002 México entre culturas-revista

Page 1

“Fomentando
el
diálogo
entre
culturas”

N.002 – abril

Ejemplar Gratuito 2012

El
Cubo
–
Centro
 Cultural
Tijuana

N.002 – aprilo Ekzemplaro Senkosta

www.mexicoentreculturas.com

Tijuana,
Baja
California
México

Festejando con el Centro Cultural Tijuana CECUT , en su 30 Aniversario

Ubicado
 en
 una
 de
 las
 zonas
 urbanas
 más
 modernas
 de
 la
 ciudad
 y
 a
 cinco
 minutos
 de
 la
 frontera,
el
CECUT
se
ha
converFdo
en
el
símbolo
 de
mayor
reconocimiento
con
que
se
idenFfica
a
 Tijuana.

Situata en unu el la plej modernaj urbaj lokoj de la urbo kaj je kvin minutoj de la limo, la Tijuana Kultura Centro fariĝis la plej rekonata simbolo kiu identigas al Tijuana. Kun intensa agadagendo kiel koncertoj, eldonaĵoj, pripensaj forumoj, omaĝoj, ekspozicioj kaj scenejoproduktadoj propraj la Cecut komencas la okazigon de tri jardekoj de restado en la promocio kaj disvastigo de arta kaj kultura agado en la ŝtato, tempo en kiu establis sin kiel etalono de kulturo en la Nordokcidento de la lando.

Con
 una
 intensa
 agenda
 de
 acFvidades
 como
 conciertos,
 publicaciones,
 foros
 de
 reflexión,
 homenajes,
 exposiciones
 y
 producciones
 escénicas
propias
el
Cecut
inicia
la
celebración
de
 tres
 décadas
 de
 permanencia
 en
 la
 promoción
 y
 difusión
 del
 quehacer
 arNsFco
 y
 cultural
 en
 la
 enFdad,
 Fempo
 en
 el
 que
 se
 ha
 consolidado
 como
 referente
 de
 la
 cultura
 en
 el
 Noroeste
 del
 Informo: www.cecut.gob.mx país.
 Información:
www.cecut.gob.mx
 www.mexicoentreculturas.com

3

Tijuana

Sal贸n de la fama, Tijuana Baja California M茅xico

Tecate

Parque Miguel Hidalgo, Tecate, Baja California MĂŠxico

Mexicali

Parque de la ciudad, Mexicali, Baja California MĂŠxico

Rosarito Espacio
1x3.5”
 disponible

Espacio
2x3.5”
 disponible

Playas de Rosarito, Baja California México

Ensenada Espacio
1x3.5”
 disponible

Espacio
2x3.5”
 disponible

Entrada a Ensenada, Baja California México

Directorio
 Dirección
general
y
Editorial
 Gilda
Muñoz
Bonilla
 gildamunoz@mexicoentreculturas.com
 Consejero
Editorial

José
de
Jesús
Cueva
Pelayo
 Diseño
 Michelle
Godoy
Muñoz
 Circulación,
promoción
general
y
traducciones
 Gilda
Muñoz
Bonilla
 Circulación
y
promoción,
ciudad

Ensenada
 Gilda
Bonilla
Fernandez
 gilda.bonilla@hotmail.com

Colaboradores

Roberto
Martain
Marmolejo,

 Dmitrij
Ŝevĉenko
 Raúl
Rodríguez

González

Fotogra.as
 
Anna
Striganova

 Archivo
de
Roberto
Martain
Marmolejo
 
Archivo
México
entre
culturas
 Agradecimientos
 Centro
Cultural
Tijuana

Siguenos
en
:

Esperanto:
Idioma
internacional
reconocido
 por
la
UNESCO
desde
1954

Krokodilu:
 Viene
 de
 la
 raíz
 en
 Esperanto
 Krokodilque
 se
 refiere
 al
 animal
 cocodrilo
 y
 que
 usando
la
palabra
como
verbo
en
Esperanto
Fene
 otro
 significado,
 se
 refiere
 al
 uso
 de
 idioma
 Esperanto
junto
con
otro
idioma.

México
entre
culturas
es
una

publicación
mensual
y

Trilingüe

(español‐ esperanto‐ingles)
Edición
No.2

de

Abril
2012.
Propiedad
de
Gilda
Muñoz
 Bonilla.
Número
de
CerFficado
de
Reserva
otorgado
por
el
InsFtuto
Nacional
 del
Derecho
de
Autor
No.
04‐2011‐090212384200‐102.
Número
de
 CerFficado
de
Licitud
de
Título
(en
trámite).
Número
de
CerFficado
de
Licitud
 de
contenido
(en
trámite).
Domicilio
de
la
publicación:
Plaza
Villa
Mexicana
 Local
J2,
Av.
Riverol
entre
Calles
1ra.
y
2da.,
Ensenada
B.C.
Impreso
por
 Castañeda
Express
S.A.
DE
C.V.
Espinoza
1022,
Zona
Centro,
Ensenada,
B.C.
 México
 Distribución
propia
en
las
ciudades
de
Tijuana,
Ensenada,
Rosarito,
Tecate
y
 Mexicali.
Ejemplar
gratuito,
ingresos
provenientes
de
la
venta
de
publicidad.

 Gilda
Muñoz
Bonilla
y
sus
colaboradores
no
asumen
responsabilidad
alguna
 por
el
contenido
editorial,
publicitario
o
promocional
que
aparezca
en
la
 revista,
y
no
representan
necesariamente
el
punto
de
vista
del
editor.

www.mexicoentreculturas.com

Indice

03

Festejando
con
el
Centro
Cultural
 






Tijuana
Cecut
 Fuente:
www.cecut.gob.mx

12

Tijuana
 









Fuente:
ALAMAR
Antología
1997‐2007

14

La
Rumorosa
 









Por:
México
entre
culturas
 









Fuente
de
leyenda:
Del
libro
La
Rumorosa
y
los
aparecidos

18

Primer
Acto

Editorial

Por:
Roberto
Martain
Marmolejo

En
 esta
 ocasión
 nos
 unimos
 a
 los
 festejos
 de
 nuestro
Centro
Cultural
Tijuana
ya
que
en
este
 año
 festeja
 su
 30
 aniversario
 promoviendo
 la
 cultura
 en
 la
 región,
 comenzamos
 
 nuestro
 recorrido
 en
 Tijuana
 adentrándonos
 ahora
 hacia
el
este
de
Baja
California
por
la
Rumorosa
 para
pasar
 
a
disfrutar
del
Primer
Acto
que
nos
 presentan
en
Mexicali
a
través
de
la
historia
de
 un
 joven
 emprendedor
 que
 inspira
 a
 otros
 jóvenes
y
niños
con
sus
musicales.


 De
 regreso
 hacemos
 un
 Viaje
 al
 patrimonio
 Arquitectónico
 
 de
 México
 a
 través
 de
 la
 fotograna
en
tres
Fempos.
 
Después,
hacemos
 una
 parada
 para
 reflexionar
 acerca
 de
 nuestra
 labor
 por
 la
 nutrición
 infanFl
 
 ya
 que
 en
 este
 mes
 en
 México
 festejamos
 a
 nuestros
 niños,
 quienes
 son
 nuestro
 futuro.
 Y
 con
 moderación
 hacemos
 un
 recorrido
 por
 nuestro
 México
 dulce
y
Tequila
Pueblo
Mágico.
 Nos
 complace
 esta
 vez
 poder
 presentar
 la
 nueva
 columna
 
 Transfronterizo.
 Y
 como
 siempre
 le
 damos
 la
 más
 afectuosa
 bienvenida
 a
 nuestro
 país
 invitado
 de
 esta
 edición:
 Rusia,
 con
su
peculiar
manera
de
despedir
el
invierno.

24

Viaje
al
Patrimonio
Arquitectónico
 de
México
 









Por
:
México
entre
culturas
 









con
información
proporcionada
por
Cecut

32

Area
de
Nutrición
InfanFl
Arcoiris
 










Por
:
México
entre
culturas
 









con
información
proporcionada
por
Cecut

35

México
Dulce
 










Por
:
México
entre
culturas

37

Tequila
Pueblo
Mágico
 









Fuente:
tequilajalisco.gob.mx

40

Carnaval
Semana
de
Mantequilla
 










Por:
Dmitrij
Ŝevĉenko,
(Moscú,
Rusia)
 










Fotos
de:
Anna
Striganova

46

Transfronterizo
‐
Presentación
‐
 










Por:
Raúl
Rodriguez
Gonzalez

www.mexicoentreculturas.com

Indekso

03

Festante
kun
la
Kultura
Centro






 Tijuana
Cecut
 
Fonto:
www.cecut.gob.mx

12

Tijuana
 









Fonto:
ALAMAR
Antología
1997‐2007

14

La
Rumorosa
 









Por:
México
entre
culturas
 









Fonto
de
la
legendo:
Del
libro
La
Rumorosa
y
los

 









aparecidos

Eldono Ĉi‐okaze
 ni
 aliĝas
 al
 la
 unuaj
 festoj
 de
 nia
 Kultura
 Centro
 Tijuana
 kiu
 jam
 dum
 ĉi
 Fu
 jaro
 festas
 sian
 30an
 datrevenon
 promo‐ciante
 la
 kulturon
en
la
regiono.

 Ni
 komencas
 
 nian
 veturadon
 en
 Tijuana,
 enirante
 nun,
 ĝis
 la
 oriento
 de
 Baja
 California
 tra
 la
 Rumorosa
 por
 pasi
 ĝui
 de
 la
 Unua
 Akto
 kiun
 al
 ni
 prezentas
 en
 Mexicali
 per
 la
 travivrakonto
 de
 junulo
 entre‐prenema
 kiu
 inspiras
 aliajn
 junulojn
 kaj
 infanojn
 per
 siaj
 muzikteatraĵoj.

 Revenante,
 ni
 faras
 Vojaĝon
 al
 Arkitek‐tonika
 Heredaĵo
 de
 Meksiko
 per
 tri
 tempaj
 fotoj.
 Poste,
 ni
 faras
 halton
 por
 pripensado
 en
 nia
 laboro
 por
 la
 infannutrado
 
 ĉar
 ĉi‐monate
 en
 Meksiko
 ni
 festas
 niajn
 infanojn,
 kiuj
 estas
 nia
 futuro.
Kaj
en
modereco
ni
faras
vojaĝon
tra
nia
 Meksiko
dolĉa
kaj
Tequila
Vilaĝo
Magika.
 Al
 ni
 plaĉas
 ĉi‐foje
 la
 ebleco
 prezenF
 novan
 rubrikon
Transfronterizo.
Kaj
kiel
ĉiam
ni
varme
 bonvenigas
 al
 nia
 invitata
 lando
 de
 ĉi
 Fu
 eldono:
Rusio,
kun
sia
propra
maniero
adiaŭi
la
 vintron.

18


Unua
Akto
 










De:
Roberto
Martain
Marmolejo

24

Vojaĝo
al
la
Arkitektonika
Heredaĵo
 de
Meksiko
 









De
:
México
entre
culturas
 









per
informo
de
Cecut

32

Loko
por
Infannutrado
Ĉielarko
 









De
:
México
entre
culturas
 








per
informo
de
Cecut

35

Meksiko
Dolĉa
 










De
:
México
entre
culturas

37

Tequila
Vilaĝo
Magika
 









Fonto:
tequilajalisco.gob.mx

40
Butersemajna
Karnarnavalo
 








De:
Dmitrij
Ŝevĉenko,
(Moscú,
Rusia)
 








Fotoj
de:
Anna
Striganova

46
Transfronterizo
‐
Prezentacio
–
 





De:
Raúl
Rodriguez
Gonzalez

www.mexicoentreculturas.com

Cultura
literaria

Tijuana Fuente:
ALAMAR
Antología
1997‐2007
 Taller
de
Literatura,
Ins^tuto
Tecnológico
de
Tijuana
 Autor:
José
Vázquez,

Vivo
en
una
ciudad
hecha
de
olas
 De
Ferra
y
asfalto.
 Vivo
en
ella


Me
acerco
a
ella.
 Desde
acá


del
otro
lado:
 La
miro:
Observo
su
cresta:
 Coronada
de
antenas
 Y
un
alto
edificio:
 Que
brilla
amaFsta.
 Pronto
estaré
allá
de
aquel
lado.
 Mi
lado.

TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ

Llegaré
y
me
hundiré
en
los
baches.
 Me
llenaré
de
camiones,
 taxis
y
perros.
 Me
abrumará
a
mi
llegada
 El
hedor
a
esperanzas
 Traídas
del
centro
y
del
sur.
 Una
condición
de
Santa
Ana
 O
Ana
Santa
me
invadirá
los
pulmones;
 Y
toseré
Tijuana


la
toseré
toda.
 Y
sin
embargo
he
llegado.
 A
éste

mi
lado.

www.mexicoentreculturas.com

12

Tijuana Fonto:
ALAMAR
Antología
1997‐2007
 Ateliero
pri
literaturo,
Ins^tuto
Tecnológico
de
Tijuana
 Autoro:
José
Vázquez

Mi loĝas en urbo farita per ondoj De tero kaj asfalto Mi loĝas tie. Mi alproksimiĝas al ĝi. Ekde ĉi tie de la alia flenko: Mi rigardas ĝin: Mi vidas ĝian kreston: Kronata per antenoj Kaj alta konstruaĵo: Kiu brilas ametiste

TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ TJ

Baldaŭ mi estos tie de tiu flanko. Mia flanko. Alvenos mi kaj enprofundiĝos en la kavoj. Plenigos min per busoj, Taksioj kaj hundoj. Prenos min je mia alveno La fetoro de esperoj Alportintaj el la centro kaj el subo. Kondiĉo de Santa Ana Aŭ Ana Santa invados mian pulmojn; Kaj tusos Tijuana tusos al ĝi tute. Kaj tamen mi alvenis. Al ĉi tiu mia flanko.

www.mexicoentreculturas.com

13

Leyendas,
La
Rumorosa,
Baja
California

La Rumorosa

Por:
México
entre
culturas
 Fuente
de
la
leyenda:
Del
libro
La
Rumorosa
y
los
aparecidos.
Textos
de
Rubén
Fischer.

La Rumorosa El
 nombre
 de
 La
 Rumorosa
 lo
 lleva
 una
 pequeña
 de:
México
entre
culturas
 localidad
 de
 Baja
 California
 de
 menos
 de
 2,000
 Fonto
de
la
legendo:
La
Rumorosa
y
los
aparecidos.
Textos
 habitantes
cuyo
principal
atracFvo
son
las
pinturas
 de
Rubén
Fischer. rupestres
 y
 el
 sorprendente
 paisaje
 de
 rocas
 La nomon La Rumorosa havas malgranda vilaĝeto de gigantes
 que
 se
 aprecian
 por
 su
 carretera
 cercana
 Baja California kun malpli ol 2000 loĝantoj kies ĉefa que
lleva
el
mismo
nombre
de
La
Rumorosa,
la
cual
 allogo estas la bildoj surrokaj kaj la mirinda pejzaĝo de cruza
 la
 sierra
 de
 Juárez,
 entre
 las
 ciudades
 de
 gigantaj rokoj kiujn oni rimarkas pro ilia ŝoforo proksima kiu havas la saman nomon de La Rumorosa, Tecate
y
Mexicali.

A
esta
carretera
inaugurada
en
1918
se
le
 denominó
entonces
“Camino
Nacional”1.
En
sus
 inicios
era
de
un
solo
carril
para
cada
senFdo
y
 debido
a
su
gran
pendiente
y
curvas
ocurrían
 accidentes
con
frecuencia.
De
ahí
que
surgiera
la
 leyenda
de
La
Rumorosa
pues
había
que
ser
muy
 valiente
para
recorrerla.

kiu transiras la Sierra de Juarez, inter la urboj Tecate kaj Mexicali. Al ĉi tiu ŝoforo inaŭgurita en 1918 tiam oni nomis “Vojo Nacia”1. Dum ĝ ia komenciĝo ĉ i tiu ŝ oforo estis unu nura vojo por ĉiu direkto kaj pro ĝia granda deklivo kaj kurboj okazis ofte akcidentoj. De tie ke ŝ prucis la legendo pri La Rumorosa ĉ ar oni devis esti tre kuraĝa por traveturi ĝin.

1
David
Piñera/Gabriel
Rivera

(2007)
Tijuana
en
la
Historia,

tomo
II.

www.mexicoentreculturas.com

14

En
la
actualidad
la
carretera
de
La
Rumorosa
Fene
 dos
caminos
de
dos
carriles
cada
uno,
un
camino
 de
 bajada
 hacia
 Mexicali
 y
 otro
 de
 subida
 hacia
 Tecate
 lo
 cual
 hace
 mas
 seguro
 el
 viaje
 y
 nos
 permite
disfrutar
de
su
belleza
natural.

La
leyenda…
 Dicen
que
en
una
ranchería
cercana
a
la
ciudad
 de
Tijuana
vivía
una
enfermera
llamada
Eva.
Era
 muy
conocida
y
respetada
porque
ayudaba
a
los
 enfermos
y
a
los
accidentados;
sin
importar
la
 hora
iba
adonde
se
lo
pidieran.
Cierto
día,
llegó
a
 su
casa
una
señora
que
le
rogó
muy
angusFada:
 —Señorita
Eva,
mi
esposo
está
enfermo,
necesita
 que
lo
aFendan;
por
favor,
venga
a
verlo.
 —¿Qué
es
lo
que
Fene?
—preguntó
la
enfermera.
 —Ha
tenido
mucho
dolor
de
estómago,
toda
la
 noche
se
estuvo
quejando
—respondió
la
mujer.
 —¿Por
dónde
vives?

 —Cerca
de
La
Rumorosa
—contestó.

Nune la ŝoforo de La Rumorosa havas du vojoj po du koridoroj ĉ iuj, unu vojo por subenveturo ĝis Mexicali kaj alia por suprenveturo ĝis Tecate kio faras pli sekura la vojaĝo kaj permesas al ni ĝui ŝian belecon naturan.

La legendo… Oni diras ke en bienaro proksime al la urbo Tijuana vivis flegistino nomata Eva. Estis tre konata kaj respektata ĉar helpadis al la malsanuloj kaj al la akcidentitoj; sen gravi la horo ŝi iris ien ajn laŭ peto. Iun tagon, alvenis al ŝia domo sinjorino kiu petegis tre angorigita: —Sinjorino Eva, mia edzo estas malsana, bezonas ke oni zorgu pri li; bonvolu, venu vidi lin. Kio okazas al li? —demandis la flegistino. —Li havis fortan stomakdoloron, tuta la nokto li plendis —respondis la virino. —Kie vi loĝas? —Proksime de La Rumorosa —ŝi respondis.

www.mexicoentreculturas.com

15

—Está
lejos
—dijo
la
enfermera—.
Primero
voy
a
 ver
a
una
vecina
que
también
está
enferma,
pero
 dime
 cómo
 llegar
 y
 en
 cuanto
 me
 desocupe,
 iré
 para
allá.

 La
 señora
 le
 dio
 las
 señas
 del
 lugar
 y
 se
 fue.
 Mientras
tanto,
la
enfermera
tomó
su
maleNn
y
se
 dirigió
a
la
casa
de
su
vecina.
Terminada
su
visita,
 salió
 rumbo
 a
 La
 Rumorosa
 caminando
 bajo
 el
 calor
 intenso
 del
 mediodía,
 pero
 en
 su
 prisa
 por
 llegar
adonde
la
esperaban,
equivocó
el
camino.

 —No
 veo
 ninguna
 casa
 —pensó
 preocupada—
 estoy
segura
de
que
me
dijo
que
era
por
aquí.

 Ya
 habían
 pasado
 varias
 horas
 desde
 que
 saliera
 de
 su
 casa
 y
 pronto
 oscurecería.
 Tenía
 hambre
 y
 sed
 porque
 el
 agua
 que
 llevaba
 se
 había
 terminado;
 aún
 así
 trató
 de
 no
 desesperarse.
 Levantó
 la
 vista
 y
 no
 miró
 otra
 cosa
 que
 piedras
 formando
 los
 enormes
 cerros
 de
 La
 Rumorosa...
 una
 sensación
 de
 temor
 la
 invadió
 porque
 sabía
 historias
 de
 ese
 lugar
 en
 las
 que
 se
 hablaba
 de
 aparecidos,
 brujas
 y
 quién
 sabe
 cuántas
 cosas
 más.

—Estas malproksime —diris la flegistino—. Unue mi vidos najbarinon kiu estas malsana ankaŭ, sed diru kiel atingi tien kaj juste kiam mi malokupiĝos, mi iros tien. La sinjorino donis al ŝi direktojn pri la loko kaj elliris. Tiam, la fliegistino prenis sian balizon kaj direktiĝis al la domo de sia najvarino. Finita sia vizito, ŝ i eliris je direkto al La Rumorosa piedirante sub la intensa varmo de la meztago sed en ŝ ia hasto por alveni kie estis atendata mistrafis la vojon. —Mi vidas neniun domon—pensis zorgata— Mi certas ke ŝi diris ke estis ĉi tie.. Jam pasis kelkajn horojn ekde ŝia eliro de sia domo kaj baldaŭ mallumiĝos. Ŝ i estis malsata kaj sojfa ĉ ar la akvo ke ŝ i alportis elĉerpiĝis; eĉ tiel provis ne maltrankviliĝi. Levis la vidon kaj ne rigardis alian aĵon ol rokojn formante enormajn montojn de La Rumorosa... tima sensaco invadis ŝ in ĉ ar ŝ i sciis historietojn pri tiu loko en kie oni parolis pri malaperoj, sorĉistinoj kaj oni ne scias pri kiuj aĵoj pli.

www.mexicoentreculturas.com

16

Decidió
 volver
 a
 caminar
 y
 guardando
 su
 miedo
 se
 meFó
 entre
 aquellos
 cerros;
 con
 la
 noche
 las
 enormes
 piedras
 que
 se
 encontraban
 por
 todos
 lados
 se
 transformaban
 en
 horrendas
 personas
 y
 animales
que
gritaban
su
nombre:
¡Eva,
Eva...!

 La
 mujer
 echó
 a
 correr
 desesperada
 entre
 las
 rocas
hasta
que
sus
pies
resbalaron
y
no
supo
más
 de
sí.

 Con
 los
 días,
 los
 vecinos
 fueron
 a
 buscar
 a
 Eva
 a
 su
 casa,
 pero
 no
 la
 encontraron.
 No
 volvieron
 a
 saber
 de
 ella
 hasta
 que
 en
 las
 curvas
 de
 La
 Rumorosa
 vieron
 a
 una
 mujer
 vesFda
 de
 blanco
 que
 pedía
 raite...
 el
 camino
 era
 tan
 dincil
 que
 nadie
 podía
 detenerse,
 pero
 aun
 así,
 cuando
 menos
 se
 lo
 esperaban,
 ¡aparecía
 sentada
 a
 un
 lado
 del
 que
 iba
 manejando!
 ¡El
 susto
 que
 se
 llevaban!
 La
 mujer
 se
 quedaba
 muda
 y
 siempre
 desaparecía
frente
al
panteón.
Se
dice
que
todos
 estaban
tan
espantados
que
ya
no
querían
pasar
 por
aquellos
lugares,
pues
corría
el
rumor
de
que
 era
la
enfermera
muerta.

 Otros
 cuentan
 que
 en
 la
 Cruz
 Roja
 de
 Tecate,
 muchos
 pacientes
 han
 sido
 atendidos
 por
 una
 misteriosa
 mujer
 que
 era
 muy
 cuidadosa
 en
 las
 curaciones
 y
 desaparecía
 siempre
 que
 llegaba
 la
 enfermera
de
turno;
a
pesar
del
susto
que
les
dio
 ver
 cómo
 se
 desvanecía,
 la
 mayoría
 coincide
 en
 que
siempre
los
favoreció.

 Mucha
 gente
 ha
 acudido
 con
 el
 padre
 para
 que
 ayude
a
la
enfermera
en
pena,
pero,
como
nadie
 sabe
dónde
murió,
no
han
podido
hacer
nada;
así,
 la
muerta
seguirá
vagando
por
los
caminos
de
La
 Rumorosa
durante
muchos
años
más.

