Ola einai opera

ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ

2020 21

@ THANASSIS NETAS

© Christina Georgiadou

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΟΠΕΡΑ!

@ THANASSIS NETAS

01.11.2020

ΑΙΘΟΥΣΑ BANQUET

ΙΔΕΑ / ΚΕΙΜΕΝΟ / ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ Μιχαέλλα Χατζηαγγέλου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Σοφία Τοπούζη ΣΚΗΝΟΘΕΤΙΚΗ-ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΦΩΤΙΣΜΟΙ Ηλίας Καρελλάς ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ Μαρία Μπαλούτσου ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ Σοφία Κατσουλιέρη (MMA) ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΒΕΣΤΙΑΡΙΟΥ Ελένη Μιχάλη (MMA) ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ ΟΠΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Ιωάννα Γιαννούλη ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Αλέξανδρος Τσερέπας

ΟΔΥΣΣΕΑΣ Δημήτρης Μακαλιάς ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ Αντιγόνη Ψυχράμη ΣΟΠΡΑΝΟ Όλγα Παπακωνσταντίνου ΤΕΝΟΡΟΣ Γιάννης Καλύβας ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ Γιάννης Αερινιώτης

Το οπτικό υλικό της παράστασης περιλαμβάνει πλάνα από την προετοιμασία της όπερας Ο Νάνος του Αλεξάντερ φον Τσεμλίνσκυ, που ανέβηκε στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη τον Οκτώβριο του 2007.

Η παραγωγή υλοποιείται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στο πλαίσιο των μέτρων στήριξης της καλλιτεχνικής παραγωγής λόγω του COVID19.

@ THANASSIS NETAS

4

Τ

ο «Όλα είναι όπερα» γεννήθηκε μαζί με τον πρώτο μου γιο, Οδυσσέα, και μεγάλωσε μαζί του. Καθώς εργάζομαι στο χώρο του θεάματος και πολλές φορές τον είχα πλάι μου κατά τη διάρκεια των παραστάσεων, έπρεπε να απαντώ σε δεκάδες ερωτήσεις του κάθε φορά. Αυτό που άρχισε ως παιχνίδι ερωταπαντήσεων στην μπανιέρα του σπιτιού μας μετασχηματίστηκε σταδιακά στο μυαλό μου σε μια ευκαιρία να εξοικειωθούν τα παιδιά στη χώρα μας με την όπερα. Ήξερα πως υπάρχει κενό, και αποφάσισα να μεταφέρω κάποιες ερωτήσεις του Οδυσσέα στο χαρτί. Το αμέσως επόμενο σημαντικό κομμάτι ήταν η εικονογράφηση. Την ανέλαβε ο Θανάσης Νέτας, οικογενειακός φίλος και παππούς της Αλεξάνδρας, φίλης του Οδυσσέα και παρέας του, πια, εντός κι εκτός ιστορίας. Γεμάτο πλούσιες κόκκινες αυλαίες, σκηνικά, κοστούμια, μουσικά όργανα, σοπράνο και τενόρους το βιβλιαράκι μας έγινε πραγματικότητα και, ψάχνοντας τρόπο να φτάσει στα μάτια και τα αυτιά κι άλλων παιδιών, κατατέθηκε ως πρόταση εκπαιδευτικού προγράμματος στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Μιχαέλλα Χατζηαγγέλου

5

@ THANASSIS NETAS

6

Ό

ταν πριν χρόνια έφτασε στα χέρια μου το βιβλιαράκι με μια εικονογραφημένη ιστορία της Μιχαέλλας Χατζηαγγέλου, ήξερα αυτομάτως πως κρατούσα τη μαγιά για να δημιουργήσουμε ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα γνώριζε σε μικρούς και μεγάλους όχι μόνο όσα διαδραματίζονται πάνω στη σκηνή, αλλά και όλα όσα συμβαίνουν πίσω από την αυλαία και τις κουίντες κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας μιας σκηνικής παραγωγής. Η όπερα δεν απέχει πολύ από την καθημερινή μας ζωή, όσο κι αν το πιο γνωστό ρεπερτόριό της διαδραματίζεται σε παλαιότερες εποχές. Είναι μια ζωντανή πηγή δημιουργίας και σήμερα γράφονται όλο και περισσότερα έργα που πραγματεύονται καθημερινές καταστάσεις. Ως μουσικό και θεατρικό είδος, είναι το πιο σύνθετο, αλλά και το πιο ολοκληρωμένο. Τα βήματα και ο χρόνος που χρειάστηκαν μέχρι να διαμορφώσουμε το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού μας προγράμματος και να το μεταμορφώσουμε στην παράσταση που θα δείτε επί σκηνής, δεν απέχουν πολύ από τη δημιουργική διαδικασία του ανεβάσματος μιας όπερας. Έτσι, με αφορμή ένα παιδικό παιχνίδι στην μπανιέρα, κατά τη διάρκεια του βραδινού μπάνιου, ανοίγουμε την αυλαία και σας προσκαλούμε να τραγουδήσουμε παρέα «όλα είναι όπερα». Σοφία Τοπούζη 7

@ THANASSIS NETAS

8

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΟΠΕΡΑ Οδηγός επιβίωσης Όσα πρέπει να γνωρίζεις για την όπερα και πώς να αποφύγεις τις παρεξηγήσεις

