Załącznik nr 1 do Zarządzenia Burmistrza Radlina nr Nr S.0050.0043.2018
Plan Działań Edukacyjno - Ekologicznych na lata 2018-2020 dla miasta Radlin pod nazwą „Radlin – miasto z sercem dla owadów”
Radlin, 2018
1/20
„Badania nad estetyczną wartością biologicznej różnorodności dopiero się rozpoczęły, ale tego rodzaju eksperymenty sugerują, że sterylne trawniki i symboliczna liczba drzew stanowić mogą odpowiednik pustych kalorii dla złaknionego przyrody mózgu. Jak zatem osiągnąć biologiczną różnorodność w miastach? Możemy albo pozwolić by te nasze tereny zielone naprawdę zdziczały, albo wszczepić im tę różnorodność. A potem o nią zadbać.”
„Musimy niejako wbudować naturę – we wszystkich możliwych skalach – w organizm miejski i nasze życie w nim. Owszem, miasta potrzebują rozległych parków, w których można całkowicie zanurzyć się w zieleń. Potrzebują jednak również parków średniej wielkości i osiedlowych ogródków w zasięgu spaceru od każdego domu. Potrzebują parków kieszonkowych i pasów zieleni, roślin w donicach i żywych, zielonych murów porośniętych pnączami (…) . Inaczej ekosystem człowieka będzie niekompletny.”
Charles Montgomery, „Miasto szczęśliwe. Jak zmienić nasze życie, zmieniając nasze miasta”, 2013 r.
2/20
Spis treści:
1. Ewaluacja dotychczasowych działań……………………………………………
4
2. Priorytety Planu
………….……………………………………………………
7
3. Działania w zakresie edukacji……………………………………………………
8
4. Działania w zakresie ochrony zwierząt miododajnych…………………………
9
5. Działania w zakresie roślinności miododajnej …………………………………
10
6. Inne działania towarzyszące ……………………………………………………
14
7. Mapa miejsc przyjaznych owadom zapylającym w Radlinie……………………
15
8. Promocja działań…………………………………………………………………
16
9. Działania zalecane dodatkowe………………………………………………….
17
Dodatki: Mapa miejsc przyjaznych owadom zapylającym w Radlinie
3/20
1. Ewaluacja dotychczasowych działań Od roku 2015 w Radlinie prowadzone są działania z zakresu ochrony owadów zapylajacych i promocji wiedzy na ten temat. Niniejsza tabela jest próbą ewaluacji dotychczasowych przedsięwzięć, na podstawie ewaluacji ujętej w „Planie Działań Edukacyjno - Ekologicznych na rok 2016 pod nazwą „Radlin – miasto z sercem dla owadów”. LP
Działania
Stan realizacji
Uwagi
1
Organizacja konferencji prasowej (realizacja: 1, brak realizacji: 0)
1
Zorganizowano konferencję przy okazji rozpoczęcia działań proekologicznych
2
Organizacja konferencji naukowej (realizacja: 1, brak realizacji: 0)
1
Odbyło się szkolenie w tematyce przyjaznych ekosystemowi środków ochrony roślin i roli pszczół w środowisku.
3
Organizacja spotkań uczniów szkół podstawowej z pszczelarzem w ramach zajęć dodatkowych (realizacja: 2, częściowa realizacja:1, brak realizacji: 0)
2
Zorganizowano dodatkowo również spotkania tematyczne w Przedszkolu Publicznym nr 3 w Radlinie
4
Organizacja stałych zajęć dydaktycznych w ramach 1 zajęć szkolnych w szkołach podstawowych , w tematyce ochrony owadów zapylających (realizacja: 1, brak realizacji: 0)
W radlińskich placówkach edukacyjnych ruszyły cykliczne i stałe zajęcia w temacie ochrony owadów i ich roli w ekosystemie
5
Ujęcie tematyki planu w cyklicznych działaniach miejskich jednostek, takich jak Powitanie Lata, Festyn na Marcelu, Dożynki… (realizacja: 2, częściowa realizacja:1, brak realizacji: 0)
Tematyka ujęta została tylko przy wybranych imprezach (Festyn na Marcelu, Dożynki). Zalecana większy akcent na tematykę ekologiczną przy pozostałych imprezach w latach następnych.
1
6
Organizacja Eko-Bazaru na pl. Radlińskich Olimpijczyków
1
Imprezę zrealizowano w 2017 roku.
