Musea in de

I N S P I R E R E N D E K U N S T E N L E V E N D I G E C U LT U U R

Van

spannende geschiedenis tot modern

realisme

Kunst kijken

van (inter)nationale grootmeesters

Cultuursnuiven en sfeer proeven

achterhoek.nl facebook.com/achterhoektoerisme

mooiachterhoek musea-achterhoek.nl

Piet Mondriaan, Carel Willink, wereldberoemde glaskunst, bijzondere archeologische vondsten, prachtige kastelen, zomaar een greep uit de schatten die de Achterhoek te bieden heeft op het gebied van kunst en cultuur. En er is nog veel meer! Geniet van prachtige kunstwerken, luister naar boeiende verhalen en leer meer over de cultuur en de geschiedenis van de regio.

Ontdek

kunst

en

Cultuur in de

Achterhoek

Zet je zintuigen open voor het grote aanbod aan musea dat de Achterhoek je te bieden heeft. Kunstliefhebbers kunnen hun hart ophalen bij een bezoek aan één van de prachtige musea vol toonaangevende schilder-, glas- en beeldhouwkunst van internationale grootmeesters. Maar ook voor de cultuurfanaat zijn er verschillende interessante musea over historische gebeurtenissen, de maakindustrie in de Achterhoek of oude gewoonten of vervlogen gebruiken uit de streek.

Het aanbod aan musea is divers en verrassend. Van inspirerende kunst tot spannende geschiedenis, je vindt het in de Achterhoek. En dat allemaal te midden van een prachtige omgeving die uitnodigt tot het maken van heerlijke fiets- en wandeltochten door het altijd mooie coulisselandschap.

In elk dorp of stadje dat je bezoekt vind je wel een bijzonder museum dat je iets vertelt over de historie van de streek of het dorp. Zo kun je kennis maken met hoe de mensen vroeger leefden op het platteland. En gezien onze ligging aan de Duitse grens is het niet vreemd dat er ook musea zijn over de Tweede Wereldoorlog, het verzet en het leven langs de grens.

Een weekendje weg Een bezoek aan de musea is bovendien heel goed te combineren met een compleet dagje of weekendje uit in de Achterhoek. Bezoek de historische stadjes en dorpen, geniet van de gezellige terrassen en cafés en overnacht in één van de sfeervolle hotels en B&B’s.

achterhoek.nl 2 | Musea Achterhoek

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 3

Inhoud

Kunstmusea en galeries Musea Zutphen - Museum Henriette Polak 10 Museum MORE | Kasteel Ruurlo 12 Museum MORE 14 Museum Villa Mondriaan 16 Société Museé Lalique Pays Bas 18 Koppelkerk 20 Galerie 1880 / Kunst of Art 22 Galerie de Bisschop 22 Galerie de Burgerij 23

Colofon

Uitgave: Stichting Achterhoek Toerisme Marktstraat 1, 7271 AX Borculo, tel. 0545 25 03 80, www.achterhoek.nl Vormgeving: Sterk-id corporate communicatie Fotografie: S. Bouwman, E. Broekema, M. van Oosten, A. Piek, L. Heusinkveld Kaartmateriaal: EMK Deventer

Copyright: Stichting Achterhoek Toerisme 2019 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor schade, die het mogelijk gevolg zou kunnen zijn van verkeerde gegevens.

Historische musea en stadsmusea Musea Zutphen - Stedelijk Museum Stadsmuseum Doetinchem Stadsmuseum Bergh Museum de Scheper Stadsmuseum Groenlo

26 28 28 29 29

Verzet en Tweede Wereldoorlog Nationaal Onderduikmuseum De Moezeköttel

31 31

Boerderij- en streekmusea Museum Smedekinck Museum Boer Kip Boerderijmuseum de Lebbenbrugge Stadsboerderij Grolle

34 34 35 35

Kastelen en landgoederen Huis Verwolde Kasteel Huis Bergh

37 38

Thema musea Museum STAAL 41 Heiligenbeeldenmuseum 42 DRU Industriepark 42 Grenslandmuseum 43 Brandweermuseum 43 Kristalmuseum 44 Museumwerkplaats Transit Oost 44 Culturele evenementen en tentoonstellingen 45 Er valt nog meer te ontdekken

4 | Musea Achterhoek

46

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 5

Oolde

Laren

Bussloo

NoordEmpe

Kleinmsterdam

Almen 23

N3

45

1 10

18

Zutphen

7

N31

9

Wientjesvoort

Vorden 9

24

N319

Everwenninkhoek

17

N336

N

eekhorst

Loil

Greffelkamp De Nevelhorst

Holthuizen De Heegh

De Schutterij

N316

HalleNijman

Heelweg-West

Heide

Stroombroek

Kwartier

36

N316

Loerbeek

Braamt

Heuven Warm Vethuizen

N335

Zeddam

N335

N316

Herwen

Harreveld

Stokkum

Ulft 25

Rafelder

Lengel

Veldhunten

‘s-Heerenberg

Grote Breedenbroek N31 7

Milt

Emmerich am Rhein

Dale

N318

16 Is s

Ratum

Vosseveld

Sling Brinkheurne Kotten

Miste

6 Bredevoort

Boven-Sling e

Haart

N31

9

Woold

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29.

Musea Zutphen - Museum Henriette Polak Museum MORE | Kasteel Ruurlo Museum MORE Museum Villa Mondriaan Société Museé Lalique Pays Bas Koppelkerk Galerie 1880 / Kunst of Art Galerie de Bisschop Galerie de Burgerij Musea Zutphen - Stedelijk Museum Stadsmuseum Doetinchem Stadsmuseum Bergh Museum de Scheper Stadsmuseum Groenlo Nationaal Onderduikmuseum De Moezeköttel Museum Smedekinck Museum Boer Kip Boerderijmuseum de Lebbenbrugge Stadsboerderij Grolle Huis Verwolde Kasteel Huis Bergh Museum STAAL Heiligenbeeldenmuseum DRU Industriepark Grenslandmuseum Brandweermuseum Kristalmuseum Museumwerkplaats Transit Oost

