Mindanao
Balita
Inadlaw’ng kasayuran ug kalingawan Vol. I
No. 41 Cagayan de Oro City
NOW OPEN Market City, Agora
P8.00
Lunes, Hulyo 4, 2011
MGA MAG-UUMA
ANG PANAHON KARON
Ang pipila ka bahin sa Mindanao makasinati og pag ulan-ulan tungod sa Low Pressure Area nga nakit-an sa Surigao City kagahapon sa hapon.
Unsay kala-inan?
P8
P2 Gugma’ng BUTA! P6 ANG Kabataan Party-list ang pagkakaron naninguha nga ma-reporma ang Sangguniang Kabataan pinaagi sa pag adjust sa eligibility ngadto sa 18-anyos taliwala sa panawagan nga kini pagawagtangon. Litrato kuha sa loQal.ph pinaagi sa kabataan party-list
2 Balita
Mindanao
Lunes, Hulyo 4, 2011
Balita
Opisyales sa Central Mindanao University naglabad pa ang ulo Sinulat ni FIL DEO
“DILI gyud mi mohatag og bisag usa ka pulgadang yuta nganha sa ‘illegal tillers’ kay mipabor na kanamo ang Korte Suprema. Dili sab kini amoang personal nga yuta ug labaw sa tanan, kinahanglan kini kaayo isip dapit nga tun-anan sa mga magtutungha sa unibersidad.” Gisubli-subli kini danao University (CMU), pagpahayag sa mga pinangulohan ni Uniopisyal sa Central Min- versity President Maria R. Soliven, atol sa MPM PORK & BEEF Luisa news conference dinhi sa RETAILER Cagayan de Oro. Dealer of fresh pork & beef Matud nila, kaduha and balbacua na mipabor sa CMU ang Located at:Ground floor Cogon Market, Capt. Vicente Korte Suprema batok sa Roa-JR Borja, CDO Buffalo-Tamaraw-Limus Mr. & Mrs. Mando/Perlita Maghinay - owner (BTL), apan nagmagahi
umahan?” matud ni Dr. Soliven. Sila modugang pagingon nga tungod sa BTL, miminus og maayo ang kinitaan sa CMU ug naglisod pagpalig-on sa iyahang operasyon. ““Gani, kapid-an ka tuig na kaming wala nakakuha og bag-ong kahimanan ug kagamitan sa amoang mga tinun-an.” Ang CMU nagasingil lamang og tag-P90 matag unit sukwahi sa ubang state colleges and universities nga tagP200 ngadto sa P1,000 kapin matag unit. “Ang CMU mao y
For your VEGETABLES Needs contact:
basallajes
FARM PRODUCTS DEALER
J.R. Borja, Cagayan de Oro City
B-B SANCHEZ
GUSA EAST BOUND PUBLIC MARKET GUSA, CAGAYAN DE ORO CITY
pa gihapon ang maong grupo pagbiya sa 350 ektaryas nga basakan nga illegal nilang gitikad sulod sa kapid-an ka katuigan. “Kung mosugot kami sa ilang pagpamugos, ma-criminally liable kami tungod kay ang Korte Suprema mibasura na kanila. Gawas pa, posible usab nga mosakay sa panahon ang ubang mga grupo. Unsa pa man unyay gamiton sa mga estudyante, ilabi na sa college of agriculture nga kinahanglang mosinati gayod personal sa aktuwal nga trababo sa
CELL. #: 0908-1067819 0917-3047221
coco lumber & stick dealer
tel. no.: 856-1671
Owner : MR. RENIE BASALLAJES
pinakabarato og tuition, mao nga kinahanglan gayod namo nga matikad ang gi-okupar karon sa ‘illegal tillers’ aron ang Universidad makalihok isip business enterprise, sumala sa giboot sa balaod,” matud ni Dr. Soliven. Uban kaniya atol sa news conference dinhi sa Cagayan de Oro sila si Dr. Maria Luz L. Soriano, dean sa College of Agriculture; Dr. Anthony M. Penaso, vice president for Academic Affairs; Dr. Luzminda Simborio, vice president for Research and Extension; Dr. Jupiter
V. Casas, dean sa College of Forestry; Dr. Jose A. Escarlos Jr., alumni relations director; Security Officer George Cesar Gewan ug ubang mga tag-as nga opisyal sa CMU. Ang news conference gi-facilitate ni Mr. Gideon B. Cabahug, presidente sa KBP Bukidnon Chapter. Ang basakan nga giokupar karon sa ‘illegal tillers’, giilang prime agricultural area, daplin sa national highway ug pipila lamang ka gutlo gikan sa dakbayan sa Valencia.
NONOY LECHON SERVICES OFFERED OUT OF TOWN ORDER Wedding • Anniversary • Birthday • Party Located at 31-22 Brgy. Nazareth, CDO & Westfield Subdivision, Brgy. Iponan, Entrance Brgy. Balulang For more details, contact Tel. No.: 309-5276 Manager: Hermilino Villalon
“ORDER NA OG LECHON”
Happy Araw ng Kibawe, Maramag, and Pangantucan, Bukidnon JULY 1, 2011
“Padayon pag-uswag Bukidnon” Greetings from
Senator Juan Miguel F. Zubiri and Family
Kasikas 3 Mindanao Daily Balita awardee sa PNP
Mindanao
Balita Lunes, Hulyo 4, 2011
Sinulat ni ARJAY S. FELICILDA
BUTUAN City––Pito ka media outlets, lakip ang Mindanao Daily Balita (MDB), pasidunggan sa Police Regional Office sa Caraga (PRO 13), isip partners sa community relations activities sa kapulisan. Ang listahan sa media awardees unang gipadangat dinhi sa MDB ni Regional Director Abner M. Caga sa Philippine Information Agency (PIA 13) nga naglakip usab sa ABS-CBN Butuan, DXJM Butuan, DXBC Butuan, DXBR Bombo Radyo Butuan, Butuan Star ug Caraga PNP Press Corps. Ang MDB igsoon sa BusinessWeek Mindanao (BWM), kansang ulohang buhatan nahimutang sa Cagayan de
Oro City. Ang award dawaton ning tigsulat, ang bureau chief sa BMW/MDB sa Caraga Region. Nagsugod ang MDB pag-alagad sa Caraga Region kaniadtong petsa-18 sa Mayo ning tuiga ug sukad niadto, kanunay kining nagpatik sa mga programa ug accomplishments sa kapulisan sa rehiyon, pinaagi sa espasyo nga gitawag og DateLine Caraga. “Gikalipay nato kaayo kini nga award kay bisan sa atong kagamay, nakit-an ang atong ginagmay usab nga tabang nganha sa katawhan pinaagi sa atong kapulisan. Ato kining isipon nga inspirasyon aron kita molahutay sa atong
misyon diha sa katilingban nga nagkinahanglan sa tukma ug kasaligan nga mga kasayoran.,” matud ni MDB/BWM Publisher Dante M. Sudaria. Sa lina-in nga advisory, si PSupt Martin Mercado Gamba, PRO13 regional PIO, mingalan sa ubang aw ard e e s ng a s i l a si P/Supt. Joseph B. Boquiren, Best PCR Police Commission Officer; PO3 Leonides S. Yaoyao, Best Police Non-commission Officer; Agusan del Norte Provincial Police Office, Best PCR Office/ Unit; Nasipit MPS, Best PCR Office/Unit; Mr. Johann Jake B. Miranda sa Surigao City Chamber of Commerce, Private Individual Award; Mrs. Maria Victoria Trojello sa
Rotary Club of Downton Butuan, Private Individual Award; ug KARANCHO, NGO Award. Ang Barangay Libertad, Butuan City makadawat sa Most Supportive Barangay Award, samtang ang lungsod sa Sison, Surigao del Norte, LGU Award. Pito ka commission ug non-commis-
sion police officers makadawat sa Medalya ng Pagtulong sa Nasalanta. Sila mao si P/CInspector Mangandog B. Arab, Surigao del Norte PPO; P/SInspector Mariano C. Lukban, Surigao del Norte PPO; P/ Inspector Edgardo T. Medrano, Dinagat Islands PPO; P/Inspector Charity S. Galvez, Agusan del Sur PPO; SPO4
Primo M. Sagaysay, Agusan del Norte PPO; SPO4 James M. Dela Fuerte, Butuan City Police Office; ug SPO4 Leonilo M. Lagumbay, 13TH RPSB. Si P/CSupt. Reynaldo Serrano Rafal, CEO IV, PRO 13 director, maoy mangulo sa awarding rites sulod sa Camp Rafael Rodriguez, Libertad ning dakbayan.
