Startup50, Gelderland - 2022

Intellectueel eigendom (IP), ook voor startups

IP is belangrijk, juist ook voor startups. Dankzij IP kun je innovaties delen en samenwerking versterken, zonder dat anderen ongewild met je idee aan de haal gaan. Daarnaast is het ook goed om je merk vast te leggen en een merkonderzoek te verrichten, zodat je zelf bijvoorbeeld geen merkinbreuk pleegt.

AOMB adviseert al meer dan 55 jaar met betrek king tot IP-vraagstukken. Wij bieden diensten op het gebied van octrooien, merken, modellen, auteursrecht, kwekersrechten en IP-juridsche diensten. Voor alle vragen over merkonderzoeken en merk-registraties is het label Mark Your Brand opgericht.

AOMB heeft vijf vestigingen in Nederland, te weten Eindhoven, Rijswijk, Arnhem, Utrecht en Maastricht.

Advies nodig? Scan de QR-code hieronder en neem vrijblijvend contact met ons op voor een kennismakingsgesprek.

Startups zijn de innovatieve bedrijven van de toekomst

Van hen komen de creatieve ideeën, de slimme toepassingen en de nieuwe diensten voor de wereld van morgen.

Hiermee creëren deze innovatieve ondernemers werkgelegenheid, reu ring en het positieve imago, die heel goed bij Arnhem passen. Als gemeen te ondersteunen wij dan ook een innovatief ondernemersklimaat dat een sterke aantrekkingskracht heeft op meer ondernemers, meer innovatie en meer werkgelegenheid. Dit maat schappelijke belang acht ik zeer hoog. De Creatieve Industrie is een van de speerpunten van Arnhem. Startups passen hier naadloos in, en ik ben dan ook blij dat er door deze Startup50-competitie veel aandacht aan gegeven wordt. Innovatief onder nemen betekent grenzenloos denken. Niet alleen in oplossingen en toepas singen, maar ook in bereik.

Het houdt niet op bij een gemeente grens. Ons ondernemersbeleid gaat ook over grenzen heen. Juist door de samenwerking met de vele partners in deze regio is het ondernemersklimaat aantrekkelijk en het startupklimaat sterk en stimulerend. Ik ben naast burgemeester van Arnhem ook voor zitter van The Economic Board Arnhem-Nijmegen. Daarmee kan ik het belang van innovatief en creatief ondernemerschap van deze regio een belangrijke positie op de Nederlandse kaart geven.

Als ondernemer en als startup is doorzetten niet altijd makkelijk. Het samenbrengen van startups, waar bij zij verbinding kunnen maken met gelijkgestemden en andere personen

uit het startup ecosysteem, kan het verschil maken tussen doorzetten of opgeven. Met elkaar meedenken en het maken van waardevolle, nieuwe connecties met mensen die je weer die stap verder kunnen brengen, dat maakt het verschil.

Ik wens de startups heel veel succes toe om hun innovatieve ideeën te laten slagen en te laten groeien, zodat we de impact kunnen brengen die nodig is voor de uitdagingen van de toekomst.

Ahmed Marcouch

Burgemeester gemeente Arnhem en voorzitter van de The Economic Board Arnhem-Nijmegen.

16

COLOFON

Uitgever: Startup50 Gelderland 2022 is het overzicht van de beste Gelderse startups. Het wordt uitgegeven door de Stichting Innovatie en Ondernemerschap in samenwerking met World Food Center Ede, Gemeente Apeldoorn, 8RHK Ambassadeurs, Gemeente Arnhem, Orion, Gemeente Nijmegen, EIT InnoEnergy, Gemeente Ede en KplusV. Concept, ontwerp & realisatie: Kyllian Hazes (Motief Media), Julian Leijser (Initiator en projectmanager Startup50)

Fotografie: Kevin Canales (fotograaf top 10) en dank aan de startups en fotograven voor de zelfingestuurde foto’s van de overige artikelen

Teksten: Frank Thooft, Letterdesk

Eindredactie: Letterdesk

Verspreiding: Startup50 Gelderland wordt in een controlled circulation van 2.000 stuks uitgebracht.

Copyright: Niets van deze uitgave mag zonder toestemming van Stichting Innovatie en Ondernemerschap worden verveelvoud of verspreid. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van advertenties en advertorials.

Happy Soaps

- TARIQ LOOIS

We betrekken de consument in alles wat we doen

Toen Tariq drie jaar geleden als accountmanager begon bij HappySoaps had het bedrijf een stuk of 10 verkooppunten. Inmiddels hebben ze al meer dan 1.700 verkooppunten. Met hun sterke verhaal én duurzame bedrijfsvoering heeft het bedrijf als doel om in 2025 jaarlijks 50 miljoen plasticflessen te besparen.

Je hebt het vast en zeker wel eens bij jou in de buurt zien liggen: HappySoaps. Deze vrolijke cosmetica producten toveren niet alleen een lach op je gezicht, maar hebben ook nog eens een positieve invloed op het milieu. “We zijn een 100% (micro) plasticvrij cosmetisch merk, zowel in ingrediënten als verpakking. Dat houdt in dat we een plasticvrij al ternatief bieden voor de traditionele verpakkingen. Het begon bij shampoo, maar tegenwoordig hebben we ook tandpasta, zonnebrand, deodorant en zelfs hondenshampoo”, vertelt Tariq.

EIGEN PRODUCTLOCATIE

Niet alleen de producten zijn duur zaam, ook probeert HappySoaps het productieproces zo milieuvriendelijk mogelijk te laten verlopen. “We hebben een eigen R&D-afdeling waarin we alles zelf ontwikkelen en produceren. We ontwikkelen ook onze eigen recepten. Normaal heeft een cosmeticabedrijf 2 jaar nodig om een product te ontwikkelen en te produce ren. Met HappySoaps hebben we in 3 jaar tijd meer dan 150 producten ont wikkeld. De productie vindt ook plaats in Nederland. Door het vermijden van onnodige reiskilometers, houden we onze CO2-uitstoot zo laag mogelijk.”

“Door onze HappySoaps zélf met de hand in Nederland te maken, weten we precies wat er in de producten gaat”, vertelt Tariq. “Op die manier kunnen we zorgvuldig de fijnste ingrediënten selecteren. Deze natuur lijke ingrediënten zijn veilig voor jou, je familie, de dieren en onze planeet. Ieder ingrediënt dat in onze producten gaat, is 100% plasticvrij, natuurlijk en vegan. Alles wordt bewust geprodu ceerd en doordat we geen water aan onze producten toevoegen dragen we niet negatief bij aan de waterschaarste.”

TOEGANKELIJK VOOR IEDEREEN

Veel duurzame alternatieven zijn prijzig en daardoor niet door iedereen te gebruiken. HappySoaps brengt daar verandering in. “Wij laten zien dat een duurzame keuze niet per se een duur dere keuze hoeft te zijn. Onze produc ten gaan namelijk minimaal drie keer langer mee dan traditionele plastic verpakkingen. Dit komt doordat traditionele verpakkingen uit 80% water bestaan en onze producten 0% toegevoegd water bevatten! Zo besparen we water, onder de douche gebruik je immers al genoeg water. Hier maken we met een Shampoo Bar slim gebruik van”, legt Tariq uit.

HappySoaps richt zich dus niet op één, maar op drie kernwaarden: gezond voor je lichaam, beter voor je portemonnee en beter voor de planeet. “Doordat je op alle facetten een betere keuze maakt, wordt de impact nog groter. We willen zorgen dat iedereen duurzaam consumeert. Het is dan ook ons doel om in 2025 jaarlijks 50 miljoen plastic flessen te besparen. We denken dit te behalen doordat we HappySoaps in 12 Europese landen verkrijgbaar willen maken. We zijn al gestart in Zweden!”

ELKE MENING TELT

Om dat te realiseren hecht HappySoaps enorm veel waarde aan de mening van de consument. “We hebben een Facebookgroep genaamd #TeamPlasticVrij. In deze groep zitten meer dan 11.000 consu menten die we betrekken bij onze pro ductontwikkeling. We laten de mensen stemmen tijdens het proces en vragen om hun feedback wanneer de eerste producten klaar zijn. Zo sturen we samples op naar de betrokken groepsleden en blijven we met hun feedback onze producten verbeteren. We stoppen niet totdat elk product perfect is voor de consument.”

Startups profiteren van innovatief ondernemersklimaat Nijmegen

Nijmegen profileert zich als bijzonder startup-vriendelijke gemeente. Samen met de andere deelnemers in het startup-ecosysteem worden jaarlijks honderden startups ondersteund in hun groei en groeien velen door naar de scale-up fase, zoals de volgende drie.

SIT & HEAT

Jorg Rijkschroeff lanceerde in 2009 zijn comfortabele terraskussens die warmte afgeven zodra je erop gaat zitten. Sit & Heat is actief in diverse Europese landen. Er werken vijftien personen.

Wat ben je tegengekomen tijdens de groei?

“We zijn flink gegroeid. We zijn ook over de grens gegaan: het Parijse stadion St. Germain, rooftops in London en in New York. Inmiddels hebben we al ruim duizend terrassen en bijna twintig stadions gedaan.”

Hoe heeft het startup-ecosysteem van Gelderland je geholpen?

“Bij de opstart heel goed, maar bij de doorgroei naar scale-up hebben we er geen beroep op gedaan.”

Wat heb je hiervan geleerd en welke groei heeft dat opgeleverd?

“Je moet bij de groei diverse disciplines toevoegen die je zelf niet hebt, zoals financiën, productie, personeel.”

Waar sta je nu met je bedrijf?

“Met onze productconfigurator verwachten we dat de buitenlandomzet nog harder gaat toenemen.”

tekst Frank Thooft

PROFORTO

Jelle Gudden en Rik Burgersdijk begonnen in 2014 een webwinkel in bedrijfskleding, door Thuiswinkel in het tweede jaar al benoemd tot beste startende webwinkel. De 60 medewer kers realiseren 20 miljoen euro omzet.

Wat ben je tegengekomen tijdens de groei?

“We groeiden enorm snel en konden daardoor niet altijd focus houden op een evenwichtige groei van het bedrijf.”

"Heeft het startup-ecosysteem van Gelderland je geholpen?"

“Nee. Als je al zo snel naar deze bedrijfsgrootte groeit moet je pro-

fessionele kennis inschakelen, bijvoor beeld op juridisch en fiscaal gebied.”

Wat heb je hiervan geleerd en welke groei heeft dat opgeleverd?

“Goed contact met je bank is essentieel. Wij leverden de bank elke maand de cijfers aan, ook als het even minder ging. Dat creëerde enorm vertrouwen.”

Waar sta je nu met je bedrijf?

“We zijn nu in zee gegaan met private equity, Nobel Capital. Dat geeft het bedrijf een extra boost. We kunnen nu focussen op de klantbeleving in de winkel en op de toegevoegde waarde van de eigen drukkerij.”

TROPIQ HEALTH SERVICES

TropIQ Health Sciences is een biotech startup die door Koen Dechering tien jaar geleden als spin-off van de Radboud is gelanceerd. De focus bij de start was op preventie en het bestrijden van malaria.

Wat ben je tegengekomen tijdens de groei?

“In 2016 waren we met 11 mensen, nu met 19. Onze omzet is verdubbeld. We gaan nu uitbreiden van de parasiet die malaria veroorzaakt naar de muggen die de ziekte verspreiden. Ook betreden we het terrein van de knokkelkoorts, teken en de ziekte van Lyme.”

'Heeft het startup-ecosysteem van Gelderland je geholpen?' “Jazeker! Mede daardoor zijn we gegroeid tot waar we nu zitten. We hebben veel ondersteuning gekregen van Briskr voor trainingen, van de pro vincie voor subsidieaanvragen en de Bill and Melinda Gates Foundation.”

Wat heb je hiervan geleerd en welke groei heeft dat opgeleverd?

“Dat we verder kunnen gaan in onze expertise. We gaan nu de muggen werende stoffen verder oppakken. Dat doen we samen met een Amerikaans bedrijf dat in AI gespecialiseerd is en met behulp van algoritmes veel effec tiever onderzoek hiervoor kan doen.”

Waar sta je nu met je bedrijf?

“We professionaliseren onze organisa tie nu verder voor de volgende groei-

fase. We mikken daarbij op weer een verdubbeling de komende vijf jaar.”

Accountmanagers ondernemen

Bij de gemeente Nijmegen werken zeven accountmanagers die speciaal voor ondernemers de linking pin zijn naar onderwerpen als start, groei, bereikbaarheid, vestiging, uitbreiding of verplaatsing van je bedrijf. Zij hebben een breed netwerk zowel binnen als buiten Nijmegen waardoor ze snel kunnen schakelen en onderne mers goed kunnen helpen. Ze nemen deel in het startup-ecosysteem.

"Door Thuiswinkel in het tweede jaar al benoemd tot beste startende webwinkel."

foto:

Scan de QR-code voor meer informatie over StartUp Nijmegen

SYBO-

Sybren (22) wil met Sybotanica de potgrondindustrie op z’n kop zetten. “Het huidige aanbod potgrond is erg beperkt. Met Sybotanica maak ik tuinieren nog toegankelijker. De perfecte duurzame potgrond voor iedere kamerplant en alle componen ten op één plek.”

De potgrond SYBASoil wordt geprodu ceerd door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en is gemaakt op basis van kokos en wormenmest. Sybren: “De meeste reguliere merken gebruiken veen: een uitputbare grondstof en dus extreem milieuvervuilend.”

ATELIER REVIVE

ervaringsplek. Zo krijgen vrouwen de kans om zich te ontwikkelen in hun rol als werknemer én kunnen zij doorstromen naar de volgende stap. Minke vertelt: “Ik heb Atelier Revive echt opgericht vanuit mijn persoonlijke overtuiging dat de wereld mooier en schoner kan met gelijke kansen voor iedereen.”

Vanuit afvalmaterialen maakt Atelier Revive nieuwe, herbruikbare producten. Een mooi voorbeeld van zo’n product is hun herbruikbare cadeauverpakking: Revived. Minke: “Met iedere verpakking geef je een belangrijke boodschap cadeau: want met bestaande grondstoffen, creëer je meer waarde.”

Zoals iedere ondernemer maakte ook Sybren fouten. “Zo heb ik per ongeluk illegaal potgrond geëxporteerd naar Amerika, hielp ik mijn hele website om zeep door een verkeerde app te installeren en werd ik bijna uit mijn woning gezet omdat deze helemaal volstond met voorraad. Maar ik heb overal van geleerd.” En zijn grootste droom? “Met mijn merk in alle tuincentra van Nederland liggen.”

Atelier Revive geeft vrouwen met een migratieachtergrond een werkplaats in hun ontwerp- en naaiatelier en functioneert tegelijkertijd als werk

BIOPANEL

Biobased en circulair (plaat)materiaal voor signing en meer

Van upcyclen tot eerlijke productie en van het creëren van kansen voor bij zondere doelgroepen tot het stimule ren van hergebruik – al deze aspecten zijn terug te vinden in de producten van Atelier Revive.

Jeroen Drabbe en Fred van Schoonhoven hebben in 2022 BioPanel opgericht. “Jarenlang maak ten wij samen wandel- en fietsroutes, en wandel- en fietsknooppuntsyste men. Op de mooiste plekken van Nederland plaatsen wij routemarkeringen en informatiepanelen.

Altijd gemaakt van aluminium of aardolie. Toen dachten we bij onszelf: dat moet toch anders en milieuvriendelijker kunnen.”

In 2018 gingen Jeroen en Fred samen met Wageningen Universiteit op zoek naar een circulair, CO2-neutraal en biodegradeerbaar alternatief dat voor 100% gemaakt is uit snelgroeien de natuurlijke grondstoffen. Dat werd BioPanel geworden. “We moeten af van het gebruik van grondstoffen die extreem veel energie nodig hebben en extreem veel milieuvervuiling veroorzaken. Die uitdaging zijn we aangegaan. En we gaan nog verder: we willen altijd lokaal produ ceren. Ons doel is om snel te groeien, maar toch onze focus te houden. Want het moet én kan anders.”

"Snel groeien, maar focus behouden"

Atelier en werkervaringsplek voor nieuwe, herbruikbare producten

Duurzame potgrond

Creatie natuurlijke leefomgevingen door circulair en biobased bouwen

'Strito Development B.V. creëert gezonde leefomgevingen door circulair en biobased te bouwen. Willem legt uit: “Met die gedachte hebben we ons eerste modulaire wo ningconcept gelanceerd: Strito Studio. Dit zijn vier modules die in verschillen de combinaties een modulaire woning vormen. Zo kunnen woningcorporaties en ontwikkelaars altijd een passende woning bieden aan hun huurders.”

Het bedrijf is de eerste in Nederland die bij de bouw bamboe in het skelet heeft gebruikt. Het is een veelbelo vende ontwikkeling naast het gebruik van hout: “bamboe groeit erg snel en hoeft niet opnieuw geplant te worden”, legt Willem uit. En de belangrijkste les voor Willem? “Er kan veel, zolang je er keihard voor gaat! We hopen dat iedereen in de toekomst bouwt met natuurlijke materialen. Dat is gezonder en zo staan bewoners in de juiste verhou ding tot de natuur en hun omgeving.”

STRITO DEVELOPMENT PYROPOWER EUROPE

Omzetting van bioafval in duurzaam en circulair materiaal

Pyropower houdt zich bezig met een nieuwe kijk op pyrolyse. “We zetten specifiek bioafval om in een kool stofrijk materiaal dat ‘biochar’ wordt genoemd”, leggen ze uit. Biochar kan op tal van manieren een tweede leven krijgen. “Onze expertise is om met dit duurzame en circulaire materiaal impact te maken op de toekomst van de waste to energy industrie.”

De focus van het bedrijf ligt op een duurzame toekomst voor toekomstige generaties. “Dus waarom zouden we niet beginnen met trash om te zetten in treasure?!”. Pyropower hoopt dit in de toekomst te bereiken door samen te werken met bedrijven die net zo gemotiveerd zijn om de toekomst een betere plek te maken.

DROP2DRINK WATER SOLUTIONS

Compact en decentraal water zuiveren

OPGERICHT:

GEVESTIGD

Voldoende schoon drinkwater wordt de komende decennia een enorme maatschappelijke uitdaging.

“Waterstress is een probleem dat effect heeft op een tal van functies van onze samenleving, zoals het voor zien van drinkwater, voedsel en onze economie. Om hier een flexibele en betaalbare oplossing voor te bieden, moet er volgens ons een verschuiving plaatsvinden van centrale watervoor ziening naar een balans met decen trale watervoorziening. Dat is dan ook precies waar D2D Water Solutions zich voor inzet.”