Ŝi decidis denove piediri kaj kaŝante sian temon ŝi enmetis sin inter tiuj montoj; en la nokto la enormaj rokoj kiuj troviĝis ĉ ie transformiĝis en hororaj personoj kaj bestoj kiuj kriadis ŝ ian nomon: ¡Eva, Eva...! La virino ekkuris senespera inter la rokoj ĝ is siaj piedoj glitis kaj ne sciis pli pri si. Kun la tagoj, la najbaroj iris serĉi al Eva al ŝia domo, sed ne trovis ŝ in. Ili ne sciis pri ŝ i denove ĝ is en la kurboj de La Rumorosa ili vidis virinon vestita blanke kiu petis veturigon… la vojo estis tiel malfacila ke neniu povis halti, sed eĉ tiel, kiam oni malpli esperis, ŝi aperis sidante je la flanko de tiu kiu veturis! La ŝoko kiun oni ekhavis! La virino restis muta kaj ĉiam malaperis frote de la panteono. Oni diras ke ĉ iuj estis tiel timataj ke jam ne volis iri tra tiuj lokoj, ĉar kuris la onidiro ke estis la flegistino mortinta. Aliaj rakontas ke en la Ruĝa Kruco de Tecate, multaj paciencoj estis zorgataj de virino mistera kiu estis tre zorgema dum la sanigoj kaj malaperis ĉ iam kiam la flegistino en vico alvenis; malgraŭ la timo kiu donis al ili vidi kiel malaperis, la plejmuto konsentas ke ĉiam ŝi favoris ilin. Multa gento iris al la pastro por helpi la flegistinon malĝojan, sed, ĉ ar neniu scias kie mortis, neniu ekde tiam povas fari ion; tiel, la mortintino daŭros vagadante tra la vojoj de La Rumorosa dum multaj jaroj pli.

www.mexicoentreculturas.com

Fotografías: México entre culturas

17

Teatro,
Mexicali,
Baja
California
México

Primer Acto Por:
Roberto
Martain
Marmolejo
 Fotos:
Archivo
de
Roberto
Martain

Originario
de
Ensenada,
B.C.,
desde
niño
siempre
 me
 gustó
 cantar
 y
 me
 gustaban
 mucho
 las
 películas
 musicales
 como
 Vaselina
 y
 Mary
 Poppins,
 la
 comedia
 musical
 en
 sí,
 aun
 no
 la
 conocía
porque
no
era
común
que
se
presentaran
 ese
 Fpo
 de
 obras
 en
 Ensenada.
 Así
 que
 empezamos
 con
 la
 cantada
 en
 concursitos
 de
 niño,
 después
 cantando
 en
 la
 prepa,
 siempre
 como
un
hobby,
pero
con
un
gusto
enorme
por
las
 artes.

De:Roberto
Martain
Marmolejo
 Fotoj:
Archivo
de
Roberto
Martain

Origina de Ensenada, B.C. ekde infano mi ĉiam ŝatis kanti kaj tre ŝ atis la filmojn muzikajn kiel Vaselina-n kaj Mary Poppins-n, la muzikan komedion en tute, ankoraŭ mi ne konis ĉar ne ofte prezentiĝis en Ensenada. Tiel mi komencis per kantado en kursetoj infanaj, poste kantante en la gimnazio, kaj ĉ iam kiel hobio, sed kun ŝato enorma por la artoj. En la baza lernejo ĉ iam faris festivalojn por Kristnasko, printempo, patrina tago, de la patro kaj ĉiuj kiujn oni kutimas, mi ŝategis esti en la scenejo dancante. Mi rememoras ke mi ŝatis multe iri al la festivaloj kie prezentiĝis mia fratino aŭ kuzinoj pri Baleto, estas io ke al mi ĉiam prenis la atenton, estas pli, kiam mi havis 16 partoprenis en La Nuksrompilo de la Kuba Lernejo pri Baleto, tie mi aktis kiel patro dum la sceno de la festo kiu estas parto de la unua akto, al mi multe plaĉis supreniri al la scenejo kaj danci eĉ valson.

Foto:
Archivo
de
Roberto
Martain
Marmolejo

En
 la
 primaria
 siempre
 hacíamos
 fesAvales
 de
 Navidad,
primavera,
día
de
las
madres,
del
padre
 y
todos
esos
que
se
acostumbran,
me
encantaba
 estar
 en
 el
 escenario
 bailando.
 Recuerdo
 que
 me
 gustaba
 mucho
 ir
 a
 ver
 los
 fesFvales
 donde
 se
 presentaban
 mi
 hermana
 o
 mis
 primas
 de
 Ballet,
 es
algo
que
siempre
me
llamó
la
atención,
es
más,
 cuando
tenía
16
parFcipé
en
El
Cascanueces
de
la
 Escuela
Cubana
de
Ballet,
ahí
le
hacía
de
un
papá
 durante
 la
 escena
 de
 la
 fiesta
 que
 es
 parte
 del
 primer
 acto,
 me
 gustó
 mucho
 subirme
 al
 escenario
y
bailar
aunque
sea
un
vals.

Unua Akto

www.mexicoentreculturas.com

18

Llegué
a
Mexicali
para
estudiar
Medicina

 Desde
 el
 curso
 de
 inducción
 supieron
 que
 cantaba.
Cuando
iba
en
tercer
semestre,
mientras
 estudiaba
con
una
amiga
para
unos
exámenes,
de
 esos
que
no
duermes
por
estar
estudie
y
estudie,
 decidimos
un
raFto
en
la
noche
despabilarnos
un
 poco
 y
 me
 comentó
 que
 habían
 unas
 lecturas
 dramaFzadas
 de
 las
 Imprescindibles
 en
 el
 Café
 Literario,
así
que
asisFmos.
Nos
dimos
cuenta
que
 había
 un
 poster
 para
 un
 casFng
 que
 decía:
 Si
 te
 gusta
 actuar,
 bailar
 o
 cantar,
 ésta
 es
 tu
 oportunidad...
 Jesucristo
 Superestrella,
 AUDICIÓN.

 Me
decidí
y
fui
al
úlFmo
día
pues
sólo
quedaba
un
 día
 para
 audicionar.
 A
 mi
 parecer,
 no
 fue
 una
 audición
 muy
 buena,
 se
 me
 olvidó
 la
 canción,
 estaba
 nervioso,
 sin
 embargo
 algo
 vieron
 en
 mí,
 que
 meses
 después
 me
 llamaron
 para
 avisarme
 que
 había
 sido
 seleccionado
 para
 ser
 parte
 del
 Ensamble
 de
 la
 obra,
 donde
 sería
 principalmente
 Apóstol,
en
la
obra
del
famoso
músico
y
cantante
 mexicalense
Alejandro
Tornero.

 Ahí
empezó
la
aventura
y
lo
que
me
ha
llevado
a
 donde
hoy
he
llegado...
 En
Jesucristo
Superestrella
empecé
a
descubrir
un
 mundo
nuevo
completamente
diferente
a
todo
lo
 que
 conocía
 y
 rico
 en
 las
 artes.
 En
 Jesucristo
 Superestrella
 me
 empecé
 a
 meter
 en
 cuesFones
 de
 producción,
 primero
 en
 Vestuario,
 luego
 Escenograna,
 luego
 iluminación,
 y
 por
 úlFmo
 un
 poco
 como
 asistente
 de
 dirección.
 Vinieron
 invitaciones
 a
 obras
 como
 Vaselina,
 Dentro
 del
 Bosque.
 Después
inicié
con
la
idea
de
montar
un
musical
 jamás
 montado
 en
 Mexicali
 y
 que
 presentaba
 temas
polémicos
para
la
sociedad,
como
el
SIDA,
 el
 alcoholismo,
 las
 drogas,
 la
 pobreza,
 la
 marginación,
 pero
 todo
 al
 ritmo
 del
 pop
 rock
 y
 tratado
de
una
manera
muy
suFl.

Alvenis mi al la urbo Mexicali por studi medicinon Ekde la enkondukanta kurso ili sciis ke mi kantas. Kiam mi estis en la tria semestro, dum mi studis kun amikino por ekzamenoj, por tiuj ke vi ne dormas pro studadi kaj studadi, ni decidis momente dum la nokto malstreŝiĝi iomete kaj ŝi komentis min ke estis legadoj dramigitaj de la nepraj en la literatur-kafejo, tiel ni ĉ eestis. Ni rimarkis afiŝon por rolantoserĉado kiu diris: Se vi ŝatas akti, danci aŭ kanti, ĉ i tiu estas via ŝanco… Jesuokristo Superstelo, PROVAŬDO. Mi ekdecidis kaj iris la lastan tagon ĉar nur restis unu tago por provaŭdo. Laŭ mia opinio, ne estis tre bona provaŭdo, mi forgesis la kanconon, mi estis nervoza, tamen ion ili vidis en mi, ke monatoj poste vokis min por sciigi min ke mi estis elektita por esti parto de la Ensemblo de la teatraĵo, kie mi estus ĉ efe apostolo, en la teatraĵo de la fama muzikisto kaj kantisto Meksikaliano Alejandro Tornero. Tie komenciĝis la aventuro kaj kion kondukis min kien mi alvenis hodiaŭ… En Jesuokristo Superstelo mi komencis malkaŝi novan mondon tute malsaman al tio kion mi antaŭkonis kaj riĉa je artoj. En Jesuokristo Superstelo mi komencis partopreni en aferoj pri produktado, unue en Vestaĵoj, poste en Scenejo, poste lumado, kaj laste iomete kiel direktorhelpanto. Venis invitacioj al teatraĵo kiel Vaselina, Interne de la Arbaro. Poste komencis kun la ideo ensembli muzikteatraĵon neniam ensemblita en Mexicali kaj ke prezentis polemikajn temojn por la socio, kiel AIDOSOn, alkoholismon, drogojn, malriĉecon kaj marĝenigon, sed ĉ io laŭ la poprokmuzika ritmo kaj traktitaj de maniero tre subtila.

www.mexicoentreculturas.com

19

Mi
primer
montaje
como
director
 Corría
el
año
de
2006,
la
obra:
RENT,
la
cual
fue
mi
 primer
montaje
como
director,
además
de
ser
uno
 de
 los
 8
 protagónicos.
 Esta
 obra
 estuvo
 llena
 de
 emociones
 y
 senFmientos,
 la
 cual
 hasta
 la
 fecha
 nos
 manFene
 unidos
 a
 los
 integrantes
 de
 ese
 elenco.
 La
 obra
 la
 estrenamos
 en
 2007
 en
 Teatro
 del
 Estado.
 Después
 vino
 el
 musical
 Hoy
 No
 Me
 Puedo
Levantar,
para
el
que
audicioné
y
en
el
que
 interpreté
temas
como
El
7
de
SepFembre
y
En
tu
 fiesta
 me
 colé.
 Después
 de
 este
 musical
 surgió
 la
 idea
 de
 formar
 un
 grupo
 nuevo
 dirigido
 por
 nosotros
 mismos,
 con
 nuestras
 ideas.
 El
 grupo:
 QUARTO
Teatro
Musical,
nuestro
primer
proyecto
 que
intentaríamos
hacer:
La
Bella
y
La
BesFa.

Mia unua ensemblo kiel direktoro Kuris la jaro 2006, la teatraĵo: RENT, kiu estis mia unua ensemblo kiel direktoro, aldone mi estis unu el la 8 ĉ efrolitaj. Ĉ i tiu teatraĵo estis plena je emocioj kaj sentoj, tiu kiu ĝis nun unuigas nin al la partoprenantoj de tiu rolantaro. La teatraĵo premieris en 2007 en la Teatro de la Ŝ tato. Poste venis la muzikoteatraĵo Hoy Mi Ne Povas Vekiĝi, por kiun mi provaŭdiĝis kaj en kiun mi interpretis temojn kiel La 7an de Septembro kaj En via Festo mi Eniris. Post ĉi tiu muzikteatraĵo ŝprucis la ideo formi novan grupon direktitan por ni mem, kun niaj ideoj. La grupo: QUARTO Teatro Musical, nia unua projekto per kiu provus fari: La Bela kaj La Besto.

www.mexicoentreculturas.com

20

Nuestro
primer
proyecto…

Nia unua projekto…

Un
 proyecto
 muy
 costoso
 y
 que
 por
 lo
 mismo
 duramos
 años
 para
 poderlo
 presentar,
 a
 lo
 cual
 ayudó
 mucho
 los
 patrocinios
 de
 la
 iniciaFva
 privada.
Antes
de
presentar
la
Bella
y
la
BesFa,
el
 grupo
 QUARTO
 se
 consolidó
 como
 grupo
 ante
 el
 público
 Cachanilla
 con
 la
 presentación
 de
 Un
 Canto
de
Fantasía,
un
concierto‐gala
con
música
y
 arreglos,
 basados
 en
 las
 canciones
 más
 famosas
 de
Disney,
éramos
12
cantantes
en
escena,
era
el
 año
de
2010,
y
fue
un
rotundo
éxito,
muy
buenas
 críFcas
 por
 parte
 de
 la
 prensa.
 Un
 año
 después,
 en
 2011,
 presentamos
 por
 primera
 vez
 en
 Mexicali:
 La
 Bella
 y
 La
 BesFa,
 El
 Musical
 De
 Broadway,
 primer
 musical
 en
 la
 historia
 de
 Mexicali
 que
 contaba
 con
 licencia
 otorgada
 por
 Music
Theater
InternaAonal.

