0%CLUB DUURZAAM ZWAAG-IDEEENBOEK NR.1

or vo n kt ze aa le m rm Ge sche

1

ideeĂŤnboek Nr. 1

0% CLUB duurzaam Zwaag

duurzaam zwaag

2

“Om tot de concepten te komen is gebleken dat we ons moeten richten op het type bewoner en niet alleen op het soort woning�

3

inleiding Beste 0%club, Dit ideeën boek is bedoeld als geheugensteun voor alle 0%club leden. In de afgelopen 2 maanden is intensief gewerkt aan de ontwikkeling van energie neutrale concepten die goed aansluiten bij jullie wensen, ambities en behoeftes. Uit de gesprekken en bezoeken is duidelijk geworden dat sinds de bouw is een grote verscheidenheid aan ingrepen heeft plaatsgevonden. Van de aanwezigen bij de 2de 0%club denken 5 van de 8 al halverwege energie neutraal te zijn!

Wij hebben toen vier concepten geschetst die wij hebben voorgelegd. Wij zijn zeer benieuwd welk concept het beste bij jou past! Tot nu toe is de score: Slim klassiek (1X), Comfort sprong(1X), Ecogroei(2X) en Steeds Beter(4X).

5 van de 8 aanwezige families denkt/wil/hoopt hiermee daadwerkelijk energieneutraal te worden. De rest geeft aan te ambiëren op 75% uit te komen.

Wij gaan de uitdaging aan om de concepten dusdanig uit te werken en uit te voeren dat de energiebesparende maatregelen binnen een budget 35 000 euro gerealiseerd kunnen worden en dat de energieleverende maatregelen en systemen (die noodzakelijk zijn om energie neutraal te worden) binnen 15000 euro blijven.

Wij vragen elke deelnemer van de 0% club om een keuze maken en de ambitie aan te geven en om voor 16 november met schatting te komen van het bedrag dat hij/zij denkt te willen en kunnen investeren.

Tussen 9 en 16 november komen wij bij je langs om te kijken hoe het gekozen concept slim en naar wens kan worden toegepast in jouw huis. Want uit de collectieve acties is duidelijk geworden dat je oog moet hebben voor detail en specifieke omstandigheden.

Tot slot nodigen wij jou als deelnemer van de 0%club uit om mee te doen met www.energiestrijd.nl/zwaag. Andere energiestrijden hebben bewezen dat je tot 30% energie of stroom kan besparen puur op gedrag.

Wil je een energieneutraal huis dan is dit toch wel de makkelijke eerste stap? Wij zijn in ieder geval benieuwd hoever jij wilt en kunt komen!

Andere bewoners zijn uiteraard ook van harte welkom om mee te doen. het E-team

wat kies jij? Herman kiest voor Steedsbeter. Zit nu zo’n beetje halverwege en wil fors omhoog. Maarten kiest voor Slim Klassiek. Zit nu op 25% en wil naar 75%.

Sjaak wil een Comfort sprong, ideaal is 100% maar moet eerst zijn vrouw nog overtuigen. Fred T. kiest voor het Steedsbeter-plan. Na zijn verbouwing zit hij toch al op 80%, denkt hij. Dick wil Eco-Groei. Zit nu op 50%, wil naar 0% maar vreest dat hij zijn vrouw niet zover krijgt. Guido gaat ook voor Steeds Beter. Zit nu op 60% en wil naar 0%. Hugo gaat ook mee in het Steedsbeter plan. Hij zit nu op 30% en wil naar 0%. Ed zit nu op 60%. Wil nog zonnepanelen en vindt het dan wel goed. Jos gaat net al Dick voor Eco-groei. Zit nu op 30%, wil naar 0% en dan ook meteen maar meer ruimte en een nieuwe gevel.