D2D ontwikkelt nieuwe systemen om compact en decentraal water te zuiveren. “Hierbij maken we gebruik van bijvoorbeeld bestaande technieken waarmee we de waterkwaliteit zekerstellen. We proberen het hele product duurzaam samen te stellen zodat het niet alleen langer meegaat, maar ook zodat de materialen recyclebaar zijn en het systeem makkelijk een tweede leven krijgt.”

“We willen het voor iedereen mogelijk maken om direct toegang te hebben tot schoon drinkwater en zo zelfvoor zienend mogelijk te zijn. Dit begint in Europa en op sociale wijze passen we dit ook toe in landen waar sprake is van (extreme) waterstress.”

"Schoon drinkwater voor iedereen"

Met mycelium textiel de mode-industrie verduurzamen

Bij mycelium denk je misschien niet meteen aan high fashion. Toch is dat precies waar het biobased en diervriendelijk en op leer lijkend textiel van Mylium voor gebruikt wordt. Het materiaal is echter nog veel veelzijdiger: “Verander je de schimmelsoort, dan krijg je weer een nieuw materiaal met nieuwe eigenschappen. Zo is ons product voor heel veel markten inzetbaar.”

Vanaf het begin van haar studie aan de Universiteit van Wageningen wist Iris al gelijk dat ze wilde bijdragen aan een biobased samenleving. Een aantal jaren later heeft ze haar droom dan ook daadwerkelijk waargemaakt: ze ontwikkelde een diervriendelijk en biobased textiel.

Mylium is een R&D startup uit Wageningen dat een nieuw type textiel ontwikkelt vanuit mycelium. “Het zijn de wortels van paddenstoelen, dat witte dradennetwerk onder de grond”, vertelt Iris. Je had natuurlijk al plantaardig, dierlijk en synthetisch textiel. Maar mycelium textiel is echt een nieuwe categorie die nog in zijn kinderschoenen staat. “Op dit moment wordt mycelium al veel gebruikt in onze samenleving, maar nu is ook de materiaal-industrie aan de beurt”, legt Iris uit.

“Met Mylium willen we een milieuvriendelijk en vegan textiel op de markt brengen. We kunnen er namelijk niet meer omheen dat de veeindustrie bijdraagt aan klimaatverandering en verlies aan biodiver siteit. Duizenden tropische bossen

moeten ervoor worden gekapt. Synthetische alternatieven zijn gemaakt van fossiele olie en niet recyclebaar. Bij Mylium maken we een duurzame optie, maar het is geen 1-op-1 alternatief voor leer. Het heeft wel vergelijkbare functionaliteiten, maar het staat volledig op zichzelf.”

ONDERNEMEN ALS PASSIE

In 2018 is Mylium opgericht en elke dag geniet Iris van haar team en hun innovatieve materiaal. “Het onderne men is heel uitdagend en leerzaam. Ik heb mezelf op persoonlijk vlak enorm ontwikkeld. En dat vind ik echt fantas tisch. Het is zo tof om samen met ons team challenges aan te pakken. De sfeer zit er altijd goed in. Niet alleen de grote, maar ook de kleine overwinningen vier je samen.”

Het meest trots is Iris toch nog steeds op hun mycelium textiel. “Het mycelium textiel is echt ons kindje, daar ben ik zo trots op. Vooral ook de snelheid waarmee we het ontwikke len en de milieu impact die we gaan maken. Ons proces heeft namelijk de potentie om in snel tempo op te schalen tot een productie van 5

THE SKY IS THE LIMIT

Op dit moment zit het product nog in de ontwikkelingsfase, maar Mylium heeft grootse plannen. “We willen eerst een goed materiaal ontwikke len met hoogwaardige kwaliteit. Dan gaan we opschalen om vervolgens op een zo kort mogelijke termijn een grote impact te hebben. Met die inkom sten blijven we doorontwikkelen om de potentie van mycelium verder te ontdekken.”

“In het begin richten we ons meer op de mode-industrie. Denk aan tassen en portemonnees. En daarna gaan we ons richten op het interieurdesign en dan met name de bekleding van meubels. Het hogere doel is om aan de auto-industrie te kunnen verko pen. We doen er alles aan om door te groeien en samen een impact te maken.”

miljoen vierkante meter per jaar.”

Benut het

potentieel van jouw onderneming én de regio!

Startups, scale-ups en de regio; ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Het succes van de één levert meerwaarde voor de ander. Zo bieden succesvolle startups en scale-ups oplossingen voor maatschappelijke opgaven in de regio. En kan een succesvolle regio bijvoorbeeld zorgen dat het talent beschikbaar is waarmee startups en scale-ups kunnen groeien.

Om die reden ondersteunt KplusV al 38 jaar ondernemers én regio's bij het realiseren van hun ambities.

ONDERNEMER: REALISEER JOUW GROEIAMBITIE

Groei vraagt om focus, een goed plan en het managen van veel complexe processen die parallel lopen. Als on dernemer kun je daar best wat hulp en inspiratie bij gebruiken. Iemand die met je meedenkt, het klappen van de zweep kent en je een spiegel voorhoudt. Zodat niet alleen je bedrijf, maar ook je netwerk en jijzelf als ondernemer groeit.

Hierbij kan KplusV je helpen. Het potentieel van jouw start-up of scale-up ontgrendelen, daar zijn zij leidend in! Het product of idee is vaak niet het knelpunt, maar de randvoor waarden zijn dat wel. Of je nu wilt groeien in impact of in omzet: een goed businessplan, solide financiering en het juiste netwerk zijn essentieel. Zij kennen deze uitdagingen en helpen je erbij. Een voorbeeld van een bedrijf dat door KplusV wordt ondersteund is Happy Soaps, dit jaar één van de ondernemingen in de Startup50. Wil jij meer weten hoe dit bedrijf aan haar

groei werkt? Luister dan de podcast op startup50gelderland.nl!

FUNDING OPHALEN

Vaak is funding één van jouw grootste uitdagingen, want groei kost geld. Geld dat niet zomaar komt aanwaai en. Sterker nog: je start-up of scale-up financieren kost veel moeite. Daarom hierbij 10 tips om financiering aan te trekken (zie volgende pagina).

OVERHEDEN: LAAT STARTUPS EN SCALE-UPS IMPACT MAKEN IN JOUW REGIO

Door het benutten van de unieke potentie, kunnen regio's hét verschil maken in versnelling van maatschappelijke transities en versterking van de regionale economie. Daarin spelen startups en scale-ups vaak een cruciale rol. Alleen is het speelveld vaak complex met meerdere initiatie ven, eigenaren en verschillen in tempo en belangen. Betrokken partijen kunnen dit niet alleen organiseren. Daar komt KplusV in beeld.

1. Breng je financieringsbehoefte in kaart. Onderbouw dit met een helder financieel model.

2. Denk een goede financierings strategie uit. Welke financierings- instrumenten passen bij jouw onderneming en de fase waarin je zit?

3. Combineer diverse instrumenten om je financieringsbehoefte in te vullen.

4. Knip je financieringsmomenten op. Financiering wordt “goedkoper” naarmate je groeit.

5. Plan goed vooruit. Denk alvast na over volgende financierings- rondes. Zorg aan de andere kant ook dat je niet te weinig op haalt: het aantrekken van financiering kost veel tijd en energie.

6. Geef niet te snel een groot gedeelte van je aandelen uit handen. Hierdoor verwatert je eigenaarschap snel in latere financieringsrondes.

7. Begin op tijd te praten met investeerders. Het aantrekken van financiering is een geduldig, tijdrovend proces.

8. Bedenk goed wat je verwacht van je investeerders, naast het inbrengen van financiering. Denk aan specifieke kennis, netwerk en de mate van bijdrage aan de daily business.

9. Zorg dat je de taal van de investeerder spreekt. Maak jezelf bekend met de terminologie.

10. Ga op pad. Draag je onderneming uit, wees zichtbaar, wordt bekend.

KplusV versterkt regio’s door partijen te verbinden, als middel, niet als doel. Daardoor ontstaan bijvoorbeeld impactvolle ondernemersprogram ma’s, waarin publieke partijen en ondernemers het beste uit zichzelf en elkaar halen. Deze ondernemersprogramma’s leiden tot langdurige structuurverbetering waar de (regionale) economie en maatschappij baat bij heeft. De ene keer levert dat veel nieuwe banen op, de andere keer zorgt dat voor behoud van banen. Of het leidt tot verbetering in arbeidsparticipatie of meer circulariteit.

HET GELDERSE EN NEDERLANDSE ECOSYSTEEM

KplusV heeft 38 jaar ervaring met het ontwerpen en bouwen van onderne mersprogramma’s, clusters en ecosystemen voor én vanuit startups, scale-ups, bestaand mkb en grootbedrijf. Ze kennen de relevante stakeholders in het Gelderse en Nederlandse ecosysteem aan de publieke en private zijde en weten op basis van onderzoek en ervaring welke ingrediënten er nodig zijn voor succes volle programma’s. Het eerste publiek private ondernemersprogramma in

Gelderland startte KplusV al in 1989!

Zo kan iedere regio samen met haar startups en scale-ups grote impact maken voor hun directe omgeving.

Ook werkt KplusV aan de randvoor waarden voor deze doelgroep. Zo heeft het fondsplan dat KplusV maakte bijgedragen aan twee fond sen in de provincie: startups in de preseed fase kunnen bij Startup Fonds Gelder- land (SFG) terecht en innova tieve starters in de ‘Proof of Concept’ (PoC)-fase fase kunnen ondersteuning krijgen vanuit het Vroegefasefinanciering Gelderland fonds (VFF Gelderland).

SPARREN?

Wil jij jouw groeiambities realiseren met jouw start-up of scale-up? Of wil jij weten hoe je het maatschappelijk en economisch potentieel van jouw gemeente of regio kunt versterken samen met startups en scale-ups?

Neem gerust contact op met Hendrik van der Meulen om vrijblijvend te sparren via vandermeulen@kplusv.nl

"Startups en scale-ups kunnen voor de regio hét verschil maken in versnelling van maatschappelijke transities”.

Scan de QR-code voor meer informatie over KplusV

Lessen voor jou als startup

Lagom is mediapartner van Startup50 Gelderland en verzorgt de opname van de podcasts vanuit een gloednieuwe, duurzame studio. Elke maand schuiven er startende ondernemers aan om te vertellen over hun dromen. Thijs Groenewegen is eigenaar en zakelijk leider en vertelt over de drie principes die geholpen hebben om Lagom door de startupfase heen te helpen.

1. LET OP JE VERHAAL NAAR BUITEN

De eerste periode is het verleidelijk om jezelf te verliezen in je product, de ontwikkeling van je bedrijf en alles wat daarbij komt kijken. Je kan bijvoor beeld vooral bezig zijn met eindeloze sessies met je teamgenoten om alle details te verbeteren. Vergeet niet anderen ook deelgenoot te maken van je enthousiasme door je verhaal te vertellen en ervaringen te delen. Potentiële klanten kunnen warm gemaakt worden en stakeholders betrokken.

2. LAAT DE TECHNISCHE DETAILS BUITEN BESCHOUWING EN FOCUS OP IMPACT

Voor jou zijn alle specificaties, onder bouwing en details van je product of dienst misschien interessant, maar de rest van de wereld gaat het vooral om de impact die het heeft. Deel je verhalen dan ook altijd ‘naar de buitenwereld’ toe: wat hebben zij eraan en waarom kunnen zij niet langer zonder?

3. HOUD HET STARTUPGEVOEL VAST

Er kwam een pandemie, er zijn klimaatproblemen: we blijven steeds vernieuwen en kijken naar hoe we met deze complexe omstandigheden

kunnen omgaan. De kunst is dat haast verliefde gevoel van de beginperiode vast te houden. Het is een kwestie van met heel veel enthousiasme kansen blijven zien én ze te grijpen. Die mentaliteit moet in je zitten. Het is een groot avontuur en daar moet je van houden om het te mogen beleven.

Mocht je een keer willen sparren over hoe je een verhaal goed naar buiten brengt en hoe je stakeholders betrekt? Neem dan contact op met Thijs@lagomfilm.com

"De kunst is dat haast verliefde gevoel van de beginperiode vast te houden."

Scan

EDIBLES

Eetbaar en biologisch afbreekbaar wegwerpservies

OPGERICHT: 2021

GEVESTIGD IN: ARNHEM

Duurzaam wegwerpservies: dat is wat Edibles aanbiedt. “Met ons eetbare en biologisch afbreekbare wegwerpser vies willen we een probleem aanpak ken waar we allemaal mee te maken hebben: afval. Wanneer we iets een malig gebruiken, zoals een papieren bekertje, denken we er niet meer aan nadat we het hebben weggegooid. Het meeste afval wordt verbrand of belandt op stortplaatsen en in de oceaan. Extreem milieuvervuilend. Met Edibles dagen we de status quo van deze wegwerpindustrie uit en willen we een positieve impact hebben op de lange termijn. Eén hap per keer!”

Edibles bestaat uit een groep koffie liefhebbers die samen van de wereld een betere plek willen maken. “Met onze smakelijke en duurzame oplos singen voor wegwerpservies, hebben we een beweging op gang gebracht naar een echte zero-waste economie. Zo beschermen we ons milieu én onze planeet.”

GROWN .BIO

Verpakkingen en interieurproducten van landbouwafvalvezels en mycelium

OPGERICHT: 2020 GEVESTIGD IN: NIJMEGEN

Arthur en Jan maken met hun bedrijf GROWN.bio producten van land bouwafvalvezels en mycelium.

“Mycelium is een 100% biologisch afbreekbaar materiaal dat ontstaat vanuit het wortelnetwerk van pad denstoelen. Deze wortels groeien snel terwijl ze tegelijkertijd vezels aan elkaar binden. Door dit in een mal te doen en het af te bakken, kun je er allerlei vormen mee maken”, leggen ze uit. “Zo maken we verpakkingen en interieurproducten. En mycelium is zelfs geschikt als isolatie-paneel voor de bouw.”

GROWN.bio wil bijdragen aan het verminderen van het plasticprobleem. Hun belangrijkste uitdaging: “We willen onze groei voortzetten, zodat myceliumproducten toegankelijk worden voor nóg meer bedrijven. Daarvoor zoeken we verpakkingsbedrijven die deze innovatie willen toepassen”, aldus Artur en Jan.

BEO LIFESTYLE

Herbruikbare, alledaagse producten gemaakt van planten

OPGERICHT: 2017

GEVESTIGD IN: NIJMEGEN

BE O Lifestyle wil consumenten nog meer laten genieten van alledaag se momenten. “Met onze producten gemaakt van planten willen we laten zien dat het mogelijk is om zonder grote veranderingen in je leven toch goed bezig te zijn voor de wereld om je heen. Daarom ontwikkelen wij her bruikbare alledaagse producten die zijn gemaakt van planten”, vertellen de oprichters.

BE O Lifestyle is ontstaan vanuit de persoonlijke ervaring van Damir, die zelf jarenlang werkte in de plasticindustrie. “Ik heb daar geleerd dat het ook anders kan. BE O Lifestyle is een Nederlandse scale-up, alle producten worden ontworpen en gemaakt in Nederland en geassembleerd op een sociale werkplaats.”

Met een duidelijke missie en visie is in april 2019 het eerste product van BE O Lifestyle gelanceerd: de BE O bottle. “Ons 2e product, de BE O cup, wordt binnenkort gelanceerd. Bij alles wat we doen geldt: we kijken naar de behoefte die er is, vertalen dit naar een ontwerp, ontwikkelen hiervoor onze eigen matrijzen en produceren het product.”

"Genieten van alledaagse momenten"

"Mycelium is het nieuwe plastic"

Arnhem creatieve energiestad

Arnhem is een creatieve energiestad waar ondernemers, zowel gevestigde ondernemers als startups, werken aan mooie innovaties. En ze inspireren elkaar daardoor ook”, zegt Nermina Kundić. “Dat heeft weer een versterkend effect op de innovativiteit. Dat geeft de creativiteit extra kracht.” Nermina is sinds kort in Arnhem wethouder onderwijs, jeugd, duurzame mobiliteit en (circulaire) economie. Ze heeft dan ook een zwak voor creatieve en innovatieve ondernemers, ofwel startups.

tekst Frank Thooft

Zelf werkte Nermina tijdens en na haar studie Internationaal Marketing Management een poos bij een startup. “Vooral het pionieren vond ik mooi. The sky was the limit, nee kende je niet. Bij een startup neem je ook risico. Want zonder risico kom je niet ver. En dat herken ik nu ook weer in de startups die ik spreek. Aanpakken, doorgaan, geloven in jezelf, en vooral ook: samen. Startups werken vaak samen, wisselen ideeën uit en komen daardoor ook al weer verder.”

Die startups spreekt Nermina onder andere op IPKW, een typische broed plaats in Arnhem voor energie en innovatie. “We ondersteunen als gemeente graag startups en innova tieve ondernemers. En ook de samen werking die voor innovatief ondernemen nodig is. Want startups zijn belangrijk voor de economie. Kleine startups worden later vaak grote bedrijven. En dat levert, naast de innovaties die ze voortbrengen, ook werkgelegenheid op en een positief imago voor de stad. Waardoor andere startups, ondernemers en investeerders weer naar Arnhem worden getrokken.”

Energie en de creatieve industrie zijn speerpunten voor Nermina. Zo staat dat ook in de zogenaamde Uitvoe ringsagenda benoemd, de leidraad waarmee de gemeente het onderne men naar de toekomst begeleidt. “Dat past ook zo mooi bij Arnhem waar al van oudsher energie wordt geprodu ceerd en waar kunst, cultuur en mode in hoger onderwijs de boventoon voeren.

"Het is prachtig om te zien hoe deze sectoren de handschoen hebben opgepakt en hun kennis en kunde in zetten voor duurzame innovaties. Dat geeft Arnhem een goede positie in de regio, maar ook nationaal en zelfs internationaal.”

De gemeente Arnhem werkt in haar ondernemersbeleid ook samen met gemeentes in de regio. “Bijvoorbeeld via de Groene Metropool Regio Arnhem-Nijmegen, of via de Economic Board. Maar denk ook aan Connectr, een initiatief dat ook verbindend werkt voor ondernemers. Of het nu gaat over energie, mobiliteit, duurzaamheid of circulariteit – alles valt samen als je op deze manier naar startups en ondernemers kijkt.”