15

Lintelo

Aalten Heurne

De Heurne

IJzerlo

Duitsland 26

Wieken

Megchelen

’t Klooster

Slingeplas Hollenberg

Dinxperlo

Gendringen Netterden

4 29

Breedenbroek

ra n g

Wals

Lobith

6 | Musea Achterhoek

Bontebrug Aa -St

Varsselder

Azewijn

Lichtenberg

Winterswijk Corle

8

Ziek

Henxel

Vragender

Lichtenvoorde

Sinderen

Silvolde

Huppel

e ‘t Hilgelo

Barlo

Binnenheurne

Silvoorderbuurt

Etten

22 12

Tolkamer Spijk

Varsseveld

Gaanderen

Terborg

KleinAzewijn

19

in g

8

N1

Westendorp

Oud eI Js

Wijnbergen

Meddo Sl

N1

Heelweg-Oost

A18

17

Oud-Dijk

Tuinkamer

Halle

A18

N3

2

Meerenbroek

Babberich

Aerdt

Heidenhoek

11

Kilder

Didam Nieuw-Dijk

N8

Holthuizen

17

Doetinchem

Heidekant Plantage

Beek Oud-Zevenaar

30

Winkelshoek Wassinkbrink

N3

Zieuwent 't Rolder

17

N3

N3

l se

A1

HalleHeide

Zelhem

Wittebrink

Kleindorp

Wehl

Zwolle

e

813

Vreden

20

Lievelde

Mariënvelde

IJzevoorde

Nieuw-Wehl

Zevenaar

Hummelo

Langerak

Eefsele

N313

Bingerden

Oosterwijk

Laag-Keppel 7 Eldrik

Ruurlosebroek

l os e

5

Bevermeer

Angerlo

14

N3

Voor-Drempt Hoog-Keppel Oude IJssel

Giesbeek

Keijenborg

el

Groenlo

Wolversveen

N3 1

Doesburg

N31

Veldhoek

Velswijk

5

Zwilbroek

Heurne

N316

48

A3

Beltrum

Dunsborg

Gooi

8

Achter-Drempt

N3

Holterhoek

Avest

n

N314

Bekveld

Ellecom

Hupsel

Lintvelde

G

9

Varssel

Hengelo

Toldijk

Rha

Olburgen

Leostichting

Wissinkhoek Bruil

Rekken

Olden Eibergen

15

el

48 N3

ss

Steenderen

De Emmer

Eibergen

15 Dijkhoek

Nieuwenhuishoek

Loo

oe Gr

Dieren

Baak

Covik

IJ

Spankeren

Noordink

Haarlo

N3

Brinkmanshoek

Mallem

13

rk

86

2 Winkelerhoek

Berkel

Be

N7

Linde

Spilbroek

Overbiel Hambroekplas

28

Langelo

Neede N315

e ng Sli se lo

Bronkhorst

19

Brouwershoek

Ruurlo

Delden

Borculo

Boschheurne

Kranenburg

27

Heure

Mossel

Wichmond

Rietmolen

Geesteren Respelhoek

Barchem

Brummen

Broek

25

Nederbiel

Cortenoever

Heimeriete

Kulsdom

Honesch

Noordijk

N8

Zwiep

Warken

Vierakker

Lochuizen

n roe

beek

Lochem

Buurse

Brammelo De Horst

Klein Dochteren

Haaksbergen

Holthuizen

Gelselaar

Nettelhorst

N346

Warnsveld

Voorstonden Wapsum

Steeg

Berkel

Dovenkamp

Tonden

eren

Tw

Scheggertdijk

Eefde

Voorst

ek

entekanaal

Ampsen

18

8

Appen

Armhoede

Exel-Tol

Groot Dochteren

Sint Isidorushoeve

Markvelde

N3

4 N3

Quatre Bras

Gietelo

Rutbeke

46 N3 Westerflier

Exel

8

Gorssel

Eppenzolder

N347

21

Joppe

N739

Harfsen

N339

3

Bad Boekelo

Stepelo

Diepenheim

Verwolde

erhoek Musea in de Acht

Boekelo

Hengevelde

Kerspel

8

Stokkum

Kring van Dorth

Beckum

Kwartierdorp

Stokkum

Oxe

Wilp A1

Markelo

N1

Epse

Bentelo

N18

Twello

Zuidloo

Beusbergen

Markelose Broek

N332

Deventer

Enschede

5

N1

Bathmen

Twekkelo

A3

Wiene

Goor

Achterhoek

Borken

Bocholt

el

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 7

Van klassieke

kunsttot modern

realisme

Kunstmusea en galeries

Kunstliefhebbers komen helemaal aan hun trekken in de Achterhoek. Het aanbod kunstmusea en galeries is divers en de kwaliteit groot. Geniet van de bijzondere mix van prachtige kunstwerken in monumentale panden omringd door het natuurschoon van de Achterhoek. 1. Musea Zutphen - Museum Henriette Polak 2. Museum MORE | Kasteel Ruurlo 3. Museum MORE 4. Museum Villa Mondriaan 5. Société Museé Lalique Pays Bas

8 | Musea Achterhoek

6. Koppelkerk 7. Galerie 1880 / Kunst of Art 8. Galerie de Bisschop 9. Galerie de Burgerij

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 9

Musea Zutphen Museum Henriette Polak De Musea Zutphen - het Stedelijk Museum Zutphen en Museum Henriette Polak – zijn gehuisvest in het 17e eeuwse stadspaleis het Hof van Heeckeren. Geschiedenis, cultuurhistorie, beeldende kunst en actualiteit komen hier op verrassende wijze samen. Museum Henriette Polak is hét museum voor modern-klassieke schilder- en beeldhouwkunst in Nederland. Mecenas en naamgeefster Henriette Polak-Schwarz raakte in 1964 bevriend met kunstenaar Joop Sjollema, die haar overtuigde van de noodzaak om een museum op te richten voor Nederlandse figuratieve kunst geworteld in de academische traditie. Een initiatief tegen de tijdsgeest in, want vooral abstracte en conceptuele kunst stond toen in de (museale) belangstelling. Sinds de opening in 1975 toont Museum Henriette Polak de vitaliteit, kracht en verscheidenheid van figuratieve kunst waarin vakmanschap en bezieling samenkomen. Topstukken Maak kennis met Henriette Polak en de kerncollectie. Geniet van topstukken van onder anderen Kees Verwey, Charlotte van Pallandt, Wim Oepts, Arie Schippers, Wendelien Schönfeld, Jeanne Bieruma Oosting en Willem den Ouden. Kom oog en oog te staan met de vele kunstenaarsportretten waar het museum bekend om is en neem een kijkje in Het Atelier.

10 | Musea Achterhoek

Ontdek in het Digitale Depot van Museum Henriette Polak een representatieve selectie uit de omvangrijke collectie van het museum. Stel daaruit zelf een eigen tentoonstelling samen en toon de gekozen werken op de museumwanden.

Wisseltentoonstelling van hedendaagse kunstenaars In de wisseltentoonstellingen van Museum Henriette Polak staat het werk en de ontwikkeling van (hedendaagse) kunstenaars centraal. Hierbij wordt steeds de confron­tatie gezocht met de uitgangspunten van de oprichters van het museum. Voor beide musea zijn dagelijks gratis meertalige audiotours beschikbaar die je langs de topstukken uit de vaste collecties leiden. Voor kinderen zijn gratis speurtochten beschikbaar voor beide musea. Museum Henriette Polak heeft de speurtocht ‘Een koffer vol kunst’, waarin kinderen met een koffertje vol spelletjes en opdrachten op ontdekkingstocht gaan in het museum.

Museumcafé, museumtuin en museumwinkel Geniet van een hapje en een drankje in ons gezellige museumcafé of op het terras in de museumtuin. In de museumwinkel vind je leuke cadeaus voor jezelf of een ander. Het museumcafé, de museumtuin en de museumwinkel zijn gedurende de openingstijden van het museum gratis toegankelijk. De Musea Zutphen zijn gevestigd in het oude stadspaleis in het Hof van Heeckeren, ’s Gravenhof 4 Zutphen. Ingang door de Schelpenpoort. Openingstijden: di t/m zo van 11.00 tot 17.00 uur.

museazutphen.nl 1 Musea Zutphen - Museum Henriette Polak ’s Gravenhof 4 7201 DN Zutphen 0575 51 68 78 info@museazutphen.nl museazutphen.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 11

Het kasteel Door de bijzondere mix van de schilderijen van topkunstenaar Carel Willink, architectuur uit verschillende eeuwen, de naastgelegen oranjerie en al het natuurschoon van de Achterhoek, staat Kasteel Ruurlo garant voor een bijzonder dagje uit. De kamers van het kasteel zijn te betreden met een ticket van het museum. Voor de niet museumbezoeker is de omliggende Engelse landschapstuin en oranjerie gratis toegankelijk.

Museum MORE | Kasteel Ruurlo Ontdek het leven en werk van grootmeester Carel Willink in Kasteel Ruurlo waar kunst, historie, architectuur en natuur samenkomen. In de bosrijke omgeving van de Achterhoek ligt het bijzondere Kasteel Ruurlo. Het rijksmonument is een van de mooiste kastelen van de omgeving en wordt omringd door een prachtige en levendige Engelse landschapstuin. Kunstverzamelaars Hans en Monique Melchers, initiatiefnemers van Museum MORE, hebben hun Carel Willink-collectie ondergebracht in Kasteel Ruurlo. Het kasteel en het omliggende landschapspark zijn volledig gerestaureerd. Architect Cor Bouwstra, couturier Ronald Kolk en architect Hans van Heeswijk werden ingeschakeld om vijf eeuwen bouwgeschiedenis te combineren met moderne architectuur.

12 | Musea Achterhoek

Meesterlijk raadselachtig Een grootmeester van formaat als Carel Willink (1900-1983), verdient een monumentaal thuis. Vandaar dat op dit moment maar liefst 45 werken te zien zijn in Kasteel Ruurlo. Van een zelfportret dat hij op 18-jarige leeftijd maakte tot en met het beroemde schilderij ‘Portret van Mathilde’. De opstelling in Kasteel Ruurlo toont de ontwikkeling van een zoekende kunstenaar, die zich later weet te ontplooien als de nooit geëvenaarde schilder van een elegant en raadselachtig oeuvre. Naast het werk van Carel Willink, zijn ook bijzondere creaties van de modeontwerpster Fong Leng te zien. Magisch, historisch, theatraal en extravagant komen samen in Kasteel Ruurlo.

Museum MORE in Gorssel Museum MORE heeft twee locaties. Naast het bijzondere Kasteel Ruurlo staat middenin het prachtige dorp Gorssel, het mooiste museum voor modern realisme. Sinds 2015 worden hier werken van Nederlandse realistische topkunstenaars getoond, zoals Jan Mankes, Pyke Koch en Charley Toorop. Naast de eigen collectie zijn er voortdurend wisselende tentoonstellingen te zien. Door het ruime aanbod kan MORE zich naast het mooiste, waarschijnlijk ook het grootste museum voor modern realisme noemen.

museummore-kasteelruurlo.nl 2 Museum MORE | Kasteel Ruurlo Vordenseweg 2 7261 LZ Ruurlo 0575 76 03 00 info@museummore.nl museummore-kasteelruurlo.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 13

MORE biedt méér Het prachtige gebouw van MORE is een attractie op zich en is ontworpen door Hans van Heeswijk. De architect die ook verantwoordelijk was voor de uitbreiding van De Hermitage, het Mauritshuis en de nieuwe entree van het Van Gogh Museum. MORE biedt graag extra service aan zijn bezoekers. Zo zijn er oplaadpunten voor e-bikes en is er gratis wifi in het museum. In de fraaie museumwinkel kun je heerlijk shoppen en in Café MORE kun je genieten van een echt goede kop koffie of een heerlijke lunch.