7
Wydanie materiałów informacyjnych i promocyjnych w tematyce ochrony owadów zapylających i pszczół miododajnych (realizacja: 1, brak realizacji: 0)
1
Materiały informacyjne w ww tematyce w „Biuletynie Radlin”. Wyprodukowano materiały promocyjne w tym temacie.
8
Umiejscowienie na terenie miasta konstrukcji dla owadów zapylających (realizacja: 1, brak realizacji: 0)
1
Hotele dla owadów pojawiły się przy większości miejskich placówek edukacyjnych oraz w innych miejscach w mieście (m.in. Kolonia Emma, tężnia, urząd miasta).
9
Uwzględnienie w miejskich nasadzeniach roślinności miododajnej (realizacja: 2, częściowa realizacja:1, brak realizacji: 0)
1
Pojawiły się na terenie miasta zieleńce z roślinami miododajnymi. W wielu miejscach a terenie miasta istnieją jednak tereny mogące dobrym środowiskiem dla owadów zapylających.
10
Organizacja konkursów dla społeczności lokalnej w 1 tematyce ochrony owadów zapylających i pszczół miododajnych (realizacja: 1, brak realizacji: 0)
11
RAZEM
11
4/20
Zorganizowano: konkurs na najlepszy ogród (nierozstrzygnięty z powodu braku zgłoszeń), konkurs na miejsca przyjazne owadom (1 nagroda), konkurs z okazji Dnia Pszczoły (4 nagrody)
Uzyskano zakładany wskaźnik realizacji zamierzeń. Wnioski: Silnym filarem realizacji planu działań edukacyjno – ekologicznych w temacie ochrony owadów zapylających (zwanych dalej „działaniami bee-city”) były zajęcia w szkołach podstawowych. Wraz z materiałami drukowanymi w „Biuletynie Radlin” oraz informacjami przesyłanymi do mediów lokalnych, stanowiły podstawowy zakres edukowania społeczności lokalnej w tematyce roli owadów miododajnych w lokalnym ekosystemie. Co ważne, działania te znalazły kontynuację w latach następnych. W 2017 roku wydano również komplet materiałów edukacyjnych, których motywem przewodnim, oprócz tematyki smogu i segregacji śmieci, była ochrona owadów zapylających.
Fotografia: Materiały edukacyjne wydane w Radlinie w 2017 roku. (fot: M. Gajda) Działania bee-city stały się inspiracją dla kolejnych projektów nie tylko w zakresie edukacji ekologicznej, ale również tworzenia przez uczniów radlińskich placówek oświatowych miejsc pożytecznych ekologicznie i przyjaznych owadom zapylającym.
Warsztaty ogrodnicze i tworzenie ogródków sensorycznych w ramach projektu „Z ekologią na Ty” Stowarzyszenia „Szok” (fot. E. Szurchaj) 5/20
Drugim filarem działań z zakresu działań bee-city było utworzenie na terenie miasta sieci „hotelów dla owadów”, czyli drewnianych konstrukcji wypełnionych naturalnym tworzywem, w których schronienie znalazły przede wszystkim owady gatunku Murarka ogrodowa (Osmia rufa) . Zapewnienie tego typu schronień dla owadów, wraz z odpowiedzialną polityką nasadzeń (nasadzenia miododajne i pyłkodajne w miejskich zieleńcach) przyczyniło się bezpośrednio do zwiększenia populacji tych zwierząt na terenie Radlina.
Hotele dla owadów w Radlinie (fot. M. Gajda) Wielkim zainteresowaniem cieszyły się również wydarzenia związane z promocją pszczelarstwa, zdrowego trybu życia i popularyzujące wiedzę o owadach zapylających. Na szczególną uwagę zasługują trzy edycje Jarmarku Pszczelego, oraz Eko-Bazar zorganizowany 15.08.2017 r.