4

update collectieve inkoop acties

Energie opwekken 23 gezinnen hebben zich aangemeld voor PV. Voor 6 panelen gaat dat eenvoudig, maar voor meer moet er een aparte electragroep worden aangesproken. Nu wordt uitgezocht hoe de daarvoor benodigde kabels naar de meterkast beneden kunnen worden doorgetrokken. warme voeten 28 mensen hebben zich ingeschreven voor de kruipruimte isolatie. Bij eerste inspectie bleek dat de riool-leidingen bij velen in slechte staat verkeert. Daarom wordt er nu een collectieve leidinginspectie-actie opgezet. Een aantal mensen heeft intussen op eigen initiatief het TONZON isolatiesysteem geïnstalleerd maar zal toch ook de leidingen laten inspecteren. Er is zelfs een geval gemeld van een zeer slechte gasleiding.

Wees gewaarschuwd: “Tijdens het strippen van mijn woning bleken zowel riool als afvoer als gasleiding verrot. Toen ben ik maar in mijn polis na gaan checken… bleek dat niet interne gaslekken niet gedekt zijn. Ben maar gestopt met roken want wie weet wat de staat van de leidingen bij de buren is…”

5

ook collectief energieopwekken? collectief energie opwekken Uit de gesprekken bleek belangstelling om ook samen maatregelen te treffen.

Coos Schouten zocht uit wat realistische mogelijkheden zijn voor de Fruitbuurt.

Voordelen: “Centrale ontzorging� : geen nieuwe opwekking in de woningen zelf nodig.

Nadelen: Alleen bij groot aantal aansluitingen (ong.100) economisch rendabel.

Compact leidingenstelsel nodig voor goede warmte distributie. Wordt hier bemoeilijkt door ver uit elkaar liggen van aansluitingen en daarmee relatief kostbaar.

Conclusie: in dit geval logischer om individuele warmtepompen toe te passen met de BODEM als bron. Je kunt dan toch nog een besparing van 33% behalen! (zie p.6)

Centrale energieopwekking kan zo: 1.Pelletketel - De installatie vereist goed beheer en goede kwaliteit van de pellets (dus eigen afval inzetten kan storingen geven). Er is ruimte nodig voor pellet-opslag en verder kan lokale rook-uitstoot tot overlast leiden.

Sta jij open voor deze optie van samen energie opwekken?

Herman: Biedt een gebundeld bodembron systeem voordeel?

Coos: Bij een centraal bronsysteem is meer mogelijk maar dan heb je ook meer gebundelde woningen nodig.

2.Aardwarmtebenutting - met inzet van warmtepompen gecombineerd met een CVketel.

Een prima hedendaagse mogelijkheid waarbij ook koeling geleverd kan worden.

3.Warmtekrachtkoppeling - waarbij gas verbrand wordt en er elektriciteit en warmte vrij komt. Door de tariefstructuur is dit hier niet rendabel voor de beoogde toepassing.

dan weet je dat... warmtepomp Een warmtepomp is een alternatief voor een CV Ketel. Warmtepompen benutten omgevingswarmte (uit de lucht of uit de bodem) en zetten die met behulp van elektriciteit om in bruikbare warmte van voldoende temperatuur voor verwarming en warmwater.

Uitgaande van een bodemsysteem, wordt water door een diepe buis/ lus in de grond gepompt. Hier warmt het water op tot de (constante) bodemtemperatuur van ongeveer 12ºC. De warmtepomp haalt de warmte uit het bodemwater en maakt het water in een tweede watercircuit bijvoorbeeld 40ºC (geschikt voor vloerverwarming). Het bodemwater koelt af en wordt via de bodem weer op 12ºC gebracht.

Op deze manier wordt warmte uit de bodem gehaald en de twee dingen die de warmtepomp doet, is het overdragen van de warmte aan het CV systeem en het ophogen van de temperatuur.

Dit systeem is efficiënt omdat voor het maken van vier delen warmte slechts 1 deel elektriciteit nodig is. De warmte van de verwarming is dus voor 75% afkomstig uit de bodem en voor 25% uit elektriciteit.

Het rendement van een warmtepomp verbetert als het verhogen van de temperatuur beperkt blijft en als de warmtepomp rustig zonder veel aan/ uit schakelen kan doordraaien. Deze omstandigheden kunnen bereikt worden door een woning goed te isoleren zodat met een lage temperatuur verwarmd kan worden en de temperatuurswisselingen in het huis gedempt worden.

