Meta-Xenakis Σύνολο Φεστιβάλ Ιονίων by megaron.gr

META–XENAKIS ΣΥΝΟΛΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΙΟΝΙΩΝ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ 22–23 ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙA: ΣΥΝΟΛΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΙΟΝΙΩΝ (© AKRIVIADIS.GR) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙA ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ (© ULF ANDERSEN, BNF)

Σπύρος Τζέκος κλαρινέτο Μαρίνα Κολοβού τσέλο

GYORGY LIGETI (1923-2006)

Hora Lunga (1994) από τη Σονάτα για βιόλα σόλο – α΄ πανελλήνια εκτέλεση Ηλίας Σδούκος βιόλα

PASCAL DUSAPIN (γενν. 1955)

Ohé για κλαρινέτο και βιολοντσέλο (1996) – α΄ πανελλήνια εκτέλεση Σπύρος Τζέκος κλαρινέτο Μαρίνα Κολοβού τσέλο EDGARD VARÈSE (1883-1965)

Un grand sommeil noir [Ένας βαθύς μαύρος ύπνος] για φωνή και πιάνο (1906) σε ποίηση Paul Verlaine (1844-1896) – α΄ πανελλήνια εκτέλεση

ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ META-XENAKIS 3.10.22 ΣΎΝΟΛΟ ΦΕΣΤΙΒΆΛ ΙΟΝΙΩΝ Α΄ ΜΕΡΟΣ ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ Charisma [Χάρισμα] για κλαρινέτο και βιολοντσέλο (1971)

Αγγελική Καθαρίου μεσόφωνος Κωνσταντίνος Δεστούνης πιάνο ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ Tripli zyia [Τριπλή ζυγιά] για φωνή, φλάουτο και πιάνο (1952) Αγγελική Καθαρίου μεσόφωνος Ζαχαρίας Ταρπάγκος φλάουτο Κωνσταντίνος Δεστούνης πιάνο Β΄ ΜΕΡΟΣ Βράβευση των νικητών του Διεθνούς Διαγωνισμού της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών “Rethinking: Xenakis” • Κωνσταντίνος Χαλιάσας Κάρμη (α΄ βραβείο, απονομή: Πάνος Δημαράς, Πρόεδρος Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής) • Φανή Κοσώνα Allila (β΄ βραβείο, απονομή: Γιάννης Βακαρέλης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μεγάρου Μουσικής Αθηνών) • Κωνσταντίνος Αγουρίδης Φως (γ΄ βραβείο, απονομή: Ιωσήφ Παπαδάτος, Πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών)

MORTON FELDMAN (1926-1987)

1 [Διάρκειες

φλάουτο Αργυρώ

Μαρίνα Κολοβού τσέλο Κωνσταντίνος Δεστούνης πιάνο ΙΑΝΝΗΣ

[Άχυρο στον

τσέλο Κωνσταντίνος Δεστούνης πιάνο

OLIVIER MESSIAEN (1908-1992)

βιολοντσέλο

(1992)

Hymne des passereaux au lever du jour [Ύμνος των σπουργιτιών το ξημέρωμα] για σόλο κλαρινέτο (ανέκδοτο,

Durations

1] για άλτο φλάουτο, βιολί, βιολοντσέλο και πιάνο (1992) – α΄ πανελλήνια εκτέλεση Ζαχαρίας Ταρπάγκος

Σειρά βιολί

ΞΕΝΑΚΗΣ Paille in the wind

άνεμο] για

και πιάνο

Μαρίνα Κολοβού

1944;) –α΄ πανελλήνια εκτέλεση Σπύρος Τζέκος κλαρινέτο ΙΑΝΝΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ Ikhoor [Ιχώρ] για τρίο εγχόρδων (1978) Αργυρώ Σειρά βιολί Ηλίας Σδούκος βιόλα Μαρίνα Κολοβού τσέλο ΜΕΣ Ο ΦΩΝΟΣ Αγγελική Καθαρίου Σ ΥΝΟΛΟ ΦΕΣΤΙΒΑ Λ ΙΟΝΙΩΝ ΦΛ Α ΟΥΤΟ Ζαχαρίας Ταρπάγκος ΚΛΑΡΙΝ Ε ΤΟ Σπύρος Τζέκος ΒΙΟΛ Ι Αργυρώ Σειρά ΒΙ Ο ΛΑ Ηλίας Σδούκος ΒΙΟΛΟΝΤΣ Ε ΛΟ Μαρίνα Κολοβού ΠΙ Α ΝΟ Κωνσταντίνος Δεστούνης ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚ Η ΕΠΙΜ Ε ΛΕΙΑ Ανάργυρος Δενιόζος

Paul Verlaine UN GRAND SOMMEIL NOIR

Un grand sommeil noir

Tombe sur ma vie: Dormez, tout espoir, Dormez, toute envie!