Museum MORE Museum MORE is het grootste museum voor Modern Realisme. In het adembenemende gebouw zijn ruim 200 Nederlandse top­ werken uit de afgelopen eeuw te zien.

Een museum vol met de magie van kunst! Met grootmeesters als Carel Willink, Pyke Koch, Jan Mankes en Charley Toorop die uitblinken in technische perfectie en grote ambachtelijkheid. Hun werk kan mysterieus zijn, nietsontziend of juist een blik werpen op een werkelijkheid die niet van deze wereld lijkt. Ze werden wel eens ‘de beschaafde heren van de goede smaak’ genoemd. Expres een beetje dubbelop. Maar zoals

14 | Musea Achterhoek

dat hoort bij heren (en ook dames) van stand, doorstaat hun realistische kunst moeiteloos de tand des tijds. Deze kunstenaars lieten zich niet hinderen door modegrillen en bouwen vaak voort op een traditie van Hollandse Meesters, Vlaamse primitieven of Italiaanse Renaissance­ kunst. Maar altijd op geheel eigen wijze. Naast de eigen collectie zijn er altijd wisselende grote tentoonstellingen te zien die het oneindig rijke spectrum van realistische kunst laten zien.

Nationaal erfgoed De kunstcollectie van Hans Melchers vormt de kern van Museum MORE. Het museum wil de waardering voor realistische kunst vergroten bij een breed publiek. De nadruk ligt hierbij op 20ste-eeuwse en hedendaagse kunst. De verzameling breidt zich nog altijd uit en MORE kan zich het grootste – en misschien wel mooiste – museum voor Modern Realisme noemen. Kasteel Ruurlo Sinds juni 2017 is de tweede locatie van Museum MORE, Kasteel Ruurlo, geopend. In het kasteel in de bosrijke omgeving van de Achterhoek, staat op dit moment het leven en werk van Carel Willink centraal. Kasteel Ruurlo is gevestigd op de Vordenseweg 2 in Ruurlo en is geopend van dinsdag t/m zondag van 11.00 tot 17.00 uur.

museummore.nl 3 Museum MORE Hoofdstraat 28 7213 CW Gorssel 0575 76 03 00 info@museummore.nl museummore.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 15

klein jongetje al vaak tekende. In twee nieuwgebouwde tentoonstellingsruimtes wordt vroeg werk van Mondriaan getoond. Dit wordt mogelijk gemaakt door middel van een nauwe samenwerking met het Kunstmuseum Den Haag.

Tentoonstellingen en hedendaagse kunst De vaste collectie toont Mondriaans vroege werken en leermeesters, maar het museum daagt Mondriaan ook elk halfjaar uit om in dialoog te gaan met tijd­ genoten en hedendaagse jonge talenten. Naast deze hoofdtentoonstelling zijn drie andere tentoonstellingen, waarbij alle kunstdisciplines van schilderkunst tot mode aan bod komen.

Museum Villa Mondriaan Piet Mondriaan (1872-1944) is één van de belangrijkste vernieuwers van de schilderkunst. Hij verwierf wereldfaam in Parijs en New York, maar begon zijn schilderscarrière in Winterswijk. Van zijn achtste tot zijn twintigste jaar woonde Mondriaan in een villa aan de Zonnebrink. Hier ontdekte hij zijn passie voor schilderen en tekenen en zette hij zijn eerste stappen op het kunstenaarspad. In de geest van de jonge Mondriaan is er ook hedendaagse kunst te bewonderen in het museum. Zo toont Villa Mondriaan de vernieuwers van nu en de Mondriaans van morgen.

16 | Musea Achterhoek

In het huis waar één van de grootste vernieuwers van de moderne kunst­ geschiedenis opgroeide, krijgt nu het nieuwe talent van deze tijd een podium. Wie heeft er vandaag een antwoord op de vragen die Mondriaan aan de kunst stelde? De Villa Sinds 2013 is museum Villa Mondriaan gevestigd in de villa van de familie Mondriaan en de naastgelegen panden aan de Zonne­brink. In het voormalige woonhuis toont het museum de ontwikkeling van de jonge Mondriaan en het werk van zijn leermeesters. Buiten is de moestuin van de familie Mondriaan opnieuw aangelegd onder de appelboom, die Mondriaan als

Beleving In museum Villa Mondriaan krijg je als bezoeker een complete beleving. Voor iedere bezoeker is er een gratis audiotour met achtergrondinformatie. Ook is er de Villa Mondriaan app, waarmee je het museum in eigen tempo en volgorde kunt bekijken. Voor de kinderen ligt er een speurtocht klaar. Om de beleving compleet te maken is het mogelijk een wandel of -fietstocht te maken in Winterswijk en omstreken. Wandel of fiets langs de verschillende plekken waar Mondriaan schilderde en zoek zijn schilderijen terug in het landschap.

villamondriaan.nl 4 Museum Villa Mondriaan Zonnebrink 4 7101 NC Winterswijk 0543 51 54 00 info@villamondriaan.nl villamondriaan.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 17

Tentoonstellingen

René Lalique De vaste tentoonstelling van het museum is geheel gewijd aan het werk van juwelen­ ontwerper en glaskunstenaar René Lalique. De werken geven een beeld van het clientèle van de kunstenaar. Rond 1900 wordt René Lalique internationaal gezien als dé ontwerper van het moderne sieraad. De groten der aarde en actrices pronkten met zijn sieraden.

Société Musée Lalique Pays Bas René Lalique (1860- 1945) wordt de Da Vinci van de juwelen- en glaskunst genoemd. De werken van de “meester” uit de art nouveau en art deco periode zijn vervuld van symboliek en “geheime” details. Musea uit de gehele wereld, waaronder het “Metropolitan museum of Art” uit New York, geven werken in bruikleen aan het museum.

Het museum is gehuisvest in een tweetal oude Rijksmonumenten waar bezoekers

18 | Musea Achterhoek

Vanaf 8 december 2019 ‘Royal Light – Koninklijke geschenken speciaal ontworpen door René Lalique’ Het werk dat René Lalique heeft geleverd aan de keizerlijke familie van Japan, het Zweedse- Britse – en het Nederlandse koningshuis zal getoond worden zoals onder andere de luchter van Lalique die het corps diplomatique in 1937 aan prinses Juliana heeft geschonken bij haar huwelijk. Vanuit het keizerlijk paleis uit Tokio komt een paneel uit een glazen deur van René Lalique en vanuit het Zweedse koningshuis wordt een spiegel uit 1912 tentoongesteld. Briefwisselingen tussen opdrachtgevers en René Lalique geven een interessant inkijkje zodat de gast een idee krijgt hoe de opdrachten tot stand zijn gekomen.

Lalique kiest motieven zoals de natuur en vrouwelijke vormen. Hij ontpopt zich tevens tot glaskunstenaar. Zijn kennismaking met de luxe parfumindustrie zorgt voor een stroomversnelling.

gastvrij worden ontvangen in een sfeervolle ambiance. Gasten krijgen door de uitleg van gidsen en beeldschermen in het museum inzicht in de symboliek en de “geheime” details die Lalique in zijn objecten heeft verwerkt. Lezingen onder het genot van een glaasje prosecco bij de concertvleugel, gevolgd door een rondleiding en luxe lunch in onze stijlsalon zijn op afspraak mogelijk.

Hij ontwikkelt een werkwijze die het midden houdt tussen kunst en industriële vormgeving: moderne industriële luxe. Naast de werken die in een relatief kleine oplage worden geproduceerd, ontwerpt Lalique unica’s voor de zeer gefortuneerden uit zijn tijd. De werken in het museum zijn juwelen, parfumflacons, glazen beelden en siervazen. De juwelen van Lalique hebben soms een getaxeerde waarde van 100 miljoen euro. De objecten zijn iconisch, geliefd en overal ter wereld zeer gewild.

musee-lalique.nl 5 Société Musée Lalique Pays Bas Gasthuisstraat 1 6981 CP Doesburg 0313 47 14 10 info@musee-lalique.nl musee-lalique.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 19

Markten ’s Zomers vinden er rondom de Koppelkerk ook diverse buitenactiviteiten plaats. Viermaal per jaar wordt er een internationale boekenmarkt georganiseerd met diverse Nederlandse en Duitse boekhandelaren. In augustus vindt de Bazaar plaats, een gezellige markt vol retro items en handmade producten. Natuurlijk kunnen hierbij retro deuntjes niet ontbreken.

