Magazyn Przemysłu Rybnego nr 1 (157)/2024

BUDOWAMAGAZYNURYBMROŻONYCHWRAZZNIEZBĘDNĄINFRASTRUKTURĄ TECHNICZNĄ, ZBIORNIKIEMRETENCYJNYMIWYPOSAŻENIEM

Program:KrajowyPlanOdbudowyiZwiększaniaOdporności(KPO) InwestycjaA1.4.1.Inwestycjenarzeczdywersyfikacjiiskracaniałańcuchadostawproduktów rolnychispożywczychorazbudowyodpornościpodmiotówuczestniczącychwłańcuchu

Działanie:Wsparciemikro,małychiśrednichprzedsiębiorstwnawykonywanie działalnościwzakresieprzetwórstwalubwprowadzaniadoobrotuproduktów rolnych,rybołówstwalubakwakultury

CelinwestycjiKPO,wktóregorealizacjęwpisujesięprzedsięwzięcie: wzmocnieniekrótkichłańcuchówdostaw

Wartośćprojektu:17076572,02złbrutto KwotadotacjizKPO:6941695,93zł

10. Kongres Rybny.

Pierwsza zapowiedź programowa

10. Kongres Rybny wdniach 19.-20. czerwca2024 r. wHotelu Sheraton wSopocie, będzie nie tylko czasem podsumowań, ale przede wszystkim rozmów owyzwaniach przyszłości. Działamy wczasach stagnacji więc musimy jako sektor wygenerować nowe idee wzakresie surowców, technologii ich przetwórstwa oraz innowacji pobudzających konsumentów doczęstszego sięgania poryby iprodukty rybne. Kongres poprowadzi dr inż. Olga Szulecka z Morskiego Instytutu RybackiegoPIB, która w tym roku współtworzy nową formułę programową, odpowiadającą aktualnym wyzwaniom sektora rybnego.

Piotr Stawiarski – Prezes Zarządu Polskiej Grupy Rybnej, przedstawi wykład: „Szanse i zagrożenia w dystrybucji ryb i owoców morza na rynku tradycyjnym”. Od lat zauważamy trend wzrostowy liczby supermarketów i dyskontów. W głównej mierze odbywa się to kosztem wypierania tradycyjnego handlu małoformatowego. Następuje ekspansja zachodnich sieci, znikają kolejne lokalne sklepy. Jako grupa polskich dystrybutorów rybnych, skupionych przede wszystkim na rynku tradycyjnym, mierzymy się z wieloma wyzwaniami. Najistotniejsze to: malejąca liczba nabywców, wzrost i wahania cen surowców, dostępność produktów. Dodatkowo produkty rybne w dzisiejszej sytuacji ekonomicznej nie są tanią alternatywą dla mięsa czy drobiu. W czasie prelekcji pochylimy się nad specyfiką dystrybucji ryb i owoców morza na rynku tradycyjnym. Spróbujemy również odpowiedzieć na pytanie, jaka przyszłość czeka handel tradycyjny w Polsce – mówi Piotr

Stawiarski, zapraszając na swoją prezentację

Dr inż. Jacek Suryn (Product Developer, Pelagia, Norwegia) opowie podczas10. Kongresu Rybnego orybach pelagicznych, ich najważniejszych populacjach zpunktu widzenia krajowego przetwórstwa rybnego (śledź NSS, NVG, śledź stada islandzkiego, makrela) – wujęciu historycznym oraz oprzewidywaniach nanajbliższe lata. Nie zabraknie też dyskusji nt. zależności pomiędzy rynkiem paszowym (połowy „M&O”) irybą konsumpcyjną (połowy „direkt”).

Dr Patryk Kalinowski – prawnik wCentrum Prawa Żywnościowego iProduktowego, wygłosi wykład „Produkty rybne – zmiany prawa żywnościowego iregulacji opakowaniowych”. Regulacje dotyczące żywności podlegają ciągłym zmianom. Wpolskich realiach pozasamymi przepisami bardzo ważne są interpretacje urzędów oraz orzeczenia sądów. Dlatego podczas wystąpienia przybliżone zostanie co istotnego dla branży rybnej zmieniło się wostatnim roku ijakie zmiany prawa żywnościowego dopiero nadchodzą. Produkt rybny to także opakowanie. Obecne zmiany przepisów dotyczących opakowań mają charakter rewolucyjny. Mamy już dyrektywę SUP, nahoryzoncie widać już system

ROP oraz rozporządzenie RPPW. Jaki mają one wpływ nabranżę? Ta prezentacja będzie próbą odpowiedzi nato niełatwe pytanie –zapowiada Patryk Kalinowski.

AnnaDębicka, dyrektorka programu Marine Stewardship Council dla regionu Bałtyku iEuropy Centralnej, ekspertka wdziedzinie środowiska morskiego izrównoważonego rozwoju, przedstawi spojrzenie nawspółczesne wyzwania dotyczące globalnych zasobów morskich, zuwzględnieniem najnowszych danych zraportu UN FAO „The State of World Fisheries and Aquaculture”. Opowie omisji icelach MSC, organizacji non-profit zajmującej się certyfikacją zrównoważonych połowów, oraz oroli, jaką odgrywa MSC wpromowaniu zrównoważonych praktyk rybackich nacałym świecie. Wtrakcie prelekcji AnnaDębicka szczególną uwagę poświęci sytuacji wPolsce oraz temu, wjaki sposób polska branża rybnamoże korzystać zuczestnictwa wProgramie MSC. Przedstawione zostaną kluczowe korzyści oraz wyzwania, jakie stoją przedprzedsiębiorstwami zaangażowanymi wProgram MSC. Ostatnim aspektem prelekcji będzie omówienie możliwości promocji produktów MSC wśród polskich konsumentów. AnnaDębicka przedstawi strategie marketingowe, które mogą wspierać świadome wybory konsumentów, atakże wskazówki dotyczące budowania świadomości społecznej natemat certyfikacji MSC, zwracając uwagę, jak istotną rolę odgrywa cała branża wpromowanie odpowiedzialnych praktyk konsumenckich.

Kolejne zapowiedzi programowe, na łamach kwietniowego wydania Magazynu Redakcja

Dr Patryk Kalinowski

Dr inż. Jacek Suryn

Piotr Stawiarski

Anna Dębicka

Zmiany w administracji

Departament Rybołówstwa Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie nadzorowany przez Sekretarza Stanu Jacka Czerniaka. J. Czerniak jest absolwentem Technikum Mechanizacji Rolnictwa w Chełmie. Ukończył studia w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Departament Wsparcia Rybactwa ARiMR będzie nadzorowany przez Tomasz Nawrockiego, powołanego6 lutego2024 r. nastanowisko Zastępcy Prezesa ARiMR. Tomasz Nawrocki jest dr. nauk ekonomicznych oraz mgr inż. rolnictwa. Wlatach2008-2016 był członkiem Rady Naukowej Morskiego Instytutu Rybackiego Państwowego Instytutu Badawczego. Od2012 do2016 pracował jako dyrektor Departamentu Rybołówstwa wMinisterstwie Rolnictwa iRozwoju Wsi oraz radca ministra wMinisterstwie Gospodarski Morskiej iŻeglugi Śródlądowej.

Największe porty rybackie w 2023 r.

W Porcie Kołobrzeg podsumowano wyniki połowowe floty rybackiej osiągnięte w 2023 r. Wyładowano łącznie 20 485 ton ryb, o prawie 4 tysiące mniej niż w 2022 r. Pod względem wyładunków kołobrzeski port zajął drugie miejsce w Polsce po Helu, w którym osiągnięto wynik 30 281 ton, także niższy od uzyskanego w 2022 r. (wtedy odnotowano 35 140 ton). Wśród najliczniej pozyskiwanych gatunków ryb, pierwsze miejsce zajął szprot. Po nim śledź, stornia, tobiasz, także, gładzica.

źródło: Zarząd Portu Morskiego Kołobrzeg Sp. z o.o.

Seko na plusie po 3. kwartałach 23

W okresie I-III kwartału 2023 r. przychody ze sprzedaży produktów rybnych Seko S.A. zwiększyły się o 22,3% i wyniosły 161,8 mln zł. W okresie I-III kwartału 2023 r. spółka wygenerowała zysk netto wysokości 7,2 mln zł (w analogicznym okresie 2022 r. strata netto wyniosła 183 tys. zł). inf. Spółki

Duże zakupy to domena mężczyzn

Wciągu ostatnich trzech lat wzrosło zaangażowanie mężczyzn wobowiązki domowe, zwłaszcza jeśli chodzi orobienie większych zakupów. Jednak nadal to kobiety głównie odpowiadają zaprzygotowanie posiłków icodzienne zakupy. To główne spostrzeżenia płynące zbadania konsumenckiego, które przeprowadziła napoczątku2024 roku FRoSTA – jednazwiodących marek wkategorii dań mrożonych iryb.

Mężczyźni coraz częściej angażują się wrobienie dużych zakupów. Obecnie, aż60% ankietowanych deklaruje, że realizacja większych zakupów leży poich stronie. Zaangażowanie mężczyzn wpływa jednocześnie nazmniejszenie udziału żon lub partnerek wtej czynności – tylko co dziewiąty ankietowany wskazał, że jest to jej obowiązek. Może to wskazywać na dążenie mężczyzn do równowagi w podziale obowiązków domowych i przekłada się jednocześnie na zwiększenie ich wpływu na decyzje w wyborze produktów.

Przeprowadzone przez FRoSTĘ badania potwierdziły, że kobiety nadal wykonują większość prac domowych, ale mężczyźni coraz częściej angażują się w codzienne obowiązki. Newseria

Suempol: ponad 1,1 mld zł obrotu

W2022 r. przychody Suempol Sp. zo.o. ze sprzedaży wyniosły 1,13 mld zł, wcałości ze sprzedaży produktów iusług własnych. Dynamika sprzedaży była rosnąca iwyniosła+2,9%. Zysk netto wyniósł0,3 mln zł. Nakolejne lata zarząd planuje: wdrożenie nowych iunowocześnienie istniejących technologii produkcji, zwiększenie produkcji nowych asortymentów, prowadzenie badań nadinnowacjami inowymi technologiami produkcji, automatyzacja zakładu ikontynuacja budowy kolejnych hal produkcyjnych. inf. KRS

Gadus: 50% wzrost obrotów

W2022 r. przychody Gadus Sp. z o.o. z Gdyni wzrosły aż o 50,2%, osiągając poziom 319,3 mln zł. W 2022 r. 68,7% przychodów ze sprzedaży stanowiła sprzedaż na rynki zagraniczne, zaś rynek krajowy stanowił 31,3%. Zysk netto na koniec roku wyniósł 7,4 mln zł.

Spółka Gadus w 2022 r. zajmowała się przetwórstwem ryb osiągając przychody ze sprzedaży produktów pochodzących z surowca przetworzonego na filety, porcje, farsze rybne, bloki, do bezpośredniej sprzedaży detalicznej, jak i dalszego przetwórstwa, dokonywała też sprzedaży odpadów rybnych traktowanych jako karma dla zwierząt hodowlanych i ryb. inf. KRS

Liderzy rynku konserw rybnych

W2022r.analizawynikówprodukcyjnychliderówprodukcjikonserwrybnychwskazujenablisko20%wzrost przychodów zesprzedażykonserwrybnych,copouwzględnieniuwskaźnikówprzeciętnegowzrostucen wybranychkonserwrybnychw2022r.,wskazujenaokoło4%wzrostwolumenusprzedaży. red.

Graal S.A.

GraalS.A.jestlideremwprodukcji i sprzedażynarynkukrajowym konserwrybnych.W2022r. GKGraaluzyskała1,54mldzł przychodów(wzrosto22%r/r). Wynikfinansowynettowyniósł 8,3mlnzł.

Wgsprawozdaniajednostkowego,spółkaGraalS.A.wprowadziław2022r.narynekkonserwy rybneowartości660,6mlnzł (wzrosto23,4%).Udziałsprzedażykrajowejwprzychodachjednostkowychspółkiwyniósł75,5%,

Thai Union Poland

Sp. z o.o.

W2022rokuSpółkazanotowała znaczącywzrostsprzedaży konserwrybnychnarynkachzagranicznych.Długoterminowypopyt narynkukrajowymutrzymałsięna niezmienionympoziomie.

W2022r.spółkaThaiUnion Polanduzyskała329,9mlnzłprzychodów(wzrosto13,6%).Spółka

udziałwewnątrzwspólnotowych dostaw–10,6%,aeksporttokrajówtrzecich–13,8%.

16.03.2023r.LisnerHoldingsp. zo.o.złożyłdoUOKiKwnioseko

przejęcieGreenwichInvestments sp.zo.o.(spółkaholdingowaposiadająca100%akcjiGraalS.A.). Sprawajestnadalwtoku.

zamknęła2022r.zyskiemnetto wwysokości14,0mlnzł.

Przetwórstwo Rybne Łosoś Sp. z o.o.

SpółkaPrzetwórstwoRybneŁosoś w2022rokuuzyskałaprzychodyzesprzedażywwysokości 233,5mlnzł(wzrosto0,5%)oraz wypracowałazysknettowwysokości3,5mlnzł.Narok2023, Zarządzaplanował10%wzrost sprzedaży.

Dnia30listopada2022roku doszłodopołączeniaPrzetwórstwoRybne„Łosoś”Sp.zo.o. z„Baltica”Sp.zo.o.Przejęcie

spółkiBaltica,nastąpiłowmomencie,wktórymspółkaprzeżywałaproblemyzwiązanem.in.z pozyskaniemzasobówludzkich

potrzebnychdorealizacjiprac zleconychprzezspółkęŁosośi zabezpieczyłożywotneinteresy spółkiŁosoś.

Wyniki finansowe GK Graal S.A.

Petropat Sp. z o. o.

ul. Młodkowskiego 21 11-700 Mrągowo

tel.: +48 (89) 741 08 79

fax: +48 (89) 741 17 31

e-mail: petropat@petropat.pl

Firma Petropat jest nowoczesnym, dynamicznie rozwijającym się przedsiębiorstwem, zajmującym się handlem oraz produkcją konserw rybnych na zagranicznych i polskich rynkach i jednocześnie handlem rybami pelagicznymi w większości takimi jak Makrela (Scomber Scombrus, Scomber Japonicus, Scomber Colias), Sardynka (Sardina Pilchardus) oraz Sardynella (Sardinella Aurita)

www.petropat.pl

Liderzy rynku konserw rybnych (c.d.)

Contimax S.A.

ContimaxS.A.(wynikifinansowenastronie16).

Evrafish Sp. z o.o.

EvrafishSp.zo.o.uzyskała w 2022r.83,1mlnzłprzychodów, wtym:45,8mlnzłprzychodówze sprzedażykonserwiusługwkrajul 29,9mlnzłzesprzedażykonserw iusługzagranicąoraz3,3mlnzł przychodówzesprzedażytowarów.Zysknettoosiągnął3,2mln

Bolton Polska Sp. z o.o.

BoltonPolskaSp.zo.o.uzyskała w 2022r.r.66,1mlnzłprzychodówi2,2mlnzłzyskunetto.Wg KantarMedianakładyreklamowe (cennikowo)markiRioMarewyniosływ2023r.18,7mlnzł.

zł.Sprzedażkonserwrybnychdo krajówUEwzrosłao1,2mlnzłr/r.

Krajowy rynek konserw rybnych

Produkcja krajowa

konserw rybnych

Wg danych GUS produkcja konserw rybnych w 2022 r. osiągnęła 75,3 tys. ton, co oznacza 4,4% wzrost w stosunku do 2021 r., ale jest wynikiem o 7,5% niższym od podanych przez nas optymistycznych ubiegłorocznych szacunków. W 2023 r. wg danych wstępnych GUS podaż konserw zmniejszyła się o 8,5%, spadła produkcja konserw z makreli, szprota oraz paprykarzy, jednak nie potwierdzają tego bardzo dobre wyniki handlu zagranicznego, zwłaszcza konserwami z makreli. Wobec tego ostrożnościowo zakładamy stabilizację produkcji w 2023 r. na poziomie zbliżonym do 2022 r.

Eksport konserw

Około 25% krajowej produkcji konserw trafia na eksport. Polska wyeksportowała w 2020 r. 3,7 tys. ton konserw z makreli, w 2021 r. - 3,9 tys. ton. W 2022 r. – już 5,2 tys. ton (głónie do Rumunii, Wlk, Brytanii, Czech, USA i Włoch). W trzech pierwszych kwartałach 2023 r. eksport konserw z makreli był ilościowo o 37% wyższy niż przed rokiem.

Eksport konserw szprotowych (w tym „sardynek”) wyniósł w 2020 r. 2,6 tys. ton, w 2021 r. osiągnął 5,3 tys. ton, a w 2022 r. rekordowy poziom 7,7 tys. ton (głównie do USA, w dużo mniejszym stopniu do: Ru-

Sprzedam lub wydzierżawię zakład przetwórstwa ryb (produkcja ryb: wędzonych i świeżych) Zakład znajduje się w 84-353 Lubowidz ul. Techniczna 1 (2 km od głównej drogi S6)

Nieruchomość o powierzchni 602,30m2

(pomieszczenia socjalne, pomieszczenia produkcjyjne, 3 chłodnie 1 mroźnia, pomieszczenia biurowe) położona na działce o powierzchni 2973m2

Zakład jest w pełni wyposażony (nawlekarka TRIO do nakłuwania szproty — automatyczna, linia do nakłuwania ręcznego szproty, myjka do skrzynek, myjka do drutów, dwie komory wędzarnicze czterowózkowe, maszyna do obcinania główek ze szproty)

Zakład posiada nr weterynaryjny PL22081811 WE wszystkie odbiory i pozwolenia na prowadzenia działalności Cena do uzgodnienia tylko przy kontakcie osobistym

Telefon +48 696 011 870

Wyk. 1. Produkcja konserwy rybnych w Polsce, w latach 2017-2022

źródło: 2017-2020: Rocznik Statystyczny Gospodarki Morskiej 2021 2023: szacunek własny

munii, Australii, Czech, Wlk. Brytanii i na Ukrainę oraz Węgry). W trzech pierwszych kwartałach 2023 r. eksport konserw ze szprotów był jednak o 34% niższy niż w analogicznym okresie 2022 r.

Na re-eksport trafiają też konserwy tuńczykowew 2020 r. 642 tony, w 2021 r. - 844 tony. W trzech pierwszych kwartałach 2023 r. re-eksport konserw tuńczykowych był o 27% wyższy ilościowo niż przed rokiem.

Import konserw

W2021 r. sprowadzono doPolski11,3 tys. ton konserw ztuńczyków różnych gatunków (41,0 mln euro). W 2022 r. import wzrósł do 11,7 tys. ton (46,4 mln euro). W trzech pierwszych kwartałach 2023 r. import konserw tuńczykowych był ilościowo o 1% niższy niż przed rokiem.

Import konserw szprotowych osiągnął w 2021 r. 1,3 tys. ton (6,3 mln euro). W 2022 r. sprowadzono 0,9 tys. ton konserw szprotowych (5,2 mln euro). W trzech pierwszych kwartałach 2023 r. import konserw tuńczykowych był ilościowo o 7% wyższy niż przed rokiem.

Ceny detaliczne

W 2023 r. w Polsce ceny detaliczne konserw rybnych produkcji krajowej wzrosły o około 12%, a więc w nieco mniejszym stopniu niż ceny ryb i produktów rybnych ogółem (15,5%). Ceny detaliczne tuńczyka w sosie własnym wzrosły o 15%, a więc na poziomie zbliżonym do wzrostu cen żywności ogółem. W krajach UE przetwory i konserwy rybne zdrożały w 2023 roku przeciętnie o 12,9%

Podsumowanie

W 2022 r. polscy producenci wyprodukowali rekordowo dużo konserw rybnych, co wiązało się z ogólnym wzrostem popytu na żywność trwałą – popytowy efekt wojny w Ukrainie był zdecydowanie mocniejszy, niż wcześniej efekt pandemii. W 2022 r. rekordowy był też wolumen eksportu konserw ze szprota. Rok 2023 będzie można podsumować dopiero za kilka miesięcy, ale wydaje się, że produkcja stabilizuje się lub nieznacznie spada, a w strukturze produkcji swój udział zwiększać będą konserwy z makreli, co jest trendem długookresowym. Tomasz Kulikowski

Zakład Ekonomiki Rybackiej

Morski Instytut Rybacki - PIB

Nowe produkty i technologie

Marka KIER — od Marimaxa

Anchoviesfiletywolejusłonecznikowym600gKIER — bogate w kwasy tłuszczowe omega-3 filety z niedużej i tłustej rybki (sardeli). Mają specyficzny słony smak, który sprawia, że mogą być przygotowywane na wiele sposobów. Są przysmakiem na całym świecie. Dostępne w kliku gramaturach w marce KIER w zależności od zapotrzebowania.

