Iraunkortasuna zaintzen duten festak

Toki entitateetan iraunkortasuna zaintzen duten festak antolatzeko gida

LAGUNTZAILEAK:

Sustatzailea: Nafarroako Gobernua

ANTSOAINGO UDALA

• Alfredo García-Falces Larrañeta, Antsoaingo Iraunkortasun saileko Tokiko Agenda 27ko teknikaria • Eva Isturiz García, Berdintasun saileko agentea

BERRIOZARKO UDALA

• losu Bayo, Kirol saileko teknikaria • Raúl Maiza González, Hirigintza eta Ingurumen saileko zinegotzia

ARANGUREN IBARREKO UDALA

• Guiomar Santamaría Monje, Ingurumen saileko teknikaria

ATARRABIAKO UDALA

• Pedro Gastearena García, alkatea • Ángel Mª Larraya Aristu, Iraunkortasun saileko zinegotzia

IRUÑERRIKO MANKOMUNITATEA

• Arturo Ruiz de Azagra, Komunikazio saileko arduraduna

| Gorde gida gogokoetan, nahi duzunean kontsultatzeko moduan izateko.

MAIRAGAKO MANKOMUNITATEA

• José María Alcuaz Laratiegui, Hondakinen saileko arduraduna

| Ez inprimatu osorik, interesatzen zaizkizun orriak hautatu eta horiek inprimatu bakarrik.

NAFARROAKO ERRIBERAGOIENEKO MANKOMUNITATEA

• Miguel Ángel Arrastio, kudeatzailea.

| Inprimatu zuri-beltzean eta bi orrialdeetan, kalte gutxiago egiteko ingurumenean.

IZARBEIBARREKO MANKOMUNITATEA

• Oscar Rubio, Ingurumen saileko teknikaria

Koordinatzailea eta garatzailea: Nafarroako Ingurumen arloko Baliabide Zentroa Fundazioa (CRANA), honako kide hauen laguntza teknikoarekin: Elena Cereceda Payret eta Graciela González Monseñy Edukiak eta testuak: Graciela González Monseñy Edizioaren urtea: 2014 Diseinu grafikoa: www. cobo-munarriz.com

Ingurumena zainduz inprimatzeko aholkuak

2

Aurkezpena. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Sarrera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Historia pixka bat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 1. Tokiko festak: Iraunkortasuna zaintzeko aukera bat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2. Nola hasi iraunkortasuna lantzen festetan?

Festetan iraunkortasun-plan bat lantzeko faseak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3. Neurriak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

3.1. Planifikazioa, koordinazioa eta parte-hartzea. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3.2. Komunikazioa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak. . . . . . . . . . . . . . . . . 34

3.4. Elikagaiak eta edariak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

3.5. Mugikortasuna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Jardunbide egokien inbentarioa iraunkortasuna zaintzen duten festetan.

Nafarroa 2008/2013. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Erreminta-kutxa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Komunikazio-materialak Datuak biltzeko materialak Prestakuntzako materialak Ingurumenean egiten den eraginaren kalkulagailuak Webgrafia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Nafarroako zenbait toki entitateren parte-hartzea eta esperientzien trukaketa izan da gida honen oinarria, eta tresna arina eta erabilgarria izan nahi du toki entitateek iraunkortasunaren aldeko prozesuak abiaraz ditzaten beren festetan; era berean, entitateei lagundu nahi die neurriak eta iraunkortasun-irizpideak bultzatzen, bai festetan, bai beren prozesuetan eta prestakuntza- eta lan-formetan.

Gida hau Nafarroako Hondakinak Kudeatzeko Plan Integratuaren prebentzio-ekintzen esparruan egin da, eta Nafarroako toki entitateak ditu helburu, tokiko festen protagonistak eta sustatzaileak baitira: mankomunitateak, udalerriak eta kontzejuak.

4

Lau zatitan banatzen da:

Lau udaletako festetan ingurumena hobeki zaintzeko erabilitako esperientziak, prozesuak eta tresnak biltzen ditu gida honek:

l Antsoain

l Berriozar

l Aranguren ibarra

l Atarrabia

: iraunkortasun-plan bat egitearen garrantzia jorratzen da, benetan egiteko moduko ekintzak elkarlanean garatu ahal egiteko. Bide bat eskaintzen da, fasetan banatuta; eta festetan iraunkortasuna zaintzeari begira bide hori ezartzera animatzen . : hainbat neurri proposatzen dira festetako bost esparru garrantzitsuenetan ezartzeko: planifikazioa, koordinazioa eta parte hartzea, komunikazioa, edalontzi eta ontziteria berrerabilgarria, elikagaiak eta edariak eta mugikortasuna.

Bai eta Nafarroako lau mankomunitateko festetan ere:

l IruĂąerriko Mankomunitatea,

l Mairagako Mankomunitatea,

l Nafarroako Erriberagoieneko Mankomunitatea

l Izarbeibarreko Mankomunitatea

: entitate laguntzaileek izandako esperientziak zehazten dira, lorpenak, zailtasunak eta erabilitako komunikazio-produktuak bereziki azpimarratuta.

Festetan iraunkortasuna zaintzeko prozesu bat ezarri nahi duten toki entitateei laguntzea da gidaren helburua, haiekin partekatuz udalek, mankomunitateek eta Nafarroako Ingurumen arloko Baliabide Zentroa Fundazioak (CRANA) 2007tik aurrera abiarazitako esperientziak eta jardunbide egokiak.

: erreminta-kutxa bat da, zenbait material dituena: galde­ tegiak, kartelak, erregistroak egiteko excel dokumentuak, eta abar; oso erabilgarria izanen da iraunkortasuna zaintzen duten festetan lehen urratsak egiten ari diren entitateentzat.

Dokumentuetarako sarbidea errazteko, gida honek bi logo ditu.

Gida honek toki festak ditu ardatz, baina bertan aipatutako neurriak, gomendioak edo ezarpen-estrategiak erraz aplikatzen ahal dira tokian tokiko bizitzaren edozein ekitalditan.

, A ikonoa. Esteka testua ikusteko , B ikonoa. Esteka “Erreminta-kutxa� ikusteko

5

2005. urtearen inguruan iraunkortasuna gehiago zaintzen zuten ekitaldiak antolatzeko lehen saialdiak egin ziren Nafarroan: gizarteerakunde batzuek erabaki zuten ez zutela “erabiltzeko eta botatzeko" material gehiago erabili behar beren jardunaldi edo festetan; horrela, zenbait mankomunitatek beren lehen edalontzi berrerabilgarriak erosi zituzten eta kudeaketa-sistemak esperimentatuz joan ziren; aldi berean, biltzarrak antolatzen zituzten enpresak ingurumena zaintzeko beste ekimen batzuk eskaintzen hasi ziren beren bezeroei komunikazio, mugikortasun edo bestelako alderdietan.

duten festetara hurbildu dira. 507 taberna, 100 elkarte eta peña eta koadrilen 160 lokal pribatu (batakanak, txabolak, etab.) inplikatu dira urte hauetan 7 mankomunitatek eta 3 udalek bultzatutako ekintzetan:

CRANAn, iraunkortasuna zaintzen duten ekitaldietan egindako lehen ekintzak Kontsumo Arduratsuaren Nafarroako Foroa osatzen zuten erakundeek eskatuta izan ziren; izan ere, erakunde horiek (50 entitatetik gora: Toki Administrazioa, gizarte erakundeak, enpresak, ikastetxeak...) iraunkortasuna zaintzen zuten ekitaldiak bultzatzeko erabakia hartu zuten 2008an, eta “Apustu energetikoa” programaren bidez gauzatu eta burutzeko konpromiso publikoa egin zuten.