Peke nga NPA mikuyanap Sinulat ni SAMMY S. TE
Midaghan karon ang mga nagreklamong mga matud pa gibiktima sa mga peke nga rebeldeng New Peoples Army nga nagapangayo ug salapi sa mga tawo. Segun sa taho nga atong nadawat ang mga EXTORTIONIST magpadala og sulat aron pag pangayo sa REVOLUTIONARY TAX alang sa kalihokan. Sagad sa mabiktima ang mga sugar planters nga atua sa mga hilit nanimuyo nga walay mahimo kun dili sa paghatag aron dili matugaw sa ilang pag puyo. Kini ang gikomperma sa atong mga opisyal sa 8th IB sa
Philippine Army nga matud pa sagad nahitabo sa lungsod sa San Fernando, Quezon, Cabanglasan, Kibawe ug Valencia City. Usa sa mga maguuma ang atong nahinabi nga ang mga peke nga NPA mohangyo sa tabang nga susama gihapon sa tinuod nga NPA nga mogamit sa mga nga-
lan sa kumander apan dili gapanghulga. Kini unta ang gukoron sa mga tinoud nga NPA kay piho man nga dili sila madakpan sa Militar ug sa PNP gumikan kay ang mga EXTORTIONIST dili man nila mailhan.
Mindanao
Balita For subscriptions and advertisements contact advertising department. Tel. Nos.: 856-33-44/74-53-80 Globe: 0917-712-1424 SunCell: 0923-432-0687 PLDT Mobile : 088-587-1390
Passage Hotline:
Cagayan (088) 856-9114/856-3702 Ozamiz (088) 5210768 Iligan (063) 221-9914/2233275 Dipolog (065) 908-8341
4 Opinyon Mindanao
Balita
The Mindanao Daily Balita is published daily at Door 3 Geleng Bldg., Lapasan Highway, Cagayan de Oro City. It is registered with the Department of Trade and Industry (DTI), Region 10 with Certififcate No. 01349532, and with Business Permit No. 2011-1516, TIN No. 946396-807-001 Telefax Nos: (088) 856-3344, (08822) 72-33-44, (088) 857-1390, 74-53-80, cell no.: 0923-432-0687 Website: www//businessweekmindanao.com E-mail: mindanaodailynews@gmail.com DANTE M. SUDARIA Publisher ROSE MARY D. SUDARIA Manager RUEL V. PELONE Editor-in-Chief Joe pantoja sonny david News Editors rolando sudaria GERRY L. GORIT Photo Journalists NELSON V. CONSTANTINO Uriel C. Quilinguing Editorial Consultants
jonathancatalan Advertising FELIX SANTILLAN Layout Artist guillermo ade, Jr. Production Marlon Domingo Circulation RIZA O. ARES LIEZL A. DELOSO JOE PALABAO Rene Michael BaÑos
ATTY. MARIO T. JUNI atty. roberto a. cantago jr. Legal Counsels Marketing Consultants
For subscriptions and advertisements please contact our bureaus and agents in your areas. Cebu City- raul cardona - 0927-2251300 Davao City - jessie palabao - 0910-6681733 Butuan City - ARJAY FELICILDA - 0949-328-4099 Butuan City - OBET SAMONTE - 0905-7495220 Bukidnon - MARY ANN NOBLE - 0923-616-5083 Valencia City, Buk.- ed baul - 0920-9019294 Ozamis City - ATTY. ROBERTO CANTAGO Oroquieta - MARISA MANLAPIG - 0928-9538828 Gingoog City - WILLIE RAMOS - 0926-1691016 West Mis. Or. - Jun Felicilda - 0906-7389130 East Mis. Or. - Jessie Dahay - 0935-9058038 ARMM Region - Sony Sudaria - 0917-3247258 Iligan City/cdo - joe pantoja - 0906-7469233 Iligan City - RIC CLET - 0926-9036503 Marawi City - ASA MADALE - 0916-1590131 Lanao del Sur - sahria maruhom Bacolod, LDN - Nono Tario-0916-2310903 Maranding - ELEANOR TAPITAN - 0926-1888871 Zambo City - CAMCER I. ORDOÑEZ - 0908-7804348 Pagadian City - romy francisco - 0906-7258021 Ipil, Zamboanga Sibugay - ALBERTO ALCORIZA Puerto,CDO -Lucresia jerusalem Cagayan de Oro - sonny david - 0935-9727899 Cagayan de Oro - JOE PALABAO - 0905-1569709 Puerto, CDO - VICTOR ALCOVER - 0926-9778513 Claveria - David sudaria - 0926-1096831 Manolo Fortich, Buk. - OSCAR LEDESMA Mangagoy, Bislig City - dionesio datwin
Gusto ka ba nga mabasa sa mga businessman ug mga manager ang imong advertisements?
BusinessWeek MINDANAO
Your local online business paper
Call us now! Tel Nos:856-33-44, 74-53-80
Geleng Bldg., Lapasan Hi-way Cagayan de Oro City
Advertising BusinessWeek makes your advertisements read worldwide!!! www.businessweekmindanao.com
Mindanao
Lunes, Hulyo 4, 2011
Balita
Adunay kapitan ug barangay treasurer mga konsabo? ‘Katawhan, bantayi sila’
Sukad pa kaniadto nga kung adunay panghitabo sa pagpangawkaw og kwarta sa konseho sa barangay, ang halos mahilambigit niini ang usa ka barangay captain gumikan kay siya ang adunay dako nga tingog ngadto sa usa ka barangay treasurer. Dali ra motuo ang tresurera niini panahon kung ang iyang kapitan mogamit og pundong panalapi sa personal nga katuyoan tungod kay siya usa lamang ka coterminos sa kapitan niini. Tungod kay co-terminos man, bisan supak kini sa iyang kabubot-on nga magpagawas og kwarta mao nga mosugot nalang. Sa sinugdanan, ang tresurera medyo kabado pa sa ingon niini nga dautang laraw apan kung maanad na mahimuot na dayon gumikan kay mapaksi-an man siya sa iyang kapitan. Kung kanunay na kini mabuhat, diha na dayon maglibog ang tresurera kung unsa nga mga pamaagi ang iyang himuon atol unya sa pagtambong sa ilang regular session
niini. records niini aron masuta Isyo Pag-abot sa sunod mentras dili pa dako ang Dokyumentado bulan, hangtod na sa tinigbasan. Ni SONNY DAVID
diin apil sa agenda niini ang pundong salapi sa barangay. Atol sa session na dayon, naandam na ang tanan nga hukos-pocus sa tresurera kalabot sa iyang e-report nga financial agenda. Tungod kay ang mga membro sa konseho nagtuo nga ensakto ang gikareport sa ilang tresurera, gilayon maaprobahan kini nila. Sa sunod bulan, alang sa lain pang financial report niini, mao gihapon, gigamit na usab ang maong hukos-pokus. Mao lang gihapon ang naandan sa konseho, aprobado bisan pa man nga nadugangan pa gayud ang pagpangawkaw sa pundo
nagsunod-sunod pang mga regular sessions, mao lang gihapon, hukospokus na usab. Ang resulta nagka-anam kadako ang nakuha gikan sa pundo. Pag-abot sa panahon nga mopahigayon pagbisita ngadto sa barangay ang auditor gikan sa buhatan sa Commission on Audit, magkaragkarag na dayon ang barangay treasurer kung unsaon nalang niya pagpangulipas niini. Diha na dayon ang kremin nga mautingkay sa auditor human sa pagaudit niini. Dili na dayon masabot ang dagway sa sa tresurera, kapitan, kagawad nga maoy chairman sa sa Committee on Ways and Means ug mga sakop sa barangay council. Aron mawala na kining nga matang sa pagpanibas tali sa kapitan ug tresurera, ang angay buhaton sa mga membro sa konseho nga dili gayud sila magkompyansa sa ilang tresurera, kinahanglan nga atol sa session ila gayud utingkayon ang
Sumala sa akong naekspiryensya sa usa ka konseho sa milabayng panahon, daghan sa mga barangay councils ang sobra kaayo ka kompyansa sa ilang tresurera tungod lagi kay kauban man sa buhat. Apan alang kanako karong panahuna, dili na gayud magkompyansa pa. Mao nga atung hangyuon ang buhatan sa Commission on Audit nga unta ilang ipahigayon ang regular gayud nga pag-audit ngadto sa nagkadaiyang mga konseho sa barangay aron mataral sa hukmanan kadtong tigbasero diin chainsaw pa gayud ang gigamit niini. Ako lamang e-klaro nga wala nako gi-genaralize ang maong duha ka posisyon kundili aduna lamang pipila kanila ang hangalhangal diha sa barangay council. Kay mas daghan pa gihapon ang naasoyng duha ka posisyon kinsa mga matarong sa paghatag og tinuod nga serbisyo alang ngadto sa ilang katawhan.