Tradycyjne Szprotypodwędzanywolejuroślinnym160gKier oraz Szprotypodwędzanewsosiepomidorowym160gKier to produkty o wyjątkowym smaku i aromacie.

Sardynkawpomidorach120gKIER i Sardynka wpomidorach120gKIER – proste, zdrowe i pyszne przekąska.

Teraz te smakowite konserwy rybne uzyskały nową bardzo atrakcyjną szatę graficzną.

DEGA — Sałatka ze śledziem i grzybami

Plasterki chrupkich ziemniaczków, delikatne kawałki śledzika (krojone na skos), cebulka, lekka mieszanka przypraw oraz intensywny smak i aromat grzybowy dzięki mieszance grzybów nameko i pieczarek. Sałatkaze śledziemigrzybami500gDega to nowa propozycja firmy z Karnieszewic k/Sianowa.

Fach-Pak Tacka na sushi

Tacka na sushiFach-Pak jest pojemnikiem ospecjalnych wymiarach, dedykowanym doprodukcji sushi nigiri. Prosta konstrukcja, gładkie ścianki zapewniają łatwość mycia. Wykonanie zABS gwarantuje trwałość ibezpieczeństwo produktu. Zaletą takich pojemników jest również możliwość sztaplowania, co ma znaczenie dla procesu produkcyjnego, logistyki iprzechowywania -zarówno pustych tacek, jak igotowego produktu.

Łosoś — nowe konserwy

P.R. Łosoś wprowadza na rynek Podwędzanefiletyzmakreliwsosiebarbecue170gŁosośUstka oraz Podwędzanefiletyzmakreliw sosiepomidorowym170gŁosoś Ustka. Obie konserwy bazują na podwędzanych filetach (60%) z makreli (Scomberscombrus,obszar połowu Północno-Wschodni Atlantyk).

Nowoczesne Technologie Kontroli Puszek Rybnych:

Kluczowa Rola Systemów Wizyjnych

W kontekście branży rybnej ważne jest zagwarantowanie wysokiej jakości, świeżości i bezpieczeństwa żywności. Dlatego istotną rolę odgrywają nowoczesne systemy kontroli zamknięcia puszek, które zapewniają właściwe zabezpieczenie produktów i minimalizują ryzyko zepsucia się jedzenia.

Zalety Nowoczesnych Technologii Kontroli

Puszek:

Nowoczesne technologie kontroli puszek oparte na systemach wizyjnych oferują wiele korzyści dla producentów rybnych. Przede wszystkim, umożliwiają szybkie i efektywne sprawdzanie zamknięcia puszek. Dzięki wysokiej wydajności systemy te potrafią kontrolować nawet do 800 puszek na minutę, co przyczynia się do zachowania płynności produkcji i konkurencyjności na rynku.

Systemy kontroli puszek są wyposażone w zaawansowane technologie detekcji. Dzięki nim już podczas produkcji możliwe jest wykrycie wady szwu (w tym: pęknięcie,opadanie,zaczepienia,odbiciaczyzakleszczenia),otarcia iuszkodzeniamechanicznerantu,ustalenieorientacjiiobecnościkluczyka,poprawnośćnadruku(wtymnumeruseriiczy datyważności).

Ponadto modułowe systemy Scanway posiadają zaawansowane oprogramowanie, które umożliwia analizę danych, ich przechowywanie oraz generowanie raportów. Dzięki temu producenci mogą śledzić wydajność linii produkcyjnej, identyfikować ewentualne problemy i podejmować szybkie działania naprawcze. To z kolei przekłada się na oszczędność czasu i zasobów, a także minimalizuje straty wynikające z wadliwych zamknięć puszek.

Dzięki wysokiej wydajności, precyzji i niezawodności tych systemów, producenci są w stanie monitorować każdą puszkę podczas procesu produkcyjnego, zapewniając idealne zamknięcie i integralność opakowania. Co, ważne proces ten jest ciągły i to klient decyduje, w jaki sposób chce być infor-

mowany o błędzie — informacja do operatora, usunięcie wadliwej puszki z taśmy produkcyjnej, a może zatrzymanie produkcji? To wszystkie jest indywidualną decyzją. Systemy wizyjne Scanway są rozwiązaniami modułowymi, co oznacza, że z katalogu wielu rozwiązań dobieramy tylko te, które będą faktycznie używane przez Klienta. Dzięki takiemu rozwiązaniu znacząco skracamy czas implementacji projektu oraz zmniejszamy jego koszty.

Skutki źle zamkniętej puszki:

• Zepsuciesięjedzenia: Nieprawidłowe zamknięcie puszek może spowodować, że powietrze i wilgoć dostaną się do wnętrza opakowania. To z kolei może sprzyjać rozwojowi bakterii i pleśni, co może prowadzić do zepsucia się jedzenia.

• Zmianasmakuizapachu: Jeśli jedzenie zostanie narażone na powietrze i wilgoć, to może zmienić smak i zapach. Produkty, które miały być słodkie, mogą stać się kwaśne lub gorzkie, co może zniechęcić konsumentów do ich spożywania.

• Stratajakości: Nieprawidłowe zamknięcie puszek może wpłynąć na jakość produktów spożywczych. W niektórych przypadkach może to oznaczać, że produkty tracą swoje wartości odżywcze, co może wpłynąć na zdrowie konsumentów.

• Bezpieczeństwożywności: Jeśli jedzenie jest niewłaściwie zamknięte, to może to prowadzić do

Kontrola owalności, obecności wgnieceń

rozwoju bakterii i innych mikroorganizmów, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia ludzkiego. W niektórych przypadkach może to nawet prowadzić do zatrucia pokarmowego lub innych poważnych chorób.

• Utratazaufaniakonsumentów: Klienci mogą przestać ufać marce i szukać innych alternatyw na rynku.

• Wyciekzawartościwautoklawie: To częsty przypadek, w którym zawartość niedomkniętej puszki pod wpływem ciśnienia brudzi zarówno inne opakowania, jak i urządzenie do sterylizacji. Proces czyszczenia jest czasochłonny oraz wyklucza urządzenie z procesu produkcyjnego.

Polska branża rybna ma olbrzymi potencjał eksportowy. Zgodnie z najnowszymi danymi z 2023 roku, wartość rynku konserw rybnych wzrosła do 800 mln zł, a eksport ryb oraz przetworów rybnych osiągnął 400 tys. ton. Trend ten potwierdza rosnącą popularność ryb w puszkach, zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym. Aby skutecznie konkurować na arenie globalnej, producenci muszą sprostać najwyższym standardom jakościowym i bezpieczeństwa żywności. Właściwe zamknięcie puszek odgrywa tutaj kluczową rolę, ponieważ gwarantuje trwałość produktów podczas transportu i przechowywania.

Krajowyrynekprzetworówśledziowych

Krajowa produkcja przetworów rybnych

Wg Rocznika Gospodarki Morskiej2023 produkcja marynat rybnych osiągnęła w2022 roku84,6 tys. ton (ibyła o9% wyższa niż w2021 roku), natomiast produkcja prezerw rybnych osiągnęła w2022 r. pułap11,8 tys. ton (wzrost o19% r/r).

Wg IERiGŻ w2023 r. polskie przetwórnie mogły wyprodukować84,0tys. ton marynat rybnych i90,0 tys. ton wyrobów kulinarnych igarmażeryjnych, ponadto20,0 tys. ton ryb solonych. Prognozowanaprodukcja marynat iryb solonych miała być zbliżonadotej w2022 r. Natomiast prognozowanaprodukcja wyrobów kulinarnych igarmażeryjnych miała spaść o13%.

Podstawowym surowcem do produkcji konserw rybnych oraz chłodzonych przetworów iwyrobów garmażeryjnych rybnych pozostają śledzie (zokoło40,3% udziału w2022 r.).

Dane GUS (dot. produkcji wdużych zakładach przemysłowych) sygnalizują, że w2023 r. produkcja konserw iprzetworów śledziowych kształtuje się napoziomie bliżonym do2022 r. (wzrost o1,5%). Wlatach2018-2021 r. produkcja przetworów ikonserw śledziowych wzakładach zatrudniających pow. 50 pracowników była stabilnaiwynosiła od104 do106 tys. ton rocznie.

Eksport przetworów rybnych

Wlatach2018-2021 wolumen eksportu przetworów rybnych (klasyfikacja CN 1604, zwyjątkiem wyrobów sterylizowanych), wynosił około115tys. ton (przyzałożeniu, że nakonserwy przypadało kolejne16,0 tys. ton eksportu), co oznaczało spadek o12% wstosunku do2021 r.

Wokresie odstycznia dowrześnia2023 r. wolumen eksportu przetworów ikonserw rybnych był o13%wyższy niż wanalogicznym okresie roku poprzedniego.

Eksport przetworów ikonserw śledziowych kształtował się w 2021 r. napoziomie47,2 tys. ton

chłodzonych przetworów rybnych w Polsce, w latach 2019-2023 źródło: Rynek Ryb Nr 34, IERiGŻ 2023 2023: szacunek

przetworów i konserw ze śledzi w latach 2020-2022

(131 mln euro), aw2022 r.50,6 tys. ton (157 mln euro). Wokresie odstycznia dowrześnia2023 r. wolumen eksportu przetworów ikonserw śledziowych był wolumenowo o3,5% niższy niż wanalogicznym okresie poprzedniego roku (przy przeciętnie 12,5% wzroście cen jednostkowych wyrażonych w euro).

Ceny weksporcie

Wokresie odstycznia dolistopada2023 r. średnia cenaprzetworów ze śledzi była o18,7% wyższa niż wanalogicznym okresie roku poprzedniego. Jeśli jednak porównamy cenę zlistopada2023 doceny zlistopada2022 r. to wzrost wynosi tylko0,5%. Wzrost cen średniorocznych jest więc głównie efektem wyższych cen iwyższego kursu euro wIpoł.2023 r.

Ceny detaliczne

W2013 r., wg danych GUS, ceny detaliczne płatów śledziowych wzrosły o15,3%. Marżowość

źródło: opr. własn., Eurostat-Comex

włańcuchu dostaw jest bardzo wysoka – udział ceny zbytu zakładów przetwórczych wcenie detalicznej wynosi jedynie66%.

Podsumowanie

Wroku2022 r. odnotowano dobre wyniki w sprzedaży przetworów ze śledzi, narynku krajowym iweksporcie. Wroku2023 część producentów sygnalizowało stagnację na rynku krajowym iweksporcie, jednak w skali średnioterminowej rynek chłodzonych przetworów rybnych, w tym śledzi, pozostaje żywotny.

Tomasz Kulikowski Zakład Ekonomiki Rybackiej Morski Instytut Rybacki – PIB

Wyk. 1. Produkcja

Wyk. 2. Eksport

Środki finansowe KPO wspierają rozwój

Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego HERRING Brygida Stachniuk

PrzedsiębiorstwoProdukcyjno-HandloweHERRINGBrygidaStachniuk zWielkiejNieszawkik/Torunia(woj. kujawsko-pomorskie)realizujeaktualnieinwestycję„BudowaMagazynu RybMrożonychwrazzniezbędnąinfrastrukturątechniczną,zbiornikiem retencyjnymiwyposażeniem”. PrzedsięwzięcieuzyskałodofinansowaniezKrajowegoPlanuOdbudowy iZwiększaniaOdporności(KPO) wramachA1.4.1.Inwestycjena rzeczdywersyfikacjiiskracaniałańcuchadostawproduktówrolnych ispożywczychorazbudowyodpornościpodmiotówuczestniczących włańcuchu.Wartośćrealizowanego projektutobrutto17076572,02zł,

zczegokwotadotacjizKPOwynosi 6941695,93zł.

BudowaMagazynuRybMrożonychtokluczowainwestycjaprzedsiębiorstwazabezpieczającabazę surowcową.PPHHERRINGspecjalizujesięwprzetwórstwieśledzi iwmniejszymstopniu–handlurybamimrożonymi.CennysurowiecśledziowyzłowiskPółnocno-WschodniegoAtlantykudostępnyjestsezonowo.Zakupsurowca(głębokomrożonychfiletówipłatówśledziowych) wsezoniepołowowymnietylkogwarantujejegodostępnośćdlacałorocznejprodukcjirealizowanej wPPHHERRING,aletakżepozwala nadokonaniezakupówwkorzyst-

niejszejcenie.Niebezznaczeniajest teżfakt,żewostatnichlatachkoszty usługowegoprzechowywaniamroźniczegoprzezpodmiotyzewnętrznie wzrosłyradykalnie,aposiadaniewłasnej,nowoczesnejienergooszczędnejmroźnitosporeoszczędności wdłużejperspektywieczasu.

Firma HERRING powstała w 1992 roku –mówiwłaścicielkaBrygida Stachniuk.Napoczątku to była mała rzemieślnicza wędzarnia zzaledwie10 pracownikami i7 wózkami wędzarniczymi, ale klienci szybko zaczęli doceniać jakość ismak naszych wyrobów. Rynek przetwórczy szybko się jednak zmieniał. Zaczęła się ekspansja komór wędzarniczych typu at-

Postępy realizacji Budowa Magazynu Ryb Mrożonych wraz zniezbędną infrastrukturą techniczną, zbiornikiem retencyjnym iwyposażeniem

mos, tradycyjne wędzenie odchodziło dolamusa. Musieliśmy więc szukać dla siebie innej niszy rynkowej. Rozpoczęliśmy produkcję śledzi solonych a’la matjas imogę powiedzieć, że wsegmencie śledzi sprzedawanych na wagę jesteśmy dziś liderem rynku tego produktu.

TakirozwójPPHHerringniebyłby możliwy,gdyniedofinansowanie zudziałemśrodkóweuropejskich. W2004 r. skorzystaliśmy ze środków Specjalnego Przedakcesyjnego Programu naRzecz Rolnictwa iRozwoju Obszarów Wiejskich SAPARD, co zapewniło nam pozostanie narynku, spełnienie wysokich norm UE. Korzystaliśmy ze wszystkich kolejnych programów operacyjnych, składając zpowodzeniem15 różnych wniosków, nałączną kwotę blisko25 mln zł dofinansowania. Bez tych funduszy nie byłoby szans narozwinięcie się. Teraz KPO dało nam szanse nawłasną nowoczesną mroźnię składową. Wniosek złożyliśmy 17 października2022 r., a17 lipca 2023 r. podpisaliśmy umowę. Mamy nadzieję, że po1 sierpnia2024 r. będziemy już poodbiorach idomroźni trafią pierwsze partie ryb –podkreśla BrygidaStachniuk.

Przezlatafirmaprzechodziławielemodernizacjiimanowoczesny parkmaszyn.PosiadacertyfikatIFS Food,któryświadczyozaangażowaniuwutrzymanienajwyższychstandardówjakościibezpieczeństwaw produkcjiidostawieproduktówspożywczych.Przedsiębiorstwouzyskujetakżewysokieocenywtrakciecertyfikacjisiecihandlowych.

PPH HERRING położony jest niedaleko Torunia, w miejscowości Wielka Nieszawka. Wspaniałym walorem zakładu jest również jego ulokowanie w pobliżu pięknych i czystych lasów Puszczy Bydgoskiej.

Położenie w centralnej Polsce, niedaleko autostrady A1, ułatwia logistykę. Niegdyś PPH HERRING bazował na sieci hurtowni i sklepów rybnych, dziś dostarcza ryby głównie do czołowych sieci hiper- i supermarketów.

PPHHERRINGstarasięzapewnićklientomniepowtarzalnedoświadczeniasmakowe,oferująctradycyjnepodejściedowyrobów śledziowych.Smaksztandarowych produktówniezmieniasię,jednak zgodnieztendencjamirynkowymi firmaniestosujekonserwantów, aprocesdojrzewaniamatjasówjest prowadzonyenzymatycznie.Na najbliższeŚwiętaWielkanocnezcałą pewnościąwartosięgnąćposolone śledzieodsprawdzonegodostawy icieszyćsięichunikalnymsmakiem.

Redakcja

Magazyn Przemysłu Rybnego nr 1 (157) /

Liderzy rynku przetworów rybnych

Lisner

LisnerSp.zo.o.Sp.K.,liderrynku chłodzonychprzetworówrybnychwPolsce,porazkolejny zwiększyłw2022r.swójudział wrynku.Spółkauzyskaław2021 rokurekordowe1,24mldzłprzychodówzesprzedaży(wzrost o27%),zczego1,12mldzłze

Contimax S.A.

W2021/2022rokusprawozdawczym Spółkaodnotowała23,1% wzrostuprzychodówzesprzedaży produktówrybnychwstosunku dopoprzedniegorokuobrotowego.Wrokuobrotowym2021/2022 ContimaxS.A.uzyskała506,0mln złprzychodów(wzrosto29,7% r/r),zczego383,4mlnzłprzychodówzesprzedażyproduktówryb-

Seko S.A.

SekoS.A.jestdrugimcodowielkościiwartościdostawcąchłodzonychprzetworówrybnych nakrajowyrynek.W2022r.wartośćsprzedanychproduktówwyniosła208,0mlnzł(coodpowiadało16,6tys.tonmarynat,sałatek, past,rybsolonychikonserwrybnych).

Dega S.A.

W2021r.Degauzyskała140,9mln zł przychodówzesprzedażyproduktów.Spółkasprzedała16,2tys. tonwyrobówgotowych,zczego60%stanowiłysałatki,a35% –konserwyrybne.

sprzedażyproduktówwłasnych (wzrosto30%).Zysknettowyniósł 18,5mlnzł.Lisnerjestlideremwy-

datkównareklamęwkategoriiryb (w2023r.18,7mlnzłcennikowo bezrabatów–daneKantarMedia).

Contimax S.A. - wyniki finansowe

nych(wędzonych,przetworów chłodzonych,konserwiinnych).

Spółkawypracowałazysknetto wwysokości16,4mlnzł.

Wtrzechpierwszychkwartałach 2023r.SekoS.A.zChojnicuzyskała161,8mlnzłprzychodów

zesprzedażyproduktów(wzrost oponad22%).

Import małych ryb pelagicznych

Śledzie

W 2020 r. do Polski sprowadzono 89,8 tys. ton śledzi i produktów ze śledzi, w zdecydowanej większości były to surowce do dalszego przetwórstwa. Wartość tego importu wyniósł 135,1 mln euro.

W 2021 r. wolumen importu śledzi wyniósł 94,4 tys. ton i był o 4% większy niż rok wcześniej. Wartość sprowadzonych śledzi wyniosła 155,8 mln euro i była o 15% większa niż rok wcześniej.

W 2022 r. odnotowano rekordowo niski import śledzi do Polski79,6 tys. ton (spadek o 15% r/r). Wartość importu spadła do 141,4 mln euro (spadek o 9%).

W 2023 r. w okresie od stycznia do listopada, sprowadzono do Polski 87,8 tys. ton śledzi, tj. o 23,5% więcej niż w analogicznym okresie 2022 r. Wartość importu śledzie w okresie od stycznia do listopada 2023 r. osiągnęła poziom 161,7 mln euro, tj. o 28,8% więcej niż rok wcześniej.

W 2023 r. głównym dostawcą śledzi pozostawała Norwegia, z której sprowadzono w okresie od stycznia do listopada 53,7 tys. ton tej ryby. Drugim co do wielkości dostawcą była Islandia (15,6 tys. ton). Dalsze miejsca zajmowały: Dania (11,6 tys. ton) i Wlk. Brytania (2,2 tys. ton).

Ceny śledzi (wyrażone w zł) sprowadzanych na kodzie celnym 03049923 z Norwegii, wzrosły w 2023 r. o 9,2% r/r, natomiast ceny śledzi sprowadzanych z Norwegii na kodzie celnym 03048600 utrzymały się na poziomie z 2022 r.

Makrele

W 2020 r. do Polski sprowadzono 51,0 tys. ton makreli i produktów ze makreli, w zdecydowanej większości były to surowce do dalszego przetwórstwa. Wartość tego importu wyniósł 88,4 mln euro.

Miesięcznie wolumeny importu śledzi (mln kg) do Polski w okresie od stycznia 2020 r. do listopada 2023 r. źródło: EUMOFA

Miesięcznie wolumeny importu makreli (mln kg) do Polski w okresie od stycznia 2020 r. do listopada 2023 r. źródło: EUMOFA

W 2021 r. wolumen importu makreli wyniósł 50,1 tys. ton i był o 2% niższy niż rok wcześniej. Wartość sprowadzonych makreli wyniosła 85,9 mln euro i była o 3% niższa niż rok wcześniej.