Koppelkerk De Koppelkerk is een voormalige kerk die volledig is herbestemd tot een vrijplaats voor kunst en cultuur. Elke vrijdag, zaterdag en zondag kun je genieten van exposities, concerten, lezingen en maatschappelijk debat in de mooie entourage van het pittoreske Bredevoort. Alle muzen onder één dak Normaal gesproken vind je kunst in het museum, muziek in een concertgebouw, literatuur en poëzie in de bibliotheek en wetenschap op de universiteit. Maar in de Koppelkerk worden al deze muzen verenigd onder één dak. Overdag is de Koppelkerk een museum met mooie, wisselende exposities en rondleidingen langs de kunstwerken om 14.00 en 15.00 uur. ’s Avonds verandert de multifunctionele kerk in een podium voor muziek, literatuur, wetenschap en maatschappelijk debat.

20 | Musea Achterhoek

Gezellig boekencafé Naast de exposities in de kerkzaal zijn er in de bovenzaal van de Koppelkerk tentoon­ stellingen te zien van kunstenaars uit de regio en uit het naburige Duitsland. Na al dat cultuur snuiven is het natuurlijk tijd voor een kopje koffie en wat lekkers in het Boeken­café. Het Boekencafé is ingericht als een huiskamer met houtkachel, een lekkere zithoek en overal boekenkasten. De boekenkasten worden gevuld door verschillende antiquariaten uit deze nationale boekenstad.

Heerlyckheid Bredevoort De Koppelkerk is gelegen in het mooie vestingstadje Bredevoort. Vroeger herbergde Heerlyckheid Bredevoort een kasteel. In diezelfde tijd leefde Rembrandts liefje Hendrickje Stoffels nog binnen de muren. Bredevoort was, net als het nabije Groenlo, strategisch gelegen, en daarom een belangrijk strijdtoneel in de Tachtigjarige Oorlog. Tegenwoordig herinneren de mooie oude straatjes en borgmanhuizen nog aan dit verleden. Van garnizoensstadje is Bredevoort vandaag de dag uitgegroeid tot een cultuurstadje. Naast diverse antiquariaten vind je er kunstenaars, galeries en ambachten, zoals een goudsmid, horlogemaker en bierbrouwer. In de zomer­ maanden kun je bovendien genieten van de zondagse Zomerconcerten onder de idyllische bomen midden in het centrum.

koppelkerk.nl 6 Koppelkerk | vrijplaats voor kunst & cultuur Koppelstraat 35 7126 AG Bredevoort 0543 21 60 05 info@koppelkerk.nl koppelkerk.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 21

Galerie 1880 / Kunst of Art

Galerie de Bisschop

Galerie de Burgerij

Een voormalig kerkje omgetoverd tot galerie.

Galerie ‘de Bisschop’ vind je tussen de prachtige weilanden in het buitengebied van het mooie dorp Hummelo.

Midden in het gezellige en cultuurrijke Achtkastelendorp Vorden vind je het monumentale pand ‘De Burgerij’. Galerie de Burgerij organiseert verrassende exposities van hedendaagse gevestigde kunstenaars uit binnen- en buitenland.

Kunst of Art is een familiebedrijf met passie voor moderne kunst. Vanuit twee prachtige locaties vervult Kunst of Art de wensen van kunstliefhebbers uit de Achterhoek en verre omgeving. De collectie bestaat uit moderne kunst, glasobjecten en beelden van zowel nationaal als internationaal bekende kunstenaars. Midden in Laag-Keppel staat een neogotisch kerkje dat rond 1880 werd gebouwd als kerkelijke voorziening bij het nabijgelegen kasteel. Sinds 1987 is de galerie hierin gevestigd. Het kerkje is recent gerestaureerd en omgetoverd tot één van Achterhoeks mooiste galeries. Alle kunstwerken zijn te koop en te huur. Kunst of Art wil namelijk kunst toegankelijk maken voor iedereen. Elk interieur verdient kunst is hun overtuiging. In de Hanzestad Zutphen is hun andere galerie gevestigd.

Eén van de gebouwen op het erf van de voormalige boerderij ‘De Bisschop’ is stijlvol verbouwd tot kunstgalerie. Hier houdt Mariëtte Schouten zich bezig met het vervaardigen van bronzen beelden. Zij laat zich inspireren door vogels, boerderijdieren maar ook in- en uitheemse dieren hebben haar interesse. In de galerie word je gastvrij ontvangen door de kunstenares zelf, desgewenst geeft zij uitleg over het proces van ‘klei naar brons’. Naast de doorlopende expositie van haar eigen werk organiseert Mariëtte meerdere keren per jaar wisselende exposities met schilderijen van collega kunstenaars.

kunstofart.nl 7 Galerie 1880 / Kunst of Art Hummeloseweg 4 6998 AD Laag-Keppel 06 27 31 93 61 / 06 30 40 29 38 info@kunstofart.nl kunstofart.nl

22 | Musea Achterhoek

Op een gastvrije en laagdrempelige wijze toont zij aan een publiek van kunstkenners en kunstliefhebbers (in spe) professionele kunst van hoog niveau. Het brede aanbod aan kunst, de inrichting, ‘het prachtige licht’ en de bloeiende beeldentuin, met theetuin, ontvangen keer op keer veel lof. De exposities tonen een diversiteit aan kunstuitingen in figuratieve, abstracte dan wel conceptuele stijlen vervaardigd met hulp van traditionele en/of vernieuwende technieken en materialen. Galerie de Burgerij zoekt bij het samenstellen van haar exposities naar kunstuitingen met een intrinsieke en tijdloze betekenis, waar een ieder welkom is.

deburgerij-vorden.nl

galeriedebisschop.nl 8 Galerie ‘de Bisschop’ Broekstraat 13 6999 DE Hummelo 06 51 83 78 89 mariette@galeriedebisschop.nl galeriedebisschop.nl

9 Galerie de Burgerij Zutphenseweg 11 7251 DG Vorden 06 51 11 23 90 deburgerij.vorden@gmail.com deburgerij-vorden.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 23

Spannende

geschiedenis en

historische

schatten

Historische musea en stadsmusea

De Achterhoek kent een rijke geschiedenis. Dat zie je onder andere terug in bijzondere archeologische vondsten en de verhalen over gewelddadige strijd tijdens de 80-jarige oorlog. Ook zijn er musea over de ontstaansgeschiedenis van een stad of dorp. 10. Musea Zutphen – Stedelijk Museum Zutphen 11. Stadsmuseum Doetinchem 12. Stadsmuseum Bergh 13. Museum de Scheper 14. Stadsmuseum Groenlo

24 | Musea Achterhoek

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 25

Musea Zutphen Stedelijk Museum Zutphen De Musea Zutphen – het Stedelijk Museum Zutphen en Museum Henriette Polak – zijn gehuisvest in het 17e eeuwse stadspaleis het Hof van Heeckeren. Geschiedenis, cultuurhistorie, beeldende kunst en actualiteit komen hier op verrassende wijze samen.

Oude meesters en lokaal talent in wisseltentoonstellingen Naast de vaste collectie, besteedt het Stedelijk Museum Zutphen aandacht aan historische en actuele onderwerpen, oude meesters en (lokaal) talent in prikkelende wisseltentoonstellingen.

Het Stedelijk Museum Zutphen is een cultuur­ historisch museum dat de geschiedenis van Zutphen en de Graafschap (de huidige Achterhoek) verzamelt en op originele wijze in beeld brengt. Ontdek ‘Het Verhaal van Zutphen’, een van de oudste steden van Nederland, aan de hand van bijzondere objecten uit de museale, archeologische en archiefcollecties.

Voor beide musea zijn dagelijks gratis audiotours beschikbaar die je langs de topstukken uit de vaste collecties leiden. Voor kinderen zijn gratis speurtochten beschikbaar voor beide musea. Het Stedelijk Museum Zutphen heeft de speurtocht ‘Kruip in de huid van de archeoloog’, waarin kinderen met een scherf die door echte archeologen is gevonden op ontdekkingstocht gaan in het museum.

