ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ
2020 21
ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΘΏ ΜOΠΟΥΛΟΣ ΠΙΑΝΟ
© Carlotta Forsberg
© Andromachi Vrakatseli
ΚΏΝΣΤΑΝΤIΝΟΣ ΣΦEΤΣΑΣ ΤΣΕΛΟ
O KΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΦΕΤΣΑΣ γεννήθηκε στο Παρίσι. Έχει ηχογραφήσει
για το Tρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας εμβληματικά έργα του ρεπερτορίου, όπως τα κοντσέρτα Έλγκαρ, Χάυντν, Σούμαν, Ντβόρζακ, Μποκερίνι, τις σονάτες Γκρηγκ, Σνίτκε, Μπραμς, Μότσαρτ, σόλο σουίτες των Μπαχ, Μπρίττεν αλλά και μικρότερα έργα των Τσαϊκόφσκι (κύκλος 12 μικρών πιανιστικών κομματιών οι Εποχές) και Σοπέν (Πολωνέζα έργο 3, Νυχτερινό σε ντο δίεση ελάσσονα). Από την κρατική τηλεόραση έχουν προβληθεί αφιερώματα στην καλλιτεχνική του πορεία. Με την πιανίστα Νέλλη Σεμιτέκολο, μόνιμη συνεργάτιδά του από το 2001, έχουν δώσει ρεσιτάλ μουσικής δωματίου στις περισσότερες πόλεις και στα σπουδαιότερα διεθνή φεστιβάλ της χώρας, καλύπτοντας το κυριότερο μέρος του κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου. Ως σολίστ έχει ερμηνεύσει τόσο κοντσέρτα από το κλασικό και ρομαντικό ρεπερτόριο του οργάνου όσο και σύγχρονα έργα του 20ού αιώνα σε παγκόσμιες και πανελλήνιες πρώτες εκτελέσεις. Έχει συνεργαστεί με γνωστούς αρχιμουσικούς, μεταξύ των οποίων: Η. Βουδούρης, Θ. Μαγκριώτης, Α. Πυλαρινός, Ρ. Πυλαρινός, Μ. Λογιάδης, Β. Τσαμπρόπουλος, Μ. Μιχαηλίδης κ.ά. Έχει προσκληθεί, κατόπιν επιλογής, σε διεθνείς διαγωνισμούς για τη θέση του σόλο βιολοντσέλου σε διακεκριμένες ορχήστρες εκτός Ελλάδας (Γκουλμπενκιάν της Λισαβόνας, Τονκύνστλερ της Βιέννης, Ορχήστρα WDR της Ραδιοφωνίας της Κολωνίας – Δυτική Γερμανία, Γκεβάντχαους της Λειψίας, Συμφωνική της Βέρνης – Ελβετία). www.constantinsfetsas.com
2
© Alice Blangero
O ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Μουσικής
της Κολωνίας, καθώς και στο Κονσερβατόριο του Παρισιού και του Άμστερνταμ (με τους Jacques Rouvier, Marie-Françoise Bucquet και Håkon Austbø). Στη μουσική του διαδρομή έχει δεχτεί πολύτιμες συμβουλές από τη Δόμνα Ευνουχίδου, τον Άλντο Τσικολίνι και τον Ντμίτρι Μπασκίροφ. Έχει βραβευθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς (Holland Music Sessions, Maria Canals, Helexpo, Jugend musiziert) και έχει δώσει συναυλίες στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και σε ΗΠΑ, Νότια Αμερική, Κίνα και Ιαπωνία, με τη στήριξη των ιδρυμάτων Blüthner, Yamaha και Kempff. Έχει εμφανιστεί σε σημαντικές αίθουσες: Φιλαρμονική, IRCAM, Αίθουσα Γκαβώ, Μουσεία του Λούβρου και Ορσέ στο Παρίσι, ΜΜΑ και ΜΜΘ στην Ελλάδα, Κοντσερτγκεμπάου στο Άμστερνταμ, και έχει συμπράξει με όλες τις σημαντικές ελληνικές ορχήστρες, αλλά και με ορχήστρες του εξωτερικού: Κρατική Βελιγραδίου, Δωματίου Ολλανδίας, Φιλαρμονική Οδησσού, Κρατική Κύπρου, Όπερας Καΐρου. Συμμετέχει σε διεθνή φεστιβάλ, μεταξύ άλλων: «Η άνοιξη των τεχνών» στο Μόντε Κάρλο, Ρουαγιωμόν, Manca στη Νίκαια, Φεστιβάλ Αθηνών, Μουσικές Συναντήσεις του Σανταντέρ, Νew Masters on tour στο Άμστερνταμ, Φεστιβάλ Δημητρίων Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Σοπέν στο Νόαν, στο πολιτιστικό κέντρο Dominicains de la Haute Alsace του Γκυμπβιλέρ, Φεστιβάλ Ζωρζ Μπιζέ στο Μπουζιβάλ κ.