• Erriberagoieneko Mankomunitatea: Azagra, Martzilla eta San Adrián.

• Antsoain, Berriozar eta Atarrabiako udalak eta Iruñerriko Mankomunitatea. Iratiko Mankomunitatea: Agoitz eta Elomendi.

• Bortzirietako Mankomunitatea: Bera eta Lesaka.

• Mendialdeko Mankomunitatea: Leitza, Lekunberri, Larraun, Areso eta Arano.

• Sakanako Mankomunitatea: Altsasu.

• Izarbeibarreko Mankomunitatea: Gares, Artaxoa, Berbintzana, Zirauki, Mendigorria, Miranda-Arga , Larraga, Obanos, Mañeru, Girgillao eta Artazu.

Hura izan zen iraunkortasuna zaintzen duten ekitaldien esparruan egindako ekintzen hasiera; gero, zenbait ekintza-esparrutan garatu izan dira: ] Kontsumo Arduratsuaren Nafarroako Foroa, urteetatik egindako ekintzak, esperientzia pilotuak.

] Nafarroako Hondakinak Kudeatzeko Plan Integratua, Nafarroako Gobernuak hondakin-prebentziorako ekintzetarako egindako mandatuaren barnean; izan ere, bertan garatu dira Toki Entitateen ekintzak iraunkortasuna zaintzen duten festen arloan 2011tik gida hau egin den unera arte. Denbora horretan, 400 ekintzatan baino gehiagotan eman da laguntza, iraunkortasunarloko 600 neurritik gora ezarrita.

2008-2010.

] Nafarroako Gobernuak Ecoembes eta Ecovidrio entitateekin egindako hitzarmena, CRANAk garatuta; izan ere, 2009tik hainbat ekintza egin dira festetako hondakinen bilketa hobetzeko –gaika bereizita–, eta horri esker, entitate asko iraunkortasuna zaintzen 6

Antsoainen eta Berriozarren 2008an egin ziren esperientzia pilotu haietatik 2013an egindako berrietara arte, gero eta gehiago izan dira iraunkortasuna zaintzen duten festen programarekin bat egin duten entitateak toki entitateetan, eta gainera, prozesua bera ere sendotu egin da. Gaur egun, gutxienez 40 toki entitatek izan dute nolabaiteko harreman bat esperientziarekin aldi horretan zehar egindako prestakuntza-ekintzen bidez.

Iraunkortasuna zaintzen duten festak eszenatoki bikaina dira gizarteeta ingurumen-arloko sentsibilizazioa lantzeko, bertako entitateen arteko elkarlana eta parte-hartzea bultzatzeko eta tokian tokiko ekonomia bultzatzeko.

Horregatik guztiagatik, gidan sartzeko gonbita egiten dizuegu, baita zeuen prozesua sortzeko gonbita ere, iraunkortasuna zaintzen duten festen esparruan.

Denbora-tarte horretan hainbat lorpen erdietsi dira, honako hauek bereziki:

Festa integratzaileagoak

Festa garbiagoak Parte-hartze handiagoko festak

7

FESTETAKO INGURUMEN ALDERDIAK

iraunkortasuna zaintzeko aukera bat “Iraunkortasuna zaintzen duen ekitaldi bat da ingurumenean egiten diren eragin negatiboak ahalik eta gehiena minimizatzeko moduan diseinatu, antolatu eta gauzatzen dena, aldi berean legatu positibo bat utzita hura egin duen komunitatean�.

Ingurumenerako programa, Nazio Batuek egina (PNUMA)

Tokiko festak une ospatuenetako bat da gure kulturan. Horietan, besteak beste, esperientziak, tradizioak eta emozioak partekatzen dira; azken batean, komunitate bateko kolektiboen sentimenduen adierazpidea dira. Kontsumoa eta horren eragina areagotzen direnez eta zenbait gizarte-energia gurutzatzen direnez, tokiko festak aukera bat dira iraunkortasunaren gaineko sentsibilizazioa landu eta praktikan jartzeko.

Iraunkortasuna hainbat eskalatan eta esparrutan garatzen da. Lurraldearekin eta herritarrekin duen hurbiltasunagatik, tokiko esparrua bereziki egokia da ingurumenarekiko begirunea zaintzen duten jokamoldeen gainean sentsibilizatzeko; era berean, oso egokia da, baita ere, eremu osasungarriak sortzeko, herritarren bizi-kalitatea hobetzeko, eta bidezko garapen sozial eta ekonomiko orekatua bultzatzeko.

9

Edozein pertsonak, festetan parte-hartzailea edo ikuslea bada, honako hauek ikusiko ditu egun horietan: b Baliabideen (ura, energia) kontsumoaren igoera. b Ondasun gehiago eskuratzen direla (elikagaiak, ekipamenduak...). b Hondakin gehiago sortzen direla, hala nola edalontziak, paperak, elikagai-hondarrak, eta abar. b Joan-etorriak areagotzen direla, eta horrekin batera, CO2 gehiago ere aireratzen dela. b Ekitaldia egiten den eremuak, hirikoa edo naturala izan, kalteak jasaten dituela.

Tokiko festek ingurumenean dituzten eragin negatiboak oso argiak dira eta erraz ikusten dira, eguneroko bizimoduan ez bezala; horri esker, hobeki ulertzen dira ingurumenean egiten diren kalteak saihestera bideratutako sentsibilizazio-neurriak.

FESTETAKO ALDERDI SOZIALAK

FESTETAKO ALDERDI EKONOMIKOAK

Izaten duten izaera parte-hartzaile eta komunitarioagatik, festak ingurune bikaina dira honako hauek ikusteko:

Festa-giroko egunetan kontsumo areagotzeak eragin ekonomikoa du toki mailan, eta iraunkortasunirizpideekin bat, honako ondorio hauek izaten lagundu dezake:

b Interakzioa eta elkarlana toki agenteekin (elkarteak, tokiko merkataritza...).

b Bertako irudia hobetzea.

b Erantzunkidetasuna etxeko lanen eta familia zaintzearen aurrean, emakumeek eta gizonek berdin goza dezaten festetako giroaz.

b Tokiko garapenean eta ekonomian laguntzea. b Erosketa berdeak eta ingurumena zaintzen duen kontratazio publikoa bultzatzea.

b Jazarpen eta eraso sexualen prebentzioa. b Festa-ekitaldien erabilerraztasuna pertsona guztientzat (arkitektura-oztopoak kentzea, seinale egokiak...).

