen te verdwijnen, waardoor karakteristieke planten en dieren hun leefgebieden verliezen. We voelen hier een extra zware verantwoordelijkheid. Immers: iedereen kan actief wat aan het klimaat bijdragen, maar wie redt de planten en dieren in onze gebieden?

In goede handen bij de eerlijke professional

De ceder is imposant en tegelijkertijd gracieus. Een majestueuze boom die me rustig maakt maar me ook laat juichen.

Altijd vertrouwd onderhoud:

• Onderhoud/reparatie alle merken met behoud van fabrieksgarantie

• 24 maanden garantie op onderdelen en reparaties

• APK-keuringen

• Airco specialist

SLETTENHAAR

• Onderdelen van originele kwaliteit

• In- en verkoop nieuw en gebruikte auto’s.

• Europese pechhulpservice

• BOVAG gecertificeerd

Scheggertdijk 58 7218 NB Almen 0575 - 431 292 www.garageslettenhaar.nl

VVV Inspiratiepunt Lochem

Voor wie inspiratie zoekt voor leuke activiteiten en bezienswaardigheden in Lochem en omgeving is een bezoekje aan het VVV Inspiratiepunt Lochem in het markante Oude Stadhuis een échte aanrader. Met veel beelden, verhalen en interactieve elementen word je verleid om er op uit te gaan in de omgeving. Hier kun je terecht voor inspiratie, informatie wandel- en fietsroutes, souvenirs, arrangementen, kaartjes voor evenementen en excursies. De VVV-medewerkers geven je graag advies en de leukste tips!

Harm Edens over zijn favoriete boom, de ceder

Geert de Groot

Fotografie

Geert de Groot Fotografie

Mijn favoriete boom is een hele oude plataan (1876) op het Leidseplein in Amsterdam, waar op een tak door een anonieme kunstenaar een bronzen beeld van een zagend mannetje geplaatst is. Hij is voor mij belangrijk vanwege de ouderdom en de enorme omtrek die bewijst dat ook in een grote stad natuur kan bloeien.

Marita Mathijsen over haar favoriete boom, de plataan

Hij kon natuurlijk nog niet weten wie ‘Staring’ was, toen hij als 11-jarige in Eindhoven op school het lied ‘Sikkels klinken, sikkels blinken’ van A.C.W. Staring leerde zingen, op zijn brommer over de Staringweg in Eindhoven reed en tijdens zijn studie bij het vak cultuurtechniek de geologische kaart van Winand Staring onder ogen kreeg. Maar nu is de cirkel al een tijd rond: Jan van der Wielen is ruim vier jaar vrijwilliger in Museum STAAL waar het verhaal verteld wordt van het Land van Staring, dus over de Achterhoek van Gendringen tot Almen, van verleden tot heden.

En dat hij verliefd zou worden op 'het mooie en lieve dorp' Almen

was misschien weer niet zo vreemd. Na op veel plekken in Nederland en daarbuiten gewoond en gewerkt te hebben, kwam hij in Frankrijk zijn vrouw tegen met wie hij in Baarn neerstreek. Omdat vrienden van haar bezig waren met de bouw van een camping aan de Berkel, was hij vaak in de buurt van Almen en leerde hij de sfeer kennen. Hoe bijvoorbeeld op dinsdagochtend tijdens de markt het wel en wee van het dorp wordt uitgewisseld. Het idee om na zijn pensionering in de kern van het dorp te gaan wonen werd steeds aantrekkelijker en in maart 2017 konden ze hun tweeonder-een-kapper betrekken.

Jan’s eerste kennismaking met het toekomstige museum was met een bouwput vol water. Maar niet lang daarna maakte hij kennis met Pien Pon, directeur-conservator, op een informatieavond voor nieuwe

vrijwilligers voor Museum STAAL. Hij denkt dat hij waarschijnlijk de enige van de veertig was die haar nog niet kende…

Dit was het begin van zijn integratie in Almen; hij werd vrijwilliger bij het museum en door dingen samen te doen leerde hij veel mensen kennen.

Jan werkt gemiddeld een halve dag per week in en voor het museum; zijn werk varieert van (inval)gastheer tot het uitvoeren van technische klussen. En van wandelgids op zondagmiddag tot medebeheerder van het Rooster, een programma waarin vrijwilligers onder andere hun diensten kunnen inplannen.

Gastheerschap vindt hij het leukst om te doen: ontdekken waarom gasten het museum bezoeken en dan in zes minuten een overzicht geven dat aansluit op hun interesses.

Jan heeft als vrijwilliger van Museum STAAL workshops en cursussen gevolgd op gebied van educatie. Het museum ontvangt namelijk ook geregeld schoolklassen waarvoor speciale programma’s zijn ontwikkeld.

In de afgelopen jaren zijn in het museum tentoonstellingen over uiteenlopende thema’s te zien geweest die allemaal een verbinding met Staring en de Achterhoek hadden. De tentoonstelling ‘Jeannes Zomer’ over Jeanne Bieruma Oosting, beeldend kunstenares, sprak Jan het meest aan. Jeanne woonde namelijk vanaf 1954 lange tijd vooral ’s zomers aan de Dorpsstraat in Almen. En daarom was er veel werk te zien met het dorp en omgeving als onderwerp en waren er anekdotes over haar in omloop, ook verteld door vrijwilligers die haar nog hebben gekend. Dat maakte die expositie heel concreet en levendig.

In het kader van de tentoonstelling ‘Grondlegger’ over W.C.H. Staring, werd de eerste geologische kaart van Nederland levensgroot op de vloer van het museum geplakt. Dit had weer boeiende

raakvlakken met studie en werk van Jan.

Als het goed is, is Jan vrijwel nooit op zijn favoriete plek in het museum te vinden met een boek, want er is altijd wel werk voor een vrijwilliger. Maar voor de gelegenheid van dit interview hebben we ons wel heerlijk geïnstalleerd in deze loungeplek op de eerste verdieping, met vers gezette koffie van Joke Dinkelman, coördinator van de ruim zestig vrijwilligers.

Dat hij verliefd zou worden op het 'mooie en lieve dorp' Almen.

Irene Overheul

EENVOUD IN DE ORGANISATIE BIEDT RUIMTE AAN HET ‘GEWONE’ LEVEN

De Klipper Zorg is een wooninitiatief voor mensen met een verstandelijke beperking. Wij bieden een beschermd leefklimaat. De professionele zorg en ondersteuning sluiten aan bij de manier waarop bewoners hun leven willen leven.

De Klipper Zorg support de ontwikkeling van de bewoners.

Wij houden de regie zo dicht mogelijk bij de bewoners zelf. Zo kunnen zij zelfstandig en toch beschermd leven, waarbij kwaliteit van leven voorop staat.

