Wszystko spływa z góry

Todo fluye desde arriba hacia abajo

,,Spotkałam w Argentynie osoby bardzo otwarte na eksperymenty dydaktyczne, ciekawe nowych metod nauczania i dostosowywania ich do potrzeb swoich uczniów” - mówi dr Justyna Budzik, która prowadziła w Buenos Aires warsztaty dla nauczycieli języka polskiego.

Encontré personas muy abiertas a los experimentos didácticos, curiosas a los nuevos métodos de enseñanza y adaptación a las necesidades de sus estudiantes en Argentina – dice la doctora Justyna Budzik quien dirigió la capacitación de los profesores de idioma polaco en Buenos Aires.

Jaki jest cel uczenia nauczycieli?

Pracuję na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach w Instytucie Nauk o Kulturze, współpracuję też ze Szkołą Języka i Kultury Polskiego (SJiKP), która współorganizuje warsztaty dla nauczycieli polskiego zagranicą. Regularnie wysyła swoich pracowników do różnych krajów na świecie. W Argentynie spotkałyśmy się z nauczycielami języka polskiego w Buenos Aires i Wandzie, w prowincji Misiones w 2019 roku. SJiKP współpracuje z organizacją

PONA - Asociación de Maestros de Polaco

¿Cuál es el objetivo de capacitar a los profesores?

Trabajo en la Universidad de Silesia en Katowice en el Instituto de Ciencias Culturales, coopero también con la Escuela de Idioma y Cultura Polaca (SJiKP) la cual coorganiza capacitaciones para los profesores de idioma polaco en el extranjero. Regularmente dirige a sus empleados en diferentes países del mundo. En Argentina nos encontramos con profesores de idioma polaco en Buenos Aires y Wanda en provincia de Misiones en 2019. SJiKP

Entrevista dirigida por Jacek Piątkowski

Rozmawiał Jacek Piątkowski en Argentina, która skupia nauczycieli języka polskiego i która zainicjowała realizację naszych projektów. Naszym celem jest doszkalanie nauczycieli, dlatego podczas spotkań przedstawiamy najnowsze materiały do nauczania oraz skuteczne metody nauki. Te ostatnie w całej swojej różnorodności, a ich wybór zależy od celu, jaki chce się osiągnąć. Duży nacisk kładziemy na kwestie języka związanego z kulturą, udowadniając, że już posługując się językiem polskim na poziomie podstawowym, można zanurzyć się w polskiej rzeczywistości, tej współczesnej, aktualnej.

Na czym polegały te warsztaty?

Program realizowałam razem z dr Barbarą Morcinek-Abramczyk. Obie byłyśmy bardzo pozytywnie zaskoczone tym, że w zajęciach biorą udział osoby bardzo mocno zmotywowane do nauki. Warsztaty metodyczne trwały przez tydzień i były prowadzone popołudniami. Niezwykłe było to, że uczestniczyły w nich osoby z wielu różnych odległych od Buenos Aires prowincji Argentyny, jak i ci, którzy mieszkają w stolicy na jej peryferiach, którzy po pracy, zamiast wracać do domu, przyjeżdżali na nasze zajęcia. Prowadziłyśmy je we dwie, dzieląc się zakresem nauki. Barbara zajęła się językoznawstwem, ale nie tylko gramatyką języka polskiego, lecz również sposobem przygotowania się do egzaminów językowych, w tym zdobycia Certyfikatu Polskiego. Ja odpowiadałam za kulturoznawstwo, pokazywałam fragmenty filmów, przygotowałam też teksty literackie, które mogą pomóc w nauce. Akurat zbiegło się to z przyznaniem literackiej nagrody Nobla Oldze Tokarczuk, co było wspaniałym pretekstem do zainteresowania odbiorców jej twórczością. Chodziło o to, żeby pokazać, jak wiedzę podręcznikową o nauczaniu języka można uzupełnić tekstami ze współczesnych polskich mediów, filmów czy internetu.

Czy współpraca z PONA w Argentynie ma charakter długoterminowy?