W 2022 r. sprowadzano do Polski 48,2 tys. ton makreli (spadek o 4% r/r). Wartość importu wzrosła jednak do 94,3 mln euro (tj. o 10%).

W 2023 r. w okresie od stycznia do listopada, sprowadzono do Polski 40,3 tys. ton makreli, tj. o 6% mniej niż w analogicznym okresie 2022 r. Wartość importu makreli w okresie od stycznia do listopada 2023 r. osiągnęła poziom 82,2 mln euro, tj. o 2% mniej niż rok wcześniej.

Ceny makreli (wyrażone w zł) sprowadzanych na kodzie celnym 03035410 z Wysp Owczych, wzrosły w 2023 r. o 3,2% r/r, natomiast ceny makreli z Norwegii utrzymały się na poziomie z 2022 r.

Okiem Norwega

W 2023 r. Norwegia wyeksportowała 307,8 tys. ton makreli o wartości 6,7 mld NOK. Wartość wzrosła o 418 mln NOK, czyli o 7%, w porównaniu z 2022 rokiem. Wolumen spadł o 10%. Cena całej mrożonej makreli poniżej 600 gramów była w 2023 r. rekordowo wysoka. Największymi rynkami makreli w 2023 r. były: Japonia, Korea Południowa i Chiny. „Niższe kwoty i trudne warunki połowów na wo-

dach Norwegii spowodowały, że kwota nie została wykorzystana, co skutkowało zmniejszeniem wolumenu. Dzięki wyższym cenom spadek wolumenu został zrekompensowany, a rok 2023 był najlepszym rokiem w historii pod względem wartości eksportu makreli” – mówi Jan Eirik Johnsen, menedżer ds. gatunków pelagicznych w Norweskiej Radzie ds. Ryb i Owoców Morza.

W 2023 r. Norwegia wyeksportowała 236,3 tys. ton śledzia o wartości 4 miliardów NOK. Wartość wzrosła o 125 mln NOK, czyli o 3%, w porównaniu z rokiem ubiegłym. Wolumen spadł o 19%. Największymi rynkami śledzia w 2023 roku były: Polska, Litwa i Egipt. „Wraz z obniżkami kwot zarówno w przypadku śledzia NVG, jak i śledzia z Morza Północnego, spodziewano się spadku wielkości eksportu. Warto podkreślić, że w strukturze eksportu wzrosło znaczenie filetów kosztem całych mrożonych śledzi” – mówi Jan Eirik Johnsen. opr. Tomasz Kulikowski

Krajowe połowy ryb pelagicznych

Zuwagi nato, że ok.80% wyładunków polskiej floty bałtyckiej zapewniają dwa limitowane gatunki ryb (szprot iśledź) głównym czynnikiem determinującym wielkości osiąganych połowów są dostępne Polsce kwoty połowowe. Dostępny limit połowowy szprotów (powymianach) wyniósł w2022 r.73,2 tys. ton ibył o8,7% wyższy odkwoty połowowej z2021 r., co umożliwiło wzrost połowów o7,0% (limit został wykorzystany w97%). Nawzrost zainteresowania szprotami wpłynęło przede wszystkim zamknięcie połowów dorszy oraz rosnące zroku narok ceny tych ryb. Ponieważ znaczną część połowów szprotów stanowią ryby przeznaczone doprodukcji mączki ioleju rybnego, wykorzystywanych dalej np. wprodukcji pasz dla ryb hodowlanych, ceny wyładunkowe szprotów wznacznej mierze zależą odpopytu naryby paszowe narynkach światowych oraz ich dostępności (warunkowanej wielkością połowów).

Wokresie odgrudnia2021 do grudnia2022 r. światowe ceny mączki rybnej wzrosły oponad20%, aceny wyładunkowe szprotów uzyskane przez polskich rybaków bałtyckich były w2022 r. o18% wyższe niż w2021 r. Wpołowy szprotów zaangażowane są głównie największe statki rybackie (kutry pelagiczne), odługości powyżej25,5 metrów. Jednostki te charakteryzują się dużą pojemnością ładowni oraz znaczną mocą silników (niezbędną doprowadzenia efektywnych połowów ryb włokami pelagicznymi wtoni wodnej). Mimo ograniczonej liczby (38 statków) w2022 r. kutry pelagiczne >25,5m odłowiły43 tys. ton szprotów, co stanowiło ok.60% polskich połowów tych ryb ogółem. Możliwość realizowania wyładunków dużych ilości ryb oraz odległość odłowisk są podstawowymi determinantami warunkującymi miejsce wyładunku szprotów. W2022 r. największym portem wyładunkowym tych ryb pozostawał, podobnie jak wlatach wcześniejszych, Hel – port znajdujący się wbezpośredniej bliskości wydajnych łowisk zlokalizowanych naobszarze Zatoki Gdańskiej. W2022 r. wtym porcie wyładowano28,9 tys. ton szprotów, czyli aż41% polskich połowów tych ryb

ogółem. Wkolejnym co dowielkości porcie – Kołobrzegu wyładunki wyniosły12 tys. ton, awe Władysławowie9 tys. ton. Jak wspomniano wcześniej, szproty stanowią cenny surowiec paszowy, dlatego część wyładunków realizowanajest bezpośrednio wportach duńskich, w których zlokalizowane są fabryki mączki rybnej. W2022 r.11,5 tys. ton (16% wyładunków ogółem) szprotów wyładowano wbornholmskim porcie Nexo, co stanowiło dwukrotny wzrost wstosunku do2021 r. WIpółroczu2023 r. wyładunki szprotów wyniosły51 tys. ton, czyli o15,2% mniej niż wanalogicznym okresie2022 r. przywyższych aż o30% cenach skupu. Wyższe ceny szprotów to efekt ograniczonej podaży mączki rybnej naświecie, wynikającej zniższych połowów ryb paszowych (skumulowanapodaż mączki wpierwszych7 miesiącach2023 r. była aż o30% niższa odpodaży sprzed roku22). Mimo tak korzystnych dla dostawców surowców uwarunkowań rynkowych, prognozowananacały2023 r. wielkość wyładunków szprotów bałtyckich przez polskie statki będzie mniejsza ook.12% odwyników zroku poprzedniego iwyniesie ok.62 tys. ton, co warunkowane jest wysokością dostępnego dla Polski limitu.

Zła kondycja stada śledzi Bałtyku zachodniego oraz pogarszający się stan zasobów śledzi Bałtyku centralnego (oczym szerzej wrozdziale „Polityka rybacka iregulacje rynku ryb”) wsposób negatywny oddziałują namożliwości połowowe polskiego rybołówstwa bałtyckiego. Niekorzystne uwarunkowania biologiczne przekładają się nasukcesywnie malejące wielkości dostępnych kwot połowowych śledzi. W2022 r. polskie statki rybackie mogły odłowić tylko17,6 tys. ton tych ryb, co stanowiło zaledwie62% dostępnego rok wcześniej limitu.

Wporównaniu z2018 r. TAC śledzi zmniejszyło się aż o70%. W2022 r. połowy śledzi wyniosły18,7 tys. ton, czyli aż o31,7% mniej niż rok wcześniej (27,3 tys. ton). Połowy śledzi, podobnie jak iszprotów, są prowadzone przez duże kutry rybackie (statki powyżej25,5m długości kadłuba), które w2022 r. miały ok.54% udział

wwyładunkach ogółem tych ryb. Kolejnagrupa jednostek (kutry odługości20,5–25,5 m) odpowiedzialnabyła zaok.13% dostaw śledzi zpołowów bałtyckich. Obydwie grupy statków (ok.60 jednostek) skupiały w2022 r.67% podaży śledzi, tj. o9 pkt proc. mniej niż rok wcześniej. Wyładunki tych statków w2022 r. były oniemal40% mniejsze odwyników uzyskanych w2021 r. Wzrosły natomiast, ito oniemal50% (z1,6 do2,4 tys. ton), połowy śledzi prowadzone przez łodzie rybackie do10m długości. Spowodowało to, że podaż tych ryb uległa rozproszeniu namniejsze porty iprzystanie rybackie. W2022 r. najważniejszym portem wyładunkowym śledzi pozostawał Hel, który podobnie jak wprzypadku szprotów wykorzystuje położenie wbezpośredniej bliskości wydajnych łowisk. W2022 r. wporcie helskim wyładowano6 tys. ton ryb, czyli32% ogólnej wielkości tych ryb wyładowanych przez polską flotę bałtycką (36% rok wcześniej). Mniejsze było także znaczenie pozostałych dużych portów rybackich, takich jak Kołobrzeg, Władysławowo iUstka, gdzie wyładunki uległy zmniejszeniu łącznie o40% do7,5 tys. ton. Wzrosły natomiast wyładunki wmniejszych portach, np. takich jak Nowa Pasłęka (o55%), wykorzystywanych przez łodzie rybackie, które wodróżnieniu odkutrów nie są ograniczone indywidualnymi limitami połowowymi tych ryb. W2022 r. połowy śledzi prowadziło468 łodzi ikutrów rybackich. Wstosunku do2021 r. liczba statków, które wykazały połowy śledzi, wzrosła o39 jednostek, natomiast zmalała liczba jednostek zwyładunkami przekraczającymi100 ton (z79 do54).

WIpołowie2023 r. połowy śledzi były o20,9% wyższe odpołowów uzyskanych wpierwszej połowie2022 r., co było głównie wynikiem wzrostu dostępnej kwoty połowowej (o25%). Prognozuje się, że wielkość wyładunków nakoniec2023 r. będzie zbliżonadowysokości dostępnej kwoty połowowej, tj. ok.22 tys. ton.

Powyższy tekst jest przedrukiem z: Hryszko, K. (red.). (2023). Rynek ryb. Stan iperspektywy. Nr34. Analizy Rynkowe. IERiGŻ PIB.

Dzięki budowie świadomości konsumenckiej za 10 lat będziemy wiodącą marką rybną

WywiadzSebastianemGrabowskim,właścicielemmarkiFierSeafood

śmy też unikalny model logistyki, który sprawia, że dostarczymy każdemu odbiorcy wPolsce – indywidualnemu konsumentowi, czy też restauracji, schłodzone produkty rybne najwyższej jakości – także latem. Wykorzystujemy m.in. chłodzenie suchym lodem, odpowiednie pakowanie oraz współpracę zrzetelnymi spedytorami, wtym DPD Food.

MPR: WspomniałPanorestauracjach.PopandemiisektorHoReCa jestwnienajlepszejsytuacji...

MPR: Filozofia nowej marki rybnej FierSeafoodopierasięorozwiązania e-commerce,czypolscykonsumenci rzeczywiściesąjuzgotowinarewolucję,jakąsązakupyświeżychrybon-line?

Sebastian Grabowski, Fier Seafood: Myślę, że trzeba odwrócić to pytanie. Czego oczekują konsumenci narynku rybnym? Myślę, że konsument zawsze oczekuje najwyższej jakości, ale jej obecnie nie otrzymuje narynku. Tylko e-commerce: zamówienia online iszybkie dostawy kurierskie odsprawdzonego dostawcy, dysponującego odpowiednim potencjałem surowcowym iprzetwórczym, są wstanie zapewnić najwyższą jakość produktu. Nie jest istotne, czy polscy konsumenci są gotowi nazamówienia online: to my musimy sprawić, że klient będzie gotowy nate rozwiązania.

MPR: JakąbaząsurowcowąiprzetwórcządysponujeciePaństwo?

S. Grabowski: Fier Seafoodto partnerstwo wramach którego mamy dostęp nie tylko doryb znaszych hodowli wPolsce, Danii iwe Włoszech, ale także doowoców morza odnajwiększego hiszpańskiego dostawcy. Znamy pochodzenię ihistorię każdego pstrąga, każdej ośmiornicy ikażdej krewetki znajdującej się wnaszej ofercie igwarantujemy ich świeżość oraz wyjątkowy smak. Opracowali-

S. Grabowski: Ja myślę, że to nie HoReCa jest wzłej sytuacji, ale zaopatrzenie tego sektora pozostawia wiele do życzenia. Dostawcy HoReCa wymusili minima logistyczne oraz sprawili, że większość restauracji zamawia mrożonki, nie zważając najakość. Wefekcie menu rybne większości punktów gastronomicznych wPolsce jest ubogie imało atrakcyjne. Fier Seafoodnie ogranicza odbiorców: możnazamówić dowolny wolumen imieszany skład ryb iowoców morza. To prawdziwa rewolucja, bo doswojej restauracji możnazamówić co1-2 dni bogaty asortyment świeżych ryb iowoców morza, budując atracyjną ofertę dla konsumentów. Będziemy wspierać sektor HoReCa nie tylko logistyką, ale także bogatym programem szkoleń, wramach naszej nowej inicjatywy.

MPR: JakierybyiproduktyrybnededykowanedlaHoReCaoferujecie Państwo?

S. Grabowski: Oferujemy szeroką gamę ryb. Odpstrąga – który jest dla nas bardzo ważny, bo hodujemy go zpascją od30 lat, podoradę, która ma bardzo duży potencjał wPolsce iwEuropie. Gastronomia się zmienia, oczekuje m.in. coraz lepszych i efektywniejszych rozwiązań, na przykład produktów porcjowanych. Zakup stałowagowych porcji to dla szefa kuchni – przewidywalność ipowtarzalność. Ale rozwijać się będzie również rynek dań gotowych, produktów ready-to-cook. Przykładem nowatorskich produktów dla gastronomii są produkty HPP (utrwalone zwykorzystaniem bardzo wysokiego ciśnienia) – przykładowo blanszowana ośmiornica, produkt, który wklasycznej odsłonie wymaga bardzo wysokich umiejętności odkucharza, ateraz może być przygotowany wkilka minut izachwycić nawet bardzo wymagającego konsumenta.

MPR: Czyteproduktybędąoferowanetakżeodbiorcomindywidualnym? S. Grabowski: Jedną znajwiększych szans rozwoju rynku rybnego wPolsce jest umożliwienie konsumentom przeniesienia ich pozytywnych doświadczeń zgastronomii (nie tylko polskiej, ale także tej poznanej podczas zagranicznych podróży) dodomu. Dlatego też we współpracy zkucharzami iinfluencerami opracujemy szereg produktów convenience, które pozwolą wdomu cieszyć się bogatym doświadczeniem kulinarnym, dotąd dostępnym tylko wga-

SebastianGrabowski,PrezesZarządu Atlantic SeafoodSp.zo.o,właściciel markiFierSeafood

stronomii. Część tych produktów będą stanowiły dania ready-to-cook doprzygotowania w3 minuty, onajwyższej jakości, także inspirowane smakami różnych regionów.

MPR: JakieobietnicedajekonsumentommarkaFierSeafood?

S. Grabowski: Celem naszej marki jest budowanie świadomości konsumenckiej, wspieranie świadomego wyboru produktów onajwyższej jakości iwybitnych walorach zdrowotnych. Dostarczamy produkty wyprodukowane zszacunkiem dla środowiska iludzi, certyfikowane, oniskim śladzie węglowym.

MPR: Jakośćkosztuje,awielu przedsiębiorcówtwierdzi,żekonsumenciszukajągłównieniskiejceny...

S. Grabowski: Rynek oparty oniską cenę to bzdura. Wrybach liczy się jakość, konsument powraca doproduktu rybnego dla jego unikalnego smaku, który wymaga jakości. Ci którzy chcą niskiej ceny, nie sięgają poryby. Sieciowy handel detaliczny także wcale nie oferuje niskich cen, bo forsuje nadmierne marże sprzedażowe. Chcemy rozwijać zrównoważony model sprzedaży, zgwarancją najwyższej jakości igwarantowa-

PrzetwórstwoipakowanieproduktówświeżychwzakładachAtlanticSp.zo.o.

nego pochodzenia. I wierzymy, że nasi odbiorcy są skłonni zatą jakość zapłacić.

MPR: Budowanowejmarkiisystemusprzedażytoniełatwezadanie, arynekjestbardzokonkurencyjny... S. Grabowski: Dlatego nasz zespół tworzą ludzie zpasją idoświadczeniem. Współpracujemy znajlepszymi firmami wzakresie logistyki imarketingu. Pierwsze miesiące pokazują, że uzyskujemy wskaźniki sprzedaży

powyżej założonych. Zczasem rozpoczniemy działania także nawybranych europejskich rynkach.

Wierzę, że wperspektywnie10 lat nasza sprzedaż będzie prowadzonadwukierunkowo: weksporcie iw e-commerce oraz, że będziemy najbardziej rozpoznawalną marką ryb iowoców morza wPolsce, dzięki zbudowaniu wysokiej świadomości konsumenckiej odnośnie jakości ipochodzenia.

Wstępne porozumienie w sprawie przeciwdziałania zanieczyszczeniom pochodzącym ze statków

Możemychronićeuropejskiemorzaizapobiegaćnielegalnymzrzutomzestatkówtylko dziękiwspółpracy.Zmienioneprzepisydotyczącezanieczyszczeńpochodzącychze statkówułatwiająnakładanieskutecznych sankcjizniechęcającychdozanieczyszczaniawprzyszłości.

AdinaVălean,komisarzdosprawtransportu

Parlament Europejski iRada osiągnęły porozumienie polityczne wsprawie zmiany dyrektywy 2005/35/WE wsprawie zanieczyszczenia pochodzącego ze statków oraz wprowadzenia sankcji zaprzestępstwa związane zzanieczyszczeniami. Współprawodawcy uzgodnili dostosowanie dyrektywy doMiędzynarodowej konwencji ozapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (konwencja Marpol) oraz rozszerzenie zakresu dyrektywy nawięcej rodzajów substancji zanieczyszczających odprowadzanych domorza, takich jak ścieki iśmieci.

Nowe przepisy zwiększą przejrzystość dzięki udostępnieniu winternecie informacji natemat przestępstw związanych zzanieczyszczeniem naeuropejskich morzach inałożonych kar. Ponadto winternecie dostępne będą informacje natemat sposobu, wjaki organy nadbrzeżne sprawdziły potencjalny wyciek poostrzeżeniu zapomocą nadzoru satelitarnego. Poprawka wyjaśnia stosowanie kar administracyjnych wcelu zwiększenia ich skuteczności: naprzykład przynakładaniu kar przez państwa członkowskie będą brane poduwagę wielkość nielegalnego

zrzutu, jego wpływ naśrodowisko lub możliwości finansowe odpowiedzialnego podmiotu. Organy państw członkowskich będą dysponowały silniejszymi narzędziami iplatformami wymiany informacji idoświadczeń. Naprzykład usprawniony zostanie nadzór satelitarny wodniesieniu dozanieczyszczeń pochodzących ze statków (CleanSeaNet – baza danych EMSA dotycząca nadzoru iwymiany informacji) izapewni lepszą rozdzielczość.

Wszystkie nowe środki wzmacniają efekt odstraszający iprzyczyniają się dozapobiegania zanieczyszczeniom mórz europejskich.

Witajcie w Dorszosłowacji, czyli: czego Polak może się nauczyć od Słowaka?

Omawiany produkt w standardowym opakowaniu

BędącnaSłowacji,awięcwkraju, któryzpewnościąmapięknegóry iświetnegóralskiejedzenie,ale tradycjerybackieiprzetwórstwa rybnegoma,oględniemówiąc,niewielkie,zachwyciłmniejedenprodukt–pikatnamajonezowapasta zdorsza.Produktjestsmakowity, maciekawą(włóknistą,niehomogeniczną)teksturę,jestwłaściwie pikantnyimabardzoprzyzwoitą zawartośćmięsaryby(46%).

Tym,cojednakwnimzachwyca jestjegonazwa–treska treskoslovenská,cowdosłownymtłumaczeniuznaczy:dorszdorszosłowackiijestoczywiścienawiązaniemdoprzymiotnika‘czechosłowacki’(československá).Itujest cluemojejhistorii–stworzononie dość,żeunikatowątojeszczeabsurdalnieśmiesznąnazwęproduktu.Nabazietejhumorystycznejnazwyzostałaprzygotowanaidea kreatywnacałegomarketingu,

obejmującatakżestronęinternetowąpaństwadorszosłowackiego. Prosty,zprzymrużeniemoka,kierowanywizualniejakbydodzieci, aletaknaprawdęwsferzewerbalnej–ukierunkowanynadorosłych itoraczejtakich,którzysięgająpamięciądoczasówczechosłowackich,przeciwstawiającystarąrecepturęzczasówkomuny(podobnoprzysmakwykreowanowKoszycachjeszczew1954r.,choć możetobyćmiejskalegendastworzonanapotrzebykampaniimarketingowej)śmieciowemużarciu zZachodu.

