F L A S H B A C K :
1 9 2 9
Van boven naar beneden: Circa 1940: Resilion Cantilevers. Circa 1970: MAFAC (Manufacture Arvernoise de Freins et Accessoires pour Cycles) Cantilevers. Circa 1990: Shimano Deore XT SLR
Circa 1994: Crystal Design Power Brake low profile cantilevers, Grafton Fat Finger kabeldrager.
Cantilever remmen | resilion, mafac, grafton FOTO: ERIK BOSCHMAN, TEKST: MELVIN SYLVESTER
Wanneer een mountainbiker anno 2015 in zijn rem knijpt, activeert hij een schijfrem of V-brake die de snelheid er op een krachtige, gedoseerde wijze uithaalt. Het is echter dankzij de cantilever rem dat de mountainbike tot wasdom heeft kunnen komen. Andersom geldt dat net zo goed: de komst van de mountainbike heeft de populariteit van de cantilever een enorme boost gegeven. De cantilever werd in 1929 geïntroduceerd door de Engelse firma Resilion. Het betrof een ontwerp dat direct op het frame bevestigd werd. Het systeem was revolutionair omdat het, in tegenstelling tot andere systemen die destijds verkrijgbaar waren, ook daadwerkelijk in staat was het rijwiel kordaat stop te zetten. Het feit dat de Resilion remmerij direct op het frame bevestigd werd en dat er in de framebouw geen sprake was van standaardisatie, maakte wel dat er een gigantisch assortiment onderdelen aangehouden diende te worden om de remmen passend te krijgen. Het systeem was relatief duur. Het werd veel simpeler toen het Franse MAFAC in 1946 haar ontwerp lanceerde. Bij dit systeem scharnierde de canti op een glijlager: een remnokje dat op het frame gesoldeerd zat. Het systeem was niet alleen simpel qua constructie, maar ook in gebruik: de remmen lieten zich relatief eenvoudig afstellen en dankzij een quick release functie kon een wiel in een handomdraai uitgenomen worden. Daarnaast waren de remmen licht van gewicht en bezaten ze een aanzienlijke stopkracht. Het maakte de MAFAC de eerste keus van de tandem-rijder en hen die met een flinke bepakking op pad gingen. Vanwege royale clearance was de MAFAC bovendien zeer geschikt voor de cyclocross-fiets. Ook de hedendaagse
62
BIKE & TREKKING
cyclocross-rem heeft nog veel weg van een MAFAC canti. Het betreft zogenaamde wide profile canti’s, omdat de remmen ver buiten het frame uitstaan. De MAFAC canti bleef 40 jaar in productie. De uitfasering viel min of meer samen met de opkomst van de mountainbike. Het dominante ontwerp op mountainbikes van eind jaren tachtig was, naast een incidentele U-brake die meestal onder de liggende achtervork gemonteerd zat, de medium profile cantilever rem. De meest bekende varianten zijn de Shimano XT BR M730 en M732. Sterke punten van dit ontwerp waren dat de remmen via redelijk wat hefboomwerking hun kracht uitoefenden en dat het niet noodzakelijk was om de blokken dicht op de velg te plaatsen. Keerzijde van de medaille was dat de remmen nog steeds vrij ver uitstaken. Met name achter vormde dit soms een probleem, daar het uitsteken kon leiden tot een touché met de hak. John Grafton kwam in 1989 met zijn peperdure CNC gefreesde SpeedController remmen. Deze Grafton’s hadden een low profile design. Tientallen kleine en grote fabrikanten introduceerden in de opvolgende jaren hun variant. De markt werd overspoelt met exclusieve gefreesde low profile cantilevers in allerlei geanodiseerde kleuren. Avid Tri-Align, Onza H.O. en Critical Racing zijn enkele voorbeelden. Meer mainstream uitvoeringen waren de Shimano XT BR M734 en Campagnolo Record OR. In tegenstelling tot de medium profile rem verlangde de low profile rem vrij veel vaardigheid om er optimale prestaties uit te krijgen. Voor hen die dit minder in de vingers hadden duurde de worsteling tot 1995/96, het moment dat een nieuw type rem populair werd dat zich beter liet combineren met veersystemen: de linear pull cantilever rem, beter bekend als V-brake.