«Հայկական հանգույց գորգարվեստի ավանդույթները» գիտաժողովի ծրագիր

design: quadrum /hs

մ շ ա կ ո ւ յ թ ի

գորգարվեստի ավանդույթները

ն ա խ ա ր ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն

միջազգային գիտաժողով

նոյեմբեր 20–22/ 2013

Հ Հ

ծ ր ա գ ի ր

2

ՀՀ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՆԳՈՒՅՑ. ԳՈՐԳԱՐՎԵՍՏԻ ԱՎԱՆԴՈՒՅԹՆԵՐԸ Մ ի ջ ա զ գ ա յ ի ն գ ի տ ա ժ ո ղ ո վ 2013 թ. նոյեմբերի 20–22, Երևան Գ

ի

տ

ա

ժ

ո

ղ

ո

վ

ի

ծ

ր

ա

գ

ի

ր

20.11.2013 Երևան, Հայաստանի ազգային պատկերասրահի որմնանկարների սրահ 9:00

Գիտաժողովի մասնակիցների գրանցում

9:30

Գիտաժողովի բացում

Բացման խոսք – Հասմիկ Պողոսյան, ՀՀ մշակույթի նախարար Հայրապետական բարեմաղթանք Ամենայն հայոց կաթողիկոս ՆՍՕՏՏ Գարեգին Բ Ողջույնի խոսք Ռադիկ Մարտիրոսյան, ՀՀ ԳԱԱ նախագահ, ակադեմիկոս 10:00

Պլենար նիստ

Լոուրեն Արնոլդ, ԱՄՆ, Կալիֆորնիա, Սան Ֆրանցիսկոյի համալսարան, անկախ հետազոտող, մշակութաբան ˝Carpet Index˝-ը (Գորգի տեղեկատու) և հայկական գորգերի վերահայտնագործումը վաղ վերածննդի նկարներում Աշխունջ Պողոսյան, ՀՀ, «Մշակութային արժեքների փորձագիտական կենտրոն» ՊՈԱԿ, փորձագետ, պգթ Անատոլիական գորգերի ծագումնաբանության հարցի շուրջ 10:30–10:50 Մշակութային ընդմիջում. ելույթ են ունենում

Հայաստանի մնջախաղի պետական թատրոնի

արտիստները, գեղ. ղեկավար՝ Ժիրայր Դադասյան, Հայ

ավանդական երաժշտության անսամբլ, գեղ. ղեկավար` Հովիկ Սահակյան

14:30-17:05 I ՍԵԿՑԻԱ Հայկական գորգի ուսումնասիրման հիմնախնդիրները ՀՀ ազգային գրադարանի մեծ դահլիճ Նիստավարներ` Աշխունջ Պողոսյան, ՀՀ մշակութային արժեքների փորձագիտական կենտրոն, փորձագետ, ազգագրագետ, պգթ Ստեֆանո Իոնեսկու, Իտալիա, Հռոմ, անկախ ետազոտող, մշակութաբան Զեկուցումներ 1.1. Հակոբ Սիմոնյան, ՀՀ, «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն, պգթ Հայաստանի բրոնզի դարի զարդանախշի ազդեցությունը գորգարվեստի վրա 1.2. Աննա Ազիզյան, ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հայցորդ, «Էրեբունի» պատմահնագիտական արգելոցթանգարան» ՊՈԱԿ-ի գիտահետազոտական բաժնի վարիչ Համեմատական զուգահեռներ 19–20-րդ դդ. գորգերի նախշերի և վաղ բրոնզեդարյան (Կուր-արաքսյան) խեցեղենի զարդամոտիվների միջև 1.3. Լուսինե Մարգարյան, ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հայցորդ Արենի 1 քարայրի նորահայտ գործվածքները որպես հայկական մանածագործության ուսումնասիրության սկզբնաղբյուր 1.4. Տիգրան Կույումջյան, Ֆրանսիա, Փարիզ, հայագետ, Կոլումբիա համալսարանի պրոֆեսոր Բեռլինի Փյունիկ-վիշապագորգը և դրա հավանական հայկական ծագումը 1.5. Մելանյա Բալայան, ԼՂՀ, Արցախի պետական պատմաերկրագիտական թանգարանի տնօրեն, պգթ Արցախի գորգագործական մշակույթի ուսումնասիրման հարցի շուրջ 1.6. Մեհմեդ Չեթին, Թուրքիա, Ստամբուլ, արևելյան գորգերի փորձագետ Անատոլիական գորգերի մասին