Tak, tylko pracując ze sobą w dłuższej perspektywie, można zbudować coś trwałego i efektywnego. Z naszej strony nad całością projektu czuwa prof. dr hab. Jolanta Tambor, dyrektor SJiKP, która doskonale wie, co działo się podczas wcześniejszych edycji naszych warsztatów. Oczywiście niemożliwe jest przygotowanie programu, który będzie satysfakcjonował wszystkich uczestników zajęć. Jednak w Buenos Aires udało się nawiązać silną nić porozumienia z nauczycielami, stworzyć razem z nimi efektywny model współpracy. Na pewno ułatwia ją fakt, że spotkałyśmy w Argentynie osoby bardzo otwarte na eksperymenty dydaktyczne, ciekawe nowych metod nauczania i dostosowywania ich do coopera con la organización PONA - Asociación de Maestros de Polaco en Argentina que reúne a los profesores de polaco e inició la realización de nuestros proyectos. Nuestro objetivo es capacitar a los profesores y por esta razón presentamos los más nuevos materiales para enseñar y métodos eficaces de aprendizaje. Los últimos con toda su diversidad elección depende del objetivo que se quiere atender. Nos enfocamos en los aspectos del idioma conectado con la cultura. Demostramos que al usar el idioma polaco en el nivel principiante se puede sumergir en la realidad polaca moderna y actual.

¿En qué consistió la capacitación?

Llevé a cabo el programa junto con la Dra. Barbara Morcinek-Abramczyk. A las dos nos sorprendió muy positivamente el hecho de que a las clases asisten personas muy motivadas para aprender. Los talleres metodológicos duraron una semana y se realizaron por las tardes. Fue notable que asistieran personas de muchas provincias diferentes de Buenos Aires y de las afueras de la capital, que después del trabajo, en lugar de regresar a casa, vinieron a nuestras clases. Ambas llevamos a cabo la capacitación, compartiendo el contenido de la formación. Barbara se dedicó a la lingüística, pero no únicamente a la gramática de la lengua polaca, sino también a las técnicas de preparación para los exámenes de idiomas y la obtención del Certificado Polaco. Fui responsable de estudios culturales, mostré fragmentos de películas, también preparé textos literarios que pueden ayudar en el aprendizaje. Esto coincidió con la concesión del Premio Nobel de Literatura a Olga Tokarczuk, lo que fue una gran excusa para que el público se interesara a su trabajo. La idea era mostrar cómo el conocimiento sobre la enseñanza de idiomas se puede complementar con textos de los medios de comunicación polacos contemporáneos: películas o Internet.

¿Es a largo plazo la cooperación con PONA en Argentina?

Sí, solo trabajando juntos a largo plazo se puede construir algo sostenible y efectivo. Por nuestra parte, todo el proyecto está supervisado por la Prof. Jolanta Tambor, directora de SJiKP, que conoce perfectamente la dinámica de nuestros talleres de las ediciones anteriores. Por supuesto, es imposible preparar un programa que satisfaga a todos los participantes de capacitación. Sin embargo, en Buenos Aires fue posible establecer una fuerte conexión con los docentes, para crear un modelo efectivo de cooperación con ellos. Ciertamente se ve facilitado por el hecho de que en Argentina conocimos swoich potrzeb i potrzeb uczniów. Czymś dla mnie autentycznie wzruszającym było też to, że w Wandzie w dalekiej prowincji Misiones, spotkałyśmy się z osobami, często w podeszłym wieku, które były niezwykle nas ciekawe, głęboko zainteresowane nie tylko współczesnym językiem polskim, ale współczesną Polską w ogóle. a personas que están muy abiertas a los experimentos didácticos, curiosas por los nuevos métodos de enseñanza y adaptándolos a sus necesidades y las necesidades de los estudiantes. Algo realmente conmovedor para mí fue también el hecho de que, en Wanda, en la lejana Misiones, nos reunimos con personas, a menudo ancianos, que estaban extremadamente interesados, no solo en nosotras o en el idioma polaco contemporáneo, sino en la Polonia contemporánea en general.

Z jakimi problemami borykają się nauczyciele języka polskiego w Argentynie?