III Jarmark Pszczeli w Radlinie w 2017 roku. (fot. M. Gajda)
6/20
Problemy, bądź kwestie do skorygowania w kolejnych działaniach to: 1. Brak konsekwencji w nasadzeniach miododajnych i pyłkodajnych i wciąż duża ilość zielonych przestrzeni miejskich, które potencjalnie mogą stać się terenami pożytecznymi dla owadów. Nasadzenia miododajne pojawiły się przy nowych zieleńcach i miejscach parkowych jak np. przy tężni w Radlinie, oraz zostały zaplanowane jako element kolejnych miejsc tego typu – np. w miasteczku ruchu drogowego, czy w Parku Jordanowskim. Oprócz nasadzeń miododajnych pojawiły się jednak również zieleńce uzupełniane roślinami neutralnymi pod względem ekosystemu owadów. Przy kolejnych nasadzeniach należałoby mocniej akcentować miododajny charakter zieleńców, zaś nasadzenia neutralne ekologicznie mieszać z pyłkodajnymi, w tym niewymagającymi wielkiej pielęgnacji (np. koniczyna). 2. Działania edukacyjne wśród starszych grup wiekowych niż młodzież szkolna i dzieci przedszkolnych, również nie spotkały się z szerokim zainteresowaniem. Dotyczy to zwłaszcza konkursów przeprowadzonych dla właścicieli ogrodów. Należy mocniej promować tego typu działalność. 2. Priorytety Planu Plan Działań Edukacyjno - Ekologicznych na lata 2018-2020 stanowi kontynuacje wcześniejszych działań w zakresie edukacji ekologicznej oraz promocji miasta i jest istotnym elementem działań w zakresie bieżącej polityki samorządowej i działań w ramach zrównoważonego rozwoju miasta. Priorytetami planu są: - zwiększenie wiedzy mieszkańców na temat ochrony owadów zapylających, oraz owadów miodnych poprzez akcje informacyjne oraz promocyjne - kontynuowanie zainicjowanych wcześniej działań z młodzieżą szkolną w temacie edukacji ekologicznej we współpracy ze środowiskiem pszczelarskim z Radlina i regionu - dalsze tworzenie odpowiednich warunków ekosystemowych dla rozwoju owadów zapylających i miodnych w mieście, poprzez budowę odpowiednich miejsc dla rozwoju wspomnianych gatunków - zazielenianie miasta w te gatunki roślin, które są miododajne, bądź stanowią istotny element w ekosystemie owadów zapylających i miododajnych 7/20
- inicjowanie wydarzeń kulturalnych, kulturalno-społecznych, oraz kulturalno-oświatowych, których celem będzie promocja wiedzy o pszczelarstwie, edukacja ekologiczna i uświadamianie społeczności lokalnej na temat roli owadów zapylających w środowisku - kształtowanie komunikacji społecznej i wizerunku miasta, jako miejsca przyjaznego zwierzętom i przyrodzie - budowanie polityki odpowiedzialności społecznej i zrównoważonego rozwoju.
3. Działania w zakresie edukacji W roku 2016 opracowany został program dydaktyczny, dla radlińskich placówek oświatowych, których tematem była wiedza o owadach zapylających, owadach miodnych, pszczołach, jak również procesu produkcji miodu i bartnictwa. W ramach zajęć zorganizowano również spotkania z lokalnymi pszczelarzami. W każdej ze szkół podstawowych na terenie Radlina tematyce ochrony owadów zapylających poświęcona została co najmniej jedna godzina tygodniowo, w tym również przy współudziale reprezentantów lokalnego środowiska pszczelarskiego. W ramach prowadzonych zajęć poruszane są zagadnienia związane z rolą pszczół i owadów zapylających w ekosystemie oraz procesie produkcji żywności. Uczniowie zostali zapoznani z podstawowymi zasadami obcowania z tymi zwierzętami. Zajęcia również służyły promocji pszczelarstwa oraz przybliżenia zasad produkcji i pozyskiwania miodu. Zajęcia uzupełniano projekcją tematycznych filmów dokumentalnych dopasowanych treścią do wieku uczniów. W latach 2018 - 2020 planuje się kontynuacje dotychczasowych działań w zakresie przygotowania i zrealizowania programu dydaktycznego dla dzieci radlińskich placówek oświatowych.