Projekto tre multekosta kaj ke pro tio ni daŭrigis jarojn antaŭ ol povi prezenti ĝ in, al kio helpis multe la sponsoradoj de la privata iniciato. Antaŭ ol prezenti La Bella kaj La Besto, la grupo QUARTO plisolidiĝis kiel grupo antaŭ la publiko Cachanilla (kachaniĝa= Meksikalano) per prezentado de Unu Fantazia Kanto, festo-vesta koncerto kun muziko kaj aranĝoj, bazitaj sur la kanconoj de la fama Disney, ni estis 12 kantistoj en scenejo, estis la jaro de 2010, kaj tute sukcesis, tre bonajn kritikojn je la flanko de la amaskomunikiloj. Unu jaro poste, en 2011, ni prezentis por la unua fojo en Mexicali: La Bela kaj la Besto, la muzikteatraĵon de Broadway, unua muzikteatraĵo kiu havigis al si licencon kiu koncedas Music Theater International.

Foto:
Archivo
de
Roberto
Martain
Marmolejo

www.mexicoentreculturas.com

21

Fundamos
 nuestra
 propia
 Academia
 de
 artes
 escénicas
ESTUDIO
Q

 La
única
 
en
Mexicali
donde
integramos
el
canto,
 la
 danza
 y
 la
 actuación,
 en
 diciembre
 tuvimos
 nuestro
 primer
 fin
 de
 curso
 con
 la
 puesta
 en
 escena
 de
 Aladino,
 Un
 Musical
 Espectacular,
 la
 cual
 era
 una
 adaptación
 del
 cuento
 conocido
 por
 todo
 el
 mundo.
 En
 cuanto
 a
 cursos
 desde
 el
 año
 2005
he
tenido
la
oportunidad
de
traer
maestros
 de
 talla
 internacional,
 especializados
 en
 comedia
 musical
 a
 Mexicali,
 entre
 ellos
 Efraín
 Gonzalez,
 Laura
 Cortés,
 Humberto
 Manlio,
 Beto
 CasFllo,
 Anahí
 Allué,
 Memo
 Tellez,
 Gicela
 Sehedi,
 todos
 como
 parte
 de
 un
 intercambio
 de
 la
 escuela
 Artestudio,
 la
 mejor
 escuela
 de
 Comedia
 Musical
 en
México.

 Ahora
 nos
 encontramos
 montando
 la
 adaptación
 de
un
musical
con
música
de
los
80´s
con
el
grupo
 QUARTO
 Teatro
 Musical
 y
 preparando
 el
 regreso
 de
 La
 Bella
 y
 La
 BesFa
 para
 este
 año.
 Además
 parte
 del
 equipo
 creaFvo
 fuimos
 invitados
 a
 San
 Luis
 Río
 Colorado,
 Sonora
 a
 montar
 el
 musical
 Hairspray,
y
como
parte
de
nuestro
equipo
estará
 mi
 buen
 amiga
 Mela
 López,
 orgullosa
 cachanilla
 que
 representó
 a
 Tracy
 Turnblad
 en
 la
 puesta
 profesional
 en
 México,
 D.
 F.
 con
 Estudio
 Q,
 estamos
 preparando
 el
 montaje
 con
 los
 alumnos
 de
 la
 Academia
 de
 Footloose,
 Todos
 a
 Bailar
 y
 High
School
Musical
for
Kids.
 En
 cuanto
 a
 educación
 arNsFca
 he
 estado
 en
 cursos
 tanto
 en
 Mexicali,
 como
 en
 la
 Ciudad
 de
 México
con
profesionales
de
la
Comedia
Musical.
 Gracias
a
la
obra
de
la
Bella
y
la
BesFa,
han
venido
 muchas
oportunidades
para
el
equipo
creaFvo
de
 esta
obra.

 ¿Cómo
lo
combino
con
mi
carrera?
 Empezaré
 como
 maestro
 de
 cursos
 culturales
 de
 la
 Universidad
 Autónoma
 de
 Baja
 California.
 La
 vida
indudablemente
me
ha
llevado
por
el
camino
 de
las
arte
y
aunque
no
he
dejado
mi
carrera
por
 completo,
 ya
 que
 laboro
 como
 responsable
 sanitario
en
una
estancia
infanFl,
mi
mayor
pasión
 y
lo
que
se
ha
converFdo
en
mi
modus
vivendi
son
 las
Artes,
en
sí
la
comedia
musical.

Ni fondis nian propran akademion pri Scenejaj Artoj ESTUDIO Q La unika en Mexicali kie ni integris la kanton, la dancon kaj aktadon, en decembro ni havis nian unuan kursfinon per la surscenigo de Aladino, Un Muzikteatraĵo Spektlakinda, kiu estis adapto de la rakonto konata ĉ ie en la mondo. Rilate al kursoj ekde la jaro 2005 mi havis la ŝ ancon havi instruistojn de internacia famo, specialigitaj en muzika komedio en Mexicali, inter ili Efraín Gonzalez, Laura Cortés, Humberto Manlio, Beto Castillo, Anahí Allué, Memo Tellez, Gicela Sehedi, ĉ iuj kiel parto de interŝanĝo de la lernejo Artestudio, la plej bona lernejo pri Muzika komedio en Meksiko. Nun ni troviĝas ensemblante la adapton de muzikteatraĵo kun muziko de la 80aj kun la grupo QUARTO Teatro Musical kaj preparante la revenon de la Bela kaj La Besto por ĉ i tiu jaro. Aldone, parto de la kreema teamo estis invitata al la urbo San Luis Río Colorado en la ŝtato Sonora por ensembli la muzikteatraĵon Hairspray, kaj kiel parto de nia teamo estos mia plej bona amikino Mela López, fiera cachanilla kiu prezentis Tracy Turnblad en la profesia surscenigo en la Urbo Meksiko kun Estudio Q, ni preparas la ensemblon kun la studentoj de la Akademio de Footloose, Todos a Bailar kaj High School Musical for Kids. Rilate al arta edukado, mi ĉ eestis kursojn tiel en Mexicali, kiel en la Meksika Urbo kun profesiuloj en Muzika Komedio. Dank’ al la teatraĵo La Bella kaj La Besto, alvenis multaj ŝancoj por la kreema teamo de ĉi tiu teatraĵo. Kiel mi kombinas kun mia kariero? Mi ekkomencos kiel instruisto pri kulturaj kursoj en la Universitato Aŭtonoma de Baja California. La vivo sendube alportis min tra la vojo de la artoj kaj kvankam mi ne lasis mian karieron en tute, ĉar laboras kiel respondeca sanitarulo en infanozorgejo, mia plej alta pasio kaj kio iĝis mia modus vivendi (vivsubteno) estas la Artoj, en si mem la muzikkomedio.

www.mexicoentreculturas.com

22

Fotos:

Archivo
de
Roberto
Martain
Marmolejo

www.mexicoentreculturas.com

23

Patrimonio,
México

“Viaje al patrimonio arquitectónico de

México

La mirada de Peabody, Kahlo y Vázquez” Por:
México
entre
culturas
con
información
proporcionada
por
Cecut

Rodrigo
Vázquez.
Ex‐convento
de
la
Merced,
Ciudad
de
México,
2010
 www.mexicoentreculturas.com

24

México

V

“ iaje
 al
 patrimonio
 arquitectónico
 de

México.
 La
 mirada
 de
 Peabody,
 Kahlo
 y
 Vázquez”
 es
 el
 Ntulo
 de
 la
 primera
 magna

“Vojaĝo al arkitektura heredaĵo de Meksiko. La rigardo de Peabody, Kahlo kaj Vázquez” estas la titolo de la unua klera

exposición
 que
 presenta
 este
 año
 el
 Centro
 Cultural
 Tijuana
 en
 El
 Cubo
 como
 parte
 del
 programa
de
festejos
por
su
30
aniversario.

ekspozicio kiun prezentas ĉ i tiu jaro la Kultura Centro Tijuana en La Kubo kiel parto de la festprogramo pro sia 30ª datreveno.

Según
 lo
 anFcipa
 su
 subNtulo,
 la
 exposición
 depara
 la
 visión
 de
 siFos
 emblemáFcos
 de
 la
 arquitectura
mexicana
por
medio
de
imágenes
de
 dos
 fotógrafos
 históricos,
 el
 estadounidense
 Henry
 Greenwood
 Peabody
 (1855‐1951),
 y
 el
 alemán
Guillermo
Kahlo(1872‐1941)
–padre
de
la
 pintora
Frida
Kahlo–
a
los
que
se
suma
la
mirada
 del
 fotógrafo
 mexicano
 contemporáneo
 Rodrigo
 Vázquez
 (1972),
 quienes
 ofrecen
 un
 recorrido
 visual
por
la
arquitectura
mexicana
de
finales
del
 siglo
 XIX,
 comienzos
 del
 XX
 y
 la
 primera
 década
 del
XXI.

Laŭ antaŭdiras la subtitolo, la ekspozicio tenas la vision de lokoj emblemaj de la arkitekturo meksikana per bildoj de du fotistoj historiaj, la usonano Henry Greenwood Peabody (1855-1951), kaj la germana Guillermo Kahlo(1872-1941) – patro de la pentristino Frida Kahlo– al kiuj aldoniĝas la rigardo de la meksikana nuntempa fotisto Rodrigo Vázquez (1972), kiuj ofertas vidan promenon tra la arkitekturo meksikana de finiĝo de la deknaŭa jarcento, komenciĝo de la dudeka kaj la unaj dekjaroj de la dudek unua jarcento.

La
 muestra
 se
 presenta
 en
 Tijuana
 gracias
 a
 la
 conjunción
 de
 esfuerzos
 de
 Fomento
 Cultural
 Grupo
 Salinas
 y
 el
 Cecut
 cuyo
 director
 general,
 Virgilio
 Muñoz
 encabezó
 la
 ceremonia
 de
 inauguración
 de
 la
 exposición
 el
 3
 de
 febrero
 de
 este
año
misma
que
se
presentará
hasta
el
29
de
 abril.

La
 exposición
 simboliza
 un
 viaje
 en
 el
 Aempo
 que
nos
propone
asomarnos
al
punto
de

unión
 entre
 modernidad
 y
 tradición
 a
 lo
 largo
 de
 un
 siglo
 de
 imágenes
en
la
ciudad
de
México,
así
 como
 en
 siFos
 específicos
 del
 Estado
 de
 México,
 Guanajuato,
 Puebla,
 Querétaro
 y
 Guerrero,
 entre
 otros
estados.
 Es
importante
destacar
que
esta
es
la
primera
vez
 que
 Fomento
 Cultural
 Grupo
 Salinas
 presenta
 parte
de
su
colección
fuera
de
la
capital
mexicana
 y
es
el
principio
de
diversos
proyectos
que
Fenen
 como
 objeFvo
 acercarla
 al
 público
 de
 otras
 ciudades
de
nuestro
país.

La specimeno prezentiĝas en Tijuana dank’ al la unuigo de klopodoj de Akcelo Kultura Grupo Salinas kaj la Cecut kies ĉ efdirektoro, Virgilio Muñoz estris la inaŭguran ceremonion de la ekspozicio la 3an de februaro de ĉ i tiu jaro kiu prezentiĝas ĝis la 29a de aprilo. La ekspozicio simbolas vojaĝon tra la tempo kiu proponas travidi la kuniĝo inter moderneco kaj tradicio laŭ jarcento de bildoj en la Urbo de Meksiko, tiel kiel specifaj lokoj de la ŝ tato de Meksiko, Guanajuato, Puebla, Querétaro kaj Guerrero, inter aliaj ŝtatoj. Gravas elstari ke ĉ i tiu estas la unua fojo ke Akcelo Kultura Grupo Salinas prezentas parton de sia kolekto ekster la meksikana kapitalo kaj estas la komenciĝo de diversaj projektoj kiuj havas la celon alproksimigi al la publiko de aliaj urboj de nia lando.

www.mexicoentreculturas.com

25

Cultura
arNsFca,
Mexicali,
Baja
California,
México

Henry
Greenwood
Peabody.
Cúpula
del
Convento
de
la
Iglesia
de
la
Concepción,
 
San
Miguel
de
Allende,
Gto.,
ca.
1898.

