geval kan zijn bij een sample, slechts enkele seconden muziek. In de Nederlandse literatuur wordt in het algemeen dan ook aangenomen dat de fonogrammenproducent met een claim op de naburige rechten meer kans van slagen heeft, ingeval het gebruikte geluidsfragment als een reproductie van het oorspronkelijke fonogram (geluidsdrager) beschouwd kan worden.
Kraftwerk en de sample-alike Het Duitse hof hecht geen waarde aan de lengte van een sample. De overname van een geluidsfragment vastgelegd in een fonogram – hoe klein soms ook – kan inbreukmakend zijn. Eventueel economisch voordeel van de sampler is hierbij niet relevant. Zo volgde uit de befaamde zaak Kraftwerk/Moses Pelham en Martin Haas. Kraftwerk stelde dat het nummer ‘Nur mir’ een ongeoorloofde sample bevat uit hun werk ‘Metall auf Metall’ uit 1977. De drumbeat van twee maten met een totale lengte van twee seconden zou gesampled zijn waarmee Kraftwerk in hun auteursrecht en naburige rechten wordt aangetast. Na twaalf jaar procederen is de doorslaggevende overweging van het Bundesgerichtshof dat het geluidsfragment vrij eenvoudig zelf is in te spelen en op te nemen. Hierin werden Moses Pelham en Martin Haas niet geremd door de nabuurrechtelijke bescherming van het fonogram. Vandaag de dag is opnemen relatief eenvoudig. Echter zal niet iedereen over de muzikale vaardigheden beschikken om een sample te kunnen naspelen. Bjorn Schipper, advocaat met een focus op de creatieve ‘nachtindustrie’, ziet in de uitspraak een aanleiding voor producers hun toevlucht te zoeken in het gebruik van nabootsingen van sound sample, de zogenaamde sample-alikes. Het zijn dan de producenten van sample-alikes die hiervan profiteren en niet de auteursgerechtigde. Bjorn Schipper ziet dit als een onwenselijk scenario, omdat sound sampling nu zou moeten dienen ter bevordering van cultuuroverdracht en vergroting van exploitatieopbrengsten van originele muziekproducties.
Jalisa Oudenaarde
Meer rechtszekerheid met zelfregulering? Als artiest kan je niet heen om het ‘lawyers paradise’ dat copyright heet, zo moge duidelijk zijn. Het kopieerrecht luistert zich letterlijk en figuurlijk nauw in de muziek. Dit ondervonden onlangs ook Pharell Williams en Robin Thicke die dankzij de erven van Marvin Gaye ruim zeven miljoen lichter zijn. De titel van het nummer ‘Blurred lines’ wordt zo wel erg toepasselijk en uiteraard is deze woordspeling in menig artikel gemaakt. Deze rechtsonzekerheid en de enkele dreiging van claims leidt volgens Bjorn Schipper tot een chilling effect op het gebruik van sound samples. Rechtszaken zijn kostbaar en tijdrovend waarbij vaak musicologen moeten worden ingeschakeld om sound sampling te beoordelen. Bij deze rechtszaken gaat het al vaak om wie de langste (financiële) adem heeft. Ter bevordering van de rechtszekerheid ziet Schipper de oplossing in een internationaal breed gedragen regeling voor sound sampling in de vorm van zelfregulering. De exploitatiebelangen van de rechthebbenden gaan primair om het kunnen ontvangen van een redelijke gebruiksvergoeding voor sound sampling. In een ideale muziekwereld zouden vraag en aanbod elkaar vinden en volgt er duidelijkheid over welke rechten kunnen worden afgekocht tegen welke redelijke vergoeding. Bjorn
21
Naamloos-2.indd 21
22-04-15 14:57