Je ne vois plus rien, Je perds la mémoire

Du mal et du bien... O la triste histoire!

Je suis un berceau

Qu’une main balance

Au creux d’un caveau: Silence, silence!

ΕΝΑΣ ΒΑΘΥ Σ ΜΑΥΡΟΣ ΥΠΝΟΣ

Ένας βαθύς, μαύρος ύπνος πέφτει απάνω στη ζωή μου. Κάθ’ ελπίδα μου, κοιμήσου. Κάθε αποθυμιά μου κοιμήσου.

Τίποτε δε βλέπω πια, χάνονται όλα μες στη λήθη το καλό και το κακό… Ω θλιμμένο παραμύθι!

Είμαι σα μια κούνια που ένα χέρι την κουνάει στην κρυφή σπηλιά. Σιωπή, μιλιά!

Μετάφραση: Λάμπρος Πορφύρας

6 Ιάννης Ξενάκης

ΤΡΙΠΛΗ ΖΥΓΙΑ Σε τούτα ’δω τα χώματα, σ’ αυτά τα χώματα γεννούνται λεβέντες [Κάντε, κόφτε, σχίστε, το μέγα το δέντρο να γενεί] Στης μοίρας που διαλέξαμε το κάλεσμα ακλουθάμε [Κάντε, κόφτε, σπάστε, σχίστε, δέστε, ράφτε τα, όλα τα μάγια να λυθούν] Κι επλέξαμε παιάνα στον ίδιο αχό και μοιρολόγι και παιάνα [Όλα τα μάγια να λυθούν, μέγα δέντρο ν’ απλωθεί, δέντρο με ριζώματα δίπλα στη θάλασσα, κόφτε, σχίστε, δέστε, ράφτε τα, τα μάγια να λυθούν] [Κάντε, κόφτε, σπάστε τα, σχίστε, δέστε, ράφτε τα, όλα τα μάγια να λυθούν, κάντε, κόφτε, σχίστε, το μέγα το δέντρο ν’ απλωθεί] Χοροστάσιο στη μαύρη γης, αν πας παιδί μου, να στήσεις [Τα μάγια να χαλαστούν] Να πεις πως ήρθε η άνοιξη [Όλα τα μάγια να λυθούν] Να που ήρθ’ η άνοιξη

εποχή του, αλλά κυρί

εποχή μας. Για τον ρηξικέλευθο Ιάννη Ξενάκη (1922-2001) έχουν γραφτεί πολλά. Από τους πλέον διάσημους εκπροσώ πους της σύγχρονης μουσικής, με το έργο και τη σκέψη του προδιέγρα ψε έναν μεγάλο αριθμό από τις διιστάμενες κατευθύνσεις που έχει ακο λουθήσει η σύγχρονη δημιουργία. Η διαδεδομένη αντίληψη θέλει να βλέ πει τον Ξενάκη ως μια μοναχική, απομονωμένη προσωπικότητα, που δημι ούργησε εκτός και πέρα από το πλαίσιο της εποχής του. Η εικόνα αυτή δεν είναι εντελώς εσφαλμένη, αλλά είναι εν μέρει παραπλανητική. Όσον είναι δυνατόν, στο πλαίσιο μιας συναυλίας μουσικής δωματίου, το Σύνο λο Φεστιβάλ Ιονίου επιχειρεί αφενός να παρουσιάσει διάφορες όψεις της δημιουργίας του συνθέτη, αφετέρου να δημιουργήσει έναν διάλογο με το έργο ορισμένων από τους προγενέστερους συνθέτες – που, κατά τον ίδιο, συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της σκέψης του–, καθώς και με έργα μαθητών, συνεργατών και συνεχιστών του.