Acotomawspólnegoznami? –zapytaniejedenCzytelnik.Ano niema,bomywprzeciwieństwie doSłowakówiCzechównawet jeślimamyjakieśpoczuciehumoru,tonijakniepotrafimygowłożyć

Miłośnicy produktu mogą zakupić czapkę, w której gra słów powoduje, że slogan może być odczytany zarówno, jako „głowa mi eksploduje”, jak i „dorsze mi w głowie”.

domarketingu,ajużzupełnienie widzętegopoczuciahumoru wmarketinguproduktówrybnych.

Podczas9.KongresuRybnego, drJacekKotarbińskimówiłokomunikacjitransmedialnej(ang. transmedia storytelling)–zjawisku interakcjimedialnych,wktórym elementyfikcjisąrozprowadzane poprzezróżnegorodzajuplatformy medialne.ProducentowizKoszyc zcałąpewnościąudałosięstworzyćhistorię,którasamasięopowiada,stajesięviralemiktórazałatwiaznacznie,znaczniewięcej niższtywnekampaniezwielkimi budżetami.

Życzęby„Dorszdorszosłowacki”stałsiędlaPaństwainspiracją; byleniezbytdosłowną...

Tomasz Kulikowski

Redaktor Naczelny

„Magazyn Przemysłu Rybnego”

Strona internetowa „Witajcie w Dorszosłowacji”

Fanpage na FB, promujący dorsza dorszosłowackiego

Nowa rola Marty Kalinowskiej w Marine Stewardship Council

Wywiad z Martą Kalinowską nową dyrektorką MSC na Polskę i Europe Centralną W listopadzie 2023 r. organizacja pozarządowa MSC (Marine Stewardship Council) podjęła decyzję o połączeniu zespołów MSC z Polski, Szwecji, Danii i Finlandii w jeden zespół odpowiadający za 17 państw z regionu Bałtyku i Centralnej Europy. Nowa struktura globalna oznacza także zmiany w Polsce. Marta Kalinowska, dotychczasowa Commercial Manager w MSC, objęła w styczniu br. nowe stanowisko Country Managera na Polskę i Europę Centralną. Będzie odpowiadała za rozwój Programu MSC na naszym rynku i w krajach Europy Centralnej.

Marta Kalinowska, MSC: Bardzo się cieszę, że powierzono mi tę odpowiedzialną iangażującą rolę. To ogromnamotywacja dopracy, bo nasz rynek ma duże możliwości rozwoju. Zprzyjemnością będę wspierać naszych partnerów wProgramie MSC oraz tych, którzy chcą wejść doProgramu wrozwijaniu portfolio produktów zryb iowoców morza zcertyfikatem MSC.

Jednocześnie, jestem świadoma wyzwań, przedktórymi stoi branża, związanymi zdostępnością surowca, wtym trudną sytuacją rybołówstw małych ryb pelagicznych, zarówno wBałtyku jak inapółnocno-wschodnim Atlantyku. Inflacja również stanowi spore wyzwanie, które przekłada się nawybory konsumenckie. Niemniej jednak odlat obserwujemy wzrastające zainteresowanie certyfikowaną żywnością ze zrównoważonych źródeł. Coraz więcej sieci

handlowych iprzetwórców poszukuje więc produktów certyfikowanych, podążając zazmieniającymi się trendami. Ajak to ze zmianą bywa, kto naczas nie odpowie na zmieniające się warunki zewnętrzne, ten zostanie wtyle. Nie bez znaczenia są też nowe wymogi prawne związane zraportowaniem niefinansowym wUnii Europejskiej, wktórym pozyskiwanie zrównoważonych zasobów doprodukcji jest kluczowe dla osiągania celów Europejskiego Zielonego Ładu.

Dlatego tak ważne jest, aby nasz polski zespół naco dzień wspierał rybaków iproducentów, którzy zdecydowali się napoławianie wsposób zrównoważony, tworzenie produktów idostarczanie ich dosieci handlowych idalej nastoły konsumentów, wmyśl dobrych praktyk „odłowiska dopółmiska”.

MPR: MSC rozpoczęło swoją działalność wPolsce10 lat temu. Co zmieniło się przez ten czas? Jak obecnie wygląda obecność programu MSC wPolsce?

M.Kalinowska: Wciągu10 lat wielkość produkcji przetwórstwa rybnego wnaszym kraju wzrosła oponad38%, asprzedaż certyfikowanych produktów zaliczyła blisko14-krotny wzrost.

Obecnie wProgram MSC zaangażowanych jest już ponad120 polskich firm włańcuchu dostaw, asprzedaż certyfikowanych ryb iowoców morza nanaszym rynku wynosi blisko24 tys. ton rocznie. To ponad14 razy więcej niż10 lat temu. Dzięki temu dopolskich domów trafiło już400 mln sztuk produktów zniebieskim znakiem MSC. Możnaje kupić wsklepach w25 tys. lokalizacjach wkraju – zarówno wpopularnych sieciach handlowych, jak iosiedlowych sklepikach.

Wraz zrozwojem branży zmieniała się również świadomość do-

tycząca wpływu rybołówstwa naplanetę iekosystemy morskie. MSC odegrało wtym zakresie kluczową rolę, poprzez program certyfikacji produktów włańcuchu dostaw, współpracę zpartnerami biznesowymi oraz tworzenie programów edukacyjnych wpływających nadecyzje zakupowe konsumentów. Niebieski certyfikat MSC umieszczony naproduktach rybnych iowocach morza – gwarantujący, że pochodzą one ze stabilnych idobrze zarządzanych łowisk – jest już rozpoznawalny wśród blisko1/3 Polaków (32%) icieszy się ich dużym zaufaniem.

MPR: Obejmuje Pani nowe stanowisko wMarine Stewardship Council – Country Managera naPolskę iEuropę Centralną. Naczym będą polegały Pani zadania?

M.Kalinowska: Będę koordynować działania polskiego biura MSC, odpowiadając przytym zarozwój naszego Programu wPolsce, ale też wkrajach Europy Centralnej (wCzechach, Słowacji, Ukrainie, Bułgarii, naWęgrzech, wRumunii, Serbii, Mołdawii, Macedonii, Kosowie iCzarnogórze). Razem ze mną wzespole jest Tomasz Zakrzewski – Commercial Manager, odpowiedzialny zakontakty zorganizacjami rybackimi, przetwórcami oraz sieciami handlowymi, JoannaOrnoch, która odstycznia objęła rolę koordynatorki międzynarodowych działań marketingowych wcałym Regionie Bałtyku iEuropy Centralnej, Luiza Haas, która jako Digital Manager odpowiada zadziałania komunikacyjne wsocial mediach ikampanie digitalowe oraz Gabriela Kotkowska, Senior Outreach and Administrative Officer, odpowiedzialna za wsparcie pracy całego zespołu wregionie. Wspólnie będziemy wspierać naszych partnerów wroz-

MPR: Jak się Pani czuje w nowej roli?

woju produktów zcertyfikatem MSC, jak również wdziałaniach promocyjnych wśród konsumentów.

Napoziomie międzynarodowym nasze działania będzie nadzorować AnnaDębicka, która odlistopada zeszłego roku pełni rolę Dyrektorki Programu MSC naregion Bałtyku iEuropy Centralnej ibędzie dbała ozapewnienie synergii działań pomiędzy wszystkimi krajami Regionu.

MPR: Jakie są Pani priorytety, jeśli chodzi orozwój Programu MSC nanaszym rynku?

M.Kalinowska: Priorytetem z pewnością będzie wsparcie partnerów wProgramie MSC związane zwyzwaniami surowcowymi, głównie wzakresie małych ryb pelagicznych, śledzia czy szprota. Będziemy odpowiadać nate potrzeby, pomagając wznalezieniu certyfikowanego surowca, towarzysząc Partnerom wszukaniu nowych kategorii produktów igatunków, które pomogą im realizować strategie dotyczące poszerzania oferty ryb iowoców morza ze zrównoważonych połowów.

Priorytetem będą napewno także takie kategorie jak białe ryby czy tuńczyk. Wobu przypadkach mamy wProgramie MSC szeroką gamę rybołówstw zcałego świata, zktórych mogą korzystać nasi partnerzy, azdecydowanie widzimy tu jeszcze duże pole dorozwoju: zarówno jeśli chodzi owprowadzanie nowych produktów zcertyfikatem MSC, jak ipromowanie ich wśród konsumentów.

Będziemy też zachęcać producentów isieci handlowe dorozwijania mniej oczywistych kategorii produktów, np. owoców morza, suplementów diety, produktów zkategorii pet foodczy też certyfikacji lad rybnych oraz wbranży HoReCa. MPR: Wjaki sposób MSC będzie rozwijać współpracę zPartnerami – firmami przetwórczymi isieciami handlowymi?

M.Kalinowska: Bardzo ważne jest dla mnie zacieśnienie dialogu zprzetwórcami wnaszym regionie. Zdajemy sobie sprawę zwyzwań surowcowych, dlatego chcemy lepiej poznać potrzeby partnerów, aby móc ich skutecznie wspierać wdalszym rozwijaniu rynku certyfikowanych produktów rybnych.

Pozacodziennym kontaktem mailowym, telefonicznym oraz indywidualnymi spotkaniami zpartnerami, będziemy uczestniczyć wkluczowych krajowych imiędzynarodowych wydarzeniach branżowych (m. in. Kongres Rybny, Targi POLFSIH, Konferencja PSPR, SeafoodExpo Global wBarcelonie), aby tworzyć przestrzeń doposzerzania wiedzy natemat zrównoważonych połowów.

Już dziś serdecznie zapraszam wszystkich polskich interesariuszy naorganizowane przez MSC spotkanie SeafoodFutures Forum, które odbędzie się24 kwietnia br. podczas targów SeafoodExpo Global wBarcelonie. Ci, którzy nie mogą osobiście pojawić się wBarcelonie, będą mogli uczestniczyć wspotkaniu online. Dodatkowo podczas targów organizujemy cykl spotkań tematycznych poświęconych kluczowym gatunkom wProgramie MSC m.in. białym rybom, śledziowi czy tuńczykowi. Wszystkich zainteresowanych serdecznie zapraszam dokontaktu.

Chcemy również zachęcać polskich Partnerów doaktywnego włączania się wrozwijanie naszego programu poprzez udział wkonsultacjach dotyczących standardów MSC. Wzeszłym roku rozpoczął się proces rewizji Standardu Łańcucha Dostaw MSC, któremu towarzyszą konsultacje zbranżą. Opinie przekazane przez interesariuszy pozwalają nam wprowadzać niezbędne ulepszenia, dzięki którym standard MSC odzwierciedla najlepsze światowe praktyki. Okolejnych krokach dotyczących rewizji będziemy oczywiście informować polskich Partnerów. Wszystkich tych, którzy chcą być nabieżąco zaktualnościami wProgramie MSC, zachęcamy dośledzenia naszej strony www, subskrypcji Newslettera MSC oraz kontaktu znaszym zespołem wPolsce.

MSC będzie także wspierać polskich przetwórców isieci handlowe wdziałaniach komunikacyjnych skierowanych dokonsumentów: jak co roku planujemy szereg działań, doktórych mogą włączać się nasi Partnerzy. Zprzyjemnością także wspieramy ich działania komunikacyjne ipromocyjne.

MPR: Jakie działania komunikacyjne zostały zaplanowane naten rok? M.Kalinowska: Tradycyjnie planu-

jemy globalną kampanię zokazji Światowego Dnia Oceanów (czerwiec2024). To wyjątkowa okazja dla Partnerów, by korzystając zgotowych materiałów zaprezentować swoje działania narzecz ochrony ekosystemów morskich. Nie zabraknie także komunikacji skierowanej dowłaścicieli zwierząt mówiącej ocertyfikowanych karmach zdodatkiem ryb (październik2024) oraz szeroko zakrojonych działań wokresie przedświątecznym, kiedy temat odpowiedzialnego wyboru ryb naŚwięta jest wyjątkowo chętnie przyjmowany przez media atakże konsumentów.

Wzorem zeszłego roku zorganizujemy także plebiscyt naNajlepszy Produkt MSC wPolsce (lipiec-sierpień2024), wktórym to sami konsumenci wybiorą swój ulubiony certyfikowany produkt. Każda firma przetwórcza isieć handlowa może zgłosić doplebiscytu jeden wybrany produkt zcertyfikatem MSC.

Chcemy także wyróżnić Partnerów, którzy najmocniej angażują się wrozwój rynku certyfikowanych ryb iowoców morza, przyznając MSC Awards Poland2024. Zwycięzcy nagród zostaną ogłoszeni podczas Targów POLFISH we wrześniu br.

MPR: Czego chciałaby Pani sobie życzyć nakolejną dekadę działalności MSC wPolsce?

M.Kalinowska: Mam nadzieję, że uda nam się rozwiązać problemy surowcowe, abranża będzie miała odwagę ichęci nawprowadzanie zmian, nowych gatunków dooferty. Liczę nato, że wzorem innych rynków europejskich, naktórych MSC działa już dłużej, certyfikat MSC przestanie być wyróżnikiem dla niektórych produktów, astanie się oczywistością wpolskich sklepach (mamy ambicję, żeby penetracja rynku, jeśli chodzi ocertyfikowane produkty MSC wyniosła przynajmniej połowę). Mam nadzieję, że aspekt środowiskowy izrównoważone pochodzenie surowca staną się nieodzownym elementem wpływającym nadecyzje polskich przetwórców isieci handlowych odnośnie kształtowania oferty produktów. Amy dołożymy wszelkich starań, żeby ich wtym wspierać.

MPR: Dziękujemy zarozmowę iżyczymy realizacji ambitnych zamierzeń.

Modernizacja dochodzeń w

sprawie wypadków morskich

Zawarto porozumienie polityczne między Parlamentem Europejskim a Radą w sprawie dochodzeń w sprawie wypadków morskich, unowocześnienia dyrektywy z 2009 r. Dyrektywa ma zastosowanie wyłącznie do statków transportu morskiego, do których mają zastosowanie konwencje międzynarodowe, lub do statków rybackich.

Wśród kluczowych nowych środków współprawodawcy zgodzili się na objęcie zakresem dyrektywy najpoważniejszych wypadków z udziałem mniejszych statków rybackich (poniżej 15 metrów). Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego (EMSA) zapewni krajowym organom dochodzeniowym wsparcie operacyjne i szkolenia na ich wniosek, przy jednoczesnym poszanowaniu ich niezależności operacyjnej. Zmieniona dyrektywa dostosowuje również prawo UE do najbardziej aktualnych przepisów międzynarodowych przyjętych przez Międzynarodową Organizację Morską i wymaga, aby organy ds. dochodzeń w sprawie wypadków w państwach członkowskich angażowały się w proces wzajemnej oceny w celu poprawy, uczenia się od siebie nawzajem oraz poprawy swoich procedur i wyników. inf.KE

Nowe przepisy w rybołówstwie

• Wzakresie przepisów UE – rozporządzenie Rady (UE)2023/2638 zdnia20 listopada2023 r. ustalające uprawnienia dopołowów na2024 r. wodniesieniu doniektórych stad ryb igrup stad ryb wMorzu Bałtyckim oraz zmieniające rozporządzenie (UE)2023/194 wodniesieniu douprawnień dopołowów winnych wodach (Dz. Urz.L z22.11.2023). Rozporządzenie Rady UE określa wysokość kwot połowowych:

– dorsza zachodniego; – dorsza wschodniego; – śledzia zachodniego; – śledzia centralnego; – szprota;

– łososia;

– gładzicy; możliwych doodłowienia przez unijne państwa Morza Bałtyckiego.

Rozporządzenie wskazuje również, które gatunki ryb objęte zostały, wcelu ich ochrony, zakazem ukierunkowanych połowów oraz jakich gatunków nie możnałowić rekreacyjnie naobszarze Morza Bałtyckiego.

Rozporządzenie zakazuje poławiania stad pelagicznych włokiem pelagicznym:

– wpodrejonach25 i26 oddnia 1 kwietnia dodnia30 kwietnia; – wpodrejonach27 i28.2 od dnia16 kwietnia dodnia15 maja; – wpodrejonach29 i32 oddnia 1 maja dodnia31 maja; wcelu ochrony tarlisk śledzia atlantyckiego oraz, wcelu ochrony tarła dorsza atlantyckiego, zakazuje, uwzględniając pewne wyjątki, połowów przyużyciu dowolnego rodzaju narzędzi połowowych: – wpodrejonach25 i26 oddnia 1 maja dodnia31 sierpnia; – wpodrejonie24 oddnia15 maja dodnia15 sierpnia; wpodrejonach22 i23 oddnia 15 stycznia dodnia31 marca. RCL

Nowe przepisy w wędkarstwie morskim

Zmiana okresu ochrony węgorza

9 lutego2024r. skierowano do konsultacji społecznych Projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa iRozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie wsprawie wymiarów iokresów ochronnych organizmów morskich oraz szczegółowych warunków wykonywania rybołówstwa komercyjnego.

Zmianaprawa jest efektem rozporządzenia UE z10 stycznia2024 r. ustanawiającego uprawnienia dopołowów nalata2024,2025 i2026 wodniesieniu doniektórych stad ryb. Przepisy ww. rozporządzenia określają wart.13 ust.5, że wodniesieniu dowód morskich iwód słonawych podobszarów ICES3 – Morze Bałtyckie imorskie wody wewnętrzne, zakaz komercyjnych połowów węgorza europejskiego będzie przypadał od dnia 15 września2024 r. do dnia 15 marca2025 r. wprzypadku, gdy nie dojdzie dowspólnego uzgodnienia innego okresu przez Danię, Niemcy, Estonię, Łotwę, Litwę, Polskę, Finlandię iSzwecję.

Nowe rozporządzenie proponuje bezterminowe wprowadzenie okresu ochronnego od15 września do15 marca wwodach morskich, anaobszarze wschodnich wód wewnętrznych zaproponowano ustanowienie dodatkowego okresu ochronnego dla węgorza, który będzie obowiązywać oddnia 1 kwietnia dodnia30 kwietnia.

źródło:RCL

1 stycznia 2024 r. zaczęły obowiązywać przepisy rozporządzeniaMinistraRolnictwaiRozwojuWsiwsprawie wymiarówiokresówochronnychorganizmówmorskichpoławianychprzywykonywaniurybołówstwarekreacyjnego.Rozporządzenie uwzględnia przepisy UE, zakazujące m.in. rekreacyjnych połowów dorsza, węgorza i połowów łososia bez odciętej płetwy tłuszczowej. Wskazano nową listę gatunków nierodzimych, których po złowieniu nie wolno wypuszczać do wody. Określono nowe stawki opłaty na wykonywanie rybołówstwa rekreacyjnego. Wprowadzono też wymiar ochronny dla belony i umożliwiono jej połowy za pomocą sztucznej przynęty z przymocowaną do niej pętlą z włóczki, która nie okalecza ryb. źródło:RCL

fot.GoranSafarek/iStock

fot.iStock

Krzysztof Hryszko

Analiza rynku ryb

W2023 r., wg wstępnych danych, połowy ryb wMorzu Bałtyckim wyniosły93,9 tys. ton ibyły o14,4% mniejsze niż wroku poprzednim. Zmniejszyły się przede wszystkim wyładunki szprotów (o15,5% do60,1 tys. ton) istorni (o38,7% do6,5 tys. ton), przywiększych niż przedrokiem połowach śledzi (o9,4% do20,4 tys. ton). Przyjęte wielkości TAC na2024 r., tj. m.in. zmniejszenie o43% możliwość odłowów śledzi stada centralnego (10,1 tys. ton) oraz o10% szprotów (59,0 tys. ton) oznaczają, że łącznawielkość limitowanych gatunków ryb jest wbieżącym roku o17% niższa odwielkości z2023 r.