Extra voordeel van het bodemsysteem is dat de lagere bodemwatertemperatuur in de zomer gebruikt kan worden om te koelen.

Hiervoor hoeft de warmtepomp niet eens actief te worden. Simpelweg door koel water door de vloerverwarming te pompen wordt het huis afgekoeld.

6

7 coos raadt aan Decentrale warmteopwekking (dus aansluiting per woning). Dit is een gangbaar systeem en hier prijsgunstiger.

Ook zijn individuele bewoners zo onafhankelijk van het collectief.

Hoe werkt dat?

Een warmtepomp haalt energie uit de bodem (aardwarmte) of de buitenlucht of uit de afgevoerde ventilatielucht.

Toevoegingen van zonne-energie of warmte uit het open water (sloten) zijn mogelijk, doch minder gangbaar.

Als een warmtepomp de buitenlucht als warmtebron heeft, komt er een buiten-unit (als airco-unit) die voor rijtjeswoningen afgeraden wordt vanwege de overlast en het aanzicht. Het gebruik van buitenlucht is wel relatief goedkoop aangezien er geen dure bodemboringen voor nodig zijn. Het rendement van een ‘buitenluchtwarmtepompsysteem’ is echter ook lager, waardoor het systeem minder bespaart en daarom over vele jaren gezien economisch minder interessant is.

Een warmtepomp die op de ventilatielucht draait heeft een lager vermogen, ventilatielucht is immers beperkt.

Hierdoor blijft er nog steeds een CVketel nodig en zijn de besparingen (en de investering )beperkt. Gaat men niet voor de volle 0%, dan kan dit toch een interessante optie zijn.

Beste optie: Een warmtepomp met de bodem als bron.

Wat kan zo’n warmtepomp?

1. Verwarmen van de woning dmv vloerverwarming/radiatoren voeden, hiervoor moet door goede isolatie en/ of vergroting van radiatoren gezorgd worden dat de woning bij max 50 °C water voldoende warm kan worden.

2. Tapwater verwarmen via de boiler 3. koud water leveren voor koeling, mits het warmte-afgiftesysteem ervoor geschikt is of geschikt gemaakt wordt (vloerverwarming, ventilator)convectoren.

Een warmtepomp draait op elektrische energie. Gemiddeld kan gerekend worden dat een kwart van de aan de woning geleverde energie voor verwarmen van de woning door de elektrische pomp geleverd wordt en ¾ uit de bodem gehaald wordt, zodat het systeem 400% rendement heeft.

Elektrische energie is ca. 3 keer duurder dan gas, dus is het financiële voordeel (1-4/3=) 33% .

Nog meer informatie op: dan-weet-je -dat-pagina.

“De vraag naar koelen in onze huizen is er misschien nog niet …. maar na 1 keer in een airco auto te hebben gereden konden wij daarna allemaal ook niet meer zonder.”

8

dan weet je dat...

Ventilatie-Warmtepomp Zoals beschreven voor de Warmtepomp met bodemsysteem (zie kader over warmtepomp met bodemsysteem), zijn er diverse bronnen mogelijk voor een warmtepomp. Het principe blijft hetzelfde, maar in de uitvoering ziet een en ander er anders uit.

Er zijn speciale warmtepompen die in feite een combinatie zijn van een afvoerventilator met een warmtepomp. De machine zorgt voor de ventilatie van de woning, maar om te voorkomen dat alle warmte in de afvoerlucht wordt weggeblazen, zet het warmtepomp deel dit om in warmwater dat geleverd wordt aan het CV systeem. Hierdoor hoeft de ketel minder water te verwarmen voor het verwarmen van het huis of het leveren van warm water.

Dit systeem is primair een ventilatie systeem dat de restwarmte voor een deel cadeau geeft aan de ketel. Het systeem kan gekoppeld worden aan een bestaand CV systeem.

Dergelijke systemen zijn ook bekend onder de naam ‘warmtepompboiler’.

Een voorbeeld van dit systeem is de Ecolution van Inventum.

