Research newsletter vol 2

เดือนมกราคม - มีนาคม 2558

ปีที่ 1 ฉบับที่

Research Newsletter คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ มหาวิทยาลัยพะเยา

จดหมายข่าวงานวิจยั

งาม้อน หรือ งาขีม้ อ้ น

2

การประชุมวิชาการพะเยาวิจัย ครั้งที่ 4 การประชุมวิชาการระดับชาติ “พะเยาวิจยั ครัง้ ที่ 4 จัดขึน้ ระหว่างวันที่ 29-30 มกราคม 2558 ทีผ่ า่ นมา เพือ่ เป็นเวทีให้กบั คณาจารย์ นักวิจยั บุคลากร นิสติ และนักศึกษาในระดับบัณฑิตศึกษา ทั้งภายในและภายนอก ได้ร่วมเรียนรู้ประสบการณ์ พร้อมทั้ง แลกเปลีย่ นความคิดเห็น ตลอดจนเปิดโอกาสให้มกี ารเผยแพร่ผลงาน ทางวิชาการสูส่ าธารณะ และเป็นการกระตุน้ ให้นกั วิจยั ผลิตผลงานวิจยั ทีม่ คี ณ ุ ภาพ เพือ่ สร้างองค์ความรูน้ วัตกรรมใหม่ๆ ไปประยุกต์ใช้ให้ เกิดประโยชน์แก่ชุมชนและสังคม โดยบุคลากรคณะวิทยาศาสตร์ การแพทย์ที่เข้าร่วมน าเสนอผลงาน Oral Presentation กลุ่มการ วิจัยวิทยาศาสตร์สุขภาพ ได้แก่ อาจารย์ภูวดล ด้วงโต อาจารย์ ประจ าสาขาวิ ช ากายวิ ภาคศาสตร์ น าเสนอผลงานวิ จั ย เรื่ อ ง อุบัติการณ์ของรอยประสาน metopic ของกะโหลกศีรษะในกลุ่ม ประชากรไทย และดร.จักรกฤษณ์ วังราษฎร์ อาจารย์ประจ า สาขาวิชาชีวเคมีและโภชนาการ น าเสนอผลงานวิจัยเรื่อง การ ปรับเปลีย่ นพฤติกรรมสุขภาพของผูป้ ว่ ยโรคเบาหวานโดยกระบวนการ เรียนรูแ้ บบมีสว่ นร่วมขององค์กรในระดับชุมชน ส่วนการนาเสนอ ผลงาน Poster Presentation ได้ แ ก่ ดร.สมศั ก ดิ์ ธรรมวงษ์

rd

อาจารย์ประจ าสาขาวิชาจุลชีววิทยาและปรสิตวิทยา น าเสนอ ผลงานวิจยั เรือ่ ง คุณภาพของน้าดืม่ ในชุมชนดอกคาใต้ จ.พะเยา และ อาจารย์คมศักดิ์ พินธะ น าเสนอผลงานวิจัยเรื่อง ฤทธิ์ยบั ยั้งการ แพร่กระจายของเซลล์มะเร็งชนิดรุกรานและต้านการอักเสบจากสาร สกัดข้าวแดงทีป่ ลูกในอ.ดอกคาใต้ จ.พะเยา นอกจากนี้ ทางคณะยังได้รวบรวมผลงานวิจยั ของบุคลากร มาร่วมจัดแสดงนิทรรศการ 1 คณะ 1 โมเดล ในงานนีอ้ กี ด้วย

การประชุมวิชาการระดับนานาชาติ

THE 3 INTERNATIONAL CONFERENCE ON “HERBS FOR HEALTH AND BEAUTY”

คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ ร่วมกับ คณะเภสัชศาสตร์ ม.พะเยา จัดประชุมวิชาการระดับ นานาชาติ “The 3rd International Conference on “Herbs for Health and Beauty” ระหว่างวันที่ 29-30 มกราคม 2558 ทีผ่ า่ นมา โดยมี ศ.เกียรติคณ ุ ดร.ไมตรี สุทธจิตต์ คณบดี เข้าร่วมบรรยายเรือ่ ง การวิจยั และ พัฒนาน้ามันสมุนไพรในท้องถิน่ เพือ่ สุขภาพและเศรษฐกิจ ดร.ภคั สิริ สินไชยกิจ อาจารย์ประจาสาขาวิชาชีวเคมีและ โภชนาการ บรรยายเรือ่ ง การพัฒนาผลิตภัณฑ์ครีมมะขาม เพือ่ การค้า จากต.หนองหล่ม จ.พะเยา ดร.อัจฉราภรณ์ ดวงใจ อาจารย์ประจาสาขาวิชาสรีรวิทยา บรรยายเรือ่ ง คุณค่าทางโภชนาการและคุณสมบัตทิ างชีวเคมีของเปลือก เมล็ดกาแฟ ดร.นภัทร ศรีรกั ษา อาจารย์ประจาสาขาวิชา สรีรวิทยา บรรยายเรื่อง Effects of Moringa oleifera Lam. Extract on brain scavenging enzymes activity in diabetic rats with neuropathy อาจารย์ณัฐกร ค าแก้ว อาจารย์ประจ าสาขาวิชาสรีรวิทยา บรรยายเรือ่ ง Extract Bacopa monnierra enhances celebral blood pressure in rat ดร.วาทิตา ผจญภัย บรรยายเรื่อง Anti-depression and cognitive enchancing effects of Azadirachta indica leaves extract in rats มีผู้เข้าร่วมบรรยายทั้งในและ ต่างประเทศ อาทิ ลาว อินโดนีเชีย เวียดนาม พม่า เป็นต้น โดยได้รบั ความสนใจจากผูเ้ ข้าร่วมรับฟังเป็นอย่างมาก

2 จดหมายข่าวงานวิจัย Research Newsletter

การสัมมนา ครั้งที่ 4 จัดขึ้นเมื่อวันที่ 28 มกราคม 2558 ทีผ่ ่านมา ณ ห้อง ประชุมคณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ เรือ่ ง ผลของเปปไทด์ตา้ นจุลชีพแลคโต เฟอร์รนิ และแลคโตเฟอร์รนิ ไคเมอราต่อเชือ้ Burkholderia pseudomallei บรรยายโดย ดร.เอกลักษณ์ พุกนุน่ อาจารย์ประจาสาขาวิชาจุลชีววิทยา และปรสิตวิทยา คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ ได้รบั ความสนใจจาก ผูเ้ ข้าร่วมรับฟังเป็นอย่างมาก อาจารย์ผทู้ าวิจยั กล่าวว่า B. pseudomallei เป็นแบคทีเรีย แกรมลบทีก่ อ่ ให้เกิดโรคเมลิออยโดสิส ซึง่ เป็นโรคติดเชือ้ ทีม่ อี นั ตรายถึงแก่ ชีวติ พบมากในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และตอนเหนือของทวีป ออสเตรเลีย เชือ้ แบคทีเรียนี้ มีอตั ราการดือ้ ต่อยาปฏิชวี นะหลายชนิด ทา ให้ยากต่อการรักษา จึงนามาสูก่ ารค้นคว้าหาสารชนิดใหม่ทมี่ ปี ระสิทธิภาพ ในการทาลายเชือ้ แบคทีเรียชนิดนี้ ซึง่ เปปไทด์แลคโตเฟอร์ไรซิน (LFcin17 -30) และแลคโตเฟอร์แรมพิน (LFampin265-284) เป็นสองโดเมนใน โมเลกุลของแลคโตเฟอร์รนิ (LF) ซึง่ มีฤทธิใ์ นการต้านจุลชีพได้หลากหลาย เมือ่ นาสองโดเมนนีม้ าเชือ่ มต่อกันจะได้สารโมเลกุลใหม่ทเี่ รียกว่า แลคโต เฟอร์รนิ ไคเมอรา (LFChimera) ซึง่ มีฤทธิต์ า้ นจุลชีพดีขนึ้ เมือ่ เปรียบเทียบ กับโมเลกุลเดิม การศึกษานีจ้ งึ มีวตั ถุประสงค์เพือ่ ศึกษาฤทธิข์ องแลคโตเฟอร์ รินไคเมอราและเปปไทด์โมเลกุลเดิม ตลอดจนศึกษากลไกในการทาลายเชือ้ B. pseudomallei จากการศึกษาพบว่าฤทธิข์ องเปปไทด์ขนึ้ อยูก่ บั ปริมาณที่