Zutphense schatten Daal af naar de gewelfde middeleeuwse kelder en stap in de roerige geschiedenis van de plek die zich tot de stad Zutphen ontwikkelde. Een belangrijke gebeurtenis in deze ontwikkeling was de aanval door Vikingen in 882, die als een crime scene getoond wordt. Tijdens een wandeling door de tijd, wisselen hoogtepunten en dieptepunten elkaar af zoals de Hanzetijd - die Zutphen de bijnaam ‘De Rijkste’ bezorgde – en de gewelddadige Tachtigjarige Oorlog. De pracht en praal van de Gelderse adel wordt getoond, waaronder het beroemde ‘Zutphens Zilver’, maar ook de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog. Opvallend zijn de objecten die tot de oudste van Nederland behoren, zoals het ‘oudste horloge’ (de Zutphense kwadrant uit 1300), het ‘oudste stripverhaal’ (de Maan- en klaag­ brief uit 1493) en de ‘oudste foto’ uit 1839.

26 | Musea Achterhoek

Museumcafé, museumtuin en museumwinkel Geniet van een hapje en een drankje in ons gezellige museumcafé of op het terras in de museumtuin. In de museumwinkel vind je leuke cadeaus voor jezelf of een ander. Het museumcafé, de museumtuin en de museumwinkel zijn gedurende de openingstijden van het museum gratis toegankelijk. De Musea Zutphen zijn gevestigd in het oude stadspaleis in het Hof van Heeckeren, ’s Gravenhof 4 Zutphen. Ingang door de Schelpenpoort. Openingstijden: di t/m zo van 11.00 tot 17.00 uur.

museazutphen.nl 10 Musea Zutphen - Stedelijk Museum Zutphen ’s Gravenhof 4 7201 DN Zutphen 0575 51 68 78 info@museazutphen.nl museazutphen.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 27

Stadsmuseum Doetinchem

Stadsmuseum Bergh

Museum de Scheper

Stadsmuseum Groenlo

In het hartje van Doetinchem vind je het Stadsmuseum Doetinchem. Maak hier een reis door de tijd. Je vindt er kunst, cultuur en een prachtige collectie over Doetinchem en de ontwikkeling van de stad.

Stadsmuseum Bergh dompelt de bezoeker onder in de rijke geschiedenis van de stad ’s-Heerenberg en het graafschap Bergh.

Museum de Scheper is het historisch museum van Eibergen. Het vertelt de Eibergse en Berkellandse geschiedenis, vanaf de oertijd tot de moderne tijd. Een verhaal over het landschap, de mens en een Nederlandse gemeente, met alle veranderingen door de eeuwen heen.

In het Stadsmuseum Groenlo staat de Tachtigjarige Oorlog centraal.

Het museum is gehuisvest in het Oude Postkantoor, een gebouw van architect Joseph Crouwel uit 1920 en gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School.

Kasteelstad ’s-Heerenberg, waarin kasteel en stad beide binnen de vestingwal lagen, wordt getoond aan de hand van een prachtige interactieve maquette met belichtingstechniek en animaties. Bijzonder is dat de historische verhalen worden verteld door vijf markante historische vrouwen, ieder vanuit een eigen positie op de maatschappelijke ladder: een horige boerin, een hooghartige gravin, een zachtmoedige gravin, een rijke burgerdame en de oude vrouw Mechteld ten Ham die beschuldigd werd van hekserij. Alles wordt verteld met behulp van audio- en videotechniek die je de verhalen intens laten beleven.

In het ‘Kindermuseum’ kunnen kinderen hun eigen verzameling tonen. Wissel­tentoon­ stellingen op de boven­verdieping met diverse thema’s maken de beleving compleet.

Het museum vormt een ideale start van stads­wandelingen. Die zijn individueel te lopen of, na aanmelding, onder leiding van een gids.

Hoe deze stad van “agrarische nederzetting” uitgroeide tot een stad met grote regionale uitstraling? Of wil je weten hoe groot het belang was van Drukkerij Misset en Bandenfabriek Vredestein voor de ontwikkeling van de stad Doetinchem? Kom langs voor een bezichtiging van de collectie.

stadsmuseumdoetinchem.nl 11 Stadsmuseum Doetinchem Burgemeester van Nispenstraat 2 7001 BS Doetinchem 0314 33 55 57 info@stadsmuseumdoetinchem.nl stadsmuseumdoetinchem.nl

28 | Musea Achterhoek

Het is gevestigd in een naast elkaar gelegen statige villa en herbouwde authentieke boerderij en is daarmee een uniek museum in Nederland. Op het museumterrein met terras staat ook een kapschuur met ambachtelijke timmerwerkplaats en smidse. Persoonlijkheden zoals dominee/dichter Willem Sluiter (17e eeuw) en de Eibergse schrijver Menno ter Braak (20e eeuw) vinden hun literaire collectie tentoongesteld in de schrijverskamer. De historische kledingverzameling van het museum is de grootste van Gelderland. In de filmzaal zijn diverse regionale filmpjes te bekijken.

museumdescheper.nl

stadsmuseumbergh.nl 12 Stadsmuseum Bergh Marktstraat 3 7041 AH ’s-Heerenberg 06 19 98 14 57 info@stadsmuseumbergh.nl stadsmuseumbergh.nl

13 Museum de Scheper Hagen 24 7151 CA Eibergen 0545 47 10 50 info@museumdescheper.nl museumdescheper.nl

Deze oorlog heeft een grote invloed gehad op onze vestingstad. Diverse belegeringen en de daaropvolgende versterkingen hebben Grol tot één van de sterkste vestigingen in de 17e eeuw in de Nederlanden gemaakt. Een informatieve film geeft in het kort een overzicht van de Nederlandse onafhankelijk­ heidstrijd tegen het Spaanse bestuur. Het museum beschikt over historische wapens, een stadsmaquette, een prentenkabinet, schilderijen en talloze andere objecten die samen een goed beeld geven van deze rumoerige tijd. In het museum is er speciale aandacht voor de kinderen. Zo is er een kinderfilm, een spel, een speurtocht en er zijn verkleedspullen die allemaal betrekking hebben op de Tachtigjarige Oorlog.

stadsmuseumgroenlo.nl 14 Stadsmuseum Groenlo Mattelierstraat 33 7141 BP Groenlo 0544 46 26 68 info@stadsmuseumgroenlo.nl stadsmuseumgroenlo.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 29

Leren over

verraad

verzet en

vrijheid

Verzet en Tweede Wereldoorlog

Door de ligging aan de Duitse grens heeft de Achterhoek veel verhalen te vertellen over het verzet en de Tweede Wereldoorlog. In de Achterhoek zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog veel meer onderduikers ondergebracht dan elders in Nederland. In Aalten was zelfs een op de vijf inwoners onderduiker. Een tweetal musea in de Achterhoek vertellen over de ingrijpende gebeurtenissen tijdens en na de oorlog. 14. Nationaal Onderduikmuseum 15. De Moezeköttel

30 | Musea Achterhoek

Nationaal Onderduikmuseum

De Moezeköttel

Markt 12 is het adres van een huis in Aalten, met een bijzondere geschiedenis. Hier is interactief “de oorlog onder een dak” te ervaren.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog werden bij de bevrijdingsacties veel woningen in Megchelen onherstelbaar verwoest. Van de puinhopen werden 71 nood­woningen gebouwd, die inmiddels bijna allemaal verdwenen zijn.

Luister naar de verhalen van de bewoners tijdens de Tweede Wereldoorlog: een gezin met twee kindertjes, de Duitse Ortskom­ mandant en onderduikers. Bij bombarde­ menten kwamen ook de buren naar de schuilkelder. Beleef mee hoe het er in het dagelijks leven van de bewoners aan toe ging, welke keuze men moest maken. Ervaar hoe moeilijk het is om stroom op te wekken en hoe benauwd het in de onderduikruimte was. Ga op zoek naar de ingang van de illegale drukkerij en bekijk de persoonsbewijzen. Leef in de opkamer mee met de evacués uit Scheveningen, die vanwege de Atlantikwall hun woonplaats moesten verlaten. In het Onderduikmuseum vind je tevens de Escape­ room voor de vrijheid - een spannend spel voor jong en oud.