EN DUEN INGURUMENA ZAINTZ ATAZIO EROSKETA ETA KONTR PUBLIKOA:

b Dibertsitatearekiko errespetua (hizkuntza, kultura, erlijio eta sexu arloetan).

oduktuak erostea eta/ | Hurbileko zerbitzuak/pr erakundeak eta/ edo bertako enpresak eta/edo ratatzea. Catering, edo gizarte entitateak kont uak, eta abar‌ garbiketako ezohiko zerbitz ten produktuak, du i tx gu in ag er n ea en m | Inguru zialki arduratsuak km 0-ko produktuak eta so diren produktuak erostea.

Testuinguru mota honetan baldintza egokiak daude gizartea eraldatzeko edozein prozesutan ezinbestekoak diren zenbait elementu gerta daitezen, esaterako ikaste kolektiboa, hurbiltasundinamikak sortzea eta ohiturak barneratzea.

10

Festetan iraunkortasun-plan bat lantzeko faseak Festetan iraunkortasuna lantzen hastea prozesu bat da, eta komenigarria izaten da fasetan sistematizatzea helburuei eta egin behar diren ekintzei begira.

Planaren diseinua, neurrien programazioa eta adierazleak

Diagnostikoa

Ebaluazioa

Festak ospatzea

Elkarlanean egiten denez, toki entitate antolatzaileak fase guztietan aritu behar du, betiere inplikatutako kanpoko agente guztiak (ostalaritzakoak, elkarteak, ferianteak...) kontuan hartuta, eta haien arteko komunikazio-bideak ezarriz.

11

Agente eta eginkizunak zehaztea

Koherentzia iraunkortasunaren gaian: festetan parte hartzen duten pertsonek koherentzia eskatzen dute ingurumen eta gizarte arloko ekintzetan, baina urte guztian zehar, ez soilik une jakin batzuetan. Herriko festetan iraunkortasun-prozesu bat abiarazteko, ezinbestekoa da ingurumena zaintzen duen udal politika baten babesa.

0. Fasea. Prestatze-lanak Gomendatzen da, 0. fase horretan, harremanetan jartzea ingurumena zaintzen duten festak antolatzen esperientzia duten beste entitate batzuekin, eta, halaber, gaiaren gaineko prestakuntza lantzea eta prozesua erraztu dezakeen edozein laguntza bilatzea.

Errealismoa helburuetan: iraunkortasuna zaintzen duten festen plan bat abiaraztean, toki entitate guztiak ez dira abiapuntu berdinetik abiatzen. Herri bakoitzaren errealitatea desberdina da, eta horregatik, zuhurtziaz jokatu beharra dago lortu behar diren helburuak baloratzeko orduan, eta parte-hartzaile guztien nahi eta helburuek betetzeko modukoak izan behar dute.

Orain arte egindako esperientziek adierazten dute badirela faktore batzuk presente egon behar dutenak prozesuaren hasieratik egiten den gogoetan, oso lagungarriak baitira iraunkortasuna zaintzen duten festek arrakasta izan dezaten.

Udal koordinazioa: iraunkortasuna zaintzen duten festek harremanen eta ekintza-esparruen testuinguru konplexua izaten dute. Mota horretako ekitaldietan udal arlo batzuek hartzen dute parte (ingurumena, berdintasuna, enplegua, kultura, polizia...), eta aukera horretan elkarlan estuan aritu behar dute, ikuspegi komuna partekatuz, baita giza baliabideak eta baliabide ekonomikoak ere. Izan ere, prozesuaren arrakasta horiek etengabe hobetzekotan lortutako koordinazio eta koherentziaren araberakoa izanen da.

Hurbiltasuna: festak herri bateko sentimendutik hurbil dagoen zerbait dira. Arestian adierazi dugun bezala, gizartearen parte-hartzea handia eta bariatua izaten da, eta horregatik, komunikazio-bide desberdinak antolatu behar dira jende mota ugari horientzat. Hasiera batean lan zaila ematen badu ere, badago hutsik egiten ez duen formula bat: toki entitatea agente guztiengana zenbat eta gehiago hurbildu, orduan eta arrakasta izateko aukera gehiago.

faktoreak

12

Festetan iraunkortasuna lantzeko planaren faseak: Aurretik 1. Fasea. Konpromiso politikoa 2. Fasea. Festetan iraunkortasuna lantzeko planaren arduradun bat izendatzea 3. Fasea. Parte-hartzea festetan 4. Fasea. Diagnostikoa 5. Fasea. Diagnostikoaren analisia eta hobetzeko helburuak zehaztea 6. Fasea. Neurriak aukeratzea 7. Fasea. Ekintza-plana Bitartean 8. Fasea. Festen garapena Gero 9. Fasea. Ebaluazioa eta hobetzeko proposamenak 10. Fasea. Inplikatutako entitateen aldeko aitorpena 13

1. Fasea. Konpromiso politikoa

2. Fasea. Festetan iraunkortasuna lantzeko planaren arduradun bat izendatzea

Festetan iraunkortasuna lantzen hastea prozesu konplexua da, agente ugari behar dituena; izan ere, neurrien heterogeneotasuna da haren ezaugarrietako bat.

Pertsona bat edo lan-talde bat izan daiteke, baina ezinbestekoa da iraunkortasun-plana pilotatzeko ardura duen pertsona bat izendatzea, eta udal entitateko arlo guztiei horren berri ematea.

Lanean hasteko, beharrezkoa da toki entitateetan prozesu horri laguntzeko konpromisoa esplizitatzea.

Kasu askotan komenigarria izaten da iraunkortasun-batzorde bat eratzea, arlo edo departamentuen arteko koordinazioa errazteko.

2 RIraunkortasuna udal kulturaren ardatz-balio gisa ulertuta, eta tokiko festetan zehar hura baliotan jartzeko borondatea agertuta.

Honako hauek dira iraunkortasun-planaren arduradunaren eginkizun nagusiak:

2Plana garatzeko beharrezkoak diren baliabideak bideratuta.

2 Behar bezala informatzea entitate osoari festetako iraunkortasun-planaren inguruan.

2 Ekimena azaltzeko materiala egitea eta/edo biltzea eta sor daitezkeen zalantza guztiak argitzea.

2 Festetan iraunkortasunari buruzko diagnostikoa egitea.

2 Neurriak eta jarduketak identifikatzea horiek ezartzearen bideragarritasuna egin eta ebaluatzeko.

2 Ekintza-plan bat egitea.

2 Ekintza-planaren garapena koordinatzea eta egitea.

2 Ekintzen ebaluazioa antolatzea.

2 Barne- eta kanpo-kanpainak egitea festen iraunkortasunaren gainean.

2 Inplikatutako agenteekiko harremanak sortu, mantendu eta sendotzea (tabernak, elkarteak, eta abar).

14

3. Fasea. Parte-hartzea festetan

Tokiko festek badute paregabe bihurtzen dituen ezaugarri bat: parte-hartze ugari eta bariatua

Herri bateko gizarte-bizitzan, festak urteko ekitaldi garrantzitsuenetako bat da. Pertsona eta talde asko elkartzen dira festa-giroko egunetan antolatutako ekitaldietan, baina hori ez da giro horretatik kanpo gertatzen. Bizimodu gero eta indibidualizatuagoak ditugun honetan, gaur egun antolaketa kolektiboa eta parte-hartze soziala lantzeko aukera ematen duten ekitaldi urrietako bat dira herriko festak. Gainera, festek badute beste abantaila handi bat: ez dira herri batetik kanpo dauden entitateek antolatutako.