ใช้และสายพันธุข์ องเชือ้ ซึง่ แลคโตเฟอร์รนิ ไคเมอราเป็นเปปไทด์ทมี่ ฤี ทธิด์ ี ทีส่ ดุ ในการทาลายเชือ้ B. pseudomallei แลคโตเฟอร์รนิ ไคเมอราทีค่ วาม เข้มข้น 5-10 μM สามารถทาลายเชือ้ ที่ 105 CFU/ml ภายในเวลา 2 ชัว่ โมง ในทุกสายพันธุท์ ใี่ ช้ทดสอบรวมถึง B. pseudomallei 979b ซึง่ เป็นเชือ้ ทีด่ อื้ ต่อยาปฏิชวี นะ ceftazidime นอกจากนีก้ ารศึกษาด้วยกล้อง จุลทรรศน์อเิ ล็กตรอนยังแสดงให้เห็นว่า แลคโตเฟอร์รนิ ไคเมอราเข้าทาลาย ทีบ่ ริเวณเยือ่ หุม้ เซลล์ ทาให้เกิดรูและมีการรัว่ ไหลขององค์ประกอบภายใน เซลล์ของแบคทีเรีย เช่น โปรตีนขนาดเล็กและนิวคลีโอไทด์ ซึง่ ทาให้เชือ้ ตายในทีส่ ดุ ดังนัน้ เปปไทด์นจี้ งึ มีความเป็นไปได้ทจี่ ะนามาใช้เป็นสารต้าน จุลชีพทางเลือกชนิดใหม่ ส าหรับเชือ้ B. pseudomallei อย่างไรก็ตาม ควรมีการศึกษาเพิม่ เติมถึงความเป็นไปได้ทจี่ ะนาไปประยุกต์ใช้ในการรักษา โรคเมลิออยโดสิสต่อไป

การสัมมนา ครั้งที่ 5

จัดขึน้ เมือ่ วันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2558 ทีผ่ า่ นมา ณ ห้องประชุมคณะ วิทยาศาสตร์การแพทย์ เรือ่ ง การปรับเปลีย่ นพฤติกรรมสุขภาพของผูป้ ว่ ย โรคเบาหวาน โดยกระบวนการเรียนรูแ้ บบมีสว่ นร่วมขององค์กรในระดับชุมชน บรรยายโดย ดร.จกั รกฤษณ์ วังราษฎร์ รองคณบดีฝา่ ยวิชาการ ได้รบั ความสนใจ จากผูเ้ ข้ารับการสัมมนาเป็นอย่างมาก โดยงานวิจยั ดังกล่าวมีทมี่ าจากการลงพืน้ ที่ เพือ่ ดาเนินโครงการ 1 คณะ 1 โมเดล อย่างต่อเนือ่ ง ทาให้ทราบว่าประชาชนใน พืน้ ที่ ประสบปัญหาด้านสุขภาพในเรือ่ ง “โรคไม่ตดิ ต่อเรือ้ รัง” มาเป็นระยะเวลา ยาวนาน ได้แก่ โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง ทีม่ ขี นาดและความรุนแรงของ ปัญหาเพิม่ มากขึน้ ส่งผลต่อวิถกี ารดาเนินชีวติ และคุณภาพชีวติ ของประชาชนอย่าง หลีกเลีย่ งไม่ได้ จึงได้สร้างกระบวนการโดยอาศัยความพร้อมทีค่ ณะมีอยู่ เพือ่ แก้ไข ปัญหาอย่างเป็นระบบและเกิดความยัง่ ยืนมากทีส่ ดุ ด้วยการทาวิจยั การสร้างรูปแบบ การปรับเปลีย่ นพฤติกรรมด้านโภชนาการ เพือ่ ยกระดับคุณภาพชีวติ ผูป้ ว่ ยเบาหวาน ด้วยกระบวนการมีสว่ นร่วมของชุมชนในพืน้ ทีต่ าบลบ้านถ้ า อ าเภอดอกคาใต้ จังหวัดพะเยา สามารถสรุปได้วา่ ปัจจัยส าคัญทีป่ ระกอบเป็นรูปแบบของการ ปรับเปลีย่ นพฤติกรรมสุขภาพด้านโภชนาการ โดยการมีสว่ นร่วมของชุมชนทีป่ ระสบ