Nermina heeft ook Citymarketing in haar portefeuille. “Dat betekent dat we ook alle creativiteit en onderne mersinitiatieven gebruiken om de stad te promoten. Arnhem heeft een goede naam. En door een goede citymarketing maak je die bekend in de rest van Nederland. En dat levert weer meer ondernemerschap op, die cirkel is snel rond.”

Het jaarlijkse Innovate Arnhem is ook een initiatief dat Nermina van harte toejuicht. “Daar zie je wat voor moois een creatieve stad als Arnhem kan voortbrengen, en hoe ze door samen werking met anderen verder komen.”

Doordat Nermina ook, net als haar voorgangers, veel overleg heeft met Arnhemse ondernemersverenigingen is ze goed op de hoogte van wat er onder ondernemers leeft. “Je hebt elkaar nodig, de ondernemers hebben Arnhem nodig, maar Arnhem heeft de ondernemers ook nodig. Het valt op

dat de ondernemers hier goed georganiseerd zijn. Ik zie dat Arnhemmers heel veel kracht hebben, veel doorzettingsvermogen. En dat maakt onder nemers – en daar vallen natuurlijk ook startups onder – zo uniek in Arnhem.” Startups hebben in haar brede portefeuille zeker een voorkeur. Wat zou ze startups, of mensen die een startup willen beginnen, als tip willen meegeven? “Ga ervoor. Geloof in jezelf. Stap op anderen af die je kunnen helpen. Durf risico te nemen. Doe waar je echt goed in bent. En heel belangrijk, dat heb ik wel geleerd in mijn loopbaan: handel vanuit vertrouwen.”

"Durf risico te nemen. Doe waar je echt goed in bent."

foto: Zenon energy

foto: Gashouders

Scan de QR-code voor meer informatie over Gemeente Arnhem

Mr. Fill THEO KIK

We willen wereldwijd marktleider worden in afvaloplossingen

Samen met twee investeerders is Theo in 2018 begonnen met Mr. Fill. “We focussen ons op een slimme afvaloplossing. Niet alleen bovengronds, maar ook ondergronds.” Binnen drie jaar tijd zijn er al meer dan 10.000 producten verkocht, zijn ze te vinden in 30 landen én zijn ze de slimste afvaloplossing ooit.

Wat Mr. Fill nou zo innovatief maakt, legt Theo graag uit.

Zwerfaval en CO2-uitstoot zijn twee wereldwijde problemen die bovenaan de agenda staan om aan te pakken bij Mr. Fill. “Neem bijvoorbeeld de binnenstad van Amsterdam. Wanneer je een flesje, een verpakking of ander afval weggooit, doe je dat in een publieke afvalbak van de gemeente. Je hebt het misschien niet door, maar per dag moeten deze bakken wel 7x geleegd worden.”

SLIMME AFVALOPLOSSING

Theo vond dat daar verandering in moest komen. “Wij hebben een slimme persmodule ontwikkeld op zonneenergie. Dit is een prullenbak die zelf alles organiseert. Hij weet wanneer die moet persen, wanneer die vol zit en ook hoeveel zonne-energie die heeft. Hierdoor hoeft de gemeente nog maar 2x per dag naar de binnenstad om de prullenbak te legen. Dat is niet alleen mooi voor de kosten, ook voor de vermindering in CO2-uitstoot én voor de veiligheid. In zulke gebieden is het namelijk heel druk. Dat maakt het voor de afvalinzamelaars lastig om er met hun voertuig doorheen te komen.”

Theo gaat verder: “Onze afvalbak zet zichzelf dan ook op slot zodra die vol zit. En pratend of via het display

motiveert de bak het publiek om naar een andere afvalbak toe te lopen. Zo motiveer je de mensen om de omge ving schoon te houden.”

En dat motiveren van het publiek beperkt zich niet tot alleen een pratende prullenbak. “We zijn nu bezig met een project in Roemenië. Via je telefoon kun je jezelf registreren en punten bijhouden. Hoe meer afval je weggooit, hoe meer punten je krijgt. Heb je genoeg punten? Dan krijg je een gratis busticket.”

TOEGEVOEGDE WAARDE

In Nederland komt er steeds meer hoogbouw. Er is steeds minder grond beschikbaar, maar wel steeds meer populatie. Met als gevolg: een huizen tekort. Dus bouwen we de lucht in. “Je kan moeilijk twaalf ondergrondse containers voor een appartementen complex zetten. Daarom hebben wij een module ontwikkeld waarmee je vier keer zoveel vermogen hebt in dezelfde ondergrondse containers. Geen nieuwe ondergrondse contai ners, maar gewoon een upgrade. Zo houd je hetzelfde straatbeeld voor de gemeente en krijg je minder zwerfafval.”

Als innovatief bedrijf gaat het om toegevoegde waarde, die ervoor zorgt dat jij je onderscheidt van de rest. “Met Mr. Fill kijken we naar het probleem op dít moment. Waar is vraag naar? We staan heel dicht bij gemeenten, afvalinzamelaars en fastfoodketens. Naar aanleiding van hun vraag zijn we begonnen met een 120 liter persende afvalbak, daarna volgde de 240 liter. Tijdens het ont wikkelen houden we drie kernwaarden in ons achterhoofd: het product moet kostenverlagend zijn, CO2-verlagend en leiden tot minder zwerfafval.”

CIRCULAIRE STROOM

Ondanks dat het bedrijf in relatief korte tijd marktleider is geworden van Europa, heeft het nog steeds dromen voor de toekomst. “Naast een slimme afvaloplossing willen we ook positief bijdragen aan de circulaire stroom.

Zo zijn we met een project bezig om olijfolie her te gebruiken als smeerolie.

Via ons slotsysteem waar mensen zich registreren, kunnen we ook refund geven als ze daar olijfolie inleveren.

We blijven een slimme afvaloplossing, maar het liefste met zero waste. De aankomende vijf jaar willen we echt wereldwijd marktleider worden. Dat is ons grootste doel.”

Orion, hét startupkennisnetwerk van Gelderland

Geen idee zo gek of er is in Gelderland wel een organisatie waar je terecht kan. Gelderland is rijk aan kennisinstellingen, adviesorganisaties en financieringsmogelijk heden voor veelbeloven de startups. Maar waar zijn al die organisaties? Hoe vind je die, en wat doen ze voor je?

tekst Frank Thooft

“Als je al deze organisaties zou visuali seren, zou je een heldere sterrenhemel zien met vele tientallen twinkelende sterren. Tussen die sterren lopen verbindingslijnen. En dat is nu precies wat Orion doet: Orion verbindt alle kennis-, advies- en financieringsinstel lingen voor Gelderse startups. Vandaar ook onze naam en ons logo met die sterrenhemel”, legt Karel Rietdijk, programmamanager bij Orion, uit.

Wat Orion dus doet is verbinding leggen tussen alle startuporganisaties. Een startup heeft zelf niet te maken met Orion, maar wel met het effect van de inspanningen van de Orion-mensen. Hoe werkt dat dan?

“Een goed voorbeeld is de zeswekelijk se overleggen die we hebben”, vertelt Karel. “De business supportteam overleggen. Daar bespreken de deel nemers van Orion de aanvragen die ze hebben gekregen en overleggen ze met elkaar wat voor deze specifieke startup het beste vervolgtraject is. Elke organisatie heeft zijn specifieke kennis en eigen netwerken, en als je dat van elkaar weet kun je je client het beste helpen.”

"Het doel is elke startup een zo mooi mogelijke vlucht laten maken."

foto: Programma-manager Karel Rietdijk, te midden van zijn innovatiescouts die vanuit de HAN actief deelnemen aan ORION

Waarom is Orion opgezet, startups kunnen zelf toch wel de weg vinden als ze een beetje creatief zijn? Karel: “Het begon met Gelderland Valoriseert, een initiatief van de provincie Gelderland. De provincie Gelderland wilde de innovativiteit van het Gelderse bedrijfsleven onder steunen en verder aanjagen. Daar door kwam in beeld hoe divers het aanbod aan organisaties eigenlijk was, en hoe ondoorzichtig dat voor een willekeurige startup zou kunnen zijn. En: vaak wist men van elkaar niet wat de expertise van de ander was. Terwijl je juist sterk bent in je advi sering als je weet waar de andere expertisevelden liggen. Er werden gaandeweg natuurlijk al steeds meer verbindingen gelegd en steeds meer samengewerkt, zodat elke aangeslo ten organisatie zijn startups het beste

zou kunnen adviseren, begeleiden en doorverwijzen. Maar dat is dus op een gegeven moment officieel gemaakt, en valt ook onder de economische doelstelling van de provincie. Gelder land Valoriseert veranderde drie jaar geleden zijn naam in Orion, omdat de symboliek van die sterrenhemel veel beter aansloot bij het doel van de samenwerking. The sky is the limit, moet je maar denken. Dat geldt voor startups, en dat geldt dus ook voor het ondersteunende netwerk.”

Een startup merkt dus eigenlijk niets van Orion?

“Haha, in directe zin niet. Er is geen loket waar de startup kan aanklop pen, met een bordje Orion erboven. Maar in indirecte zin merkt de startup álles van Orion, juist door die samen werking, door dat uitwisselen van

kennis en ervaringen, het bespreken van casussen, het afstemmen van startupprogramma’s, enzovoorts. We maken elkaar sterk. Elke aangesloten organisatie werkt optimaal doordat er een tiental organisaties op afroep beschikbaar zijn voor zijn specifieke startup van dat moment. En daarom breidt Orion ook nog steeds verder uit met startup-organisaties, net als de oneindigheid van het heelal in feite. We kennen geen grenzen, alleen doelen: elke startup een zo mooi mogelijke vlucht laten maken, vanaf welke planeet hij of zij ook start.”

Scan de QR-code voor meer informatie over Orion

MicroCosmos

Met de bedkap gaat het herstelproces van patiënten nog sneller

Ziekenhuispatiënten slapen vaak slecht. Een serieus probleem: want hoe beter je rust, hoe eerder je geneest. Startup Micro-Cosmos van Eef Lamers en Skip van de Kandelaar hebben daar iets op bedacht: een bedkap die je over een ziekenhuis trekt voor een rustige, prikkelarme omgeving. “Er is ontzettend veel interesse vanuit ziekenhuizen voor ons product”, aldus Eef.

Ondanks dat Eef zelf geen achter grond heeft in de zorg, staat het helpen van mensen wel bovenaan zijn prioriteitenlijstje. “Meer dan de helft van de patiënten in een zieken huis slaapt slecht. En slaap is enorm belangrijk voor het herstelproces. Dat patiënten slecht slapen in een zieken huis, vind ik ongelofelijk. Daarom hebben wij een product gecreëerd dat patiënten een fijne omgeving biedt om nog beter en sneller te herstellen”, legt hij uit.

MICRO-COSMOS

De Micro-Cosmos bedkap is zoals de naam het al zegt, letterlijk een kap die je achter een ziekenhuisbed plaatst. “Doordat de bedkap over het boven lichaam van de patiënt heengaat, geeft het een geborgen gevoel en re duceert het externe prikkels zoals licht en geluid van medisch apparatuur, kamergenoten en verpleging.”

“We hopen met de bedkap het verblijf van patiënten te verbeteren. Dit is niet alleen op de korte, maar ook op de lange termijn voordelig voor de patiënt en het ziekenhuis. Door een slecht slaapritme en te veel prikkels kan voornamelijk bij de wat oudere patiënten ook delier ontstaan. Dat is een ziekte in de hersenen die zich uit

in verwardheid en die ervoor zorgt dat de patiënten gemiddeld zeven dagen langer in het ziekenhuis liggen. Met een delier hebben ze een verhoogde kans op sterfte en andere ziekten. En dat proberen wij te verhelpen.”

VERNIEUWEN EN IMPACT MAKEN

Het idee voor de bedkap ontstond bij studenten van het Radboudumc tijdens de Health Hackathon. Eef zag er enorm veel potentie in en mocht het idee van deze studenten overnemen om het ook daadwerkelijk uit te voeren. “Ik ben met het idee naar Mercator Launch in Nijmegen gegaan en via daar kwam ik in contact met Skip. We hebben met elkaar gebeld, een plan bedacht en toen is dat eigenlijk al vrij snel gaan rollen. Op dit moment is het product al op de markt en hebben we onze eerste product verkocht aan het Isala ziekenhuis in Zwolle.”

En dat op een zo duurzaam mogelijke manier. “We hergebruiken onze pro ducten. Wanneer er een nieuwe versie komt van de bedkap, geven we onze huidige producten een upgrade in plaats van de hele producten opnieuw te produceren. Zo stoppen we ons oude product in een nieuw jasje”, legt Eef uit.

BLIJVEN VERBETEREN

Om de patiënten zo goed mogelijk te helpen, blijft Micro-Cosmos ontwikke len. “We doen op dit moment onder zoek naar het effect van het product bij patiënten. Zo gaan ze bij het Charité ziekenhuis in Berlijn een jaar lang 2.000 patiënten onderzoeken.

In dat ziekenhuis hebben ze namelijk nog heel veel slaapzalen van 8, en soms zelfs 16 personen. Dat is gewoon te druk als je moet herstellen. Daarom gaan ze bijvoorbeeld op 8-persoons zaal een onderzoek doen waarbij 4 patiënten wel de bedkap gebruiken en de andere 4 niet. Zo kun je de effecten met elkaar vergelijken.”

HARDE CIJFERS

In de toekomst wilt Micro-Cosmos zich nog meer gaan focussen op de harde cijfers. “We willen echt dat weten schappelijk onderzoek uitbreiden. En we willen internationaal uitbreiden. Onze droom is dat ziekenhuizen bij de standaard beddeninkoop onze bedkappen toevoegen. Dat zou echt heel tof zijn.”

5 tips voor startups en scaleups in Gelderland

Het merendeel van de Gelderse ondersteuningsprogramma’s voor startups en scale-ups is onbekend bij de doelgroep. Dat blijkt uit een onderzoek dat KplusV in juni 2022 uitvoerde onder de startups van Startup50 Gelderland.

Hoog tijd dus om daar verandering in te brengen. Wat kun jij doen om het meeste uit de ondersteuningsprogramma's te halen?

We zetten het voor je op een rij.

OVER DE RESPONDENTEN

De meeste startups die hun mening deelden over de program ma's, bevinden zich tussen TRL-niveau (Technology Readiness Level) 3 en 5. Dit betekent dat ze dus ten minste een prototype van hun product beschik baar hebben. Deze startups richten zich met name op duurzame energie, circulaire economie, voeding & agri en sociaal ondernemen. Bijna 70% van hen maakte gebruik van de businessdevelopment coaching en ongeveer 25% van de respondenten vroeg advies rondom financiering en patenten.

Als start-up is het natuurlijk slim om gebruik te maken van de kennis en ervaring van anderen, zoals de onder steuning die programma's bieden en de ervaring van andere startups die al verder in hun ontwikkeling zijn. Hoe maak je daar optimaal gebruik van?

TIP 1: VERDIEP JE IN DE MOGELIJKHEDEN

Neem tijd om je te verdiepen in de omvangrijke mogelijkheden om onder

steuning op te halen. Stel je vraag op meerdere plekken en beslis vervolgens welke supportorganisatie je gaat helpen. Eigenlijk een heel logische tip, maar extra belangrijk gezien het feit dat dus niet alle ondersteunings programma's goed bekend zijn. De faciliteiten zijn er vaak wel! Dus durf te vragen én door te vragen, en geef je zoektocht niet direct op als je op het eerste adres nee krijgt.

TIP 2: WEES JE BEWUST VAN JE EIGEN TRL BIJ FINANCIERINGSVRAGEN

Heb vertrouwen, er is een passende financieringsvorm voor iedere TRLfase. Ondanks het gemiddelde vroege stadium van de respondenten, geeft bijna 50% aan reeds financiering aan getrokken te hebben. Wees je bewust van je eigen TRL en vraag aan de voorkant goed uit of de financier waar je mee in gesprek wil, je al in dit stadium kan helpen. Daarmee voor kom je veel frustratie. Ook hier loont het om breed te oriënteren én te wedden op meer dan één paard.

TIP 3: INFORMEER NAAR MOGELIJKHEDEN VOOR GEBRUIK KOSTBARE APPARATUUR

Dure faciliteiten, een cleanroom of specialistische apparatuur is vaak tegen goede voorwaarden via externe partijen te gebruiken, als je weet waar je moet zijn! Dat kan je cashbehoef te aan het begin van je ontwikkeling sterk verminderen. Informeer bij de supportorganisaties naar mogelijk heden om beschikbare apparatuur binnen het ecosysteem te gebruiken, alvorens te gaan huren of kopen. Veel instituten en zelfs commerciële bedrijven zijn bereid tegen laagdrem-

pelige voorwaarden deze systemen te verhuren aan innovatieve startups.

TIP 4: FINANCIERING OPHALEN VRAAGT DOORLOPEND TIJD

Meer dan 55% van de respondenten geeft aan dat financiering te veel tijd kost. Dat gaat dan zowel over de doorlooptijd als de netto tijd die erin gestoken moet worden. De cheat is dus: begin direct na je closing al weer met gesprekken over de volgende ronde en houd er rekening mee in de planning van je team dat financiering ophalen doorlopend tijd blijft vragen.

TIP VOOR DE SUPPORTORGANISATIES: ZOEK DE SAMENWERKING

Er zijn veel organisaties in Gelderland die zich bezig houden met ondersteuning van startups en scale-ups. Dat is een positieve constatering. Maar we zien dat de zichtbaarheid en herkenbaarheid hiervan bij ondernemers laag is. Voor een goede begeleiding van startups en scale-ups, is het van belang dat deze organisaties gaan samenwerken! Om daarna (samen) meer marketing in te kunnen zetten. Geef prioriteit aan de profilering, zichtbaarheid en vindbaarheid.

Wil je meer weten over het onderzoek of de resultaten en aanbevelingen? Er is een compleet artikel met tips voor het ecosysteem op de website van KplusV te vinden. Of neem contact op met Raymond Bosch, Senior Adviseur Ondernemen bij KplusV, om vrijblijvend te sparren via LinkedIn of e-mail.

Zenon Energy

DUAN VAN ’T SLOT

Energie hebben we overal en altijd nodig

Wereldwijd zien we de energiekosten stijgen. Hierdoor is het belangrijker dan ooit om de opwekking van duurzame energie te vergroten. Daarom ontwikkelt en bouwt Zenon Energy energieopslagsystemen met behulp van titanium celopslag die 25 jaar lang mee kunnen. “Want voor een transitie naar een groene toekomst, zijn batterijen met een lange levensduur nodig”, aldus Duan.