Toki Administrazioa Ohiturazko entitateak (mankomunitateak)

Tokiko festetan inplikatutako agenteak

Ostalaritza. Tabernak, jatetxeak Ikuskizunak sustatzen dituzten entitateak

Beste batzuk Tokiko enpresak Merkataritza: bertakoa eta ibiltaria

Herritarrak

15

Egituratutako kolektiboak (elkarteak, pe単ak, kofradiak...)

4. Fasea. Diagnostikoa

5. Fasea. Diagnostikoaren analisia eta hobetzeko helburuak zehaztea

Oso zaila da entitate bat zerotik abiatzea. Esperientziak erakusten du, maiz, entitateek ingurumena zaintzen duten ekintzak garatzen dituztela oharkabean.

Diagnostikoaren datuak behin aztertuta, hobetzeko helburuak zehaztuko dira; horiek anbizio handikoak izan daitezke, baina epe labur eta ertainean, errealista izan daitezela gomendatzen da.

b Ingurumena zaintzen duten festen prozesua abian jartzean komenigarria izaten da diagnostiko bat egitea; horri esker, batetik, ingurumena zaintzen duten ekintzak detektatuko dira, eta bestetik, arlo bakoitzeko funtsezko pertsonak aurkituko dira prozesuan murgiltzeko.

Gida hau egiten lagundu duten bi entitateek bi alderdi bereziki garrantzitsu seinalatzen dituzte planaren ekintza nagusiak zehazteko:

b Horren adibide dira taberna, elkarte eta koadrilen lokal pribatuetan egindako inkestak, horiek birziklatzea errazte aldera zaborra gaika bereizteko dituzten ohiturak eta jarrerak ezagutzeko. Zenbaitetan edalontzi berrerabilgarriak erabiltzeko aukerari buruz galdetu da, entitateak horien ezarpena balora dezan hurrengo urteari begira.

Erreminta-kutxan horren adibideak aurkituko dituzu.

ERRAZTASUNA

Galdetegian, adibidez, honako hauetan egindako ekintzak jasoko ditu: } Komunikazioa: paper birziklatuaren erabilera programetan, ale-kopurua eta banaketa... } Elikadura: ekitaldi-mota (agintarien aperitiboa, auzootorduak, eta abar), elikagai ekologikoak eta/edo tokikoak... } Hondakinen kudeaketa: hondakinak bereizteko neurriak, edukiontzi kopurua, bereizteko guneetako seinaleak, eta abar.

LEHENTASUNAK

} Mugikortasuna: garraio kolektiboaren zerbitzua, konpromisoak garraio-enpresekin, eta abar.

16

Proposatutako helburuak betetzeak eragin handia du inplikatutako agenteen konfiantza eta motibazioaren gainean. Hasierako urtean sobera zailak ez diren helburuak ezar daitezke, indar gehiena jarrita entitatearen beraren egituran ekintzak gauzatzen hasteari begira.

Udal arloek festetan iraunkortasuna zaintzeko sistema bat abian jarri eta gero, entitatea erronka handiagoei ekiteko gauza izanen da.

Diagnostikoan alderdi bereziki garrantzitsuak ikusiko dira, eta komenigarria izaten da haietan lan egiten hastea, adibidez, hondakinen murrizketan.

7. Fasea. Ekintza-plana eta hori gauzatzea Neurri bat hautatzea bezain garrantzitsua da honako kontu hauek zehaztea: nor izanen diren hori ezartzeko ardura duten pertsonak, zer adierazle erabiliko diren, zer dokumentu behar diren adierazle horien datuak biltzeko, eta neurria ezartzeak dakarren kostuaren estimazioa.

Adierazitako datuez gain, ekintza-planak neurriak jasoko ditu ekintza bakoitzaren aldizkakotasun-irizpideen arabera.

Festen diseinua, elaborazioa eta planifikazioa

6. Fasea. Neurriak aukeratzea Tokiko festak orkestra baten antzekoak dira; izan ere, hainbat musikari eta instrumentu daude zenbait partitura jotzen.

Gida honen hurrengo ataletan ekintza-eremu bakoitzean aplikatu beharreko neurriak eskaintzen dira, esaterako, honako eremu hauetan: elikadura, hondakinen bereizketa, berriz erabiltzeko moduko ontziteria, komunikazioa, eta abar.

17

Festen ekintzaplana egitea

Festen ebaluazioa eta hobetzeko proposamenak

8. Fasea. Festen garapena

10. Fasea. Inplikatutako entitateen aldeko aitorpena

Festak ospatzean ustekabekoren bat edo beste egoten da beti, agertu ahala konpondu behar direnak; halere, diseinatzeko eta planifikatzeko fasean, garatzeko neurriak aukeratzeaz gain, eginkizunak behar bezala banatu badira (nork zer egiten duen), errazagoa izanen da aurreikusitako ekintzak eta gerora agertzen direnak egitea.

Garrantzitsua da egindako ekintzen emaitzen partaide egitea herritarrei eta ekitaldi baten bidez edo beste era batez modu zuzenagoan inplikatutako pertsonei, adibidez batukada bateko kideei.

Garrantzitsua da ebaluazioa egiteko eta etorkizuneko edizioetan hobetzeko bailagarriak izan daitezkeen datuak biltzea.

9. Fasea. Ebaluazioa eta hobetzeko proposamenak Iraunkortasuna zaintzen duten festak ez dira gertaera isolatu bat udal bizitzaren barnean; izan ere, komenigarria litzateke beste ekitaldi huts bat izatea udalaren iraunkortasun-politikaren barnean.

Festak pasa eta gero, bildutako datuak aztertu eta ebaluazio bat eginen da ahalik eta parte-hartze zabalenarekin, hainbat ikuspegi izateko; gero, iraunkortasuna zaintzen duten festei buruzko azken txosten batean bilduko dira, esperientzia sistematizatu ahal izateko.

Komunikazioa eta sentsibilizazioa ez dira soilik prozesuaren fase batean lantzen, baizik eta prozesu osoan zehar garatu behar direla.

Hala eta guztiz ere, oso garrantzitsua da ez ahaztea esperientziaren emaitzaren berri komunikatzea, bai udal entitateari barnejakinarazpenen bidez (buletina, mezu elektronikoak), bai inplikatutako kanpo agenteei (webgunea, itzulerako bilkurak, txostenaren aurkezpena komunikabideen aurrean, eta abar).

18

3.1. Planifikazioa, koordinazioa eta parte-hartzea 3.2. Komunikazioa 3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak 3.4. Elikadura 3.5. Mugikortasuna

Jarraian, zenbait neurri proposatzen dira festen bost esparru garrantzitsuenetan aplikatzeko, eta haietako batzuen fitxak garatzen dira Nafarroako udal batzuek garatutako esperientziak erakutsita.