ความสาเร็จ ประกอบด้วย 1)ตัวผูป้ ว่ ยทีต่ อ้ งมีความรูแ้ ละมีความตระหนัก 2) หน่วยงานทีเ่ กีย่ วข้องในพืน้ ทีแ่ ละภาคีเครือข่าย ต้องเต็มใจทีจ่ ะให้บริการด้านสุขภาพ 3)การมีสว่ นร่วม หมายถึงทุกภาคส่วนต้องเข้ามามีบทบาทในกระบวนการจัด กิจกรรมปรับเปลีย่ นพฤติกรรมสุขภาพ 4)กิจกรรมทีส่ นับสนุนกระบวนการ ปรับเปลีย่ นพฤติกรรมด้านโภชนาการ ต้องเป็นกิจกรรมทีไ่ ม่ซ้าซ้อนกับกิจกรรมเดิม ทีม่ อี ยู่ ประชาชนสามารถเข้าร่วมได้ทกุ เพศทุกวัยโดยไม่มขี อ้ จ ากัด และมีการ สอดแทรกองค์ความรูท้ างวิชาการจากนักวิชาการและ 5)ระยะเวลาในการปรับเปลีย่ น พฤติกรรมด้านโภชนาการต้องนานเพียงพอทีจ่ ะก่อให้เกิดการเปลีย่ นแปลงได้ ซึง่ ปัจจัยทัง้ หมดต้องดาเนินไปอย่างสอดคล้องและสัมพันธ์กนั ดังทีแ่ สดงในแผนภูมกิ าร ปรับเปลีย่ นพฤติกรรมสุขภาพด้านโภชนาการโดยการมีสว่ นร่วมของชุมชน โดย คณะผูว้ จิ ยั พบว่าชุมชน ทัง้ กลุม่ ผูป้ ว่ ย ประชาชนทัว่ ไป หน่วยงานต่างๆ ทีเ่ กีย่ วข้อง ให้การสนับสนุนตอบรับกิจกรรมเป็นอย่างดี เนือ่ งด้วยเห็นถึงประโยชน์ทจี่ ะเกิดต่อ ประชาชนในชุมชนเอง จึงมีแนวคิดทีจ่ ะต่อยอดโครงการดังกล่าวให้สามารถพัฒนา ต่อไปได้ จนสามารถสร้างเป็น “ชุมชนต้นแบบ” ในการจัดการระบบสุขภาพและ ปรับเปลีย่ นพฤติกรรมของผูป้ ว่ ยโรคเบาหวาน โดยการมีสว่ นร่วมของทุกภาคส่วนใน ชุมชนอย่างเป็นระบบ และมีองค์ความรูท้ างวิชาการเป็นเครือ่ งมือสนับสนุนต่อไป นอกจากนีค้ ณะผูว้ จิ ยั ยังมีแนวคิดว่า “ต้นแบบ” ทีเ่ กิดขึน้ นัน้ สามารถทีจ่ ะปรับ ประยุกต์เพือ่ ใช้กบั ชุมชนอืน่ ๆ ในพืน้ ทีท่ มี่ บี ริบทแตกต่างกันได้ และเมือ่ สามารถ กระจายรูปแบบดังกล่าวไปในวงกว้างจะเกิดเป็นผลดี ต่อระบบสุขภาพชุมชน และเป็น การลดภาระทุกด้านทัง้ ของรัฐบาล หน่วยงานทีเกีย่ วข้อง และ ตัวของประชาชนเอง ทีจ่ ะต้องเสียไปกับการรักษาสุขภาพปลายเหตุ ดังทีเ่ป็นอยูใ่ นปัจจุบนั 3 จดหมายข่าวงานวิจัย Research Newsletter

คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ ต้อนรับผู้มาเยี่ยมชม โรงกลั่นน้ามันกระเทียมต้นแบบ ณ ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีทางการเกษตร กลุ่มวิสาหกิจชุมชนปุ๋ยหมักชีวภาพสันโค้ง ที่ปรึกษา ศ.เกียรติคุณ ดร.ไมตรี สุทธจิตต์ ดร.เนติ เงินแพทย์ ดร.ธิดา ไชยวังศรี ดร.จักรกฤษณ์ วังราษฎร์ ดร.ภัคสิริ สินไชยกิจ ดร.อัจฉราภรณ์ ดวงใจ

ผู้จัดทา นางสาวพัชรินทร์ ใจข้อ

ภาพประกอบ นายวิทยา สุนสะดี

คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ ม.พะเยา 19 หมู่ 2 ต.แม่กา อ.เมือง จ.พะเยา 56000 โทรศัพท์ 054 466 666 ต่อ 3675

เมือ่ วันที่ 20 มีนาคม 2558 ทีผ่ า่ นมา นางสาวกานต์พชิ ชา ปัญญา ผูจ้ ดั การ สานักงานอุทยานวิทยาศาสตร์ ม.พะเยา พร้อมด้วย ดร.มานิต แก้วนามอม กรรมการผูจ้ ดั การ บริษทั Softhouse Research and Programming จากัด ผูอ้ านวยการสถาบันวิจยั Softhouse ชลบุรี ได้เข้าเยีย่ มชม โรงกลัน่ น้ามันกระเทียมต้นแบบ ณ ศูนย์ถา่ ยทอดเทคโนโลยีทางการเกษตร กลุม่ วิสาหกิจชุมชนปุย๋ หมักชีวภาพสันโค้ง โดยมี นายเปลีย่ น สีเสียดค้า ประธานกลุม่ ผลิตน้ามัน กระเทียมตราดอกคาใต้ และนายพินจิ สุวรรณไตร นายกองค์การบริหารส่วนตาบลสันโค้ง เป็น ผูน้ าเยีย่ มชมสถานทีแ่ ละอธิบายถึงการดาเนินงานของกลุม่ ฯ ซึง่ ทางผูเ้ ยีย่ มชมให้ความสนใจต่อ ผลิตภัณฑ์น้ามันหอมระเหยจากกระเทียมชนิดแคปซูล ซึง่ เป็นผลิตภัณฑ์จากโครงการ 1 คณะ 1 โมเดล ของคณะวิทยาศาสตร์การแพทย์ เป็นอย่างมาก นอกจากนีย้ งั ได้รบั เกียรติจาก ศ.ดร.นิสนั ต์ สัตยาศัย อาจารย์ชวี เคมี จากคณะ วิทยาศาสตร์ ม.ขอนแก่น เข้าร่วมเยีย่ มชมโรงกลัน่ น้ ามันกระเทียมต้นแบบด้วย ในการนี้ ศ.เกียรติคณ ุ ดร.ไมตรี สุทธจิตต์ คณบดี พร้อมด้วย อาจารย์คมศักดิ์ พินธะ ผูร้ ว่ มทาวิจยั น้ามัน กระเทียม และดร.มารุต แก้ววงศ์ ผูช้ ว่ ย คณบดี ฝ่ายบริการวิชาการ ให้การต้อนรับ และอธิบายถึงความเป็นมา กระบวนการผลิต ปัญหาและแนวทางในการวิจยั และพัฒนา ผลิตภัณฑ์น้ ามันกระเทียม และผลิตภัณฑ์ กระเทียมชนิดอืน่ ๆ ให้มปี ระสิทธิภาพ และ เป็นทีย่ อมรับยิง่ ขึน้ ต่อไป

4 จดหมายข่าวงานวิจัย Research Newsletter