1. Τι ΔΕΝ είναι όπερα Θα μπορούσα να σου απαριθμήσω ένα σωρό πράγματα, διαψεύδοντας τον τίτλο. Όμως θα αρκεστώ σε ένα θεμελιώδες: η όπερα ΔΕΝ είναι βαρετή! Είναι ένα σούπερ σόνικ ρόλερ κόστερ στις πιο απίθανες ιστορίες, που ακόμη και αν στην αρχή σού φανούν συνηθισμένες, κοίτα να δεις πώς γίνεται και καταφέρνουν πάντα να σε εκπλήσσουν. Η όπερα ΔΕΝ είναι φυσιολογική: το έργο είναι φτιαγμένο από νότες, οι ηθοποιοί τραγουδούν συνέχεια, ή σχεδόν συνέχεια, ζωντανά, με τη συνοδεία μουσικών οργάνων (δεν καταλαβαίνω πώς το κάνουν για τόση ώρα, σε τέτοια ένταση και δεν κλείνει η φωνή τους!), κινούνται πάνω στη σκηνή διαρκώς, άλλοτε πολύ γρήγορα και άλλοτε απελπιστικά αργά, χορεύουν πολύ συχνά (μόνοι τους ή παρέα με χορευτές) και αφηγούνται έτσι όλα όσα τους συμβαίνουν μέσα σε μια γενικότερη υπερβολή: γελάνε ή κλαίνε δυνατά, ερωτεύονται παράφορα, δρουν παρορμητικά, θυσιάζουν τη ζωή τους για τα ιδανικά τους, σκαρφίζονται αδιανόητες φάρσες ή πέφτουν στα πιο ακραία λάθη, και γενικά η συμπεριφορά τους μοιάζει σε ένταση με αυτή που σου απαγορεύει –συνήθως– η δασκάλα μέσα στην τάξη!

2. Ο Συνθέτης είναι ο δημιουργικός νους πίσω από τη μουσική Όπως και αν τον φανταστείς – έναν σοφό γέροντα με λευκή γενειάδα και ραβδί κουφοξυλιάς, όπως ο Ντάμπλντορ στον «Χάρι Πότερ» ή μια αντισυμβατική νεαρή ιδιοφυΐα με τατουάζ, ο συνθέτης (ή η συνθέτρια) είναι ένα πλάσμα που σκέφτεται 9

μουσικά: τα πάντα μέσα του μεταφράζονται σε μελωδίες και ηχοχρώματα των οργάνων, σε ρυθμό και κίνηση των φωνών. Η πηγή έμπνευσης για να γράψει μουσική μπορεί να είναι οτιδήποτε (να τος πάλι ο τίτλος «Όλα είναι όπερα»…!): ένα πραγματικό περιστατικό, ένα επεισόδιο βγαλμένο από τη ζωή (που λέει και η γιαγιά μου), ένα λογοτεχνικό έργο, ένα ποίημα, ένα άρθρο από εφημερίδα, ή ακόμα και μια μέρα που ξεκίνησε με ένα κωμικό γλίστρημα... στην μπανιέρα! Αν κοιτάξουμε λίγο καλύτερα, θα ανακαλύψουμε μιαν ανεκπλήρωτη επιθυμία, ένα τρελό όνειρο, μια πολύτιμη ανάμνηση, ίσως κάποιο φόβο… η μουσική είναι εκεί για να εκφράσει τα πιο διαφορετικά συναισθήματα με μοναδικό τρόπο (αφού κανένας σπουδαίος συνθέτης δεν μοιάζει με κάποιον άλλο), μέσα από την αρμονική συνύπαρξη οργάνων και φωνών. Στόχος του συνθέτη είναι ο τρόπος του να μας κάνει «νόημα», να καταλαβαίνουμε δηλαδή το κίνητρο και τον ενθουσιασμό του για την ιστορία, τους χαρακτήρες, για όλα όσα περνούν από το μυαλό του. Για να συμβεί αυτό το επικοινωνιακό θαύμα στην όπερα, χρειαζόμαστε… λόγια. Και ενώ σε ένα τραγούδι ο στιχουργός είναι αυτός που καλείται να γράψει τους στίχους (συχνά σε ομοιοκαταληξία, για να μην μπερδευόμαστε και να τους απομνημονεύουμε εύκολα), στην περίπτωσή μας, ο συνθέτης επικαλείται τη βοήθεια του λιμπρετίστα: αυτή η ευφάνταστη ιταλική λέξη χαρακτηρίζει τον άνθρωπο που γράφει το λιμπρέτο – στην κυριολεξία το λιμπρέτο σημαίνει μικρό βιβλίο και πολύ συχνά στα προγράμματα της όπερας υπάρχει ολόκληρο και μεταφρασμένο στα ελληνικά ή προβάλλεται όσο παίζεται το έργο σε υπέρτιτλους (η έκφραση με ελληνικούς υπέρτιτλους αυτό σημαίνει). Τόσο σημαντικό είναι να καταλαβαίνεις τι ακούς! Ο λιμπρετίστας οργανώνει την υπόθεση του έργου σε πράξεις, τις πράξεις σε σκηνές ή εικόνες και αποφασίζει το ύφος της γλώσσας που θα χρησιμοποιήσει κάθε χαρακτήρας. Το λιμπρέτο της όπερας μπορεί να γραφτεί σε οποιαδήποτε γλώσσα, 10

ωστόσο τα ιταλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά και τα ρωσικά είναι οι γλώσσες που πιο συχνά απαντούν στη μακρά ιστορία της όπερας, βασικά δηλαδή στις όπερες που γράφτηκαν πολύ προτού γεννηθείς εσύ ή οι γονείς σου!