Το εναρκτήριο έργο της συναυλίας, Χάρισμα [Charisma, 1971] για κλαρινέ το και πιάνο, είναι αφιερωμένο στον ξεχωριστό γάλλο συνθέτη Jean-Pierre Guézec (1934-1971), του οποίου ο αιφνίδιος θάνατος από καρδιακή προ σβολή βιώθηκε από πολλούς ομότεχνους του ως μείζονα απώλεια για τη γαλλική σύγχρονη μουσική και αποτέλεσε αφορμή για τη σύνθεση σημα ντικών έργων στη μνήμη του. Ο Ξενάκης συνομιλεί με τη μουσική γλώσ σα του μαθητή και συνεργάτη του, όπου κυριαρχούν οι έντονες αντιθέ σεις των ηχητικών υλικών και μια εμπνευσμένη από τη ζωγραφική ιδιαίτερη αντίληψη για το ηχόχρωμα, συνθέτοντας ένα έντονο αλλά όχι επιφανειακά συναισθηματικό έργο. Το Χάρισμα είναι από τα λίγα έργα στην εργογραφία του Ξενάκη όπου οι μορφοκρατικές και κατασκευαστικές τάσεις του υπο χωρούν και προβάλλεται ιδίως η ηχητική – ηχοχρωματική διάσταση και οι εκτεταμένες τεχνικές εκτέλεσης των μουσικών οργάνων. Ένας στίχος από την Ιλιάδα του Ομήρου, «και η ψυχή, σαν καπνός, εισχώ ρησε στη γη τριζοβολώντας», παρατίθεται ως προμετωπίδα του έργου. Hora lunga (κατά λέξη: επίμηκες τραγούδι) είναι ένα παραδοσιακό μου σικό ύφος που συναντάμε σε ορισμένες περιοχές

7 Μια επέτειος είναι πάντοτε καλή αφορμή για αναστοχασμό και επανεξέτα ση των επιτευγμάτων, της θέσης ενός συνθέτη στην

ως τη συνάφειά του με την

της Ρουμανίας. Με ιδι αίτερα λυρικό και έντονα αυτοσχεδιαστικό χαρακτήρα, διακρίνεται για την πλούσια μελισματική και ποικιλμένη οργανική συνοδεία της, κάποτε με απλά, αυτοσχέδια όργανα που ακολουθούν το φυσικό κούρδισμα της στήλης των αρμονικών και τη μεγάλη ρυθμική ελευθερία. Ανακαλύφθη κε και μελετήθηκε ιδίως από τον Μπέλα Μπάρτοκ την περίοδο 1912-13, ο οποίος επιδίωξε να δημιουργήσει μια μεθοδολογία για τη δημιουργία νεω τερικών μουσικών συνθετικών γλωσσών με αφετηρία την ανάλυση των παραδοσιακών μουσικών ιδιωμάτων. Η προσέγγιση αυτή, εντελώς διάφο ρη αυτής των λεγόμενων Εθνικών Σχολών, επηρέασε βαθιά γενιές συνθε τών προερχόμενων κυρίως από χώρες απομακρυσμένες από τα μεγάλα μουσικά κέντρα, μεταξύ αυτών τον Ξενάκη και τον Γκέργκυ Λίγκετι (19232006). H “Hora lunga” του Λίγκετι αποτελεί το πρώτο μέρος της Σονάτας για σόλο βιόλα (1991-94). Ένα σχετικά σύντομο θέμα παρουσιάζεται σε διαδοχικές μεταμορφώσεις, με ένα ιντερλούδιο να διαχωρίζει τη σύνθεση σε δύο τμή ματα. Ολόκληρο το έργο προορίζεται να εκτελεστεί στη βαθύτερη χορδή

τη φορά σε

πτώση.

υιοθέτηση στοιχείων της παραδοσιακής μουσικής θα οδηγήσει τη μου σική γλώσσα του Pascal Dusapin (γεν. 1955) στην ωριμότητά της. Ένας από τους ελάχιστους επίσημους μαθητές του Ξενάκη (και μεγάλος θαυμαστής του Βαρέζ), αποτελεί μια ξεχωριστή, μοναχική, θα έλεγε κανείς περίπτω ση, στο χώρο της γαλλικής σύγχρονης μουσικής. Ο ήχος, η εκφορά και οι τονισμοί της ομιλούμενης γλώσσας, οι μικροτόνοι, οι νέες τεχνικές εκτέ λεσης, σε συνδυασμό με μια προσωπική αντίληψη της έννοιας της αφή γησης διαμορφώνουν το ιδιαίτερο μουσικό ιδίωμα του Ντυσαπέν. Πρόκει ται για μια μουσική κατεξοχήν γραμμική, μελωδική, που, παρά το ενίοτε αυτοσχεδιαστικό ύφος της ακρόασής της, βασίζεται σε ένα πολύ αυστηρά και λεπτομερώς οργανωμένο υπόβαθρο. O τίτλος του ντουέτου για κλα ρινέτο και βιολοντσέλο, Ohé (1996), αναφέρεται στην κραυγή των στρα τιωτών, μια χαρούμενη, ανάλαφρη επιφώνηση και ονοματοποιία που έχει διατηρηθεί στο πέρασμα των αιώνων και των πολιτισμών.