8/20
4. Działania w zakresie ochrony zwierząt miododajnych W ramach ochrony zwierząt miododajnych, planuje się dalsze tworzenie specjalnych drewnianych konstrukcji dla gatunku owadów zapylających zwanego murarką ogrodową (Osmia rufa). Murarka ogrodowa to owad który wykorzystywany jest gospodarczo do zapylania upraw, prowadzi samotniczy tryb życia lub żyje w koloniach ma żądła pozbawione zadziorów, w efekcie czego zwierzę jest całkowicie niegroźne. Co do istniejących na terenie miasta konstrukcji poleca się: - dokonanie przeglądu pod kątem stanu technicznego, - zabezpieczenia drewna - wymiany zawartości konstrukcji - regularnego dbania o larwy owadów przy konstrukcjach - ułożenia odpowiedniej (miododajnej) kompozycji roślinnej wokół konstrukcji a w przypadku mniejszych (umieszczonych na drzewach) w ich bezpośrednim pobliżu. Przy poszukiwaniu kolejnych lokalizacji konstrukcji zaleca się konsultację z lokalnym środowiskiem pszczelarskim skupionym wokół stowarzyszenia „Stara Barć” w Radlinie, pobliskimi kołami pszczelarskimi, jak również pszczelarzami indywidualnymi.
9/20
5. Działania w zakresie roślinności miododajnej W ramach nasadzeń miejskich przestrzeni zielonych, podstawowym kryterium doboru roślinności jest fakt użyteczności rośliny dla ekosystemu. Z uwagi na szczególny charakter zamierzonych działań rośliny w miejskich zieleńcach powinny być przede wszystkim miododajne. Preferowane gatunki roślin do miejskich zieleńców: Drzewa • jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) • kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanus) • klon jawor (Acer pseudoplatanus) • klon polny (Acer campestre) • klon pospolity (Acer platanoides) • lipa drobnolistna (Tilia cordata) • lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) • robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) • wierzba – różne gatunki (Salix) Krzewy • berberys – różne gatunki (Berberis) • czeremcha zwyczajna (Prunus padus) • głóg dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha) • głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) • kłokoczka południowa (Staphylea pinnata) • kruszyna pospolita (Rhamnus frangula) • ligustr pospolity (Ligstrum vulgare) • róża – różne gatunki (Rosa) • wiciokrzew pospolity (Lonicera xylosteum) • irga błyszcząca (cotoneaster lucidus), Byliny • bluszcz pospolity (Hedera helix) 10/20
• chaber bławatek (Centaurea cyanus) • chaber górski (Centaurea montana) • chaber nadreński (Centaurea rhenana) • dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans) • dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) • facelia błękitna (Phacelia tanacaetifolia) • kocimiętka właściwa (Nepeta cataria) • koniczyna biała (Trifolium repens) • koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum) • koniczyna krwistoczerwona (Trifolium incarnatum) • lebiodka pospolita (Origanum vulgare) • macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum) • macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides) • miodunka (Pulmonaria) • nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) • pierwiosnek – różne gatunki (Primula) • przetacznik pagórkowy (Veronica teucrium) • pysznogłówka purpurowa (Monarda purpurea) • rozchodnik – różne gatunki (Sedum) • szafran (Crocus) – pyłkodajny • szałwia lekarska (Salvia officinalis) • szałwia łąkowa (Salvia pratensis) • szałwia okręgowa (Salvia verticillata) • trędownik bulwiasty (Scrophularia nodosa) • wielosił błękitny (Polemonium caeruleum) • wierzbówka kiprzyca (Chamaenerion angustifolium) • żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare) W ramach działań pielęgnacyjnych zamierza się podjąć szerokie konsultacje ze środowiskiem pszczelarskim w Radlinie, w celu ustalenia szczegółowych zasad opieki i pielęgnacji nad roślinami, tak, aby w minimalny sposób ingerować w rytm życia owadów miododajnych i zapylających. W szczególności stosowanie chemicznych środków uprawy roślin powinno odbywać się poza godzinami szczytowej aktywności owadów zapylających, bądź w miarę możliwości zastępowane środkami nie stanowiącymi zagrożenia dla owadów. 11/20
W ramach jeszcze większej popularyzacji roślinności miododajnej i pyłkodajnej planuje się – na wzór ścieżek edukacyjnych w parkach narodowych - stworzenie specjalnej ścieżki edukacyjnej, związanej z roślinnością o szczególnym znaczeniu dla ekosystemu i roli owadów w środowisku naturalnym.