Duan komt zelf uit Zuid-Afrika, maar heeft zich vijf jaar geleden in Neder land gevestigd. Hij vertelt: “Ik heb altijd al een passie voor energie gehad. Daarom ben ik Electronics en Electrical Engineering gaan studeren.” In het afgelopen jaar heeft hij vanuit deze passie Zenon Energy uitgebouwd naar het inspirerende bedrijf dat het nu is.

De energieopslagsystemen van Zenon Energy hebben een zeer lange levens duur. Volgens Duan was een van de inspiratiebronnen voor zijn bedrijf onze eigen zon. “Een van de mooiste dingen die we vandaag de dag kunnen doen? Dat is voor mij zonneenergie! We genereren gratis energie, gewoon van de zon. Hoe gaaf is dat? Vanuit deze visie ontwikkelen wij batterijen die 25 jaar meegaan, net als zonnepanelen. En dat is niet alleen goedkoper, maar ook nog eens beter voor het milieu.”

ONAFHANKELIJKE ENERGIEVOORZIENING IS DE SLEUTEL TOT SUCCES

Doordat de energiekosten hard oplopen, willen steeds meer bedrijven een eigen energie-infrastructuur. En dat is precies wat Zenon Energy kan

bieden: “Tegenwoordig worden veel batterijen gebouwd om weg te gooien. Het moet vervangbaar en goedkoop zijn. Wij willen juist een stukje kwaliteit terug brengen. Wij bouwen voor bedrijven gecontaineri seerde systemen van titaniumaluminiumtechnologie (LTO). Deze technologie wordt al meer dan tien jaar gebruikt in allerlei omstandigheden: van -40C° tot 65C°. Het is een van de veiligste en meest brandbestendige batterijen. Op deze manier kan ieder bedrijf op een veilige manier gebruikmaken van hun eigen energie bron. Zo zijn ze zelfvoorzienend en niet afhankelijk van andere energieleve ranciers.”

Met deze nieuwe technologie, timmert Zenon Energy hard aan de weg. “We hebben op het moment twee lijnen ontwikkeld: de Zenon SuperTitan en de Zenon SuperStrata. De SuperTitan heeft een zeer lange levensduur en laadt snel op. Deze batterij is geschikt om bijvoorbeeld te koppelen aan zonne- of windparken”, legt Duan uit. De SuperStrata batterij maakt gebruik van laminaire luchtstroomkoeling om betrouwbare batterijprestaties te bereiken. “Door de technische innova

ties van ons team, heeft deze batterij een perfecte koeling. Deze opstelling is door de ideale energiedichtheid geschikt voor bijvoorbeeld de verhuur markt en mobiele systemen.”

AMBITIES EN HARD WERKEN

Toen Duan Zenon Energy oprichtte, was de markt niet optimaal. “Ik wil graag andere bedrijven laten zien hoe het anders kan. In Nederland is het een echte uitdaging om een energie systeem als dat van ons van de grond te krijgen. In landen als China hebben ze veel meer systemen beschikbaar om zo’n systeem te bouwen, dan in Nederland. Maar laten we eerlijk zijn, als we geen problemen ondervinden in het leven, wordt het ook maar saai.”

“Ik zie dat door hard werken en ambitieus te zijn, moeilijkheden te overwinnen zijn”, vertelt Duan. “Ik hoop dat we in de toekomst mogen samenwerken met bijvoorbeeld de overheid. Zo kunnen we steeds meer regio’s in Nederland helpen om zelf energie op te wekken. Ik hoop met ons verhaal ook toekomstige engineers te inspireren, want we zitten in een sector waar veel ruimte is voor verbetering en innovatie!

XINTC GLOBAL

Electrolysers voor de productie van waterstofgas

OPGERICHT:

GEVESTIGD

SABEL

Flexibele productie- en opslagruimte voor hernieuwbare energie

OPGERICHT: 2022

GEVESTIGD

Het wereldwijde energieverbruik neemt snel toe. Dat is niet alleen slecht voor onze portemonnee, maar het heeft ook een negatief effect op het milieu. “Deze ontwikkeling vraagt om een omschakeling naar groene hernieuwbare energie in combinatie met energie slimme alternatieven. Daarom ontwikkelen wij flexibe le productie- en opslagunits voor hernieuwbare energie en zelfvoorzie nende systemen. Ze zijn voorzien in de openbare of particuliere behoefte aan energie, licht of warm water”, aldus Bert en Harry.

“Onze energieopslagsystemen zorgen voor een stabiele toegang tot hernieuwbare energie op locaties op afstand. Dankzij het modulaire karakter kan het eenvoudig worden aangepast aan de lokale energiebehoeften en helpt het door peak-shaving. Via het toegankelijke Battery Management System (BMS) worden de batterij-modules bewaakt en betaalbaar.” Bert en Harry willen hun startup steeds verder verbeteren. “We blijven ons constant ontwikkelen om altijd de beste oplossingen aan onze klanten te geven op een zo duur zaam mogelijke manier.”

Met al ruim 25 jaar ervaring als ondernemer is het Wilko’s primaire verantwoordelijkheid om XINTC uit te bouwen tot een toonaangevende OEM van elektrolyers. “XINTC houdt zich bezig met het ontwikkelen, produceren en op de markt brengen van modulaire elektrolysers voor de productie van (groene) waterstofgas. En dan met name voor toepassing in de gebouwde omgeving, transport en industrie. Windmolens en zonneparken zijn onze belangrijkste energiebron nen.”

Als we de CO2-emissie willen terugdringen, moeten we stoppen met het gebruik van fossiele energiebronnen, stelt Wilko. “XINTC speelt daarom in op de behoefte van de markt naar schaalbare en betaalbare capaciteit. We willen groene waterstof produ ceren tegen de laagst mogelijke kostprijs, zonder daarbij gebruik te maken van kwetsbare membranen en schaarse aardmetalen. We streven naar efficiënte, simpele en betrouwbare systemen met lage onderhoudskosten.”

XINTC wil het verschil maken in het middensegment van de wereldwijde markt voor elektrolysers. “Ons doel?“ Op drie continenten productielocaties inrichten om van daaruit klanten effectief te kunnen leveren.”

"Een schone en betaalbare energiedrager"

Energiemonitoringssysteem met live energie-inzicht

TEC RES EARN-E

OPGERICHT: 2019

GEVESTIGD IN:

Van jeugdvrienden naar busines spartners: Luuk en Roel hebben hun handen ineen geslagen en de sprong gewaagd. “We vinden het belangrijk dat duurzame energie en energie besparing voor iedereen toegankelijk is. Met EARN-E zorgen we ervoor dat we controle krijgen over ons energie verbruik. EARN-E is door zijn innova tieve ontwerp het meest betaalbare energiemonitoringssysteem met live energie-inzicht op de markt.”

En zo’n systeem is hard nodig. Want de prijs van energie is dit jaar 86 procent hoger ten opzichte van vorig jaar. “De kern van onze innovatie is de EARN-E energiemonitor voor de slimme meter. De energiemonitor produceren we in Nederland en is gemakkelijk aan te sluiten op de slimme meter. Plug & play! Bij een slimme meter heb je alleen toegang op het energieverbruik in het verleden, maar door deze energiemonitor aan te sluiten, lezen we de slimme meter realtime uit. Het is onze ambitie om marktleider te worden op het gebied van live energiegegevens. Dit kunnen we bereiken omdat we een betaalbaar massaproduct hebben, waar een groeiende vraag naar is.”

DEFT POWER

OPGERICHT: 2020

GEVESTIGD IN: ARNHEM

In 2020 zijn Jacob, Marc en Remco Deftpower gestart. Een bedrijf dat het elektrificeren van auto’s een boost geeft. “Ons huidige energiesysteem

kan de transitie naar elektrische auto’s niet aan”, vertellen de oprich ters. “De enige oplossing is een slim platform dat al die laadtransacties kan managen. Per jaar kunnen elektrische rijders 1.000 euro meer verdienen als ze hun auto-batterij als opslagmedium aanbiedt aan netbeheerders. En daar helpen wij hen graag bij verder.”

En dat allemaal op een zo duurzaam mogelijke manier. “Om niet meer af hankelijk te zijn van fossiele brandstof fen gaan we over op zonne-energie. Maar de zon schijnt alleen overdag. Daarom hebben we bedacht dat de elektrische auto’s de zonneveld-ener gie kunnen opslaan en ´s avonds inzetten, zodat jij geen gas meer nodig hebt. Onze grootste uitdaging is letterlijk het versnellen van de markt. En uiteindelijk hopen we dat ons bedrijf het meest efficiënte energiesysteem in Europa wordt.”

PROTON TECHNOLOGIES

OPGERICHT: 2019 GEVESTIGD IN: DIEREN

Menno Koeman (31) wil met Proton Technologies de waterstofenergietransitie versnellen. Daarvoor maakt het bedrijf gebruik van een speciaal membraansysteem, waarover nog maar weinig bekend is. "En het mooie is: het materiaal van dit systeem wordt gewoon in Gelderland gemaakt!”, vertelt Men no. Proton Technologies ontwikkelt zo een energie-efficiëntere brandstof. Dat kan niet alleen de uitstoot van broeikasgassen terugdringen, maar er ook voor zorgen dat onze samenleving steeds minder afhankelijk wordt van fossiele brandstoffen.

Zijn grootste uitdaging? “Als onder nemer moet je van allerlei zaken iets weten, ook als je er eigenlijk geen

"Thuisbatterij en zakelijke energieopslag"

CHARGED

Thuisbatterij en zakelijke

energieopslag

OPGERICHT: 2020

GEVESTIGD IN: NIJMEGEN

Het huidige elektriciteitsnetwerk loopt op steeds meer plekken in Nederland tegen de grenzen aan. Op sommige plekken zie je zelfs al dat grenzen worden overschreden. En daar willen Twan en Roland iets aan doen.

kaas van hebt gegeten. Daarom wil ik in de toekomst mijn personeelsbestand ook uitbreiden. Want zo kan ik meer kennis in huis halen én kan ik laten zien dat technologie geen geitenwollensokkenfeestje of subsidiegat is, maar ook echt concurrerend kan zijn met bestaande technologische oplossingen.”

“Charged is eigenlijk een uit de hand gelopen hobby. We hebben allebei een batterijen-tic. Vanuit het klein schalig testen van batterijpakketten zijn we doorgegroeid naar consul tancy voor bedrijven op het gebied van fiets- en botenaccu’s naar het ontwikkelen van onze eigen producten voor MKB-bedrijven.”

Doordat steeds meer mensen van het gas af willen, raakt het elektrici teitsnet vol. Dit willen Twan en Roland opvangen. “Batterijen zijn een van de manieren waarop er buffercapaciteit aan het elektriciteitsnet kan worden toegevoegd. We willen een serieuze bijdrage leveren aan de energietran sitie, door het bedenken, maken en op de markt brengen van creatieve en innovatieve concepten in een ecosysteem van Nederlandse en Europese bedrijven.”

Green covery

PETRA VOSSENBERG

Technologie om afvalstromen te upcyclen

De technologie van voedselproductie ontwikkelt zich steeds meer. Ook Greencovery heeft daarbij een waardevolle bijdrage. Als startup halen zij ingrediënten uit zijstromen van de voedselverwerkende industrie die weer toegepast kunnen worden in voedingsproducten. “Met Greencovery blazen we nieuw leven in ingrediënten die anders verloren zouden gaan.”

Letterdesk foto Kevin Canales

Een gloednieuwe technologie. Dat is wat Greencovery heeft ontwikkeld. “Met onze technologie kijken we of we vanuit afvalstromen waardevol le ingrediënten kunnen halen om ze vervolgens toe te voegen aan andere levensmiddelen. Hierbij focussen we vooral op afvalstromen rijk aan ami nozuren, organische zuren, vezels en eiwitten.” Petra is market exploration lead bij Greencovery. Ze kijkt onder andere waar de ingrediënten vanuit de zijstroom terecht kunnen komen en welke bedrijven er interesse hebben in deze circulaire producten.

HOGE ZUIVERHEID

Ondanks dat de ingrediënten geupcycled zijn, is de kwaliteit super goed. “We halen heel selectief een ingrediënt uit de zijstroom. Dat doen we met een vrij hoge zuiverheid, op een voordelige manier. We krijgen ook steeds beter zicht op waar onze technologie waarde kan toevoegen. Daardoor weten we nog sneller bij wat voor bedrijven we terecht kunnen voor de zijstromen. Want degene die de zijstroom heeft is niet gelijk degene die ook de ingrediënten gaat gebruiken.” De eerste ingrediënten zijn dan ook al een feit. “We werken op dit moment

met verschillende partijen samen. Zo hebben we als eerste een bananensmaakstof gemaakt op een grotere schaal. Het is een clean label smaak voor sportvoeding, bakkerij en zoetwaren, 100% circulair met lage koolstofvoetafdruk.”

Petra gaat verder: “Op dit moment zijn we ook bezig om van parmezaanse kaas resten een extract te maken dat je weer als smaakstof kan gebruiken voor bijvoorbeeld snackapplicaties, zoals een kaascroissant. Maar ook als smaakversterker in plantaardige vleesvervangers .”

VOEDSELVERSPILLING VERMINDEREN

Zo'n 20 procent van ons voedsel wordt verspilt tijdens het verwerken ervan. “Met Greencovery willen we maar al te graag een steentje bijdragen om die voedselverspilling verminderen. Want we hoeven niet elke keer nieuwe ingrediënten te maken om een beter product te creëren.”

SAMEN NAAR EEN DUURZAME TOEKOMST

Tijdens het ondernemen sla je geheid een keer de plank mis. Maar dat zijn

wel de leermomenten die je onthoudt en met je meeneemt, weet Petra. Ook zij heeft bij Greencovery voor uitdagingen gestaan. “Communica tie is heel belangrijk en dat verloopt gelukkig ook steeds beter. Maar in het begin ben je vaak nog zoekende. Hoe kom je in contact met bedrijven, hoe benader je ze en hoe onderhoud je vervolgens het contact? En we heb ben best een klein team, dus je staat constant op scherp: waar focussen we ons op? Daarin moeten we helaas concessies doen en sommige dingen laten liggen.”

Maar in de toekomst zien ze dat anders voor zich. Greencovery blijft zichzelf ontwikkelen om een zo duur zaam mogelijke impact te maken. “In de toekomst willen we nog veel meer ingrediënten op de markt brengen en daar hebben we meer capaciteit voor nodig. Dat betekent dat we willen groeien. En daarbij staan we altijd open voor nieuwe projecten die ook weer nieuwe mogelijkheden bieden voor de toepassing van onze tech nologie. Want alleen zo groeien we samen verder.”

Broedplaatsen in de Achterhoek – de verbindende factor

Samenwerken met ondernemers is de kern van de drie startup-broedplaatsen in de Achterhoek. Ze omvatten drie thema’s: (technologische) dienstverlening bij De Steck in Doetinchem, maakindustrie bij SmartHub Incubator Industry in Ulft, en agrarische specialismen bij De Marke in Hengelo. Ze zijn alle drie een initiatief van (vaak grotere) ondernemers die samen met startups willen komen tot verdere innovatie en groei. Hieronder een focus op de eerste twee: De Steck en de SmartHub Incubator Industry. Ze worden gefaciliteerd door Achterhoek Ambassadeurs.

tekst Frank Thooft

"Je komt hier als startup altijd een ondernemer tegen waar je wat mee kunt."

Scan de QR-code voor meer informatie over Achterhoek ambassadeurs

Scan de QR-code voor meer informatie over Achterhoek shii

Scan de QR-code voor meer informatie over Achterhoek De Steck

In De Steck werken permanent zo’n dertig startups die door de acht founding fathers, gevestigde bedrijven, een boost krijgen voor hun business. Regelmatig krijgen startups een opdracht van de founding fathers of worden via hun netwerken verder geholpen, vertelt oprichter Henk Janssen: “We wilden echt een dynamische broedplaats creëren waar startups en gevestigde bedrijven elkaar konden ontmoeten en waar innovatie en groei door verbinding ontstaat. En dat is gelukt. Inmiddels hebben al zo’n honderd bedrijven zich aangesloten. En ze vliegen ook weer uit, zoals dat ICT-bedrijf dat drie jaar geleden alleen begon en nu zestien mensen in dienst heeft. Juist dankzij die vliegwielfunctie die wij bieden. Overigens is het niet alleen halen geblazen: je moet als startup ook willen participeren, meedenken, meegroeien. Maar voor een beetje startup is dat juist de uitdaging! Je komt hier als startup altijd een onder nemer tegen waar je wat mee kunt. We verbinden in De Steck onder meer met een Stecker Café, met

Masterclasses, met een Grand Café, en met een Steck Battle, een ondernemingsverkiezing voor heel de Achterhoek, waarbij we veelbelovende bedrijven in het zonnetje zetten. Dit jaar doen we dat op 20 oktober in De Steck, want hier is het epicentrum van de verbinding en de innovatie. Kom gerust kijken!”

EEN PLEK MET DE FOCUS OP SLIMME MAAKINDUSTRIE

Om je prototype te upgraden tot een professioneel product moet je bij SmartHub Incubator Industry zijn. Startups krijgen hier de gelegenheid hun businesscase scherper te stellen door de feedback van de geves tigde ondernemers uit deze hub. En regelmatig worden er in het Frank Daamengebouw op het DRU Industriepark in Ulft speciale pitchavonden georganiseerd waarbij startups hun ideeën kunnen pitchen voor de maakindustrie-ondernemers die hierbij zijn aangesloten. Vaak worden hierna een-tweetjes gevormd om het prototype van de startup ver der te professionaliseren.

Projectmanager is Gerben Peet. “Wij willen als ondernemers de innovatie kracht van de Achterhoek naar een hoger plan tillen en nog meer innova tief talent aantrekken. Daarom zetten we ons in om binnen de maakindustrie en de smart industry slimme en ambi tieuze startups en ondernemers samen te brengen. We ondersteunen goede ideeën ook financieel: met een voucherprogramma, en binnenkort ook met een investeringsfonds, waar we nu de laatste hand aan leggen.” Gerben legt ook de link naar de agrarische wereld als dat moet, zoals bij de succesvolle startup die recent een machine voor het bestrijden van de Japanse Duizendknoop heeft ontwikkeld. “Die hebben we bij de WUR geïntroduceerd. Wij deden het technologische deel; zij het agrarische. Ook hier geldt: met samenwerking kom je verder.”