Ang kalainan ni PNOY ug ‘Gloria Arroyo’ KUNG sa pinilosopo pa, dako gyud ang kalainan ni Presidente Benigno Aquino III ug kanhi Presidente Gloria Macapagal Arroyo. Una, si Aquino lalaki ug ulitawo samtang si Arroyo babaye ug menyo na. Si Aquino gipasanginlan nga “kawatan” kuno apan si PNOY wala pa. Ang ako lang gakatingad-an kay ang pasangil nga si Arroyo kawatan puros ra man pasangil. Ku n g t i n o o d n g a kawatan si Arroyo nganong dili man dakpon og prisohon. Ah, lahi gyud ning walay sapi nga mapasanginlan nga kawatan kay sigurado, dakpon man gyud og ibalhog sa prisohan. Mao nang ingon nila
Strictly Nonsense
RUEL PELONE
nga ang politiko “dagan ayha kawat” samtang ang “kawatan, kawat ayha dagan.” Pero dili tanang politiko ha? Daghan pa gihapon ang matarong nga politiko. Niadtong miaging adlaw, si Aquino miatubang pag usab ngadto sa katawhan pinaagi sa naandan nga State of the Nation Address kon
“SONA.” Ambot kung SONA ba to o sitio. Ambot kung SONA ba to o variety show sa usa ka telebisyon networks. Ahay! Naglagat intawon ang mga mata sa katawhan kung unsay isulti sa Presidente sa nasud apan pagkawala ba gyuy hinungda oi. Puros na man hinoon “blame” ang atong madungog. Gibasol pag ayo ni Aquino si Arroyo kay gibinlan ra man daw siya ug usa ka balay nga gatulo na ang kisame. Wahaha, unsa? Maayo pa diay nang inyong atop diha kay naay gatulo didto sa Iligan City intawon ang ilang gripo wala gyuy tulo. Aww! Ngano gud intawon
naapil man dinhi ang Iligan City. Pero ngano man nga basolon na nimo si Arroyo oi Mr. President nga ikaw na man karon ang Presidente. Tinood lisod gyud ipadagan ang gobyerno nga walay kwarta. Ingon pa sa uban: “Maayo pa ang kwarta kay naay tawo apan ang tawo wala gyuy kwarta.” Ayaw na lang basola si Arroyo, sir PNOY. Ipakita na lang namo nga kami imong “boss” kay mao man kana ang imong sige og ibalik balik. Pero morag dili sab tinood nga kami imong “boss” kay ikaw gwapo og sakyanan apan kami mao ra gihapon, sapatos ra gyud among kayang sakyan.
Kasikas 5
Mindanao
Balita Lunes, Hulyo 4, 2011
Gobyerno, pribadong sektor magtambayayong batok sa ilegal nga droga Sinulat ni JOHN PAUL BARSOPIA
NAGMALAMPUSON ang gipahigayong panagpirmahay sa kasabutan o “memorandum of agreement” nga gipahigayon niadtong Biyernes diha sa Limketkai Center, Cagayan de Oro City. Panaghiusa kontra sa ginadiling droga ang gikasabutan sa mga sakop sa ahensiya sa gobyerno, religious sektor pinaagi ni Arsobispo Antonio J. Ledesma ug sa mga pribadong hugpong sa katilingban dinhi sa dakbayan sa Cagayan de Oro. Ang programa gipangunahan sa ahensiya sa Philippine Drugs Enforce-
ment Agency (PDEA) pinaagi sa ilang regional director nga si Roberto S. Opena, Department of Labor and Employment (DOLE) uban ni director Atty. Alan M. Macaraya, Civil Service Commission (CSC) uban ni director Atty. Clavite Vidal, Department of Education (DepEd) uban ni director Luz S. Almeda, Technical Education and Skills Development Authority (Tesda) uban ni director Edwin C. Gatinao, Department of Environment and Natural Resources (DENR) uban ni director Maximo Dichoso, Philippine In-
formation Agency (PIA) uban ni officer in-charge Rutchel C. Aguhob, Land Transportation Office (LTO) uban ni director Esteban M. Baltazar ug ang ahensiya sa Parole and Probation Administration (PPA) pinaagi ni director Joseph D.Bahian. Lakip sa mitambong mao ang mga magpa-
patigayon nga naggikan sa probinsiya sa Misamis Oriental aron sa pagpakita sa ilang suporta sa maong kalihukan. Gilauman ni Arsobispo Ledesma nga magmalampuson ang maayong tinguha sa tanan hilabina sa pagsumpo sa ilegal nga droga. Sa iyang pamahayag,
si Director Opena miingon nga ang droga makabuang, makabungkag sa pamilya, katilingban, makapukan sa kinabuhi mao nga gikinahanglan nga ang tanang katawhan makiglambigit hilabina sa pagsumpo sa ilegal nga droga. “Prvention is better than cure,” dugang pa
ni Director Opena. Sa tubag usab sa pangutana sa Mindanao Daily Balita ngadto sa buhatan sa LTO kung unsa ang ikatabang sa LTO ngadto sa PDEA, walay duha-duha nga mitubag si Director Baltazar nga: “Andam kami sa pagtimbayayong 100% para lang atong masikop ang mga tawo nga gadala og droga pasulod sa Iligan City ug sa Cagayan de Oro City. Gikabutyag ni Director Baltazar nga aduna siyay nasayran nga ang ambulansiya pagagamiton aron kargahan sa ilegal nga droga ug gipato-o lang nga kini adunay karga nga pasyente.
Kahoy sa Araw ng Maramag malampuson Tulo ka fishing Usa sa mga dinapit barangay boat nakumpiskar nga bisita mao si Anak Partylist gamiton sa abulokon ug malamp- Mindanaw Rep. Ariel C. Herson ang pagsaulog sa ika nandez. proyekto GIKUMPISKAR sa mga sakop sa kapolisan 55 ka tuig gikan pagka Didto usab si Fi- ang tulo ka mga fishing boats human sa Sinulat ni SAMMY TE
Kasagaran sa mga kahoy nga gipangtanum sa mga katawhan sa ilang Barangay ang midagku na sa pagkakaron ug ang uban niini miharag na nga maoy hinungdan sa pagkatumba. Didto sa Barangay Merangeran, Quezon, Bukidnon, ang kahoy nga gmelina ang gipangputol sa mga opisyales sa Barangay aron himoong multi- purpose building. Ang pito ka puno-an nga gitanum sa likod sa tulonghaan ang gipamutol dili pa lang dugay.Ang principal sa Merangeran Elementary School mitugot human gihangyo sa konseho aron magamit ang mga kahoy alang sa proyekto apan walay pagtugot sa DENR sa pagtoo nga dili na kinahanglan ang PERMIT TO CUT. Usa sa mga kawani sa Bukidnon Environment on Natural Resources ang nahinabi ning tag sulat nga kung ang maong mga PLANTED TREES gamiton sa gobyerno, kinahanglan pa bang magkuha sa PERMIT? Matud pa, kung ang maong mga kahoy ibaligya ug dalhon sa laing dapit, angayan nga magkuha sa PERMIT TO CUT/ TRANSPORT. Apan kung kini paga gamiton alang sa proyekto sa Barangay dili na kinahanglan ang DENR PERMIT tungod kay ang maong kahoy alang ra man sa proyekto sa Barangay.
M
Sinulat ni SAMMY TE
Sinulat ni MANUEL ALEMAN
lungsod ang Maramag kaniadtong Hulyo 1, 2011, uban sa pakigduyog sa mga nagkadaiyang ahensiya sa pangagamhanang lokal ug nasyonal ingon man ang mga pribadong buhatan, tulonghaan ug mga kabarangayan.
Gipahigayon ang parada palibot sa lungsod nga gisundan sa usa ka santos nga misa nga gisundan sa pagpalupad sa mga baloons ug kalapati isip simbolo sa kali-
naw ug panaghiusa sa tanang hut-ong sa katilingban alang sa kauswagan ug kalambo-an sa lungsod alayon sa pamulong ni Mayor Alecia P. Resus atol sa maong okasyon.
beco Director Felix S. Vergara, Lt. Col. Jose Ma. R. Cuerpo II, Kumandante sa 8th Infantry Battalion sa Philippine Army. Ang mga opisyales sa lungsod ang mapasalamaton ngadto sa PNP, PA, Civilian Volunteer’s Organization, Bantay Bayan ug TASK FORCE sa malinawong kasaulogan.
Guba nga dalan gipasagdan Sinulat ni SAMMY TE
Kasagar an sa mga driver ug pasahero nga mangagi sa dalan sa Davao-Sinuda ang nagbagotbot tungod sa dalan nga wala maatiman sa Department of Public Works ang Highways
(DPWH) sa dugay nang panahon. Dagku na kaayo ang mga bangag sa maong mga dalan nga daw sungkaan. Sagad sa mga pasahero nangasuko sa mga kongres- man sa
Davao ug Bukidnon nga atua nagpaharohay saManila ug nagpadaku sa ilang tiyan. Susama gihapon sa mga dalan sa Digos-Cotabato nga dalan nga mora gihapon ug sungkaan. Oh! My God.
ilang hiniusang kampanya batok sa “tapay tapay” didto sa sidlakang bahin sa Misamis Oriental niadtong milabayng gabii. Ang mga nakumpiskar nga mga fishing boats ginganlan og F/Bca Vincent Ray, F/ Bca Simon Peter, ug F/Bca Maria Nina Angelica Dos nga matod pa sa kapolisan gipanag-iyahan nila ni Vicente Presbitero, Celidono Rosales, ug Ariel Bete. Matod pa ni police Supt. Cupid Calica, hepe sa maritime police dinhi sa amihanang Mindanao, nga siya nakadawat sa reklamo nga nauso na kaayo ang klase nga pagpangisda nga gitawag og “tapay tapay.” Tungod sa maong report, si Supt. Calica midapala sa iyang hiniusang pwersa sa 1001st ug 1004th ngadto sa kadagatan sa este nga bahin Misamis Oriental nga gipanguluhan ni SPO3 Emmanuel M. Dajao kauban sila PO3 Raul S. Rara, ug PO3 Mario Gica. Dugang ni Calica nga ang maong klase sa pagpanagat nakalapas sa Akta Republika 8550 ilabina sa Seksyon 86 mao nga ilang gikumpiskar ang tulo ka fishing boat. Atol sa pagpangsikop, matod ni Calica nga ila usab nakuha gikan mga mananagat nga wala pa ginganlan sa report ang 70 kilos nga tamban nga mobalor og P2,900 ka pesos. Wala usab gikabutyag sa report kung maapil sa kiha ang mga tag-iya sa baroto.