Wokresie sierpień-grudzień 2023 r. obserwowano znaczący wzrost produkcji ryb iprzetworów rybnych wzakładach przetwórczych (wzrost o9,9% wporównaniu zanalogicznym okresem roku poprzedniego), co znadwyżką zrekompensowało jej spadek zpoprzednich miesięcy. Łącznie w2023 r. produkcja wyniosła557,3 tys. ton wyrobów ibyła o2,1% większa niż wtym samym okresie roku poprzedniego. Niemniej jednak rosła przede wszystkim podaż całych mrożonych ryb morskich (2,3-krotnie z10,9 do24,8 tys. ton) oraz mrożonego mięsa (o84% z28,6 do52,5 tys. ton), przyspadku produkcji większości pozostałych grup wyrobów rybnych. Przetworów ikonserw wyprodukowano251,5 tys. ton (spadek o6,7%), przyczym zmniejszyła się przede wszystkim podaż produktów takich jak, wyroby garmażeryjne ikulinarne, sałatki, pasty, paluszki rybne czy paprykarze (o8,5%) oraz konserw iprezerw (również o8,5%). Mniejsza była dynamika spadku produkcji marynat (spadek o2,6%). Produkcję przetworów ikonserw złososi zwiększono o9,1%, aze śledzi o1,5%, natomiast mniej wyprodukowano przetworów zmakreli (o13,4%) oraz ze szprotów isardynek (o5,1%). W2023 r. ograniczono także produkcję wyrobów solonych isuszonych (o13,0% do10,3 tys. ton), świeżych lub chłodzonych filetów zryb (o3,1% do90,1 tys. ton) imrożonych filetów (o19,7% do28,8 tys.

ton), przywiększej podaży ryb wędzonych (o4,3% do95,6 tys. ton). Wokresie styczeń-listopad2023 r. ceny zbytu produktów rybołówstwa wykazywały znaczące wahania wukładzie miesięcznym (2,4/+2,5%) zwyraźnymi obniżkami wdrugim itrzecim kwartale roku oraz wlistopadzie. Wkonsekwencji, wlistopadzie2023 r. ich poziom był taki sam jak wlistopadzie2022 r. Wtym czasie ceny zbytu podstawowych substytutów, tj. mięsa ijego przetworów oraz nabiału spadły – odpowiednio o6,8 i11,9%. Wanalogicznym okresie wzrost cen detalicznych produktów rybołówstwa wyniósł7,6%.

Wokresie trzech kwartałów 2023 r. średnie iduże przedsiębiorstwa przetwórstwa ryb osiągnęły bardzo dobre wyniki finansowe. Przychody netto ze sprzedaży produktów zwiększyły się o14,0% do12,09 mld PLN, wtym uzyskiwane ze sprzedaży krajowej o7,0% do3,82 mld PLN, azeksportu o17,6% do8,27 mld PLN. Dynamika wzrostu kosztów działalności operacyjnej była zdecydowanie niższa odprzychodów (wzrost o7,9% do12,75 mld PLN), wkonsekwencji czego zysk netto wyniósł332 mln PLN. Rok wcześniej branża odnotowała stratę napoziomie108 mln PLN. Rentowność netto wyniosła

a dane nieostateczne, stan bazy na dzień 05.02.2024 r., dane dla jednostek >12 m długości Źródło: Opracowanie IERiGŻ-PIB na podstawie danych MGMiŻŚ i MRiRW (system ERS).

a

a dane miesięczne o produkcji wytworzonej pochodzą od tzw. dużych jednostek przemysłowych i nieprzemysłowych, zatrudniających 50 osób i więcej, które złożyły sprawozdania. Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie danych GUS.

Tab. 1. Połowy ryb bałtyckich (tony, sztuki)

Tab. 2. Produkcja ryb i produktów rybnych (tony)

Ekonomika przemysłu rybnego

a wskaźniki obliczone na danych o większej dokładności, b z eksportem burtowym, c dane wstępne, d bez eksportu burtowego Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie danych MF (Ministerstwa Finansów).

a dane wstępne, b kod CN wg taryfy celnej Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie MF.

a dane wstępne, b kod CN wg taryfy celnej Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie MF.

2,48% przychodów, awspółczynnik płynności bieżącej1,54. Wyniki te były jednak gorsze niż przeciętnie wprzetwórstwie spożywczym, gdzie wyniosły odpowiednio4,89% i1,65. Inwestycje wyniosły197 mln PLN ibyły niemal identyczne jak wartość odpisów amortyzacyjnych. Świadczy to obraku rozwoju firm, azainwestowane środki pozwoliły tylko naodtworzenie zużytego wtrakcie produkcji majątku

Wokresie styczeń-listopad2023 roku wyeksportowano zPolski 495,5 tys. ton produktów rybnych owartości13,20 mld PLN, tj. o0,5 i9,2% więcej niż wanalogicznym okresie roku poprzedniego. Spośród głównych grup produktów zmniejszył się przede wszystkim wywóz ryb wędzonych, solonych isuszonych (o15,2% do56,2 tys. ton). Nieznacznie większy był eksport mięsa ifiletów rybnych (wzrost o1,0% do97,8 tys. ton), aznacząco więcej niż przedrokiem sprzedano zagranicę przetworów ikonserw zryb (o14,2% do136,1 tys. ton). Łącznawartość eksportu tych trzech grup wyrobów zwiększyła się wanalizowanym okresie o9,2% iwyniosła blisko12,00 mld PLN, awysoka dynamika wynikała ze wzrostu cen transakcyjnych. Wujęciu gatunkowym, ponad2,3-krotnie więcej wyeksportowano wyrobów zmintajów (26,9 tys. ton), przyograniczeniu sprzedaży pozostałych głównych wyrobów. Wywóz produktów zdorszy zmniejszył się o21,7% do19,6 tys. ton, azłososi, śledzi ipstrągów ook.4% doodpowiednio114,6 tys. ton,53,0 tys. ton i8,0 tys. ton. Eksport produktów narynek niemiecki zwiększył się wokresie pierwszych11 miesięcy2023 r. o2,4% do152,8 tys. ton io10,7% do5,96 mld PLN, co stanowiło odpowiednio31 i45% eksportu ogółem. Duży wzrost wywozu odnotowano narynek włoski (o36,4%, ilościowo), czeski (o21,4%) iamerykański (o11,0%), aspadek nabrytyjski (o10,5%) ifrancuski (o5,1%).

Import ryb iowoców morza wyniósł wokresie styczeń-listopad2023 r.591,6 tys. ton (masy produktów) owartości13,50 mld PLN ibył odpowiednio o0,7% mniejszy io1,9% wyższy niż wanalogicznym okresie roku poprzedniego. Dynamika handlu liczonawUSD iEUR była wyższa (wyniosła odpowiednio6,8 i4,2%),

Tab. 3. Handel zagraniczny rybami i produktami (tys. ton)

Tab. 4. Ceny ryb w imporcie (zł/kg)

Tab. 5. Ceny ryb w eksporcie (zł/kg)

aaprecjacja PLN sprzyjała importerom niwelując poziom cen. Wnajwiększym stopniu ograniczono przywóz ryb mrożonych (o10,4% do95,9 tys. ton) oraz przetworów ikonserw (o9,8% do45,6 tys. ton), przywzroście zapotrzebowania naryby świeże ichłodzone (o6,9% do210,8 tys. ton) oraz filety imięso zryb (o6,0% do201,0 tys. ton). Mniejszy niż przedrokiem, był popyt m.in. napangi itilapie (o30%), morszczuki (o22%), dorsze (o15%), mintaje (08%), tuńczyki imakrele (ook.6%), awiększy nałupacze iśledzie (o25%), pstrągi (o20%), szproty isardynki (o14%), czarniaki (o7%) oraz łososie (o3%) ikrewetki (o2%). Nie zmieniła się wielkość importu mirun. Dynamika cen wukładzie średniorocznym maleje wkolejnych miesiącach, awlistopadzie2023 r wiele gatunków ryb było znacząco tańszych niż wpoprzednich miesiącach (zwłaszcza dorszy imintajów). Wyjątek stanowią silnie drożejące wostatnich miesiącach śledzie.

Wokresie pierwszych pięciu miesięcy2023 r. utrzymywała się wysoka dynamika wzrostu cen, natomiast wczerwcu ilipcu, poraz pierwszy odkilkunastu miesięcy, ceny detaliczne produktów rybołówstwa praktycznie nie zmieniły się, awsierpniu iwrześniu odnotowano ich spadek. Wkolejnych dwóch miesiącach ceny ponownie zaczęły rosnąć, ale już wumiarkowanym stopniu, awgrudniu powrócono, doobserwowanych wlatach przedpandemią, znacznych obniżek cen wokresie okołoświątecznym. Przetwórcy ihandlowcy wtym czasie, tj. wzmożonego popytu (ok.25% rocznej sprzedaży ryb), korzystają zefektu skali, rezygnując zczęści marż. Znacząco potaniały także świąteczne karpie (o10%, wrelacji doświąt2022 r.). Wpłynęło to naznaczące obniżenie dynamiki wzrostu wujęciu rocznym. Czynnikami determinującymi niższe ceny płacone przez konsumentów wostatnich miesiącach były przede wszystkim: spadek cen ryb importowanych, aprecjacja złotego oraz relatywnie niewielkie podwyżki cen realizowane przez sektor przetwórstwa. Średni wzrost cen produktów rybołówstwa wyniósł w2023 r.15,5% ibył nico większy niż średnia dla cen żywności inapojów bezalkoholowych ogółem (15,1%).

Źródło: opracowanie IERiGŻ-PIB na podstawie danych GUS.

Zmiany cen produktów substytucyjnych były generalnie zbliżone do obserwowanych wprzypadku produktów rybnych (zwyjątkiem mięsa drobiowego). Mięso ogółem podrożało w2023 r. o12,9%, wtym wieprzowe o17,0%, drobiowe o1,7%, awędliny o15,3%. Nabiał był natomiast droższy niż w2022 r. przeciętnie o15,3%, wtym sery o13,3%. Spośród głównych grup produktów rybnych najbardziej wzrosły ceny ryb świeżych ichłodzonych (o 19,5%, wtym m.in. świeżych pstrągów o19,7%) oraz ryb mrożonych (o18,7%, wtym m.in. mrożonych filetów zmiruny o24,2%). Najmniej podrożały owoce morza – świeże o8,4%, amrożone o10,7%. Wzrost cen produktów rybnych wrelacji grudzień2023 r. dogrudnia2022 r. był już zdecydowanie mniejszy iwyniósł tylko3,5%. Wgrudniu tańsze niż rok wcześniej były ryby świeże ichłodzone (o0,2%, głównie wwyniku wspomnianych obniżek cen karpi). Nieznacznie podrożały mrożone owoce morza (o0,8%), awzrost cen pozostałych grup wyrobów wyniósł od3,9 do5,3%.

Średni wzrost cen detalicznych ryb iproduktów rybnych wkrajach Unii Europejskiej wyniósł w2023 r.9,6% (wg zharmonizowanych wskaźników cen konsumpcyjnych HICP). Najbardziej produkty te podrożały naWęgrzech (o20,9%), wSzwecji (20,3%) iRumunii (19,1%). Zdecydowanie wolniejszy wzrost obserwowano wtakich krajach jak: Portugalia, Malta, Grecja, Cypr iWłochy (od4,2 do6,4%%). Ryby świeże zdrożały przeciętnie o7,1%, ryby mrożone o14,0%, ry-

by iowoce morza wędzone, solone isuszone o12,2%, aprzetwory ikonserwy o12,9%. Ceny świeżych owoców morza wzrosły średnio o4,3%, amrożonych o5,7%.

Według danych GUS wIpółroczu2023 r. spożycie ryb iowoców morza świeżych, chłodzonych, solonych, wędzonych isuszonych (bez przetworów ikonserw zryb) zmniejszyło się o14,3%. Wydatki nawszystkie grupy produktów wyniosły natomiast11,59 PLN/miesięcznie/osobę ibyły o7,7% wyższe niż wanalogicznym okresie roku poprzedniego. Uwzględniając wzrost wskaźnika cen detalicznych wtym okresie, realne wydatki gospodarstw domowych naprodukty rybne zmalały o11,2%. Wnajwiększym stopniu zwiększyły się wydatki naświeże imrożone owoce morza (o15,2% do0,38 PLN/osobę) oraz ryby świeże ichłodzone (o14,4% do2,54 PLN/osobę/miesięcznie). Niższa była dynamika wzrostu wydatków nakonserwy, marynaty, dania gotowe, wyroby garmażeryjne iinne przetwory (wzrost o9,7% do4,31 PLN/osobę miesięcznie) oraz produkty suszone, wędzone isolone (wzrost o5,0% do2,73 PLN/osobę). Naryby mrożone wydatkowano1,68 PLN/osobę (spadek o3,0%). Wdrugim półroczu2023 r., wraz zwyhamowaniem wzrostu cen detalicznych, konsumpcja ryb prawdopodobnie wzrosła, naco wskazują dane bilansowe.

KrzysztofHryszko InstytutEkonomikiRolnictwa iGospodarkiŻywnościowejPIB

Tab. 6. Ceny zbytu ryb i produktów rybnych (zł/kg z VAT) oraz udział ceny zbytu w cenie detalicznej

Ceny detaliczne wybranych produktów rybnych w specjalistycznych sklepach rybnych wg regionów (ankieta własna) — w lutym 2024 r.

Dorsz — filet świeży z/sk*

61,07 (62,16)

65,70 (66,85)

67,54 (66,32)

66,84 (66,86)

67,74 (71,20)

66,24 (65,96)

* ceny dotyczą dorsza altantyckiego rozmrażanego (dorsza bałtyckiego brak — zakaz połowów)

Śledź solony a’la matjas

26,62 (24,17)

20,70 (20,98)

Morszczuk — filet mrożony z/sk

41,92 (38,66)

39,98 (38,48)

40,38 (41,10)

39,93 (38,93)

40,64 (40,34)

24,10 (22,84)

22,56 (22,06)

25,28 (24,48)

26,76 (23,86)

39,40 (39,20)

Makrela — wędzona tusza

27,42 (28,40)

27,16 (26,78)

30,06 (28,36)

27,96 (27,38)

29,26 (29,24)

29,49 (28,84)

= cena bez zmianwzrost ceny spadek ceny Dane z 34 sklepów

Ceny detaliczne ryb: Hala Rybna w Gdyni (21–02–2024)

Produkt:

Dorsz świeży tusze

Dorsz

Dorsz

Dorsz

Flądra cała

Flądra tuszka

Flądra filet

Halibut (rozmrażany) tusze, kawałki

Halibut wędzony

Łosoś bałtycki patroszony

Łosoś bałtycki, filet z/s

Łosoś hodowlany patroszony

Łosoś hodowlany świeży dzwonka

Łosoś hodowlany świeży filet z/s

Łosoś hodowlany wędzone steki

Makrela wędzona

Płoć

(zł/kg)

Pstrąg świeży

Pstrąg świeży patroszony

Pstrąg filet z/s

Pstrąg

Ceny w kanale cash & carry (półhurt)

Aktualna cena pstrąga patroszonego, świeżego (Polska) — Makro Cash and Carry Gdynia:

tydzień 08 / 2024: 25,99 zł/kg [EUMOFA]

Wyk. 2. Ceny pstrąga patroszonego – świeżego i wędzonego – w półhurcie źródło: EUMOFA

Aktualna cena łososia hodowlanego (Norwegia), ryba patroszona, 2/3 kg — Makro Cash and Carry Gdynia:

tydzień 08 / 2024: 50,99 [EUMOFA]

Wyk. 3. Ceny łososi w półhurcie – patroszony 2/3 kg i filety ze skórą – w półhurcie

Aktualna cena pstrąga patroszonego, wędzonego na gorąco (Polska) — Makro Cash and Carry Gdynia:

tydzień 08 / 2024: 41,99 zł/kg [EUMOFA]

Aktualna cena łososia hodowlanego (Norwegia), filet ze skórą, świeży — Makro Cash and Carry Gdynia:

tydzień 08 / 2024: 67,99 zł/kg [EUMOFA]

źródło: EUMOFA

Zakupy gospodarstw domowych w Polsce

Wielkość sprzedaży detalicznej Zmiana (ton — waga produktu)

01.2022–12.2022 01.2023–12.2023

Francja

Niemcy

Węgry

Irlandia

Włochy

Niderlandy

Polska

Portugalia

Hiszpania

Szwecja

roczna konsumpcja per capita (kg/os.)

zakupy gospodarstw domowych VIII.2023 na tle VIII.2022 ton mln. € ton (%) mln. € (%)

Wyk. 4. Zakupy ryb świeżych realizowane przez gospodarstwa domowe w wybranych europejskich krajach w lipcu 2023 r. na tle lipca 2022 r.

Dane i infografika: EUMOFA

źródło: EUMOFA/EUROPANEL

Niska konsumpcja ryb Wg danych Europanel gospodarstwa domowe wPolsce w ciągu 12 miesięcy poprzedzajacych wrzesień 2023 r. kupiły o 7% mniej ryb świeżych i wędzonych niż w analogicznym poprzednim okresie rocznym, jednocześnie wzrósł (liczony w euro) poziom wydatków. Zakupy karpia wzrosły zarówno ilościowo (+2%), jak i wartościowo (+30%). Zakupy pstrąga zmalały ilościowo o 20%, ale wartościowo wzrosły o 7%. Zakupy łososia spadły ilościowo (-9%), lecz wzrosły wartościowo (+13%).

Pojawiają się nowe symptomy poprawy – zarówno w Polsce, jak i w Szwecji, Francji, Niderlandach, Portugalii, konsumpcja ryb w sierpniu (wyk. 4) i we wrześniu była nieznacznie wyższa niż przed rokiem. red.

Ceny łososia hodowlanego w Norwegii (euro/kg)

Wyk. 5. Ceny spot łososi patroszonych na aukcji w Nowegii, wg Fish Pool w ciągu ostatnich 12 miesięcy (FPI Oslo, euro/kg)

Ceny spot łososia atlantyckiego: tydzień 08 / 2024 [Fish Pool]: 10,40 euro/kg

Wyk. 6. Ceny spot łososi patroszonych na aukcji w Nowegii, wg Fish Pool w 2023 r. na tle poprzednich lat (FPI Oslo, euro/kg)

zmiana — 12 miesięcy: –3%

zmiana — 24 miesiące: +15%

zmiana — 36 miesiący: +94%

Sprzedaż bezpośrednia produktów z pstrąga (sprzedaż detaliczna w gosp. rybackich) — luty 2024

Sprzedaż bezpośrednia ryb słodowodnych (sprzedaż detaliczna w gosp. rybackich)— luty 2024

Region Ceny sprzedaży ryb w zł/kg KarpSielawaSiejaSzczupakSandaczOkońWęgorzJesiotrPłoćLeszczLinAmurTołpygaSum płn.–wsch.27,2537,0036,5028,6743,5020,83105,0041,337,139,0027,67-16,00płn.–zach.*17,5025,00-18,0025,0013,6775,0037,008,009,5018,3316,00-20,00 płd.–wsch.23,25--36,00---43,00---23,5013,5042,00 płd.–zach.29,00--40,00-30,00-45,33--26,0026,0015,5040,00 średnia 25,2334,6036,5028,8638,8819,60100,0042,007,509,1923,7523,7514,7533,33 minimalna15,0025,0035,0018,0025,009,0065,0035,002,502,0017,0016,0012,0020,00

* także z połowów na Zalewie Szczecińskim źrodło danych: ankieta własna

Przeciętne ceny detaliczne karpia świeżego (zł/kg)

Przecietna roczna cena detaliczna wg GUS, w latach 2020-2022 i miesięczna w gru 2022-gru 2023

Czy w przyszłości będziemy mogli kupić szynkę z karpia albo kiełbasę z suma?

Olga Szulecka

Nastronie Rządowego Centrum Legislacji (RCL,2023), 6 grudnia 2023 r. opublikowany został projekt zdnia5 grudnia2023 r. rozporządzenia MRiRW (...) zmieniającego rozporządzenie zdnia23 grudnia2014 r. wsprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. z2015 r. poz.29 zpóźn. zm.). Konsultacje tego projektu, początkowo trwające tylko do6 grudnia2023 r., przedłużono do8 stycznia2024 r. Według rozdzielnika projekt został skierowany doponad130 podmiotów związanych zkrajowym rolnictwem, ale także z sektorem rybnym. Doczasu powstania niniejszego artykułu (tj. dopołowy lutego2024 r.) nie umieszczono informacji owyniku powyższych konsultacji.

Omawiany projekt zakłada zmiany wrozp. wsprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych, między innymi poprzez dodanie paragrafu18a. Ust.1 par.18a określa, iż „oznakowany jako szynka może

być wyłącznie produkt wyprodukowany zuda zwierząt gospodarskich kopytnych, drobiu, zajęczaków, zwierząt dzikich utrzymywanych wwarunkach fermowych lub zwierząt łownych lub zpiersi drobiu” (RCL,2024). Oznacza to, że wyroby przypominające szynkę, np. wędzone ioferowane wsiatkach wędzarniczych, wytworzone zinnej części mięsa, innych rodzajów mięsa niż wymienione powyżej, czy też jego analogów lub surowców pochodzenia roślinnego, nie mogą być oznakowywane jako szynka. Zatem, jeśli wspomniane zmiany wprzepisach zostaną wdrożone, szynka zkarpia nie będzie już mogła być wprowadzanadoobrotu podtą nazwą, anarynku są dostępne takie wyroby (GR Stobno,2024). Jeśli na drodze interpretacji przepisów zakaz stosowania nazwy szynka byłby rozszerzony także na wyrazy pochodne, w tym np. na nazwę szyneczka, to powstałby istotny problem, gdyż produkty takie również funkcjonują narynku, ajeden znich – szyneczka zkarpia zPustelni – od2009 roku jest wpisany nalistę produktów tradycyjnych, prowadzoną przez Ministra Rolnictwa iRozwoju Wsi (MRiRW,2024).