Ventilatiesysteem zit bovenin de machine, onderin een voorraadvat om warmwater in op te slaan.

9

IN GESPREK MET DE 0% CLUB *op zoek naar een gemeenschappelijk verhaal

duurzaam zwaag

Deelnemers 0% club • Karssen • Nootebos • van Til • van Heumen • Homann • Vriend • Smit • Rood • Gardner • Zeelenberg • Bennis • Wind • Tapperwijn • Mantel • Verheij • Keulen • Knijn • Silver • Steltenpol

10

op zoek naar gemeenschappelijke uitgangspunten

11

type woning

hoekwoning

tussenwoning

12

13

oriĂŤntatie

zuid

oost/ west

gesprekken • zelf duurzaam?

• Hoe ver reiken acties en wat doen we zelf?

• Hoe wisselen we informatie uit?

• Aandacht voor leefomgeving: waar ligt het zwaartepunt?

• Eigen woonsfeer/stijl • Duurzaam verbouwen: waar kies je voor?

14

15

kopgevel zonnekant

16

tijdens de gesprekken leren we ieders woonsituatie weer wat beter kennen.

er begint iets op te vallen...

do it yourself?

zichtbaar?

overeenkomsten en verschillen Tijdens de gesprekken hebben de deelnemers hun positie aangegeven met betrekking tot allerlei faktoren die van invloed kunnen zijn op het ontwikkelen van de concepten. Daaruit valt een aantal zaken op; zowel overeenkomsten als verschillen.

Zie: conclusies

17

18

conclusies

Er zijn bewoners van de oude generatie die bij voorbeeld als jong gezin in de jaren 70-80 in de Fruitbuurt zijn komen wonen. Tegelijkertijd zijn er in de woningen die vrij zijn gekomen weer nieuwe jonge gezinnen getrokken. Deze verschillende generaties hebben duidelijk andere behoeftes.

Een jong gezin heeft eerder behoefte aan meer ruimte terwijl de oudere genertie niet zozeer om ruimte verlegen zit alswel om meer comfort.

➜twee ➜ generaties

De manier waarop je je woning inricht zegt veel over wie je bent, hoe je in het leven staat. Dit “lifestyle” aspect blijkt interessante uitschieters op te leveren; Er zijn kort door de bocht “poetsers” en “rommelaars” in de wijk. Poetsers houden van hoogglans, van netjes en aangeharkt. Rommelaars houden meer van “mat”, van een organische structuur. Ben jij een poetser of een rommelaar?

➜high ➜ tech en eco

➜zichtbare ➜ en onzichtbare maatregelen Over smaak gesproken, als je dan toch je huis grondig gaat aanpakken, wil je dan ook zien dat het een duurzaam huis is, of wil je dat het alleen zichtbaar is op je energierekening en verder alleen voelen?

wat kunnen we daarmee?

We hebben 4 concepten opgezet:

EcoGroei - Slim Klassiek - Comfort Sprong en Steeds Beter ➜➜ jonge gezinnen / meer ruimte ➜➜ gepensioneerden / meer comfort ➜➜ high tech : technische oplossingen ➜➜ eco : low-tech oplossingen ➜➜ zichtbaar: make-over ➜➜ onzichtbaar: verborgen vernuft

19

20

ECO-groei ‘meer ruimte en eco’ kasuitbouw over 2 verdiepingen het huis is noord-zuid georiënteerd dus ideaal voor zonnepanelen

of over hele achterkant

fam. Zeelenberg We nemen als voorbeeld het huis van de familie Zeelenberg, een jong gezin met drie kinderen. Ze wonen in een tussenwoning in de Bessegaard, heel mooi aan het plantsoen. Ze zijn eigenlijk al heel goed bezig wat betreft duurzaamheid: Ze verwarmen met een houtkachel, hebben vlaswol in het dak en gebruiken slechts 900m3 ga per jaar en met 2700kWh stroomgebruik liggen ze netjes onder het Nederlandse gemiddelde.

doorsnede: nieuwe voorgevel

Bessegaard 12

21 zonnespouw Nederland heeft in de stookmaanden rond de 360 effectieve zonne-uren.