Główny problem to przede wszystkim brak wystarczającej dostępności podręczników i pomocy naukowych. Niestety nie w każdej sytuacji możemy po prostu zamówić je przez internet. Na ich dostarczenie czeka się bardzo długo, przesyłka jest kosztowna, a kwestie celne są bardzo skomplikowane. Kolejna sprawa to możliwość przyjazdu do Polski na szkolenia. Nauczyciele chcą się dokształcać w kraju, przyjeżdżać na szkolenia organizowane w Pułtusku przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” czy Cieszynie przez Uniwersytet Śląski, ale na przeszkodzie staje fakt, że podróże są długie i kosztowne. Istnieje oferta online, ale nie każdy i nie wszędzie jest w stanie z niej skorzystać. Kolejna trudność polega na tym, że nauczyciele nie mają wsparcia metodyków na co dzień. Dobrze jest czasem móc z kimś porozmawiać o swoich codziennych problemach.

¿Qué problemas enfrentan los profesores de polaco en Argentina?

El principal problema es la falta de disponibilidad de libros y ayuda científica. Desafortunadamente, no siempre podemos equiparnos por Internet. La entrega tarda mucho tiempo, el envío es costoso y los trámites de la aduana son muy complicados. Otro problema es la posibilidad de venir a Polonia para capacitarse. Los maestros desean educarse en el país del idioma, venir a la capacitación organizada en Pułtusk por la Asociación “Comunidad Polaca” o a Cieszyn a la capacitación organizada por la Universidad de Silesia. Lamentablemente, el contexto del viaje largo y costoso se interpone en el camino. Hay una oferta en línea, pero no todos y no en todas partes del país pueden aprovecharla. Otra dificultad radica en el hecho de que los profesores no cuentan diariamente con el apoyo de los metodólogos. A veces es bueno poder hablar con alguien sobre tus dificultades cotidianas.

Czy wśród metod nauczania języka polskiego zagranicą można dostrzec nowe zjawiska, trendy, zmianę podejścia?

Gorąco zachęcam nauczycieli do wykorzystywania w nauce tekstów autentycznych. To obecnie bardzo silny nurt w nauczaniu. Jego emblematycznym przedstawicielem jest w Polsce między innymi Iwona Głowacka, która prowadzi blog pod tytułem Lektorka na tropie. Można tam znaleźć mnóstwo cennych wskazówek jak posługiwać się tą metodą i nauczyć uczniów przede wszystkim mówić po polsku.

Czy Argentyna czymś Panią zaskoczyła?

Spotkania z Polakami w Argentynie i Argentyńczykami polskiego pochodzenia były źródłem wielu niespodzianek. Ich silne poczucie przynależności do polskiej diaspory w wielu wypadkach było czymś wspaniałym. I to pomimo faktu, że ich przodkowie wyemigrowali z Polski wiele dekad temu. Najlepszym tego dowodem są przykłady zachowania polskiej kultury materialnej w Argentynie. Ale nie tylko ich przywiązanie do polskości było czymś niezwykłym, również okazywana nam otwartość i gościnność. Język polski, którym się posługują, czasem jest pełen archaizmów, ale chyba łatwiej zaobserwować zjawisko interferencji, czyli nakładania się na siebie dwóch języków, w tym wypadku polskiego i hiszpańskiego. Dlatego warto, aby każdy nauczyciel miał regularny kontakt z Polską, bo język polski, podobnie jak każdy inny, zmienia się.

Kim są nauczyciele języka polskiego w Argentynie?

To bardzo różnorodna grupa ludzi, których nie można w jednoznaczny sposób opisać. Na pewno łączy ich ogromne zaangażowanie w nauczanie. Uczą nie po to, żeby zarabiać na życie, ale wierząc, że to co robią jest społecznie ważne. Chcą, aby nauka języka polskiego była przyjemnością, a nie przykrym obowiązkiem. A nie jest to łatwe zajęcie, bo czymś oczywistym jest to, że uczniom nie zawsze jest łatwo przyswoić pewną wiedzę, a to budzi frustrację również wśród nauczycieli. To zawód, w którym trzeba się liczyć z mnóstwem emocji.