De Klipper Zorg in Zutphen is persoonlijk en staat middenin de maatschappij.

Voor meer informatie: www.deklipperzorg.nl

Bestellen? krukjemetnaam.nl

De Vetweide - Dorpsstraat 7, 7218AA Almen - t. 0575-431927

Praten met bomen, een boom omhelzen, een boom inklimmen of een boom voelen, maakt duidelijk dat ze bijzonder zijn en bij ons horen. Dat gevoel kreeg ik jaren terug toen ik op stap was met een IVN-gids in Zuid-Limburg.

Evolutionair zijn bomen heel oud. De ginkgo is een van de oersoorten. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de eerste bomen 450 miljoen jaar geleden zijn ontstaan uit kleine plantjes die in water stonden. De vermoedelijk oudste boom in Nederland (circa 500 jaar) is een Hollandse linde. Hij staat in Sambeek, heeft een doorsnede van ongeveer 7,70 meter en is 23 meter hoog. Onder de boom is het goed toeven bij warme dagen. Het oudste aangelegde bos, een naaldbos, vinden we bij Breda, het Mastbos. Het is aangelegd in 1515 door graaf Hendrik III van Nassau (oom van Willem van Oranje) met het doel de stad te verfraaien.

In Nederland zijn circa 500 verschillende soorten bomen, inheemse en uitheemse (zogenaamde exoten). De inheemse Hollandse zomereik bijvoorbeeld verstopt ruim 400 insectensoorten, wat smullen is voor vogels en vleermuizen.

Momenteel zijn 35 inheemse soorten in hun bestaan bedreigd.

Bomen zijn hele trouwe vrienden, die ons leefklimaat bewaken, ons welzijn bevorderen, een leefgebied bieden aan dieren en planten, ons voorzien van voedsel, medicatie, brandhout, bouwmaterialen, speelgoed en nog veel meer. De conifeer is een topper in het zuiveren van de lucht! En zo zijn er nog veel meer bomen te benoemen die heilzaam zijn voor ons hoofd, hart en lijf.

Door de verschillen tussen solar en lunar bomen te ontdekken, opent zich een compleet nieuwe wereld die in feite heel dichtbij is. Leg je hand maar eens op een de stam van een wilg (lunar boom) en blijf daar maar eens staan en vooral voel wat het met je doet. Sta bij een paardenkastanje en hou deze solar boom vast en je voeten gaan tintelen, je laadt je op met nieuwe energie.

In vroeger tijden werd recht gesproken onder de eikenboom (solar). Meer religieuze meditatieve, spirituele bijeenkomsten vonden plaats bij sterke lunar bomen zoals de linde, taxus en hazelaar.

De schilders Mondriaan en Toorop maakten gebruik van deze indeling, waarbij de volle maan een speciale rol speelde. En niet te vergeten de dichters zoals Gerhardt, Boer, Hoekstra, Kopland, Tellegen en Achterberg hebben hun liefde voor bomen omgezet in schitterende gedichten.

Ja, bomen horen bij ons, het zijn onze trouwste vrienden. Laten we maar voorzichtig met ze zijn!

Guusje Cirkel

Column

AAN MIJNE DENNEN

Vloot oudtijds aan der eiken tronk GEHEILIGD druivesap; Deel gij, o Pijnboom, mijnen dronk Uit ONGEWIJDE nap!

Uw deugd bepaalt dit eerbewijs; Geen Luim die 't nieuwe preekt; Die nu 't Milaansche Popelrijs; Die dan 't Atheensche kweekt.

U hongert naar geen weeldrig land: Gij kleedt het naakte duin, En houdt om Zwedens poelen stand, Als om der Alpen kruin.

't Zij schip of roeibark op den plas; Gij biedt ze uw diensten aan.

Gij helpt, als wiek, de snorrende as Van duizend raders gaan.

De toren heft zich op naar 't zwerk, Gestevigd door uw kracht.

Gij schoort, in 't slib, zijn metselwerk, En overleeft uw vracht.

Gij wekt de ontslapen haardsteêvlam, En 's winters guurheid zwicht. Der vondrijke Armoe’ schenkt uw stam Een toorts, die voor haar licht.

Waar gulle vreugd de citer stemt; Waar harptoon ons verrukt, Wordt GIJ aan 't maagdenhart geklemdVan maagdenkniên gedrukt.

Het Noorden, door uw schors gevoed, Brengt u, den Redder, dank.

Het Westen huwt, met blijder moed, Uw geuren aan zijn drank.

Door A.C.W. Staring

Wanneer 't vijandig jaarseizoen

Het lied der velden smoort; De kraai, op 't jeugdig akkergroen, Alleen het zwijgen stoort;

Hoe pronkt dan, tusschen 't weeklijk kroost Van 't afgebladerd woud, Uw heldenrij, het ijs getroost, En met den storm vertrouwd!

Hoe strekt gij dan, in fieren stand, Den onverwelkbren tak:

Bij windvlaag ons ten luwen wand; Bij sneeuwvlaag ons ten dak!

Dat wild gerank en stekelruig In andre bosschen tier';

Het moeilijk pad in kronkels buig’; Voor 't naauwe doorzigt zwier’;

Gij bant elk hindrend warrelnet

Uit uw gewijden kring; Gij spaart den voet bezorgden tred; Het oog verbijstering;

Gij spreidt, in uwe ontelbre schaar, Een grootsch geheel ten toon, En boeit den stillen wandelaar Door hartvereedlend schoon.

Zoo rigt dan, rigt uw zuilen opBreidt uit uw schaduwnacht, O Pijnen, om een heuveltop, Die mijn gebeenten wacht’!

Geen ijdle trots verhoog' den zerk, Noch sparre d'opgang toe.

Het Landvolk ruste er van zijn werk, Als ik van 't leven doe.

Geert de Groot Fotografie

Deze boom is voor mij heel bijzonder omdat hij in 1896 door dendroloog en tuinarchitect L.A. Springer hier is aangeplant in arboretum de Dreijen. Dat arboretum werd aangeplant in aanloop naar de oprichting van de Rijkstuinbouwschool hier in Wageningen. De aanstaande leerlingen moesten hier kennis kunnen maken met het materiaal van de tuinbouwwetenschap. Nu - meer dan een eeuw laterbestaat dit mooie arboretum nog steeds en zijn er nog studenten die onderzoek doen aan deze bomen, onder andere naar de precieze verwantschappen en genetische herkomst. Een echt living lab dus, maar kijk vooral wat een majestueuze boom, prachtig!

Sjoukje Heimovaara over haar favoriete boom, de Libanonceder

Nijstad Door

HOE ROMANTISCH IS DE ROMANTIEK?

Een kus, of liever nog, een eerste kus is een ervaring in een mensenleven waarbij zich al gauw het begrip romantisch aandient. De kus opent een deur naar de wereld van roze wolken, van vlinders in de buik en 'Auf Flügeln des Gesanges' gedragen worden.