3. Η όπερα για τις φωνές μοιάζει με… εργοστάσιο σοκολάτας! Άπειροι συνδυασμοί από γεύσεις και υλικά: η πλούσια κρέμα της πικρής σοκολάτας πασπαλισμένη με τρούφα κακάο και τριμμένο αμύγδαλο, η τραγανιστή κρούστα και το διακριτικό άρωμα της λευκής σοκολάτας, το λαχταριστό μπισκότο στη σοκολάτα γάλακτος, το ροζ πιπέρι, η καραμέλα και το φιστικοβούτυρο… Έτσι και οι φωνές φανερώνουν στην όπερα μια πανδαισία μουσικών γεύσεων: Μια φωνή είναι άλλοτε βελούδινη και κρεμώδης, άλλοτε λεπτή και ανάλαφρη. Άλλοτε κινείται στη μουσική στρατόσφαιρα, εκπέμποντας ανησυχητικές συχνότητες προς εξωγήινους (όπως η σοπράνο που τραγουδά τη Βασίλισσα της Νύχτας στον «Μαγικό αυλό» του Μότσαρτ), άλλοτε κατεβαίνει στα έγκατα της γης, δονώντας ως ηλεκτρικό μπάσο ολόκληρο το σκηνικό! Τόσο οι γυναικείες όσο και οι ανδρικές φωνές χωρίζονται παραδοσιακά σε ψηλές και χαμηλές, ανάλογα με τις νότες που προτιμούν να τραγουδούν: έτσι σοπράνο ή υψίφωνος είναι η λέξη που χρησιμοποιούμε γενικά για την ψηλή γυναικεία φωνή και τενόρος είναι η αντίστοιχη ψηλή ανδρική φωνή. Η χαμηλή φωνή στις γυναίκες ονομάζεται μετζοσοπράνο ή μεσόφωνος και η ακόμη χαμηλότερη άλτο. Στους άνδρες αντίστοιχα έχουμε τους βαρύτονους και τους βαθύφωνους ή μπάσους. Ωστόσο, καλό είναι να θυμάσαι ότι αυτές οι γενικές κατηγορίες κρύβουν μέσα τους πολλές ακόμη λεπτές διακρίσεις, ακριβώς όπως στην αγαπημένη σου σοκολάτα η γεύση που κατακλύζει το στόμα σου δεν είναι μόνο μία: κάποιες φωνές αγαπούν το κλάμα, ο θρήνος ή το παράπονο είναι πιο κοντά στη φύση τους, γι’ αυτό τις ονομάζουμε δραματικές. Άλλες αγαπούν το γέλιο και 11

12

@ THANASSIS NETAS

το φως, γι’ αυτό τις ονομάζουμε ελαφριές. Σε κάθε περίπτωση, ένας ρόλος στην όπερα σπάνια περιγράφεται ικανοποιητικά μόνο από τους τεχνικούς όρους που μιλούν για την έκταση της φωνής (δηλαδή πόσο χαμηλά ή πόσο ψηλά φτάνει κανείς σε νότες), όπως και εσύ δυσκολεύεσαι να πεις τι σου αρέσει στη σοκολάτα λέγοντας μόνο ότι είναι μαύρη ή λευκή. Το συναρπαστικό στην όπερα είναι ότι έχεις την ευκαιρία να ακούσεις τα χρώματα, τη δυναμική και την ομορφιά των εκπαιδευμένων αυτών φωνών σε άριες (δηλαδή σε μονολόγους, όπου μόνο ένας τραγουδιστής / ή μια τραγουδίστρια ερμηνεύουν τη μουσική και το λιμπρέτο), σε ντουέτα (δύο μαζί τραγουδούν παρέα), σε τρίο (τρεις μαζί), σε κουαρτέτο (τέσσερις), σε κουιντέτο (πέντε), σε σεστέτο (έξι), σε.. ουφ κουράστηκα, κατάλαβες, έτσι; Όταν είναι πραγματικά πολλοί οι τραγουδιστές, τότε έχουμε τα μέρη της χορωδίας, μιας μεγαλύτερης παρέας που παίζει συνοδευτικό αλλά σημαντικό ρόλο στη δράση, στηρίζοντας τους πρωταγωνιστές που τους ονομάζουμε και σολίστες (επειδή τραγουδούν σόλο, δηλαδή και μόνοι τους!). Εκτός από τις άριες και τα ντουέτα, τρίο κτλ., όπου τα λόγια της λυρικής μελωδίας είναι περιορισμένα ή επαναλαμβάνονται, στην όπερα η υπόθεση εξελίσσεται μέσα από τα διαλογικά (ή και μονολογικά) ρετσιτατίβο (ακόμη μια ιταλική λέξη, από το ρήμα recitare που σημαίνει απαγγέλλω). Φαντάσου το ρετσιτατίβο ως μια στιγμή… ραπ μέσα στο έργο! Οι ερμηνευτές μιλούν με συγκεκριμένο ρυθμό και σε συγκεκριμένο τόνο, βοηθώντας έτσι να προχωρήσει η δράση.

4. Η Ορχήστρα είναι μια μεγάλη οικογένεια Η καρδιά της όπερας χτυπά εκεί όπου γεννιέται η μουσική της. Μπορείς να φανταστείς τη μουσική που ανεβαίνει στη σκηνή από το πιτ της ορχήστρας (το σκάμμα, έτσι ονομάζουμε το χαμηλότερο επίπεδο μπροστά από τη σκηνή όπου παίζουν 13