Entre los métodos de enseñanza de polaco en el extranjero, ¿podemos ver nuevos fenómenos, tendencias y un cambio de enfoque?

Recomiendo la utilización de textos auténticos por parte de los profesores. Actualmente es una tendencia muy fuerte en la enseñanza. Su representante emblemático en Polonia es, entre otros, Iwona Głowacka, que dirige un blog titulado Lectora sobre la pista. Allí se pueden encontrar muchos consejos valiosos sobre cómo usar este método y enseñar a hablar polaco.

¿Qué te sorprendió de Argentina?

Las reuniones con polacos y argentinos de origen polaco en Argentina fueron fuente de muchas sorpresas. Su fuerte y presente sentido de pertenencia a la diáspora polaca fue algo maravilloso. Y esto a pesar del hecho de que sus antepasados emigraron de Polonia hace muchas décadas. La mejor prueba de ello son los ejemplos de preservación de la cultura material polaca en Argentina. Pero no solo su apego a Polonia fue algo extraordinario, sino también la apertura y hospitalidad demostrada. El idioma polaco que hablan a veces está lleno de arcaísmos, pero probablemente sea más fácil observar el fenómeno de la interferencia, es decir, la superposición de dos idiomas, en este caso el polaco y el español. Es por eso que vale la pena que todos los maestros tengan contacto regular con Polonia, porque el idioma polaco, como todos los demás, está cambiando constantemente.

¿Cómo podrías describir profesores de idioma polaco encontrados en Argentina?

Este es un grupo muy diverso de personas que no pueden ser descritas de una manera inequívoca. Ciertamente comparten un gran compromiso con la enseñanza. Enseñan no con el objetivo de ganarse la vida, sino con la creencia de que lo que hacen es socialmente importante. Quieren que el aprender polaco sea un placer, no un deber desagradable. Y esta no es una tarea fácil, porque es obvio que no siempre es fácil para los estudiantes asimilar ciertos conocimientos, y esto también causa frustración entre los profesores. Esta es una profesión emocionante.

Justyna Hanna Budzik, doktor nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego. Filmoznawczyni i lektorka języka polskiego jako obcego. Autorka książek Filmowe cuda i sztuczki magiczne Szkice z archeologii kina (2015) oraz Dotyk światła. O zmysłowym doznawaniu kina (2012), współautorka (wraz z Agnieszką Tambor) publikacji Polska półka filmowa. Krótkometrażowe filmy aktorskie i animowane w nauczaniu języka polskiego jako obcego (2018).

Lektorka języka polskiego w INALCO w Paryżu i laureatka Fulbright Slavic Award na University of Washington w Seattle. Zawodowo i badawczo zajmuje się edukacją medialną oraz glottodydaktyką polonistyczną.

Justyna Hanna Budzik, doctora en ciencias humanistas, profesora asistente en el Instituto de Ciencias Culturales de la Universidad de Silesia. Profesional del cine y profesor de polaco como lengua extranjera. Autora de los libros Milagros del cine y trucos de magia. Bocetos de la arqueología del cine (2015) y Un toque de luz. Sobre la experiencia sensual del cine (2012), coautora (junto con Agnieszka Tambor) de la publicación Videoclub de películas polacas. Cortometrajes y películas animadas en la enseñanza del polaco como lengua extranjera (2018). Profesora de polaco en INALCO en París y ganadora del Premio Fulbright Slavic Award en la Universidad de Washington en Seattle. Profesionalmente e investigando se especializa en la educación mediática y la glotodidáctica polaca.

Co należy zrobić, żeby skutecznie promować naukę języka polskiego zagranicą?