Ο Edgar Varèse (1883-1965) αποτελεί αναμφισβήτητα τον σημαντικότε ρο πρόδρομο του συνθέτη αλλά και μέντορα του. Πρόδρομος σημαντι κών μεταγενέστερων εξελίξεων στη σύγχρονη μουσική, υιοθετεί μια προ σέγγιση στη δημιουργία που συνομιλεί ιδίως με την επιστήμη του ήχου, τη φυσική διάστασή του και τη θέση του στο χώρο. Επινοητής των ηχητικών μαζών και του οργανωμένου ήχου/θορύβου, ο Bαρέζ άφησε ένα σχετικά μικρό αλλά εξαιρετικά επιδραστικό κατάλογο έργων. Αξιοσημείωτο είναι πως «από μια συνωμοσία ατυχήματος και σχεδιασμού έχουν χαθεί ή εξα λειφθεί» όλα τα ευάριθμα έργα που συνέθεσε πριν από την εγκατάστασή του στις ΗΠΑ (1918). Ωστόσο η μελωδία Un grand sommeil noir (1906) για φωνή και πιάνο, σε ποίηση Πωλ Βερλαίν, κατά κάποιον περίεργο τρόπο δια σώθηκε παρόλο που πέρασε απαρατήρητο από τους περισσότερους μελε τητές του έργου του. Παρά τη συντομία της, φωτίζει τις απαρχές κάποιων από τα στοιχεία που θα αποτελέσουν χαρακτηριστικά του μετέπειτα έργου του. Θεματικά, η ιδέα του σκότους, της νύχτας, του ύπνου και των ονείρων, στοιχεία

8 του οργάνου και χρησιμοποιεί συστηματικά μικροτόνους, με τέτοιον τρό πο ώστε το φθογγικό υλικό να αποτελεί την αρμονική κλίμακα με βάση έναν βαθύτερο φθόγγο που δεν ακούγεται ποτέ, σαν να προέρχεται από μία «εικονική» χορδή μία πέμπτη καθαρή βαθύτερα. Το έργο ολοκληρώ νεται με την επαναφορά του υλικού του ιντερλούδιου, αυτήν

ντο, σαν μια παρατεταμένη πλάγια

τόσο αγαπητά στους υπερρεαλιστές, θα επανέλθει επανειλημμέ να στα έργα της ώριμης περιόδου του συνθέτη. Είναι ωστόσο ορισμένες όψεις της μουσικής γραφής που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον: οι ανοικτές συγχορδίες που άμεσα προοιωνίζουν τα ηχητικά συμπλέγματα των μελ λοντικών έργων του, οι συμμετρικές κατασκευές, η οκτατονία που αναδει κνύουν τον Ντεμπυσσύ ως σημαντικό πρόγονο και κύριο ιδρυτή μιας γαλ λικής, κατά κύριο λόγο, γενεαλογίας συνθετών οι οποίοι διερευνούν την έννοια της κλίμακας και των τρόπων, που με συνδετικό κρίκο το έργο του Mεσσιάν φτάνει έως τα Sieves (Κόσκινα) του Ξενάκη. Τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί και εκτελεστεί αρκετά έργα από την πρώιμη περίοδο του Ξενάκη, έργα που γράφτηκαν πριν από το επίσημο opus 1, τις Μεταστάσεις (1953-54). Στα έργα αυτά συναντάμε πρωταρχι κά την επιθυμία του συνθέτη να δημιουργήσει μια μουσική γλώσσα που θα ενσωματώσει δημιουργικά τα ιδιαίτερα μελωδικά, συνηχητικά και ρυθμικά στοιχεία της ελληνικής μουσικής παράδοσης (βυζαντινό μέλος και ιδίως τη