6 Kasinatian
Mindanao
Lunes, Hulyo 4, 2011
Balita
worldwide ni! ALANG SA IMONG KAAGI SA GUGMA, tambag suliran, greetings, wanted textmate ug hubad sa imong damgo. isulat, extext o e-mail. tm/globe: 09359727899 ug tnt/smart: 09462202141 l E-mail: sonnydavid2011@gmail.com mabasa SA INTERNET - http://www.businessweekmindanao.com
Sa inyong entry, ayaw kabalaka kung dili ako maka-reply kaninyo tungod kana sa akong ka busy sa sinulatay. Kanang inyong gi-text ma-mantala ugma o sa sunod adlaw gikan pagkadawat niini…first come first serve basis.
GUGMA’NG BUTA
TAMBAG SULIRAN
Dear Kuya Sonny, ako si Peter, 23 anyos ang panuigon, ulitawo, ug ania magpuyo sa lalawigan sa Bukidnon. Usa ako ka anak sa Hapon kon Japanese diin hangtod karon wala pa nako mailhi ang akong amahan nga atua sa Japan. Gipakatawo ako nga anak sa usa ka Hapon gumikan kay didto sila nagkahibalag sa akong inah- a n samtang siya nagtrabaho pa sa maong nasud. Kabus intawon kami Kuya, tungod niana, wala ako makahuman sa akong pageskwela. Taman lamang ako sa second year college sa kurso nga AGRICULTURE. Ap a n n a g plano ako nga mopadayon sa pagtungha total duha naman lang ka tuig nga makatapos ako. Nagsugo d kining akong kaagi sa gugma niadt u n g miaging duha ka tuig na ang nakalabay. Aduna akoy gikahibalag nga usa ka binuhat, maanyag siya kuya, puti, mestiza,ug anak sa sa pinaka-adunahan sa pikas nga lungsod. Siya nagtungha sa kursong Commerce sa inilang tunghaan mao ang Xavier University diha sa inyo kuya sa Cagayan de Oro. Ang iyang pangalan taguon ko lamang nga usa ka Beverly aron pagtabon sa iyang kaugalingon, 21 anyos na siya, pareha usab kami ug panuigon nianang mga panahuna. Tuig 2009, bulan sa Agusto kadto kuya, maoy paghidangat nako sa among lungsod. Gikan ako sa Manila niadtung tungora, unom ka tuig ako sa Luzon kay didto ako gipatungha sa akong iyaan nga atua na mahimuyo sa maong dapit. Ang akong upat ka tuig sa high school ug duha ka tuig sa college ang bana sa akong iyaan maoy naggasto kanako. Tungod kay namatay naman ang naggasto kanako mao nga mipauli nalang ako sa probinsya. Pag-abot nako sa lungsod, tungod kay mibiya man ako ning dapita sa dihang paghuman nako sa elementarya, gidugokan dayon ako sa mga kababata nako ug masadyaon kami kaayo. May sumpay pa ugma.
Halo Kuya maayong buntag diha. Ang akong suliran mao ang kabahin sa akong amahan nga kusog kaayong mangdagmal kanamong mga anak niya. Ako isip kamagulangan 14 pa ang panuigon, usa pa gayud ka babaye mao kanunay ang mapahamungtan sa iyang sapot, bunalan dayon ko, ginamit ang iyang bakus usahay kanang kaptanan sa silhig nga lanot. Permi gyud ko mabun-og kuya. Tambagi ug tabangi ko. Ayaw e-print ang akong cell number. (Alyas Cecil)
TEXT2x, eyeball2x
Maayong adlaw kanimo Kuya Sonny, ako si Emma, 42 anyos ang panuigon, usa na ka byuda, ania magpuyo sa Agusan del Sur. Kanunay ako magbasa sa imong lindog kada adlaw ug akong nabasahan sa miaging simana nga adunay nagpadala kanimo sa ilang kaagi nga pulos mga byudo, mao naikag ako sa pagsalmot usab. Kini laging byuda, walay laing kalipay mao mi-entra nalang ako sa imong porsyon sa WANTED TEXTMATE kuya. Na-unsa ba nga naa may byudo nga mi-text sa akong cell number, mao nga nag text2x dayon ming duha, usa diay siya ka negosyante nga taga Butuan City. Dagko ra ba gayud ang iyang e-load sa akong cell kuya, dayon permi siya magpa-money order ug iya akong padalhan sa kwarta, ay sus super begatin siya kuya, galanti kaayo nga tigulang. Tungod sa imong lindog Kuya magpasalamat ako kanimo nga imong gi-publish akong number kay at last nakakita ra gyud kog partner bahala’g tigulang basta kwartahan. Total edaran naman sab ko. Mao nga EYEBALL2X dayon me, kini laging pulos may edad na, lahi ang style sa eyeball2x kuya, deritso dayon haybol ngadto sa mabugnaw nga kwarto dala ULBO2X. Dinhi lang ako taman ug maraming salamat po. (Emma) MENSAHI NI KUYA SONNY DAVID: Ang inyong Kaagi sa Gugma, Text2x Eyeball2x ug Tambag Suliran mahimo kana ninyo e-text. Imong buhaton, bahinbahinon ug sumpaysumpayon ang messages sa imong sugilanon dayon e-send ka-lima o kaha labaw pa niana dependi kung asa taman kataas. Matag send ayaw palabihi og taas para dili ma “some texts missing”.
(Bisan unsa)
TUBAG MENSAHI: Alyas Cecil, Kanang gibuhat sa inyong amahan ngadto kaninyong mga magsuon, supak gayud sa lagda sa balaod ubos sa RA 9262, Violation Against Women and Children (VAWC). Kung desidido ikaw sa pagpasaka og sumbong batok sa imong amahan, sultihi imong inahan mahitungod niana, apan kung dili siya manginlabot, patabang sa inyong kagawad nga maoy chairman sa Committee on Women and Children aron mataral siya sa bilangguan. Pwede usab moanhi ka sa Mindanao Daily Balita aron tabangan ta ka kung unsay mga pamaagi niini. Ang bantayan sa mga ginikanan karong panahuna nga dili sila magpasulabi sa pagdesiplina sa ilang mga anak kay adunay balaod niana, remember nga bisan gani inyong pasakitan pinaagi sa dautan nga pulong lamang unya ginabalikbalik pa gayud, mapasakaan kamo ug kaso niana, how much more kung inyong pasakitan gamit ang inyong kusog. E-TEXT IMONG OPINYON UG PROBLEMA SA BARANGAY
Partisipasyon sa katawhan
Ang speech ni President Noynoy Aquino atol sa usa katuig nga kasumaran sa iyang pangatungdanan mao ra man gihapon ang iyang gipanulti sa dihang milingkod siya sa premirong adlaw diha sa Malacanang. Ayaw lang e-print ang akong cell number. (Efren)
Kapalaran 7
Mindanao
Balita Lunes, Hulyo 4, 2011
SINYALES sa KAPALARAN
tm/globe: 09359727899 • tnt/smart: 09462202141
E-text ang imong birthday {bulan, pitsa ug tuig}.
GREETINGS KAHULOGAN WANTED TEXTMATE Hai kuya pwede mangau og txm8, kanang girl, 19 pataas. I’m Kenneth of Tagoloan, Mis. Or. Tnx. Herre’s my # 09066556296. 000 Kuya Son ngau ko txm8 kanang girl, 1820 age. I’m Edbas taga cdo./09159250626. 000 Kuya Son nangita KO ug txm8 nga guy 23 above. Ako c Ahmed./09068281073. 000 Hai kuya grt lng nko c Jun Dumago nga nagpuyo sa Davao nga wla ngparandam sa aq…8s me Joyce of cdo./09051731642. 000 HeloKuya Son gudnon sa imo ug imo kauban sa buhat, grt lng naku ang tanan nagbasa sa Daily Balita And I txm8 girl 18-28 yrs old, just kol me ROY frm Maranding, Lanao de Norte./09173084511. 000 Hai kuya I ned txm8 boy kanang tga cdo lng ang age 18-19, mao ni aq # 09161998736. 000 Kuya son, mangaU ko txm8 na girl 18-22 yrs old. I’m JAMES of Valencia/09061481361. 000 H a i g r e t l n g k o G U M ATAY FA M ILY/09066568113. 000 Hi Kuya Son gd eve henge po ako ng txm8 ung boy 15-16 yrs old kahit hndi masyadong gwpo bsta maba8, lovingand caring/09488204845. 000 Gd pm Kuya Son gr8 lng qsa KaT and Lex Foodhaus nla ni Elmer, jofox, Rabuyo Family ug Jojo/09485139201. 000 Hi kuya son, hanap ko txm8 na girl 28-35 yrs old kanang tga Dipolog City lng mao ni aq# 09217297308. 000 Gr8 lng ko sa tga Iponanon sa mga Duat Family,cla Leisel, Nenen, Nicky aq pd hsbnd, nang tating, alloy ug aq anak nga c CYRIL DAVESEYEH/09484176274. 000 Hei gd morning Kuya Sonny ngau q txm8 girl 18-pataas ako diay si Mark tga Surigao City/09462300067. 000 Hai kuya pwede haNAP AKO KA TXM8, cute na boy ung gwapo 15-20 yrs old kuya sonny. Here’s my # 09393865991.