Dat laatste is overigens een regel uit het gelijknamige gedicht van de Duitse dichter Heinrich Heine dat voor het eerst verscheen in 1822. De dichter was toen ongeveer 25 jaar oud en was misschien nog onder de indruk van de onbeantwoorde liefde voor zijn nichtje Amalie die hij in 1816 in het huis van zijn oom, Salomon Heine, in Hamburg had leren kennen. In datzelfde Hamburg had Felix Mendelssohn Bartholdy zeven jaar eerder het levenslicht gezien en 25 jaar later, in 1834, is de tekst van Heine’s gedicht verwerkt in een van de meest geliefde liederen van de componist. Is het gedicht romantisch? Ja, maar tot welke stroming behoort het, de Romantiek misschien? Ja, het is een romantisch gedicht, uit de Romantiek.

Gedichten en muziek vinden elkaar aan het begin van de 18de eeuw in een nieuwe vorm van liedkunst die zich onderscheidt van de vroegere

religieuze gezangen en volksliedjes. Teksten van dichters als Johann Wolfgang von Goethe, Joseph von Eichendorff, Franz von Schober en Heinrich Heine, krijgen een eigen ‘geluid’ in de liedcomposities van Franz Schubert, Felix Mendelssohn Bartholdy en Robert Schumann; drie componisten, geboren tussen 1797 en 1810. Ze sterven jammer genoeg alle drie relatief jong. Hun rijke artistieke erfenis schetst in het samengaan van poëzie en muziek een schat aan emoties die we vaak het predicaat ‘romantisch’ geven. Met de muziek zwellen gevoelens aan die verwijzen naar lief en leed, naar vaderland en exil en naar de natuur en het verwijlen daarin. Thema’s die behoren tot de brede culturele stroming die we de ‘Romantiek’ noemen. Maar hoe houden we deze begrippen uit elkaar? Ze zijn zo eenvoudig te verwarren; de begrippen ‘romantisch’ en ‘romantiek’. Ze lijken soms uitwisselbaar en in letters scheelt het allemaal niet zoveel.

Toch zijn er duidelijke verschillen. Om te beginnen is ‘romantiek’, al dan niet met een hoofdletter geschreven, een zelfstandig naamwoord, terwijl ‘romantisch’ een bijvoeglijk naamwoord is. Romantiek heeft betrekking op een specifieke stroming met een bijbehorende bloeiperiode die loopt van het einde van de 18de eeuw, grofweg vanaf 1770, tot het midden van de 19de eeuw met uitlopers tot in het ‘Fin de Siècle’. Het is een stroming die in Europa ontstaat en die tot uitdrukking komt in vrijwel alle culturele uitingen: schilderkunst, beeldhouwkunst, architectuur, literatuur en muziek. Romantisch, als gevoel of in associatie is niet specifiek gebonden aan een periode, het kan van alle tijden zijn, en alle culturen. Het kan te maken hebben met ervaringen of inleving maar het is een gevolg, geen oorzaak.

Misschien moeten we iets vroeger in de 18de eeuw duiken om een

Jaap

en ander beter te begrijpen. Meer dan de eeuwen ervoor wordt de achttiende gekenschetst door een rijke opeenvolging van stijlen en stromingen. Het is de eeuw die begint met de kracht van de Barok, gevolgd door de elegantie van de Rococo. Het is vervolgens ook de ‘Eeuw van de rede’, de ‘Verlichting’ waarin de wereld maakbaar lijkt. De opkomst van het Neoclassicisme past bij het rationalisme van de tijdgeest maar ook hier komt een reactie op en dat is wat we onder ‘De Romantiek’ (met hoofdletter) verstaan. Waar de ‘Verlichting’ toekomstgericht is op een wereld van de vooruitgang, bereikbaar geworden door gebruik te maken van het collectieve abstracte menselijke verstand, kennen de vertegenwoordigers van de ‘Romantiek’ een ander perspectief. Zij benadrukken het individuele aspect en verkiezen het subjectivisme boven het objectivisme, de emotie boven de ratio en het eigene boven het

algemene. Verstandelijke kennis komt op een lager plan dan bijvoorbeeld intuïtie, spontaniteit, emotie en verbeelding. De snelgroeiende en veranderende stedelijke omgeving, met alle verworvenheden (en verwordingen) van de beginnende industriële revolutie, maakt dat er gekozen wordt voor de natuur waarbij de beleving nadrukkelijk mystieke, welhaast religieuze vormen aanneemt. De mystieke wereld, met veel aandacht voor ‘gene zijde’ wordt verkozen boven de mechanische wereld van industrie en progressie.

Terugkijken is een gegeven dat hoort bij de Romantiek en het zijn met name de middeleeuwen die tot de verbeelding spreken, in het idee dat ze een zuiver en groots verleden weerspiegelen. Ook de vergankelijkheid, van bijvoorbeeld vriendschappen en culturen, blijkt een aantrekkelijk thema. Schilders als Caspar David Friedrich en

William Turner benadrukken vaak het overweldigende van de natuur tegenover het nietige van de mens en zijn nalatenschap. Wanneer Goethe in 1787 tijdens zijn eerste Italiaanse reis wordt geportretteerd door zijn landgenoot Johann Heinrich Wilhelm Tischbein zien we hem weergegeven, liggend in het weidse landschap van de Romeinse ‘Campagna’. De schrijver is ver van huis in een voor hem vreemde omgeving te midden van enkele brokstukken van een vergane cultuur. Hij wordt ons gepresenteerd als ‘Wanderer’, rustend in de natuur, aanwezig maar niet op weg ergens naartoe. Een andere ‘Wanderer’ vinden we in Friedrichs schilderij ‘Der Wanderer über dem Nebelmeer‘, uit 1818. Het lijkt alsof de schilder bekend was met het gedicht ‘Der Wanderer’ van Georg Philipp Schmidt, al dan niet in de toonzetting van Franz Schubert uit 1816: “Ich komme vom Gebirge her / Es dampft das Tal, es braust das Meer“.

Eens te meer ervaren we hoe er een beroep wordt gedaan op ons inlevingsvermogen en onze subjectieve emoties zoals de ervaring van weer en wind, van nacht en ontij.