11:00–11:15

Սուրճի ընդմիջում

1.7. Աշխունջ Պողոսյան, ՀՀ, Տաթևիկ Մուրադյան, «Հովհ. Շարամբեյանի անվան ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի գիտաշխատող Հայոց գորգագործական մշակույթի ավանդույթները հյուսիս արևելյան Այսրկովկասում

11:15-13:00

Հայաստանի պատմության թանգարանի «Հայկական գորգարվետ» և Հայաստանի ազգային պատկերասրահի «Մուշեղ և Միքայել Մարտիրոսյան-Չալոյանների գորգերի հավաքածու» ցուցահանդեսների դիտում

1.8. Ալբերտո Բորաևի, Իտալիա, Ֆլորենցիա, ԻԿՕԿ-ի նախագահ, արևելյան գորգերի և գործվածքի փորձագետ Հայկական խորանավոր “Գորզի” գորգի առեղծվածը և համանման օրինակները

13:20-14:20

Ճաշ, Իմպերիալ հյուրանոցի ռեստորան

3

4

14:30–17:05 II ՍԵԿՑԻԱ Գորգի և գործվածքի պահպանության և վերականգնման հիմնախնդիրները. գորգը մեր ժամանակներում ՀՀ ազգային գրադարանի փոքր դահլիճ Նիստավարներ` Արթուր Թելֆեյան, Ավստրիա, Վիեննայի համալսարանի դասախոս, փորձագետ, տեխնոլոգ, մշակութաբան Ժանիս Բեդուկյան, ԱՄՆ, Սան Ֆրանցիսկո, արվեստաբան Զեկուցումներ 2.1. Ավետիս Կույունյան, Սարգիս Կույունյան, Լիբանան, Բեյրութ, արևելյան գորգերի փորձագետներ, տեխնոլոգ-վերականգնողներ Հնաոճ գորգերի վերականգնման, ամրացման ու պահպանման տեխնոլոգիաների մասին 2.2. Արթուր Թելֆեյան, Ավստրիա, Վիեննայի համալսարանի դասախոս, արևելյան գորգերի փորձագետ, տեխնոլոգ, մշակութաբան Բնական կարմիր ներկանյութի օգտագործումը տեքստիլ արվեստում. հայկական որդան կարմիր ներկանյութի մասին 2.3. Սևակ Խաչատրյան, ԼՂՀ, «Ղարաբաղ-կարպետ» ՍՊԸ, գործադիր տնօրեն Գորգագործության զարգացման հեռանկարներն Արցախում

17:30–19:00

Այցելություն «Մեգերյան կարպետ» ՍՊԸ ցուցասրահ

19:00

Մշակութային ծրագիր

21.11.2013 Երկրորդ օր 9:00–11:30 I ՍԵԿՑԻԱ Հայկական գորգերը ՀՀ և օտարերկրյա հավաքածուներում ՀՀ ազգային գրադարանի մեծ դահլիճ Նիստավարներ` Հարոլդ Բեդուկյան, ԱՄՆ, Սան Ֆրանցիսկո, հայկական գորգերի ասոցիացիայի անդամ, արևելյան գորգերի փորձագետ Մելանյա Բալայան, ԼՂՀ, Արցախի պետական պատմաերկրագիտական թանգարանի տնօրեն, պգթ Զեկուցումներ` 1.1. Հարոլդ Բեդուկյան, ԱՄՆ, Սան Ֆրանցիսկո, հայկական գորգերի ասոցիացիայի անդամ, արևելյան գորգերի փորձագետ Հայ որբերի գործած և հայատառ արձանագրությամբ այլ գորգերը մասնավոր հավաքածուներում