Ponadto wust.2 art.18a podano, iż „oznakowany jako wędlina, wędzonka ikiełbasa może być wyłącznie produkt wyprodukowany zmięsa wrozumieniu pkt1.1. załącznikaIdorozporządzenia (WE) nr853/2004 Parlamentu Europejskiego iRady zdnia29 kwietnia2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny wodniesieniu dożywności pochodzenia zwierzęcego, wtym zmięsa peklowanego, niepeklowanego, solonego lub niesolonego, zewentualnym dodatkiem tłuszczu, podrobów, przypraw lub surowców uzupełniających, wtym surowców niemięsnych” (RCL,2024).

Zatem podobnie jak wprzypadku szynki, również wyroby przypominające wyglądem wędliny, wędzonki czy kiełbasy, ale wytworzone

zinnych niż opisane wpkt1.1-1.8 zał.Idorozp.853/2004 (Rozp. (WE) nr 853/2004), rodzajów zwierząt, nie mogą być oznakowywane tymi nazwami. Co zatem zkiełbasą zsuma, oferowaną już przez kilku producentów (Łódzki e-bazarek,2024; Hodowla suma afrykańskiego Marek Król,2024; Rybołówka,2024) czy też kiełbasą złososia (Sklep rybny Laguna, 2024). Podobnie, jak wprzypadku szynki, możnazapytać czy dopuszczone będzie stosowanie wyrazów pochodnych, np. kiełbasek złososia, które również są dostępne w sprzedaży (Suempol,2024).

Waspekcie powyższych zakazów, uchyleniem furtki wydaje się być zapis zawarty wust.3 par.18a. wspomnianego rozporządzenia, że przepisów ust.1 nie stosuje się dożywności wytworzonej lub wprowadzonej doobrotu wpaństwie członkowskim UE lub Republice Turcji oraz wytworzonych wpaństwie członkowskim EFTA, będącym stroną umowy oEOG, zgodnie zprawem tych państw (RCL,2024). Choć obecny kształt ust. 3 par. 18a pozwala literalnie na wprowadzanie na rynek żywności z omawianymi nazwami wytworzonej w UE (a więc również w Polsce), to jednak intencja projektu rozporządzenia była inna i stąd zapewne, w zapisie tym, chodzi o inne kraje członkowskie UE.

Zatem jeśli wyroby te wprowadzone zostały doobrotu winnym niż Polska państwie członkowskim UE nie podlegają przedstawionym wytycznym. Jest to możliwość wprowadzenia narynek polski wyrobów onazwie: szynka, kiełbasa, wędlinaczy wędzonka zryb, oile zostały one wcześniej wprowadzone narynek innego zkrajów UE lub Turcji, bądź też zostały wytworzone wkrajach członkowskich EFTA. Omawiane wyroby, jak szynka zkarpia, znane są także winnych krajach, np. unaszych zachodnich sąsiadów (Berliner Zeitung,2024; IFL,2024). Co oznacza, że mogą być obecne napolskim rynku, jeśli

Kiełbasy rybne na krajowym rynku detalicznym fot. Redakcja

najpierw wprowadzono je narynek innych krajów UE, Turcji czy EFTA. Obecnie jednak krajowe wyroby zryb owskazanych wprojekcie rozporządzenia nazwach są produktem wytwarzanym idostępnym głównie lokalnie lub wsprzedaży internetowej.

Należy podkreślić, iż wnowelizacji rozporządzenia określono także datę graniczną wprowadzania doobrotu produktów, co doktórych użyto określenia: szynka, wędlina, wędzonka lub kiełbasa. Wyroby, które nie spełniają powyższych wymagań „mogą być wprowadzane doobrotu dodnia30 czerwca2026 r. lub dowyczerpania zapasów tych produktów, jeżeli te produkty zostały opakowane wopakowania jednostkowe iw których oznakowaniu użyto określenia „szynka”, „wędlina”, „wędzonka” lub „kiełbasa” przed dniem wejścia wżycie niniejszego rozporządzenia” (RCL,2024). Należy dodać, że gdy proces legislacyjny się zakończy, rozporządzenie wejdzie wżycie poupływie12 miesięcy odjego ogłoszenia.

Wocenie skutków regulacji wskazano, że obecnie wprawie krajowym brak jest ochrony prawej terminów określających produkty powstałe zmięsa, co może przyczyniać się donadużyć iwprowadzania konsumentów wbłąd. Co więcej wniektórych krajach UE, np. wSłowenii, wHiszpanii czy naWęgrzech, są określone podobne, krajowe akty prawne definiujące różne produkty mięsne (RCL,2024). Wuzasadnieniu nowelizacji rozporządzenia podkreślono, że przy wyborze określeń, takich jak: „wędlina”, „wędzonka”, „kiełbasa” i„szynka”, „kierowano się brakiem przepisów definiujących podstawowe kategorie produktów mięsnych iich nazwy” (RCL,2024). Wskazano także, że wprzepisach UE określone zostały tylko wybrane elementy tusz zwierząt (Rozp. (UE) nr1308/2013) oraz „biała kiełbasa”, „tatar” czy „metka” (Rozp. (WE) nr1333/2008; RCL,2024). Podkreślono również, że konsumenci byli przyzwyczajeni doużywania określeń stosowanych zwyczajowo doopisu produktów mięsnych, gdyż były one zawarte wobowiązkowo stosowanych [do2003 r. – przyp. aut.] Polskich Normach (RCL,2024).

Wocenie skutków regulacji wskazano także, że celem wprowadzenia zmian wpolskich przepisach jest zapewnienie ochrony interesów konsumentów, poprzez możliwość podejmowania przez nich świadomych wyborów żywności oraz ochronarynku produktów mięsnych (RCL,2024).

Wuzasadnieniu donowelizacji rozporządzenia dodano, że zapowyższymi zmianami optowali producenci mięsa. Wniosek wtej sprawie złożyło osiem organizacji rolniczych – #Hodowcy Razem oraz Stowarzyszenie Rzeźników iWędliniarzy RP (RCL,2024).

Zaś według portalu TVN24.pl (2024) sprzeciw wobec omawianych zmian dorozporządzenia zgłosili producenci roślinnych zamienników produktów mięsnych, argumentując, że polscy konsumenci nie mają trudności wwyborze między wyrobem mięsnym aroślinnym.

Podsumowując, należy stwierdzić, iż podznakiem zapytania stoi przyszłe stosowanie nazw: szynka lub szyneczka z karpia czy kiełbasa lub kiełbaska zsuma, doktórych to wyrobów konsumenci mogli się już przyzwyczaić. Czy pozmianie przepisów producenci będą wprowadzać takie wyroby najpierw na inne rynki UE apotem nakrajowy, czy też może zmienią nazwy tych wyrobów. Jedno jest pewne, że konsument lubi mieć wybór isam zdecyduje, poco sięgnie ze sklepowej półki lub w sprzedaży online.

Bibliografia:

1.Berliner Zeitung.2024. Schinken vom Karpfen. https://www. berliner-zeitung. de/archiv/durch-den-schlosspark-schlaengelt-sich-thueringens-erster-fischlehrpfad-schinken-vom-karpfen-li.1274106. Dostęp 2024.02.14.

2.GR Stobno.2024. https://ryby-stobno.pl/sprzedaz-ryb/. Dostęp 2024.02.16.

3.Hodowla suma afrykańskiego Marek Król.2024. Kiełbasa zsuma. https://sumafrykanski.com/page/2/. Dostęp 2024.02.16.

4.IFL.2024. Karpfenschinken. https:// www.lfv-weser-ems.de/artikel.php? lo=1300&id=4. Dostęp 2024.02.14.

5.MRiRW.2024. Lista produktów tradycyjnych. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/lista-produktow-tradycyjnych12. Dostęp2024.02.16.

6.Łódzki e-bazarek.2024. Kiełbasa

zsuma. https://www.lodzkiebazarek. pl/1582,kielbasa-z-suma. Dostęp 2024.02.16.

7.RCL.2023. Rządowy Proces legislacyjny. https://legislacja.rcl.gov. pl/projekt/12379651/katalog/13024601 #13024601. Dostęp 2024.02.14.

8.RCL.2024. Projekt rozporządzenia MRiRW zmieniającego rozporządzenie wsprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych. https://legislacja.rcl.gov.pl/ docs//509/12379651/13024601/1302 4602/dokument651105.pdf. Dostęp 2024.02.14.

9.Rozporządzenie (WE) nr853/2004 Parlamentu Europejskiego iRady zdnia29 kwietnia2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny wodniesieniu dożywności pochodzenia zwierzęcego (Dz.U.L 139 z30.4.2004, s.55 ze zm.).

10.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego iRady (UE) nr1308/2013 zdnia17 grudnia2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr234/79, (WE) nr 1037/2001 i(WE) nr1234/2007 (Dz.U.L 347, 20.12.2013, s.671 ze zm.).

11.Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego iRady (WE) nr1333/2008 zdnia16 grudnia2008 r. wsprawie dodatków dożywności (Dz.U.L 354,31.12.2008, s.16 ze zm.).

12.Rybołówka.2024. Kiełbasa zsuma wędzonatradycyjnie https://rybolowka. pl/store/p/kielbasa-z-suma-wedzona-tradycyjnie_14. Dostęp 2024.02.16.

13.Sklep rybny Laguna.2024. Kiełbasa złososia. https://skleprybnylaguna. pl/pl/p/Kielbasa-z-lososia-losos-0%2C5-kg/248. Dostęp2024.02.16.

14.Suempol.2024. Kiełbaski złososia klasyczne. https://suempol. pl/produkty-losos-suempol/?q=?wmin=50? wmax=1000?quality=. Dostęp 2024.02.16.

15.TVN24. pl.2024. Nazwy produktów mięsnych podochroną. Nowa inicjatywa dwutygodniowego rządu. https:// tvn24.pl/biznes/z-kraju/rolnictwo-zywnosc-nazwy-miesa-pod-ochrona-nowa-inicjatywa-dwutygodniowego-rzadu-st7519053. Dostęp 2024.02.14.

drinż.OlgaSzulecka ZakładEkonomikiRybackiej MorskiInstytutRybacki –PańtwowyInstytutBadawczy

Zmowa cenowa na rynku łososia?

Konkurencjajestniezbędna,abyzapewnić konsumentomdostępdożywnościpoprzystępnychcenach.Wyrażamyzaniepokojenie faktem,żesześciuproducentówłososiawymieniłowrażliweinformacjehandlowewcelu ograniczeniakonkurencjinarynkuzeszkodą dlaeuropejskichklientów.Zainteresowane przedsiębiorstwamająterazmożliwośćustosunkowaniasiędonaszychobaw.

MargretheVestager wiceprzewodniczącawykonawczaKomisjiEuropejskiej odpowiedzialnazapolitykękonkurencji

KomisjaEuropejskapoinformowałanorweskichproducentówłososia Cermaq,GriegSeafood,Bremnes, Lerøy,MowiiSalMaroswojej wstępnejopinii,żenaruszylioni unijneprzepisyantymonopolowe, zmawiającsięwceluzakłócenia konkurencjinarynkusprzedaży spotowejnorweskiegołososia atlantyckiegohodowlanegowUE.

Komisjamawątpliwości,że wlatach2011–2019sześciuproducentówłososiawymieniłowrażliweinformacjehandlowedotyczące censprzedaży,dostępnychwielkości,wielkościsprzedaży,wielkości produkcjiimocyprodukcyjnych, atakżeinnychczynnikówustalania cen.Podejrzewanymcelemtego rzekomegozachowaniabyło zmniejszenienormalnejniepewnościnarynkusprzedażyspotowej norweskiegohodowlanegołososia atlantyckiegodoUE.

Zarzucanezachowanieantykonkurencyjnedotyczywyłącznie sprzedażynarynkuspotowym

doUE,aniesprzedażyopartej naumowachdługoterminowych. Sprzedażspotowatosprzedaż, wprzypadkuktórejceny,wolumenyiinnewarunkisprzedażysą uzgadnianewramachkażdej sprzedaży,woparciuowarunki rynkoweobowiązującewdniu sprzedaży.

NaNorwegięprzypadaponad połowaświatowejprodukcjihodowlanegołososiaatlantyckiego, aUEjestjejgłównymimporterem. Zarzucanezachowaniedotyczy sprzedażyświeżego,całegoipatroszonegołososiaatlantyckiego hodowanegowNorwegii,costanowiprawie80%całegohodowlanegołososiaatlantyckiegoeksportowanegozNorwegii.Zarzucanezachowanieniedotyczymrożonego hodowlanegołososiaatlantyckiego aniproduktówprzetworzonych,takichjakfiletyzłososiaczyłosoś wędzony.

JeżeliwstępnestanowiskoKomisjipotwierdziłobysię,zachowa-

nietonaruszałobyart.101TraktatuofunkcjonowaniuUniiEuropejskiej(„TFUE”),któryzakazujekarteliiinnychograniczającychpraktykbiznesowych.

Wysłaniepisemnegozgłoszenia zastrzeżeńnieprzesądzaowyniku dochodzenia.

Kontekst procedury

Napodstawieinformacjiotrzymanychodkilkuuczestnikówrynku Komisjazidentyfikowałaobawy narynkusprzedażyspotowejnorweskiegołososiaatlantyckiegohodowlanegowUEiprzeprowadziła inspekcjewlutym2019r.wramachtzw.dochodzenia„zurzędu”.

Pisemnezgłoszeniezastrzeżeń stanowiformalnykrokwdochodzeniachKomisjiwsprawiepodejrzeńnaruszeńunijnychprzepisów antymonopolowych.Komisjainformujezainteresowanestronynapiśmieozarzutachpodniesionych przeciwkonim.StronymogąnastępniezbadaćdokumentyznajdującesięwaktachdochodzeniaKomisji,udzielićodpowiedzinapiśmieiwystąpićoprzesłuchanie ustnewceluprzedstawieniaswoichpoglądówwsprawieprzed przedstawicielamiKomisjiikrajowymiorganamids.konkurencji.

JeżeliKomisjaposkorzystaniu przezstronyzprawadoobrony uzna,żeistniejąwystarczającedowodynanaruszenie,możewydać decyzjęzakazującątakiegopostępowaniainakładająckarępieniężnąwwysokoścido10%rocznego światowegoobrotuprzedsiębiorstwa.

Komisjaniemaprawnegoterminunazakończeniedochodzeń antymonopolowychwsprawiezachowańantykonkurencyjnych. Czastrwaniadochodzeniaantymonopolowegozależyodszeregu czynników,wtymodzłożoności sprawy,zakresuwspółpracydanychprzedsiębiorstwzKomisją orazkorzystaniazprawadoobrony.Komisjaprzeprowadziłaszereg poważnychdochodzeńwsprawie karteliwsektorzerolno-spożywczym.Komisjanałożyłajużkary nadostawcówbananów,owoców egzotycznych,grzybówwpuszkachiwarzywwpuszkach.

Polskadomagasięcofnięciazakazupołowów szprotawkwietniu

26 lutego br. odbyło się wBrukseli spotkanie sekretarza stanu Jacka Czerniaka zkomisarzem ds. środowiska, oceanów irybołówstwa Virginijusem Sinkevičiusem. Rozmówcy omówili trzy istotne dla rybołówstwa zagadnienia:

• umożliwienie połowu szprota wkwietniu nagłębokości większej niż65m;

• ograniczenia wynikające zprzepisów rozporządzenia oEuropejskim Funduszu Morskim, Rybackim iAkwakultury wzakresie ustanowionego15-procentowego ring-fencingu;

• zakaz używania narzędzi stawnych wokresie listopad – styczeń naobszarze Zatoki Pomorskiej.

Ograniczeniadotyczącepołowu szprota–wniosekoodstępstwo Obecne przepisy zakazują poławiania stad pelagicznych włokiem pelagicznym wkwietniu wpodrejonach ICES25 i26. Celem zakazu jest ochronastada śledzia centralnego Bałtyku, który odbywa wtym czasie tarło. Polska wyraziła pełne poparcie dla ochrony śledzia wkwietniu, zwróciła jednak uwagę, że zakaz ma wpływ nakonsumpcyjne połowy szprota. Wiceminister Czerniak wskazał także, że rybacy zpodrejonu ICES26 nie mogą wykonywać swojej działalności połowowej wmiesiącach maj – sierpień wzwiązku zochroną dorsza wtrakcie jego tarła, awpodrejonie ICES25 obowiązują ograniczenia połowów.

Zgodnie zinformacjami dostarczonymi przez polskich rybaków iprzetwórców mrożony szprot ikonserwy rybne ze szprota należały doistotnych wysokobiałkowych produktów żywnościowych, które stanowiły podstawę żywieniową żołnierzy ukraińskich uczestniczących wkonflikcie zbrojnym wUkrainie.

Polski wiceminister przedstawił analizę naukową uzasadniającą wnioskowane rozwiązania, polegające nawprowadzeniu właściwego odstępstwa – umożliwienia połowów szprota nagłębokości większej niż65m. Zmianaprzepisów miałaby pozwolić nautrzymanie wielkości dostaw szprota narynek, wtym dostaw dla żołnierzy ukraińskich, oraz nazminimalizowanie strat finansowych wynikających zfaktycznego zakazu połowów ryb pelagicznych narzędziami aktywnymi odkwietnia dokońca sierpnia.

Analizanaukowa Morskiego Instytutu RybackiegoPaństwowego Instytutu Badawczego została przekazanaKomisji Europejskiej wraz zpisemnym wnioskiem polskiego wiceministra. Komisarz Sinkevičius zadeklarował podjęcie działań zmierzających doskierowania polskich danych naukowych doMiędzynarodowej Rady Badań Morza. To pierwszy krok mający nacelu podjęcie wpóźniejszym czasie odpowiednich działań prawnych.

Ograniczeniawzakresie 15%ring-fencingu Wiceminister Jacek Czerniak zwrócił uwagę naograniczenia wynikające zprzepisów rozporządzenia oEuropejskim Funduszu Morskim, Rybackim iAkwakultury wzakresie ustanowionego15-procentowego ring-fencingu, m.in. dla działań takich jak tymczasowe itrwałe zaprzestanie działalności rybackiej.

Polski program zakłada wykorzystanie całej15procentowej alokacji nadziałania przewidziane rozporządzeniem1139/2021 wchodzące wskład tego ring-fencingu. Wiceminister wskazał nadziałania zFunduszu Europejskiego dla Rybactwa, które będą mogły być uruchomione dopiero pozrównoważeniu floty. Komisarz zwrócił uwagę naczasochłonność procedury zmiany rozporządzenia Parlamentu iRady oraz nakonieczność poznania stanowisk innych państw członkowskich. Komisarz wskazał ponadto naskomplikowane otoczenie polityczne wynikające ze zbliżających się wyborów doParlamentu Europejskiego idalsze działania zmierzające dozmian instytucjonalnych wKE.

Zakazużywanianarzędzistawnych wokresielistopad–styczeń naobszarzeZatokiPomorskiej Wiceminister Czerniak zwrócił uwagę nakonieczność ujednolicenia podejścia wzakresie ochrony morświnanaobszarze Morza Bałtyckiego. Wocenie Komisarza sprawa środków ochronnych dla morświnawymaga jednolitego podejścia wszystkich państw bałtyckich. Obecnie państwa bałtyckie prowadzą dyskusje dotyczące oceny naukowej środków ochrony morświna. Ponieważ, zdaniem Komisarza, problem morświnajest stanowiskiem tylko polskim, konieczne jest jego poparcie przez inne państwa bałtyckie. inf.MRiRW

Magazyn Przemysłu Rybnego nr 1 (157) /

Tobiasz Dudziak

Area Sales Menager

tel. + 48 729 920 515

e-mail: t.dudziak@eurolinkgroup.pl

e-mail: t.dudziak@eurolinkgroup.pl

Przegląd powiadomień RASFF

Wokresieod17grudnia2023r. do 1marca2024r.wSystemie WczesnegoOstrzeganiaoNiebezpiecznejŻywnościiPaszach(RapidAlertSystemforFoodandFeed–RASFF)ogłoszono100alertówdotyczącychżywnościpochodzeniawodnego,wtym72oznaczonejakopoważne.Dwaznich dotyczyłypolskiegorynku.

20stycznia2024r.węgierskie służbybezpieczeństważywności zgłosiłydosystemualertdot.niewłaściwejcharakterystykiorganoleptycznejproduktumarynowanego,niepatroszonego,gotowego dospożyciasprowadzonegozPolski(cowskazujepośrednionamoskaliki).Zdecydowanoowycofaniu produktuzrynku.