De Romantiek is in de meeste Europese landen een duidelijk herkenbare stroming met voor elk land een eigen nationale invulling en bijbehorende vertegenwoordigers. Een goed voorbeeld vinden we in Schotland waar Sir Walter Scott met zijn roman Ivanhoe een beeld geeft van de middeleeuwen, vertegenwoordigt in de ridderfiguur Ivanhoe (die nogal verschilt van de geromantiseerde versie die ons, eind vijftiger, begin zestiger jaren van de vorige eeuw, op de televisie werd voorgeschoteld) Het woord ‘romantiek’ is niet voor niets afgeleid van de middeleeuwse ‘romances’; verhalen over mensen die idealen najagen ondanks het feit dat ze beseffen dat ze feilbaar

zijn. In de versie van Scott blijkt de stoere ridder Ivanhoe dan ook een soort van moderne anti-held. De schrijver van het epos, net als Goethe bij het leven al razend populair, wordt ook meerdere malen op het schilderslinnen vastgelegd. En net als bij Goethe komen we hem buiten tegen, geportretteerd door de ‘hofschilder’ van Schotland, Sir Henry Raeburn. Het is een informeel portret, niet de schrijver in zijn bibliotheek of studeerkamer in ‘Abbotsford’, zijn neo-middeleeuws kasteel, maar we zien hem in een nonchalante pose, buiten onder een boom, een klein boekje in zijn hand en in het gezelschap van zijn twee trouwe honden. Vriendschap en loyaliteit, ook tussen mens en dier, waren belangrijke elementen voor de kunstenaars van de Romantiek.

Vriendschap en liefde, emoties die we zo makkelijk koppelen aan romantische gevoelens. Maar het hoeft niet altijd te culmineren

in een diner bij kaarslicht. Geliefden mogen ook schuilen ‘onder dropplend lover’, ergens aan een plas, zoals de dichter Staring beschrijft in zijn gedicht ‘Herdenking’. Een gedicht met een heuse eerste kus van een poëet die wel werd omschreven als de meest romantische dichter van Nederland. Maar wellicht moeten we dat veranderen in de belangrijkste dichter van de Romantiek… wat Nederland betreft dan.

Sir Henry Raeburn (1756-1823) Portret Sir Walter Scott (1808)

Johann Heinrich Wilhelm Tischbein (1751-1829) 'Goethe in der Campagna' (1787)

Caspar David Friedrich (1774-1840)"Der Wanderer

'Liefdeskus' houtsnede door Harry Leurink, foto Henk Muileman

DE STARINGKOEPEL

Constantia Ernestine Theodora Staring (1819-1879), de jongste dochter van de beroemde dichter A.C.W. Staring, liet in 1850 een theekoepel bouwen. Gelegen op een idyllische plek aan de Berkel, bij een oud beukenbos verrees een witgepleisterd gebouwtje, gebouwd uit resten van het vervallen herenhuis van havezate ’t Draafsel.

Constantia woonde in Den Haag, maar gebruikte haar koepel ’s zomers regelmatig. Ze dronk daar met vriendinnen en gasten een kopje thee, maar ze vond het ook prettig om op zichzelf wat te mijmeren en uit te kijken over de velden. Als er thee of lekkernijen moesten komen, dan werd de bel aan de westkant van de koepel geluid. Het gewenste werd vervolgens gebracht vanuit de nabijgelegen hoeve ’t Draafsel.

Nadat de Staringkoepel in de 20e eeuw tot ruïne was vervallen werd deze in 2004 in ere hersteld en opengesteld. Het koepeltje wordt beheerd door

HERDENKING

Natuurmonumenten en is alleen te bereiken met een voetveer, na een wandeling van ongeveer een kilometer langs de Berkeloever.

Terug wandelend langs de Berkel na een bezoek aan de Staringkoepel, kom ik een ouder echtpaar tegen. “Is daar nog wat te zien, daar bij die koepel?” vraagt de dame. Ik antwoord dat dit zeker het geval is, en dat zij op weg waren naar de meest romantische plek in deze streek. De ogen van mevrouw beginnen te stralen terwijl de man een wantrouwig stapje terug doet. Ik adviseer hen om straks Starings gedicht 'Herdenking' dat onderweg naar de eerste verdieping aan de wand hangt, goed te lezen. De vrouw keek me glimlachend aan.

“En als u boven bent aangekomen,” adviseer ik, “kijkt u dan vervolgens naar de rozet aan het plafond. Tja, en wat u daarna te doen staat laat ik geheel aan uw fantasie over.”

Mevrouw begint te giechelen, en haar man ontdooit: “Nou, fantasie hebben we wel!” Grinnikend wandel ik verder in de richting van de Dochterenseweg.

Wij schuilden onder dropplend loover, Gedoken aan den plas; De zwaluw glipte 't weivlak over, En speelde om 't zilvren gras; Een koeltjen blies, met geur belaân, Het leven door de wilgenblaân.

't Werd stiller; 't groen liet af van droppen;

Geen vogel zwierf meer om;

De daauw trok langs de heuveltoppen, Waar achter 't westen glom;

Daar zong de Mei zijn avendlied!

Wij hoorden 't, en wij spraken niet.

Ik zag haar aan, en, diep bewogen, Smolt ziel met ziel in een.

O tooverblik dier minlijke oogen, Wier flonkring op mij scheen!

O zoet gelispel van dien mond,   Wiens adem de eerste kus verslond!

Ons dekte vreedzaam wilgenloover; De scheemring was voorbij; Het duister toog de velden over; En dralend rezen wij.

Leef lang in blij herdenken voort, Gewijde stond! geheiligd oord!

A.C.W. Staring

Henk Muileman Door

Column

Boeije Jansen

ACACIA FRISIA

Mijn vader was naast gepassioneerd rozenkweker ook boomkweker.

Opgeleid bij vermaarde kwekers in Engeland. Hij veredelde de Acacia tot een boom die in de herfst prachtig goudgeel kleurt. Naar de naam van de kwekerij werd dat de Acacia Frisia. Als kind speelde ik vaak bij die boom, maar vergat hem. Totdat ik van vrienden een foto kreeg uit Usk, Wales. Met de Acacia Frisia en de naam van mijn vader op een begeleidend bordje.

Als boekverkoper heb ik duizenden bomen door mijn handen laten gaan. Een daarvan is De man die bomen plantte van Jean Giono, een korte novelle fraai uitgevoerd met houtsneden. Ik las het voor, tijdens het traditionele kerstdiner met familie en vrienden in de boekwinkel. Het gaat over een man die in de Auvergne eikels raapt en de beste poot. Dag in dag uit, jaar in jaar uit, zich niet van de wijs laat brengen bij tegenslag. Op het eind van zijn leven is er een groot eikenbos. Het is een lofzang op koppig gestaag doorgaan.

In het Broekland woont een vrouw die bomen plant in weilanden waar eens Engels raaigras stond. De bemesting werd gestopt en al jarenlang worden er elk jaar bomen geplant, fruitbomen met de wonderlijke naam als het Zijden Hemdje, een kersenboom met vier geënte soorten, bomen

als de Kaukasische vleugelnoot, Himalayaberk, Sneeuwklokjesboom, Uiensoepboom, de statige Moeraseik, knotwilgen en veel rode beuken… en de Acacia Frisia.