Unsa imong gender {lalaki ka o babaye}. Asa ka gipanganak {balay ba o sa hospital}. Asa ikaw karon nagpuyo {lungsod ba o sa syudad}
SA DAMGO
12,000 KA MGA DAMGO ANG MAHUBAD Tungod sa kadaghan sa atong texters sa Greetings, Kahulogan sa Damgo ug Sinyales sa Kapalaran, hulata lang ninyo sulod ning semanahuna kay mamantala gayud inyong gi-texts.
BIRTHDAY: Kuya Sonny Akong birthday April 28, 1955. Usa ako ka babaye. Gipanganak sa balay. Ania ako karon nagpuyo sa syudad. (09079360410)
SONNY DAVID
DAMGO: Kuya Sonny nagdamgo ko nga ang akong bana naay lain nga babaye, dugay na kini gabalikbalik sa akong damgo. (09072681151) KAHULOGAN: Nagpasabot nga adunay umaabot nga intriga sa imong kinabuhi. 000 DAMGO: kUYA kanunay man ako magdamgo sa mga patay. (mariz) KAHULOGAN: Nagpasabot kana nga adunay mga kasub-anan, dili masulbad nga suliran ug kapakyasan . 000 DAMGO: Kuya Sonny sigi kog damgo nga naglupadlupad ko pataas grabi ka taas. (09103987658) KAHULOGAN: Adunay umalabot nimo nga kaaway o kalalis. Kung batan-on nga babae ka, dili kamalipayon. 000 DAMGO: Kuya nagdamgo ko nga gikasal ko og grabi nakong hilak. (09069245003) KAHULOGAN: Ang buot ipasabot niana nga adunay imong kabilinggan o moabot ang mga problema. 000 DAMGO: Kuya son nagdamgo ko og dagat ug halas hapit ko makaon sa maong halas maygani kay nakamata ko. (09264521867) KAHULOGAN: Adunay imong plano diin mapakyas ka. Apan sa material makalipayon ka ug kini imong maangkon. 000 DAMGO: Hai Kuya Sonny, ang babaye nga akong nagustuhan akong gidamgo nga nag-uban me ug naggakos dayon me, kini nga damgo nako ang natinuod kay nagkita man me. (09351613398). K A H ULO G A N : Na g p a s a b o t n g a a n g kalipay,tingusbawan, swerte anaa kanimo. 000 DAMGO: Sir nadamgohan nako ang akong karaan nga uyab sa batan-on pa ako. (Kaikai) KAHULOGAN: Adunay imong mapaabot nga kalipayan ihatag para kanimo. 000 DAMGO: Kuya Sonny nagdamgo ko nga gikasal og utro ang akong ig-agaw ug ang iyang bana dayon ako ang tigkodak nila. (Sa sunod ibutang imong ngalan kung dili ka gusto e- print imong number, ok?) KAHULOGAN: Adunay umalabot nimo nga kalihukan diin dugay kaayo matuman. Adunay imong higala nga mapakyas siya sa iyang pangandoy.
SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang EARTH. Ang earth mao ang dagan sa imong kinabuhi niining mosunod: Andunay imong natural nga abilidad sa pakig-estorya sa mga mananap (kung wala pa nimo sugdi kini, sulayi sa pakig-estorya sa hayop); Naa kay kinaiya nga todo desisyon ayha nga sugdan sa pagbuhat; Kung motrabaho ka aduna kay taas nga pasensya ug kakugi; Kung naay ipalihog kanimo, wala ka mag-apas bisan pa nga walay bugti niini; Imong kinaiya, bahala maulahi ka basta ma-una lang ang uban; Bahin sa gugma, ikaw faithful ug matinudanon hangtod sa kahangtoran. Ang imong lucky color, GREEN. 000 BIRTHDAY: Kuya Sonny akong birthday April 17, 1993, babae ako. Gipanganak sa balay. Nagpuyo sa lungsod. (09122692506) SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang Fire. Ang fire mao ang dagan sa imong kinabuhi niining mosunod: Ang imong kinaiya nga dili ka hilig magplano diin imong gusto deritso buhaton dayon tungod kay kanunay ka magdali; Gusto nimo nga ensakto ka permi nianang mga orasa, gusto nimo Kanunay ka positibo sa imong pagabuhaton, apan kung masayop ka andam usab ka modawat sa kasaypanan; Gumikan kay dili ka mahiligon sa konkretong paghunahuna, kanunay ka mapalpak sa imong mga plano; Kung ikaw mo-estorya, paminawon ka sa mga tawo; Strong ka ug baruganan apan naay panahon nga maging-ulawon pero mas daghan nga makigatubang ka; Ang imong kahimtang dali ka ra mosaka apan dali ra usab mokanaug…matingala ka nga imbis miarang-arang kana dayon mapusoy na sab. (Pahinumdom: Sugdi na karon pag usab sa imong estilo nga dili ka hilig sa konkretong paghunahuna aron tuloytuloy na ang imong tingusbawan). Imong lucky color RED. 000 BIRTHDAY: June 5, 1968, babae, sa balay gianak. Sa lungsod nagpuyo. (09129659929) SINYALES: Ang imong elementong sinyal mao ang AIR. Ang air mao ang dagan sa imong kinabuhi niining mosunod: Ang imong kinabuhi basi sa elementong air mao nga adunay duha ka kapasikaran, una, dali ka ra makabenepisyo, ikaduha, ang lakaw sa imong kinabuhi mouban ang mga babag o konplikto tungod kay ang imong palad anaa kanunay ang pagsulay sa kinabuhi diin usahay dili ka mahibalo unsaon pagsulbad; Anaa kay kinaiya nga dili ka kontento sa gagmayng butang o ginagmay nga agi, gusto gayud nimo dinagko og igo kon one time dayon. (Pahinumdom: Gumikan kay dali ra kaayo ka makabenepisyo, kini maoy makapa-asenso kanimo, aron dili mawala ang grasya kanimo wala-a ang imong ka pul-anon). Imong lucky color GRAY.
8 Kasayoran Nasayod ka ba? NASAYOD KA BA nga sa tibook natong kinabuhi, dili mominus tulo ka tuig ang atong magasto sa kasuko? Katilingalahan kaayo nga daghan pa gihapon kanato ang kompleto og buhok bisan nga dili gayod lalim ang maong gidugayon sa kasuko. (Gi-research ni Jay F. Nacasabog gikan sa facebook account ni E leanor S y T empleman )
Punto ni Fil Deo Paghandum kang RSF
DUNAY mi-text kanato nga labihan gyud kuno kadaghang terminologies diha sa pantalan ang wala niya nasabti. Siya misugyot nga ato kanang hisgotan. --AKO bitaw pud, dili pa kaayo makasabot nianang mga pulong nga gigamit sa pantalan. Of course, nasabtan nato ang pulong TERMINAL, PORT ug BERTHING, apan unsa man kanang RORO? --MIINGON sila nga ang RORO minubo nga tawag sa roll-on-roll-off, apan nganong gitawag man gyud kana og roll-on-roll-off? --ABIR, pangutan-a gani ang ordinaryong tawo o bisan ang mga sakop sa media. Sigurado ako nga pipila lang kanila ang makahatag sa nga tubag, kung unsa kanang roll-on-roll-off (RoRo). --KANANG gitawag nila’g BERTHING DOLPHINS, unsa man pud kanang mananapa? Sa akong nasabtan, ang DOLPHIN usa ka matang sa balyena nga nahisakop sa ‘toothed whales group’. --ANG DOLPHIN naa ra sa dagat. Nganong giabot man siya diha sa pantalan? Inosente kaayo nga pangutana, no? Pero, maayo gyud nga ma-explain kini sa PPA. --UNSA man sab kanang gitawag nila’g CONTAINERIZED CONVENTIONAL VESSEL? Kanang BREAK BULK CARGO? --KARONG adlawa ang ika-unom ka tuig nga sumad sa kamatayon ni ROWJOE SERAFIN FELICILDA. Siya namatay sa pangidaron nga 30 anyos sa sakit nga COLON CANCER. --Ang pamilyang FELICILDA nagapasalamat niadtong mga naghandum usab kaniya ug niadtong nag-offer og pag-ampo alang sa malinawon niyang pagpahulay. --SI Rowjoe reserbang sakop sa Philippine Army, nagtudlo sa RCDG sa Camp Evangelista, overseer sa Student Police Corps sa Liceo de Cagayan University ug usa sa mga tactical officers sa LdeCU ROTC. --ANG pamilyang Felicilda kinasingkasing nga nagpasalamat sa tanang nag-atiman ug nagtabang sa iyahang panginahanglan sulod sa walo ka bulan niyang pag-antos hangtud nga siya namatay kaniadtong alas 6:30 sa gabii sa Hulyo 2, 2005. --SA pagkakaron, adunay gitawag og Big C Alert nga gipadagan sa Rowjoe S. Felicilda Memorial Cancer Information Project (RSF-MCIP), kansang data bank aduna nay doolan 40 ka lainlaing matang sa cancer. --ANG Big C Alert regular nga gipadala ngadto sa libu-kalibong recipients sa tibook kalibotan pinaagi sa internet. Kadtong interesado sa maong information materials, palihog email sa bigcalert@yahoo.com. --IGSOON, kung duna kay tampo, i-text sa MDBPUNTO <space> MENSAHE <space> NGALAN UG ADDRESS ug ipadala sa +639997990008.