ά. Σε ρεσιτάλ μουσικής δωματίου έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων με τους: Κουαρτέτο Arditti, Πατρίς Φονταναρόζα, Λόικ Σνέντερ και Σάνι Ντιλούκα. Δίνει συναυλίες με τα σύνολα Bloom και Κύκλος. Έχει συνεργαστεί και έχει πραγματοποιήσει πρώτες εκτελέσεις των συνθετών Γιώργου Κουμεντάκη, Ζεράρ Πεσσόν, Μαρκ Μοννέ, Φραντσέσκο Φιλιντέι, Αλέσιο Σιλβεστρίν κ.ά. Έχει κυκλοφορήσει επτά δίσκους, εκ των οποίων το πλήρες έργου του Ιάνη Ξενάκη για σόλο πιάνο (Timpani Records), το Kοντσέρτο αρ. 4 του Μπετόβεν,
στην αυθεντική εκδοχή δωματίου από τον συνθέτη, σε σύμπραξη με το κουαρτέτο Βαρέζ (Chant de Linos) και τον Μακρόκοσμο του Τζορτζ Κραμπ (Printemps des Arts de Monte-Carlo).Ο Στέφανος Θωμόπουλος είναι ο πρώτος
διδάκτωρ του Κονσερβατόριου του Παρισιού, με διατριβή στο έργο για πιάνο του Ιάνη Ξενάκη. Από το Σεπτέμβριο του 2010 διδάσκει στο Εθνικό Κονσερβατόριο της Νίκαιας στη Γαλλία.
3
ΚΏΝΣΤΑΝΤIΝΟΣ ΣΦEΤΣΑΣ ΤΣΕΛΟ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΘΏ ΜOΠΟΥΛΟΣ ΠΙΑΝΟ 23.11.2020 ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Live Streaming - Χωρίς διάλειμμα
JOHANNES BRAHMS (1833-1897) Σονάτα αρ. 1 για βιολοντσέλο και πιάνο σε μι ελάσσονα, έργο 38 Allegro non troppo | Allegretto quasi menuetto | Allegro
ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΕΛΑΚΗΣ (γενν. 1959) Σπορέας, για βιολοντσέλο και πιάνο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΦΕΤΣΑΣ (γενν. 1945) Μουσική των έντεκα ημερών, για βιολοντσέλο και πιάνο ΣΕΡΓΚΕΪ ΡΑΧΜΑΝΙΝΟΦ (1873-1943) Σονάτα για βιολοντσέλο και πιάνο σε σολ ελάσσονα, έργο 19 Lento – Allegro moderato | Allegro scherzando Andante | Allegro mosso
ΒΙΟΛΟΝΤΣΕΛΟ
Κωνσταντίνος Σφέτσας ΠΙΑΝΟ
Στέφανος Θωμόπουλος
ΣΠΟΡΕΑΣ Το μικρό αυτό έργο γράφτηκε ως δώρο στον Κωνσταντή Σφέτσα και τη Νέλλη Σεμιτέκολο για τον εορτασμό της εικοσάχρονης και πλέον συνεργασίας τους. Ο τίτλος αναφέρεται στη χειμερινή γιορτή του Αγίου Γεωργίου, του Άι Γιώργη του Σποριά, όπως λέγεται, καθώς η κύρια δημοτική μελωδία, η οποία διαλέγεται με το στοχαστικό περιβάλλον του έργου, προέρχεται από μια παραλογή που αναφέρεται στη γιορτή αυτή − υπό μια ευρύτερη έννοια, στο φθινόπωρο ως προϋπόθεση της εαρινής ανθοφορίας. ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΕΛΑΚΗΣ
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΕΛΑΚΗΣ
γεννήθηκε στον Πειραιά. Είναι συνθέτης, φιλόλογος και διδάκτωρ μουσικολογίας. Σπούδασε ανώτερα θεωρητικά με τον Κώστα Κλάββα, βυζαντινή μουσική με τους Κωνσταντίνο Κατσούλη και Βασίλη Νόνη, και σύνθεση με τον Θόδωρο Αντωνίου. Έχει ασχοληθεί με τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό (συγκρότημα ΕΡΜΑΙ) και την παραδοσιακή μουσική παίζοντας και διευθύνοντας ερευνητικές παραγωγές για το δημοτικό τραγούδι. Έχει συνθέσει πάνω από 400 έργα, έχει δεχτεί παραγγελίες από το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, το ΜΜΑ, την