11 Amsterdam | 19 september 2016
Baggerboot
‘Je gaat toch met iemands huis op pad’
Marco Koopmans: ‘Goed contact met de bewoners vind ik een vereiste’
Waterkwaliteit Zand dat van de straten waait, blaadjes die van de bomen vallen en afval dat in het water terecht komt. Uiteindelijk wordt het allemaal bagger. Om het Amsterdamse water bevaarbaar te houden én om de waterkwaliteit te waarborgen, vaart de baggervloot van Waternet continu door de stad. “Baggeren lijkt soms wel op optreden”, zegt baggeraar Marco Koopmans (46) van Waternet. “Vooral als we in de binnenstad aan het werk zijn staan de bruggen soms vol toeschouwers en vooral toeristen nemen volop foto’s van ons.” Het is ook een bijzonder gezicht, als een woonboot met een paar kabels wordt versleept zodat de bodem schoon kan worden gemaakt. En ook het baggeren zelf ziet er, vooral in de soms nauwe grachten, indrukwekkend uit. “De vloot van Waternet is speciaal afgestemd op Amsterdam”, vertelt Koopmans. “We moeten onder alle bruggen door kunnen. Dus we hebben lage schepen waarvan we de stuurhut kunnen verlagen als dat nodig is.” De vloot bestaat uit meer dan vijftig vaartuigen. Dat zijn niet alleen baggerschepen, maar ook bijvoorbeeld beunbakken waarin de bagger wordt afgevoerd, sleepboten, drijf-
vuilboten en grofvisboten. Die laatste wordt ingezet om, voordat de baggeraars beginnen, fietsen en ander grofvuil van de bodem het halen. Drie keer dezelfde motor Toch halen Koopmans en zijn collega’s nog regelmatig bijzondere dingen boven water. “We komen de gekste dingen tegen. Complete auto’s, scheepsonderdelen, koelkasten, je kunt het zo gek niet verzinnen. Ik heb ooit een keer drie keer dezelfde motor opgevist. We hadden hem de eerste keer voorzichtig omhooggehaald en voor de eigenaar op de kant gezet. De volgende dag bleek de motor weer in het water te liggen, en de dag erna weer. Het meest eigenaardige was nog wel dat het de eigenaar niet veel leek te kunnen schelen.” Bevaarbaar en schoon In de binnenstad is de onderhoudsdiepte
in het midden van de grachten circa 2 meter 60. De bodem is een talud, dat vanaf de zijkanten schuin afloopt naar die diepte. Koopmans: “En zo moet elk water in de stad een bepaalde diepte hebben. Dat houdt het water bevaarbaar, en om die diepte te garanderen wordt er gebaggerd. Omdat we veengrond hebben, is het baggeren wel een precies werk, waar je veel ervaring voor nodig hebt. Als je te diep gaat maak je de bodemstructuur immers kapot.”
Woonboten Koopmans vindt het belangrijk om een band op te bouwen met de bewoners. Ruim voordat gebaggerd gaat worden, worden woonbootbewoners geïnformeerd en wordt gezamenlijk gezocht naar het beste moment om de woonboot te verplaatsen. “Want ze moeten van hun plek, anders kunnen wij er niet bij om te baggeren. Goed contact met de bewoners vind ik een vereiste. Je gaat toch met iemands huis op pad.”
Een andere belangrijke reden is de kwaliteit van het water. “Veel afvalwater uit de omgeving van Amsterdam wordt via de Amstel naar IJmuiden afgevoerd en dat bezinkt ook op de bodem van onze rivier. Met de bagger halen we ook de verontreiniging uit het water. En met succes”, merkt Koopmans: “Het water wordt schoner. Vóór elke klus wordt een bodemonderzoek gedaan, om de verontreiniging te bepalen. Dat is noodzakelijk omdat we de bagger naar de juiste plek moeten afvoeren. Vervuilde bagger gaat bijvoorbeeld naar een afvalverwerker, terwijl we schone in een losput in het westelijk havengebied kwijt kunnen.”
Het verplaatsen van een woonboot gebeurt handmatig. Als rond half acht ’s morgens de woning is afgekoppeld van onder andere gas, elektra en water, kan rond negen uur de boot worden versleept. Koopmans: “We leggen hem altijd zo dicht mogelijk bij de ligplaats neer. Het is een secuur werk en we willen natuurlijk de kans op schade zo veel mogelijk beperken.” Aan het einde van de dag ligt de woonboot weer op zijn plek en kunnen de bewoners er weer in. “Soms zijn we op tijd klaar, een andere keer moeten we langer doorwerken. Maar hoe dan ook zorgen we dat de bewoners dezelfde dag hun woning weer in kunnen.” In het contact met de bewoners hoort Koopmans ook veel verhalen over de buurt. “In een rak (de ruimte tussen twee bruggen, red.) zijn we vaak wel een tijdje bezig en dan hoor je de smeuïge verhalen van de buurt. Soms kom ik als een soort Henk van der Meijden van de grachten thuis. Maar ik blijf altijd discreet.” Terug bij het begin Nadat een plek gebaggerd is, duurt het tussen de vijftien tot twintig jaar voordat Koopmans en zijn collega’s er terugkomen. “Ik ben achttien jaar geleden met dit werk begonnen, en ik ben bijna weer terug op de plek waar ik ooit ben begonnen. Dat was de Da Costagracht en die staat voor volgend jaar weer op de planning.” www.waternet.nl/baggeren