Mindanao
Lunes, Hulyo 4, 2011
Unsay kala-inan?
Ammunition ug Munition
(Katapusan sa duha ka bahin) Gi-research ni Janjan S. Felicilda)
ANG ‘munition’ gilangkob sa tanang himan sa giyera gikan sa pusil, gagmay’ng revolvers, medium rifles, automatic rifles, special armas, artillery guns, missiles ug mga bomba. Ang ‘munition’ mao ang linangkob nga tawag sa mga armas nga ginagamit sa gubat. Adunay laing description nga ang ‘munition’ mao ang mga armas o sistema sa mga armas, samtang ang ‘ammunition’ mao ang mga butang (charges) nga gikinahanglan sa mga armas o sistema sa mga armas. Pananglitan : Kung ang pusil o riple mao ang ‘munition’, ang bala nga gigamit niini mao ang ‘ammunition’. Ang ‘ammunition’ kasagaran ginatawag og ‘ammo’. Ang pulong ‘ammunition’ nakuha gikan sa French la ‘munition’. Ang pulong ‘ammunition’ gimubo ngadto sa pulong ‘ammo’ kaniadtong 1970s. Ang ‘munition’ naggikan sa Middle French ‘munition’ nga nagkahulogan og fortification. o pagpalig-on. Naggikan sab kini sa Latin ‘munitionem’ nga ang kahulogan fortification usab Sukad sa 1530s, ang pulong ‘munition’ gigamit alang sa hugpong sa ‘ammunition’. (Gi-research ni Janjan S. Felicilda gikan sa www.differencebetween.net)
Katawatsi Ni Khristha Riva Arfene
DAGHANG nga Pinoy ang misikat didto sa Amerika kay gi-alisdan nila ang ilahang mga ngalan pag, sama ning mosunod :
Balita
KUKANG
(Kinsa Unsa Kanus-a Asa Ngano Gi-unsa)
Hulyo : Lung Cancer Awareness Month (Una sa tulo ka bahin) Sumala sa mga eksperto sa panglawas, ang lung cancer daghan og hinungdan. (multifactorial” disease), sama sa mosunod: Lifestyle Causes • Smoking – 87% sa lung cancers nagsumikad sa panabako o panigarilyo. • Kulang sa Ehersisyo – ang mga tawong maga-ehersisyo, dili kaayo taptan sa lung cancer. • Unhealthy nga pagka-on – ang mahilig mokaon og salads, minus og risgo sa lung cancer. • Alcohol – ang ‘smokers’ nga subra mo-inom og alcohol, taas kaayo og risgo sa lung cancer. Environmental Causes • Radon – mao kini ang ikaduhang hinungdan sa lung cancer, ilabi na sa ‘non-smokers’. • Asbestos –responsable kini sa daghang mesothelioma, usa ka talagsaong tumor sa hapin sa baga. • Secondhand smoke –nagadugang sa risgo sa lung cancer sa ‘nonsmokers’, duha ngadto sa tulo ka pilo. • Air pollution – ilabi na sa urban areas, nasuta nga misaka ang risgo sa lung cancer. Aduna pay duha ka ‘environmental causes’ sa lung cancer nga atong hisgotan sa Lunes puhon. (Gi-research ug gi-develop sa Rowjoe S. Felicilda Memorial Cancer Information Project uban sa datos ni Dr. Lynne Eldridge sa About.com)
Leon Mangubat - Tiger Woods Eleuterio Ignacio- Electronic Ignition Burgos Bahaghari - Burger King Kasimiro Bukaykay - Cashmere Bouquet Maria Calas - Mary Kay Rogelio Dagdagan - Roger Moore Topacio Mamaril - Top Gun Restituto Pruto - Tutti Frutti Samuel Tampipi - Sam Sonite Francisco Portero - Frank Porter Diosdado Durante- Deo Dorant Roberto Controlado- Bert Control Carpio Llanes - Carpool Lanes Julia Domingo - Holy Sunday Maria Pascua - Mary Christmas Ligaya Anonuevo - Happy New Year
Gregorio Talahib - George Bush Tomas Cruz - Tom Cruise Macario Maldonado - Mac Donald Remegio Batungbacal- Remington Steel Victoria Malihim- Victoria Secret Bienvenido Jurado - Ben Hur Juanito Lakarin - Johnny Walker Federico Hagibis- Federal Express Balaanong Pulong: Esteban Magtaka - Stevie Wonder Jaime Bondoc - James Bond Ang akong pagka-ako, utang ko kang Hesu-Kristo. Unsay ipasabot: TESDA - Technical Education and Skills (Palihog basaha ang Lucas 2:25-35) Development Authority
Mindanao
Balita Lunes, Hulyo 4, 2011
Kalamboan 9
‘Balangay boat’ kubkobon Dateline Caraga
Hinipos nga Arjay S. Felicilda, Caraga Bureau Chief
Sinulat ni Arjay S. Felicilda Caraga Bureau Chief
BUTUAN City – Duna pay nabiling ‘balangay boat’ dinhi sa dakbayan nga kubkohon sugod karong bulana. Ang maong ‘balangay boat’ anaa sa barangay Libertad, sumala ni City Mayor Ferdinand Amante, Jr. Atol sa ika-64 nga anibersaryo sa Barangay Pinamanculan, gibutyag
ni Mayor Amante nga ang dapit nga nahimutangan Libertad ‘balangay boat’ ug ang Bood Promontory iyang iproklamar nga Archaeological Park. Aron madani ang mga torista, ang proposed Archaeological Park butangan og function hall, coffee shop ug ubang kahimanan. Misaad usab ang mayor nga ipaabot sa Pinamanculan dili madugay ang
linya sa tubig ma-inom ug kongkretohon ang ilahang dalan. A ng “Ad l aw Hong Pinamanculan” nagdala sa temang “Kauswagan, Kaayohan sa Katawhan Hong Pinamanculan. Gawas kang Mayor Amante, mitambong usab sila si City Councilors Dodo Cembrano ug Ryan Culima. (uban sa report sa pia 13)
FRUSTRATED MURDER
BISLIG City – Gisikop sa kapulisan ang 29 anyos nga si Mr. Jovelio Sabatin Ligtas, alias “Tata”, taga-Caramcam District, Mangagoy ning dakbayan sa kasong frustrated murder. Si SPO2 Wilbert Sardalla maoy misikop kang Mr. Ligtas kaniadtong hapon sa petsa-24 sa Hunyo ning tuiga diha sa naasoy nga dapit subay sa mando ni Judge Merlyn Pacaro-Cañedo. Girekomendar ang piyansang P12 mil alang sa iyahang kaso.
KAWAT
SAN FRANCISCO, Agusan del Sur – Nasapnan sa kapulisan ang usa ka 25 anyos nga giingong nangawat og mga butang gikan sa Escleto Merchandise nga anaa sa merkado publiko ning maong lungsod. Siya si Mr. Jinggoy Angos Bongabong, taga-Purok 5, Camachile St, Tibal-og, Bayugan City. Siya mosibat na unta human nakakawat og tulo ka DVD players apan nakit-an sa usa ka tindero nga misumbong dayon sa kapulisan nga midali pagsikop kaniya. Kini nahitabo TUBOD, Lanao del Norte gan), Diana Sarah Etrata Baban (Linamon), Lorenes kaniadtong sayong udto sa Hunyo 24 ning tuiga. Una pa – Naghinamhinam na ang (Sultan Naga Dimaporo), Kilat (Sapad), Clariss Crisol niana, si Mr. Bongabong nagpatoong customer.