Het glasoppervlak van een serre tegen de zonnige achtergevel bedraagt ongeveer 35m2. De intensiteit van de zon is ‘swinters gemiddeld 500W/m2.

Bij een laag rendement van de zonnespouw-verwarmings-installatie van bijv. 50% geeft dit aan de woning 8,75kW x 360uur = 3.150kWh. Dat komt overeeen met circa 300m3 aardgas besparing.

installatieschema • • • • referentiebeelden

vloerisolatie kas aanbouwen dak vernieuwen Rc 7 + dakkapel voorgevel vernieuwen

• • • •

vloerverwarming luchtventilatie - sensor gestuurde afvoer ventilator 10 PV panelen houtkachel vervangen door pelletkachel

dan weet je dat... zonnepanelen (PV) Iedereen kent ze inmiddels wel, van die blauwe panelen op daken.

Zonnepanelen zijn samengesteld uit zonnecellen die elektriciteit opwekken uit zonlicht. Dit proces wordt Fotovoltaïsch genoemd, Photovoltaic in het Engels, vandaar de veel gebruikte afkorting PV. Ook het Nederlandse klimaat is geschikt voor zonnepanelen. De ontwikkelingen van zonnepanelen gaan snel en de prijs van PV is de laatste tijd flink gedaald. De huidige panelen zijn meestal 1.6 x 1.0 meter.

Eén paneel levert bij een goede oriëntatie op het zuiden ongeveer 175kWh per jaar op (uitgaande van 240Wp paneel). Een set van zes panelen inclusief alle benodigde materiaal en kabels maar exclusief montage op het dak heeft een prijs vanaf €2100,--. Maar de uiteindelijke prijs is sterk afhankelijk van vele aspecten als kwaliteit, eigenschappen van het dak, garantie en leverancier.

Er zijn overigens zonnepanelen in vele soorten en maten en ook in verschillende kleuren. Daarnaast zijn er zelfs zonnefolies, flexibele zonnecellen van ultra dun materiaal.

22

dan weet je dat... zonneboiler Veel mensen hebben wel eens van een zonneboiler gehoord, maar weten vaak niet hoe die eruit zien. Een zonneboiler bestaat uit een zonnecollector op het dak van een woning en een voorraadvat voor opgewarmd water in de woning.

Het uiterlijk van het paneel op het dak lijkt wel enigszins op een zonnepaneel voor elektriciteit.

Als de zon op de zonnecollector schijnt, wordt heet water gemaakt (de temperatuur kan makkelijk oplopen tot 100ºC). De collector is een paneel met een warmte absorberende laag en met dunne waterbuisje aan de achterzijde. Een pompje pompt ‘verwarmingswater’ uit de boiler (voorraadvat van bijvoorbeeld 120 liter) door de collector, hierdoor wordt koud leidingwater in het vat verwarmd tot uiteindelijk 80ºC. Bij een douchebeurt wordt de zonnewarmte uit het vat als eerste gebruikt.

Is het water in het vat te koud, dan wordt het bijverwarmd door de CVketel. Het douchewater is altijd schoon leidingwater wat in de boiler gescheiden is door een warmtewisselaar van het water dat door de collector stroomt.

Een zonneboilersysteem met een collector van 3.5m2 en een boiler van 120 liter bespaart op jaarbasis 50% energie voor het maken van warm douchewater (ongeveer 200 tot 250m3 aardgas).

Overigens zijn er vele soorten zonnecollectoren , afhankelijk van het oppervlak, de grootte van het voorraadvat en het soort ‘schakeling’ van de waterleidingen, kan een zonnecollector ook bijdragen aan de verwarming van een huis.

23

24

slim klassiek ‘meer ruimte en onzicthbare maatregelen’

doorsnede

15 PV panelen op dak

fam. Hömann We nemen als voorbeeld het huis van de familie Hömann, een jong gezin met twee kinderen. Ze wonen in een tussenwoning in de Appelgaard, met de garage in de achtertuin grenzend aan de Peregaard. Om alvast iets te doen aan de hoge energierekening hebben ze nog net voor de echte kou inzet dekruipruimte laten isoleren met vlokken. Wel zo verstandig, met vloerverwarming. Maar dat is slechts het begin. Energieneutraal wonen is het uiteindelijke doel.