τα όργανα) σαν τον άνεμο που ταξιδεύει τις φυσαλίδες της υποθετικής μας μπανιέρας... Ο συνθέτης είναι, κατά κανόνα, ελεύθερος να επιλέξει ένα συνδυασμό οργάνων από διαφορετικές οικογένειες και παραδόσεις, ανάλογα με το ύφος, την εποχή και τις προτιμήσεις του (η κλασική ορχήστρα αποτελείται από τις οικογένειες των εγχόρδων, των πνευστών, ξύλινων και χάλκινων, και των κρουστών, ενώ σε πιο σύγχρονα έργα συναντάμε ακορντεόν, κιθάρες... ακόμα και μπουζούκι!). Η ορχήστρα συνοδεύει τους ερμηνευτές, δημιουργώντας το ιδανικό ηχητικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα εκφράσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις του χαρακτήρα τους. Για παράδειγμα, ένας κυματιστός ψίθυρος από τα βιολιά μπορεί να σημαίνει για την πρωταγωνίστρια που περιμένει στο μπαλκόνι τον καλό της το θρόισμα των φύλλων μέσα στη νύχτα, ή ένα σάλπισμα της τρομπέτας το τέλος κάποιας μακρινής γιορτής, ή ακόμα τα τύμπανα που δονούνται ρυθμικά ένα εμβατήριο πολέμου. Εκτός από τον συνοδευτικό της ρόλο, η ορχήστρα παίζει την εισαγωγή στην όπερα, ένα οργανικό κομμάτι αυτόνομο μέσα στο έργο, που συχνά ερμηνεύεται και μόνο του στο πλαίσιο μιας συναυλίας. Επικεφαλής της είναι ο άνθρωπος-θρύλος, ο γητευτής των ήχων, ο ένας και μοναδικός παντογνώστης της όπερας, ο μαέστρος ή αλλιώς ο διευθυντής της ορχήστρας. Μη σας ξεγελά που δεν παίζει κάποιο όργανο ή που δεν βρίσκεται πάνω στη σκηνή, αλλά μέσα στο σκάμμα μπροστά από την ορχήστρα. Η εξουσία του είναι απεριόριστη, ακριβώς όπως και η ευθύνη του. Όχι μόνο είναι υπεύθυνος για τη μουσική εξέλιξη του έργου την ώρα της παράστασης (καθορίζει μετρώντας με τα χέρια του ή την μπαγκέτα –το ραβδάκι που λέγαμε και πιο πάνω– το τέμπο, ρυθμίζοντας τη συνολική μουσική …κυκλοφορία τόσο επί σκηνής όσο και κάτω από αυτήν, δηλαδή ποιος μπαίνει, ποιος βγαίνει, πού και πότε, κτλ.), όχι μόνο γίνεται ο ήρωας της βραδιάς, σώζοντας όπου χρειάζεται από πνιγμό τη σοπράνο 14

που παρέλειψε να πάρει σωστή αναπνοή για να τελειώσει με αξιοπρέπεια την κορόνα της (την κρατημένη νότα της, δηλαδή) στο τέλος της άριας, αλλά ο ρόλος του είναι εξίσου σημαντικός στη διάρκεια των προβών: με την ανεκτίμητη βοήθεια του κορεπετίτορα, του γενναίου πιανίστα που αναλαμβάνει να διδάξει στους τραγουδιστές το ρόλο τους και να τους συνοδεύσει στις σκηνικές τους πρόβες, ο μαέστρος σμιλεύει το ύφος και τη φωνητική ποιότητα κάθε χαρακτήρα και ερμηνεύει το όραμα του συνθέτη για το έργο του.

5. Η δημιουργική ομάδα: από τον Σκηνοθέτη στον Τεχνικό σκηνής Πράγματι, η κυριαρχία του μαέστρου θα ήταν απόλυτη, αν δεν τον συναγωνιζόταν επάξια στη μάχη για τον τίτλο του οπερόβιου VIP ο σκηνοθέτης: αν ο μαέστρος ερμηνεύει το μουσικό όραμα του συνθέτη, ο σκηνοθέτης αναλαμβάνει να ζωντανέψει αυτό το όραμα ως θέαμα, κάνοντας επιλογές για όλα όσα αφορούν τη σκηνή: καθορίζει τον τρόπο που θα κινηθεί ένας χαρακτήρας, τις σχέσεις και τη διάδραση των προσώπων, τον σκηνικό χώρο και χρόνο, ακόμη και την εποχή στην οποία θα μεταφερθεί η υπόθεση της όπερας. Ο σκηνοθέτης μπορεί να ζητήσει από τον τραγουδιστή να τραγουδήσει με την πλάτη γυρισμένη στο κοινό, με το κεφάλι κρεμασμένο ανάποδα στην πιο άβολη στάση που μπορείς να φανταστείς, αν πιστεύει ότι αυτό εξυπηρετεί το σύμπαν που θέλει να προβάλει. Σε αυτήν τη διαδικασία και με την καθοδήγησή του, ένα ολόκληρο επιτελείο καλλιτεχνών συμπράττει για την πραγματοποίηση του σκηνοθετικού οράματος. Τελικά φαίνεται πως η όπερα είναι ένας τόπος συνάντησης πολλών οραμάτων και οραματιστών! Στη δημιουργική ομάδα του σκηνοθέτη συναντάμε διάφορες ειδικότητες, που η καθεμία φροντίζει και ένα κομμάτι της παραγωγής: ο σκηνογράφος σχεδιάζει τη σκηνή, ζωντανεύοντας τον σκηνικό χώρο. Φαντάζεται και σχεδιάζει τα σκηνικά, τα 15

έπιπλα και άλλα σταθερά ή κινητά αντικείμενα που συνθέτουν τον κόσμο του έργου. Την κατασκευή τους αναλαμβάνουν ειδικοί τεχνίτες. Ένας από αυτούς είναι και ο ζωγράφος, ένας μάγος με πινέλο αυτή τη φορά: ζωγραφίζει τα ίδια τα σκηνικά, βάφοντάς τα με ένα χρώμα ή φτιάχνοντας μια ολόκληρη εικόνα. Είναι αυτός που δημιουργεί το φόντο μιας σκηνής, τον ορίζοντα που βλέπουμε στο βάθος, ένα ηλιοβασίλεμα ή έναν έναστρο ουρανό. Ενώ ο ζωγράφος ασχολείται με τις επιφάνειες, ο πλαστικός ζωγράφος δημιουργεί τα μέρη του σκηνικού που είναι ανάγλυφα καθώς και όλα τα γλυπτά αντικείμενα, εφόσον υπάρχουν. Ο κατασκευαστής των ειδών φροντιστηρίου ασχολείται με τα κινητά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται για να παιχτεί το έργο, όπως τεράστια ψεύτικα λουλούδια, μάσκες, βασιλικά σκήπτρα κ.ά. Τα αντικείμενα αυτά ονομάστηκαν έτσι και γιατί φροντίζουν να παιχτεί το έργο αλλά και γιατί πρέπει να φροντιστούν μετά το τέλος κάθε παράστασης, ώστε το έργο να μπορεί να ξαναπαιχτεί! Ενώ ο σκηνογράφος ντύνει τον σκηνικό χώρο, ο ενδυματολόγος μεταμορφώνει με τα κοστούμια του τους ερμηνευτές, δημιουργώντας τα στο ατελιέ του: εκεί μια στρατιά από έμπειρους ράφτες και μοδίστρες εκπληρώνουν ο καθένας τη δική του αποστολή, ακολουθώντας έναν τρόπο εργασίας με συγκεκριμένους κανόνες. Τα διάφορα υφάσματα επιλέγονται, κόβονται σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο, ράβονται και συνταιριάζονται από τους κατασκευαστές ενδυμάτων, πριν ξεκινήσουν οι πρόβες με τους καλλιτέχνες που θα τα φορέσουν. Όταν τελειώσουν, τα κοστούμια φυλάσσονται στο βεστιάριο. Την εμφάνιση των ερμηνευτών ολοκληρώνουν το μακιγιάζ και οι περούκες, δύο πολύ σημαντικές ειδικότητες στο χώρο του θεάματος, καθώς ένα μεγάλο μέρος της μεταμόρφωσης για ένα ρόλο βασίζεται στην εξωτερική εμφάνιση. Ο σχεδιαστής κομμωτής και ο περουκιέρης αναλαμβάνουν να δημιουργήσουν από χτενίσματα εποχής ως εντελώς… σουρεαλιστικά σχέδια 16