Je plant en weet, je zult ze nooit tot volle wasdom zien komen. Planters accepteren dat maar het maakt mij boos en weemoedig. Soms zie je bij wolkenrijke herfstluchten zonnestralen als lichtsluizen, haast tastbaar doorbreken. Dan denk ik dat het luikjes in de hemel zijn, waar bomenplanters honderd jaar later doorheen kijken om hun geplante bomen met een milde glimlach te bekijken en beamen dat geld alleen groeit als je bomen plant.

Ik woon op de Utrechtse Heuvelrug. Een unieke beleving van het typisch Nederlandse stuwwallenlandschap. Vanuit het raam van mijn werkkamer kijk ik uit op dit prachtige landschap en het eerste wat ik zie is een hele oude Katalpa.

De Katalpa en ik zien elkaar elke dag en dat geeft een verbinding en respect voor de kracht van de natuur.

Frits van Bruggen over zijn favoriete boom, de katalpa

Ambachtelijke & natuurlijke cider

Brut en sparkling cider van 100% appels

TONY, DE VERZAMELJONGEN

Mijn naam is Antoni Staring. Mijn hondje Bram en ik zijn altijd samen. Wij zijn van lang geleden. Wij wonen op de Wildenborch. Dat is een heel groot huis met een grote tuin en ook een heel groot bos. Bram en ik spelen meestal buiten. Daar zijn een heleboel dieren. Die verzamel ik om ons heen. In het bos doen we dan allemaal spelletjes met elkaar. Willen jullie ook mee doen?

Zo begint een bezoek van kinderen uit groep 1 en 2 aan Museum STAAL.

Maak kennis met Naober en meld u aan voor de nieuwsbrief

Tony, de verzameljongen is onderdeel van het programma Reizen in de tijd, een doorlopende leerlijn over erfgoed voor groep 1 tot en met 8.

3 nummers nu slechts ¤ 15,00

www.naober.nl/lezersservice/nieuwsbrief

Verkrijgbaar in representatieve champagneflessen van 0,375 en 0,75 liter. Voor verkooppunten en onze webshop zie www.achterhoekcider.nl

Zomertentoonstelling in de kerk van Almen

EEN BOS VAN DRAAD

Kom verdwalen in een bos van alle seizoenen vol jonge scheuten, volwassen bomen en stervende stronken. Luister naar de vogels, voel de wind en ruik het mos. Al je zintuigen worden aangesproken en eigen herinneringen komen vanzelf bovendrijven.

De Haagse textielkunstenaar Sara Vrugt (1981) startte in 2020 met dit borduurproject vanuit haar zorgen om het klimaat. Zich realiserend dat zij in haar eentje weinig kan betekenen, zette ze haar gevoel van machteloosheid om in een groots kunstproject. Ze wil niet alleen mensen met andere ogen naar de natuur laten kijken, maar hen ook deelgenoot laten zijn van het maakproces: ‘Ik wil gezamenlijk iets creëren dat een boodschap overbrengt over de wereld waarin

we leven. Zo bezien zijn mijn projecten een vorm van craftivism, actievoeren middels kunst, niet door met een vinger te wijzen maar met optimisme en een knipoog.’

Een jaar lang heeft Vrugt met meer dan duizend vrijwilligers aan dit bos geborduurd. Iedere steek vertegenwoordigt een verhaal: dit is letterlijk te zien in de geschreven boomwortels. Ook in de film en audiotour is een selectie van de verhalen te zien en te horen.

Het bos is geborduurd op een doek van 30 meter breed en opgehangen in een spiraalvorm. De bezoeker dompelt zich onder in een gelaagde ruimte, waarin alle seizoenen en groeistadia van een bos vertegenwoordigd zijn.

Het bos is gemaakt van vergankelijk materiaal. Extra bijzonder zijn de zaden uit de inheemse zadenbank

van Staatsbosbeheer die in het kunstwerk verwerkt worden. Wanneer het bos in 2024 zijn eindlocatie heeft bereikt in de tuinen van Museum Belvédère in Heerenveen zal het doek vergaan en door de ontkiemende zaden veranderen in een nieuw bos –ditmaal bestaand uit echte bomen.

STAMBOOM

De grond ligt bezaaid met je kale takken

Van hun bladeren ontdaan

Van elkaar gescheiden door de storm

Alleen je stam is blijven staan

Met je wortels diep in de aarde

Onder de deksteen van het graf

Houd jij je vast aan een wereld

Die jij in ruil jouw leven en schaduw gaf

Maar nu de wind is uitgewaaid

En jij zo zelfs je laatste loof verloor

Is het oordeel aan de doden

Door te gaan met leven of… ga teloor

Wat is er nu nog van jou over Gekromde koning zonder kroon

Van de westerstorm verloren

Een rukwind trok jou van je troon

Nu ben je niets dan hout en splinters

Een lege sokkel zonder held

Afwachtend afgezaagd te worden

Al je jaarringen zijn geteld.

Ben jij hier ten dode opgeschreven

Wordt jouw bestaan nu uitgewist?

Jij onder wie men de namen noemde

Die met harde hand

EEN BOS VAN DRAAD

7 juni - 3 september 2023

Toegang op vertoon van het entreekaartje van Museum STAAL.

Locatie: Kerk van Almen

Dorpsstraat 36, Almen

Met dank aan: BankGiro Loterij Fonds, VSB Fonds, Gemeente Den Haag, Stichting Stokroos, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds 1818, Gravin van Bylandtstichting, Staatsbosbeheer en vele, vele deelnemers.

In jouw huid werden gegrift

STAMBOOM II

Stam - af Zaag - door

Haal - neer

Hak - om

Snoei - hard

Ontworteld

Dorpsdichter: Jan Willem Hengeveld Geert de Groot Fotografie

Herbergier

Tonnenberg 1 3852 PC Ermelo

M. 06-13144770

WWW.BRONKHORSTBRANDBEVEILIGING.NL

• Levering en onderhoud van brandbestrijdings- en EHBO-middelen (REOB gediplomeerd)

• Onderhoud droge blusleidingen

• Keuring elektrische gereedschappen volgens NEN 3140

• Keuring ladders, trappen en rolsteigers volgens NEN 2484/ NEN-EN 1004/ EN 1147

Deze Libanonceder is voor mij zeer speciaal. Hij is geplant door de dichter op zijn landgoed De Wildenborch. De boom overleefde tal van stormen. Inmiddels is hij helemaal scheef gezakt en steunt hij op zijn eigen takken. De ceder vormt daarmee een prachtige luifel aan de rand van het water.

"Wij schuilden onder dropplend lover, Gedoken aan den plas…" (A.C.W. Staring). De boom dient ook als beschutting en rustplaats voor de pauwen, het is gewoon een heel mooie boom, een iconisch element in een historisch decor.