Iraunkortasuna zaintzen duten festak, erakutsi izan denez, baliabide ona dira; izan ere, hainbat onura –gizarte, ingurumen eta ekonomia arloetan– ekartzen dizkiote horiek garatutako herriari. Gure festek, benetan iraunkortasuna zainduko badute, onurak ekarri behar dituzte, besteak beste, honako arlo hauetan:

Gizarte arloan: | Herritarren eta bertako erakundeen parte-hartzea bultzatzen dute.

Hondakinak murriztu, "erabili eta botatzeko� produktuak saihestu.

| Parte-hartzaile guztien berdintasuna, erabilerraztasuna eta gozamena bultzatzen dute.

Gure baliabideak berriz erabili eta beste batzuekin partekatu: edalontziak eta ontziteria erabili; aulkiak, mahaiak partekatu, edo utzi, alokatu eta trukatzeko aukera ematen duen beste edozein objektu.

Ingurumen arloan: | Hondakinen kudeaketa zuzenari eta prebentzioari laguntzen diete.

Sortzen ditugun hondakinak behar bezala bereizi. Festen aparteko beharrei erantzuteko moduko edukiontziak kokatu; kolorez edo kartel bidez bereiziko dira garbi jakinarazteko zer hondakinklase jarri behar den haietako bakoitzean.

| Baliabideak (ura, energia, eta abar) modu arduratsuan erabiltzera animatzen dute | Ingurumenean ahalik eta eragin txikiena dute.

Birziklatutako materialak eta ingurumenean eragin txikia dutenak erabiltzea. Saiatu festetan erabilitako paper guztia birziklatua izatea (festen programak, janarietako ezpainzapiak) eta seinaleztatu.

Ekonomia arloan: | Tokiko garapenari laguntzen diote, herrian eragin ekonomiko positiboak lortuz.

20

3.1. Planifikazioa, koordinazioa eta parte-hartzea

3.1. Planifikazioa, koordinazioa eta partehartzea

Planifikazio, koordinazio eta parte-hartzearen inguruko neurriak , Festen programazioaren gaineko azterketa egitea. Parte hartzen duten aktore eta agente guztiak integratzea.

Festa iraunkor batzuk lortzeko, beharrezkoa da inplikatutako entitate guztiak kontuan hartzea, ahaztu gabe pertsonak eta erakundeak direla giltza-elementuak.

, Konpromiso politikoak lortzea.

Udalek kontuan hartzen ahal dituzte festa-batzordeak eta beste agente batzuk –mankomunitateak, kasu– edo hondakinen sortzaile handiak direnak (tabernak, elkarteak, saltokiak...), festetan iraunkortasuna ezartzeari begira. Era berean, udal arlo guztiak ere inplikatzen saiatu behar da, koordinatutako keinu txikien bidez iraunkortasuna gehiago zaintzen duen giro orokor bat lortzeko.

, Festa-batzordea kontuan hartzea iraunkortasun-irizpideak zaintzen dituzten jarduerak sartzerakoan. , Bilkurak udaleko arloekin eta inplikatutako agenteekin. , Aukeratu neurriak denon artean, bai eta iraunkortasuna zer ekintzatan sartu nahi den ere.

Ahaztu behar ez den ideia bat da parte-hartzerik gabe ez dagoela iraunkortasuna zaintzen duen festarik. Inplikatutako kolektibo, departamentu eta talde guztiak informatu eta prestatu behar dira; erakundeak, enpresak, baita udaletako langileak ere. Iraunkortasuna zaintzen duten festek ahalegin kolektibo bat eskatzen dute, baina, aldi berean, parte-hartzaileen arrakasta bat dira, eta herriaren gizartekohesioa sendotzen dute.

, Ekintzen eta arduradunen proposamena (ekintza-plana). , Hondakinen kudeaketa eta prebentzioari buruzko plan bat egitea mankomunitatearekin.

21

3.1. Planifikazioa, koordinazioa eta parte-hartzea

Planifikazio, koordinazio eta parte-hartzearen gaineko fitxaren eredua

Parte hartzea

Jende guztiaren parte-hartzea

Parte hartzen duten aktore eta agente guztiak integratzea DESKRIPZIOA

Festetan aktore-profilen sorta zabala izaten da; izan ere, jende askok hartzen du parte ekitaldiaren faseren batean edo bestean. Hain konplexua den erlazio-eszenatoki bat izanda, bada galdera bat beti egin behar dena ekintza bati ekin baino lehen: nork lagundu dezake honetan? nork hartzen du parte, zuzenean edo zeharka, ekintza honetan?

Adibidez: b Antolakuntzari dagokionez: Sartu al dugu iraunkortasunari buruzko informazioa/prestakuntza? b Hornitzaileei dagokienez: Sartu al dugu iraunkortasun-irizpiderik gure baldintza-pleguan? b Gizarte-kolektiboei dagokienez: Informazio-bilkurak egin ditugu?

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

ADIERAZLEAK:

Bilkura kopurua agenteekin Parte-hartzaile kopurua Entitate kopurua

Guztiak (toki entitatea, hornitzaileak, tabernak, elkarteak, kolektibo formalak, bertako herritarrak, bisitariak, eta abar...).

22

3.1. Planifikazioa, koordinazioa eta parte-hartzea

Adibideren bat: Izarbeibarreko Mankomunitatea buru-belarri ari da lanean festetan parte hartzen duten aktoreak eta agenteak integratzeko. Prestaketalanetan, bilkurak egiten dituzte udalekin, eta bisitak egiten dituzte tabernetara, elkarteetara eta gazte-taldeen etxabeetara.

< Iraunkortasunari buruzko kit bat banatu zaio herritarren kolektiboari festetarako.

< Bilkurak alkateekin Izarbeibarreko Mankomunitatearen egoitzan (2011)

Gazte-talde bat, edalontzi berrerabilgarriak eskuan ,

23

3.2. Komunikazioa

3.2. Komunikazioa

Komunikazioaren arloko neurri batzuk

Festak egiten direnean, herria bera eraldatzen da, zenbait eremu aldatzen baitira; horretaz gain, parte-hartzaileen sozializazioa areagotzen da, eta sentsibilizazio eta ikaste kolektiboa errazten duen egoera animiko bat sortzen da.

, Mezuak eta komunikazio-euskarriak egokitu jende-mota desberdinei: kartel espezifikoak elkarte eta tabernazuloetarako; sare sozialak gazteenentzat; bandoak herri txikientzat; bisitak festetan parte hartzen duten erakundeetara; eta abar.

Jende desberdinek parte hartzen dutenez, harmenaren abantaila gertatzen da, baina profil-dibertsitatearen oztopoa aldi berean; beraz, mezuen edukia egokitu beharra dago, eta komunikazio-erronka handia da hartzaileengana erabili behar den kanala egokitzea ere bai.

Festetan erabilitako mezuaren indarra eta sendotasuna are handiagoa izanen da modu egokian eginez gero; edo baztertuta gelditu daiteke kanal edo formulazio egokiak erabiltzen ez badira.