στα μαλλιά των ερμηνευτών ή πρωτότυπες περούκες από φτερά σπάνιων πουλιών! Ο σχεδιαστής του μακιγιάζ έρχεται να προσθέσει την τέχνη του σβήνοντας ή εντείνοντας τα σημάδια του χρόνου ανάλογα με την ηλικία του ρόλου, μετατρέποντας για παράδειγμα έναν φυσιολογικό άνθρωπο σε ξωτικό και μια νεαρή κοπέλα σε γριά Τσιγγάνα. Την εικόνα συμπληρώνει ο ράφτης καπέλων που ασχολείται με οτιδήποτε φοριέται στο κεφάλι, από παράξενα σχέδια καπέλων ή ιστορικά καπέλα εποχής, μέχρι διαδήματα, λουλουδάτα στεφάνια, κορδέλες κ.ά. Ασφαλώς, πρέπει και να τα βλέπεις όλα αυτά και μάλιστα με τον τρόπο που αποφασίζει ο σκηνοθέτης: το φως είναι κομμάτι του χώρου και του χρόνου της σκηνής. Μπορεί να δημιουργήσει απόσταση, να ξεγελάσει, να κρύψει ή να αποκαλύψει. Οι φωτισμοί της παράστασης σχεδιάζονται από τον φωτιστή και εκτελούνται από έμπειρους τεχνικούς. Ο φωτιστής είναι επίσης υπεύθυνος για τα ειδικά εφέ, όπως η φωτιά ή οι αστραπές μιας καταιγίδας. Από την άλλη, ο τεχνικός φωτισμού δεν βάζει απλώς μια σκάλα για να μετακινήσει τους προβολείς: είναι υπεύθυνος για την λειτουργία των φωτισμών ασφαλείας στην αίθουσα, τις σκάλες και την έξοδο κινδύνου, όπως επίσης και για την πυρασφάλεια του χώρου. Σε περίπτωση περιοδείας, ο τεχνικός φωτισμού φορτώνει τον φωτιστικό εξοπλισμό στο φορτηγό, στήνει και ξεστήνει τα φώτα, επιμελείται τα καλώδια και την κονσόλα. Την ώρα της παράστασης, στις κουίντες, δηλαδή αριστερά και δεξιά της σκηνής, σε χώρο που δεν είναι ορατός από τους θεατές, μια ολόκληρη στρατιά μηχανικών σκηνής υπό τις οδηγίες του διευθυντή σκηνής κάνουν τα ταχυδακτυλουργικά τους για να φτάσει σε σένα ανεμπόδιστα και συντονισμένα η μαγεία του θεάματος: ο σχαρίστας χειρίζεται τους μηχανισμούς που δίνουν κίνηση στα μέρη του σκηνικού προς όλες τις κατευθύνσεις και μπορεί να είναι μηχανοκίνητοι ή ηλεκτροκίνητοι. Η αποστολή του είναι να συναρμολογεί και να στήνει τα σκηνικά (φαντάσου πόσο βαριά είναι κάποια), να τα στηρίζει και να τα ανεβοκατεβάζει

17

18

@ THANASSIS NETAS

από τα σταγκόνια (τις μεταλλικές μπάρες οροφής πάνω από τη σκηνή), να ανεβαίνει σε σκαλωσιές, κάποτε πολύ ψηλές! Και αν στη διάρκεια της παράστασης ο μηχανικός σκηνής είναι υπεύθυνος για όλες τις αλλαγές του σκηνικού, η ενδύτρια βοηθά τους τραγουδιστές, κάποιες φορές σε χρόνο ρεκόρ, να αλλάξουν το κοστούμι τους… Φαντάσου μέσα σε λίγα μόνο λεπτά, πάνω από τριάντα χορωδοί να πρέπει να παρουσιαστούν στην επόμενη σκηνή με διαφορετικά ρούχα και μακιγιάζ! Αλλά και πριν την παράσταση, η ενδύτρια φροντίζει να είναι καθαρά και καλοσιδερωμένα τα κοστούμια των τραγουδιστών και να έχουν όλα τα αξεσουάρ για κάθε αλλαγή. Την εντυπωσιακή αυτή ομάδα συμπληρώνει ο ταμίας του θεάτρου και οι ταξιθέτες που αναλαμβάνουν να μας οδηγήσουν στη θέση μας στην πλατεία (όχι της γειτονιάς σου, έτσι λέμε το χώρο με τις σειρές καθισμάτων που βρίσκεσαι τώρα!) ή στον εξώστη (το μπαλκόνι από πάνω σου). Σίγουρα κάποιον ξεχνάω… Α! προφανώς… εσένα! Γιατί χωρίς τη δική σου συμμετοχή και το χειροκρότημα στο τέλος, τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε νόημα…