Tablica informacyjna ścieżki przyrodniczej w Ustrzykach Górnych (Bieszczadzki Park Narodowy). Autor: M. Gajda W tym celu wytypowanych zostanie 15 gatunków roślinności miododajnej,możliwej stałego, corocznego utrzymania na terenie miasta, które otrzymają stałą lokalizację i oznaczenie małymi tablicami informacyjnymi. Tablice informacyjne będą zawierały nazwę przedsięwzięcia (np. „Radliński Szlak Owadów”), symbol projektu „Miasto z sercem dla owadów”, oraz podstawowe informacje o danej roślinie wraz z fotografią czy infografiką. Znaleźć może się tam informacja o wydajności miododajnej i / lub pyłkodajnej. W przypadku jakichkolwiek zmian lokalizacyjnych występowania danej roślinności (przeniesienie, 12/20
zmiany natury przyrodniczej), zmianie musi ulec również lokalizacja tablicy.
Przykładowy wzór tablic ścieżki edukacyjnej, której tematem będzie roślinność miododajna i pyłkodajna. (projekt : M. Gajda)
13/20
6. Współpraca z organizacjami pozarządowymi Ważnym elementem polityki samorządowej miasta Radlin jest jego współpraca z organizacjami pozarządowymi. W ramach tej współpracy w 2017 roku w „Programie współpracy Miasta Radlin z organizacjami pozarządowymi wśród tzw. priorytetowych zadań publicznych pojawiły się następujące zagadnienia: - ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego - działania edukacyjne z zakresu ochrony środowiska Komisja oceniająca projekty organizacji pozarządowych w sposób dodatkowy punktowała projekty uwzględniające w swych działaniach działania na rzecz promocji produktów pszczelich. Planuje się utrzymanie dotychczasowej praktyki w polityce współpracy miasta z organizacjami pozarządowymi oraz popularyzację w środowisku radlińskich stowarzyszeń tematyki ochrony przyrody, ochrony owadów zapylających i promocji lokalnego pszczelarstwa. Warto zwrócić uwagę, iż działania bee-city mogą być realizowane przez organizacje pozarządowe nie tylko z tytułu zadania priorytetowego o ochronie przyrody czy ochrony zdrowia ale również kultury i dziedzictwa narodowego (lokalne tradycje pszczelarskie i ich kultywowanie, rola bartników w historii miasta Radlin). Również zadania związane z kulturą fizyczną i sportem, choć pozornie zupełnie niezwiązane z tematyką działań bee-city, mogą stanowić uzupełnienie treści niniejszego planu. W tym kontekście wspomnieć należy o dobrych praktykach łączenia tematyki pszczelarskiej i promocji wiedzy o owadach z działalnością sportową. Działania takie podejmują kluby sportowe w wielu krajach m.in. niemiecki klub FC St. Pauli z Hamburga
Produkcja własnego ekologicznego miodu i promocja pszczelarstwa przez niemiecki klub piłkarski FC St. Pauli (zdjęcia pochodzą z serwisu Allesgerman.com)
14/20
7. Inne działania towarzyszące Oprócz działań z zakresu edukacji ekologicznej, stwarzania odpowiednich przestrzeni dla owadów, odpowiednich nasadzeń miododajnych, współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz minimalizowania szkodliwego wpływu chemicznych środków uprawy roślin na ekosystem owadów, poleca się miejskim instytucjom organizującym wydarzenia w ramach swojego kalendarza imprez, aby w tematykę główną danego wydarzenia, wpleść wątki niniejszego planu, lub nawiązać do tematyki ekologii, ochrony owadów, produkcji miodu, pszczelarstwa, czy odpowiedniej pielęgnacji roślin miododajnych. Oprócz działań jednostek miejskich (takich jak Miejski Ośrodek Kultury w Radlinie, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Miejska Biblioteka Publiczna, Świetlica Środowiskowa „Koliba” w Radlinie, Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Radlinie, Ośrodek Pomocy Społecznej oraz radlińskie szkoły i przedszkola) miasto planuje zorganizować bądź zlecić do organizacji dwie kluczowe dla działań bee-city imprezy: - „Eko-Bazar w Radlinie”, zaplanowany w okolicy odpustu parafialnego Parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Radlinie-Biertułtowach (tzw. „Matki Boskiej Zielnej”) - Jarmark Pszczeli w okolicy wspomnienia Świętego Ambrożego, patrona pszczelarzy.