Ορχήστρα των Χρωμάτων, το ΕΣΣΜ, την Πειραματική της ΕΛΣ, από διάφορα συγκροτήματα και σολίστ, θεατρικούς οργανισμούς και κινηματογραφιστές. Τα περισσότερα έργα του έχουν παιχτεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό από σπουδαίους ερμηνευτές και μαέστρους (Θ. Αντωνίου, Ι. Κονιτόπουλος, Μ. Λογιάδης, Σ. Σοντέτσκις, Ε. Μπουσκόφ, Β. Μπαϊντόφ). Έγραψε τη μουσική για τις χορογραφίες της Μαρίας Μ. Χορς στις Τελετές Αφής και Παράδοσης της Ολυμπιακής Φλόγας των ετών 2000, 2002, 2004 και 2006. Είναι τακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και από το 2001 καλλιτεχνικός διευθυντής στο Δημοτικό Ωδείο Πετρούπολης. Ο πλήρης κατάλογος των έργων του στο: hatzimichelakisgr.blogspot.gr
7
ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΕΝΤΕΚΑ ΗΜΕΡΩΝ
για βιολοντσέλο και πιάνο (2020) Ο τίτλος του έργου μπορεί να χαρακτηρισθεί αινιγματικός και χωρίς κάποιες ενδείξεις προσβασιμότητας σε υποθετικές διεργασίες και επεξηγήσεις του. Είναι μήπως μια μουσική που αναφέρεται σε σημαδιακές 11 ημέρες κάποιας σημαντικής χρονιάς; Είναι μια μουσική που γράφτηκε ως ένα μυστικό αφιέρωμα μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 11 ημερών; Είναι μια μουσική που ο δημιουργός της βρέθηκε μακριά, επί 11 μερόνυχτα, από τον μάταιο τούτο κόσμο; Είναι μια μουσική που βασάνιζε τον δημιουργό επί 11 συνεχείς ημέρες; Αυτά και πολλά άλλα έρχονται στο μυαλό ενός καλοπροαίρετου ακροατή που διαβάζει το έντυπο πρόγραμμα της συναυλίας. Είθισται, βλέπετε, ο ακροατής να ενημερώνεται την τελευταία στιγμή, πριν από την έναρξη της συναυλίας, ιδίως δε, αν πρόκειται για έργα σε πρώτη εκτέλεση. Θα νιώσει βέβαια, αυτό είναι σίγουρο, ύστερα από την ερμηνεία του έργου με τον ακατανόητο αυτό τίτλο, ότι ο συνθέτης του επιχειρεί, με όλα τα μέσα που διαθέτει, να παρουσιάσει στο κοινό μια μουσική με κύριο στόχο τη μελωδικότητα, μέσα από πολλές 9
και διασταυρούμενες εικόνες. Αποτίνοντας έτσι, και κατά την άποψή του, φόρο τιμής σε παλαιότερους καταξιωμένους δημιουργούς, που μας άφησαν κληρονομιά σπουδαία έργα, στα οποία η μελωδική γραμμή ή οι μελωδικές γραμμές, υποστηριζόμενες από μαγικά αρμονικά υποστρώματα και οπωσδήποτε μέσα από τον θείο ήχο του τσέλου, εξακολουθούν να νικούν το χρόνο και να μας μαγεύουν συνεχώς. Πολλά, πάρα πολλά χρόνια μετά, ένας μανιακός μουσικολόγος-ερευνητής ανακάλυψε το μυστικό αυτού του αινιγματικού μουσικού τίτλου. Ψάχνοντας σε ένα παλιό μπαούλο, αρχείο προφανώς του συνθέτη, διάβασε με μεγάλη συγκίνηση, και τρεμάμενα χέρια, μερικά χειρόγραφα σχόλια, εκτενή υπέρ το δέον, για το έργο και τα μυστικά της δημιουργία της Μουσικής των 11 ημερών. Όμως, αλίμονο, από λάθος χειρισμό, χωρίς καν να προβλέψει τον επερχόμενο κίνδυνο, έφερε το ήδη αλλοιωμένο από τον καιρό χειρόγραφο κοντά στο παράθυρο και στο δυνατό φως του καλοκαιριάτικου ήλιου, ενέργεια ακατανόητη που όμως έφερε το κατανοητό (!) τέλος. Γράμματα, λέξεις, φράσεις, προτάσεις ολόκληρες, ιστορία αποκαλυπτική, όλα σβήστηκαν διά μιας. Ο κόσμος όλος έχασε, δυστυχώς για πάντα, το μυστικό του τίτλου. Όταν αυτό έγινε ευρέως γνωστό, διάφοροι τσελίστες απ’ όλο τον κόσμο, αποφάσισαν κάτω από τον τίτλο του έργου να προστεθεί ο υπότιτλος Lamentoso! 10 10