των ουσιαστικών φαινομένων πίσω από αυτήν. Σημα ντικό έργο αυτής της περιόδου είναι η Ζυγιά ή Τριπλή ζυγιά (1952), που εμφανίζεται σε περισσότερες από μία εκδοχές. Στην εκδομένη μορφή της είναι γραμμένη για φλάουτο, σοπράνο, πιάνο και φωνητικό σύνολο (τενό ροι), που συχνά παραλείπεται (αναφέρονται ως δύο διαφορετικές δυνα τότητες εκτέλεσης). Πρόκειται για ένα μεταβατικό έργο, όπου τα μουσικά στοιχεία που προέρχονται από την παράδοση (ρυθμοί, συνηχήσεις δεύτε ρης, ο σημαντικός ρόλος του διαστήματος της 4ης καθαρής) εναλλάσσο νται με πιο αφαιρετικές κατασκευές, βασισμένες κυρίως στη χρυσή τομή και την αριθμητική ακολουθία Fibonacci (1, 2, 3, 5, 8, 13 κ.ο.κ.). Το κείμενο, γραμμένο από τον

έχει έντονα πατριωτικό χαρακτήρα. Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κανείς έναν συνθέτη που τα εξω τερικά χαρακτηριστικά της μουσικής του να είναι τόσο αντιθετικά με του Ξενάκη· στο έργο του Morton Feldman (1926-87), η διαφάνεια της υφής, η αργή κίνηση, η προσήλωση στις χαμηλότερες δυναμικές του φάσματος δημιουργούν μια αισθητική εμπειρία που απέχει παρασάγγας από αυτή του Ξενάκη. Ωστόσο μία, θα τολμούσαμε να πούμε διαβόητη, δημοσιευμένη δημόσια συζήτηση των δύο συνθετών (Middelburg, 1986) μας αποκαλύ πτει πως οι αναζητήσεις τους είναι πολύ συγγενικές: η αυτοτελής σημα σία του ήχου, ο καθοριστικός ρόλος της σιωπής, η μη-γραμμική εξέλιξη της μουσικής μορφής, η διερεύνηση του χρόνου, της διάρκειας είναι κάποιες από τις κοινές αφετηρίες τους. Το Durations 1 [Διάρκειες 1, 1960] του Φέλ ντμαν υιοθετούν μια αλεατορική προσέγγιση στη διερεύνηση του χρόνου. Τέσσερις ιδιωματικές μουσικές γραμμές, συντεθειμένες με τέτοιον τρόπο ώστε να αναδεικνύουν ιδίως το χαρακτήρα των μουσικών οργάνων, συνυ πάρχουν και παρουσιάζονται χωρίς να επιδιώκεται κάποιος συγχρονισμός μεταξύ τους. Το κριτήριο της διάρκειας κάθε ηχητικού γεγονότος (της σιω πής συμπεριλαμβανομένης) επαφίεται στην επιλογή του κάθε μουσικού ξεχωριστά. Ο κάθε μουσικός καλείται να επιλέξει τη «φυσική» διάρκεια του μουσικού υλικού που του προσφέρεται. Ένα πλήθος από λεπτομέρειες και συσχετισμούς,

μητέρα του. Το σύντομο αυτό

σχεδιασμό του. Τα δύο όργανα,

τις εκφραστικές χειρονομίες, υπερθέτουν δύο διαφορετι κούς κόσμους οι οποίοι μόνο προς το τέλος ενοποιούνται. Το

9 δημοτική μουσική), με μια προσέγγιση πιο κοντά στον Μπάρτοκ παρά στην ελληνική εθνική σχολή. Παράλληλα, όμως, παρατηρούμε και μια επίδραση του Mεσσιάν, που εμφανίζεται ως σταδιακή διαδικασία αφαίρεσης, απο μάκρυνσης από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά της παραδοσιακής μουσι κής και προσέγγισης