Appelgaard 7

25

voor en na

• •

•

uitbouw & vlorisolatie nieuwe voor- en achtergevel Rc=5, HR++ glas in nieuwe kozijnen dakisolatie: nieuwe kap met Velux raam

• • • • • • •

drukgeregelde ventilatie vloerverwarming ketel inregelen 20 PV panelen als dakdekking warmtepompventilatie evt. nieuwe HR-ketel vervangen radiatoren op verdieping met convectoren.

energie monitor panel

referentiebeelden

dan weet je dat...

Geregelde ventilatie

Indien balansventilatie niet mogelijk of gewenst is, zijn er alternatieven voor het besparen op ventilatieverliezen. EĂŠn daarvan is een geregelde ventilator is alleen ventileert als het nodig is.

Daarvoor worden CO2 sensoren en Relatieve Luchtvochtigheid (RH) sensoren ingezet. Als het te vochtig wordt of als de CO2 concentratie te hoog wordt, gaat de afvoer ventilator harder draaien.

De toevoer van verse lucht verloopt via roosters in de ramen.

Er zijn verschillende systemen op de markt, sommige kunnen ook de toevoer via kleppen en sensoren regelen.

Met dergelijke systemen wordt het ventileren dus beperkt tot het strikt noodzakelijke, hiermee wordt onnodig energieverlies voorkomen.

Aanvullend kan in sommige gevallen de aanvoerlucht voorverwarmd worden door bijvoorbeeld een serre.

26

Comfort Sprong ‘meer comfort, eco, totaalpakket en gericht op lang blijven wonen’

fam. Nootebos We nemen hier als voorbeeld het huis van de familie Nootebos, een ouder echtpaar dat al 25 jaar op Anjerhof 13 woont. Een fijn hoekhuis met prachtige tuin en kopgevel op het noorden. Er is in de loop der jaren al veel aan het huis veranderd maar nu willen ze het huis echt gaan klaarstomen voor de toekomst.

Hun eigen toekomst, want ze willen graag zo langmogelijk in dit huis blijven wonen, maar ook voor de toekomstige generatie. “idealisme speelt ook een rol om mee te doen.”

27

28

• • •

•

vloerisolatie, ookin uitbouw Noordgevel nieuw BSB + kozijnen + triple glas voor-en achterpui vervangen. Ook van uitbouw. voorhaletje integreren in gevelpakket

• • • • • • •

vloerverwarming + koeling balansvetilatie + WTW warmtepomp LTV ook met koeling boilervat op zolder koken op inductie evt. PV op uitbouw of kap

dan weet je dat...

Douche WTW Bij het douchen laten we warmwater gewoon wegstromen in het riool. Er zijn systemen op de markt die een deel van deze warmte benutten om koud aanvoerwater een beetje op te warmen. Dit zijn zogenaamde Douche WTW’s of Douche warmteterugwin systemen.

Globaal zijn er twee varianten, een verticale pijp van 2 meter die onder het doucheputje van de douche op een verdieping wordt gemonteerd. Of een variant die in de bodem van een douchecabine is verwerkt.

De besparing van een douche wtw hangt af van de doucheduur, het systeem heeft even nodig om op te warmen.

Maar de besparing hangt ook af van de manier van aansluiten van de leidingen.

Het meest logisch is om het water dat naar de koude kraan van de mengkraan stroomt voor te verwarmen met het afvalwater dat door het putje gaat. Hierdoor hoeft er minder warmwater aan de warme zijde van de kraan geleverd te worden voor een aangename douchewater temperatuur. Een mengkraan is wel een vereiste.

De douche wtw zelf hoeft niet heel veel te kosten (rond de â‚Ź500,--), maar afhankelijk van de afwerking (een bekisting rond de buis bijvoorbeeld) en een verandering van de waterleidingen, kunnen de kosten van de installatie hoger worden.