, Komunikabideen lana erraztu (prentsa-ohar bat prestatu, komunikabideen eskaerak bideratu, eta abar). , Udalaren informazio-panelak erabili iraunkortasuna zaintzen duten festei buruzko informazioa emateko , Formatu handiko seinaleen kasuan (olanak, kartel handiak...), aurreikusi berriz erabiliko direla, eta gorde. , Programan alkatearen agurra agertu iraunkortasunari buruzko aipamen bat edo beste eginda

Kontuan hartu behar da mezuan gertatzen den oihartzun-efektua, are gehiago handitzen dena bertaratutakoei parte hartzeko aukera eskaintzen bazaie; horretarako, ezinbestekoa da jendeari informazio nahikoa helarazteko beharrezkoak diren elementuak eta pizgarriak erraztea, ingurumen izaerako jardueretan parte har dezaten.*

, Seinalatu programan iraunkortasun-neurriren bat berekin dakarten jarduerak , Koordinatu beste kanpaina batzuekin, adibidez, generokoarekin eta/edo substantzia kaltegarrien gehiegizko erabilerakoekin. , Jarri kartelak iraunkortasun-neurriren bat barnean hartzen duten jardueretan. Seinaleztatu gaikako bilketa egiteko edukiontzien â&#x20AC;&#x153;ohiko eta ezohiko guneakâ&#x20AC;?

Komunikazioaren esparruan badaude aplikatzeko errazak diren neurriak, hondakinak sortzea saihesten dutenak, bidenabar festen arlo horretan ingurumenean egiten den eragina murriztuz.

, Baliotan jarri iraunkortasun-prozesua, eta parte hartutako herritar zein entitateen ahalegina aitortu , Erabili lengoaia ez-sexista, bai ahoz, bai iruditan

*Fiestas y Grandes Eventos: Oportunidades para la EducaciĂłn Ambiental.

Rubio Marta eta MuĂąoz Paco. Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa.

24

3.2. Komunikazioa

Komunikabideen fitxak Mezuak eta komunikazio-euskarriak egokitu jende-mota desberdinei

Komunikazioa DESKRIPZIOA

Iraunkortasun-neurriei eta haien onurei buruzko informazioa helarazteko tresnak egitean (kartelak, foiletoak, oroigarriak eta abar), jende mota desberdinetara egokitu behar dira, eta hartzaileengandik hurbil dauden kanaletatik komunikatu. Nafarroan, toki entitateek irudimen handia erakutsi dute, eta bide ugari erabili dituzte sentsibilizazio-mezuak bidaltzeko, hala nola zozketa-boletoen atzealdea eta festa-programa.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

ADIERAZLEAK:

Ekintzaren arduradunak inplikatutako agente guztiekin elkarlanean (toki entitatea, hornitzaileak, tabernak, elkarteak, kolektibo formalak, bertako herritarrak, bisitariak eta abar).

25

Egindako tresna kopurua (dokumentuak, ekintzak, oharrak...) ekintza kopurua, hedapena, hartzaile kopurua

3.2. Komunikazioa

Zenbait adibide: Festen programa izan da toki entitateek gehien erabili duten kanaletako bat herritarrei iraunkortasunaren onuren berri emateko orduan, bai eta iraunkortasun-irizpideekin antolatutako ekintza edo ekitaldien gaineko informazioa helarazteko ere.

. 2012an, Berriozarko festen programan ikono batez identifikatu ziren iraunkortasunirizpideak aintzat hartuta egitekoak ziren ekintza guztiak.

. Antsoaingo festetako kafe-kontzertu tradizionalean ekitaldiaren iraunkortasunari buruzko informazioa ematen da, eta bertaratutakoen artean zabaltzen; horrela, mezua garbi egokitzen da helburu diren herritarrentzat.

Izarbeibarreko elkarte bat, â&#x20AC;&#x153;Mezu bat botila bateanâ&#x20AC;? kanpainarekin, eta beira botatzeko edukiontzia. ,

26

3.2. Komunikazioa

Baliotan jarri iraunkortasun-prozesua, eta parte hartutako herritar zein entitateen ahalegina aitortu.

Komunikazioa DESKRIPZIOA

Iraunkortasun-prozesua, festetan, partekatutako ahalegina da. Beharrezkoa denean informazioa emateaz gain, komenigarria da, baita ere, modu publikoan aitortzea egindako saiakerak, alde batera utzita batzuen arrakasta edo, beste batzuen kasuan, fruituak emateko prozesu luzeago baten beharra. Funtsezkoa da ez ahaztea esperientziaren itzulera helaraztea parte-hartzaileei.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

ADIERAZLEAK:

Ekintzaren arduradunak inplikatutako agente guztiekin elkarlanean (toki entitatea, hornitzaileak, tabernak, elkarteak, kolektibo formalak, bertako herritarrak, bisitariak eta abar).

27

Itzulera-bilkura kopurua Komunikabideetan agertutako aldi kopurua Mezu kopurua ekitaldietan Hartzaile kopurua

3.2. Komunikazioa

Zenbait adibide:

28

3.2. Komunikazioa

HONDAKINEN PREBENTZIO NEURRIAK KOMUNIKAZIOAN HONDAKINEN MURRIZKETA , Inprimatutako ale kopurua murriztu. Beste euskarri batzuen erabilera sustatu,

esaterako birtualak (blogak, sare sozialak, eta abar). , Inprimatutako dokumentuen hedapena planifikatu aleen gehiegizko

banaketa saihesteko.

HONDAKINEN PREBENTZIOA

BERRIZ ERABILTZEA , Berriz erabiltzeko moduko edalontziak eta/edo ontziteria erabiliz gero, eman

berreskuratzeko sistemari buruzko informazioa. , Ordaintzeko guneak eta edalontziak biltzeko guneak seinaleztatu (kanpoan

badaude). , Eman kartelak erakunde eta entitateei.

HONDAKINEN BEREIZKETA , Hondakinak banatzeko poltsak banatuz gero, hobe hondakin mota bakoitzari

dagokion koloretakoak izatea; birziklatutako plastikozkoak izatea eta horrela markatzea.

ERABILI BIRZIKLATUTAKO MATERIALAK, INGURUMENEAN ERAGIN GUTXIKOAK , Dokumentuak inprimatzean, erabili beti paper birziklatua (programa, kartelak,

ezpainzapiak...) eta horrela adierazi, letraz edo logo batez. , Opariak edo beste produktu batzuk erosiz gero (mandarrak, pitxerrak,

jakiontziak), ingurumen-irizpideak erabili (ingurumenean eragin gutxikoak, birziklatuak, birziklagarriak eta abar), etiketa bidez seinaleztatu (ekologikoak edo bidezko merkataritzakoa, eta abar).

29

3.2. Komunikazioa

Komunikazioa

HONDAKINEN PREBENTZIOA

Zenbait adibide:

HONDAKINEN MURRIZKETA

, Identifikatu inprimatzen diren dokumentuen kopurua, ale bakoitzaren ale kopurua eta

inprimatzean erabilitako paper mota. , Dokumentu gutxiago inprimatzeko eta informazio mezu elektroniko, blog, webgune eta

halakoen bidez helarazteko aukera aztertu. , Inprimatutako dokumentuen hedapena planifikatu, aleen gehiegizko banaketa

saihesteko.

DESKRIPZIOA

Foiletoak, programak, kartelak, oharrak... lehenbizikoa da identifikatzea zenbat dokumentu mota egiten diren festetarako, haietako zenbat inprimatzen diren, zer euskarritan eta zenbat ale.