ίδιο,

όσον αφορά τα τονικά ύψη τα διαστήματα, τις διαδοχές και τις συνηχήσεις, ενοποιεί σε βαθύτερο επίπεδο τη σύνθεση, μέσα σε ένα διάφανο πλέγμα αντηχήσεων, προσμονών και εντάσεων. O άνεμος και η μνήμη των παιδικών χρόνων αντηχούν στο υπόβαθρο του Paille in the Wind [’Αχυρο στον άνεμο, 1992] για βιολοντσέλο και πιάνο, του Ξενάκη. Έργο από κάποιες απόψεις συγγενικό των αριστουργηματικών Jonchaies για μεγάλη ορχήστρα, ανήκει στην ύστερη περίοδο δημιουργί ας του συνθέτη. Όπως αποκαλύπτει η συγγραφέας Nouritza Matossian στο βιβλίο της για τον Ξενάκη ( Xenakis, 1986), το τσέλο είναι το όργα νο που του θυμίζει την πρόωρα χαμένη

έργο είναι ιδιαίτερα συμπυκνωμένο στο

όσον αφορά

τονικό υλι κό τους παρουσιάζει, ωστόσο, πολύ στενότερες συγγένειες. Βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στη θεωρία των Κόσκινων (sieves) που επινόησε ο Ξενάκης, προκειμένου αφενός να δημιουργήσει ένα γενικευμένο εργαλείο ανάλυσης όλων των πιθανών κλιμάκων (αλλά και ρυθμών), ανεξαρτήτως

στην

κλάστερ. Ο προσεκτικός σχε διασμός

δομεί αυτό το σύντομο έργο, έντονα εκφραστικό και δυναμικό. Κρυμμένη σε κοινή θέα, η μινιατούρα για σόλο κλαρινέτο, Hymne des passereaux au lever du jour [Ύμνος των σπουργιτιών το ξημέρωμα, 1944;] του Olivier Messiaen (1908-1992) είναι ένα από τα πολύ λίγα έργα μουσι κής δωματίου του συνθέτη. Περιλαμβάνεται στην πολυδιαβασμένη πραγ ματεία του Technique de mon langage musical [Τεχνική της μουσικής μου γλώσσας, 1944] ως κατεξοχήν παράδειγμα του μελωδικού ύφους του συν θέτη, επηρεασμένου από τη μελέτη του τραγουδιού των πουλιών. Κομμά τι συγγενές με τη διάσημη «Άβυσσο των πουλιών» [Abîme des oiseaux], από το Κουαρτέτο για το τέλος του χρόνου [Quatuor pour la fin du temps, 1941], μόλις τα τελευταία χρόνια, με την έρευνα στα αρχεία του συνθέτη, έχει αναδειχθεί σε αυτοτελές έργο. Περιλαμβάνει όλα τα χαρακτηριστι κά στοιχεία, μελωδικά και αρμονικά, της γλώσσας του και αποτελεί σημα ντικό συνδετικό κρίκο για την ανάδειξη του style oiseaux στα μεγάλα έργα που θα ακολουθήσουν.

Ιχώρ είναι το «διάφανο και αιθέριο υγρό που κυλά αντί για αίμα στις φλέ βες των θεών». Το ομώνυμο (Ikhoor) τρίο εγχόρδων του Ξενάκη είναι γραμ μένο το 1978. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα πλούσιο σε χρώματα και χει ρονομίες έργο, που αρθρώνεται μέσω της διαδοχής των διαφορετικών μουσικών υφών. Αν και ακολουθεί τη χαρακτηριστική παραθετική μορφή του Ξενάκη, τα επιμέρους τμήματα δεν είναι απόλυτα διαφοροποιημένα, καθώς ο συνθέτης εδώ εξερευνά επίσης την τεχνική των μεταβάσεων. Όλα τα μουσικά στοιχεία που έχουμε συνδέσει με τη μουσική γλώσσα του συνθέτη βρίσκονται εδώ: ολισθαίνοντες ήχοι (glissandi), πρωτότυπα ηχη τικά συμπλέγματα (Sieves) σε συνηχητικές και μελωδικές εκδοχές, στατι κά τμήματα σε άμεση αντιπαράθεση με περιοχές φρενιτιώδους δραστη

η επαναεισαγωγή του στοιχείου

περιοδικοτήτων

10 χορδισμάτων, και αφετέρου να διερευνήσει πρωτότυπες συλλογές φθόγγων με εκ των προτέρων σχεδιασμένη αρμονική-μελωδική συμπεριφορά, και περι οδικότητα επανάληψης αυτών των φθόγγων συχνά διαφορετική της οκτά βας. Με τη μεθοδολογία αυτή δημιουργεί συνηχήσεις που βρίσκονται κοντά