Soluxa is een startup van de Radboud Universiteit Nijmegen en ontwikkelt gekleurde zonnepanelen. “We richten ons hierbij vooral op gevels. Het wordt steeds belangrijker om gebouwen energieneutraal te maken. Voor hoogbouw is dit erg inge wikkeld, omdat deze gebouwen maar een relatief klein dakoppervlak hebben. De innovatie van onze gekleurde zonnepanelen maakt het mogelijk om zonnepanelen op vrijwel alle soorten gevels aantrekkelijk toe te passen. De panelen hebben een hoog rendement, terwijl de meerprijs ten opzichte van zwarte panelen beperkt is.”

En dat allemaal zo duurzaam mogelijk. “Soluxa gaat de overbelasting van ons elektriciteitsnetwerk tegen: zonne panelen op gevels hebben het grote voordeel van een goed gespreide energieopbrengst gedurende de dag. Dit zorgt voor veel minder piekbelas ting op het net dan zonnepanelen op het dak.” De grootste droom van Lourens? “Gekleurde zonnepanelen op daken in heel Europa.”

Roel en Luc Bleumer vinden dat klimaatveranderingen harder gaan dan hun lief is. Met Volta Energy zetten zij zich daarom in voor de energietran sitie. “Volta Energy is een scale-up die mobiele energievoorzieningen maakt die werken op zonnepanelen en bat terijen. Zo bieden we een duurzaam, betaalbaar alternatief voor de die selaggregaat: onze Zon-Aggregaten. Dat is zonne-energie as a service”, vertellen ze.

WATTSUN

POP-UP POWER

VOLTA ENERGY

Koen en Bart ontmoetten elkaar tijdens hun studie op de HAN en hebben daarna samen Wattsun opgebouwd. “We wilden duurzame energie overal beschikbaar maken”, vertellen ze. Daarom hebben ze een uniek batterijsysteem ontwikkeld, waardoor je als gebruiker eenvoudig stroom meeneemt naar elke locatie.

Koen: “Zet de Wattsun neer, steek de stekker erin en je hebt stroom.”

De twee ondernemers willen een zo groot mogelijke impact leveren aan de energietransitie. “Een duurzaam en innovatief product is ontzettend belangrijk voor visionairs en voorlopers op de markt. Maar om echt door te breken naar de grote markt, zijn andere zaken minstens net zo belangrijk: leverbetrouwbaarheid, track-record en kostprijs bijvoorbeeld.”

In het afgelopen jaar heeft Wattsun een flinke groei doorgemaakt. “Vijf jaar geleden hadden we één medewerker. Inmiddels zijn we met 12!” En met zo’n groei komen mooie toekomstdromen tot stand: “Uiteindelijk willen we een batterijsysteem ontwikkelen dat nooit meer leeg gaat. We zijn al aardig op weg. Zo willen we samen met andere pioniers werken aan een emissievrije toekomst.”

Mobiele energievoorzieningen die werken op zonnepanelen en batterijen

Draagbaar batterijsysteem

Gekleurde zonnepanelen

OPGERICHT:

voor

STAXXER

Software voor geautomatiseerde btw-aangiftes

Staxxer maakt btw-administratie makkelijk en betaalbaar voor online verkopers. Het bedrijf ontwik kelt software waarmee ondernemers hun btw-aangiftes in Europa kunnen automatiseren. “Hoe dat werkt? Door je webshop, Amazon-profiel of bol. com-account aan de Staxcloud te koppelen, wordt het verschuldigde BTW per land berekend en geven onze Staxxers dit lokaal aan”, legt Ties uit. Dat bespaart je veel tijd én geld.

OPGERICHT: 2021

GEVESTIGD IN: NIJMEGEN

Doordat Staxxer op een slimme en innovatieve wijze fiscale compliancy digitaliseert, zorgen ze ervoor dat hun dienstverlening aansluit bij de snelle mindset van e-commerceonderne mers. Hun toekomstdroom? “De groot ste worden in Europa met een volledig geautomatiseerd btw compliance portal voor e-commerce. Maar dan is het wel belangrijk dat we niet harder gaan dan ons product aankan. Balans is belangrijk.”

SPACE XYZ

Metaalpoeder uit lokale productie

SpaceXYZ bestaat uit een groep in genieurs met verschillende kwaliteiten. Samen zorgen ze ervoor dat kleine batches metaalpoeder lokaal kunnen worden geproduceerd.

“Metalen worden gewonnen uit de aarde, dan gaan ze door naar de pro ductie en zodra het product overbo dig is, wordt het weggegooid, of in het beste geval gerecycled. Onze Powder On Demand unit maakt hier een einde aan. Wij maken van elk metaal, een bruikbaar metaal.”

OPGERICHT: 2017 GEVESTIGD IN: ACHTERHOEK

Met deze kleinschalige oplossing kunnen bedrijven uiteindelijk hun eigen metaalpoeder produceren. “Voor ons was het belangrijk om niet alleen de technologie te realiseren, maar ook om een circulair proces te kunnen maken. Poeder omzetten in metaal, om het vervolgens weer om te zetten in hetzelfde bruikbare poeder dat het eerst was. Deze kleinschalig heid is van belang, omdat het recyclen van metalen leidt tot veel transporten en degradatie van de zuivere metaal leveringen.”

EnginX maakt vanuit Nederland, Australië en de VS softwarediensten waarmee machinebouwers hun ontwerp- en assemblageprocessen efficiënter, sneller en foutloos laten verlopen. “Wij brengen data uit meerdere bronnen bij elkaar en zorgen ervoor dat de juiste informatie bij de engineer terecht komt. Zo worden veelvoorkomende fouten en vertragingen in de productie tegengegaan. Een organisatie kan zo kennis waarborgen en veel complexer te werk gaan, zonder toename van risico’s.”

En dromen over de toekomst doen ze bij EnginX ook: “Zorg dat je de juis te mensen om je heen verzamelt en dat je het samen doet. Zo willen we innovatie brengen in de maakindustrie waardoor Industry 4.0 écht voor ieder een binnen handbereik ligt.”

TIBACH ANDRÉ EVERS & GUIDO KRIEGER

Wereldwijd is er geen andere partij met dit idee

tekst Letterdesk foto Kevin Canales

Je ziet de Japanse Duizendknoop tegenwoordig overal. Deze invasieve exoot is moeilijk uit te roeien. Daardoor verdringt hij inheemse plantensoorten en kan hij schade veroorzaken aan gebouwen, wegen en leidingen. Ingenieursbureau TIBACH (Technisch Innovatie Bureau Achterhoek) ontwikkelde een nieuwe, innovatieve methode om de Japanse

Duizendknoop te bestrijden. “En we zijn nog lang niet klaar”, vertelt projectleider André. “We willen ook andere exoten bestrijden.”

De TIBACH-methode om de Japanse Duizendknoop te bestrijden, ontstond eigenlijk per toeval. “Ik ben medeoprichter van stichting ClubGreenUp”, vertelt André. “Daarmee stimuleren we clubs en verenigingen om te helpen bij het ontwikkelen van nieuwe natuur op braakliggende terreinen. Toen we bezig waren met het plaatsen van fruitbomen kregen we te maken met de Japanse Duizendknoop. Voor ons toen nog een heel nieuw en nietszeggende plant.”

VAN FRUITBOMEN PLANTEN NAAR INVASIEVE EXOTEN BESTRIJDEN

Maar de Japanse Duizendknoop is een plant die veel schade aanricht aan infrastructuur en daarbij geen toegevoegde waarde heeft aan de biodiversiteit in Nederland. Langs bruggen, kades en autobanen is de plant niet meer weg te denken. Toen André erachter kwam dat er eigen lijk geen geschikte methode was om de plant te bestrijden, is hij met zijn oud-collega’s zelf aan de slag gegaan.

“We hadden geconstateerd dat de plant in het najaar bovengronds afsterft en zich terugtrekt onder de grond om bescherming te zoeken tegen de winterkou. Zo kwamen we op het idee om eens een wortelstok van

de plant uit te graven, om te zien hoe deze op kou reageert.”

Zo gezegd, zo gedaan. “Dus toen hebben we een wortel van de plant uitgegraven en thuis in twee glazen potten op een vensterbank gezet. Toen de planten activiteit begonnen te vertonen en de eerste wortels eruit kwamen, hebben we één van de pot ten 24 uur met -10 graden in de vriezer gezet. Toen we de twee potten na 24 uur naast elkaar zetten, hebben we geconstateerd dat er geen leven meer zat in de plant die uit de vriezer kwam. Zelfs na een maand zag je de plant nog steeds wegrotten in de pot”, legt André uit.

HOE WERKT DE METHODE?

“We hebben dus ontdekt dat kou dodelijk is voor de plant. Daarom hebben wij vriespijpen ontwikkeld die door boren in de grond worden aan gebracht. Door deze pijpen gaat koel vloeistof van wel -35 graden, zodat de grond rond die pijp bevriest. Vorig jaar in Gendringen hebben we de eerste pilot gedraaid met Wageningen University & Research (WUR).

Zo hebben ze gekeken wat het bodemleven doet. Daarbij heeft WUR aangetoond dat alleen de exoot na de behandeling verdwijnt, en dat de micro-organismen en de zaadbank in de bodem niet worden aangetast.”

EENMALIGE BEHANDELING

Wereldwijd is er geen andere partij die planten op deze manier bestrijdt.

“Deze methode is helemaal door ons zelf ontwikkeld en dat hebben dan ook gelijk laten vastleggen in een patent.”

De TIBACH-methode brengt een hoop effectieve voordelen met zich. “Het is een milieuvriendelijke methode, het bodemleven rondom de plant blijft namelijk intact. Nieuwe uitbraken worden voorkomen omdat ook de bo vengrondse takken ter plekke worden mee-bevroren en er geen transport van levende delen meer nodig is. Door transport ontstaan namelijk nieuwe besmettingen. Daarnaast is het een eenmalige behandeling die op afstand is te monitoren.”

TECHNISCHE ONDERSTEUNING

TIBACH gaat de machines leveren aan partners die de behandelingen in het veld uitvoeren. “Zo concentreren we ons op het doorontwikkelen om de methode uiteindelijk toe te passen op kleine en grote uitbraken. En als dat allemaal staat, gaan we verder met de rest van de invasieve exoten.”

Veel ruimte voor startups in Apeldoorn

Apeldoorn is een stad waar innovatie en startups een belangrijke plaats innemen. Apeldoorn, als 11e stad van Nederland, is een banenmotor voor de Cleantech Regio met meer dan 100.000 arbeidsplaatsen meer dan 10.000 bedrijven. Voor toonaangevende bedrijven in de maakindustrie, informatieen veiligheidstechnologie, transport & logistiek, gezondheidzorg en toerisme is Apeldoorn een stevige en bestendige thuisbasis. De stad huisvest kenniscentra waar ondernemers, onderwijs, kennisinstellingen en overheid samenwerken: het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering en NewTechPark. We zoomen hierbij in op drie interessante onderdelen: de Spoorzone, de Binnenstad en het Zwitsalterrein.

tekst Frank Thooft

Roelof de Graaf is programmamanager voor de Spoorzone. “We ontwikkelen rond het station een gebied waar 3.000 woningen komen, met 25.000 tot 30.000 m2 ruimte voor onderwijs en bedrijven, waaronder ook flexruimtes, gelegenheid is voor met name innovatieve ondernemingen en onderwijsinstellingen die zich specia liseren op het gebied van veiligheid. Dat betreft zowel nieuwe startups als gevestigde bedrijven. In september opent het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering. In een tweede fase breiden we uit met tussen de 60.000 en de 80.000 m2. We hebben hier in Apeldoorn van oudsher al de Politieacademie en de Koninklijke Marechaussee: die vormen de basis voor kennisoverdracht aan en met jonge innovatieve bedrijven die zich kunnen specialiseren op het gebied van digitale veiligheid. We streven ernaar om bedrijven te laten samen

werken en kennis te delen. Het wordt een soort Safety Valley, zou je kunnen zeggen. Dé nationale hotspot voor actuele kennis en kunde over digitali sering en veiligheid.”

AAN

Mike van Woudenberg, Apeldoornse ondernemer die startups stimuleert

BINNENSTAD

In de binnenstad komen steeds meer initiatieven voor startups, merkt Mike van Woudenberg. De Apeldoorner is vastgoedondernemer en exploiteert met zijn bedrijf Ultimate Workspace in Apeldoorn tien locaties met kan toorvilla’s en staat daarnaast startups vaak met raad en daad bij. Hij is ook de initiatiefnemer van de Apeldoorn Business Award, dat dit jaar alweer de vijfde editie kent. Mike: “We geven met deze award serieuze aandacht aan goed en vaak ook innovatief onderne merschap. We bouwen er bovendien een community mee: ondernemers leren elkaar hierdoor beter kennen. In oktober maken we de winnaar van dit jaar bekend. Een echt mooi startup-initiatief in de binnenstad is Hashtag Workmode, een co-wor king space speciaal voor vrouwelijke ondernemers. Daar zitten nu al meer dan veertig vrouwelijke ondernemers, die werken aan de ontwikkeling van hun bedrijf. De gemeente Apeldoorn ondersteunt het ondernemen in de binnenstad op een goede manier, en daar kunnen startups ook van profite ren. En je ziet dat gevestigde bedrijven ook verbindingen aangaan met startups. Een investeerder zoals

Grehamer Invest adviseert startups ook, naast hun vastgoedwerk. Dat betekent dat er links ontstaan met gevestigde ondernemers. Apeldoorn wordt op deze manier steeds meer een networking community voor ondernemers!”

IMPACT PLEK

Op het Zwitsalterrein zijn veel inno vatieve ondernemers te vinden. “Het gaat hier vooral om het innovatieve denken”, zegt Wiebe Bakker. Hij is aanjager van de Impact Plek. “Hier zitten startups die impact maken. Impact op de nieuwe economie. Mensen die bezig zijn met de transitie naar de nieuwe economie, en welzijn en welbevinden hoog in het vaandel hebben. Wat wij doen is deze mensen bij elkaar brengen. Met bijvoorbeeld een tafel van betekenis, waarbij elke keer een andere bevlogen onderne mer vertelt over zijn nieuwe economie-bedrijf, met een BCorptraject om duurzamer te kunnen ondernemen, met sessies om je te in spireren tot betekenisvol ondernemen, tot en met een Impact Festival dat we elk jaar organiseren. Wij kijken naar vernieuwers, naar startups die nieuwe dingen durven en uitvoeren.

En dat doen we niet alleen; de gemeente Apeldoorn doet mee, betekeniseconomielector Kees Klomp is aangesloten, allerlei grotere ondernemingen zijn aangehaakt en ook steeds meer startups vinden hier hun inspiratie. Want alleen samen kun je tot meer vernieuwing komen, kun je impact maken.”

"We geven met deze award aandacht aan innovatief ondernemerschap."

Scan de QR-code voor meer informatie over Gemeente Apeldoorn

Creatieve brainstorm sessie

Gashouders

PIETER MANS

Lokaal geproduceerd biogas opslaan

We horen het vaak in het nieuws: ons aardgas raakt op. Daarom zijn we samen druk bezig om energie te produceren uit hernieuwbare, duurzame bronnen. Een voorbeeld van zo’n duurzaam alternatief is biogas. En dat is precies waar Gashouders zich mee bezighoudt. Pieter Mans vertelt: “Door samen te werken met producenten, toeleveranciers en afnemers, geloven we dat we circulaire ketens rendabel kunnen maken. Met de inzet van lokaal geproduceerd biogas bieden we een schoon, schaalbaar en breed toegankelijk alternatief voor diesel.”

tekst Letterdesk foto Kevin Canales

Bij zijn voormalig werkgever was Pieter al bezig met groengas en biogas. “Ik zat al in het wereldje en zag dat er veel mogelijkheden en kansen lagen. Een van de dingen die ik opmerkte, was dat bij biogasproducenten een groot deel van het gas niet nuttig gebruikt werd. Ik dacht: dat kan toch beter? Vooral in deze tijd met een tekort aan duurzame energie.” Vanuit deze visie zijn Peter en zijn medeoprichters, Jan Willem Eising en Jelmer Kalff, Gashouders begonnen.

IMPACTVOLLE IDEEËN

Het begon allemaal in 2019, toen de mannen twee ideeën op tafel hadden liggen. “Het eerste idee had betrek king op festivals”, legt Pieter uit. “Maar door de pandemie kwam een groot deel van de evenementensector stil te liggen. Hierdoor zijn we gaan focussen op ons tweede idee.”

Zo kwamen de mannen terecht bij de bouwsector. In deze sector is namelijk veel energie nodig en door de stikstofcrisis moet ook de bouw verduurzamen op hun energieverbruik. Pieter: “Biogas is daarom een mooie oplossing voor deze sector! Zo lossen

we twee problemen in één keer op: we kunnen biogas nuttig inzetten en we verlagen de emissiecijfers in de bouwsector.”

PRACTICE MAKES PERFECT

Maar hoe werkt dat nou precies, bio gas nuttig inzetten? Pieter legt uit: “Er werd altijd gedacht dat het niet mogelijk was om biogas onder hoge druk op te slaan. Hierdoor werd het lastig om biogas te transporteren. En dat is waar onze oplossing om de hoek komt kijken: we zijn gaan onderzoeken hoe het zit. Onder welke condities kun je biogas wel opslaan?”

“Na lange uren in het lab, hebben we een vulstation ontwikkeld. Met een combinatie van de juiste kennis, het juiste onderzoek en de juiste compo nenten hebben we een nieuw ontwerp vervaardigd. En het belangrijkste resultaat? Er is geen diesel meer nodig! Op plekken waar diesel ver vangbaar is, kan nu biogas gebruikt worden. Onze eerste klant is zelfs zo tevreden, dat ze alleen nog maar biogas willen gebruiken. Dat is een vet resultaat én daar doen we het voor!”

EEN KRACHTIGE KETEN

Voor de organisatie van deze oplos sing brengt Gashouders verschillende partijen bij elkaar. Zo wordt er samen gewerkt in één keten, van producen ten van biogas, tot eindgebruikers.

“We zijn vanaf 0 begonnen. Om één keten te bouwen hebben we verschil lende gespecialiseerde partijen benaderd. Zo kunnen we als kleine organisatie toch een volledige keten bouwen met een volwaardig product.”

En het mooiste aan de duurzame energiesector? Dat is volgens Pieter de samenwerkingen tussen de bedrijven. “Op het nieuws horen we alleen de negatieve dingen: dat we bijvoorbeeld onze klimaatdoelstellingen niet halen. Maar in de praktijk zijn we er juist volop mee bezig. Er is een hoge bereidheid om kennis te delen en risico’s te nemen om nieuwe innovaties te onderzoeken. De oplossingen voor een duurzame toekomst zijn er, we moeten alleen anders durven denken en door dat stukje koudwatervrees heen!”