2.4. Հայկ Այվազյան ,ՀՀ, «Մեգերյան Կարպետ» ՍՊԸ, մարկեթինգի գծով տնօրեն Գորգերի իրացման արդի խնդիրների մասին

1.2. Սվետլանա Պողոսյան, ՀՀ, Սարդարապատի հերոսամարտի հուշահամալիր, Հայոց ազգագրության և ազատագրական պայքարի պատմության ազգային թանգարան» ՊՈԱԿ-ի փոխտնօրեն, պգթ ՀԱՊԹ դիմանկարային գորգերի բնութագիր (Հայոց ազգագրության թանգարանի գորգերի հավաքածուի հիմամբ)

2.5. Գուրգեն Առաքելյան, ՀՀ, գորգի տեխնոլոգ, գորգագետ Խոսե Վալդարես, Իսպանիա, Բարսելոնա, ազատ հետազոտող, դոկտոր Միջնադարյան իսպանական գորգերի վերականգնման փորձ

1.3. Տեր Ասողիկ քահանա Կարապետյան, ՀՀ, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի ձեռագրատան, արխիվի և թանգարանների տնօրեն Մայր Աթոռի գորգերի հավաքածուն

2.6. Տատյանա Կռուպա, Ուկրաինա, Խարկով, Վ. Ն. Կարազինի Խարկովի պետական համալսարան, պատմաբան, հնագետ, վերականգնող Հնագիտական գործվածքի ուսումնասիրութուն. մեթոդաբանությունը, հնարավորությունները և հեռանկարները

1.4. Լուսինե Ղուշչյան, Ռուսաստանի Դաշնություն, Սանկտ-Պետերբուրգ, Ռուսաստանի ազգաբանության թանգարանի գիտաշխատող 1916 թ-ի Վանի գիտարշավի ձեռք բերած գորգերը Ռուսաստանի ազգագրության թանգարանում

2.7. Լիաննա Գևորգյան, ՀՀ, «Պատմամշակութային արգելոց–թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի փոխտնօրեն Գորգագործ թանգարանային առարկաների պահպանության և ցուցադրման առանձնահատկությունները

1.5. Թադեուշ Մայդա, Լեհաստան, Վրաշավա, Թերեզա Սահակյան հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի անդամ, Վարշավայի համալսարանի պրոֆեսոր, արվեստաբան Թերեզա և Ջորջ Սահակյանների արևելյան գորգերի հավաքածուն

2.8. Տատյանա Կռուպա, Ուկրաինա, Խարկով, Վ. Ն. Կարազինի Խարկովի պետական համալսարան, պատմաբան, հնագետ, վերականգնող Խարկովյան կոց. ուսումնասիրման և վերականգնման հիմնախնդիրները

1.6. Ստեֆանո Իոնեսկու, Իտալիա, Հռոմ, անկախ հետազոտող, մշակութաբան Ռումինահայ գորգագործները

5

6

1.7. Սոֆի Խաչմանյան, ԱՄՆ, Կալիֆորնիա, Հոլիվուդի արվեստի ինստիտուտ, հագուստի դիզայնի մասնագետ, արվեստաբան Թելֆեյան հավաքածուի մետաքսե գորգերը Կեսարիայից 1.8. Լիլիա Ավանեսյան, ՀՀ, Հայաստանի պատմության թանգարանի գիտաշխատող Հայկական գորգի ուսումնասիրման ու տիպաբանական հիմնախնդիրները. նրա տեղը առաջավորասիական գորգարվեստում 1.9. Պիտեր Մարտին Գմյուր, Շվեյցարիա, Ցյուրիխ, արևելյան գորգի փորձագետ Վահան Հովակիմյան, Ավստրիա, Վիեննա, Մխիթարյան միաբանության թանգարանի տնօրեն Վիեննայի Մխիթարյան միաբանության գորգերի հավաքածուն