Ms. LaNorte koronahan unyang gabii 17 ka mga sumasalmot sa 2011 Ms. Lanao del Norte Pageant. Unya sa gabii, iproklamar ug koronahan ang pinakamaanyag, pinakatalentado ug pinaka-utokan kanila nga dumala sa probinsiya sulod sa usa ka tuig. Sila mao si sila Rodelene Anne Samoy (Kolambu-
TESDA assessment gisugdan na MALAYBALAY City – Nagpadayon karon ang 2nd National TVET Competency Assessment and Certification (NATCAC) Week sa Bukidnon. Gipaabot nga mopasar sa assessment ug ma-certify ang daghang skilled workers, trainers ug mga gradwado sa Technical Vocational Education and Training (TVET) ning lalawigan alang sa mga industriya. Matud ni TESDA Provincial Director Catherine Milagros Galapon Orivu, ang makapasar hatagan og national certificate (NC) ug ilakip sa nasudnong listahan sa Filipino skilled workers and technicians. (fil deo, uban sa report ni dylin marie s. omana, pia-10)
Kristine Sanchez (Kauswagan), Jan Angelie Rebosura (Balo-i), and Tiffany Alexandra Pinili (Maigo), Michelle Ann Jancillan (Baroy), Argene Bigornia (Salvador) ug Imelynn Bombeo (Kapatagan). Angel Lou Pates (Tubod), Han Gretel Supilanas (Magsaysay), Rea Tessa Hillary Lacida (Munai), Unique
(Bacolod), Leslie Gaborno (Matungao), Joriesa Tañan (Lala) ug Charlyn Jarantilla (Tagoloan). Ang koronasyon ipahigayon sugod unya sa alas-7 sa gabii diha sa Mindanao Civic Center (MCC) Gymnasium, Sagadan ning lungsod sa Tubod. (fil deo, uban sa report sa pio/pia-10)
ROBBERY
SURIGAO City - Gipasakaan na og sumbong ang 27 anyos nga si Roy Gabuya Alburo, taga-Purok Malinao, Espina Extension, Brgy Taft ning dakbayan kay ‘nangawat’. Nabawi gikan kaniya ang usa ka ACER Laptop balor P3O mil; usa ka silver Cannon digital Camera balor P2O mil ug usa ka Nikkon digital Camera balor P15 mil. Ang pagsikop kaniya gipasikad sa reklamo sa usa ka kawani sa Surigao City LGU nga si Miss Mildred Madula nga temporaryong nagpuyo sa Roxas kanto Gonzales Street, Brgy Washington ning dakbayan. Sa iyahang reklamo si Ms. Madula miingon nga gi-estrongka ni Mr. Alburo ang pultahan sa iyahang puy-anan kaniadtong gabii sa Hunyo 23 ning tuiga ug iyang gipanguha ang nasangpit nga mga butang. Sa imbestigasyon nasuta nga si Mr. Alburo adunay pending nga kaso sala ni kini ilalom sa administrasyon ni P-noy, “ilabina na kay gilusad judge Evangeline Yuipco. ang P2 billion ‘reintegration program’ nga kuno ipautang ARMAS IHALAS ngadto sa mga pamilya sa BAYUGAN City – Gigukod ug gisikop sa kapulisan ang 20 anyos nga si Walid Sultan Saumay, taga-Purok 1B, Buri OFWs.” Kini gipadayag sa Migrante Street, Brgy Taglatawan ning dakbayan kaniadtong hapon dungan sa report nga si kanhi ssa Hunyo 24 ning tuiga. ‘Gihasi’ ni Mr. Saumay ang usa Presidente Arroyo gisumbong ka pundok sa mga batan-on ginamit ang Colt .45 caliber gumikan sa giingong anom- pistol nga may pito ka mga bala. Ang kagubot nasayran sa alusong paggamit sa P551 kapulisan tungod sa report sa usa ka concerned citizen. milyones nga OFW trust fund atol sa 2004 elections. (fil deo, (ang dateLine caraga gisuportahan sa opisina nim p/ supt. martin mercado gamba, regional information pinaagi sa report sa migrante ) officer sa caraga pnp)
Militanting OFWs nabalaka DAVAO City- Migrante International mi-entra sa bulyada batok sa kanhing administrasyon sa nasod tungod sa ‘pagpahimulos’ niimi sa pundo sa OFWs.. Si Migrante Vice Chair Lito Estrera nagkanayon nga “ang paghimong gatasan sa pondo nga iyaha sa OFWs usa lang ka timailhan sa pangabuso nga nahiagoman sa OFWs ilalom sa rehimeng Arroyo.” Matud ni Mr. Estrera nga sila nahadlok nga mahitabo usab
SMS PIA CARAGA
Regional Director Abner M. Caga, PIA 13 CHAIR Patricia Licuanan sa Commission on Higher Education (CHED) nagpaabot nga ang mga presidente ug mga pangulo sa public and private Higher Education Institutions (HEIs) aktibong mosalmot sa umaabot nga 1st National Summit of Student Services Personnel. Ang kalihokan pasiugdahan sa Office of the Mindanao Educational Scientific and Cultural Organization (OMESCO) diha sa dak-
bayan sa Butuan sa petsa-29 ngadto sa 31 ning bulana. Matud ni Chair Licuanan nga atol sa 1st National Summit of Student Services Personnel ipresentar ang ‘best practices’ sa mga estudyante ug kabatan-onan mahitungod sa kalinaw, kina-iyahan ug leadership development tumong sa katumanan sa Millinnium Development Goals (MDGs). oOo BUKSAN sa petsa-14 ning bulana ang MinDa Caraga
Area office sa Mindanao Development Authority (MDA) diha sa dakbayan sa Surigao. Ang kalihokan nga tambongan ni MDA Secretary Lualhati Antonino, i-atol sa tigom sa Regional Development Council (RDC). Matud ni MinDa Director Johann Jake Miranda motambong pud sa kalihokan si DOLE Secretary Rosalinda Baldoz. oOo MOKABAT sa 97 ka Certificate of Land Ownership Awards (CLOAs) gitagana alang sa agrarian reform beneficiaries sa Jabonga, Agusan del Norte. Ang dis-
tribution gitakda kagapong adlawa nila ni Jabonga Mayor Glicerio Monton Jr., DAR-Caraga Regional Director Faisar Mambuay ug PARO II Andre Atega sa DAR- Agusan del Norte. Ang kalihokan kabahin sa 23rd CARP Anniversary karong bulana. Ang CLOAs nagcover sa 67.9718 ektaryas nga luna sa yuta. Gidasig ni PARO II Atega ang CLOA beneficiaries sa paggamit sa kayutaan nga gitugyan kanila sa hustong pamaagi aron molambo ang kalidad sa ilahang kinabuhi. (tinubdan : gil miranda, dar-and pio)
10 Kalingawan SUDOKU How to play the game? Fill in completely every rows, columns and diagonals of each puzzle without repitition of the same digit.
Mindanao
Lunes, Hulyo 4, 2011
CIRCLE A WORD
Ang miagi
carabao carafe caravel carbonara cardiac cardigan care
caribou carillon caRK carload carnal carnation carnivore
carol carp carpet cartel carton cartridge
Balita
Inadlaw'ng Horoscope AQUARIUS (Enero 20-Pebrero 18) Adunay buot makigkita kanimo tungod kay makasayod kabahin sa butang nga inyong gisabutan sa miaging panahon. Imong paryente mamisita nimo og mohatos maayong balita. PISCES (Pebrero 19-Marso 20) Ang imong mga ginikanan andam motabang sa imong kalisod karon. Naa kay plano nga magnegosyo apan gihulat una nimo ang tukmang panahon. ARIES (Marso 21-Abril `19) Gusto nimo nga mopalit og butang para sa imong panimalay apan imong gihikling una kini kay adunay pagkakulang ang imong kwarta. Moabot kanimo ang dugay na nimong gipaabot. TAURUS (Abril 20-May 20) Sugdi na karon ang imong giplano nga negosyo kay mao kini ang tukmang panahon. Sa mga nagnegosyo nang daan, madugangan pa ang inyong mga suki.
CROSSWORD puzzle ACROSS 1. Lapu-Lapu’s province 5. Pace 11. Entertain 13. Chemical bond 14. Fasten 15. Electrical unit 17. Mr. Capone 18. Movie alien 19. Yield 20. Tennis #1 Ivanovic 21. Hard substance 23. ]ai_ 25. Insect 26. Zadora or Arcangel 27. Highest point 29. Not better 31. American_ 32. Friends character 33. News agency 35. Tantalum’s symbol 36. Hideouts 37. Mr. Muhlach 38. Sky hunter 40. Go into
CHESS PUZZLE Chess puzzle No. 19
White to move mate in 2 Solution to Puzzle No. 18 (White to move mate in 3) This is a classic example of a smothered mate. 1. Qd8+ Rxd8; 2. Re8+ Kxe8; 3. Nf6+ checkmate. Even with its enormous material advantage, black is checkmated by white’s only two pieces: the bishop and the knight!