THOLIN ROBOTS

Oplossingen voor verkorting insteltijd robots

OPGERICHT: 2019

GEVESTIGD IN: ARNHEM

Een robot goed instellen is een lastige klus, waar veel tijd in gaat zitten. Een probleem waar veel mkb’ers tegenaan lopen: doordat deze bedrijven vaak wisselende orders hebben is het instel len van een robot niet effectief. Remco Hoftijzer werkt met THOLIN Robots hard aan oplossingen om de insteltijd van robots te verkorten.

Een van die oplossingen is het zoge noemde Control Suit. Met dit pak doe je simpelweg een beweging voor die de robot vervolgens kopieert. Remco: “Uniek en innovatief: de robot is direct geprogrammeerd en orders zijn hierdoor makkelijk te automatiseren.”

En Remco’s grootste droom? De inter nationale markt betreden om robots te verkopen of te verhuren.

SEA’ SONS

Koppeling kleding en technologie, waaronder kleur veranderende zwembroeken

OPGERICHT: 2017

GEVESTIGD IN: APELDOORN

Tom: “Met SEA’SONS brengen wij beleving in kleding. Door technolo gie en textiel te koppelen, creëren we kledingstukken die niemand ooit eerder heeft gezien. En dat zorgt voor een hoop plezier, opwinding en enthousiasme. Het bekendst zijn onze zwembroeken die van kleur verande ren wanneer ze in contact komen met water.” Maar daar houdt het niet op. “We willen dat iedereen de mogelijk heid heeft om het SEA'SONS-gevoel te ervaren, niet alleen in de zomer, maar het hele jaar door. Dat is waarom we hebben besloten om het merk uit te breiden.”

Alleen kom je ver, samen kom je verder. Dat is hoe SEA’SONS te werk gaat. “En we vinden het belangrijk dat onze producten eerlijk worden gemaakt. Daarom produceren we al onze producten binnen de EU. Op dit moment liggen we met onze kleding in 60 winkels, maar wat mij betreft mag daar nog wel een nulletje achter. Uitbreiden dus!”

"Met iSuite helpen we de mkb’s"

I@CONTROL

Industriële software tools voor productie- en maakindustrie en machinebouwers

OPGERICHT: 2019

GEVESTIGD IN: ACHTERHOEK

Eigenaar René Ebbers is ondernemer in hart en nieren. “Ik heb de drive om met het meest ontastbare product ter wereld, software, bij te dragen aan innovatieslagen van onze maakindus trie. Ons innovatieve softwareproduct iSuite lost enorm veel vraagstukken. Zo maken we SMART-industry bereikbaar voor MKB’s. De webcloudoplossing verkleint namelijk de noodzaak van het verkrijgen van technisch personeel.”

"Samen kom je verder"

Ook draagt iSuite bij aan het energie vraagstuk. René: “Door het efficiënter laten werken van nieuwe, maar met name ook bestaande installaties, productielijnen of machines kunnen we zuiniger met energie en materiaal omgaan. Door Ai toe te passen in softwareonderdeel iTools worden in stallaties beter, slimmer en efficiënter.”

René heeft zijn toekomstplannen al klaar staan en wil verder inspelen op het duurzame aspect. “We willen nog meer bijdragen leveren aan duur zaamheid van ons centrale brein, door met energiemetingen en slim schakelen ook bestaande installaties energiezuiniger te maken.”

TWORBY

BOMBO BIKES

Elektrische stadsfiets

BONDI

Vanaf zijn zestiende is Thierry al bezig met het opknappen van fietsen om deze vervolgens weer te verkopen. Ook elektrische fietsen kwamen aan bod. “Ik merkte dat die superpraktisch zijn, maar gewoon niet comfortabel en stijlvol.” Dat kon anders, dacht Thierry. “Ik ben bezig met de ontwikkeling van een nieuw soort elektrische fiets. Eentje die veel beter aansluit op de huidige behoeftes van stedelingen.”

Duurzame e-bikes, e-steps en andere duurzame voertuigen voor reizigers in steden

OPGERICHT:

Tworby zet zich in om zoveel mogelijk mensen zo lang mogelijk mobiel te houden met behoud van hun eigen fiets. Bob: “Denk aan ouderen, maar ook aan mensen die om medische redenen niet meer kunnen fietsen, zoals Parkinson of niet-aangeboren hersenletsel.”

Dit doet Tworby met een unieke ombouwformule die het mogelijk maakt om vrijwel iedere (elektrische) tweewieler om te bouwen tot een driewieler. Hierdoor kunnen mensen hun eigen vertrouwde tweewieler behouden, maar toch genieten van de stabiliteit van een driewieler.

De Tworby wordt gemaakt bij De Voorwerkers, een sociaal werkbedrijf. Zo speelt Tworby niet alleen in op zelfredzaamheid, vitaliteit en vrijheid, maar helpen ze ook bij arbeidsparti cipatie voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

En zo is Bombo Bikes ontstaan. “Met een stijlvol design, een comfortabele zitplek voor twee personen én opbergruimte voor spullen biedt de Bombo Primo van Bombo Bikes veel meer dan de reguliere elektrische fietsen. Dit maakt de Bombo Primo de ideale elektrische stadsfiets”, stelt Thierry. “Met Bombo Primo zullen mensen nog vaker een elektrische fiets gebruiken in plaats van bijvoorbeeld een auto. En dat bevordert de leef baarheid in de grote steden.” Het doel van Bombo Bikes is dan ook om over de hele wereld mobiliteitsconcepten neer te zetten die de leefbaarheid een boost geven!”

We reizen steeds meer. Zelfs voor de kleinste afstanden pakken we onnodig de auto. Chingiskhan Kazakhstan en Max Schalow vonden dat daar veran dering in moest komen. “We moeten duurzamer reizen om steden groener en veiliger te maken. Met Bondi veran deren we de mindset van mensen. We maken duidelijk dat je helemaal geen auto nodig hebt om je in de stad te verplaatsen.”

Bondi biedt duurzame e-bikes, e-steps en andere duurzame voer tuigen aan voor reizigers in steden. Dat combineren ze met een simpel én betaalbaar servicemodel. Zo maken ze het reizen niet alleen duurzamer, maar ook gemakkelijker. “We willen straks de volledige mobiliteitsoplossing voor binnensteden zijn. Welke rit je ook moet maken: wij bieden de meest duurzame manier.”

"Je hebt helemaal geen auto nodig in de stad"

AAN HET WOORD: WATCH-E

Energiezuinig wonen start met data

Om energiezuinige woningen ook energiezuinig te houden, is monitoring en dataverzameling onmisbaar. Toch zijn veel duurzame woningen een black box: we weten bijna niets over het functioneren van de installaties of het energiegedrag van bewoners. Scale-up Watch-E brengt daar verandering in.

Directeur Barbera van de Hoek richtte Watch-E tien jaar geleden op met een duidelijk doel voor ogen: bijdra gen aan de energietransitie met een product waar je écht iets aan hebt. Toen in 2014 de eerste Nul op de Meter-woningen werden opgeleverd, bracht dat haar op een idee: burgers inzicht geven in de energieprestaties van hun energiezuinige woning en hun energiegedrag.

Nul op de Meter-woningen waren toentertijd nog een niche, maar dat maakte het juist een interessante markt, vertelt Van de Hoek. “Als je een kleine partij bent, moet je je vooral op een kleine markt richten. Om er vervol gens voor te zorgen dat je de grootste in die markt wordt. Dat is ons gelukt.”

ENERGIEPRESTATIEMANAGEMENT

De diensten die Watch-E aanbiedt, wordt ook wel energieprestatiemanagement genoemd. In een notendop: het levert een totaalpakket van hardware- en softwareoplossin gen, die gezamenlijk de energiepres taties van woningen kunnen meten. Allerlei soorten meters, van elektra- tot warmtemeters, zorgen daarvoor. “Die stellen ons in staat om zowel de prestaties van de technologieën in huis als het gedrag van bewoners te monitoren”, aldus Van de Hoek.

NUL OP DE METER

Dat is om meerdere redenen belang rijk. Ten eerste is het bij Nul op de Meter-woningen wettelijk verplicht om de energieprestaties te monitoren. Dat komt omdat woningcorporaties bij deze woningen een Energiepres tatievergoeding (EPV) aan bewoners mogen vragen, voor het energiezuinig maken van de woningen. “Maar het is wel belangrijk om die energiezuinig heid te bewaken”, zegt Van der Hoek.

“Als de installaties niet goed werken of bewoners gebruiken ze verkeerd, dan valt de energierekening veel hoger uit dan op voorhand was berekend. En die extra kosten komen dan bovenop de EPV.”

"We zorgen ervoor dat we in één ding heel erg goed zijn."

GEDRAG VAN BEWONERS

De data die Watch-E verzamelt, stelt de scale-up in staat om aan de juiste knoppen te draaien en energiezuinige woningen ook energiezuinig te houden. Het gedrag van bewoners kan duurzame maatregelen bijvoor beeld teniet doen. Van der Hoek geeft een voorbeeld: “In een aardgaswoning zijn we gewend om de verwarming voor het slapen gaan terug te draaien naar zo´n 16 graden Celsius. Maar bij een warmtepompsysteem moet je de temperatuur juist constant houden, anders functioneert hij niet optimaal.”

METEN IS WETEN

Ook wat betreft de installaties is monitoring belangrijk, vervolgt ze. Het gaat immers om relatief nieuwe technieken. “Hoe functioneren die nu eigenlijk? Welk gedrag vertonen ze onder verschillende omstandigheden? En welke rendementen worden er behaald? Dat weet men vaak niet. Dat is zonde, want zonder die infor matie tast je in het duister. Wij leveren die inzichten en dat stelt onze klanten in staat om installaties optimaal te gebruiken én geld te besparen.”

RAZENDSNELLE GROEI, ONDERSTEUNING VAN EIT INNOENERGY

Watch-E richt zich vooral op socia le huurwoningen (waarvan een deel energiezuinig is) en bedient tegen woordig woningcorporaties door heel het land. De scale-up biedt hen niet alleen het integrale monitoringssys teem aan, maar begeleidt ze ook bij het beheer van de data en verzorgt de communicatie richting bewoners. Met die dienstverlening maakte het bedrijf de afgelopen vijf jaar een razendsnelle groei door. Inmiddels heeft Watch-E een klantenbestand van ruim 70 woningcorporaties, die het helpt bij zo’n 300 woonprojecten (ruim 5.000 woningen).

De scale-up kreeg bij het opscha lingsproces hulp en ondersteuning van EIT InnoEnergy. Deze Europese

innovatiemotor investeert in technolo gieën die de energietransitie versnel len en helpt duurzame startups om hun product versneld naar de markt te krijgen. Zo ook bij Watch-E. InnoEnergy financierde en onder steunde het bedrijf in de beginfase en ondersteunt ook nu bij het vinden van toekomstige investeerders.

WARMTEPOMPEN UITLEZEN

De razendsnelle groei van Watch-E gaat gepaard met razendsnelle ontwikkelingen binnen het bedrijf. Zo is de scale-up binnenkort in staat om warmtepompen en omvormers direct uit te lezen. “Zo kunnen we service- en onderhoudsmonteurs heel gericht informatie geven en voorkomen we dat ze onnodige kilometers en uren maken. Wellicht kan een bewoner het probleem zelf wel oplossen”, zegt ze.

“Dat bespaart de woningcorporaties ook kosten. Op die manier bieden we een steeds completere dienstverlening aan.”

FOCUS BEHOUDEN

Tegelijkertijd zal Watch-E de focus op sociale huur en duurzame woningen niet uit het oog verliezen. “We krijgen ook aanvragen voor bijvoorbeeld zwembaden of fabrieken, maar die slaan we bewust af”, besluit Van de Hoek. “Onze focus op de sociale huur markt is juist een van onze sleutels tot succes. We overschreeuwen onszelf niet, maar zorgen ervoor dat we in één ding heel erg goed zijn.”

Scan de QR-code voor meer informatie over Watch-E

HyMatters

JEROM JANSSEN

Van elektriciteitsoverschot naar groene waterstof

tekst Letterdesk foto Kevin Canales

Er wordt steeds meer groene stroom geproduceerd. Dat is natuurlijk goed nieuws. Maar die grote hoeveelheid groene stroom is soms best overweldigend voor ons energienet. HyMatters biedt op deze momenten netondersteuning met hun innovatie. CEO Jerom Janssen vertelt: “Wij maken van een elektriciteitsoverschot een voorraad groene waterstof. Voor lokaal gebruik op het moment dat de energie daadwerkelijk nodig is.”

Jerom en zijn medeoprichters Edwin Tazelaar en Dick Breteler ontmoetten elkaar op de asset management af deling van hun voormalige werkgever. Hier werd de basis gelegd voor wat HyMatters vandaag de dag is. “Onze afdeling zorgde ervoor dat elektri citeits- en gasnetten op tijd werden aangelegd en onderhouden. Dit was altijd een relatief simpel proces, totdat de energietransitie zijn intrede maakte. Zonnepanelen en windmolens zijn mooie uitvindingen, maar ons energienet is er eigenlijk niet voor gebouwd”, vertelt Jerom.

GENOEG ENERGIE VOOR

IEDEREEN

De noodzaak, maar ook de urgen tie van de oplossing die HyMatters biedt, wordt steeds duidelijker. “Met zonnepanelen produceer je in feite zelf energie. Maar de energiekabels die naar je huis lopen, zijn gemaakt om energie af te nemen en niet zelf te produceren. Omdat we overdag doorgaans minder energie verbruiken, maar zonnepanelen juist dan wel hun energie produceren, ontstaat er een overschot. Huishoudens produceren op die momenten meer energie dan ze verbruiken. Waar moet dat overschot heen?”

HyMatters ging met dit vraagstuk aan de slag. Jerom legt uit: “Om het overschot aan energie af te voeren en knelpunten in ons energienet te voorkomen, moeten er eigenlijk extra kabels aangelegd worden. Maar dit is niet de oplossing, omdat wij als maatschappij deze hoge kosten voor netwerkverzwaring dan moeten betalen. Wij zien het daarom als onze maatschappelijke functie om netbe heerders een alternatief te bieden.”

EEN SLIM ALTERNATIEF VOOR EEN GROENE TOEKOMST

Maar hoe ziet zo’n alternatief er dan uit? “Wij wilden het anders gaan doen”, vertelt Jerom enthousiast, “Het wiel opnieuw uitvinden, terwijl de auto blijft rijden.” En dat hebben ze ge daan: HyMatters heeft een apparaat ontwikkeld dat continu de netspan ning meet.

“Eigenlijk is het heel simpel: je sluit ons apparaat aan op een laagspannings net en het gaat meten wat er gebeurt. Als het voltage op het net te hoog wordt, haalt het apparaat elektriciteit uit het net en slaat het op in een electrolyzer. Hier wordt elektriciteit vervolgens gesplitst in waterstof en zuurstof.” Dat zuurstof mag

ontsnappen, maar waterstofgas wordt opgeslagen in een tank. Dat is namelijk een belangrijke energiebron.

Met waterstof kun je erg veel: “Je maakt er weer opnieuw energie van door zuurstof toe te voegen en je laat er bijvoorbeeld een auto of vorkhef truck op rijden”, legt Jerom uit. “Zo stellen we waterstof lokaal beschik baar en vormt het een alternatief voor fossiele brandstoffen. Hiermee verminderen we de CO2-uitstoot en bieden we bedrijven een alternatief voor aardgas. Goed voor het milieu en goed voor ons energienet!”

EEN ENERVERENDE SECTOR

Het mooiste aan werken in de duurza me energiesector? Dat is volgens Jerom dat je aan de basis staat van alles wat we als mensen doen.

“We hebben voor vrijwel alles ener gie nodig en wij zorgen ervoor dat mensen over die energie beschikken. Ik ben trots op ons team, want samen hebben we het wiel opnieuw uitge vonden!”

AI: de toekomst van tekst?

Van Siri tot smartcars: Artificial Intelligence is overal. Ook wij tekstschrijvers worden op de hielen gezeten door onze kunstmatige concurrenten. Want AI-copywriting tools worden steeds slimmer. Is dat een vloek of juist een zegen? Kris en Els van Tekstbureau Letterdesk uit Nijmegen gaan op onderzoek uit.

tekst Letterdesk

Tekstschrijven, journalistiek, copy writing: ons vak typeer je eerder als ambacht dan als innovatie. Sterker nog, het schrift is al meer dan 3.000 jaar oud. Maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat er helemaal niks nieuws gebeurt. De komst van computers en internet zorgden al voor een enorme verandering in onze manier van werken. Staat ons met de komst van AI-copywriting alweer zo’n verschuiving te wachten? En –belangrijker nog – moet ons dat zorgen baren of is het juist een kans? We gingen in gesprek met journalist en SEO-expert Rutger Steenbergen, die copywriters in heel Nederland leert over AI.

VOORAL SLECHTE TEKSTSCHRIJVERS MOETEN VREZEN

“Ik ben niet zo bang dat AI tekstschrij vers overbodig maakt, hoor”, begint Rutger. “Computers worden steeds slimmer. Klopt. Maar de fijne nuances?

Dat kunnen ze nog niet.” Dat neemt niet weg dat AI met een enorme opmars bezig is. Copywriting tools als Peppertype, Jasper.ai en Copysmith werken eigenlijk allemaal hetzelfde: jij vertelt wat je nodig hebt (onder werp, aantal woorden, doelgroep, tone-of-voice) en de AI-tool zoekt razendsnel het internet af naar data om daar een samenhangend verhaal van te maken.

En zo’n AI-tekst is vaak helemaal nog niet zo slecht. Voor een robot. Rutger: “Zo’n tools kunnen een prima tekst maken over een rode handtas, of over de iPhone 12 bijvoorbeeld. Als er online maar genoeg informatie te vinden is over jouw onderwerp. En je kunt zelfs met AI recepten ontwikkelen die best te eten zijn.” AuthorityHacker onder zocht recentelijk het kwaliteitsverschil tussen teksten van Jasper.ai en de tekstschrijvers van Textbroker, een internationale ‘tekstmarktplaats’. De grote winnaar? Jasper.ai. Wel alleen voor het laagste kwaliteitsniveau van content, maar toch.

Maud

ALS JOUW

COPILOOT

Als AI in 2022 al beter is dan een slechte tekstschrijver, wat mogen we dan in de toekomst nog meer verwachten? En kunnen we die robotconcurrenten niet beter beschouwen als robotcollega’s?