Een douche wtw bespaart ongeveer 100m3 aardgas per jaar.

In de figuur is te zien hoe koud water van 10 graden door het afvalwater word verwarmd tot 27 graden. Die stap hoeft de ketel nu niet meer te maken.

29

30

Steeds beter ‘meer comfort, minimale ingrepen stapsgewijs en gericht op lang blijven wonen’ •

Dit concept gaat ervan uit dat het 0% energie plan stapsgewijs wordt uitgevoerd. Voor de mogelijke stappen zie andere concepten.

Rozenhof 1

fam. Rood Nog voordat het op de markt kwam wist de familie Rood dit huis te bemachtigen. En daar zijn ze nog steeds heel blij mee. Ze hebben al veel gedaan aan het huis om het te verbeteren dus ”Steeds Beter” is al heel lang de manier van aanpak. Aan de zijkant is een nieuwe aanbouw gebouwd, met moderne keuken en bijkeuken erin. De dakkapel is relatief nieuw en er wordt veel gelet op kleine bespaarkansen zoals het afsluiten van het trapgat dmv een schuifdeur.

31

dan weet je dat... balansventilatie

Ventilatie van woningen is noodzakelijk voor de gezondheid. Waterdamp, CO2 en andere stoffen/gassen moeten afgevoerd worden. Door te ventileren verlies je echter ook veel warme lucht. Denk maar aan het openen van een raam in de winter, koude naar binnen, warmte naar buiten.

Er zijn verschillende methoden die dit warmte verlies door ventilatie beperken. Technisch gezien is een balansventilatiesysteem met warmteterugwinning het beste.

In de woning (meestal op zolder) wordt een dubbele ventilator geplaatst.

Eén ventilator zorgt voor de afvoer van binnenlucht, de andere voor de toevoer van verse lucht. De verse lucht wordt via kanalen naar de woonen slaapkamers geblazen. De ‘natte’ ruimtes van een woning (Toilet, Badkamer, Keuken) worden via kanalen afgezogen.

In de dubbele ventilator wordt de warmte uit de afvoerlucht uitgewisseld met de aangevoerde (koude) buitenlucht. De lucht zelf blijft fysiek strikt van elkaar gescheiden, alleen de warmte wordt via een warmtewisselaar overgedragen.

Door dit systeem wordt de koude aanvoerlucht grotendeels voorverwarmd met de afvoerlucht. Hierdoor wordt veel energie bespaard.

De goede systemen kunnen automatisch de warmtewisseling omzeilen als in de zomer je de warmte juist buiten wilt houden. Het systeem bevat daarnaast filters zodat de buitenlucht gefilterd de woning ingaat.

Onderhoud en vervanging van de filters is noodzakelijk, maar dat laat ook direct zien hoeveel stof er weggevangen wordt.

Balansventilatiesystemen zijn in het nieuws regelmatig slecht beoordeeld en als ongezond bestempeld. Als het systeem goed ontworpen is voor de woning en goed is gemonteerd, dan zijn alle problemen die gerelateerd zijn aan balansventilatie verholpen. Dit geeft wel aan dat het systeem kwetsbare kanten heeft, maar deskundig en vakkundig toegepast, levert geen enkel gevaar maar juist voordelen voor gezondheid.

De balansventilator op zolder is nog een aanzienlijke kast. Zie ook het grijze filter vol stof en roet. Regelmatig vervangen is noodzakelijk maar levert ook schone lucht.

Werking warmtewisselaar. Buitenlucht van -7ºC kan dus opgewarmd worden naar 17ºC. Dat scheelt de verwarming een hoop werk.

32

kale koppen

33

Blinde kopgevels bieden kansen Behalve dat ze bij veel hoekwoningen een bron van kou en vocht zijn, zijn ze ook nogal prominent aanwezig, die blinde kopgevels in de Fruitbuurt. Pak die gevels aan en je slaat meteen 2 vliegen in 1 klap: -betere isolatie en vochtkering en een nieuw aanzicht voor de buurt. De nieuwe gevelbekleding kan van alles zijn, zelfs begroeing of zonnepanelen is mogelijk. Of een kunstwerk. Je zou zelfs een 3e vlieg kunnen slaan: breng een extra venster aan en plotseling heb je een nieuw uitzicht en meer daglicht.