De aller kleinste - ‘De Moezeköttel’ - werd destijds opgebouwd uit wat restanten van het getroffen keuterboerderijtje aan De Asbroek, dat toen al in de volksmond ‘Moezeköttel ‘werd genoemd. Het was behelpen in het piepkleine huisje. Er was slechts één slaap­kamer. Toch heeft er jaren­lang zelfs een gezin met drie kinderen in gewoond. De nood­woning is recent gerestaureerd en weer authentiek ingericht. De sfeer van de woningnood en schaarste, kenmerkend voor de Wederopbouwperiode, vormde de leidraad voor de restauratie. Tegenwoordig is ‘De Moezeköttel’ een druk bezocht, klein openluchtmuseum met een bezoekerscentrum; een gewilde pleisterplaats voor wandelaars en fietsers.

nationaalonderduikmuseum.nl 15 Nationaal Onderduikmuseum Markt 12-14-16 7121 CS Aalten 0543 47 17 97 info@onderduikmuseum.nl nationaalonderduikmuseum.nl

moezekottel.nl 16 De Moezeköttel Asbroek 2a 7078 AE Megchelen 0315 37 73 21 info@moezekottel.nl moezekottel.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 31

Plattelands

geschiedenis en

verhalen over de

streek

Boerderij- en streekmusea

In elk Achterhoeks dorpje op stadje vind je wel een bijzonder museum dat je iets vertelt over de historie van het dorp en de omgeving. Je leert over oude gewoonten en vervlogen gebruiken en maakt kennis met hoe de mensen vroeger leefden op het platteland. 17. Museum Smedekinck 18. Museum Boer Kip 19. Boerderijmuseum de Lebbenbrugge 20. Stadsboerderij Grolle

32 | Musea Achterhoek

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 33

Museum Smedekinck

Museum Boer Kip

De Lebbenbrugge

Stadsboerderij Grolle

Museum Smedekinck is gevestigd in een eeuwenoude, gerestaureerde boerderij.

Een stadsboerderij in Zutphen. Daar woonde boer- en kunstschilder Herman Kip tot aan zijn dood in 2006. De boerderij is daarna geschonken aan de gemeente Zutphen en wordt nu als museum opengesteld door vrijwilligers.

Het boerderijmuseum De Lebbenbrugge laat vooral het oude Achterhoekse boeren­ leven van rond 1900 zien. Het heeft een multifunctionele ontvangstruimte en een gezellig tuinterras.

Het museum Stadsboerderij Grolle gelegen in het centrum van Groenlo dateert van 1623. Het is een prachtig voor­beeld van een vroeg 17e eeuwse stads­boerderij, de enige in Groenlo en omgeving.

Men kan er zien hoe de bewoners van het Achterhoekse platteland door de eeuwen heen leefden en werkten. In de vroegere woonvertrekken waant de bezoeker zich algauw in een tijd zo rond het begin en de eerste helft van de vorige eeuw. In De Stal zijn naast de permanente expositie doorlopend wisselexposities te zien. De Daele is een multifunctionele ruimte, waar men ook iets kan drinken. Op het erf staan De Schure - met oude werkplaats­ inrichtingen en een expositie over WO2 in Zelhem en omstreken - een werktuigberging, bijenschuur en het Ludgerkerkje. Verder vindt men hier een kruidentuin, historische landbouwgewassen en oude fruitrassen. Museum Smedekinck is interessant voor jong en oud, is rolstoelvriendelijk en heeft een invalidentoilet.

Herman Kip, boer van beroep, leefde als kluizenaar in een stadsboerderij, zonder voorzieningen zoals zijn ouders daar in de 19e eeuw leefden. Ook was hij kunstschilder. Zijn kunstwerken zijn vooral aangebracht op borden, vazen, melkbussen ect. Ook tafels, stoelen en kasten zijn beschilderd. Voor zijn schilderijen gebruikte hij vaak een stuk hout of een vel papier. Kenners scharen zijn schilderwerk onder de naïeve, primitieve schilderkunst. De thema’s die hij schilderde waren zeer divers. Veel bloemen en dieren maar ook godsdienstige taferelen en dorpsgezichten.

museumsmedekinck.nl 17 Museum Smedekinck Pluimersdijk 5 7021 HW Zelhem 0314 62 06 64 museumsmedekinck.nl

34 | Musea Achterhoek

museumboerkip.nl 18 Museum Boer Kip Oude Touwbaan 24 7205 AS Zutphen 0575 51 32 18 museumboerkip@hotmail.com museumboerkip.nl

De Lebbenbrugge staat aan de voormalige Hessenweg, vroeger een belangrijke verbindings­route van Duitsland naar Nederland. Het achterste deel dateert van omstreeks 1400. Rond 1550 werd het voorhuis dwars op de boerderij gebouwd en diende als jachthuis van de Heren van Borculo. Daardoor kreeg het gebouw een vorstelijk aanzien. Later kreeg De Lebben­ brugge ook nog de functie van tolhuis. De passanten kwamen voor de tolafdracht vaak even binnen om hun dorst te lessen en soms ook om te overnachten. Daardoor werd het ook een herberg. En doordat de postkoets hier regelmatig stopte ontstond hier één van de eerste postkantoren van Nederland.

In het museum zie je onder andere een “mooie kamer”, een woonkeuken met bedstee, een grote schouw, een weefkamer met 17e eeuws weefgetouw en diverse oude boerenwerktuigen en gebruiksvoorwerpen. Op de oude zolder is een expositieruimte waar wisseltentoonstellingen van uiteen­ lopende aard te zien zijn. In de theeschenkerij tonen wij oude films en fotopresentaties over Groenlo in het verleden. Op de leestafel in de expositie­ ruimte ligt uniek materiaal over Groenlo, zoals boeken, tijdschriften en oude kranten, waaronder uitgaven van de Geldersche Bode van rond 1920.

stadsboerderijgrolle.nl

lebbenbrugge.nl 19 Boerderijmuseum De Lebbenbrugge Lebbenbruggedijk 25 7271 SB Borculo 0545 27 21 78 b.g.g. 0545 27 43 91 lebbenbrugge.nl

20 Stadsboerderij Grolle Notenboomstraat 15 7141 AB Groenlo 0544 46 87 29 info@stadsboerderijgrolle.nl stadsboerderijgrolle.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 35

Pracht en

praal van

oud-gelderse

adel

Kastelen en landgoederen

Zeg je ‘Achterhoek’, dan zeg je ‘kastelen’. Verspreid in het landschap liggen tientallen buitenverblijven van de oud-Gelderse adel. Sommige oorspronkelijk gebouwd als verdedigingswerk, andere als chic woonhuis in de zeventiende of achttiende eeuw. Een aantal van die prachtige kastelen kun je ook vanbinnen bewonderen en doen tegenwoordig dienst als museum. 21. Huis Verwolde 22. Kasteel Huis Bergh

36 | Musea Achterhoek

Huis Verwolde Huis Verwolde neemt je mee op reis naar het verleden. Zie hoe één adellijke familie meer dan 200 jaar in dit edelsmanshuis woonde. Maak in het onderhuis op een interactieve manier kennis met de bewoners en hun personeel. Ook kinderen vermaken zich. Ze kunnen op het bed van de huisknecht liggen, een bloemenboeket samenstellen en een monogram op bestek graveren. Pak een knapzak en ga speuren in de tuin of volg de bijzondere bomenroute. Nieuwsgierig naar het leven in het boven­ huis? Ga dan mee met een rondleiding door de sfeervol ingerichte vertrekken. Luister naar het verhaal over de baron in de herenkamer en word ontvangen in de Chinese kamer als hoog bezoek. Verwonder je over de rijkelijk gedekte tafel in de eetkamer en bekijk de prachtige tuin vanuit de masterbedroom. Bezoek de kasteelwinkel en theeschenkerij met heerlijk terras aan de vijver. De tuin van Verwolde is vrij toegankelijk.

glk.nl/verwolde 21 Huis Verwolde Jonker Emilelaan 4 7245 TL Laren 0573 40 18 25 glk.nl/verwolde

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 37

Kasteel Huis Bergh Wie een bezoek brengt aan het stadje ’s-Heerenberg wacht een overweldigende ervaring. Opeens ontvouwt zich het uitzicht op het middeleeuwse kasteel Huis Bergh, omgeven door een gracht en half omsloten door de oude vestingwal.

Het prachtige kasteel gelegen aan de rand van het grensstadje ’s-Heerenberg kent een bouwgeschiedenis vanaf de 12e eeuw. De kasteeltuinen, achter de oude vestingwal, zijn in 2016 gerestaureerd. Ze behoren tot de oudst gedocumenteerde tuinen van Nederland. De eerste vermelding is al in 1461. Het kasteel was in het bezit van de graven van Bergh en Fürsten von Hohenzollern. Door de eeuwen heen hebben branden en

38 | Musea Achterhoek

oorlogen het een ander aanzien gegeven: van een middeleeuwse burcht veranderde het in een fraai woonslot. Eenmaal binnen wacht de bezoeker een aangename verrassing: het kasteel herbergt een verzameling unieke kunstvoorwerpen. Laatmiddeleeuwse kunstverzameling Het was textielfabrikant Jan Herman van Heek die het kasteel in 1912 kocht van de Fürst von Hohenzollern. Hij was gefascineerd door de middeleeuwen en

bracht in het kasteel een collectie laatmiddeleeuwse kunst bijeen, o.a. Noord-Europese schilderkunst uit de omgeving van Jeroen Bosch en Lucas Cranach. De portrettengalerij laat Bourgondische en Habsburgse heersers zien en de ontwikkeling van het portret in de 15de en 16de eeuw. Uniek is de Italiaanse kamer met de Engel van Duccio uit Siena en andere laatmiddeleeuwse Italiaanse panelen. Bijzonder is ook de collectie laatmiddeleeuwse manuscripten, versierd met prachtige miniaturen. In de middeleeuwse donjon is een wapen- en een muntenkamer ingericht. Van Heek was een van de grootste mecenassen in zijn tijd. In 1946 bracht hij zijn totale bezit onder in een Stichting om het voor Nederland te behouden. Tot zijn bezit hoorden ook 1600 ha bossen en landerijen, monumentale panden en een archief

waarvan het oudste stuk uit 1227 dateert. Kasteel, kunstverzameling, tuinen en de bosrijke omgeving van het kasteel vormen een Gesamtkunstwerk.