Winand Staring over zijn favoriete boom, de Libanonceder

Geert de Groot Fotografie

Sebastiaan van ’t Erve Column

DE SCHOONHEID VAN EEN BOOM

STEUN MUSEUM STAAL

Van fladderiep tot sassafras, de gemeente Lochem heeft fantastische, indrukwekkende en wonderbaarlijke bomen op haar grondgebied staan. Op de landgoederen vindt u bijzondere exemplaren zoals de zakdoekjesboom die oorspronkelijk uit China komt. Daarvan zijn er maar enkele exemplaren in Nederland zo groot als die op Landgoed Verwolde. In de uiterwaarden van de IJssel staan knoestige knotwilgen die al generaties lang takken leveren aan boeren en buitenlui. Door die snoeivorm bieden ze met hun grillige voorkomen onderdak aan bijzondere vogels zoals de steenuil.

Langs vele wegen in onze gemeente groeien laanbomen. Na de Tweede Wereldoorlog zijn massaal bomen geplant om overal waar het kon hout te laten groeien voor de wederopbouw

van ons land. Naar schatting staan er momenteel zo’n 50.000 laanbomen langs onze wegen. In weilanden ziet u statige eiken die ’s zomers verkoeling bieden aan weidend vee. Koningslindes markeren in de stad de inhuldigingen van koning en koningin. Overal in de gemeente Lochem zijn bomen en iedere boom heeft zijn eigen verhaal.

Bij Museum STAAL ontdekken jaarlijks vele bezoekers hoe bijzonder het landschap, de geschiedenis en de cultuur van de Achterhoek is. Ieder jaar maken we een mooie nieuwe tentoonstelling in de geest van dichter en landbouwkundige A.C.W. Staring, een man met een groot hart voor de Achterhoek. Om deze verhalen te kunnen blijven vertellen hebben we uw steun nodig, want dit geheel door vrijwilligers gerunde museum ontvangt weinig tot geen subsidie.

Vrienden van STAAL

Word AMBASSADEUR voor

€ 25,00 per jaar en u krijgt een Vriendenpas met onbeperkte toegang tot het museum. Word GEZINS-AMBASSADEUR voor

Word STAALMEESTER voor €250,00 per jaar en u krijgt een Vriendenpas met onbeperkte toegang, vier gratis toegangskaarten om weg te geven en 50% korting op onze activiteiten.

eigen verhaal.

Voor mij zit de schoonheid van een boom niet in hoe bijzonder hij is, welke unieke standplaats hij heeft of ter ere van wie hij is geplant. Voor mij zit de schoonheid van een boom in ieders persoonlijke ervaring met een boom. De beuk waar je als kind bent uitgevallen en je been brak, vergeet je nooit meer. De walnotenboom waarvan je samen met oma walnoten verzamelde om samen een walnotencake te bakken. De vlier waar je een tak vanaf hebt gezaagd om een echte ‘flierefluiter’ te kunnen worden. De eik waar je onder kon zitten toen je het even niet meer zag zitten. Bomen zijn een onmiskenbaar onderdeel van ons leven. Laten we ze koesteren!

Sebastiaan van ’t Erve Burgemeester gemeente Lochem

€ 50,00 per jaar en u krijgt voor twee volwassenen en twee kinderen onder de 18 jaar een Vriendenpas met onbeperkte toegang tot het museum.

Geef een Vriend Cadeau

Een cadeau voor iemand verzinnen valt niet altijd mee. Zeker als iemand ‘alles’ al heeft.

Het kan ook zijn dat u of het feestvarken duurzaamheid belangrijk vindt en wil consuminderen. Wij hebben een goede tip voor u, de Vriend van STAAL cadeaubon. Daarmee geeft u een jaar lang plezier cadeau.

Voor alle Vrienden geldt dat één introducé € 2,50 korting krijgt op de toegangsprijs. Ook worden Vrienden uitgenodigd voor de jaarlijkse Vriendendag en krijgen iedere zes weken ons ‘Nieuws van STAAL’.

Zakelijk steunen

Het is voor bedrijven mogelijk om Museum STAAL zakelijk te ondersteunen, dan wel te sponsoren vanaf € 1.000,- per jaar. Hiervoor kunt u het museum inzetten voor promotie van uw

Denk daarbij aan een personeelsdag, of maak gebruik van het museum voor een activiteit of presentatie. Voor de invulling van uw wensen gaan wij graag een persoonlijk gesprek met u aan.

Schenken & nalaten

Er zijn verschillende manieren om te schenken of na te laten. Een schenking is fiscaal aftrekbaar, afhankelijk van uw persoonlijke inkomen en/of vermogen. Ook bij een nalatenschap gelden fiscale voordelen zoals volledige vrijstelling van registratie- en successierechten.

Vriend of Staalmeester worden?

Meer informatie over de Vrienden van STAAL vindt u op museumstaal.nl of scan de QR-code met de camera op uw telefoon.

Iedere boom heeft zijn

ONTDEK HUIS VERWOLDE!

Na een fietstocht of wandeling is het prima vertoeven in onze prachtige theetuin voor een kop ko e, thee of een heerlijke lunch. (U vindt ons tussen etsknooppunt 45 en 46).

ER IS NIETS DAT NIET KAN

BIJ HET WALHALLAB

Tevens kunt u voor à la carte dineren reserveren in ons restaurant, gelagkamer en vernieuwde achterterras! Ook uitstekend geschikt voor bruilo en, partijen en zakelijke bijeenkomsten. U bent van harte welkom!

Dirk Holtslag & Sandra Grootenhuijs

Dorpsstraat 38 • 7218 AH Almen • 0575 - 43 17 44 www.dehoofdigeboer.nl

Tegen inlevering van deze bon krijgt u 25% korting op een Verwolde Verwennerij: ko e, thee of cappuccino met appeltaart.

Huis Verwolde is geopend van april tot en met oktober op woensdag, donderdag, zaterdag en zondag van 11.00u tot 16.00u.

Voor tickets en meer informatie kijk op: www.glk.nl/verwolde

Als je voor het WALHALLAb in Zutphen staat is het meteen duidelijk, dit is een plek voor creatieve mensen.

Daarom heb ik mijn dochter Jet meegenomen. Een meisje dat hier vaak komt neemt mijn dochter meteen onder haar hoede. Ik heb een afspraak met Marco Mout. Hij is net binnen en druk in gesprek met een jongen van acht jaar die een vliegtuig heeft gemaakt. Ik word met twee jongens op pad gestuurd, ze geven mij een rondleiding door alle ruimtes van het WALHALLAb. Er is een houtwerkplaats, een chillroom met muziekinstrumenten en lokalen met tot de verbeelding sprekende namen als Schroothoop, KlereKamer en Techroom. Koen vertelt trots dat hij een schaal heeft gedraaid op de houtdraaibank. Ik krijg ook de lasercutter te zien waar ze prachtige kunstwerken van hout en kunststoffen mee maken.