“Viaje
 al
 patrimonio
 arquitectónico
 de
 México”
 se
 compone
 de
 un
 total
 de
 74
 piezas

pertenecientes
 a
 la
 Colección
 Ricardo
 B.
 Salinas
 Pliego/Fomento
 Cultural
 Grupo
 Salinas
 y
 es
 la
 primera
vez
que
se
expone
fuera
de
la
Ciudad
de
 México,
moFvo
por
el
cual
el
Cecut
se
siente
muy
 honrado,
 señaló
 el
 maestro
 Muñoz,
 quien
 agrega
 que
 “La
 arquitectura
 es
 una
 expresión
 fundamental
de
la
cultura”.

La
exposición
presenta
una
selección
de
imágenes
 de
Peabody
fotógrafo
estadounidense,
del
alemán
 Kahlo
 y
 del
 mexicano
 Rodrigo
 Vázquez,
 fotógrafo
 contemporáneo
de
quienes
agregamos
una
breve
 reseña
 que
 nos
 ayuda
 a
 comprender
 la
 importancia
de
esta
exposición.

“Vojaĝo al arkitektura heredaĵo de Meksiko” komprenas en tute 74 pecojn alpartenantajn al la kolektaĵo Ricardo B. Salinas Pliego/Akcelo Kultura Grupo Salinas kaj estas la unua fojo ke montriĝas ekster la ĉefurbo de Meksiko, kialo pro kiu la Cecut sentas sin honorita, elmontris la majtro Muñoz, kiu aldonis ke “La arkitekturo estas esprimo fundamenta de la kulturo”. La ekspozicio prezentas bildan selektadon de Peabody usonana fotisto, de la germana Kahlo kaj de la meksikana nuntempa fotisto Rodrigo Vázquez pri kiujn ni aldonis mallongan recenzon kiu helpos al ni kompreni la gravecon de ĉ i tiu ekspozicio.

www.mexicoentreculturas.com

26

Cultura
arNsFca,
Mexicali,
Baja
California,
México

Henry
Greenwood
Peabody.
Jardín
Borda,
Cuernavaca,
Mor.,
ca.
1898

Peabody,
 fotógrafo
 estadounidense
 que

Peabody, usonana fotisto fokusigis sian laboron, fundamente, en la kolonia arkitekturo en Meksiko, Henry Greenwood Peabody, origina de Missouri, kiu en 1899 estis invitata por Sylvester Baxter al Meksiko kun la celo familiariĝi kun kelkaj el ĝiaj ĉefaj urboj por stari inventaron de la riĉa arkitektura heredaĵo hispana. De ĉ i tiu ekspedicio ŝprucis, tiel la paĝoj de sia libro Spanish-colonial Architecture in Mexico, kiel la planoj kiujn agis Bertram Grosvenor Goodhue, kaj la naŭ tekoj kun 150 fotoj kiujn fotis Henry Greenwood Peabody, eldonitaj en 1901. La rigardo de Peabody ne falis en la tento izoli la arkitekturon por beligi komponadon, ĉ ar la centro de lia interesiĝo estis montri la forlason en kiu troviĝis la grandiozaj konstruaĵoj de la kolona periodo. La lenso de Peabody fotis kun antropologa fideleco kiam indikis Baxter: fasadojn, kortojn, atriojn, kupilojn kaj sonorilturojn.

enfocó
 su
 trabajo,
 fundamentalmente,
 en
 la
 arquitectura
 colonial
 en
 México;
 Henry
 Greenwood
 Peabody,
 originario
 de
 Missouri
 ,
 quien
en

1899
fue
invitado
por
Sylvester
Baxter
a
 México
 con
 el
 propósito
 de
 familiarizarse
 con
 algunas
de
sus
principales
ciudades
para
levantar
 un
 inventario
 del
 rico
 legado
 arquitectónico
 español.
 De
 esta
 expedición
 surgieron,
 tanto
 las
 páginas
 de
 su
 libro
 Spanish‐colonial
 Architecture
 in
 Mexico,
 como
 los
 planos
 que
 realizó
 Bertram
 Grosvenor
 Goodhue,
 y
 los
 nueve
 portafolios
 con
 150
 fotogranas
 que
 tomó
 Henry
 Greenwood
 Peabody,
 publicados
 en
 1901.
 La
 mirada
 de
 Peabody
 no
 cayó
 en
 la
 tentación
 de
 aislar
 la
 arquitectura
 para
 embellecer
 una
 composición,
 pues
 el
 centro
 de
 su
 interés
 era
 mostrar
 el
 abandono
 en
 que
 se
 encontraban
 las
 magníficas
 construcciones
 del
 período
 colonial.
 La
 lente
 de
 Peabody
 retrató
 con
 fidelidad
 de
 antropológo
 cuanto
le
indicaba
Baxter:
fachadas,
paFos,
atrios,
 cúpulas
y
campanarios.
 www.mexicoentreculturas.com

27

Guillermo
Kahlo.
 PaFo
principal
del
 Casino
Español,
 Ciudad
de
México,
 ca.
1907

Carl
 Wilhelm
 Kahlo
 Kauffmann,
 quien

recibió
 el
 encargo
 del
 régimen
 porfirista
 con
 moFvo
 del
 centenario
 de
 la
 Independencia
 de
 realizar
 un
 inventario
 iconográfico
 de
 inmuebles
 históricos,
 tanto
 civiles
 como
 religiosos,
 Kahlo
 nació
en
Pforzheim,
Alemania
el
26
de
octubre
de
 1871,
 en
 el
 seno
 de
 una
 familia
 luterana
 de
 soldados,
 artesanos
 y
 joyeros.
 Antes
 de
 cumplir
 los
19
años
desembarcó
en
el
puerto
de
Veracruz
 con
la
ilusión
de
forjarse
una
nueva
vida.
En
1894
 solicitó
 la
 nacionalidad
 mexicana
 y
 se
 casó
 con
 María
Cardeña,
quien
murió
dando
a
luz
en
1897.
 El
 año
 siguiente
 contrajo
 nupcias
 con
 MaFlde
 Calderón
 con
 quien
 tuvo
 cuatro
 hijas,
 entre
 ellas
 la
 famosa
 pintora
 Frida
 Kahlo.
 Para
 1901
 ya
 gozaba
 de
 buena
 reputación
 como
 fotógrafo
 especializado
 en
 edificios,
 interiores
 de
 habitaciones,
fábricas
y
maquinaria.
En
1904
inició
 el
 gran
 proyecto
 de
 su
 vida,
 contratado
 por
 el
 ministro
 de
 Hacienda
 José
 Yves
 Limantour,
 para
 documentar
 los
 bienes
 inmuebles,
 propiedad
 de
 la
Federación,
en
especial
las
iglesias.
Recorrió
15
 estados
y
registró
construcciones
de
al
menos
37
 ciudades
 y
 pueblos.
 El
 resultado
 fue
 un
 conjunto
 de
más
de
1300
placas
de
vidrio,
en
su
mayoría
de
 formato
 grande
 (11
 x
 14”).
 A
 través
 de
 un
 parsimonioso
manejo
de
la
luz,
guía
al
observador
 por
 los
 planos
 sucesivos
 que
 consFtuyen
 el
 espacio
arquitectónico.

Carl Wilhelm Kahlo Kauffmann, kiu ricevis la ordon de la reĝimo de la eksprezidanto Porfirio okaze de la centjariĝo de la Sendependenco agi inventaron ikonografikan de la konstruaĵoj historiaj, tiel civilaj kiel religiaj, Kahlo naskiĝis en Pforzheim, Germanio la 26an de oktobro de 1871, interne de familio luterana de soldatoj, metiistoj kaj juvelistoj. Antaŭ aĝi 19 jarojn surteriĝis en la havenŝipo de Veracruz kun la ilusio forĝi novan vivon. En 1894 petis la naciecon meksika kaj edziĝis al María Cardeña, kiu mortis dum naskado en 1897. La sekva jaro ekziĝis al Matilde Calderón kun kiu havis kvar filinojn, inter iliaj la fama pentristino Frida Kahlo. Por 1901 jam ĝ uis pro bona reputacio kiel fotisto specialigita en konstruaĵoj, ĉambrointernoj, fabrikoj kaj maŝinaro. En 1904 li komencis la grandan projekton de sia vivo, kontraktata de la ministro de Bieno José Yves Limantour por dokumenti la nemoveblaĵon, propraĵo de la Federacio, speciale la preĝejojn.Trairis 15 ŝ tatojn kaj registris konstruaĵojn de almanaŭ 37 urboj kaj vilaĝoj. La rezulto estis aro da pli ol 13000 vitraj platoj, la plejparte formato granda (11 x 14’’). Tra trankviligema mastrumado de la lumo, gvidas al observanto tra la planoj sinsekvaj kiuj konstituas la arkitekturan spacon.

www.mexicoentreculturas.com

28

Guillermo
Kahlo.
Iglesia
de
San
Hipólito,
Ciudad
de
México,
ca.
1909

www.mexicoentreculturas.com

29

Rodrigo
Vázquez.
Anfiteatro
Simón
Bolívar
del
AnFguo
Colegio
de
San
Ildefonso,
en
 restauración,
Ciudad
de
México,
2010
 
 Rodrigo
 Vázquez,
 fotógrafo
 mexicano
 contemporáneo,
quien
rinde
homenaje
a
Kahlo
 recreando
las
tomas,
con
el
mismo
rigor
con
que
 lo
 hizo
 el
 alemán
 cien
 años
 antes.
 Nacido
 en
 la
 Ciudad
de
México
en
1972.
Fotógrafo
autodidacta,
 ha
 colaborado
 con
 diversas
 publicaciones
 nacionales
 y
 del
 extranjero,
 realizando
 principalmente
 trabajos
 documentales
 y
 de
 retrato.
Desde
1994,
su
trabajo
se
ha
exhibido
de
 manera
individual
y
colecFva
en
disFntos
museos
 y
 galerías
 alrededor
 de
 México
 y
 el
 extranjero.
 A
 parFr
 de
 2007,
 con
 una
 cámara
 centenaria
 de
 gran
tamaño
capaz
de
producir
formatos
de
4
x
5”,



 5
 x
 7”
 y
 8
 x
 10”,
 Vázquez
 incursionó
 en
 la
 fotograna
 arquitectónica
 captando
 la
 majestuosidad
 de
 importantes
 recintos
 históricos
 en
 la
 Ciudad
 de
 México.
 Ha
 dedicado
 gran
 parte
 de
 su
 carrera
 a
 la
 impresión
 fina
 con
 técnicas
 modernas
 y
 anFguas
 dentro
 del
 laboratorio
 fotográfico
análogo.

Rodrigo Vázquez, nuntempa meksikana fotisto, kiu honoras al Kahlo rekreante la fotojn, kun la sama rigoreco kion faris la germana cent jaroj antaŭe. Naskiĝinta en la Meksika Urbo en 1972. Fotisto aŭtodidakta, kiu kunlaboris por diversaj publikaĵoj naciaj kaj fremdaj, igante ĉefe laborojn dokumentajn kaj portreton. Ekde 1994, lia laboro estis elmontrita individue kaj kolektive en malsamaj muzeoj kaj galerioj ĉirkaŭ Meksiko kaj eksterlande. De 2007, kun kamerao centjaraĝa de grandeco kapabla produkti formatojn de 4 x 5”, 5 x 7” y 8 x 10”, Vázquez entreprenis en arkitektura fotado kaptante la majeston de gravaj historiaj lokoj en Meksika Urbo. Li dediĉis grandan parton de sia kariero al la fina preso kun teknikoj modernaj kaj antikvaj ene de la analoga fotlaboratorio.

www.mexicoentreculturas.com

30

Tres
 ejercicios
 desde
 perspecAvas
 complementarias.
 Del
 pictoricismo
 y
 la

nostalgia
en
Peabody
al
análisis
meFculoso
de
los
 elementos
construcFvos
en
Kahlo,
cuyas
imágenes
 son
 apropiadas
 y
 reinterpretadas
 en
 el
 proyecto
 de
Rodrigo
Vázquez.

