Bokashi Halsche beemden

Dit jaar namen we op de Castelreese heide en rond de Halsche beemden grondmonsters van een aantal pachtpercelen. We onderzoeken de chemische en biologische staat van de grond zodat we weten hoe we deze kunnen aanpassen om de floristische waarden van de pachtpercelen te kunnen verhogen.

Uit het onderzoek blijkt dat de percelen meer en meer verzuren en het bodemleven in een aantal percelen nauwelijks aanwezig is. Dit is in de praktijk ook goed te zien. Op een aantal pachtpercelen is geen humuslaag aanwezig (laag van verteerde plantenresten). In deze laag is het bodemleven het meest actief en humus is tevens belangrijk voor de floragroei op het perceel. Deze afwezigheid komt doordat we als natuurorganisaties de gronden graag willen verschralen. Het liefst maaien we twee keer per jaar en voeren we het maaisel af. Dit doen we omdat op schralere zandgrondpercelen meer belangrijke grasland-flora voorkomt. Maar als het maaien en afvoeren te lang achter elkaar gedaan wordt, wordt de humuslaag te dun of verdwijnt deze, waardoor de groei van grassen en andere flora minder wordt. Daardoor is er steeds minder te maaien

en af te voeren. De aanwezige flora komt steeds minder tot bloei en zaadzetting waardoor ze zich minder goed in en over de percelen kunnen verspreiden. Uitrijden van bokashi over deze percelen kan een oplossing voor dit probleem zijn. Bokashi is Japans voor “goed gefermenteerd organisch materiaal”: Organisch materiaal zoals maaisel wordt op een hoop gelegd en luchtdicht afgesloten. Door het toevoegen van micro-organisme komt een fermentatieproces op gang. De organische stof wordt als het ware vóór-verteerd waarbij nuttige stofwisselingsproducten van het micro-organisme ontstaan.

Bokashi is geschikt als bodemverbeteraar en is een voedselbron voor het bodemleven. Het verhoogt diversiteit in de bodem en voorziet planten van de juiste voedingstoffen. Planten krijgen zo meer energie en zijn minder vatbaar voor bacteriën en schimmels.

In de Halsche beemden worden de natte schraalgraslanden jaarlijks gemaaid. Het is te kostbaar om van het maaisel hooi te maken waardoor het maaisel een afvalproduct is geworden dat de natuurorganisaties veel geld kost om het af te laten voeren. Het maaisel uit deze beemden is echter erg geschikt om bokashi van te maken. Het maaisel wordt namelijk door de maaimachines op 15cm gesneden en in een depot op een hoop gelegd. Het verteert daardoor extra snel.

Afgelopen najaar heeft Staatsbosbeheer in samenwerking met Holag als proef een depot uit de Halsche beemden verwerkt tot bokashi. Dit maaisel is uitgereden over een naastgelegen pachtperceel. De helft van het perceel is bewerkt met bokashi en de andere helft niet. Zo worden de verschillen goed zichtbaar. Om de verschillen extra duidelijk te krijgen is er afgelopen zomer eerst een flora inventarisatie gedaan. Hiervoor zijn er meerdere pq´s uitgezet: dit zijn stukjes van twee bij twee meter waarin alle soorten worden opgeschreven en hoe algemeen de soort hierin voorkomt. Dit is gedaan op de locaties waar bokashi is uitgereden maar ook op de plaatsen waar dit niet het geval is. Over een aantal jaren wordt deze vegetatieopname herhaald en worden de verschillen zichtbaar. Om goede bokashi te maken wordt het maaisel laag voor laag opgebouwd met een kraan. Omdat het mengsel goed vochtig moet zijn wordt er water bij het gras gevoegd.

Om het fermentatieproces op gang te brengen worden microorganisme toegevoegd. Ook wordt kalk toegevoegd om de PH niet te veel te laten dalen. Kalk is sowieso goed voor de bodem.

Hans Hofland van Holag voegt kalk en micro-organismen aan de hoop toe (Foto: Ted Overmeer)

Toevoegen van water aan het maaisel. (Foto: Ted Overmeer)

De hoop wordt laag voor laag opgebouwd en luchtdicht afgedekt met landbouwplastic. (Foto’s: Ted Overmeer)