Overal zijn jongeren en Meesters aan het werk. Meesters zijn vakmensen, hobbyisten of deskundigen die het fijn vinden om hun kennis over te dragen aan jongeren. Ze staan klaar om uitleg te geven over bijvoorbeeld machines en de jongeren uit te dagen om zich te ontwikkelen.

Niet omdat de jongeren verplicht zijn om iets te doen maar omdat ze nieuwsgierig zijn. WALHALLAb is zeker geen school.

Passie voor hout Na een leven als regisseur, producent, presentator en eindredacteur bij radio en tv stapt Marco Mout op de fiets om de wereld te ontdekken. Tweeënhalf jaar lang duurde deze wereldreis die in het teken stond van hout. Marco wilde weten hoe ze in andere delen van de wereld met hout werken. Hij zag heel bijzondere houtsoorten en nam ook wat stukken hout mee. Een stuk hout van een 40.000 jaar oude boom uit Nieuw Zeeland bijvoorbeeld, zo groot als een autobus. Marco heeft nog meegeholpen om deze boom uit de grond te halen.

Na zijn wereldreis landde Marco in Zutphen. Hij zette zijn zinnen op de Kruittoren uit 1328 en maakte hier zijn houtwerkplaats. In 2015 richtte Marco Mout hier het WALHALLAb op. Inmiddels hebben meerdere steden in het land een WALHALLAb en Marco’s doel is dat elke stad zo’n creatieve hub heeft.

Het 40.000 jaar oude hout is te zien in de tentoonstelling Bomen over Bomen in Museum STAAL. En een aantal jongeren exposeert hier hun werk, vooral toegepaste kunst gemaakt van hout. WALHALLAb werkte al eerder samen met Museum STAAL, de grote gouden drol voor de ingang van het museum werd hier ook gemaakt.

Aan het eind van de middag is Jet een beetje overdonderd door alle mogelijkheden bij WALHALLAb. Ze heeft een mooi schilderij gemaakt maar de volgende keer wil ze hout draaien op de houtdraaibank.

Niemand loopt straffeloos onder de palmen. Een uitspraak van Goethe. Ik werd verwekt in de tropen en draag nog altijd de sporen en herinneringen van het koloniale verleden van mijn ouders en zusters met mij mee. Ik kan heel goed tekenen.

Adriaan van Dis over zijn favoriete boom, de palm

DE SASSAFRAS

“Wat een bijzonder vloerkleed!” horen we regelmatig van onze museumbezoekers als ze de muzieksalon betreden. Inderdaad, in het oog springend mag je het kleed rustig noemen. De rode achtergrondkleur en de groene tinten van de wonderlijk gevormde sassafras-bladeren trekken onmiddellijk de aandacht. Het kleed is voor Museum STAAL ontworpen en gemaakt door OPERA Amsterdam.

In Almen staat een groepje sassafrasbomen aan het Twentekanaal, ooit behoorden ze bij het landgoed 'De Ehze'. Ze zijn ongeveer 150 jaar oud, de hoogte is zo’n 17 meter. De sassafras (sassafras albidum) is een boomsoort die voorkomt in het zuidoosten van de Verenigde Staten. In ons land komt de

sassafras nauwelijks voor. In Azië bestaan nog drie andere Sassefrassoorten

De sassafras heeft drie verschillende bladvormen. De eenlobbige, de tweelobbige (als een soort want) en de drielobbige. In april komt de boom tot bloei.

De sassafrasbomen leveren een scherp ruikend hout, dat vroeger vooral populair was voor stokken in kippenstallen en voor bedsteden. Men dacht dat het ongedierte (luizen) zou verjagen. De wortel en de bast van de Sassafrasboom bevatten de kankerverwekkende stof safrol. Safrol is een voorloper voor de clandestiene productie van MDA en MDMA. Indiaanse stammen gebruikten de sassafras voor voeding, wondbehandeling, bestrijding van hoge koorts en andere kwalen. Van de bast werden verfstoffen gemaakt.

De kleine gele bloemen zijn geurig en hangen in trosvormige bundels. De sassafras is tweehuizig, dat wil zeggen dat de mannelijke en vrouwelijke bloemen aan verschillende bomen verschijnen. In Almen staan alleen de mannelijke bomen.

In de vroege 17de eeuw was sassafras zeer gewild in Europa. Handelsmissies uit Engeland vertrokken zelfs naar NoordAmerika om daar op zoek te gaan naar sassafras. Het was zo gewild omdat de Europese elite er lucht van had gekregen dat sassafrasextract als medicijn gebruikt kon worden tegen syfilis!

Henk Muileman Door

Geert de Groot

KOEKKOEK OP BEZOEK

B.C. Koekkoek vond zijn inspiratie in de natuur bij Kleve, vooral in het nabij gelegen woud met zijn oude Wodanseiken: de Nijmeegse heuvelrug bij de Rijn. Daar vestigde B.C. zijn Teekenacademie en vormde zich de ‘Kleefse School’ met vele leerlingen die zich later ontwikkelden tot gerenommeerde schilders van het Kleefse en Hollandse landschap: Bodeman, Klombeck, Lieste, Kleijn, Hanedoes, Daiwaille, Gabriel, Kruseman, Lot, Meiners. Hij bouwde daar in 1843 eerst zijn atelierruimte met hooggelegen Belvedere-toren die uitzicht bood tot aan de Rijn en vijf jaar later zijn woonhuis, een in Italiaanse Renaissance-stijl gebouwd stadspaleis.

In 1987 kocht ik bij veilinghuis Sotheby’s in Londen een grote, bijzonder mooie aquarel van een boomrijk landschap, gesigneerd B.C. Koekkoek, de meest getalenteerde bos- en bomenschilder uit de Noord-Nederlandse Romantiek. Toen het werk in Ede aankwam begon ik te twijfelen. Was het wel echt van zijn hand?

Ik ging ermee naar het RKD (Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie) in Den Haag en vond helaas geen match met ander werk op papier van deze schilder, die zijn leven net over de grens bij Nijmegen, in de stad Kleve, doorbracht. De ‘bladslag’, de manier waarop blaadjes aan de takken waren geschilderd, was anders, minder virtuoos dan ‘B.C.’ dat deed. Ook het schors op de boomstammen was minder geraffineerd uitgewerkt. Om de koop terug te draaien had ik een schriftelijke afkeuring nodig van de

Nijmeegse kunsthistoricus Guido de Werd, toen al dé Koekkoek-kenner en directeur van Museum Haus Koekkoek in Kleef. Guido was het met me eens. Ik zie hem nog achter zijn bureau de verklaring opmaken, tikkend op zijn schrijfmachine.