34

financieringsmogelijkheden 23.000,- euro Timo heeft het uitgezocht! In de aanloop van het project heeft hij een voorstudie uitgevoerd.

Momenteel is hij betrokken bij een onderzoek naar vormen van collectieve financiering.

Afhankelijk van de persoonlijke situatie zou u 23.000,- euro moeten kunnen lenen. En als collectief valt er misschien nog iets slimmers te organiseren.

De coalitie partner Rabobank is gevraagd een aanbod te doen voor hypothecaire financiering van de renovaties. Daarmee krijg je een eerste indruk van uw financiële ruimte. Wij hebben als e-team deze gegevens nodig om inzicht te krijgen in de financieringsbehoefte van de 0%club. Wij zullen vertrouwelijk omgaan met uw gegevens en die altijd geanonimiseerd gebruiken in communicatie.

Geef ons aub vóór 16 november een eerste schatting door van wat u denkt/wilt/kunt investeren.

Geef ook aan of u een bank hiervoor hebt geraadpleegd. femke@meneerdeleeuw.nl

bewoners

bewoners coöperatie

banken & overheid

- renovaties - collectieve opwekking - wijkbeheer - borgfonds

1. Individuele financiering Mogelijk kunt u de renovatie bekostigen door uw hypotheek te verhogen. Veel hypotheekverstrekkers stellen €8.000,- beschikbaar voor energiezuinige maatregelen. Uw totale financieringsruimte is afhankelijk van uw inkomen en de eventuele overwaarde van uw huis.

Duurzaamheidlening De gemeente Hoorn biedt voordelige leningen aan voor energiezuinige renovaties. U kunt maximaal €15.000,lenen tegen een rente-tarief van 2,6% met een looptijd van 15 jaar. Ook deze lening is fiscaal aftrekbaar. Voor meer informatie kijkt u op www.hoorn.nl/duurzaamheidslening 2. Collectieve financiering Het collectief financieren van energiezuinige renovaties kan een goede manier zijn om op een goedkope manier gezamenlijk de buurt aan te pakken.

Samen met buurtbewoners legt u geld bij elkaar in de bewonerscoöperatie. U vraagt de banken en (lokale) overheid om het resterende deel te financieren tegen een aantrekkelijke rente.

Voor meer info zie “Infosheet Financiering” onder downloads op duurzaamzwaag.nl

35

ENERGIESTRIJD/ZWAAG

Schrijf je nu in via www.energiestrijd.nl/zwaag

(m3 )

gas

fruitbuurt nederland

2500

jan

2000

henk ria

ton

anoniem

guido

sjaak karin

1500

piet

fred jos

jani

fam. Baar theo arian van groningen ed bob

henri

maarten

paul

1000

jos

➜Nodig ➜ je buren uit om ook mee te doen!

Velen zijn je voor geweest lees over hun bevindingen en tips op www.energiestrijd.nl

7000

6000

5000

4000

stroom 3000

2000

martin

(kWh)

doe mee aan www.energistrijd/zwaag Wie bespaart de meeste energie?

Alleen al bewustzijn van je energieverbruik kan tot een energiebesparing leiden van 10 a 30%.

Ga na hoeveel jij kunt besparen! Doe mee aan de energiestrijd/zwaag en strijd mee om de eer. De strijd loopt van 21 december tot 21 maart.

De gegevens uit deze energiestrijd worden ook gebruikt als nul-meting van de 0%club. Hiermee kun je later zien wat het effect is van de maatregelen die je hebt genomen!

36

aan dit ideeĂŤnboek werkten mee Femke Bijlsma Meneerdeleeuw Pepik Henneman Meneerdeleeuw Coos Schouten Schouten Techniek Roelof Schuitema Produbo Timo Spijkerboer Produbo

ID-Book Femke Bijlsma, www.meneerdeleeuw.nl, november 2012