Έτοιμοι λοιπόν;! Φύγαμε για μια «βουτιά στην μπανιέρα»! Μάιρα Μηλολιδάκη

19

ΜΙΧΑΕΛΛΑ ΧΑΤΖΗΑΓΓΕΛΟΥ Γεννήθηκε το 1978 στο Βόλο. Σπούδασε θέατρο στην Αθήνα στο Θεατρικό Εργαστήρι του Βασίλη Διαμαντόπουλου και το Θέατρο των Αλλαγών και στο Λονδίνο στη Royal Central School of Speech and Drama. Διετέλεσε διευθύντρια σκηνής στις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004», στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου κ.α. Τα τελευταία χρόνια, ασχολείται, μεταξύ άλλων, με τη συγγραφή κειμένων ανθρωποκεντρικών τελετών. ΣΟΦΙΑ ΤΟΠΟΥΖΗ Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Είναι απόφοιτος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κάτοχος MSc στην Πολιτισμική Πληροφορική και Πολιτισμική Διαχείριση (Πανεπιστήμιο Κρήτης) και διδακτορικού στην Κλασική Αρχαιολογία και Πολιτιστική Διαχείριση (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Από το 2004 δραστηριοποιείται στο χώρο των Πολιτιστικών Παραγωγών, αρχικά ως υπεύθυνη οργάνωσης παραγωγών μουσικών συνόλων και από το 2009 ως μέλος της Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Παράλληλα, από τον Ιανουάριο του 2013 είναι υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, με αρμοδιότητα να σχεδιάζει και ενίοτε να παρουσιάζει η ίδια τις εκπαιδευτικές δράσεις του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών για μικρούς και μεγάλους

20

ΗΛΙΑΣ ΚΑΡΕΛΛΑΣ Ξεκίνησε την πορεία του στο θέατρο σκιών το 1996. Το 2002, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, δίνει μια ανανεωτική πνοή στο Θέατρο για Παιδιά και Νέους, δημιουργώντας πρωτοποριακές παραστάσεις, όπου συνυπάρχουν αρμονικά επί σκηνής ο ηθοποιός, η σκιά, η κούκλα, η μάσκα, τα πολυμέσα και η ζωντανή μουσική. Ως σκιοπαίκτης και σκηνοθέτης, έχει αποκτήσει πλέον μια μοναδική ταυτότητα στο χώρο του θεάματος. Στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σκηνοθετεί και συμμετέχει, τα τελευταία επτά χρόνια, σε παραστάσεις στον καθιερωμένο κύκλο εκδηλώσεων «Χριστούγεννα στο Μέγαρο», ενώ από το Νοέμβριο του 2018 παρουσίασε για δύο χρονιές το επιτυχημένο πρότζεκτ «Το σπίτι του Καραγκιόζη». Έχει συνεργαστεί επίσης με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, το Φεστιβάλ Αθηνών και το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Συμμετέχει σε φεστιβάλ και εκδηλώσεις όλης της χώρας. Διοργανώνει εργαστήρια και σεμινάρια για το θέατρο σκιών για μαθητές και εκπαιδευτικούς. Για τις παραστάσεις του έχει τιμηθεί με βραβεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΚΑΛΙΑΣ Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981. Αριστούχος απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και απόφοιτος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει παίξει στις θεατρικές παραστάσεις: Κι από Σμύρνη… Σαλονίκη (σκην. Μ. Ντενίση), Ολόκληρος ο Σαίξπηρ απόψε (σκην. Δ. Μυλωνάς), Cock (σκην. Μ. Θεοχάρης), Tailor Made Comedy, Γδύστε τη μαμά (σκην. Λ. Γιοβανίδης), Τι ζούμε (σκην. Γ. Σαρακατσάνης), Το αγόρι με τη βαλίτσα (σκην. Η. Καρελλάς), Σμύρνη μου αγαπημένη (σκην. Μ. Ντενίση), Smiley (σκην. Μ. Πετούσης), Ότι… τι (σκην. Γ. Γιαννακόπουλος), Τα Ψηλά Βουνά (σκην. Β. Μαυρογεωργίου), Εδώ και τώρα (σκην. Μ. Θεοχάρης), Κωμικό Μπουμ (σκην. Λ. Φισφής), Σε θέλω δίπλα μου (σκην. Μ. Θεοχάρης), Τα Μούτρα (σκην. Κ. Αρβανιτάκης), Πήτερ Παν (σκην. Νανά Νικολάου), Φωνάζει ο κλέφτης (σκην. Β. Μυριανθόπουλος), Κατσαρίδα (σκην. Κ. Γάκης), Η Πηνελόπη Δέλτα συναντάει τον Μάγκα (σκην. Μ. Ντενίση), Rent (σκην. Θ. Μαρσέλλου), Ηρακλής Μαινόμενος (σκην. Μ. Μαρμαρινός), Ο καλύτερος τρόπος να ζεις (σκην. A. Γαλέος), Ο έμπορος της Βενετίας (σκην. Β. Μαυρογεωργίου - Κ. Γάκης), Χοντροί άντρες με φούστες (σκην. Χ. Καρχαδάκης), Τρωάδες (σκην. Ν. Κοντούρη), Sabine-X (σκην. Ανέστης Αζάς), Το ημέρωμα της στρίγγλας (σκην. Κ. Αρβανιτάκης), ΒάτραΧοι (σκην. Δ. Λιγνάδης), Ηρακλείδαι (σκην. Δ. Κωνσταντινίδης), Νούμερο 17 (σκην. Κ. Σακκάς), Ρουμπελστίλτσκιν (σκην. Γ. Μόσχος), Το Γαλάζιο Πουλί (σκην. Κ. Μεγαπάνος), Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (σκην. Κ. Ρήγος), Σχεδίασμα Β΄ (σκην. Κ.