Inbentarioa egin eta gero, paperean inprimatzeak ingurumenari dakarkion eragina aintzat hartuta, hartzaileei eragin gutxiago duten beste bide batzuen bidez helarazteko aukera azter daiteke, adibidez, IKTak erabiliz.

Zenbait dokumentu inprimatzearen aldeko apustua egiten bada, hedapena planifikatu behar da gehiegizko banaketa ez egiteko.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

Ekintzaren arduradunak Toki entitatea

ADIERAZLEAK:

Paperetik euskarri birtualera pasatu den komunikazio kopurua

30

< Antsoaingo Agenda 21 zerbitzuaren blogean bertako bizitzan ingurumenaren arloan izandako berritasun garrantzitsuenen berri ematen da.

3.2. Komunikazioa

Adibideren bat:

HONDAKINEN PREBENTZIOA

Komunikazioa

ERABILI BIRZIKLATUTAKO MATERIALAK ETA INGURUMENEAN ERAGIN GUTXIKOAK

, Paper birziklatua erabili, edo ziurtagiria duten basoetatik datorrena. , Egokitu erabilitako paperaren gramajea dokumentuaren beharretara. , Seinaleztatu logo edo esaldi baten bidez dokumentuak inprimatzeko erabilitako papera.

DESKRIPZIOA

Paperaren ekoizpenak eta kontsumoak eragin handia dute planeta osoko ingurumenean eta gizartean. Papera eta zelulosa ekoizteko industria bosgarren lekuan dago munduko industria-sektorean energiaren kontsumoari dagokionez, eta beste edozein industriak baino ur gehiago erabiltzen du ekoitzitako tona bakoitzeko.

Lehenbiziko neurria da bere erabilera murriztea eta, beharrezkoa denean, gramaje gutxiko paper birziklatua erabiltzea. Produktuen bilgarrietan ageri da haien ezaugarri teknikoak eta ingurumenari dagokion informazioa. Hala ez bada, hornitzaileek zuzenean eman dezakete informazio hori, edo bere katalogoak kontsultatu.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

Ekintzaren arduradunak Toki entitatea

ADIERAZLEAK:

Ekintzen ondorioz paper birziklatuz edo iraunkortasuna zaintzen duten basoetatik datorren paperaz egiten diren argitalpen kopurua.

Zenbat kilo paperek dute ordura arte erabilitako gramajea baino gutxiago.

31

< Labianoko festen programan argi eta garbi adierazi zuten paper birziklatua erabili zutela.

3.2. Komunikazioa

HONDAKINEN PREBENTZIOA

Komunikazioa

ERABILI BIRZIKLATUTAKO MATERIALAK ETA INGURUMENEAN ERAGIN GUTXIKOAK

, Zure entitateak opariak eskaintzen baditu (pitxerrak, mandarrak, berriz erabiltzeko

moduko hautsontziak, eta abar) iraunkortasuna zain dezatela (etiketa ekologikoa, bidezko merkataritza, erraztasuna berriz erabiltzeko, eta abar). , Planifikatu produktuak modu kontrolatuan ematea.

DESKRIPZIOA

Iraunkortasuna zaintzen duten zerbitzuak kontratatzeak eta/edo produktuak erosteak eskaintza eraldatzeko gaitasun handia du. Produktuak erostean edo zerbitzuak kontratatzean ingurumen- eta gizarte-irizpideak sartzea, ingurumenetiketek lagunduta, ingurumen eta gizarte arloetan eragin handia duen neurria da.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

Ekintzaren arduradunak Toki entitatea Hornitzaileak

Ingurumen-etiketak: Ingurumen-etiketak ziurtagiri ofizialak dira, ingurumenarekiko errespetua zaintzen duten produktuak eta zerbitzuak identifikatzen laguntzen dutenak.

Europako lorea Europar Batasuneko etiketa ofiziala da.

Europako Batzordeak 1992an onetsi zuen, eta ziurtatzen eta sustatzen ditu zein diren Ingurumenarekiko errespetu handiena duten ondasunak eta zerbitzuak, elikagaiak eta medikamentuak izan ezik. Produktu mota askotan aurki daiteke (detergenteak, papera, etxetresna elektrikoak, eta abar).

Etiketa sozialak:

ADIERAZLEAK:

Etiketa ekologikoa duten produktu kopurua.

Gizarte-irizpideak aintzat hartuta. eskuratutako produktu kopurua.

Adibideren bat:

Hondakinak kudeatzeko materialak, etxabe, pe単a eta horrelakoetan erabiltzeko (Izarbeibarreko Mankomunitatea) ,

32

Bidezko merkataritza Gobernuz kanpoko erakundeek eta Nazio Batuak bezalako erakundeek abalatuta, bidezko merkataritzako elikagaiek merkataritza-harreman boluntario eta bidezkoa bultzatzen dute ekoizleen eta kontsumitzaileen artean, betiere Lanaren Mundu Erakundeak adierazitako lan duinaren irizpideei jarraikiz.

3.2. Komunikazioa

Komunikazioa

HONDAKINEN PREBENTZIOA BERRIZ ERABILTZEA

, Formatu handiko seinaleentzat (olanak, kartoiak...) erabili berriz erabiltzeko moduko

euskarriak, erraz gordetzeko modukoak. , Aurreikusi berriz erabiltzeko moduko materialak bildu behar direla etorkizuneko

edizioetarako (adibidez, olanak), behar bezala etiketatuta.

DESKRIPZIOA

Lan hori iraunkortasun-prozesu osoan zehar egin behar da: lehenbizi, beste edizio batzuetako materialen erabilera planifikatu behar da, eta ekitaldia burutu eta gero, komenigarria da etiketatzea gorde baino lehen, behar delarik erraz aurkitzeko moduan.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

Ekintzaren arduradunak Toki entitatea

ADIERAZLEAK:

Berriz erabilitako objektu kopurua Zenbat aldiz erabili den berriz.

Adibideren bat:

Iraunkortasunari buruzko mezuak , zabaltzen dituzten kartelak, urtero erabiltzen direnak Antsoaingo festetan.

33

3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak

3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak

Honako hauek dira edalontzi berrerabilgarriak erabiltzearen abantaila nagusiak: 1. Ingurumen-eraginen murrizketa.

2. Erosotasun handiagoa erabiltzaileentzat (lekuak garbitzea).

3. Garbiketaren aurrekontua txikitzea.

4. Ingurumen-hezkuntza, zalantzan jarriz â&#x20AC;&#x153;erabili eta botatzekoâ&#x20AC;? kultura, sentsibilizazio- eta komunikazio-tresna.

5. Agente askok parte hartzen duten sistema bat puntu-puntuan jartzea, beste neurri batzuetara transferitzeko modukoa.

Hondakinak prebenitzeko ikuspegi batetik, azken urteotan elkarlanean aritu dira edalontzi eta ontziteria berrerabilgarria bultzatzen duten zenbait toki entitate, elkarrekin prestakuntza landuz eta izandako esperientziak partekatuz. Nafarroan hainbat esperientzia izan dira festetan edalontzi berrerabilgarriak erabiltzeari buruz, eta emaitza onak suertatu dira.