Rutger: “Die AI-tools worden komende jaren steeds beter. En dat is inder daad ook een kans, niet slechts een bedreiging. Het maakt het werk voor journalisten en copywriters makkelijker. Heb je een keer geen inspiratie? Laat een tooltje een eerste versie van je SEO-blog schrijven. Misschien kom je zo op nieuwe ideeën. Wil je voor 300 pagina’s metatitels schrijven? Dan gaat dat ook veel sneller met een beetje AI-hulp.”

AI is een hele degelijke contentcopiloot, en deze ontwikkeling heeft nog een ander voordeel. Tenminste, als je een écht goede schrijver bent. AI-tools zorgen namelijk voor een schifting: alleen de beste copywriters blijven over. Want een redelijk goede tekst? Die schrijft een robot ook. Veel sneller én zonder spelfouten.

Maar waar AI het menselijk brein nooit in gaat verslaan, blijft creativiteit en emotie. Een tekst precies afstemmen op de tone-of-voice van een organi satie, perfect in een webtekst vangen welke emotie iemand drijft of die ene leuke woordspeling: dat is en blijft mensenwerk. Rutger: “Dat betekent dat die behoefte aan goede copy writers blijft bestaan.” En laten we eerlijk zijn: dat is toch ook het leukste gedeelte van het vak?

Het echte ambacht blijft voorlopig nog wel bestaan, dus. Maar als we het combineren met innovatieve tools, krijgen de menselijke schrijvers meer ruimte om zich volledig te richten op dat wat hun uniek maakt: gewoon een goed verhaal. En daarmee wordt onze baan alleen maar leuker.

Bedrijfsnaam: Letterdesk

Jaar van oprichting: 2019

Branche: Tekstbureau

Tekstbureau Letterdesk schreef (helemaal zelf, zonder AI!) alle interviews met de startups in dit magazine.

Eigenaren: Kris Wijnands en Els Hekkenberg

Scan de QR-code voor meer informatie over Letterdesk

Aero Count

BEATE STEVENS

Impact maken is veel belangrijker dan miljoenen verdienen

tekst Letterdesk foto Kevin Canales

Wat begonnen is als een cursus bij de Radboud Universiteit eindigde in een echt innovatief product. “Met medestudenten onderzocht ik hoe we consumenten bewust

konden maken van hun eigen luchtkwaliteit in de omgeving. En daaruit is de fijnstofdetector ontstaan een apparaat die de fijnstofdeeltjes in de lucht meet”, legt Beate uit.

Met de fijnstofdetector helpt AeroCount mensen inzicht te geven in de luchtkwaliteit om hen heen. En dat is belangrijk volgens Beate. Gemid deld adem je elke dag namelijk 11.000 liter lucht in. Helaas is de lucht niet altijd zo schoon als dat je zou denken. “Overal zijn fijnstofdeeltjes, zowel buiten als binnen. En dat heeft enorm veel gevolgen voor je gezond heid. Je hebt het niet door, maar iedereen rookt ongemerkt twee pakjes sigaretten per week door het inade men van fijnstof in de lucht. En als je dan ook nog eens een longziekte hebt en er piekmomenten in de hoeveel heid fijnstof zijn dan beland je snel op de spoedeisende hulp vanwege een aanval. En niet alleen buiten komt fijnstof voor. Denk eens aan koken, strijken en stofzuigen; dit zijn allemaal bronnen van fijnstof.”

VERBETERDE LUCHTKWALITEIT

De fijnstofdetector is een apparaat dat het fijnstof in jouw omgeving meet. “De detector is makkelijk te installeren. Je hangt hem op in huis of buiten en binnen enkele minuten krijg jij de data met inzicht van het fijnstof in jouw omgeving. Deze data worden via onze webapplicatie weergegeven op jouw device, zoals een smartphone of tablet”, vertelt Beate. Ondanks dat het apparaat al op de markt is, zijn ze continu bezig met het doorontwikkelen aan de hand van de feedback van de gebruikers. “De data die binnenkomt, geeft je inzichten in piekmomenten.

Zo konden wij bijvoorbeeld precies zien wanneer NEC promoveerde. Door al het vuurwerk dat werd afgestoken, was er een piekmoment in het fijnstof”, zegt Beate.

BEWUSTWORDING EN KENNIS

Maar om de luchtkwaliteit te kunnen verbeteren is wel eerst het bewustzijn van mensen nodig. “Heel veel mensen weten nog niet wat fijnstof is. De afgelopen twee jaar is CO2 volop in het nieuws geweest vanwege corona, dus je merkt dat mensen meer bewust zijn van de lucht die zij inademen.

Maar fijnstof en aerosolen? Dat is nog heel onbekend.” AeroCount vindt het belangrijk om haar communicatie in te zetten, om te informeren en niet verkopen. “Want impact maken is voor mij zoveel belangrijker dan miljoenen verdienen.”

BREED INZETBAAR

AeroCount richt zich niet echt op één sector. “Eigenlijk zijn we een elektro nicaproducent, want we hebben een apparaat en een app. Tegelijkertijd richten we ons ook heel actief op het verbeteren van de bewustwording rondom vieze lucht. We willen aanto nen wat voor gevolgen fijnstof heeft voor de gezondheid van mensen. Door deze twee diensten is onze sector ontzettend breed, hierdoor vallen we regelmatig buiten de boot omdat we niet in een duidelijke sector vallen.” Maar Beate geeft aan dat ieder

nadeel zo zijn voordeel heeft. “Mede door het feit dat we niet in één sector vallen, zijn we ook breed inzetbaar. We merken bijvoorbeeld dat buurtvereni gingen en bedrijven zelf willen gaan meten. Er zijn ook gemeenten die geïnteresseerd zijn in de detector en er op basisscholen zelf mee aan de slag willen gaan. Super, want een gezonde lucht is voor iedereen belangrijk!”

Het product is dus veel breder inzetbaar dan ze in eerste instan tie in gedachten hadden. “Eigenlijk hadden we het ontwikkeld voor de consumentenmarkt. We krijgen dan ook feedback van bedrijven dat het product erg makkelijk te begrijpen is. Zij zijn natuurlijk gewend om iemand in te huren die het voor hun installeert. Maar we wilden een betaalbaar en toegankelijk product en dat lijkt gelukt met de fijnstofdetector.”

Een schone lucht voor iedereen Met de fijnstofdetector streeft AeroCount naar een gezonde leefomgeving. “Onze missie is een schone lucht voor iedereen. Ik vind het innoveren en ontwikkelen van nieuwe apparatuur hartstikke leuk. Momenteel zijn we bijvoorbeeld bezig met een ultrafijnstofmeter, ook is het prototype van ons nieuwe filtersysteem af. Het liefst blijf ik de winst terug in Aero Count steken, om te blijven innoveren en betaalbare producten te maken voor een gezondere leefomgeving voor iedereen.”

tekst Frank Thooft

Innovatieve aanpak met grote multi-disciplinaire praktijk

Het is een bijzondere medische startup: Tandpark Arnhem. De opvallende manshoge posters die vlak voor de officiële opening in mei 2021 achter de ramen waren gehangen, stonden symbool de vernieuwende aanpak van Tandpark Arnhem. Je zag blije gezichten van mensen, jong en oud, en op elke mond een vrolijk wit half-rondje geplakt: het logo van Tandpark.

Blije gezichten zijn er ook binnen. De 23 behandelkamers in de voormalige parkeergarage van het beroemde Postbankgebouw aan de Velperweg bieden een ultramoderne werkplek voor een bont gezelschap bestaande uit een tandarts, een kindertandarts, een gerodontoloog, een endodon toloog, een parodontoloog, een implantoloog, een mondzorgkundige, een preventie-assistent en een orthodontist. En blije gezichten zijn er ook bij de patiënten, die sinds de opening steeds meer de stoelen komen bezetten en deskundig en vriendelijk geholpen worden.

PLEZIER IN HET WERK

Deze grootschalige aanpak is nog niet zo bekend in Nederland. Er zijn wel wat grotere medische praktijken, maar een op deze grootte is tamelijk uniek. De ambitie van de oprichters was dan ook om juist een medische synergie op gang te brengen, innovatie en meer samenwerking, waardoor het werk aan inhoud wint en de patiënt er beter door geholpen is. “En om nog meer plezier in ons werk te hebben”, vertelt

tandarts Jelly van der Brugge, die samen met haar collega Roel de Maat en orthodontist Mattijs Stalpers het idee voor dit multidisciplinaire medische centrum realiseerde. “Je kijkt gemakkelijk even bij een college mee, waardoor je voor je patiënt heel snel een beter advies kunt geven.”

STUDENTEN

De samenwerking gaat verder dan de deuren van het gebouw. Er zijn nauwe banden met de Radboud Universiteit, om vijfdejaars studenten tandheelkunde de gelegenheid te geven onderzoekslijnen op te zetten en daarop af te studeren. En zo zijn er ook samenwerkingsverbanden gecre eerd met de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en het ROC; ook om hun studenten met het vak in con tact te brengen en mee te doen met de wervelende synergie die Tandpark Arnhem kenmerkt.

BEETJE REBELS

“Door de samenwerking verbeteren we onze kwaliteit, legt Roel uit. “In sommige ziekenhuizen zie je nog wel

eens eilandjesvorming; elke specialist zit op zijn eigen specialisme en een mogelijke samenhang van oorzaken met andere disciplines wordt niet zo snel ontdekt. Bij ons niet; wij zijn eigen lijk een beetje rebels. We gaan daar dwars tegenin en wippen zo even bij de collega naar binnen.” “We zijn ook heel leergierig, en nieuwsgierig naar het vak van de ander”, vult Jelly aan. “En dat bespaart ook kosten, en de patiënt is beter af.”

BRANDING

Net als elke andere startup heeft het drietal zich uitgebreid laten advise ren voordat er een klap op het plan werd gegeven. Jelly: “Bijvoorbeeld met de marketeers, die de branding voor ons bedacht hebben. Die posters die je voorafgaand aan de opening zag, hebben geweldig gewerkt. We

hebben veel bekendheid gekregen, en ook veel patiënten.” Het heeft er zelfs toe geleid dat er nu al extra mensen moeten worden aangenomen. Mattijs: “Ik zou zó een extra assistent in mijn orthodontiepraktijk kunnen gebruiken, en voor een extra tandarts en een mondhygiëniste hebben we ook al plaats. De groei gaat goed, overigens conform prognose. Ook al zijn we mid denin de coronalockdown gestart.”

GEDIGITALISEERD

Door de schaalgrootte is er al veel gedigitaliseerd, meer dan in kleine praktijken, waardoor het werk ook weer sneller en voor de patiënt aan genamer kan. Roel: “Denk aan driedimensionale CT-scans of mondscans. Hier hoef je niet meer te happen, maar we maken ‘gewoon’ een hypermoder ne scan van je mond. We werken met

onze ICT-infrastructuur met digitale hubs, en denken zelfs al aan webbased oplossingen.” De samenwerking gaat zelfs zo ver dat derden in het Tandpark vakgerichte demonstraties kunnen geven, of cursussen. “Juist die open-minded aanpak maakt dat we hier met zoveel plezier werken, en dat deze startup zo succesvol is”, besluit Jelly.

Scan de QR-code voor meer informatie over Tandpark Arnhem

"Door de samenwerking verbeteren we onze kwaliteit."

Student City Challenge 2022: de hackathon!

Ook dit jaar wordt er weer een Student City Challenge georganiseerd. Hierbij lossen studenten van de hbo- en mbo-instellingen binnen 15 uur een maatschappelijk probleem op. Long Thai, Business Student aan de HAN, was de winnaar van de Student City Challenge 2021.

tekst Frank Thooft

WELK THEMA HEB JIJ OPGEPAKT?

“Wij hebben met z'n vijven studenten huisvesting gedaan. We noemden het The Green Heart of Arnhem, want we geloven dat er een verband is tussen natuur en geluk voor een student.”

HAD JE DAAR EEN AANLEIDING VOOR?

“Jazeker. Zowel bij mijzelf als bij veel andere (internationale) studenten is de huisvesting vaak erg slecht. Soms worden buitenlandse studenten zelfs gediscrimineerd en wil de huisbaas al leen Nederlandse studenten hebben. In mijn kamer ontstond er op een

gegeven moment een gat in het plafond. De huisbaas wilde het niet repareren. Ik kwam er toen achter dat heel veel andere studenten hiermee te maken hadden, vandaar dat wij een plan hebben bedacht om duurza me gebouwen te gaan maken voor studenten.”

WAT WAREN DE BELANGRIJKSTE SPECIFICATIES VAN DAT PROJECT?

“De materialen moeten uit de buurt komen en er moet 100% herbruikbare energie zijn. Het gebouw wordt met planten en natuurlijke materialen

bedekt, zodat het letterlijk groen is. Er zijn onder andere sportmogelijkheden. Het wordt gerealiseerd met real estate investeerders. We willen hiermee van Arnhem een groene studentenstad maken. We werden zelfs door wethou der Jan van Dellen uitgenodigd om na de winst op het stadhuis hierover verder te praten. We hebben ook een anterior agreement opgesteld, waar door landeigenaren mee kunnen doen met deze opzet. Op die manier kan je in heel Nederland zo’n studentenge bouw gaan realiseren.”

WAT WORDEN DE THEMA’S VOOR DE STUDENT CITY CHALLENGE 2022?

“Dat zijn diversiteit en inclusie, hybride samenleving, wonen en klimaatveran dering. De Challenge wordt gehouden op 13 en 14 oktober. De locatie wordt nog bekend gemaakt.”

Scan de QR-code om je aan te melden voor de Student City Challenge 2022

"We geloven dat er een verband is tussen natuur en geluk voor een student."

AAN

Toekomst visie Startup50 Gelderland

Gelderland heeft een unieke combinatie van clusters op het gebied van innovatie. De Achter hoek vormt zich door de maakindustrie die daar gecentreerd is. Ook hebben we allemaal vast wel eens gehoord van de snelle Food innovaties die zich ontwikkelen rondom Ede en Wageningen. In Arnhem is de energie sector en de creatieve industrie sterk aanwezig. Nijmegen focust zich op Health en High Tech. En misschien minder bekend voor sommigen van ons: het uitgestrekte gebied van de Fruitdelta rondom regio Rivierenland. Vele innovaties worden ook hier in het kassenland schap ontwikkeld.

Iedereen heeft zijn eigen successen en sterkten. Maar kennen we deze kwaliteiten van elkaar? En hoe zijn de verbindingen tussen deze netwerken?

Wat als we als Gelders ecosysteem meer zouden samenwerken over gebiedsgrenzen heen? Wat zou dit kunnen brengen? Afgelopen jaar had de food startup Corvus Drones uit Ede (ontwikkelen drones voor in kassen) een plek nodig om deze drones te testen in het speelveld. Hoe fijn is het dan dat we elkaar kennen en makke lijke verbindingen kunnen leggen met de Fruitdelta? Door elkaar te kennen en elkaar te gunnen, vinden innovaties sneller en makkelijker hun weg.

Innovatieve startups hebben een natuurlijke aantrekkingskracht. Ze hebben de ambitie om van de wereld een mooiere, duurzamere of betere plek te maken. En ze zetten businesses op die nog niet eerder ontwikkeld zijn. Het netwerk om de startups heen, kijkt mee, is geboeid en wil graag helpen om de startup succesvol te laten

worden. En dit is niet onnodig want de weg bestaat niet uit aaneengeslo ten hoogtepunten. Ook is deze weg lang. Iedere vorm van ondersteuning is waardevol. Een platform waar dit netwerk van startups en iedereen die door hen geïnspireerd wordt samen komt, kan het verschil betekenen tus sen stoppen en doorgaan. Wij zijn dan ook heel blij met alle partners die prij zen hebben gesponsord voor de top startups van Startup50 2022, zodat zij weer verder kunnen. En natuurlijk zijn we ook ook uiterst dankbaar voor alle andere partijen die aan de wieg staan van het Startup50 Gelderland magazine van 2022! Samen maken we dit alles mogelijk.

Bedankt, Julian Leijser Projectleider en initiator Startup50 Gelderland

URBAN FUNGI

Verse, voedzame en plantaardige eiwitalternatieven

OPGERICHT: 2020

GEVESTIGD IN: EDE/ WAGENINGEN

Met Urban Fungi wil Alessia verse, voedzame en plantaardige eiwitalternatieven bieden, lokaal geproduceerd. “Urban Fungi is een lokale, stedelijke boerderij die gastro nomische champignons kweekt voor de lokale gemeenschap van restaurants, caterings, winkels en markten. We kunnen elke week tot 150 kilo verse champignons produceren op slechts 60m2.”

Alessia: “We gebruiken verlaten of tijdelijk ongebruikte stedelijke ruim tes om duurzaam en lokaal voedsel

te produceren. Zo geven we waarde terug aan stedelijke gebieden en produceren we voedsel in leegstaan de ruimtes. Het is circulair dus.”

Urban Fungi biedt ook workshops, educatieve activiteiten en stages. Dat allemaal om de rol van Urban Farming in het oplossen van de voedselcrisis onder de aandacht te brengen. Maar ook daar stopt het niet. “Ik wil mijn model repliceren met een sterk merk, een netwerk en een set van kennis die lokaal wordt aangepast en groeit tot een Franchise business model.”

RIVAL FOODS

Plantaardige vleesvervangers

Rival Foods is een spin-off van de Wageningen Universiteit en gebruikt de gepatenteerde Shear Cell tech nologie om eiwitten te structuren tot plantaardige vleesspierproducten. Denk hierbij aan kipfilet, zalmmoot of varkenshaas. “Met Rival foods creëren we een unieke beleving doordat we hoog scoren op textuur, mondgevoel en smaak. En dat met maar 6 á 7 ingrediënten.”

Met deze ontwikkeling wil Rival de uitstoot van broeikasgasemissies door ons voedingspatroon verlagen. “Wanneer iedereen een voedselpa troon met 50% dierlijk en 50% plant

VERSFABRIEK

Verse paddenstoelen van overtollige reststromen

OPGERICHT: 2019 GEVESTIGD IN: EDE/ WAGENINGEN

aardig eiwit zou hebben, verlaagt dat de milieu-impact uitgedrukt in broeikasgasemissies met ongeveer 10% tot 13%. Alleen plantaardige hele vlees- en vis-spierproducten ontbre ken nog in de supermarktschappen. Dit segment bevat ongeveer 50% van het totale aanbod van dierlijk vleesenvisschap.”