De relatie met Museum Haus Koekkoek was geboren. Er volgden eind jaren 80 meerdere aankopen die wij standaard voorzagen van echtheidsverklaringen van De Werd, die 40 jaar lang de scepter zou zwaaien in Museum B.C. KoekkoekHaus, zoals het nu heet.

Voor het Kleefse stadspaleis was het voortbestaan als Museum Koekkoek in 1994 erop of eronder. De gemeente twijfelde over het voortbestaan. Er werd door het museum een boek over de schildersfamilie Koekkoek uitgebracht, gesteund door onze kunsthandel met vele afbeeldingen van het werk van de uit zestien leden bestaande familie verdeeld over vier generaties.

In de zomer van 1994 waren wij op reis in Engeland, de markt was toen buitengewoon slap in Engeland en de handelaren verkochten mij gretig hun Koekkoeks. Het Koekkoek-boek en onze catalogus brachten een bijzondere tentoonstelling.

We organiseerden bij ons in de zaak in Ede de eerste Familie Koekkoek-presentatie ooit in Nederland gehouden. “De grootste schildersfamilie ter wereld”, kopte de Telegraaf met twee pagina’s in kleur om onze tentoonstelling, met in bruikleen zo’n vijftig werken uit het Kleefse museum, luister bij te zetten.

We lenen onze Koekkoeks graag en veel uit. Ditmaal is de familie Koekkoek vanaf april present in Museum STAAL te Almen met de bomen van B.C. Koekkoek, in het Noord-Veluws Museum met de

Zuiderzee als thema en vanaf juli in Museum Flehite Amersfoort met stadsgezichten van Willem Koekkoek. De museale presentaties worden aangevuld met bruiklenen vanuit het museum in Kleef, dat wegens een ingrijpende verbouwing gesloten is. Een voortvarende deelname aan museale tentoonstellingen is mede ons ‘handelsmerk’ geworden. Bepaalde schilderijen uit onze collectie zijn altijd op reis en in de loop der jaren zijn meer dan duizend werken uitgeleend aan meer dan vijftig musea.

Vanaf april is dus in het hele land de familie Koekkoek te kijk. In Ede zijn, in verschillende Koekkoekhoeken, hun schilderijen ook te koop.

Zonder adverteerders hadden wij dit STAAL magazine niet kunnen uitgeven dus langs deze weg een speciale dank aan al onze adverteerders!

Barend Cornelis Koekkoek 'Opkomend noodweer' olieverf op paneel 65,5 x 83,7 cm gesigneerd rechtsonder en gedateerd 1843 collectie Simonis & Buunk, Ede.

Frank Buunk

Simonis & Buunk Kunsthandel

DE MUSEUMKAART: NOG 'EVEN' GEDULD

Wij prijzen ons gelukkig met ons prachtige museum in Almen, dat vele tevreden en enthousiaste bezoekers trekt. “Kunnen wij met de Museumkaart het museum bezoeken?“ Dat is een vraag die de vrijwilligers van STAAL veelvuldig aan de balie krijgen maar waar helaas nog steeds “nee“ moet worden geantwoord. Het gastvrije kopje koffie doet gelukkig wonderen.

Het verkrijgen van de Museumkaart is niet zomaar een wens van het Bestuur van Stichting Museum

STAAL. STAAL heeft de ambitie als volwaardig museum gezien te worden, want dat is het ook!

De weg naar het lidmaatschap van de Museumvereniging (voorwaarde voor het verkrijgen van de Museumkaart) is een moeizaam en lang proces. Een kleine projectgroep (Sven Hering, Gerard Boncke en ikzelf) krabbelt zich al vanaf het begin achter de oren bij het zien van de zware voorwaarden waaraan STAAL moet voldoen wil het lid kunnen worden van de Museumvereniging.

Aan zeventien normen op verschillende vlakken moet worden voldaan, waaronder beleid, continuïteit, tentoonstellingsprogramma, ethische code, financiën, huisvesting, duurzaamheid, veiligheid, personeel, corporate governance, inclusiviteit (laatstelijk toegevoegd), educatie en collectie.  Voor een klein, geheel door vrijwilligers gerund museum als STAAL zijn dit grote vragen en we voelen de zware invloed van de

grote musea, die aan dezelfde eisen moeten voldoen. Er is geen verschil tussen het Rijksmuseum en ons kleine museum in Almen.  Het enthousiasme en inzet van de projectgroep werd daardoor niet getemperd en vol goede moed werden de gevraagde gegevens verzameld en beschreven.

De volgende stappen moeten worden doorlopen:

1. Pretoets van ingediende (voorlopige) gegevens. Dit is gebeurd en het resultaat werd positief bevonden, al besefte de projectgroep dat de normen niet ideaal aansloten op STAAL, vooral omdat het museum nauwelijks eigen museale collectie heeft.

2. Indiening van de ontbrekende gegevens en audit (najaar 2022). Uit deze audit blijkt inderdaad dat STAAL niet kan voldoen aan de normen, doordat het wordt beschouwd als ‘presentatie’-museum.

3. Beoordeling door het bestuur van de Museumvereniging.

4. Lidmaatschap van de Museumvereniging.

5. Aanvraag Museumkaart. We voelen enige teleurstelling. Toch denkt de Museumvereniging een oplossing gevonden te hebben. Een aangepast kwaliteitskader voor registratie van ‘presentatie’instellingen aan de hand van speciaal daarvoor op te stellen normen. Deze kunnen mogelijk eind 2023 opgesteld of vastgesteld worden. Er ontstaat dan een tweede categorie leden.  Dat betekent wel dat het audittraject voor STAAL gestopt moet worden in afwachting van het nieuwe traject. Dat vergt helaas ook weer tijd en de vraag is of we aan de nieuwe normen kunnen voldoen.

De ambitie om als volwaardig museum te worden beschouwd blijft recht overeind, nu de Museumvereniging nog!

En wij blijven positief vooruitkijken naar het moment dat aan de balie 'ja' gezegd kan worden op de vraag of de Museumkaart van toepassing is.

Variatie op Annie M.G. Schmidt: En nu zagen ze iets, daar heel hoog tussen de kale takken. Een been. Een been met een gehakte laars. “Mijn hemel het is een dame"... De dame klopte het stof en het groen van haar broek en zei: “Ik kan het niet helpen, ik moet de boom in als er een fotograaf aankomt.”

Pien Pon over haar favoriete boom, de tamme kastanje

Els van Leeuwe

Welkom in Zutphen, WELKOM

IN ONZE STAD

ONTDEK DE RIJKE HISTORIE, SHOP IN UNIEKE WINKELS EN PROEF DE SMAAK VAN ONZE HANZESTAD.