15stycznia2024r.granicznyinspektoratweterynaryjnywPolsce stwierdziłobecnośćnicieni Anisakis wsprowadzonychzRepubliki PołudniowejAfrykifiletachzmrożonegomiętusakrólewskiego(Genypteruscapensis).Zdecydowano outylizacjizakwestionowanejpartii ryb.

Najwięcej,boaż18alertów,dotyczyłonorovisurówwostrygach zFrancji,Holandii,IrlandiiiKanady orazwomułkachśródziemnomorskichzHiszpanii.

W11przypadkachpowodem zakwestionowaniabezpieczeństwa żywnościowegorybiproduktów rybnychbyłzbytwysokipoziom rtęci.Dotyczyłotogłówniemiecznikówituńczyków.Inneskażenia

pochodzeniaśrodowiskowegoto PFOA(kwasperfluorooktanowy) wmięczakach(2powiadomienia), PFNA(kwasperfluorononanowy) wsuszonychkrewetkachzTajlandii(1powiadomienie),nadmierny poziomkadmu(4powiadomienia),

8razyzakwestionowanopartie ryb,zewzględunaskażeniebakteriami Listeriamonocytogenes AlertydotyczyływędzonegołososiazLitwy(3powiadomienia,Estonii(2powiadomienia),Norwegii, ChileiFrancji.

W7przypadkachzakwestionowanojakośćproduktówrybnychze względunawysokązawartośćhistaminy(dot.totuńczyków,sardeli isardynek).

red.

Jak zagospodarować niewykorzystywane obecnie składniki żywności? Projekt Up4Food

MorskiInstytutRybacki–PaństwowyInstytutBadawczy,wkonsorcjumzpięciomaeuropejskimi podmiotamibadawczymi,rozpocząłwstyczniu2024r.realizację trzyletniegoprojektupt.:„Up4Food –Upcyclingside-streamsforsustainableandhealthyingredients andnewfoodconcepts”.

Projektzostałwybranywdrodzekonkursu,doktóregozgłosiło się11międzynarodowychkonsorcjównaukowych.Projektbadawczyopolskimtytule„Upcykling produktówubocznychnarzecz zrównoważonychizdrowych składnikóworaznowychkoncepcji żywności”,jestrealizowanyjestrealizowanywramachprogramuJPI HDHLJointProgrammingInitiative „AHealthyDietforaHealthyLife” finansowanegowPolsceprzez NarodoweCentrumNauki(nrrej. projektu2023/05/Y/HS4/00121).

Konsorcjumrealizująceprace projektowezłożonejestz6podmiotówz5krajóweuropejskich: •NorwegianUniversityofScienceandTechnologyzNorwegii –Koordynatorprojektu; •MorskiInstytutRybacki–PaństwowyInstytutBadawczy zPolski;

•SINTEFOceanASzNorwegii;

•Teagasc,TheAgricultureand FoodAuthorityzIrlandii;

•ANSESzFrancji;

LogoprojektuUp4Food

•NationalR&DInstituteforFood Bioresources–IBABucharest zRumunii.

Celemprojektujestwykorzystanie składnikówodżywczychpozyskanychzestrumienibocznychzprodukcjiżywnościnacelekonsumpcyjne.Takiekierunkidziałańsą obecniebardzoistotnewcyrkularnympodejściudoprodukcjiżywności.WprojekcieUp4Foodplanowanejestwykorzystanienowatorskichtechnologiiwytwarzania odżywczychifunkcjonalnych składnikówzestrumienibocznych zprzetwórstważywności(pochodzeniawodnego,ziemniakówijadalnychnasionroślinoleistych). Istotnymbędziedokonanieoceny bezpieczeństwawytworzonych składników,atakżeokreślenie aspektówtechnologicznychiodżywczychzastosowaniatych składnikówdoróżnychkoncepcji żywności.

Wprojekcie,zagadnieniazagospodarowaniaskładnikówodżywczychzestrumienibocznychoraz opracowanianowychkoncepcji żywnościpotraktowanowieloaspektowo.Stądteżistotnymele-

mentemprojektusąbadaniapostawkonsumenckich,jakrównież możliwościibarierprzetwórczych wzakresiewykorzystaniaskładnikówzestrumienibocznychdoprodukcjinowejżywności.Badaniate sączęściąszóstegopakieturoboczego(WP6),kierowanegoprzez drinż.OlgęSzuleckązZakładu EkonomikiRybackiejMIR-PIB. Wpracachtegopakietuwykorzystywanebędązarównojakościowe, jakiilościowemetodybadawcze: wywiadykwestionariuszowe,wywiadypogłębione,atakżelaboratoriaspołeczne,będącecoraz częściejstosowanąmetodąwielopoziomowejwspółpracyikonsultacjiwopracowywaniunowych produktów.

Współpracakonsumentów zprzedstawicielamipodmiotów łańcuchówdostawwlaboratoriach społecznychumożliwiidentyfikacjębarierwykorzystaniaskładnikówodżywczychzestrumieni bocznychorazwprowadzaniana ryneknowychproduktówztakimi składnikami.Wynikiuzyskane wWP6dostarcząnowejwiedzy wzakresiepostrzeganiaiakceptowalnościprototypowychrozwiązańorazpozwoląnakształtowanie nowychkoncepcjiżywności. drinż.OlgaSzulecka ZakładEkonomikiRybackiej MorskiInstytutRybacki –PaństwowyInstytutBadawczy

Wiadomości ze świata akwakultury

Kazachstan: wysokogórski pstrąg

Pomimobrakuwcześniejszegodoświadczeniawakwakulturze,ShyngysMaksutbekulypodjąłwyzwanie kierowanianajbardziejinnowacyjną firmązajmującąsięhodowląpstrągówwKazachstanieimaambicje stopniowegozwiększaniaprodukcji do6000ton.Niemamdoświadczeniawakwakulturze,awarunkihodowlinawysokości1700mpotrafią byćekstremalne,więcludziemogą pomyśleć,żezwariowałem.Alelubię wyzwania,rybyrosną,aichjakość jestdobra –wspominaMaksutbekuly,wspominającswojepierwsze 12miesięcynastanowiskudyrektorageneralnegoFishTech.

GrupaFishTech,składającasię zkilkusiostrzanychfirm,niedawno założyłafermęsadzowąskładającą sięz12sadzów,zajmującąpowierzchnię2,2km2 nazbiornikuBestobe–dużym,sztucznymjeziorze zasilanymprzezlodowiecwregionie Ałmaty,ośredniejgłębokości70m. Gospodarstwojestobecniewstanie produkowaćdo600tonpstrągatęczowegorocznie,aFishTechzakończywtymrokupierwszeodłowy.

Wlipcu2023r.zaopatrzyliśmy sięwpierwsząpartięnarybkupstrągaowadze10–25gibędziemyje hodowaćdo2,5kgwsadzach ośrednicy22migłębokości12m. Materiałobsadowypochodziobecnieodlokalnychproducentów,ale znajdująsięonipodkontroląFishTech:pozyskujemyidostarczamy

ikręorazzarządzamyprogramem żywieniaichorób.Wieleosóbjest zaskoczonych,żewKazachstanie prowadzisiędużąhodowlęryb,ale wszystkoidziedobrze –relacjonuje Maksutbekuly.

Pomimoswojegoodległegopołożenia,70kmodnajbliższegomiasta,Maksutbekulyplanujeinwestycjęwbarkępaszowąwyposażoną wautomatycznysystemkarmienia orazpodwodneczujnikiikamery umożliwiająceprecyzyjnąkontrolę zadawaniapaszyiwzrosturyb.Aby zapewnićoptymalneparametrywody,FishTechzainstalowałjużsystemyrecyrkulacjiwodywewnątrzsadzów. Wodapodlegaciągłejrecyrkulacji,poziomtlenuwynosi12mg nalitrzimąi9mgnalitrlatem,anasycenietlenemwynosi90procent, cojestniesamowite –zauważaMaksutbekuly.

ChoćMaksutbekulyopierasię obecnienasprzęcieimportowanym, zespółFishTechskładasięwyłączniezKazachów.Jednakże,biorąc poduwagęodległepołożeniejeziora,ichdwazespołyobsługujące zmieniającesięcodwatygodnie mieszkająipracująna14-hektarowymterenienadjeziorem. Zapewniamybezpieczeństwoobiektu,aby zmniejszyćryzykostwarzaneprzez dwunożnezwierzęta”–żartujeMaksutbekuly.„Mamywieleptakówwędrownychzatrzymującychsięnad jezioremorazmnóstwojeleniidzi-

Arabia Saudyjska: burgery z alg

FirmaAtlanticSeaFarmszsiedzibąwBiddefordwstanieMaine,zajmującasięwodorostami,wprowadziłanarynekswojeburgerySea-VeggieBurgersnabaziewodorostówwsklepachsieciWholeFoods MarketwcałychStanachZjednoczonych. Uznaliśmyzastosowne rozpocząćtenprogramdemonstracyjnypodczasMiesiącaZdrowego Odżywianiaodproduktu,któryprzenosinaśrodektalerzawarzywamorskiepochodzącezuprawodnawialnych –podałafirma,którapodjęła teżwspółpracęzUniwersytetem Naukowo-TechnologicznymKróla

Abdullaha(KAUST),któryzakończył budowękomercyjnejhodowlialgpołączonejzwylęgarniąryb.

Wedługdyrektoraprogramu KAUSTAlgaeClaudioFuentesa Grunewalda,centrumbiotechnologii algwJiddahwArabiiSaudyjskiej będziedziałaćjakozintegrowanajednostkaakwakulturymultitroficznej(IMTA).Zakładzostałzbudowanyodpodstawwzaledwie458 dni,przyużyciulokalnychmateriałów,takichjakstal,cement,rury,kableelektryczne,transformatory,wykładzinyitp.,przywykorzystaniulokalnychfirmwykonawczychilokal-

ków,aledzikiezwierzętaniestanowiąproblemu.

Chociażdotejporywszystkie operacjebyłyfinansowaneześrodkówwłasnych,obecniezbieranesą funduszenabudowęwylęgarniRAS owartości2,5milionadolarów,aby poprawićjakośćiniezawodnośćdostawnarybku.Musimyjeszczezdobyćnatolicencję,alemamyjużpomysł,ktotozbuduje,inaszymcelem jestprodukcja3–4milionówjaj i100–150tonpalczakówrocznie –wyjaśnia.

Maksutbekulymarównieżambicjedywersyfikacjiwkierunkuróżnychgatunków. Zaczęliśmyod pstrągawrolipilotażowej,ponieważ jesttonajbardziejekonomicznainajłatwiejszawzarządzaniuryba,alewolałbymprzejśćnapalię, ponieważryneknaniąrośnie.Przyglądamysiętakżeinnymzimnowodnymłososiowatym,takimjaksieja (Coregonusclupeaformis). zbiegiemczasuistniejemożliwość zwiększeniaprodukcji10,anawet 20razy,aleniechcemystaćsiętacy jakniektórefiordywNorwegii,gdzie nadmiernaeksploatacjaprzezhodowlęłososiadoprowadziładoproblemówśrodowiskowychizdrowotnychryb,mamyjednaknadzieję,że udanamsiętoosiągnąćstopniowo ipotencjalnieosiągnąć5000–6000 tonroczniewlatach2027–2030 –wyjaśnia.

nejsiłyroboczej –napisałGrunewaldwkomunikacie. Projektma zdolnośćprodukcjiwłasnejpaszy dlarybiwtejpaszyuwzględnimy glonyprodukowanewobiektach DAB-ADP-KSA,zapewniającporaz pierwszywArabiiSaudyjskiejpodejściedogospodarkioobieguzamkniętymnadużąskalę.

WobiekciebędąwykorzystywanelokalneszczepyiglonyprzystosowanedozasoleniaMorzaCzerwonegodowytwarzaniabiałek, lipidówiwęglowodanównapotrzebypaszydlazwierząt.

Pokorniechcępowiedzieć,że

tworzymyhistorięwArabiiSaudyjskiej,ateniprzyszłeprojektydotyczącealgwtymkrajubędąmiały ogólnoświatowywpływnaprzemysłalg,torującdrogędowsparcia przemysłupaszowo-spożywczego ipomagającwrealizacjikilkucelów ONZ,odubóstwapozmianyklimatyczne –powiedziałGrunewald.

Nowebadanieautorstwagrupy międzynarodowychbadaczywykazało,żewprzypadkukatastrofalnegozdarzenia,którezablokowałoby słońce,takiegojakwybuchdużego wulkanulubwojnanuklearna,wodorostymogłybybyćrozwiązaniem ratującymludzkośćprzedgłodem.

Artykułzatytułowany„Wodorostyjakoodpornerozwiązanieżywnościowepowojnienuklearnej”zostałniedawnoopublikowanyprzez Earth’sFuture.Zbadaniawynika, żewodorostytowszechstronnytowar,wykorzystywanyjakokluczoweźródłożywnościipaliwa–wedługEco-Business.„Inwestowanie wbudowęplantacjiwodorostów mogłobyzapobiecglobalnemugłodowiwscenariuszachnagłejredukcjiświatłasłonecznego,potencjalniezapobiegającznacznejliczbiezgonówzgłodu”–powiedział DavidDenkenberger,profesornad-

USA: RASowy karmazyn

MeganSorbymanadziejęponowniewzbudzićkomercyjnezainteresowaniekarmazynempoprzez swojąnowąfirmę,PineIslandRedfish.Przezponadtrzydzieścilat karmazynniebyłdostępnydlarybakówkomercyjnychwZatoce Meksykańskiejpotym,jakoceny stadwykazałyspadekpopulacjipo intensywnymprzełowieniuwlatach 80.Wciągudekadygatunekten zniknąłzmenuStanówZjednoczonychichociażnapołudniuStanów Zjednoczonychznajdujesiękilka farmzajmującychsięakwakulturą, któreprodukująkarmazyna,ichilościniesąwystarczającoduże,aby obsłużyćrynekkrajowy.

Sorbypracujenadtym,abyto zmienić,konstruującnowyobiekt akwakulturyzrecyrkulacją(RAS)na PineIslandwpołudniowo-zachodniejFlorydzie,położonejwpobliżu miastaFortMyers.Jejfirma,założonapodkoniec2023roku,manadziejęprzywrócićpozycjętejrybyna rynkukomercyjnymwUSA.

Myślę,żekarmazyntodlanas prawdziwahistoria,którąpowinna opowiadaćakwakulturaRAS –powiedziałaSorbypodczaskonferencjiGlobalSeafoodMarketConference,któraodbyłasięwdniach 23–25styczniawOrlandonaFlorydziewUSA.Takdużorozmawiamy opozycjonowaniusiębliskorynków,ozapewnieniukrajowychdostawgatunków,któreniesądostępnewkraju–itymwłaśniejest karmazyn.

Dużaczęśćstarszejpopulacji mieszkańcówregionuZatokiMeksykańskiejwUSAnadalznakarmazyna,aSorbymanadziejępo-

nowniewzbudzićzainteresowanie tymgatunkiem,costaniesiępodstawąstrategiimarketingowejjej firmy.Dodatkowoistnieniekarmazynajakorybysportowejoznacza, żejestjużwświadomościspołecznejwpołudniowo-wschodniejczęściStanówZjednoczonych,coeliminujebarierywewprowadzaniu gonarynek.

Majużobecnośćnarynkulub historięrynku,którąmożemyzbudować–stwierdziłaSorby.„Mamy nadziejęprzywrócićkrajowąprodukcję.Prawdziwymwyzwaniem jestjejzwiększenie.

NapoczątekPineIslandRedfishwykorzystujedanezgromadzoneodinstytucjinaukowych,które zajmowałysięhodowląrybwcelu zarybiania.Badaniatedostarczyły Sorbydanychnatematgęstości obsady,krzywychwzrostuinietylko. RządStanówZjednoczonych wpompowałdużopieniędzywstanoweagencjeds.rybołówstwai dzikiejprzyrodyorazorganizacje non-profit,abyprzeprowadziłybadanianarybach,copozwoliłona podjęciefundamentalnychprac, które,miejmynadzieję,wspomogą rozwójbranży –stwierdziła.Wiemy, żecałatapracajestkonieczna, abypomócwstworzeniumodelu obrazującego,jaktowyglądana większąskalę.

Sorbyniejestnowicjuszemiwie czegopotrzeba,abyrozpocząć działalnośćRAS.JestbyłądyrektoroperacyjnąfirmyKingfishMaine,którapodjejokiemuzyskała pełnepozwoleniaimarozpocząć budowę,gdyfirmauzyskawystarczającefundusze.WedługniejPine

zwyczajnyinżynieriimechanicznej naUniwersyteciewCanterbury.

Zbadaniawynika,żewodorosty uprawianepodwodąsąpożywne imogąprzetrwaćwtropikalnych oceanachnawetpowojnienuklearnej.Szacujesię,żewprzypadku takiejwojnydoatmosferymożezostaćwyrzuconychokoło150teragramów(150milionówton)sadzy, którenalatazablokujądostęp światłasłonecznego.Niezależnie odtego,jakwykazałobadanie, ilośćświatłabędziewystarczająca, abywodorostymogłyprzeprowadzićfotosyntezęirosnąćpomimo obecnościpyłówwatmosferze.

IslandnaFlorydzietoidealnalokalizacjanafarmę.Natymobszarze skomercjalizowanojużakwakulturę kilkugatunków,wtymsumówiraków.

Każdygatunekmożemiećniuanselubsposób,wjakizaprojektowanokonkretnysystem,alewszyscypracujemynadtymisamymi podstawowymiwyzwaniami–nadalhodujeszzwierzęwwarunkach zamkniętych –powiedziałaSorby. PomimoprzyjaznegootoczeniafirmaPineIslandRedfishnadalbędziemusiaładokonaćwyczynu,jakiegoniedokonałażadnainnafirma–zwiększyćkomercyjneilości produkcjikarmazynawzakładzie nalądzie.Sorbypowiedziałajednak,żejejzespółjestzdeterminowanyosiągnąćswojecele.Żartujemy,żebardzoniewielerzeczyjest zaprojektowanychspecjalniedla akwakulturyiże90procentnaszej pracytosztukairzemiosło,ponieważpróbujemyzbudowaćlądownik księżycowyzniektórychczęści.Nie maznaczenia,czyjesteśnamorzu, czynalądzie.Wciążznajdujesznowerozwiązaniapojawiającychsię problemów.Myślęjednak,żeszerokiedoświadczenienaszejgrupypozwalauzyskaćnaprawdęwszechstronnąperspektywę.

Pstrąg w dzikiej Rumunii

Rumunianiekojarzysięnamzproduktamirybnymi.Rumuńskaakwakulturawyprodukowaław2021r. 11714tonrybowartości35,9mln euro(szacunkiEurostatu).Ryby karpiowatestanowiły71%ogółu, apstrągi23%.W2023r.naszaredakcjamiałaokazjęodwiedzićten piękny,alerzadkobędącyobiektemturystycznychwestchnieńnaszychrodaków,kraj.Wyjazdstudyjnykoncentrowałsięnacentralnymgórzystymrejoniekraju— Siedmiogrodzie,czyliinaczejTransylwanii.Kunaszemuzdziwieniu stałympunktemwkarciedańprawiekażdejrestauracjiczykarczmy byłpstrąg.Sporaczęśćobiektów gastronomicznychposiadałamikrohodowlenagórskichrzeczkach. Częśćznichspecjalizowałasię wyłączniewdaniachzpstrąga. Choćmy,Polacyszczycimysię swojąakwakulturątojednakwzakresiemarketinguisprzedażypro-

duktówzpewnościąmoglibyśmy sięczegośnauczyćodrumuńskich kolegów.Małe,zdawałobysię oczywisterzeczytakiejakpodział pstrągazewzględunawielkość (małe,średnie,duże),możliwość wyboruczychcemypstrągazgrilla czyzpatelni,ajeślizpatelnitoczy smażonymabyćnamaśleczyolejutowciążopcjerzadkospotykane wpolskichsmażalniach.Dotego sposóbpodaniarybnychfiletów, możliwośćwyborukonkretnejryby, którąpersonelwyławiałizanosił dokuchni,anawetmożliwośćsamodzielnegowyłowieniasobieryby,torównieżniesązbytczęsto spotykaneofertynarodzimejziemi. Zregułycena(bardzozbliżonado naszych)byłapodanazasamąrybę,doktórejtrzebabyłodoliczyć dodatki.Specyficznymdodatkiem zamiastklasycznychunasfrytek czyziemniakówjestmamałyga. Mamałygatonarodowarumuńska

potrawa,zmąkialbokaszykukurydzianej.Wkonsystencjiiwyglądzie przypominapureeziemniaczane. Awsmaku?Powiemtak:częśćludzipolubiaczęśćszczerzeznienawidzi.Wnaszejekipiezdaniabyły podzieloneporównowtejsprawie.