En verder Het dak van de donjon biedt een prachtig uitzicht over de omgeving. Het kasteelcafé Heeren Dubbel heeft een uitgebreide lunch­ kaart met vanaf het terras uitzicht op het kasteel. Overnachten in een luxe torensuite behoort ook tot de mogelijkheden. Daarnaast is het kasteel ook een unieke locatie voor bijeenkomsten, partijen en bruiloften.

huisbergh.nl 22 Kasteel Huis Bergh Hof van Bergh 8 7041 AC ‘s-Heerenberg 0314 66 12 81 info@huisbergh.nl huisbergh.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 39

Bijzondere

verzamelingen en

verrassende

verhalen Thema musea

Museum STAAL Ontdek het land van Staring: de Achterhoek.

In de Achterhoek zijn veel musea over diverse thema’s te vinden. Musea die het verhaal vertellen over het leven aan de grens of het leven van Achterhoekse dichter A.C. Staring. In andere musea kun je bijzondere collecties bekijken van bijvoorbeeld brandweerwagens of heiligenbeelden. Er is voor elk wat wils! 23. Museum STAAL 24. Heiligenbeeldenmuseum 25. DRU Industriepark 26. Grenslandmuseum

40 | Musea Achterhoek

27. Brandweermuseum 28. Kristalmuseum 29. Museumwerkplaats Transit Oost

Museum STAAL is een ode aan dichter en landbouwkundige A.C.W. Staring (17671840). STAAL is geen gewoon museum, het is een Staring-ervaring: als bezoeker beleef je de liefde van Staring voor het landschap, de geschiedenis en de cultuur van de Achterhoek. Laat je op een verrassende manier meevoeren naar die tijd. Voel de romantiek, hoor de muziek en luister naar de gedichten en de verhalen. Dompel je onder in de wereld die Staring heet en geniet! Een museum vol verhalen De teksten van dichter A.C.W. Staring nemen je mee en laten je de Achterhoek

op een onverwachte manier ervaren. Muziek, romantiek, landbouw, de Hoofdige Boer en gedichten. Het zijn een aantal van de thema’s die in het museum aan bod komen. Ze verbinden de tijd waarin Staring leefde (1767 - 1840) met het nu. Onderga een Staring Ervaring en word verliefd op de Achterhoek…

museumstaal.nl 23 Museum STAAL Dorpsstraat 39 7218 AC Almen 0575 47 43 17 info@museumstaal.nl museumstaal.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 41

Heiligenbeeldenmuseum

DRU Industriepark

Grenslandmuseum

Brandweermuseum

De sfeer en devotie van een kerk vol heiligenbeelden.

Hier in Ulft, aan de Oude IJssel, lag ooit een centrum van de Nederlandse ijzerindustrie. IJzerhoudend gesteente (oer) uit de bodem vormde de basis voor een gieterij van wereldfaam, waar meer dan twee eeuwen lang metaal werd gesmolten en gesmeed.

Als ergens de bijzondere grensbeleving te voelen is, dan is het in Dinxperlo (NL) en Suderwick (D).

In Borculo, het stadje gelegen in de Achterhoek, vind je één van grootste brandweermusea in Nederland.

Dwars door deze dorpen loopt over de stoep­ rand de eeuwenoude landsgrens. Die grens heeft het leven sterk beïnvloed. Grensstenen worden pas in 1766 geplaatst. Vanaf 1816 tot 1993 controleert de douane de in- en uitvoer van goederen. De smokkel­handel bloeit op. Het museum, gevestigd in een bezienswaardig pand uit de 18e eeuw, toont het unieke karakter van het leven aan de grens. Beleef het ontstaan van de landsgrens, het werk van de douane, de impact van de wereldoorlogen, de smokkelhandel en de huidige samenwerking tussen de dorpen. De collectie bestaat uit authentiek materiaal: documenten, foto’s, films, uniformen, douane voorwerpen, smokkelwaar, in beslaggenomen goederen en wapens, smokkeltrucs en vele verhalen. Het Grenslandmuseum organiseert ook thema-exposities en rondleidingen.

Het museum herbergt een unieke verzameling brandweermateriaal dat in vroegere dagen behoorde tot de uitrusting van menig brandweerkorps. Hierdoor krijg je een zeer goed beeld van de brandbestrijding vanaf het allereerste begin tot aan het eind van de jaren zeventig.

Meer dan 130.000 bezoekers wisten in de afgelopen twintig jaar de weg naar het Heiligenbeeldenmuseum te vinden om hier de sfeer en devotie van de wereld van de heiligen en hun beelden te aanschouwen. Ruim 75 vrijwilligers heten je graag welkom in het museum waar ongeveer 700 heiligenbeelden, liturgische gewaden en gebruiksvoorwerpen te bewonderen zijn. Tevens is er ieder jaar een thema­tentoon­ stelling, ondersteunt door een klankbeeld. Het museum bevindt zich in de Antonius van Paduakerk, een rijksmonument naar een ontwerp van bouwmeester Pierre Cuypers. In de kerstperiode wordt jaarlijks een grote tentoonstelling van kerstgroepen en -stallen ingericht met een wisselende collectie.

De ‘ijzerhut’ van de DRU leverde producten als kachels, pannen en badkuipen aan miljoenen klanten wereldwijd. Anno 2019 zijn de zeven Rijksmonumenten die het terrein rijk is, herbestemd en is het DRU Industriepark niet enkel een toeristische bestemming, maar bovenal een toonaangevend platform voor cultuur en innovatie in de regio. Het park bruist van de culturele activiteiten, van de historische en kunstzinnige beziens­ waardigheden en van de ondernemende bedrijvigheid. Jaarlijks bezoeken zo’n half miljoen gasten het park en beleven het verleden, heden en de toekomst van de DRU en de ijzerindustrie in de regio.

heiligenbeeldenmuseum.nl 24 Heiligenbeeldenmuseum Kranenburg - Vorden Ruurloseweg 101 7251 LD Kranenburg-Vorden 0575 55 64 88 info@heiligenbeeldenmuseum.nl heiligenbeeldenmuseum.nl

42 | Musea Achterhoek

grenslandmuseum.nl

dru-industriepark.nl 25 DRU Industriepark Hutteweg 24 7071 BV Ulft 0315 20 01 50 info@dru-industriepark.nl dru-industriepark.nl

26 Grenslandmuseum Markt 1b 7091 CJ Dinxperlo info@grenslandmuseum.nl grenslandmuseum.nl

Te bezichtigen zijn o.a.: verschillende hand­ bediende pompen welke werden getrokken door manschappen en diverse pompen aangedreven door benzine­motoren, kleine en grote uitrustings­stukken die nodig waren om een brand te kunnen bestrijden, waaronder ladder­wagens, manschappenwagens, handbrand­blustoestellen en aanhanger­ spuiten. De pronkstukken van het museum zijn: een Seagrave uit 1917, een Ahrens Fox uit 1927 en een Mercedes Benz uit 1928.

brandweermuseumborculo.nl 27 Brandweermuseum Hofstraat 5 7271 AP Borculo 0545 27 19 66 info@tiborculo.nl brandweermuseumborculo.nl

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 43

Culturele

evenementen Kristalmuseum

Museumwerkplaats Transit Oost

Welke stenen werden vroeger gebruikt om vuur te maken? Hoe ziet een meteoriet er in het echt uit? En hoe zeef je goud uit een rivier? Je komt het allemaal te weten in het Kristalmuseum.

Beleef de historie van textielindustrie, kolenvervoer en het openbaar vervoer in Oost-Nederland. Ontdek hoe belangrijk de spoorwegen waren in de vorige eeuw. Van het eerste spoor in de Achterhoek tot aan de komst van de vrachtwagens en autobussen.