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΦΕΤΣΑΣ
Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΣΦΕΤΣΑΣ γεννήθηκε στην Αμφιλοχία. Άρχισε τις μουσικές του σπουδές στη Λευκάδα, στη Φιλαρμονική Εταιρία και στο Εθνικό Ωδείο (τάξη Φώτη Βλάχου). Συνέχισε στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών (πιάνο: τάξη Κρινώς Καλομοίρη, θεωρητικά: τάξη Μιχάλη Βούρτση). Συνόδεψε στο πιάνο τη Μαρία Κάλλας στην τελευταία εμφάνισή της στην Ελλάδα (1964). Στο Παρίσι, ως υπότροφος της Γαλλικής Κυβέρνησης, σπούδασε με τον Μαξ Ντόιτς, ενώ παράλληλα δεχόταν συμβουλές από τους Ιάνη Ξενάκη, Λουίτζι Νόνο και Ανρί Ντυτιγιέ. Στο Παρίσι, η πρώτη παρουσίαση του έργου του Επεισόδια για πιάνο σόλο απέσπασε θετικές κριτικές. Δέχτηκε παραγγελίες (Γαλλική Ραδιοτηλεόραση, Ορχήστρα Ars Nova, Χορευτικό συγκρότημα του Βιτρύ) και συμμετείχε σε διεθνή φεστιβάλ (Ρουαγιάν, Ρενς, Μπορντώ, Παρίσι), ενώ ήταν συνεργάτης του συγκροτήματος σύγχρονου χορού του Βιτρύ και του χορογράφου Michel Cazerta. Το έργο του Τετρακαναλική ηλεκτροακουστική μουσική για το μπαλέτο Smog (1974) ήταν ένα από τα πρώτα έργα σε παγκόσμιο επίπεδο για τετρακαναλική μαγνητοταινία. Στην Ελλάδα πρωτοεμφανίστηκε ως συνθέτης στην 4η Ελληνική Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής με το έργο Δοκιμολογία. Ύστερα από πρόσκληση του Μ. Χατζιδάκι, εργάστηκε στο Τρίτο Πρόγραμμα, ενώ διετέλεσε και διευθυντής διαφόρων προγραμμάτων. Επιπλέον, υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λευκάδας και ποικίλων πολιτιστικών θεσμών εκεί. Στο έργο του περιλαμβάνεται σημαντικός αριθμός μουσικών συνθέσεων: συμφωνική, χορωδιακή, σκηνική μουσική (μπαλέτο, θέατρο), μουσική δωματίου, ηλεκτρονική, έργα για σόλο όργανα, συνθέσεις στο ύφος της τζαζ και fusion, τραγούδια σε ποίηση ελλήνων και ξένων ποιητών. Έχει γράψει μουσική και για τον κινηματογράφο (Παραγγελιά, Στίγμα, Η νύχτα με την Σιλένα, Νυχτερινή Έξοδος, Κλειστή Στροφή, Εποχή των Δολοφόνων). Έχουν κυκλοφορήσει αρκετοί δίσκοι με έργα του (ΕΜΙ, CBS, ENM, PRAXIS, UTOPIA κ.ά.). Το 1991 κυκλοφόρησε ο πρώτος ψηφιακός δίσκος Silent Days και το 1993 η Διπλοχρωμία. Όλη η δισκογραφική του παραγωγή επανεκδόθηκε σε οκτώ ψηφιακούς δίσκους (Finea Sound, 1999). Τα περισσότερα από τα έργα των τελευταίων ετών είναι παραγγελίες ελληνικών και ξένων πολιτιστικών φορέων και οργανισμών, και έχουν παιχτεί σε Ευρώπη, Αυστραλία και Αμερική από δημοφιλή μουσικά σύνολα: Σολίστ του Μπολσόι, Ensemble Modern της Φραγκφούρτης, Πολυρυθμία της Σόφιας, συγκρότημα κρουστών Okada του Τόκιο, Κουαρτέτα Russo και Mlada, Συμφωνικές Ορχήστρες της Λειψίας, της Λουμπλιάνας, της Ραδιοφωνίας της Αυστραλίας (ABC), του Πανεπιστημίου της Βοστώνης (ALEA), Ορχήστρα της ΕΡΑ, ΚΟΘ. Το ΜΜΑ έχει παραγγείλει και παρουσιάσει πολλά έργα του με σπουδαίους σολίστ και σύνολα, όπως ο οργανίστας Ντάνιελ Χορζέμπα και η Καμεράτα. 11
ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