Jeśliktośzastanawiasię,czy wartoodwiedzićRumunietozdecydowaniepolecamyzwłaszcza, żejestonawzasięgujednegodnia jazdysamochodem.Tozaskakującoczysty,ładnyibezpiecznykraj,z przepięknymimiastamiiciągledzikąprzyrodą.Zdecydowaniewarto.

Tomasz i Maja Kowalczyk

PS. Jeśli ktoś pragnąłby zasięgnąć jakiś praktycznych informacji (zakup winiet, przepisy drogowe itp.) to zapraszamy do kontaktu: tech@mprfish.com

Nie samymi pstrągami człowiek żyje — rybny herb na witrażach w fortecy w Fogoroszu. Tuż obok fortecy w restauracji Oldintim można było zjeść pyszne smażone dorady w bardzo korzystnej cenie

Magazyn Przemysłu Rybnego nr 1 (157) / 2024

Rumuńska klasyka gatunku — czyli grillowany pstrąg z mamałygą inaczej zwaną polentą

fot. laplacinte.md

Górski zestaw pstrągowy: pikantna zupa z pstrąga oraz smażony filet w rzadko spotykanej u nas formie ‘butterfly’ (podwójny płat)

Akwakultura i handel zagraniczny Norwegii w 2023 r. – podsumowanie

Produkty akwakultury stanowią 75% całkowitego norweskiego eksportu ryb i owoców morza wartościowo i 46% ilościowo. W 2023 roku Norwegia wyeksportowała 1,3 mln ton ryb i owoców morza pochodzących z akwakultury. Wartość tego eksportu wyniosła 128,7 mld NOK. Wolumen eksportu owoców morza pochodzących z akwakultury spadł o 1,1% w porównaniu z rokiem poprzednim. Wartość tego eksportu wzrosła jednak o 17,6 mld NOK (16%) w porównaniu do 2022 r.

Łosoś

Najważniejszym produktem norweskiej akwakultury jest łosoś. W 2023 r. Norwegia wyeksportowała 1,2 mln ton łososia o wartości 122,5 mld NOK. Wartość wzrosła o 16,9 miliarda NOK, czyli o 16%, w porównaniu z rokiem poprzednim. Wolumen spadł o 2%. Największymi rynkami łososia w 2023 r. były Polska, Francja i USA. Oznacza to, że w zeszłym roku każdego dnia na całym świecie serwowano 16 milionów dań z łososia norweskiego.

„Widzimy kilka pozytywnych trendów w konsumpcji gospodarstw domowych w Europie, co jest pozytywne dla przetwórstwa i produkcji wyrobów z łososia w Polsce. Ponadto w 2023 r. nastąpił wzrost eksportu z Polski do krajów spoza UE, w tym do USA” – mówi Analityk ds. Seafood Paul T. Aandahl z Norweskiej Rady ds. Ryb i Owoców Morza.

W zeszłym roku największy wzrost wartości importu łososi z Norwegii odnotowała właśnie Polska – wartość handlu wzrosła o 2,9 miliarda NOK, czyli o 21%, w

porównaniu z rokiem poprzednim. Wolumen eksportu łososi z Norwegii do Polski osiągnął 189,4 tys. ton, czyli był o 2% wyższy niż rok wcześniej. Rekordowo wysoka była cena świeżych filetów z łososia, która osiągnęła pułap 148 NOK za kg. To o 31 NOK za kg więcej niż w poprzednim rekordowym 2022 roku. Rekordowo wysoka cena świeżego, całego łososia wynosi 93 NOK za kg. To o 14 NOK za kg więcej niż w poprzednim rekordowym 2022 roku.

Pstrąg

W 2023 r. Norwegia wyeksportowała także 56 900 ton hodowlanych pstrągów o wartości 5,5 mld NOK. Wartość wzrosła o 485 mln NOK, czyli o 10%, w porównaniu z rokiem poprzednim. Wzrost wolumenu wyniósł 4%. Największymi rynkami pstrąga w 2023 roku były: Stany Zjednoczone, Ukraina i Tajlandia.

„Ogółem wolumen eksportu łososia i pstrąga na Ukrainę wzrósł o 14% w porównaniu z 2022 rokiem. Z drugiej strony, jeśli porównamy z rokiem 2021, oznacza to spadek o 27%” – mówi analityk ds. owoców morza Paul T. Aandahl z Norweską Radą ds. Ryb i Owoców Morza.

Konsumpcja ryb w Norwegii

Minister ds. rybołówstwa i polityki oceanicznej Cecilie Myrseth jako kolejne wyzwanie podkreśla

Norweski eksport ryb i owoców morza wg wartości:

Łosoś: 122,5 mld NOK (+16%)

Dorsz: 12,2 miliarda NOK (0%)

Makrela: 6,7 miliarda NOK (+7%)

Pstrąg: 5,5 miliarda NOK (+10%)

Śledź: 4 miliardy NOK (+3%)

Czarniak: 4 miliardy NOK (+9%)

Plamiak: 1,7 miliarda NOK (-14%)

Krewetki: 1,3 miliarda NOK (+8%)

Największe rynki dla norweskiego eksportu ryb i owocwó morza w 2023 r.:

Polska: 18,7 mld NOK (+21%)

Dania: 14,6 miliarda NOK (+16%)

USA: 13,7 miliarda NOK (+18%)

Francja: 11,8 miliarda NOK (+11%)

Rynki z największym wzrostem norweskiego eksportu ryb i owoców morza w 2023 r.:

Polska: +3,2 miliarda NOK

USA: +2,1 miliarda NOK

Dania: +2 miliardy NOK

Holandia: +1,5 miliarda NOK

Całowity wolumen eksportu ryb i owoców morza z Norwegii do Polski zakończył się na poziomie 277 745 ton, czyli o 4%wyższym niż rok wcześniej.

spadające spożycie owoców morza w Norwegii. „Musimy zwiększyć nasze wysiłki tutaj, w domu, ponieważ nigdy nie jedliśmy mniej ryb niż dzisiaj. Owoce morza są zarówno zrównoważone, jak i zdrowe, dlatego musimy odwrócić ten trend i jeść ich więcej” – mówi Myrseth.

Zarządzanie populacją kormorana w Dolinie Górnej Wisły

Wostatniej dekadzie zimą coraz częściej obserwuje się zarówno wmiastach, jak ipozanimi, stada różnych gatunków ptaków wodnych, które nie odlatują napołudnie. Łagodniejszy klimat wtym okresie sprawia, że część ptaków nie chce angażować się wniebezpieczne wędrówki. Sprzyja temu również dostępność pokarmu wniezamarzających zbiornikach oraz zmianastruktury gatunkowej ryb. Proces ten dotyczy także kormorana, który zwyczajowo migruje wrejon basenu Morza Śródziemnego. Ptaki te wędrujące zpółnocy Polski lub krajów skandynawskich zatrzymują się jednak wrejonie Wisły ijej dopływów oraz nastawach karpiowych wpołudniowej części województwa śląskiego.

Wzrost populacji kormorana wregionie

Wwojewództwie śląskim znajdują się obecnie dwie kolonie kormorana: naZbiorniku Dzierżno Duże koło Gliwic oraz naZbiorniku Goczałkowickim wujściu Wisły dozbiornika. Pierwsze lęgi naZbiorniku Goczałkowickim stwierdzono w1986 r. iwciągu4 lat kolonia rozrosła się do47 gniazd. Przez lata ptaki zwiększały swoją liczebność, powodując coraz większe szkody nasąsiadujących ze zbiornikiem stawach karpiowych.

Napodstawie porozumienia pomiędzy rybakami iornitologami w1994 r. Wojewódzki Konserwator Przyrody ustalił limit50 gniazd naZbiorniku Goczałkowickim, powyżej którego prowadzono redukcję liczby gniazd, zwykle zapomocą armatek wodnych. NapoczątkuXXIwieku zaniechano jednak usuwania gniazd, co skutkowało tym, że ich liczba wzrastała każde-

go roku. Obecnie wujściu Wisły gniazduje ponad550 par kormorana.

Zuwagi nabliskość stawów karpiowych kormorany gniazdujące naZbiorniku Goczałkowickim powodują coraz większe straty wgospodarce rybackiej, co ma ogromne znaczenie dla ich dalszego funkcjonowania. Rybacy próbują walczyć zkormoranami poprzez ich płoszenie lub odstrzał napodstawie wydawanych zezwoleń. Jednak wostatnich latach rozrastająca się kolonia lęgowa iptaki migrujące pozostające dowiosny nastawach wznaczny sposób przyczyniają się dospadku ekonomicznej opłacalności produkcji karpia.

Dlatego, aby skutecznie chronić najcenniejsze wobszarze gatunki ptaków, konieczne jest uznanie kompromisu nalinii Ludzie-Ryby-Ptaki. Kormoran jest nieodłącznym elementem krajobrazu stawów rybackich isytuacja ta nie ulegnie już zmianie, natomiast jego populacja nie jest wżaden sposób zagrożonazarówno wEuropie iPolsce.

Dużo gorsza sytuacja jest niestety zgatunkami isiedliskami innych ptaków wodno-błotnych, dla ochrony których powołano m.in. obszary Natura2000 ipriorytetem jest zachowanie gospodarki karpiowej nastawach. Ztego względu konieczne jest podejmowanie działań ograniczających liczebność populacji kormoranapoprzez ich płoszenie, odstrzał lub strącanie gniazd zimą, aby ograniczyć zakładanie lęgów nawiosnę. Nie wpłynie to negatywnie napopulację kormoranawskali całej południowej Polski. Cykliczne wykonywanie takich działań nie zlikwiduje całkowicie problemu drapieżnictwa kormorana na stawach hodowlanych, zmniejszy

jednak znacząco presję ptaków nastawy wokresie lęgowym, kiedy ptaki te żerują najbardziej intensywnie. Podjęcie takich działań musi wiązać się zjednoczesnym monitorowaniem populacji kormoranawtym rejonie, wcelu przeciwdziałania powstaniu nowych kolonii lęgowych.

Zachowanie gospodarki karpiowej kluczem doskutecznej ochrony siedlisk ptaków wodno-błotnych

Doświadczenie RDOŚ Katowice wramach realizowanego projektu LIFE.VISTULA.PL pokazuje, że kluczowym dla zachowania siedlisk kilkudziesięciu najcenniejszych gatunków ptaków wDolinie Górnej Wisły jest utrzymanie iprowadzenie ekstensywnej gospodarki rybackiej, bez której nie jest możliwe zapewnienie delikatnej równowagi pomiędzy potrzebami siedliskowymi ptaków adziałalnością człowieka.

Stawy hodowlane są stosunkowo płytkie, co sprzyja rozwojowi roślinności. Stawy tworzą zróżnicowaną mozaikę siedlisk (szuwary, wyspy), gdzie wiele gatunków ptaków znajduje dogodne schronienia. Wstawach występuje duże zagęszczenie ryb. Wzwiązku zbogactwem gatunkowym ptaków nastawach karpiowych, wwoj. śląskim utworzono kilka obszarów Natura2000, m.in. DolinaGórnej Wisły, Stawy wBrzeszcach, wcelu ochrony lęgowych ptaków wodno-błotnych.

Sama gospodarka stawowa związanazokresowym opróżnianiem inapełnianiem stawów sprzyja wielu gatunkom ptaków jak np. czajki, bataliony, biegusy ibrodźce szukające pożywienia wmule dna zbiorków podczas przestojów hodowlanych. Zaniechanie gospodarki rybackiej, przekształcenie stawów włowiska wędkarskie lub ich osuszenie spowoduje nieodwracalne zmiany wsiedliskach ptaków, które są bardzo silnie związane zekstensywną gospodarką karpiową.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach

fot. A. Siudy

fot. A. Siudy

EUROSTAT podsumował wyniki unijnej akwakultury

Szacuje się, że w 2021 r. wUE wyhodowano około1,1 mln ton organizmów wodnych owartości4,2 mld euro. Cztery kraje UE odpowiadały łącznie zaokoło dwie trzecie (68%) całkowitej produkcji hodowanych organizmów wodnych w2021 r.: Hiszpania z25% udziałem, Francja (17%) oraz Włochy iGrecja (po13%).

Tym niemniej jednak produkcja wUE była mniejsza niż wNorwegii, gdzie wyprodukowano1,6 milionaton organizmów wodnych, zczego większość stanowił łosoś hodowlany.

Produkcja wUE koncentruje się przede wszystkim nagatunkach ryb (takich jak pstrąg, dorada, labraks, karp, tuńczyk iłosoś) oraz mięczakach (wtym omułkach iostrygach).

Wartość produkcji pstrąga ilabraksa wUE w2021 r. była wyższa niż jakiegokolwiek innego gatunku (każdy ztych dwóch gatunków miał14% udziału wcałkowitej wartości hodowli wodnych UE w2021 r.).

WUE występuje wysoki stopień specjalizacji wzakresie akwakultury. W2021 r. Hiszpania wyprodukowała około7 na10 ton omułków śródziemnomorskich (M. galloprovincialis) hodowanych wUE. Francja wyhodowała najwięcej ostryg pacyficznych wUE (88% całości) ibyła też głównym dostawcą omułków (M. edulis) hodowanych

Nowe władze PTRyb

17 lutego 2024 r. wWarszawie odbył się Krajowy Zjazd Delegatów Polskiego Towarzystwa Rybackiego naktórym zostały wybrane nowe władze, a 23 lutego2024 ro. ukonstytuował się nowy Zarząd Krajowy Polskiego Towarzystwa Rybackiego i wybrano Prezydium Zarządu.

wUE (45% całości). Włochy wyprodukowały zdecydowaną większość (92%) małży japońskicj (Lajonkairia lajonkairii) wUE. Grecja wyprodukowała większość dorady hodowanej wUE (69% całości) ilabraksa (53%). Hodowlanego tuńczyka błękitnopłetwego atlan-

tyckiego produkowano najwięcej naMalcie (72% całkowitej produkcji tuńczyka hodowlanego wUE), natomiast zaprawie całego łososia hodowlanego w2021 r. odpowiadała Irlandia (96%).

źrodło: Eurostat

W skład Prezydium Zarządu weszli:

• Jerzy Czyżak – Prezes Zarządu,

• Agnieszka Andruszewska – Wiceprezes Zarządu,

• Tadeusz Andrzejewski – Wiceprezes Zarządu,

• MagdalenaWojciechowska – Skarbnik Zarządu,

• Mirosław Cieśla – Sekretarz Zarządu,

• Jerzy Śliwiński – Członek Zarządu,

• Grzegorz Stasiszyn – Członek Zarządu.

W skład Zarządu weszli również następujący Członkowie Zarządu:

• Adam Szarek,

• Włodzimierz Siemieniuk,

• Wojciech Andrzejewski,

• Jakub Roszuk,

• Hanna Paradowska,

• Monika Kowalska-Góralska,

• Wojciech Skorupa,

• Jakub Grzych.

źródło: www.ptryb.pl

Konferencja szkoleniowa Organizacji Producentów Polski Karp: rynek karpia potrzebuje konsekwentnego wsparcia promocyjnego

Wdniach21-22 lutego2024 r. odbyła się konferencja szkoleniowa Organizacji Producentów Polski Karp, która pozasprawami wewnątrzorganizacyjnymi iomówieniem realizacji planów produkcji iobrotu miała zazadanie zidentyfikowanie potrzeb wzakresie inwestycji wrozwój rynku karpia wPolsce.

Konferencja szkoleniowa Organizacji Producentów w hotelu Kocierz Resort kołoAndrychowa

Rynek karpia jest bardzo trudny i to pomimo głębokiego przekonania ponad połowy konsumentów o tym, że karp to „must be” na świątecznym stole. Karp jest produktem trudno wpisującym się w trend convenience i produktem, którego nabywcy starzeją się. W dodatku poziom cen detalicznych w dwóch ostatnich latach jest o kilkadziesiąt procent wyższy niż we wcześniejszej dekadzie, co również powoduje określone wyzwania. W tej sytuacji bez dużych i konsekwentnych inwestycji w rynek oraz wykreowania, także wśród młodszych nabywców, zupełnie nowego wizerunku karpia –jako ryby lokalnej, slow-food, o wysokich walorach odżywczych i kulinarnych, polski rynek karpia może niestety podążyć drogą rynku niemieckiego, gdzie od lat widoczny jest regres w spożyciu.

Na szczęście, środowisko hodowców kapia, skupione w Organizacji Producentów Polski Karp już ponad 5 lat dostrzegło problem i stara się, ze wsparciem finansowym z funduszy unijnych, budować silną pozycję karpia na krajowym i międzynarodowym rynku rybnym.

Karp nie jest jednak jedyną rybą, która walczy o atencję młodych konsumentów. W swojej prezentacji konferencyjnej, Jakub Starzyk, SOO domu mediowego MediaOn Sp. z o.o. Sp.K. wWarszawie, pokazał, że w2023 r., (poprzejściowym spadku inwestycji reklamowych w2022 r.), kategoria ryb, przetworów rybnych iowoców morza zwiększyła wydatki reklamowe. Wg niezależnych pomiarów Kantar Media, łączne wydatki reklamowe kategorii wyniosły w2023 r. (wcenach cennikowych, bez rabatów)57,5 mln, co oznaczało ich wzrost r/r o7,6%. Były jednak o18% niższe niż średnie wydatki wlatach2019-2021. Liderami wydatków nareklamę wtym sektorze w2023 r. były: Lisner, Rio Mare, Frosta iMowi Poland. Nic więc dziwnego, że najbardziej promowanymi rybami były: śledzie, łososie ituńczyki. Natym tle dość wysoki udział wwydatkach reklamowych, ma Organizacja Producentów Polski Karp. Udział wydatków Polskiego Karpia wkategorii, wzrósł zpoziomu ok. 3% kategorii wlatach 2019-2020 do7,5% w2023 r. Tym samym wydatki reklamowe Organizacji Producentów Polski Karp (4,33 mln zł nareklamę wcenach cennikowych w 2023 r.) zbliżyły się dowydatków reklamowych MOWI iprzewyższyły wydatki takich marek, jak: Kapitan Navi, Graal, Suempol czy też Princes Food. Karp dołączył więc do trzech innych najmocniej promowanych gatunków ryb wPolsce.

Pozakampania reklamową rynek karpia uzyskał też w2023 r. szerokie wsparcia działaniami media relations. Wg Agnieszki Bajur zagencji public relations M&CC, szeroka, dobrze zaplanowana ikonsekwentnie realizowana współpraca z mediami zaowocowała 176 publikacjami o karpiu, których AVE (ekwiwalent reklamowy) wyniósł ponad 1,9 mln zł, a zasięg: 4,2 mln odbiorców. Do tego prowadzone były efektywne i wspierane reklamowo działania w social-mediach (FB, X, LinkedIn,

Instagram – z łącznym zasięgiem 1,3 mln odbiorców).

Trzeci komponent prowadzonej w 2023 r. promocji, o którym podczas konferencji opowiedział szef kuchni Kamil Klekowski, to działania lokalne, adresowanego bezpośrednio do konsumentów (w tym 33 przeprowadzone imprezy terenowe z gotowaniem potraw z karpia i degustacjami) oraz adresowane do środowisk biznesowych, opiniotwórczych i sektora HoReCa (w tym Karpiowe Potyczki Kulinarne; konkurs Czas na Rybę w Niemodlinie oraz pięknie wydana książka kulinarna „Ryby ze stawu na talerz – 70 pomysłów na karpia i inne ryby słodkowodne”). Choć zasięg tych działań nie jest tak spektakularny, jak kampanii prowadzonych w mass mediach, to jednak są to jedyne działania, w których odbiorca może wypróbować karpia przygotowanego „na nowo” i po prostu zachwycić się nim.

Trzy różne elementy działań promocyjnych, które łączy to samo: chęć pozyskania młodszych konsumentów, którzy często święta spędzają już zupełnie inaczej niż pokolenie ich rodziców i dziadków; chęć wykreowania nowego wizerunku karpia, stopniowe odchodzenie od sprzedaży tylko okołoświątecznej. Ale aby plan się powiódł – musi być nadal konsekwentnie realizowany, bo pojedyncze kampanie promocyjne są mało efektywne.

Cieszy, że środowisko producentów ryb słodkowodnych ma wysoką świadomość zagadnień rynkowych i działa pro-aktywnie.

Tomasz Kulikowski Zakład Ekonomiki Rybackiej Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy

P.S. Morski Instytut Rybacki –Państwowy Instytut Badawczy dziękuje organizatorom konferencji szkoleniowej za zaproszenie i zorganizowanie punktu konsultacyjnego programu badań statystycznych RRW-21.