9:00–11:30 II ՍԵԿՑԻԱ Հայկական գորգերի գեղազարդման համակարգն ու խորհրդիմաստը ՀՀ ազգային գրադարանի փոքր դահլիճ Նիստավարներ` Կարինե Բազեյան, ՀՀ, «Հովհ. Շարամբեյանի անվ. ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի փոխտնօրեն, պգթ Տատյանա Կռուպա, Ուկրաինա, Վ. Ն. Կարազինի անվան Խարկովի պետական համալսարան, պատմաբան Զեկուցումներ` 2.1. Ջանիս Բեդուկյան, ԱՄՆ, Սան Ֆրանցիսկո, արվեստաբան Հայատառ արձանագրությամբ գորգեր և կարպետներ. կառուցվածքի և ձևավորման համեմատական ուսումնասիրություն 2.2. Ժենյա Խաչատրյան, ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի առաջատար գիտաշխատող, պգթ Պազիրիկ գորգի և թաղման պարերի իմաստաբանական փոխկապակցվածությունը 2.3. Վարդան Ասծատրյան, ԼՂՀ, Շուշիի գորգերի թանգարանի հիմնադիր տնօրեն, գորգագետ Ղարաբաղ-Արցախի վաղ գորգարվեստը 2.4. Ամալյա Սարգսյան, ՀՀ, «Հովհ. Շարամբեյանի անվան ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի ֆոնդապահ, պգթ Գորգապատկերները և դրանց աղերսները փայտի գեղարվեստական փորագրության հետ

2.5. Վիկտորիա Իսահակյան, ՀՀ, «Պատմամշակութային արգելոց– թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» ՊՈԱԿ-ի գիտաշխատող Աշխարհի էթնիկ մոդելի որոշ դրսևորումներ հայկական գորգերի զարդամոտիվներում 11:30–12:00

Սուրճի ընդմիջում

12:00–12:30 Քննարկում 12:40–13:30 Հովհ. Շարամբեյանի անվան ժողովրդական

ստեղծագործության կենտրոնի հայկական գորգերի ցուցահանդեսի բացում 13:50–15:30

Ճաշ – Թուֆենկյան Ավանդական Երևան համալիրի «Խարբերդ» ռեստորան, Երևան, Հանրապետության 48

15:40–16:30

Այցելություն Սարդարապատի հուշահամալիր, Հայաստանի ազգագրության և ազգային ազատագրական պայքարի պատմության թանգարան

Նիստի շարունակություն 16:40–18:00 III ՍԵԿՑԻԱ Հայկական գորգերի գեղազարդման համակարգն ու խորհրդիմաստը Սարդարապատի հուշահամալիր, Հայաստանի ազգագրության և ազգային ազատագրական պայքարի պատմության թանգարանի նիստերի դահլիճ Նիստավարներ` Սվետլանա Պողոսյան, ՀՀ, «Սարդարապատի հուշահամալիր, Հայաստանի ազգագրության և ազգային ազատագրական պայքարի պատմության թանգարան» ՊՈԱԿ-ի փոխտնօրեն, պգթ Աշխունջ Պողոսյան, ՀՀ Զեկուցումներ 2.1. Հրաչ Կոզիբեյոկյան, ԱՄՆ, Կալիֆորնիա, արևելյան գորգերի փորձագետ, տեխնոլոգ Զարդանախշերի փոխկապակցվածությունը հայոց գորգերի գեղազարդման համակարգում 2.2. Կարինե Բազեյան, ՀՀ Հայկական ասեղնագործ սրբիչների զարդանախշերի աղերսները գորգերի գեղազարդման ավանդույթների հետ