Tri ekzercoj ekde malsamaj perspektivoj kompletigiĝantaj. De la piktorialismo kaj la nostalgio en Peabody al zorga analizo de la konstruaj elementoj en Kahlo, kies bildoj estas taŭgaj kaj reinterpretitaj en la projekto de Rodrigo Vázquez.

Cada
 uno
 con
 esFlo
 propio,
 los
 tres
 fotógrafos
 efectúan
el
registro
múlFple
de
recintos
religiosos
 y
 edificios
 civiles
 coloniales,
 monumentos,
 obras
 públicas
 y
 vistas
 urbanas,
 en
 diferentes
 momentos:
1898,
1908
y
2010.

Ĉiu el ili kun propra stilo, la tri fotistoj realigas multnombran registron de religiaj lokoj kaj civilaj kolonaj konstruaĵoj, monumentoj, publikaj laboraĵoj kaj urbaj vidindaĵoj, en malsamaj momentoj: 1898, 1908 y 2010.

La
 colección
 de
 Fomento
 Cultural
 Grupo
 Salinas
 abarca
 las
 piezas
 de
 Peabody
 y
 de
 Kahlo.
 Las
 imágenes
de
Vázquez,
pertenecen
al
propio
autor,
 según
 aclara
 el
 fotógrafo
 Rodrigo
 Vazquez
 quien
 además
nos
propone
“hacer
una
reflexión
sobre
la
 importancia
 de
 conservar
 nuestro
 patrimonio
 arquitectónico”..

La kolekto de la Akcelo Kultura Grupo Salinas kovras la pecojn de Peabody kaj de Kahlo. La bildoj de Vázquez, apartenas al la propra aŭtoro, laŭ klarigas la fotisto Rodrigo Vazquez kiu aldone proponas “fari pripensadon pri la graveco koncervi nian arkitekturan heredaĵon”.

“Viaje
 al
 patrimonio
 arquitectónico
 de
 México”
 insinúa
la
presencia,
a
veces
suFl
a
veces
obvia,
de
 la
 permanencia
 de
 una
 idenFdad
 nacional
 construida
 y
 plasmada
 en
 los
 edificios
 emblemáFcos
de
disFntas
épocas,
así
como
de
la
 relación
entre
arquitectura
y
poder.

 A
lo
que
Mercedes
García
Ocejo

directora
general
 de
 fomento
 Cultural
 Grupo
 Salinas
 agrega
 haciendo

una
invitación
a
“que
se
quiera
adentrar
 al
 pasado
 para
 entender
 el
 presente”,
 “es
 importante
 que
 sepamos
 que
 tenemos
 un
 compromiso
con
nuestro
país”.
 A
 su
 vez,
 el
 arquitecto
 Armando
 García
 Orzo,
 subdirector
 de
 exposiciones,
 sostuvo
 que
 “los
 viajes
 al
 pasado
 nos
 hacen
 darnos
 cuenta
 de
 nuestro
 patrimonio
 y
 actuar
 para
 su
 conservación”.

“Vojaĝo al arkitektura heredaĵo de Meksiko” alludas al la ĉ eesto, kelkfoje subtila kelkfoje evidenta, de la restado de nacia identeco konstruita kaj enkorpigita en la emblemaj konstruaĵoj de diversaj periodoj, same kiel la rilato inter arkitekturo kaj potenco. Al kiu Mercedes García Ocejo ĝenerala ĉefdirektorino de la Akcelo Kultura Grupo Salinas aldonis farante invitacion al “ke oni volu enprofundiĝi al pasinteco por kompreni la prezencon”, “gravas ke ni sciu ke ni havas devontigon al nia lando”. Siavice, la arkitekto Armando García Orzo, vicdirektoro de ekspozicioj, diris ke “la vojaĝoj al pasinteco igas nin rimarki pri nia heredaĵo kaj agi por ĝia konservado”.

www.mexicoentreculturas.com

31

Programas
culturales
pedagógicos

Área de Nutrición Infantil Arcoíris Por:
México
entre
culturas
con
información
proporcionada
por
Cecut

Diseño:Michelle
Godoy
M.

La
 creación
 de
 un
 vínculo
 entre
 la
 educación
 alimentaria
 y
 la
 cultura
 gastronómica
 es
 ya
 una
 realidad
en
el
Centro
Cultural
Tijuana
gracias
a
la
 inauguración
 del
 Área
 de
 Nutrición
 InfanFl
 Arcoíris
realizada
el

jueves
23
de
febrero.

 Este
nuevo
espacio,
localizado
en
el
costado
norte
 del
 Cecut,
 será
 sede
 de
 un
 programa
 pedagógico
 permanente
 orientado
 a
 la
 promoción
 de
 la
 cultura
 de
 la
 nutrición
 y
 la
 salud
 personal,
 con
 el
 cual
 se
 busca
 difundir
 prácFcas
 que
 permitan
 hacer
 frente
 a
 problemas
 de
 salud
 asociados
 con
 una
alimentación
deficiente.

 En
 los
 úlFmos
 años,
 el
 problema
 de
 la
 obesidad
 infanFl
 ha
 adquirido
 dimensiones
 preocupantes
 en
México,
toda
vez
que
los
niños
que
sufren
este
 problema
 serán
 adultos
 que
 desarrollen
 enfermedades
 relacionadas
 con
 el
 consumo
 excesivo
 de
 cierto
 Fpo
 de
 nutrientes,
 como
 hipertensión,
 colesterol
 alto,
 cardiopaNas
 y
 obesidad
 mórbida.
 “El
 35
 %
 de
 las
 consultas
 se
 relacionan
con
problemas
de
obesidad”
destaca
el
 Secretario
 de
 Salud
 de
 Baja
 California,
 el
 Sr.
 Bustamante.

Spaco por Infannutrado Ĉielarko La kreado de ponto inter la manĝaĵedukado kaj gastronomia kulturo estas jam realo en la Kultura Centro Tijuana dank’ al la inaŭguro de la Spaco por Infannutrado Ĉ ielarko okazinta en ĵaŭ do, la 23an de februaro. Ĉi tiu nova spaco, situata je la flanko norda de la Cecut, estos sidejo de senĉesa pedagogika programo orientita al la disvastigo de la kulturo de la persona nutrado kaj sano, per kiu ni serĉas disvastigi prelegojn kiu permesas alfronti sanproblemojn asociitaj kun misefika nutrado. Dum la lastaj jaroj, la problemo de la infana obezeco akiris zorgajn dimension en Meksiko, ĉifoje ke la infanoj kiu suferas ĉ i tiun problemo estos plenkreskuloj kiuj disvolvos malsanojn rilataj kun la trokonsumado de iaj specoj de nutraĵoj, kiel sangpremon, altan kolesterolon, kormalsanojn kaj trodikecon. “La 35% de la medikkonsultoj estas rilataj kun obezproblemoj” elstaras la Sekretario pri Sano de Baja California, la S-ro Bustamante.

www.mexicoentreculturas.com

32

“Baja
 California
 no
 Aene
 problemas
 de
 desnutrición
 pero
 ocupa
 uno
 de
 los
 primeros
 lugares
 a
 nivel
 nacional
 en
 obesidad
 infanAl”
 manifiesta.
 
 “Son
 múlFples
 los
 factores
 que
 han
 contribuido
a
este
problema
de
salud,
los
Fempos
 han
 cambiado
 y
 la
 ruFna
 diaria
 ha
 propiciado
 malos
 hábitos
 alimentarios,
 un
 mayor
 índice
 económico
 en
 el
 estado
 y
 la
 facilidad
 de
 adquirir
 alimentos
chatarra
y
los
bajos
niveles
de
acFvidad
 nsica
entre
otros
factores”
añadiendo
que
“no
se
 trata
de
privar
a
los
niños
de
alimentos
sabrosos”,
 “hay
que
mejorar
hábitos
para
la
prevención
de
la
 obesidad”.
 En
ese
contexto,
el
Cecut
se
propone
difundir
por
 diversos
 medios
 contenidos
 culturales
 que
 subrayen
 la
 importancia
 de
 una
 alimentación
 balanceada
 y
 en
 canFdades
 acordes
 con
 la
 talla,
 peso
y
edad
de
los
niños.

 “El
Cecut
es
visitado
por
más
de
400
000
niños
al
 año”
según
nos
informa
 
el
Mtro.
Virgilio
Muñoz,
 director
 general
 del
 Centro
 Cultural
 Tijuana.
 Mediante
 talleres,
 cursos,
 ciclos
 de
 conferencias,
 sesiones
 de
 cuenta‐cuentos
 y
 teatro,
 dirigidos
 a
 niños,
 jóvenes,
 padres
 de
 familia,
 maestros
 y
 público
 en
 general,
 se
 pondrá
 énfasis
 en
 el
 valor
 de
la
nutrición
y
la
salud
en
el
desarrollo
infanFl,
y
 el
 esNmulo
 a
 las
 capacidades
 creaFvas
 y
 de
 aprendizaje
del
público
infanFl.

 Personal
 especializado,
 proveniente
 de
 disFntas
 insFtuciones
 tanto
 públicas
 como
 privadas
 relacionadas
 con
 la
 buena
 alimentación
 y
 la
 promoción
 de
 hábitos
 comesFbles
 sanos,
 imparFrá
los
cursos
y
talleres
en
la
nueva
Área
de
 Nutrición
 InfanFl,
 donde
 los
 niños
 que
 visitan
 coFdianamente
 el
 Cecut,
 como
 parte
 de
 los
 programas
 de
 Promoción
 Escolar,
 puedan
 consumir
 sus
 alimentos
 en
 un
 ambiente
 que
 alienta
a
la
buena
nutrición.

“Baja California ne havas subnutradaj problemoj sed okupas unu el la unuaj lokoj je nacia nivelo en infanobezeco” manifestas. “Estaj pluraj la faktoroj kiuj kontribuis kaj kontribuas al ĉi tiu sanproblemo, la tempoj ŝanĝiĝ is kaj la ĉiutaga rutino kondukis al malbonaj nutradkutimoj, plej alta indico en la ŝtata ekonomio kaj la facileco akiri aĉmanĝaĵojn kaj malaltaj niveloj de fizika aktiveco inter aliaj faktoroj” aldoniĝante ke “ne temas pri senigi la infanojn de bongustaj manĝaĵoj”, “oni devas plibonigi kutimojn por la prevento de la obezeco”. En ĉ i tiu kunteksto, la Cecut proponis disvastigi tra malsamaj amaskomunikiloj kulturajn enhavojn kiuj rimarku la gravecon de ekvilibra nutrado kaj kvanton akordan kun la alto, peso kaj la aĝo de la infanoj. “La Cecut estas vizitata je pli ol 400 000 infanoj jare” laŭ pri kio informas la Majstro Virgilio Muñoz, ĝ enerala direktoro de la Kultura Centro Tijuana. Tra atelieroj, kursoj, prelegaj rondoj, sesioj de rakont-rakontoj kaj teatraĵo, direktitaj al infanoj, junuloj, gepatroj, instruistoj kaj ĝenerala publiko, oni emfazos pri la nutradvaloro kaj sano en la infana disvolviĝo, kaj la stimulo al la kreemaj kapabloj kaj de lernado de la infana publiko. Personoj specialigitaj, devenantaj el diversaj institucioj tiel publikaj kiel privataj rilataj kun la bona nutrado kaj disvastigo de sanmanĝeblaj kutimoj, instruos la kursojn kaj atelierojn en la nova Spaco por Infannutrado, kie la infanoj kiu vizitas ofte la Cecut, kiel parto de la programaj de Lernejo-Promocio, povu manĝi sian manĝaĵon en etoso kiu nutru la bonan manĝaĵon.

www.mexicoentreculturas.com

33

Foto:
México
entre
culturas

Foto:
Cecut

Los
talleres
“Abre
tu
lonchera”,
en
el
que
a
parFr
 de
 los
 comesFbles
 que
 portan
 los
 niños
 se
 construyen
narraciones
sobre
el
valor
nutriFvo
de
 los
mismos,
“Y
tú…
¿qué
comes?”,
donde
a
parFr
 de
juegos
didácFcos
se
habla
sobre
la
importancia
 de
las
canFdades
en
la
alimentación
diaria.

