NAUKA • NAUKA • NAUKA • NAUKA • NAUKA • NAUKA Tabela 2. Stopień rozdrobnienia badanych kasz (%) wyrażony przesiewem przez sita o określonej wielkości oczek Wielkość oczek sita Rodzaj kaszy (mm)
rozdrobnienia i na podstawie wyników badań nie można było dokonać klasyfikacji kaszy jako: gruba, średnia bądź drobna. W związku z powyższym sprawdzono, które kryterium rozkładu wielkości cząstek było najtrudniejsze do spełnienia. W przypadku dwóch rodzajów kaszy jęczmiennej: wiejskiej grubej i mazurskiej średniej wyznaczono zakresy przesiewu kaszy przez sita o określonych wymiarach (rys. 1 i 2).
Wymagania dla kaszy jęczmiennej wiejskiej grubej określone w normie PN-A-74203:1987 spełniało trzy czwarte badanych próbek przesiewając się przez sito 2,8 mm w nie mniej niż 80%, natomiast tylko połowa badanych próbek przesiewała się przez sito 2,2 mm w nie więcej niż 15%. Przesiew przez sito 2,2 mm w przypadku znacznej części badanych próbek kształtował się powyżej 60% a więc był czterokrotnie wyższy niż wymagania określone w normie, co wskazuje na duży udział kaszy o mniejszym rozmiarze cząstek. Wymagania określone w normie PN-A-74203:1987 dla kaszy jęczmiennej mazurskiej średniej dotyczące przesiewu przez sito 2,2 mm w nie mniej niż 85% spełniała połowa badanych próbek kaszy. Przesiew przez sito 2,2 mm połowy badanych próbek kaszy stanowił mniej niż 55%, co wskazuje na duży udział kaszy o większym rozmiarze cząstek. Przesiew przez sito 1,8 mm w nie więcej niż 20% nie stanowił większego problemu – 3/4 spośród badanych próbek spełniało to wymaganie. W niniejszej pracy dokonano również próby porównania stopnia rozdrobnienia kasz jęczmiennych wy-
Rys. 1. Zakresy przesiewu kaszy jęczmiennej wiejskiej grubej przez sita o wielkości oczek: 2,8 mm (A) i 2,2 mm (B) (%)
Rys. 2. Zakresy przesiewu kaszy jęczmiennej mazurskiej średniej przez sita o wielkości oczek: 2,2 mm (A) i 1,8 mm (B) (%)
Wymagania Liczba Próbki Przesiew przez sito określone badanych spełniające Średnia SD Min Max w normach próbek wymagania PN-A-74203:1987 określone i PN-A-74204:1976 w normach (%) (%) (%) (%) (%)
Kasza gryczana
2,4
najwyżej 7
54
100
0,7
0,9
0,1
4,4
prażona cała
1,0
najwyżej 0,2
54
100
0,1
0,1
0,0
0,2
Kasza jęczmienna
2,8
nie mniej niż 80
40
75
80,0
10,4 65,0 100
wiejska gruba
2,2
nie więcej niż 15
40
48
45,8
33,3 5,0
Kasza jęczmienna
2,2
nie mniej niż 80
6
50
46,8
34,1 12,8 97,4
wiejska średnia
1,8
nie więcej niż 15
6
33
21,1
17,7 2,0
Kasza jęczmienna
2,2
nie mniej niż 85
16
50
48,5
34,4 17,3 98,7
mazurska średnia
1,8
nie więcej niż 20
16
75
20,5
17,4 1,9
75,7 37,2 81,8
SD-odchylenie standardowe
PN-A-74203:1987 określono również zawartość frakcji przesiewającej się przez sito 0,6 mm, która dla kaszy jęczmiennej wiejskiej wynosi nie więcej niż 0,8%, a dla kaszy jęczmiennej mazurskiej – nie więcej niż 0,3%. W badaniach zrealizowanych w ZPZiP IBPRS oznaczono stopień rozdrobnienia kaszy jęczmiennej wiejskiej grubej i średniej oraz kaszy jęczmiennej mazurskiej średniej (tab. 2). Z grupy 73 badanych próbek kaszy jęczmiennej tylko 16 próbek spełniało wymagania normy dotyczące granulacji, tj. przesiewało się jednocześnie przez dwa sita w stopniu określonym w normie PN-A-74203:1987. Z 6 próbek kaszy jęczmiennej wiejskiej średniej tylko 1 próbka spełniała wymagania normy, tj.: przesiew przez sito 2,2 mm w nie mniej niż 80% i przez sito 1,8 mm w nie więcej niż 15%. Wśród badanych 40 próbek kaszy jęczmiennej wiejskiej grubej tylko 9 próbek spełniało wymagania normy i przesiewało się jednocześnie przez sito 2,8 mm w nie mniej niż 80%, a przez sito 2,2 mm w nie więcej niż 15%. Spośród 16 badanych próbek kaszy jęczmiennej mazurskiej średniej tylko 6 próbek spełniało wymagania normy PN-A-74203:1987 dotyczącej granulacji, tj.: przesiew przez sito 2,2 mm w nie mniej niż 85% i przez sito 1,8 mm – nie więcej niż 15%. Spośród badanych 73 próbek kaszy jęczmiennej 12 nie spełniało żadnych z wymagań określonych w normie PN-A-74203:1987 dotyczących stopnia
32 1/2017
PRZEGLĄD ZBOŻOWO MŁYNARSKI