7

8

2.3. Արուս Ասատրյան, ՀՀ, «Սարդարապատի հուշահամալիր, Հայոց ազգագրության թանգարան» ՊՈԱԿ-ի գլխավոր ֆոնդապահ Հայոց ազգագրության թանգարանի դասական վիշապագորգը 2.4. Հեսամ Կեշավարզ, Իրան, Թեհրանի Թարբիաթ Մոդարես համալսարանի արվեստաբանության ֆակուլտետի ասպիրանտ Հայկական և Քաշքայ գորգերի համեմատական ուսումնասիրություն 2.5. Էդգար Համալյան, Բելգիա, Բրյուսել, «Արևելյան գորգերի միության» նախագահ Հայկական գորգերի զարդանախշերն ու դրանց խորհրդիմաստը 2.6. Անի Սամսոնյան, ՀՀ, «Հայնյուզ» մամուլի ակումբի լրագրող Ադրբեջանի գորգագործական մշակույթի քարոզչության տեխնոլոգիաների մասին 19:00 Ընթրիք, Սարդարապատի հուշահամալիր, «Հացատուն» ռեստորան

22.11.2013

Երրորդ օր

09:00–10:30

Այցելություն Երևան քաղաքի պատմության թանգարան

10:30–12:00 Ամփոփիչ նիստ ՀՀ ազգային գրադարանի մեծ դահլիճ Նիստավարներ` Աշխունջ Պողոսյան, ՀՀ մշակութային արժեքների փորձագիտական կենտրոն Ստեֆանո Իոնեսկու, Իտալիա, Հռոմ, անկախ հետազոտող, մշակութաբան Գիտաժողովի աշխատանքների ամփոփում 12:00–12:30

Սուրճի ընդմիջում

13:00-15:30 Այցելություն Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի թանգարան, Գանձատուն 16:00-17:30

Այցելություն «Մատենադարան» Մեսրոպ Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի գիտահետազոտական ինստիտուտ

18:00 Հրաժեշտի ընթրիք – Թուֆենկյան Ավանդական Երևան

համալիրի «Խարբերդ» ռեստորան, Երևան, Հանրապետության 48

ՀՀ մշակույթի նախարարություն Ministry of Culture of RA Համակարգող կազմակերպություն Coordinating organization Հովհաննես Շարամբեյանի անվան ժողովրդական ստեղծագործության կենտրոն People’s Art Centre after Hovhannes Sharambeyan գ ործը նկերներ/ par t ne r s ՀՀ ազգային գրադարան National Library of RA Հայաստանի ազգային պատկերասրահ National Gallery of Armenia

ՀՀ պատմության թանգարան History Museum of Armenia Սարդարապատի հուշահամալիր, Հայաստանի ազգագրության և ազգային ազատագրական պայքարի պատմության թանգարան Memorial Complex of Sardarapat Battle, National Museum of Armenian Ethnography and History of Liberal Struggle SNCO Երևանի պատմության թանգարան Yerevan History Museum

«Հայ Գորգ» Ընկերություն Armenian Rugs Society

«Մեգերյան կարպետ» ընկերություն “Megerian Carpet” Company

«Թուֆենկյան Ավանդական Երևան» համալիր Tufenkyan Historic Yerevan Restaurant «ՌՈՍԳՈՍՍՏՐԱԽ-ԱՐՄԵՆԻԱ» ապահովագրական ՓԲԸ ”ROSGOSSTRAKH-ARMENIA” Insurance CJSC

«ՄԻՐ» միջպետական հեռուստառադիոընկերություն “MIR” Intergovernmental TV & Radio Company PanARMENIAN Online Armenian News Agency

9

11 www.mincult.am

Rug “Khndzoresk” Artsakh early 20th century

armeniangorg@gmail.com

design: quadrum /hs

10

Գորգ «Խնձորեսկ» Արցախ 20-րդ դարասկիզբ