In dit voor alle generaties leukste museum van de Achterhoek vind je honderden edel­ stenen, mineralen en fossielen. Maar ook het skelet van een holenbeer en overblijfselen van dinosauriërs. In de nagebootste mijn zie je hoe stenen groeien en in de donkere kamer ontdek je welke kleuren sommige stenen geven onder ultraviolet licht. Na afloop kun je zelf ‘goud’ wassen en voel je je een echte schatzoeker. Verder vind je in de schitterende museum­ winkel en galerie altijd wel een leuk aandenken om mee te nemen naar huis.

Op een grote modelbaan (ca. 15 meter) is het spoorwegcomplex van Winterswijk anno 1920-’30 nauwgezet nagebouwd. Er zijn meerdere historische voertuigen te zien die actief waren in Oost-Nederland. Van de eerste T-Ford bus uit 1923 van de GTW (Geldersche Tramwegen) tot de laatste bus eind jaren ’90. Neem plaats in de cabine van het dieseltreinstel DE2, ook wel bekend als “Blauwe Engel”. Kinderen ontvangen onze Spoorzoeker (puzzel­boek) en bedienen zelf de model­ treinen op de kinderspeelbaan, terwijl je geniet van een lekker kopje koffie in de restauratie.

kristalmuseum.nl 28 Kristalmuseum

Burg. Bloemersstraat 1 7271 DA Borculo 0545 27 22 00 info@kristalmuseum.nl kristalmuseum.nl

transitoost.nl 29 Museumwerkplaats Transit Oost

Kleine Parallelweg 6 7101 HP Winterswijk transitoost.nl

Jaarlijks vinden er vele kunstmanifestaties plaats in de Achterhoek zoals kunst­wandel­ routes en meerdaagse evenementen. Een volledig en actueel overzicht staat op cultuurzomerachterhoek.nl Kunstwandelroute Hummelo Wandelen langs kunst, luisteren naar poëzie. De Kunstwandelroute in Hummelo is van Pasen tot Pinksteren te lopen op landgoed Enghuizen. kunstwandelroutehummelo.nl Mathilde in Ruurlo Kunstenaars, geïnspireerd door de bijzondere betekenis van Mathilde Willink, tonen hun kunsten in een speciaal daarvoor ingerichte galerie in Ruurlo en treden zo in de voetsporen van Carel Willink. mathildeinruurlo.nl

cultuurzomerachterhoek.nl Septemberkunst Aalten De laatste twee weekenden in september (eens in de twee jaar) tonen zowel professionele kunstenaars als gevorderde amateurs uit Aalten, Bredevoort, Dinxperlo, Suderwick en Bocholt (D) hun kunsten. septemberkunst.nl Culturele Zondagen Doesburg Al meer dan 30 jaar is iedere eerste zondag van de maand een Culturele Zondag in Doesburg. Kunstenaars, galeries, podia, musea en bijzondere locaties zetten de deuren open voor publiek. culturelezondagdoesburg.nl 20 op een rei Doetinchem Een tweejaarlijks buitenkunstproject waarbij van mei tot november op twintig locaties kunstwerken geplaatst worden langs de typische eivormige stadsring van het oude Doetinchem. 20opeenrei.nl

KunstOer Winterswijk Een driedaags evenement in Winterswijk rondom Pinksteren waar erfgoed, kunst en de natuur prachtig samenkomen. kunstoer.nl

Huntenkunst Ulft Huntenkunst is een jaarlijkse internationale kunstmanifestatie die eind mei op het DRU Industrie­park gehouden wordt. huntenkunst.org

Kunstwandelroute Zeddam Elk jaar op Eerste en Tweede Pinksterdag toont een groot aantal kunstenaars vol trots hun werk op een aantal bijzondere locaties in Zeddam. kunstwandelroute.nl

Kunst4daagse Bronckhorst Langs vijf uitgezette fietsroutes houden tientallen kunstenaars, ateliers en galeries in Bronckhorst open huis. kunst4daagsebronckhorst.nl

Tentoonstellingen

Naast vaste collecties stellen de Achter­hoekse musea jaarlijks speciale tentoon­stellingen samen. Van exposities met inter­ nationale kunstenaars tot veelbelovende (jonge) Nederlandse kunstenaars. Een overzicht van alle tentoon­stellingen van de musea is te vinden op musea-achterhoek.nl.

musea-achterhoek.nl 44 | Musea Achterhoek

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 45

De

achterhoek ...er valt nog meer te ontdekken!

Fietswalhalla Mooie fietspaden, handige knooppunten en prachtige routes. Voor fietsers is de Achterhoek een waar walhalla. De regio is aangesloten op het internationale knooppuntennetwerk. Daarnaast zijn er uitgestippelde themaroutes te verkrijgen bij de lokale VVV. Wat dacht je van een wijnroute langs Achterhoekse wijnbouwers of bloemrijke theeterrassen? Zo kun je een museumbezoek combineren met een tocht door het mooie landschap en onderweg genieten van Achterhoekse streekproducten. achterhoek.nl/routes

Stadjes met een eigen verhaal

De Achterhoek is te mooi en veelzijdig voor maar één dag. Combineer je bezoek aan een van de prachtige musea met wat de Achterhoek nog meer te bieden heeft. Of je nu houdt van een rustgevende bos­wandeling, snuffelen in knusse boetiekjes of rondstruinen in eeuwenoude kastelen: de Achterhoek is de uitgelezen plek om er een paar dagen tussenuit te gaan.

3.000 km wandelgeluk De Achterhoek leent zich bij uitstek als decor voor een mooie wandeling. Struin door het afwisselende coulisselandschap en geniet van de rust en de ruimte. Laat je bij de lokale VVV inspireren over de talloze wandelmogelijkheden in de omgeving of maak gebruik van het handige keuzepuntensysteem. Met ruim 3.000 kilometer aan bewegwijzerde wandel­ paden en 150 startlocaties is er voldoende keuze! Bij de VVV’s en Toeristische Informatiepunten zijn wandelkaarten en routebundels van het keuzepuntensysteem verkrijgbaar. achterhoek.nl/wandelen

In de Achterhoek zijn tal van stadjes en dorpen waar de geschiedenis tot op de dag van vandaag zichtbaar is in de historische gebouwen, de smalle straatjes, de stads­ grachten en de stille hofjes. Elk stadje heeft een eigen verhaal. Combineer je bezoek aan een museum met een stadswandeling en laat je de verhalen door een stadsgids vertellen. Maar ook shopliefhebbers kunnen in de Achterhoek hun hart ophalen in de vele kleine speciaalzaken in o.a. Hanzesteden Doesburg en Zutphen.

Kastelen in de Achterhoek Op je fiets- of wandeltocht door de Achterhoek kom je tientallen buitenverblijven van de oud-Gelderse adel tegen. Omdat veel kastelen nog bewoond zijn, zijn ze niet allemaal vanbinnen te bewonderen. Maar meestal is er wel een mooie fiets- of wandelroute die over het landgoed voert. Zo kun je de statige panden goed van buitenaf bewonderen. Museum More | Kasteel Ruurlo, Kasteel Huis Bergh en Huis Verwolde zijn natuurlijk wel te bezoeken.

Culinair genieten Liefhebbers van lekker eten weten het allang: met een bezoekje aan de Achter­ hoek doe je je smaakpapillen een groot plezier. De streek barst namelijk van de ambachtelijke streekproducten, fantastische restaurants en wijn uit eigen wijngaarden. Vanaf half oktober tot eind januari sieren wildgerechten de Achterhoekse menukaarten. Nieuwsgierig geworden? Kijk op wildetenindeachterhoek.nl of proefhetvoorjaar.nl.

Sfeervol overnachten Na veel moois te hebben gezien is het fijn om je dag af te sluiten met een overnachting in een van de sfeervolle Bed & Breakfasts. Hier beleef je die échte Achterhoekse gastvrijheid; een warm onthaal door de eigenaar, een opgemaakt bed en een heerlijk ontbijt met verse streekproducten. Geniet van de stijlvolle inrichting in een monumentaal pand. Of proef de historie in een karakteristiek verbouwde boerderij, met uitzicht op de landerijen. Kijk voor alle overnachtingsmogelijkheden op achterhoek.nl/karakteristiek. Liever overnachten in een van de uitnodigende hotels in de Achterhoek? Zij hebben bijzondere arrangementen samengesteld om jou een onvergetelijk verblijf te bezorgen. Op hotelsindeachterhoek.nl boek je gemakkelijk een nachtje, weekendje of weekje weg.

achterhoek.nl 46 | Musea Achterhoek

Van spannende geschiedenis tot modern realisme | 47

Van artistieke inspiratie tot historische expeditie...

Er is meer om te ontdekken... Een bezoek aan de Achterhoekse musea inspireert jong en oud. Geniet van prachtige kunstwerken en leer meer over de cultuur en geschiedenis van de regio. Kijk op musea-achterhoek.nl