Ρήγος), καθώς και σε μουσικοθεατρικές παραστάσεις με τους Άγαμους Θύτες (σκην. Ι. Μιχαηλίδης). Έχει συμμετάσχει στις τηλεοπτικές σειρές: Θα γίνει της πολυκατοικίας (ΣΚΑΪ), 10 Μικροί Μήτσοι (ΑΝΤ1), Your face sounds familiar (ANT1), Μοντέρνα οικογένεια (MEGA), Just the 2 of us (MEGA), Κάψε το σενάριο (MEGA), Η γενιά των 592 ευρώ (MEGA), Λάκης ο Γλυκούλης (MEGA), Steps (ANT1), Έχω ένα μυστικό (ALPHA), Safe Sex (MEGA), Ο φάρος (ANT1), Ο θησαυρός της Αγγελίνας (ΝΕΤ) κ.ά. Επίσης, στις ζωντανές τηλεοπτικές εκπομπές: Τι λέει; (Alpha) και Στα καλά καθούμενα (Εpsilon). Συμμετείχε στις ταινίες μεγάλου μήκους Army Baby (σκην. Γ. Κορδέλλας), The Yarn (τούρκικης παραγωγής, σκην. G. Pehlivanoğlu), Luger (σκην. Κ. Χαραλάμπους), Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης (σκην. Β. Μυριανθόπουλος), Goldfish (σκην. Θ. Τσαβλής), J.A.C.E. (σκην. Μ. Καραμαγγιώλης), Οι Αδιάφοροι (σκην. Γ. Ανδρέου), Το πέταγμα του κύκνου (σκην. Ν. Τζίμας) και σε ταινίες μικρού μήκους. Έχει σκηνοθετήσει τις παραστάσεις: Nordost του Τ. Μπουχστάινερ και Οι 100 ρόλοι που δεν πρόλαβα να παίξω του Δ. Φραγκιόγλου. ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΨΥΧΡΑΜΗ Γεννήθηκε στην Αθήνα στο 1987. Απόφοιτος της δραματικής σχολής «Μαίρη Βογιατζή Τράγκα» και κάτοχος του dip LCM (Performing in music theatre). Ασχολείται με το τραγούδι από το 1991 (Χορωδία Δ. Τυπάλδου). Έχει συμμετάσχει σε συναυλίες στην Ελλάδα με καταξιωμένους καλλιτέχνες (Μ. Θεοδωράκης, Δ. Γαλάνη, Χ. Αλεξίου, Α. Πρωτοψάλτη, Γ. Νταλάρας κ.ά.) και στο εξωτερικό

21

(Πορτογαλία, Μελβούρνη, Σίδνεϋ.) Έχει συμμετάσχει στη δισκογραφία της Χορωδίας του Δ. Τυπάλδου (Λούνα παρκ, Χάρτινο φεγγάρι, Είναι καιρός, Δες τι λαμπρό φεγγάρι, Ολύμπια κ.ά.). Φωνητική κάνει με τον Πάνο Δήμα. Έχει σπουδάσει χορό στις σχολές του Φ. Ευαγγελινού και του Π. Μεταξόπουλου. Έχει συνεργαστεί με τον Γιώργο Νταλάρα στο CD Θεσσαλονίκη Γιάννενα με δυο παπούτσια πάνινα, και σε συναυλίες στην Ελλάδα και την Κύπρο. Τα τελευταία χρόνια συμμετείχε σε μουσικά σχήματα συνεργαζόμενη με τους Δ. Τσακνή, Δ. Μητροπάνο, Β. Παπακωνσταντίνου κ.ά. Έχει συμμετάσχει στις σκηνικές παραγωγές Και με θάνατον και με φως ακαταπαύστως… (σκην. Κ. Γαβράς), Μελωδία της ευτυχίας με την Α. Βουγιουκλάκη (σκην. Ρ. Πατεράκη), Grease (σκην. Θ. Μαρσέλου-Β. Ανδρίτσου), Ο βιολιστής της στέγης με τον Γ. Βαλτινό (σκην. Κ. Τσιάνος), Το μαγαζάκι του τρόμου (σκην. Θ. Μαρσέλου-Β. Ανδρίτσου), RENT (σκην. Θ. Μαρσέλου), Βάκχες (σκην. Δ. Λιγνάδης), Θα σε πάρω να φύγουμε και Θα περάσει και αυτό (σκην. Φ. Ευαγγελινός), Σικάγο (σκην. Σταμάτης Φασουλής), Σε θέλω δίπλα μου και Εδώ και τώρα (σκην. Μ. Θεοχάρης), Ζέβρα πιτζάμα (σκην. Α. Παναγιωτοπούλου), Η παπλωματού και Ο μικρός πρίγκιπας (σκην. Μαριάννα Τόλη), Μόλις χώρισα (σκην. Β. Μυριανθόπουλος), Jesus Christ Superstar (σκην. Θ. Μαρσέλου), Ματίλντα (σκην. Θ. Μαρσέλου), Κι από Σμύρνη… Σαλονίκη (σκην. Μ. Ντενίση). Έχει συμμετάσχει στις τηλεοπτικές σειρές: Μοντέρνα οικογένεια, Κάτω Παρτάλι, Το μικρό σπίτι στο Παγκράτι, Νταντά, Safe Sex.