La atelieroj “Malfermu vian lunĉon”, en kiun ĝis la manĝaĵoj kiujn la infanoj portas estas konstruataj rakontoj pri la nutra valoro de ili mem, “Kaj vi… kion manĝas?, kie el pedagogiaj ludoj oni parolas pri la graveco de la kvanto en la tagmanĝado.

Entre
 las
 acFvidades
 que
 el
 Cecut
 ha
 organizado
 destaca
 el
 taller
 “Aprendiendo
 a
 ser
 chef”,
 en
 colaboración
 con
 Culinary
 Art
 School,
 cuyo
 propósito
 es
 despertar
 el
 interés
 por
 conocer
 y
 desarrollar
 el
 arte
 culinario
 entre
 los
 niños,
 quienes
 podrán
 conocer
 cómo
 elaborar
 comida
 nutriFva,
 iniciando
 desde
 la
 selección
 de
 ingredientes,
proceso
de
elaboración
y
la
manera
 de
lograr
una
excelente
presentación.

Inter la agadoj ke la Cecut organizas elstaras la ateliero “Lerni esti ĉefkuiristo”, en kunlaboro kun Culinary Art School, kies celo estas veki intereson por koni kaj disvolvi la kulinaran arton inter la infanoj, kiuj povos koni kiel prepari manĝaĵon nutran, komencante ekde la elektado de la ingrediencoj, procezo de kuirado kaj maniero atingi bonegan prezentadon.

El
 taller
 permiFrá
 crear
 y
 difundir
 el
 gusto
 por
 la
 buena
 cocina,
 así
 como
 la
 iniciaFva
 de
 elaborar
 plaFllos
 por
 cuenta
 propia,
 en
 los
 que
 se
 expresará
 la
 creaFvidad
 de
 los
 parFcipantes,
 que
 tendrán
 oportunidad
 de
 combinar
 sabores,
 formas
 y
 colores
 en
 plaFllos
 que
 podrán
 reproducir
en
sus
hogares,
alimentando
el
diálogo
 familiar.

La ateliero permesos krei kaj disvastigi la ŝaton por la bona kuiro, tiel kiel la iniciato kuiri manĝaĵojn por si mem, en kiuj estos esprimata la kreemon de la partoprenantoj, kie havos ŝancon kombini gustojn, formojn kaj kolorojn en manĝaĵoj kiujn ili povos reprodukti en siaj hejmoj, nutrante la familian dialogon.

www.mexicoentreculturas.com

34

Gastronomía
mexicana

México Dulce

Meksiko dolĉa

Por:
México
entre
culturas

Por:
México
entre
culturas

México
dulce,
nos
endulza
el
día,
nos
endulza
la
vida
 nuestra
tradición
culinaria
por
los
dulces
que
desde
 la
 época
 prehispánica
 cuando
 ya
 se
 hacían
 conservas
y
mermeladas.
Con
sus
combinaciones
de
 cacao,
 miel
 y
 amaranto
 surgieron
 dulces
 como
 el
 pinole
 y
 la
 alegría,
 y
 que
 a
 la
 llegada
 de
 los
 españoles
se
crean
nuevas
mezclas
al
interior
de
los
 conventos,
a
base
de
frutos,
azúcar
y
leche
de
vaca,
 recetas
 aprendidas
 por
 los
 criollos
 y
 mesFzos
 educados
en

los
conventos.

Dolĉigas nian tagon, doĉigas nin vivon nia doĉaĵa kulinara tradicio kiu ekde la prahispanika epoko kiam jam fariĝis konservoj kaj marmeladoj. Kun siaj kombinoj de kakao, mielo kaj amaranto ŝprucis dolĉaĵoj kiel la pinole kaj la alegría (feliĉo), kaj ke je la alveno de la hispanoj kreiĝis novaj miksaĵoj al ene de la monaĥejoj, bazita el fruktoj, sukero kaj bovina lakto, receptoj lernitaj de kreolaj kaj mestizaj edukataj en la monaĥejoj.

www.mexicoentreculturas.com

Fotograna:
Michelle
Godoy
M.

35

Dulcería
en
la
ciudad
de
Tequila,
Jalisco
 Foto:
México
entre
culturas

Hay
 dulces
 que
 se
 elaboran
 para
 cada
 ocasión
 como
 las
 calaveritas
 de
 azúcar
 para
 el
 día
 de
 muertos
que
se
celebra
el
1
y
2
de
noviembre,
las
 cocadas
 pintadas
 con
 los
 colores
 de
 la
 bandera
 para
 celebrar
 las
 fiestas
 patrias
 del
 16
 de
 sepFembre
 y
 20
 de
 noviembre
 para
 la
 independencia
y
revolución
mexicana,
y
otros
que
 son
 Npicos
 de
 alguna
 región
 como
 las
 glorias
 de
 Monterrey,
 los
 mazapanes
 de
 Veracruz
 o
 las
 charamuscas
y
momias
de
dulce
de
Guanajuato.
 Los
dulces
en
México
son
de
tal
importancia
que
 uno
se
puede
encontrar
con
la
Feria
Nacional
del
 Dulce
 Cristalizado
 de
 Santa
 Cruz
 Acalpixca
 en
 el
 estado
 de
 México
 entre
 el
 6
 y
 15
 de
 agosto
 o
 pasear
por
“la
calle
de
los
dulces”

en
la
ciudad
de
 Puebla
en
pleno
centro
histórico.
 Según
sus
ingredientes

tenemos:
 Dulces
de
leche:

jamoncillos,
obleas,
glorias
 Dulces
a
base
de
fruta:
Fruta
cristalizada,
ates,
 cocada,
camotes
 Dulces
a
base
de
semillas:
Amaranto,
pipitoria,
 garapiñados,

Estas dolĉaĵoj kiu estas produktitaj por ĉiu okazo kiel la calaveritas (kranietoj) por festi la tagon de la mortintoj okazigita je la 1a kaj la 2a de novembro, la pentritaj cocadas kun la koloroj de la flago por festi la naciajn festojn la 16an de septembro kaj la 20an de novembro por la sendependeco kaj meksikana revolucio, kaj aliaj ke estas tipaj de iu regiono kiel la glorias de la urbo Monterrey, la mazapanes de la ŝtato de Veracruz aŭ la charamuscas kaj mumioj dolĉaj de Guanajuato. La dolĉaĵoj en Meksiko estas tiel gravaj ke oni povas troviĝi kun la Nacia Ferio de la Dolĉaĵo Kristaligita de Santa Cruz Acalpixca en ŝtato Meksiko inter la 6a kaj 15a de aŭgusto aŭ pasi tra “la strato de la dolĉaĵoj” en la urbo Puebla sur tute historia centro. Laŭ ilia la ingrediencoj ni havas: Dolĉaĵoj laktaj: jamoncillos, obleas, glorias. Dolĉaĵoj fruktbazaj: Frukto kristaligita, ates, cocada, camotes. Dolĉaĵoj sembazaj: Amaranto, pipitoria, garapiñados.

www.mexicoentreculturas.com

36

Lugares
Tequila,
Jalisco,
México

Tequila Pueblo Mágico Fuente:
tequilajalisco.gob.mx

En
la
actualidad
decir
Tequila
es
decir
“México”
 Tequila
 es
 símbolo
 de
 IdenFdad
 Nacional
 
 y
 con
 ello
 contribuye
 al
 desarrollo
 económico
 con
 
 la
 producción
 de
 nuestra
 Bebida
 Nacional
 por
 Excelencia.

 Su
 riqueza
 cultural
 data
 
 desde
 los
 orígenes
 de
 Mesoamérica,
con
los
vesFgios
del
ChiquihuiFllo
y
 las
tumbas
de
Fro
así
como
la
elaboración
de
Vino
 Mezcal.
 Fue
 un
 asentamiento
 de
 Indios
 Chimalhuacanos,
 y
 una
 de
 las
 rutas
 más
 importantes
 en
 el
 intercambio
 y
 
 comercio
 de
 la
 Obsidiana.

 Fotos:
Archivo
México
entre
culturas

Tequila Vilaĝo Magika Fonto:
tequilajalisco.gob.mx

En la nuntempo diri Tequila (prononcas: Tekila) estas diri “Meksiko” Tequila estas símbolo de Nacia Identeco kaj kun tio kontribuas al disvolvo ekonomia per la produktado de nia Nacia Trinkaĵo de Ekscelenco. Ĝia riĉeco kultura datiĝas de la originoj de Mezameriko, kun la restaĵoj de Chiquihuitillo kaj la tomboj de ĵeto tiel kiel la elaborado de la Vino Mezcal. Estis starigo de la indiĝenoj Chimalhuacanos kaj unu el la vojoj plej gravaj en interŝanĝo kaj komerco de la Obsideano.

www.mexicoentreculturas.com

37

Fotos:
Archivo
México
entre
culturas
 Fotografías: México entre culturas

www.mexicoentreculturas.com

38

Fundada
 en
 1530
 por
 Cristóbal
 de
 Oñate,
 con
 el
 nombre
 de
 la
 Villa
 de
 SanFago
 de
 Tequila
 y
 evangelizada
por
Fray
Juan
Calero.

Fondita en 1530 de Kristoforo de Onjate, kun la nomo de la Villa de Santiago de Tequila kaj evangeligata de Fray Juan Calero.

La
Denominación
de
Origen,
el
Nombramiento
de
 Pueblo
Mágico
y
la
Declaratoria
de
la
UNESCO
del
 Paisaje
 Agavero
 así
 como
 las
 anFguas
 haciendas
 tequileras,
 hacen
 de
 Tequila
 uno
 de
 los
 puntos
 TurísFcos
mas
importantes
del
País.

La Origina Nomo, la Nomumo de Magika Vilaĝo kaj la Deklaro de la UNESCO de la Pejsaĵo Agavara tiel kiel la antikvaj Tekilaagemaj bienoj, faras de Tequila unu el la punktoj Turismaj plej gravaj el la Lando.

En
 Abril,
 Tequila
 celebra
 el
 482
 aniversario
 de
 la
 fundación
de
SanFago
de
Tequila.

En Aprilo, Tequila festas la 482an datrevenon de la fondaĵo de Santiago de Tequila.

Foto:
Archivo
México
entre
culturas

www.mexicoentreculturas.com

39

Moscú,
Rusia

Carnaval Semana de Mantequilla Por:
Dmitrij
Ŝevĉenko,
Moscú,
Rusia
 Fotos
de:
Anna
Striganova

Bueno
 ahora
 escribo
 un
 poquito
 acerca
 de
 la
 cultura
rusa,
acerca
de
su
pequeña,
pero
agradable
 fiesta,
llamada
Carnaval
de
Semana
de
Mantequilla
 (en
 ruso:
 Масленица).
 Es
 una
 tradición
 pagana
 anFgua,
 la
 cual
 de
 hecho
 apareció
 lo
 más
 seguro,
 cuando
 en
 general
 la
 nación
 actual
 no
 exisNa.
 Tradiciones
 similares
 puede
 uno
 encontrar
 en
 culturas
 de
 varios
 pueblos.
 Por
 ejemplo,
 en
 Wikipedia,
 puedes
 leer
 en
 arNculos
 en
 Esperanto
 acerca
 del
 Carnaval,
 los
 que
 uno
 festeja
 en
 los
 países
 católicos.
 Estas
 fiestas
 Fenen
 varias
 caracterísFcas
en
común.

Butersemajna Karnavalo

De:
Dmitrij
Ŝevĉenko,
Moskovo,
Rusio
 Fotoj
de:
Anna
Striganova

Foto
de:
Anna
Striganova

Mi skribu iomete pri la rusa kulturo, pri ĝ ia eta, sed agrabla ero - festo, kiu nomiĝas Butersemajna karnavalo (ruslingve: Масленица). Tio estas antikva pagana tradicio, kiu fakte aperis plejverŝajne tiam, kiam la nunaj naciecoj ne ekzistis ĝ enerale. Similajn tradiciojn oni povas trovi en la kulturoj de pluraj popoloj. Ekzemple, en Vikipedio vi povas legi esperantlingvan artikolon pri Karnavalo, kiun oni festas en katolikaj landoj. Tiuj ĉi festoj havas plurajn komunajn trajtojn.

www.mexicoentreculturas.com

40

Países Invitados

Foto
de:
Anna
Striganova

www.mexicoentreculturas.com

41

Foto
de:
Anna
Striganova

Los
“Días
de
Mantequilla”
duran
toda
la
semana
y
 culminan
 el
 domingo
 en
 el
 Carnaval
 Semana
 de
 Mantequilla.
 Mientras
 uno
 despide
 el
 invierno,
 quemando
 la
 figura
 rellena,
 
 comiendo
 blino
 (crepas)
hasta
saciarse,
se
hacen
muchos
juegos
y
 concursos,
 se
 canta
 y
 se
 baila.
 Hoy
 yo
 y
 Anna
 junto
 con
 miles
 de
 otros
 parFcipamos
 en
 este
 fiestón.
Fue
a
40
kilómetros
más
haya
de
Moscú.
 Para
 llegar
 al
 lugar
 necesitamos
 viajar
 alrededor
 de
3
horas
de
ida
e
igual
de
vuelta.
Es
interesante,
 que
Ana
antes
había
creado
algunos
muñequitos
 relacionados
con
esta
fiesta,
se
pueden
encontrar
 sus
 fotos
 en
 nuestra
 página
 rusa
 acerca
 de
 Mundos
de
Fabulas.