Impact maken, dat is waar het bij Rival foods om draait. “Ons doel is om hele lekkere en gezonde plantaardige vleesvervangers te maken die ook nog eens goed betaalbaar en wereldwijd beschikbaar zijn.”

Ruud Klep is stadslandbouwer en eigenaar van de Versfabriek. “Met de Versfabriek werk ik aan een gezond en lokaal netwerk waar voedselproduc tie, het gebruik van restromen en het tegengaan van voedselverspilling samen komen. Op basis van overtolli ge organische reststromen teel ik midden in de stad verse paddenstoe len. Zo probeer ik korte ketens te realiseren. Want dat is pas echt circulair en duurzaam ondernemen!”

Met de Versfabriek verwerkt Ruud koffiedrab en koffieschillen afkomstig van Nijmeegse horeca en onderwijs instellingen. “Deze belanden vaak nog bij het restafval dat verbrand wordt. Dat is jammer, want daarmee gaan waardevolle grondstoffen verloren! Als stadslandbouwer wil ik bijdragen aan de vermindering van Nijmeegse rest stromen. De oesterzwammen van de Versfabriek worden dan ook vers afge nomen of bewerkt tot snacks zoals zwambitterballen en zwamkroketten.”

“Met de Versfabriek wil ik graag uitgroeien tot een ‘urban farm’ die het kloppende hart van stadslandbouw in Nijmegen vormt. Op deze urban farm wordt traditionele landbouw gecom bineerd met moderne en innovatieve urban farming waarmee nieuwe producten worden geteeld.”

Hoe is jouw online zichtbaarheid?

Stel, je bent een startup met een mega idee. Hoe bereik je dan jouw klanten, wie is je doelgroep, hoe zorg je ervoor dat je hoog in Google komt en daar ook blijft? Hoe zichtbaar ben je online?

Frank Thooft

Milan Brouwer van BOOOM Digital begon zeven jaar geleden zelf als startup. In de beginjaren realiseerde hij websites in zijn eentje. Inmiddels zit er een team van ruim vijftien medewer kers dat bestaat uit creatieve develo pers, designers en online marketeers. Zij weten alles over strategie, creativiteit, development en online marketing. Dit weten ze te mixen tot een geweldig en functioneel eindpro duct. Ze werken voor grote spelers, maar ook voor kleine startups die straks een grote speler kunnen worden. Websites maken die meegroeien met de groei van de opdrachtgever en meebewegen met de laatste ontwikkelingen, dat is het streven van BOOOM Digital.

TOEKOMSTPROOF

Milan: “Zorg ervoor dat alles wat je communiceert ook samenkomt. Dus website, SEO, SEA, content, social media – alles moet gestroomlijnd zijn. Zo benut je de kansen die er liggen om online zichtbaar te zijn optimaal. Goede software is hierbij essentieel. Wij werken onder andere met React Javascript. Dat is ontwikkeld door Meta en nu als open-source beschik baar voor professionele webbouwers. Daar maak je toekomstproof websites mee.”

MAATWERK

Milan: “We maken ook maatwerk applicaties voor onze opdrachtgevers, die daarna in de App Store en Play Store gedownload kunnen worden. Dat maakt dat je je klanten profes sioneel benadert. Het begint altijd met een kritische analyse. Wat is de toegevoegde waarde van je idee of product, wat is het onderscheid met

de concurrentie of alternatieven, waar zit je doelgroep, wat zijn je groeiplan nen, wat is je visie op ondernemen. Dat soort zaken. Daarna vertalen wij dat met onze mensen naar de beste online zichtbaarheid voor jou.”

Scan de QR-code voor meer informatie over Booom Digital

SPATIALISE

OPGERICHT: 2022

GEVESTIGD IN: EDE/ WAGENINGEN

die grenzen met zijn allen enorm aan het overschrijden.”

CANO -ELA

Olierijke zaden voor een volgende generatie plantaardige voedingsmiddelen

OPGERICHT: 2020

GEVESTIGD IN: EDE/ WAGENINGEN

Juliana, Alberto en Benjamin zijn de oprichters van Cano-ela: een Food Tech bedrijf. “We willen geraffineerde ingrediënten uit de voedselketen halen door olierijke zaden op een innova tieve manier te verwerken. Dit nieuw ontwikkelde proces zorgt ervoor dat we functionele delen uit zaden kunnen halen. Hierdoor kunnen voedingsbe drijven de volgende generatie plantaardige voedingsmiddelen creëren. Die zijn niet alleen natuurlijker (met een clean-label), maar ook voedzamer en duurzamer.”

Cano-ela wil bijdragen aan een beter voedselsysteem door álle voedings capaciteiten te benutten die door de natuur in het zaad zijn opgeslagen. Daarvoor moet de startup opschalen. “En dat komt met allerlei hindernis sen”, vertellen de oprichters. “Het is erg kapitaalintensief, bijvoorbeeld om op zo’n grote schaal te produceren. Maar het is wel belangrijk om onze B2B-klanten een competitief voordeel te geven in de samenstelling van hun producten.”

Soufiane en Niels zijn tijdens hun studie begonnen met ondernemen.

“We vinden manieren uit om met behulp van satellieten en AI het kool stofgehalte van landbouwbodems te bepalen. Door het teveel aan CO2 in de lucht te meten, kunnen we efficiënt omgaan met de grenzen van onze planeet. Want om dit moment zijn we

Doordat ze dezelfde visie delen, was een toekomstdoel zo bedacht. “We willen de place to go worden als je van afstand wilt weten wat er in je bodem speelt. En we willen dat de koolstofbepalingen net zo mainstream worden als het meten van de bomen in bossen met satellieten. Met Spatiali se maken we regeneratieve landbouw mogelijk: een nieuwe groene revolutie.”

MAGIE CREATIONS

Circulaire businesscase die grootschalige opwaardering van bierbostel levensvatbaar maakt

Madeleine Gielens komt uit een echt ondernemersgezin en maakt met Magie Creations impact op een maatschappelijk probleem, namelijk voedselverspilling. “Magie creatons werkt aan de realisatie van een circulaire businesscase die groot schalige opwaardering van bierbostel levensvatbaar maakt. Bierbostel, de voornaamste reststroom van het bier brouwproces, wordt nu voornamelijk gebruikt als voer voor melkvee. Maar wanneer bierbostel op de juiste manier wordt verwerkt, kan het hergebruikt worden tot een voed zaam, gezond en waardvol ingrediënt voor de voedingsmiddelenindustrie. Hierdoor voegen de granen hun

OPGERICHT: 2017

GEVESTIGD IN: EDE/ WAGENINGEN

maximale waarde toe aan onze voedselketen.”

Bij Magie Creations staat de planeet op de eerste plek. “We moeten opti maal gebruik maken van alles wat de aarde ons geeft. Vanuit dit perspectief worden voedselreststromen waarde volle hulpbronnen. En dat is precies waarom we in Nederland biergranen inzamelen en opwaarderen tot waar devolle, planeetbestendige ingredi enten voor de voedingsindustrie. Mijn droom is om een proeffabriek te rea liseren! Nu verwerken we 11 kiloton tot ingrediënt, in de proeffabriek wil ik 50 kilo ton verwerken om de voedselver spilling zo nog meer tegen te gaan.”

Technologie voor koolstofbepaling

"Een nieuwe groene revolutie"

BESE-ELEMENTS

OPGERICHT: 2018 GEVESTIGD IN: CULEMBORG THEMA: BIODIVERSITY

BESE-product ontwikkelt materialen voor natuurherstel. Niet uit beton of plastic – zoals dat meestal gebeurt –maar uit bio-afbreekbare materialen. “Zo worden de materialen langzaam onderdeel van de natuur, in plaats van dat ze grond en water vervuilen”, legt marienbioloog en operations manager Malenthe Teunis uit. “Dit doen we in samenwerking met lokale partijen, bewoners, vrijwilligers en kennisinstellingen om kennisuitwisseling te bevorderen.”

Het beschermen van deze natuurgebieden draagt bij aan een

betere wereld. Kwelders, mangroven en zeegrasvelden zorgen namelijk voor een leefomgeving voor dieren en planten, dragen bij aan waterzuivering en voedselproductie, vangen CO2 én beschermen ons tegen hoogwater.

BESE-products is aan het opschalen. Malenthe: “En we zijn druk bezig met productontwikkeling. Maar de natuur blijft altijd ons belangrijkste doel. De komende 5 jaar willen we daarom 100 hectare natuur herstellen.”

FUMI INGREDIENTS

Duurzame voedingsingrediënten

OPGERICHT: 2019 GEVESTIGD IN: BARNEVELD THEMA: AGRI & FOOD

"Dé oplossing voor overstroming en erosie"

RESHORE

Drijvende golfbreker

OPGERICHT: 2020

GEVESTIGD IN: EDE/ WAGENINGEN

THEMA: BIODIVERSITY

Voldoende schoon drinkwater wordt de komende decennia een enorme maatschappelijke uitdaging. “Waterstress is een probleem dat effect heeft op een tal van functies van onze samenleving, zoals het voor zien van drinkwater, voedsel en onze economie. Om hier een flexibele en betaalbare oplossing voor te bieden, moet er volgens ons een verschuiving plaatsvinden van centrale watervoor ziening naar een balans met decentrale watervoorziening. Dat is dan ook precies waar D2D Water Solutions zich voor inzet.”

Fumi Ingredients maakt duurzame voedingsingrediënten met behulp van micro-organismen. Tijdens een onderzoek van Edgar, kwamen ze tot deze prachtige ontdekking. Corjan vertelt: “We zagen tot onze verbazing dat het mogelijk is om eiwitten te maken uit micro-organismen!” Hiermee hebben ze een duurzaam alternatief ontwikkeld voor het eiwit

uit een ei. “We kunnen een CO2reductie van 80% bereiken en daar naast ook nog eens veel dierenleed voorkomen.” Van een goed idee in het laboratorium bouwden ze hun bedrijf uit naar een heuse fabriek die op grote schaal ingrediënten produceert. “Het was een grote stap met veel hordes, maar de mogelijkheden zijn eindeloos.”

D2D ontwikkelt nieuwe systemen om compact en decentraal water te zuiveren. “Hierbij maken we gebruik van bijvoorbeeld bestaande technie ken waarmee we de waterkwaliteit zekerstellen. We proberen het hele product duurzaam samen te stellen zodat het niet alleen langer meegaat, maar ook zodat de materialen recyclebaar zijn en het systeem makkelijk een tweede leven krijgt.”

“We willen het voor iedereen mogelijk maken om direct toegang te hebben tot schoon drinkwater en zo zelfvoor zienend mogelijk te zijn. Dit begint in Europa en op sociale wijze passen we dit ook toe in landen waar sprake is van (extreme) waterstress.”

AAN HET WOORD:

Epicentrum van food-innovatie

“Je zit hier in het hart waar alles gebeurt op het gebied van innovatie en food”, zegt Roger van Hoesel. Hij is onder meer bestuurslid van ROOTS Innovation Hub en met zijn achtergrond als CEO van FoodvalleyNL is hij bij uitstek de man die het belang van het netwerk voor innovatie en groei kan aangeven.

tekst Frank Thooft

“Voor startups is het altijd de vraag: ‘hoe ontmoet ik de juiste mensen? Moet ik eerst de hele wereld over om die te ontmoeten?’ Nee, dat werkt niet echt. Daarom hebben we dat omge draaid. De hele wereld komt hier. Elke week zijn er wel buitenlandse delega ties die naar het World Food Center komen. Vanuit het WFC verbinden we mensen aan elkaar. We zoeken actief mee met de vraag van de een naar het aanbod van de ander. We zetten er een speciaal initiatief voor op, waarbij we buitenlandse bedrijven in

een showkeuken met een 360 graden presentatiemogelijkheid verwelkomen. Echt een landingsplek voor mensen die contact zoeken om samen met anderen verder te komen.”

Startups vormen meer en meer de innovatiekracht van Nederland. In het WFC Ede wordt die innovatiekracht gebundeld en vermeerderd door deze initiatieven. En die initiatieven blijven zich ontwikkelen. Roger: “Er komt bijvoorbeeld in 2024 de World Food Experience, thema-attractie over voedsel, net zoiets als het Corpus in Leiden, waar mensen onder andere kunnen beleven welke innovatiekracht de wereld van voeding heeft. Daar naast hebben hier tal van succesvolle startups hun kick-off gehad. Zonder anderen te willen uitsluiten noem ik dan Rival Foods, dat heeft bereikt dat ze de vezelstructuur van vlees via eiwittransitie kunnen namaken; en Northern Wonder, dat een revolutio naire koffievervanger heeft gemaakt. Maar er zijn er vele tientallen die met hun innovaties Ede op de kaart hebben gezet. En ik noem dan in één adem Wageningen, want zonder de

R&D-kracht van de universiteit en de nauwe samenwerking die we daarmee hebben zou het niet zo succesvol zijn geweest. Ook hier weer geldt: verbinden, verbinden, verbinden. Dat is de sleutel tot verdere innovatie in de food. Dat maakt het met name voor startups zo interessant.”

HUB

Een mooi voorbeeld van het enthou siasme van startups is ROOTS Innova tion Hub, een moderne, bijna pop-up food-hub die twee jaar geleden in voormalige kazernegebouwen op het terrein is geopend. Binnen twee jaar vestigden ruim dertig startups zich in ROOTS. De helft van hen komt uit Wageningen waar ze in de twee startup-hubs uit hun jasje groeiden. “Er is hier echt behoefte aan flexibele en laagdrempelige ruimte voor startups”, zegt Louis de Boer, accountmanager bij het World Food Center in Ede.

Het is een tijdelijke huisvesting waar de startups tegen lage huur als het ware ‘anti-kraak’ zitten, maar er zijn concrete plannen voor een definitieve oplossing, zeker nu de animo ook zo groot is. De coronapandemie was hier niet eens van invloed op; de nieuwe startups stroomden toe zodra ze wis ten dat er hier een startup-hub kwam. “Officiële delegaties die het World Food Center bezoeken komen ook altijd even bij onze ‘anti-kraak’startups kijken. Ze zijn nu al bekend in de branche. En geen wonder. Je hebt hier de synergie met de bedrijven van het World Food Center en de nabij heid van de Universiteit Wageningen”, zegt Louis. “We gaan een community manager aanstellen en een program ma voor startups opzetten. In het gebied zullen nog veel meer bedrijven zich vestigen, komen er brand store experience centers voor kleine be drijven en worden ruim 600 woningen gebouwd.”

Scan de QR-code voor meer informatie over World Food Ede

VAN ZORG NAAR INCLUSIE

OPGERICHT:

Titus Radstake (47) maakte in 2017 een carrierèswitch. Van medewerker bij de Rabobank naar de zorg. In de zomer van 2021 heeft Titus van Zorg naar Inclusie opgericht. “Van Zorg naar Inclusie is een innovatieve StartUp en informele netwerkorganisatie voor

"Als chronisch patiënt vitaal blijven"

patiënten en haar belanghebbenden in de regio Arnhem-Nijmegen.

Met diverse projecten dragen we bij aan de realisatie van drie SDG’s (duurzame ontwikkelingsdoelstellingen). Zo willen we goede gezondheid en welzijn, eerlijk werk en groei stimuleren en ongelijkheid verminderen.”

“Patiënten zijn niet hun aandoening of diagnose. Het zijn mensen met unieke verhalen die beschikken over waarde volle kennis en ervaringen”, vindt Titus, die zelf sinds 2016 brandwondenpatiënt is. Titus’ grootste uitdaging is om zelf vitaal te blijven. “Ik kan niet fulltime werken, maar daardoor vaar ik scherp aan de koers en ben ik heel effectief. En dat bevalt me uitstekend.”

TALENTVOORDOCENT

Oplossing voor personeelstekort onderwijs

Het personeelstekort in het onderwijs is een groot probleem. Ludo vertelt: “Met Talentvoordocent dekken we de meest dringende personeelstekorten met onze onderwijstalenten. We koppelen studenten en starters op de arbeids markt aan scholen. Niet als vervanging,

OPGERICHT:

maar gewoon als aanvulling op de leerkracht. Zo hebben de onderwijstalenten een toffe (bij)baan en worden de scholen geholpen in het terugdrin gen van personeelstekort.”

Met deze ondersteuning krijgen docen-

ten de ruimte om te doen waar zij goed in zijn. “Die continuïteit is onmisbaar voor goed onderwijs. Want kwalitatief onderwijs is een bepalende factor voor een wereld met gelijke kansen.”

De afgelopen paar jaar groeide het bedrijf van jonge startup naar groter bedrijf met 15 medewerkers. “Een flinke, maar interessante uitdaging. We willen onze werkprocessen blijven verbeteren én onze werknemers goed begelei den. Alleen dan kunnen we met zijn allen maatschappelijke impact blijven maken.”

SCOPE BIOSCIENCES

Scope Biosciences ontwikkelt een nieuw type moleculaire diagnostiek. “Door de pandemie weet iedereen inmiddels wat een PCR-test is”, vertellen ze. “Dat is de gouden standaard in de molecu laire diagnostiek, maar eigenlijk is de technologie best oud. Wij gebruiken een nieuwe technologie: CRISPR-Cas.

Hiermee detecteren we makkelijk, snel en accuraat het genetische materiaal van een pathogeen. Dat noemen we ScopeDx.”

Het gebruik van deze technologie is een compleet nieuw en innovatief veld, waar Scope Biosciences samen met

de Wageningen University aan heeft gewerkt. Hun grootste droom? “We willen technologie zo breed mogelijk implementeren in een breed scala aan toepassingen, om snelle en accurate diagnostiek te bieden.”

Maarten van der Zanden is marketing en marketing access manager bij ATRO Medical, een bedrijf dat zich inzet voor orthopedische oplossingen ter vervan ging van de meniscus. “Pijnvrij bewegen is voor iedereen belangrijk. Met de meniscusprothese waar we aan werken,

streven we naar significante pijnvermin dering en zo voor een betere kwaliteit van leven.”

Veel sporters in Nederland hebben er mee te maken: het verwijderen van hun meniscus na een blessure. Daarna volgt vaak chronische pijn, slijtage en tot slot een knieprothese. Veel van deze patiënten zijn daar echter veel te jong voor en moeten lang wachten op een operatie. “Daar hebben wij de oplossing voor. We zitten nu nog vol in de klinische studies. Maar we kijken uit naar de dag dat onze meniscus prothese ‘in het echt’ toegepast wordt én door de zorgverzekeraar vergoed wordt.”

"Pijnvrij bewegen voor iedereen"

Nieuwe potentiële klanten &

Startups

Help startups groeien!

Scan de QR-code en sluit je aan bij onze community