22

ΟΛΓΑ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Γεννήθηκε στη Λάρισα. Σπούδασε πιάνο και θεωρητικά στο Δημοτικό Ωδείο της πόλης. Στη συνέχεια σπούδασε μονωδία με τη Χριστίνα Γιαννακοπούλου στο Ωδείο Ατενέουμ (δίπλωμα με άριστα παμψηφεί) και μουσικολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Είναι απόφοιτος του Κέντρου Παλαιάς Μουσικής του Ωδείου Αθηνών, όπου μελέτησε φωνητική μουσική του μεσαίωνα, της αναγέννησης και του μπαρόκ με τον Α. Χριστοφέλλη, τον Δ. Κούντουρα και τον Ι. Μαρμαρά. Ως σολίστ και μέλος φωνητικών συνόλων (Σύνολο Κέντρου Παλαιάς Μουσικής, Capella Sancti Pauli, Armonia Atenea κτλ.) έχει εμφανιστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Μουσική Βιβλιοθήκη «Λ. Βουδούρη», στο Τρίτο Πρόγραμμα και αλλού. Το 2019 συνεργάστηκε με την Εθνική Λυρική Σκηνή ως χορωδός στην παραγωγή Ντον Κάρλο, ενώ τον Φεβρουάριο του 2020 συμμετείχε στο μιούζικαλ Into the Woods, ως Ραπουνζέλ (σκην. Δ. Μπογδάνος, μουσ. διεύθυνση: Σ. Σούλης). Έχει συνεργαστεί με συνθέτες και ομάδες αυτοσχεδιασμού (Α. Πορφυριάδης, 6daEXIt Improvisation Ensemble κ.ά.) και έχει εμφανιστεί σε χώρους και φεστιβάλ στην Ελλάδα (Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Σύγχρονης Μουσικής και Ποίησης, Knot Gallery, Φεστιβάλ Moving Silence κ.ά.). Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια λυρικού τραγουδιού με τον Δ. Καβράκο, τον M. Chance, τη Ch. Santon Jeffery, τον Ν. Βασιλείου κ.ά.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΛΥΒΑΣ Αποφοίτησε από το Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ, ενώ παράλληλα ολοκλήρωσε σπουδές πιάνου και μονωδίας στο Αττικό Ωδείο. Συνέχισε στην Ακαδημία Μουσικής του Βύρτσμπουργκ και έπειτα την Ακαδημία Μουσικής και Θεάτρου Μονάχου-Ακαδημία Θεάτρου Άουγκουστ Έβερντινγκ. Υπότροφος της «Ένωσης Ρίχαρντ Βάγκνερ Βύρτσμπουργκ» και του Σωματείου «Υποτροφίες Μαρία Κάλλας». Έχει ερμηνεύσει Ντον Οττάβιο, Μπελμόντε, Ορόντε (Αλτσίνα), Άντονυ (Σουήνυ Τοντ) και Τόνυ (West Side Story, με την Καμεράτα) στο Φεστιβάλ Αθηνών, Ενδυμίωνα (Το δέντρο της Άρτεμης του Μαρτίν-υ-Σολέρ), Ταμίνο (Ο μαγικός αυλός, Φεστιβάλ Αιξ-αν-Προβάνς), Μουχτάρ (Φροσύνη του Π. Καρρέρ), Αρτούρο (Λουτσία ντι Λάμμερμουρ), Αμπντάλο (Ναμπούκκο), Γκαστόνε (Τραβιάτα), Φλάβιο (Νόρμα), Νίκος (Η κερένια κούκλα του Τ. Ρωσόπουλου, παγκόσμια πρώτη), Ντανίλο, Καμίγ ντε Ροσιγιόν (Εύθυμη χήρα του Φ. Λέχαρ), Πλούτωνα (Ορφέας στον Άδη του Όφενμπαχ). Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς μαέστρους, όπως, μεταξύ άλλων: P. Carignani, Β. Weill, P. Auguin, Λ. Καρυτινός, Μ. Λογιάδης, Γ. Πέτρου. ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΕΡΙΝΙΩΤΗΣ Γεννήθηκε στον Πειραιά. Άρχισε τις μουσικές του σπουδές στο Εθνικό ωδείο, όπου από το δεύτερο έτος φοίτησής του, του χορηγείται υποτροφία δωρεάν σπουδών λόγω εξαιρετικής μουσικής επίδοσης. Πήρε το Δίπλωμά του με βαθμό Άριστα παμψηφεί και Πρώτο Βραβείο (τάξη Μυρτώς Μαυρίκου). Με υποτροφία του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου

συνέχισε τις σπουδές του στη Μόσχα και μετέπειτα στη Βιέννη. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια πιάνου με το Duo Ganev και ερμηνείας λιντ με τον Norman Shetler στο Ζάλτσμπουργκ. Έχει πραγματοποιήσει πολυάριθμα ρεσιτάλ σε Αθήνα, Πειραιά καθώς και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Ήταν μόνιμος συνοδός στην τάξη του Φραγκίσκου Βουτσίνου και Κώστα Πασχάλη στο Ωδείο Κόνταλυ. Έχει συνοδεύσει σεμινάρια των Άρη Χριστοφέλλη, Δημήτρη Τηλιακού, Σαρόλτα Πέτζελι-Κόνταϊ. Ως μουσικός εκγυμναστής, έχει συνεργαστεί με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών δίνοντας ρεσιτάλ και συνοδεύοντας στο πιάνο ρεσιτάλ τραγουδιου στις συναυλίες του Σωματείου «Υποτροφίες Μαρία Κάλλας» και στα σεμινάρια που έδωσε η Ακαδημίας Bach της Στουτγάρδης με τον Χέλμουτ Ρίλλινγκ. Με την Εθνική Λυρική Σκηνή έχει προετοιμάσει τα έργα Ορλάντο φουριόζο του Βιβάλντι, Ιούλιος Καίσαρ του Χαίντελ, Le Grand Macabre του Λίγκετι, Aλτσίνα του Χαίντελ. Έχει συνοδεύσει γνωστούς λυρικούς καλλιτέχνες όπως οι: Λίλα Αδαμάκη, Φραγκίσκος Βουτσίνος, Τζένη Δριβάλα, Χριστίνα Γιαννακοπούλου, Ειρήνη Καράγιαννη, Μάτα Κατσούλη, Χριστόφορος Σταμπόγλης, Ζάχος Τερζάκης, Γιάννης Χριστόπουλος κ.ά. Εργάζεται ως καθηγητής πιάνου στο Ωδείο Κόνταλυ. Είναι μουσικός εκγυμναστής στην τάξη της Χριστίνας Γιαννακοπούλου στα ωδεία Ατενέουμ και Κόνταλυ.

23

@ THANASSIS NETAS

ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