"Buteraj tagoj" daŭras la tutan semajnon kaj kulminas per la dimanĉa Butersemajna karnavalo. Dum ĝi oni adiaŭas vintron, bruligante ĝ ian remburitan figuron, ĝissate manĝas blinojn (krespojn), okazigas plurajn ludojn kaj konkursojn, kantadas kaj dancadas. Hodiaŭ mi kaj Anna kune kun miloj da aliaj partoprenis tiun ĉ i festegon. Ĝ i okazis pli ol 40 kilometrojn for de Moskvo. Por atingi la lokon ni bezonis vojaĝi ĉ . 3 horojn tien kaj same reen. Estas interese, ke Anna antaŭe kreis kelkajn pupetojn, kiuj rilatas al tiu ĉ i festo. Iliajn fotojn eblas trovi en nia ruslingva ruslingva retejo pri Fabelaj Mondoj.

www.mexicoentreculturas.com

42

Fotos

de:
Anna
Striganova
 En
esta
foto
las
mujeres
portan
elementos
de
los
trajes
 nacionales
tradicionales.
Sin
embargo
algunas
partes
de
las
 vesFmentas
son
modernas.
 Ĉifote
virinoj
portas
elementojn
de
la
tradiciaj
naciaj
kostumoj.
 Tamen
nur
la
elementojn,
kelkaj
partoj
de
la
vestoj
estas
 modernaj.

Panes
redondos
(en
ruso
‐
баранки).
 Rondaj
paneroj
(ruslingve
‐
баранки).

Así,
 sobre
 nuestra
 aventura.
 Para
 nosotros
 todo
 Do, pri nia aventuro. Por ni ĉ io komenciĝis per la comenzó
 con
 la
 levantada
 de
 la
 cama
 muy
 de
 frumatena ellitiĝo, post kiu ni ĉirkaŭ unu horon vojaĝis madrugada,
 después
 de
 la
 cual
 viajamos
 per metroo kaj post tio ankoraŭ proksimume unu horon alrededor
de
una
hora
por
metro
y
después
cerca
 veturis per la regiona trajno (estas interese, ke la de
 una
 hora
 en
 el
 tren
 regional
 (es
 interesante,
 kutimaj pasaĝeroj estis ŝ okitaj pro la amasa plenŝtopiĝo de la trajno, ĉar kutime dimanĉe frumatene que
 
 los
 pasajeros
 de
 costumbre
 estuvieran
 oni povas vidi apenaŭ 2-3 pasaĝerojn ĉiuvagone). Post sorprendidos
 por
 lo
 repleto
 del
 tren,
 porque
 por
 tia sufiĉe longa veturado, nin atendis nova aventuro costumbre
en
domingo
tempranito
uno
ve
apenas
 ni devis piedmarŝi tra la arbaro preskaŭ 40 minutojn. 2‐3
 pasajeros
 en
 cada
 vagón).
 Después
 del
 viaje
 Ajna transporto tie mankis, eĉ peraŭte la lokon atingi suficientemente
largo,
nos
esperaba
una
aventura
 apenaŭ eblis. Tamen la paŝado estis agrabla, ĉar pluraj nueva
 –
 nosotros
 debíamos
 ir
 a
 pie
 a
 través
 del
 centoj da gajaj festantoj kuniris kaj ni eĉ ne pensis, ke bosque
cerca
de
40
minutos.
Faltaba
otro
Fpo
de
 ni povas enui. transporte
 ahí,
 incluso
 alcanzar
 el
 lugar
 por
 auto
 apenas
 era
 posible.
 Sin
 embargo,
 el
 caminar
 fue
 agradable,
porque
muchos
cientos
de
festejantes
 alegres
 iban
 con
 nosotros
 e
 incluso
 ni
 pensamos
 que
nos
pudiéramos
aburrir.

 www.mexicoentreculturas.com

43

Fotos
de:
Anna
Striganova

Por
 fin
 llegamos
 al
 lugar,
 pero
 según
 la
 tradición
 uno
 no
 Fene
 derecho
 de
 unirse
 libremente
 al
 campamento
 principal
 de
 la
 fiesta
 la
 cual
 estaba
 protegida
 por
 la
 construcción
 firme
 de
 valla
 de
 nieve.

 Habían
 dos
 posibilidades
 para
 entrar:
 se
 podía
 distraer
a
los
guardias
con
canto
o
danza
junto
a
 la
entrada
principal
o
usar
la
variante
alternaFva:
 un
 túnel
 estrecho,
 donde
 apenas
 uno
 se
 podía
 arrastrar.
 Pero
 esto
 no
 era
 el
 asunto
 más
 interesante!
 Mientras
 tu
 te
 arrastras
 a
 través
 del
 túnel,
 los
 niños
 te
 atacan
 acFvamente
 con
 bolas
 de
nieve!
Increíble!

 Después
 de
 eso
 tú
 medio
 alocado
 sales
 arrastrándote
 de
 ese
 túnel
 atorado
 por
 la
 nieve!
 Pero
estas
muy
alegre
y
de
buen
humor!
Después
 siguen
 algunas
 locas
 y
 agradables
 horas
 de
 bailables,
 cantos,
 y
 diversos
 concursos
 paralelos,
 los
 cuales
 pasan
 en
 varios
 lugares
 del
 campamento.

Finfine ni venis al la loko, sed laŭ la tradicio oni ne rajtis enlasi nin libere al la ĉ efa festa kampego, kiu estis protektita per la firma konstruita el la neĝa barilo. Estis du eblecoj por eniri: eblis distri la gardistojn per la kanto aŭ danco ĉ e la ĉ efa enirejo aŭ uzi la alternativan varianton: malvastan tunelon, kie apenaŭ eblis rampi. Sed tio ne estas la plej interesa afero! Dum vi rampas tra la tunelo, infanoj aktive atakas vin per la neĝaj buloj! Nekredeble! Post tio vi duonfreneza elrampas el tiu truo plenŝtopita per la neĝo! Sed vi estas tre gaja kaj bonhumora! :) Poste sekvis kelkaj freneze agrablaj horoj de dancado, kantado, diversaj paralelaj konkursoj, kiuj pasis en diversaj lokoj de la kampego.

www.mexicoentreculturas.com

44

Fotoj
de:
Anna
Striganova

Fotos
de:
Anna
Striganova
 Sobre
la
foto
de
arriba:
Es
un
concurso
simple.
Un
hombre
 en
 pantaloncollos
 debe
 trepar
 el
 poste
 alto.
 Si
 llega
 arriba
 Fene
derecho
a
recibir
un
regalo
que
él
mismo
debe
Frar
al
 suelo
(se
puede
ver
que
ahí
cuelgan
varios).
Es
interesante,
 que
 esta
 vez
 una
 joven
 se
 arriesgó
 a
 hacerlo
 y
 tuvo
 más
 exito
que
los
hombres.

Sobre
 la
 foto
 de
 arriba:
 Es
 la
 figura
 rellena.
 Simboliza
 el
 invierno.
La
palabra
“invierno”
en
el
idioma
ruso
Fene
sexo
 femenino.
 Pri la sura foto: Estas la remburita figuro. Ĝ i simbolas vintron. La vorto "vintro" en la rusa lingvo havas inan sekson.

Tradicionalmente
 y
 por
 costumbre
 el
 regalo
 es
 alguna
 vesFmenta
(zapatos,
camisas)
o
bolsa
con
dulces.

 Pri la sura foto: Estas simpla konkurso. Viro en solaj pantalonetoj devas grimpi la altegan foston. Se li atingas supron, li rajtas ricevi donacon, kiun li mem faligas teren (vi povas, ke tie pendas kelkaj ). Estas interese, ke ĉifoje tion riskis fari unu junulino kaj sukcesis tion pli bone ol la viroj. Tradicie kaj kutime la donaco estas iuj vestoj (ŝuoj, ĉemizoj) aŭ sakoj kun dolĉaĵoj.

El
programa
principal
del
fiestón
era
el
cerco
de
la
 fortaleza
 grandísima
 de
 nieve
 y
 la
 tradicional
 quema
 de
 la
 figura
 rellena
 acompañada
 de
 las
 danzas
 mulFtudinarias.
 
 Es
 impresionante,
 verdad?

La ĉ efaj programeroj de la festego estis sieĝo de la grandega neĝa fortikaĵo kaj la tradicia bruligo de remburita figuro akompanata de la amasa dancado. Tio estas tre imprese! Ĉu ne?

www.mexicoentreculturas.com

45

Fotos:
Archivo
México
entre
culturas

Transfronterizo

Baja
California,MX

Presentación
de

nuestra
próxima
columna
 para
México
entre
culturas
 De

Raúl
Rodríguez
González

California,USA

Raúl
 Rodríguez
 González,
 nombrado
 miembro
 del
 Bicentenario
 Nacional
 y
 de
 la
 Comisión
 del
 Centenario
 1810/1910
 por
 el
 Estado
 de
 Baja
 California,
 nos
 honra
 preparando
 columna
 mensual
 
 bilingüe
 Español
 –
 Ingles
 para
 México
 entre
 culturas
 acerca
 de
 sucesos,
 lugares,
 y
 personajes
entorno
a
temas
y
asuntos
culturales,
 de
 relevancia
 social
 e
 históricos,
 actuales
 y
 del
 pasado
de
Baja
California.

Raúl Rodríguez González , named member of the National Bicentennial and Centennial Commission 1810/1910 by the state of Baja California, honors us preparing monthly bilingual Spanish-English column for México entre culturas about events, places, and personalities around cultural themes and issues of social and historical significance, current and past of Baja California.

Raúl
 Rodríguez
 
 ha
 imparFdo
 clases
 en
 ambos
 lados
 de
 la
 frontera.
 Recientemente
 se
 jubiló
 como
 director
 de
 la
 biblioteca
 y
 profesor
 de
 historia
 asociado
 del
 Departamento
 de
 Humanidades
 de
 CETYS
 Universidad,
 Campus
 Tijuana.

Raúl Rodríguez has taught on both sides of the border. Recently retired as library director and associate history professor at the Humanities Department of CETYS Universidad, Tijuana Campus.

Tr

El
 enfoque
 principal
 es
 histórico
 en
 cuanto
 a
 personajes,
 sucesos
 y
 lugares;
 pero
 se
 incluirán
 temas
de
actualidad
que
de
alguna
manera
nos
 permita
 reflexionar
 sobre
 el
 desarrollo
 histórico
 de
 las
 Californias,
 los
 nexos
 internacionales
 o
 transfronterizos
 que
 se
 han
 forjado,
 con
 la
 finalidad
de
fomentar
un
conocimiento
de
lo
que
 nos
une
y
lo
que
nos
disFngue
o
diferencia.

The primary focus is historical about personaities, events and places, but will include actual issues that somehow allows us to think about the historical development of the Californias, the international or cross-border links that have been forged in order to promote knowledge of what unites us and what distinguishes us or differentiate.

www.mexicoentreculturas.com

Contrata
tu
espacio
 publicitario

Distribución
en
las
ciudades
de

 Baja
California
y

 Los
Angeles
CA

Bienestar Bonstato www.mexicoentreculturas.com

“Fomentando
el
diálogo
entre
culturas”

N.002 – abril

Ejemplar Gratuito 2012

El
Cubo
–
Centro
 Cultural
Tijuana

N.002 – aprilo Ekzemplaro Senkosta

www.mexicoentreculturas.com

Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.