Jestem zdania, że podstawą są lektoraty języka polskiego na uniwersytetach. Ich istnienie gwarantuje stały kontakt z językiem i możliwość doszkalania się wszystkim osobom uczącym. Dzięki zaistnieniu języka w ośrodkach akademickich wszystko zaczyna „spływać z góry”. To sytuacja idealna, niestety trudna w realizacji. Dla nauczycieli to jednak wspaniała szansa na poszerzanie wiedzy i swoich umiejętności dydaktycznych. Natomiast jeżeli chodzi o uczniów? Myślę, że Polska jest atrakcyjnym, dynamicznie rozwijającym się krajem i już samo to jest dostatecznym powodem, żeby uczyć się języka polskiego. Powinniśmy chwalić się polską kulturą współczesną, filmami Małgorzaty Szumowskiej czy Agnieszki Holland, książkami Olgi Tokarczuk, dorobkiem polskich malarzy jak choćby Wilhelma Sasnala czy muzyków, na przykład Pawła Mykietina. Język polski to jeden z języków europejskich, w którym można dogadać się nie tylko w Polsce, biorąc choćby pod uwagę fakt, jak silne i liczne są polskie diaspory za granicą.

Czy nauczycieli języka polskiego w Argentynie różni coś od nauczycieli w innych krajach?

Uczestniczyłam w szkoleniach organizowanych w Brazylii, Rosji, na Ukrainie czy w Stanach Zjednoczonych. I wiem, że nie można ich porównać. W Argentynie nauczyciele języka polskiego to z reguły osoby bardzo dobrze wykształcone. Ich stopień adaptacji do rzeczywistości argentyńskiej jest bardzo duży. Łączą kody obydwu kultur, polskiej i argentyńskiej, i na tej podstawie budują własną tożsamość. Myślę o nauczycielach w Argentynie jako o osobach bardzo kosmopolitycznych, o otwartych horyzontach myślowych.

Czy nauczycieli języka polskiego w Argentynie różni coś od nauczycieli w innych krajach?

Jestem oczarowana Buenos Aires i Wandą. Stolica Argentyny przypomina mi Paryż, w którym mieszkałam przez rok. To bardzo przyjazne miejsce ze wspaniałą architekturą. W Wandzie na północy Argentyny miałam natomiast do czynienia ze zniewalającą siłą natury i zjawiskową przyrodą. Jednak moim marzeniem jest wyprawa w Andy. Uwielbiam się wspinać.

¿Qué se recomienda para promocionar efectivamente el aprendizaje de idioma polaco en el extranjero?

Mi opinión es que los cursos de idioma polaco en las universidades son primordiales. Su existencia garantiza un contacto constante con el idioma y la posibilidad de formación para todos los alumnos. Gracias a la existencia de la oferta académica de enseñanza, todo comienza a “fluir desde arriba”. Esta es una situación ideal, desafortunadamente difícil de implementar. Para los maestros es una gran oportunidad para ampliar sus conocimientos y competencias didácticas. ¿Qué ocurre cuando se trata de estudiantes? Creo que Polonia es un país atractivo, en desarrollo dinámico y esto es una razón suficiente para aprender el idioma polaco. Deberíamos jactarnos de la cultura contemporánea polaca, las películas de Małgorzata Szumowska o Agnieszka Holland, los libros de Olga Tokarczuk, los logros de pintores polacos como Wilhelm Sasnal o músicos, por ejemplo, Paweł Mykietin. El idioma polaco es uno de los idiomas europeos en los que se puede comunicar no solo en Polonia, teniendo en cuenta las fuertes y numerosas diásporas en el extranjero.

¿Qué diferencia los maestros de idioma polaco en Argentina de los profesores de otros países?

Participé en capacitaciones organizadas en Brasil, Rusia, Ucrania y Estados Unidos. Y sé que no se los puede comparar. En Argentina, los profesores de polaco suelen ser personas de alto nivel académico. Su grado de adaptación a la realidad argentina es muy alto. Combinan los códigos de ambas culturas, polaca y argentina, y sobre esta conexión construyen su propia identidad. Veo a los maestros en Argentina como personas cosmopolitas, con horizontes de pensamientos abiertos.

¿Qué es lo que más te gustó de Argentina?

Me encanta Buenos Aires y Wanda. La capital de Argentina me recuerda a París, donde viví un año. Es un lugar muy amigable con una arquitectura impresionante. Por otro lado, en Wanda, en el norte de Argentina, estuve impresionada por la fuerza cautivadora de la naturaleza y sus paisajes impresionantes. Sin embargo, mi sueño es ir a los Andes. Me encanta escalar.