15/20
7. Mapa miejsc przyjaznych owadom zapylającym w Radlinie Dla usystematyzowania działań bee-city w Radlinie utworzono „ Mapę miejsc przyjaznych owadom zapylającym w Radlinie”. Mapa ta wyznacza potencjalne strefy szczególnej aktywności owadów zapylających na terenie miasta. Przy określaniu stref kierowano się następującymi czynnikami: - Obszary przyjazne ekosystemowi owadów powinny znajdować się w bezpiecznej odległości od obszaru silnie zindustrializowanego. Mimo iż działalność dużych zakładów przemysłowych w Radlinie nie stanowi przeszkody w aktywności owadów zapylających (w tym pszczoły miodnej), przy wyznaczaniu stref autor kierował się chęcią ograniczenia do minimum styczności owadów z jakimikolwiek elementami przemysłu w Radlinie. - Obszary przyjazne ekosystemowi owadów powinny być zlokalizowane w okolicy dużej ilości zieleńców miejskich, obszarów rolnych (w tym nieużytków), ogrodów działkowych a również prywatnych posesji na których mogą występować rośliny miododajne i pyłkodajne. - Obszary przyjazne ekosystemowi owadów powinny być zlokalizowane w miejscach, które – oprócz stanowienia ważnego elementu działań bee-city w Radlinie – mogą również pełnić rolę wielofunkcyjnych przestrzeni publicznych, takie jak parki czy skwery. Wyznaczenie wyżej wymienionych obszarów pozwoli uporządkować i zaplanować odpowiednie nasadzenia i czynności pielęgnacyjne związane z roślinnością w mieście w latach 2018 – 2020. Wskaże również obszary szczególnie istotne Końcowy efekt pracy nad wyznaczaniem stref przyjaznych ekosystemowi owadów zapylających w Radlinie stanowi część niniejszego planu.
16/20
8. Promocja działań W ramach zamierzeń promocyjnych planuje się: W zakresie współpracy z mediami lokalnymi i regionalnymi: - organizacje konferencji prasowych - promocje w mediach lokalnych, regionalnych i środowiskowych - współpracę z mediami ogólnopolskimi oraz branżowymi (ekologicznymi, pszczelarskimi) - patronat medialny ogólnopolskich mediów zajmujących się tematyką ekologiczną oraz pszczelarską W zakresie polityki informacyjnej w mediach społecznościowych: - promocję w mediach społecznościowych (Facebook, Twitter, Instagram, Google Plus, Youtube) - organizację konkursów tematycznych w mediach społecznościowych W zakresie materiałów własnych: - wykorzystywanie w materiałach promocyjnych logotypu projektu oraz informacji edukacyjnych z zakresu działań bee-city - produkcję spotu informacyjnego na temat działań w ramach projektu - wykorzystywanie zaprojektowanego motywu Pszczółki Radlinki do działań promocyjnych z zakresu popularyzowania edukacji ekologicznej, wiedzy o owadach zapylających jak również kreowania pozytywnego wizerunku miasta Radlin.
17/20
9. Działania zalecane dodatkowe: Zaleca się aby przy planowaniu miejskich inwestycji, zwłaszcza związanych z przestrzenią publiczną, mocniej akcentować symbolikę pszczół, owadów zapylających i ich wkładu w rozwój ekosystemu. Mogą być to tablice informacyjne o tematyce pszczelarstwa, produkcji miodu i roli owadów zapylających jak również roślinności pyłkodajnej i miododajnej. Inną formą zaznaczenia symboliki pszczelej mogą być symbole pszczół umieszczane przy meblach miejskich, elementach wzbogacających estetykę przestrzeni miejskiej, urządzenia zabawowe przy placach zabaw czy wręcz stanowiących małą architekturę miejską czy rzeźby miejskie (zwłaszcza przy planowanym parku miejskim w okolicach ul. Rydułtowskiej i Hallera). Przykłady: Poniżej kilka przykładów ujęcia symboliki pszczelej w miastach:
Zdjęcie nr 1: Symbol pszczół na słupach w mieście Manchester (źródło: http://philmartinauthor.blogspot.com)
Zdjęcie nr 2: Mozaika miejska w kształcie pszczoły (źródło: http://www.roomzzz.com)
18/20
Zdjęcie nr 3: Symbol pszczoły na koszach w Manchesterze (źródło: timeout.com)
Zdjęcie nr 6: Pomnik pszczoły miodnej w rosyjskim mieście Ufa (źródło: http://zycieula.pl)
Pomnik poświęcony pszczołom Tarnopol, Ukraina (źródło:nieznanaukraina.pl)
19/20
Opracował: Marek Gajda Referat Rozwoju Urząd Miasta Radlin tel. 32 4590241 biuletyn@radlin.pl
20/20