42. Bitterness 43. _____ barrel DOWN 1. Cloak 2. Send out 3. Bread 4. America 6. Square piece 7. Disintegrated 8. During 9. Prince Harry’s mom 10. Sweet food 12. Episode 16. Poem 19. Geometric solid 20. Woe 22. Domesticate 23. Ventilates 24. Trapper 26. Cowboy’s group 28. Ms. Sotto 29. Prevailed 30. Enthusiastic 32. Nevada city 34. Recreational area 36. Famous Dwarf 37. Agustin the PBA MVP 39. Wearing 41. Political party
Ang tubag sa miagi
GEMINI (May 21-Hunyo 20) Buot ikaw molarga sa laing dapit tungod kay imong gipangita ang imong swerte didto. Panahon na kini nimo nga molarga ka. CANCER (Hunyo21-Hulyo 22) Giganahan ka karon kay ang imong mga anak matinabangon sulod sa inyong panimay. LEO (Hulyo 23-Agusto 22) Maayo karon nimo magnegosyo tungod kay mao kini ang maayong tempo sa paglambo niini. Adunay buot usab makigestorya kanimo kay mag-uban mo sa negosyo. VIRGO (Agusto23-Septiyembre 22) Kung wala ka malipay sa miaging adlaw, karon magmalipayon ka. LIBRA (Septiyembre 23-Oktobre 22) Gibati ka og kabalaka karon tungod kay aduna kay problema sa imong mga anak kana mao ang ilang gipangayo nga manuroy sa cenrtro apan imo silang gibalibaran. SCORPIO (Oktobre 23-Nobiyembre 21) Ayaw una paglakaw sa imong balay karon, kay adunay mangita kanimo alang sa kaayuhan, Kung dili siya moabot sa udto pwede ibaliwala nalang kana. SAGITTARIUS (Nobiyembre 22-Disyembre 21) Sugdi na ang imong plano nga mopalit og butang kay kini makapaayo kaanimo. CAPRICORN (Disyembre 22-Enero 19) Karong adlawa gusto ka mobisita sa imong paryente kay imong tiwason ang imong katuyoan kanila. Naay mangita nimo para mahuman na ang inyong gikasabutan.
Kalipayan 11
Mindanao
Balita Lunes, Hulyo 4, 2011
WIN & HELP: SUPPORT GOVERNMENT’S PCSO DRAW RESULTS (JUly 3, 2011) SUERTRES RESULTS CHARITY PROJECTS, SUPPORT PCSO DATE 11 am 4 pm 9 pm 11a.m. - 16-15 4p.m. - 31-01 9p.m. - 10-25
June26- 507 - 399 - 171 03-18-30-40-06-29 June27 - 537 - 336 - 796 June28- 627 - 902 - 283 Jackpot Prize: Php65,188,047.60 June29- 087 - 187 - 245 June30- 816 - 624 - 430 04-20-35-21-07-13 July 1 - 160 - 852 - 021 Jackpot Prize: July 2 - 836 - 661 - 190 Php43,687,702.80 DRAW DATE: JUly 3, 2011
MGA PANGINDAHAY NI MR. SUPERTRES
Pasakay: 5
RAMBLE GYUD
562 572 582 592 hearing
mid-day ramble 912 522
C O N G R AT S s a naka tiam tiam sa 8-3-6. Odd ta karon hinaut nga mogawas ang 5-72 ug 5-9-2. Take 1 ta sa 0-24-6-8 ug Take 2 ta sa 1-3-5-7-9. Singko ang atong pasakay ha. Mr. Supertres yesterday’s MAGIC ANGLE
1 4 5 6 2-3 7 8 9 0 PLAYING NUMBERS
11 a.m. - 7-3-0 4 p.m. - 8-4-0 9 p.m. - 8-3-1
4-D - 9-2-5-6
9 5 9 2 3 5
2 5 7
4 8
3 5 7
4 6
MAGIC ANGLE
42-12-04-11-40-06 Jackpot Prize: Php5,302,990.80
6
9pm, 4pm pabuenas 805 • 835 • 316
1 4 5 6 2-3 7 8 9 0
26-15-41-33-01-06 Jackpot Prize: Php7,296,253.20
8 Maldito nga 5 mitago sa dalunggan ni Tom unya gitiyan sa 9 si Tom samtang ang 2 ug 6 pwerteng dako-a. Congrats ha!
12 Aggie News
Mindanao
Lunes, Hulyo 4, 2011
Balita
RPAB approves new CFAD, NRM subprojects in R10
R
egion 10 – Fourteen (14) new subprojects under the Community Fund for Agricultural Development (CFAD) and seven subprojects for the Natural Resources Management of the Mindanao Rural Development Program (MRDP) of Department of Agriculture (DA) were approved by the Regional Program Advisory Board (RPAB) on June 1, 2011. Costing P43.5 million, the newly approved CFAD subprojects is covered by the new CFAD policy which expanded its subproject coverage allowing the provincial local government units (PLGUs) to implement CFAD at a maximum cost of P10 million said Regional Technical Director Constancio C. Maghanoy, Jr. Maghanoy who is also the MRDP Regional Coordinator said that the under the new policy, participating municipal LGUs may avail a maxi-
RPAB-10 reviews and approves CFAD and NRM sub-projects on June 1, 2011 at Philtown Hotel, Cagayan de oro City. Right photo shows (L-R) BFAR-10 Regional Director Visa Dimerin; MIs.Occ. RPAB Member Teresa Calamba, from the Office of the Prov’l Gov, Mis.Occ; DA-10 Regional Technical Director and RPAB vice chair Constancio C. Maghanoy, Jr., RAFC-10 representative Mario Jamis, NCIP-10 representative Erlinda Canatoy, RPAB member Salvacion Dedicatoria, from the Office of the Prov’l Gov, Bukidnon; RPAB member Danilo Maputol, from the Office of the Prov’l Gov, Mis. Or., and DENR-10 representive Enrique Tuquib (right photo partly hidden) while reviewing the presentation of NRM sub-projects of Plaridel Mis. Occ. as presented by municipal agricultural office Elizabeth Talam and party.
mum of P5 million or the regular P2.5 million fund per year for CFAD. “The increase in investment for CFAD is the reason why CFAD subprojects have to pass thru RPAB for approval, and this is the first RPAB review for CFAD subprojects,” Maghanoy said.
As reported by CFAD Focal person Willie Nacalaban, as of May this year Region 10 has implemented 475 subprojects under CFAD (completed and on-going) with a total cost of P122 million. On the other hand, NRM focal person Asuncion Maputol said the
NRM sub-projects with a total cost of P13.88 million are to be implemented by the municipalities of Magsaysay, Misamis Oriental and Plaridel in Misamis Occidental. Maputol, who is also the Asst. Regional Director of BFAR-10 said that these two areas complete the four
NRM sites’ allocations for Region 10. The first municipality in region implementing NRM subprojects is Linamon in Lanao del Norte (completed), followed by Sugbongcogon in Misamis Oriental still ongoing implementation. # (rosie r. e. paasa-infoace focal, rpco-10)
DA 10 distributes Coffee Hullers to LGUs and MAFCs The revival of the coffee industry in the region is now on ground as Department of Agriculture ( DA-RFU 10) Regional Field Unit 10 through the High Value Crops Development Program ( HVCDP) distributed seven (7) units of Coffee Hulling Machine to different Local Government Units (LGUs) and Municipal Agriculture and Fishery Councils (MAFCs) in the region. Seven units (7) of Coffee Hulling Machines or Coffee Huller worth P115,000 each were given to the municipalities of Pangantucan, Malitbog ,Dominorog, and Manolo Fortich
all in Bukidnon , Opol and Claveria in Misamis Oriental and Iligan City in Lanao del Norte. Each unit is in compact form shifter with hulling capacity of 6-7 bags per hour, engine capacity of 10-12 horse power(hp) with a length of 6 feet and a height of 5 feet with shifter width of 24 inches. A Coffee Hulling Machine is a post harvest facility used to remove the parchment layer from wet processed coffee or the entire dried husk of the dried cherries. This post harvest facility is very important as it reduces acidity of the coffee beans during milling stage.
The giving out of the Coffee Huller was conceptualized under the Coffee Development Program of the agency with the main goal of reviving the once active coffee industry in the region. In order to operationalize the project a Memorandum of Agreement ( MOA) was signed by and between the Department of Agriculture, Local Government Units (LGUs) and Municipal Agriculture and Fishery Councils (MAFCs). It is stipulated in the MOA that DA will provide the coffee hulling machine but the engine will be provided by the LGU. Trainings on
coffee production and operation of the unit will also be conducted by DA as well as the conduct of periodic monitoring to ensure its successful implementation. However, the Municipal Agriculture and Fishery Council’s equity will be the labor for the construction and fabrication of the engine base of the hulling machine, materials for the housing of the facility and the operation and maintenance of the project. Aside from the engine, the Local Government Units ( LGUs) will provide the foundation for the engine and other needed materials to bring
together the entire hulling assembly, impart technical know-how to the Farmer’s Group for the maintenance of the project and conduct regular monitoring and shall undertake all efforts to make sure that the equipment shall be used in a manner most favorable and advantageous to the coffee industry. The Department of Agriculture is hopeful that with the distribution of this Post Harvest Facility coffee sufficiency will be achieved as well as the objectives lined up by the agency to successfully revive the coffee industry. # ( Suzy May Roa- Fabular)