έννοια του ηχοχρώματος, αλλά και των

των δυναμικών αρθρώνει,

ριότητας. Εντυπωσιακό νέο στοιχείο είναι

του (ρυθμικού) παλμού, των κυκλικών

σε διαδοχή και πιο συχνά σε υπέρθεση, ενδιαφέρον του συνθέτη που πιθανότατα προέρχε ται από την επιτυχία των έργων του για κρουστά. Δοσμένος είτε συγχορ διακά είτε σε μορφή κλιμάκων, μεταφέρει την προσοχή στην τονισμένη έναρξη των μουσικών σχημάτων. Τα τρία όργανα συχνά κινούνται σε διαφο ρετικές ταχύτητες, καθιστώντας έτσι τα σημεία που συγχρονίζονται προ βεβλημένα στοιχεία άρθρωσης. Συχνά ο Ξενάκης περιορίζει το φθογγικό υλικό ώστε να προβάλλεται πιο έντονα η ρυθμική σύλληψη του έργου. Η σύμπτυξη του υλικού δίνει σε τμήματα του έργου έναν τροπικό χαρακτήρα, σαν θραύσματα μιας παραδοσιακής μελωδίας παρουσιασμένης με ετερο φωνικές συνηχήσεις. ΑΝΑΡΓΥΡΟΣ ΔΕΝΙΟΖΟΣ

Ilias Sakalak

12 Αργυρώ Σειρά Σπύρος Τζέκος Ηλίας Σδούκος Κωνσταντίνος Δεστούνης

13 ΕΚΔΟΣΗ ΟΜΜΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΒΟΛΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΕΛΕΝΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ | ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΛΗΤΩ ΤΣΕΚΟΥΡΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΝΤΥΠΟΥ ΕΛΛΗ ΠΕΤΡΑΝΤΗ | CREATIVE DIRECTOR K2DESIGN | ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΑΧΑΙΡΑ, ΠΑΝΟΣ ΚΑΣΙΑΡΗΣ | ΕΚΤΥΠΩΣΗ PRINTFAIR Ζαχαρίας ΤαρπάγκοςΜαρίνα Κολοβού Ανάργυρος Δενιόζος © Σοφία Μανώλη

14 Rethinking: Xenakis Competition –“Composition for Ensemble” Διεθνής Διαγωνισμός Σύνθεσης της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών Ένας από τους κύριους στόχους της Ένωσης Ελλ ή νων Μουσουργ ώ ν (έ τος ιδρ ύ σεως 1931) είναι η αν ά δειξη και προβολ ή της σ ύ γχρονης καλλιτεχνικ ή ς δημιουργ ί ας στην Ελλ ά δα και στο εξωτερικ ό . Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας του διεθνούς φορέα Meta–Xenakis (https://meta-xenakis.org/) για τον εορτασμό της επετείου των 100 ετών από τη γέννηση του Ιάννη Ξενάκη, και ύστερα από πρόταση του ομότιμου καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου, Γραμματέα του Δ.Σ. και διευθυντή του Κέντρου Ερευνών και Τεκμηρίωσης του Ωδείου Αθηνών, Χάρη Ξανθουδάκη, η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών διοργάνωσε τον διεθνή διαγωνισμό σύνθεσης Rethinking: Xenakis Composition Competition (Re:X). Στο διαγωνισμό συμμετείχαν συνθέτες από όλο τον κόσμο, κάθε εθνικό τητας και κάθε ηλικίας, οι οποίοι δημιούργησαν έργα μουσικής δωματίου αναστοχαζόμενοι τα επιτεύγματα του σπουδαίου δημιουργού. Οι συνθέσεις υποβλήθηκαν σε διεθνή επιτροπή, η οποία επέλεξε τρία έργα για τα ισάριθμα βραβεία. Τιμώντας τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Ιάννη Ξενάκη, ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής απονέμει τα βραβεία του διεθνούς διαγωνισμού στους συνθέτες Κωνσταντίνο Χαλιάσα, Φανή Κοσώνα και Κωνσταντίνο Αγουρίδη. α΄ βραβείο στον Κωνσταντίνο Χαλιάσα για το έργο του Κάρμη β΄ βραβείο στη Φανή Κοσώνα για το έργο της Allila γ΄ βραβείο στον Κωνσταντίνο Αγουρίδη για το έργο του Φως

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