Berrerabiltzeko moduko edalontzien sistema mota guztietako ekitaldietan erabiltzen ari da gero eta gehiago, â&#x20AC;&#x153;erabili eta botatzekoâ&#x20AC;? edalontzien alternatiba oso ona baita; izan ere, azken horiek eragin negatiboak dituzte ingurumenean (hondakin kopurua, CO2 aireratzea, ur-kontsumoa) eta gizartean (zikinkeria, irudi txarra...).

Plastiko berrerabilgarria

Edalontzi berrerabilgarriak lodiagoa den plastiko batez daude eginak; horrela, sendoagoak dira eta errazago garbitzen dira, bidenabar hondakin gutxiago sortuta.

Gako-hitza 34

3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak

berrerabiltzeari buruzko zenbait datu c Edalontziak interesgarri

c Nola lortu edalontzi berrerabilgarririk?

Festetako esperientzietan bi sistema detektatu dira nagusiki:

Edalontzi-moten bizi-zikloa eta horren ingurumen-eragina aztertuz gero (energia, ura, garraioa), honako datu hauek lortzen dira:

1. Mankomunitateek edalontziak maileguz uztea: Nafarroako hondakinen mankomunitate gehienek herrien eta erakundeen esku jartzen dituzte edalontzi berrerabilgarriak maileguz uzteko sistema festetarako; horrelakoetan, herriek fidantza bat ordaintzen dute alokairuarengatik, bai eta tasa bat galdutako edalontzi bakoitzeko.

| Zazpigarren erabileratik aurrera, edalontzi berrerabilgarria behin erabiltzeko plastikozko edalontzia eta biodegradagarria baino hobea da. | Hamalaugarren erabileratik aurrera, edalontzi berrerabilgarria kartoizko edalontzia baino hobea da.

Edalontziak garbitzeko, kasu batzuetan mankomunitateek akordioak dituzte zerbitzu-enpresekin, eta, beste batzuetan, hala eskatzen duten herriek edo entitateek egiten dute.

| Zenbat eta gehiago erabili edalontzi berrerabilgarriak,orduan eta txikiagoa da ingurumenean duten eragina. 14 erabilerarekin, edalontzi berrerabilgarriak â&#x20AC;&#x153;erabili eta botatzekoâ&#x20AC;? edalontziak baino askoz energia gutxiago kontsumitzen du (bi aldiz).

2. Berrerabiltzeko moduko ontziteria eskuratzea:

dira edalontzi berrerabilgarriak izan beharreko c Zein ezaugarriak? u

Erakunde antolatzaileak (udala, elkartea, eta abar) edalontzi sorta bat eskuratzen du, mota guztietako ekitaldietan berrerabiltzeko gordetzen duena. Entitatea bera arduratzen da garbiketaz eta materiala gordetzeaz. Garbitzeko orduan gogoratu behar da garbigailu industrialetan egin behar dela, eta edalontziek lehorlehor gelditu behar direla lizuntze-prozesua saihesteko.

Edalontziaren tamainak erabilera desberdinak egiteko aukera eman behar du; horrela, neurri batzuk marka daitezke (ardoa, kaĂąa, zuritoa...).

3. Besterik:

u Komenigarria da edukia ikusteko moduko gardentasuna izatea.

Halaber, badago sistema bat materiala birziklatzeaz arduratzen dena. Enpresa batek edalontzien erabilera alokatzen du, eta horiek bildu, garbitu eta urtu egiten ditu, polipropileno bihurtzeko.

Edalontzi horien erabilera ez da berrerabiltzetzat jotzen.

u Komenigarria da serigrafiak neutroak izatea, datarik gabe; horrela, hainbat kolektibok hainbat egoeratan berrerabiliko dituzte.

35

3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak

c Nola banatu eta kudeatu edalontzi berrerabilgarriak festetan?

C1. KASUA. Edalontzien banaketa eta kudeaketa gune berean edo koordinatutako guneetan.

2. KASUA. Standa. Stand zentralizatu batean banatzen dira edalontziak, kobratzen da fidantza, eta itzuli egiten dira. Nafarroa Oinez festa

Entitate antolatzaileak edalontziak ematen dizkie establezimenduei (tabernak, txosnak...) edo entitateei (elkarteak, kolektiboak...), eta tasa bat kobratzen du galdutako edalontzi bakoitzeko.

Sistema zentralizatu bat, establezimenduetatik hurbil. ] Establezimenduek egindako kutxa ez da aldatzen. ]

Ingurumen-hezkuntzari buruzko informazioa eta edalontzi berre­ rabilgarriak zentralizatuta daude stand horretan, ekitaldiak ingurumenarekiko duen konpromisoa erakutsiz.

]

Edalontzi berrerabilgarrien stand horretarako pertsona bat edo bi behar dira, edo, bestela, parte-hartzaile kopuruaren arabera behar diren pertsonak (enplegu berdea).

]

Espazio eraiki eta segurua behar du izan, kokaleku estrategikoan eta parte hartzaileek aise identifikatzeko modukoa.

]

Establezimenduen eta entitate sustatzailearen arteko koordinazio ona eskatzen du sistema horrek, eta behar bezala egiteko, ez da beste edalontzi motarik erabili behar ekitaldian. Establezimenduak eta entitateak edalontziak aldatu eta garbitzeaz arduratzen dira unean bertan, kristalezkoak balira bezala. Bukaerako bilketa eta garbiketa orokorra entitate antolatzaileak berak eginen du (stand).

]

Sistema hau zorrotza da, antolakuntza gehiago eta edalontzi kopuru handia eskatzen baitu, baita entitate sustatzailea lider aritzea ere.

Abantaila nagusietako bat da edalontzi asko eta asko berreskuratzen direla, eta parte-hartzaileen lan eta gogobetetze handia dakarrela entitate sustatzaileei oso kostu "handia" exijitu gabe.

] Edalontziak kontsumitzen den eremu berean itzultzen dira. ]

]

Edari eta alokatutako edalontzien bidez lortutako dirua bildutakoaren kutxan gordetzen da, establezimenduan bertan. Langileek ez dute ahaztu behar â&#x201A;Ź bat gehiago kobratu behar dutela bezeroen lehen kontsumizioan, egunaren bukaeran bildutakoa bat etor dadin.

Sistema azkarra eta erraza da, gordailuz utzitako fidantza berreskuratzeko.

] Aldi berean establezimendu edo entitate bat baino gehiago

erabiltzen ari badira itzultzeko edalontziak, koordinazioakordioak egin behar dira. Adibidez, herri bateko tabernek adostu dezakete edalontzia edozein establezimendutan itzuli ahal izatea.

36

3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak

Ikasitakoa

3. KASUA. Kontsumizioa hartzeko txartela

2008tik, asko ugaritu dira festetan edalontzi berrerabilgarriak izatearen esperientziak. Honako hauek dira ondorio nagusiak:

Txartel bidezko sistema. Taberna edo entitateak ez du bilketarik egin behar.

{ Berreskuratutakoaren indizean alde handia daude leku batetik bestera. Zailtasun handiagoak daude lehenbiziko esperientzian, eta edalontziak banatzen dituzten entitateen ezaugarrien arabera.

Kontzertuak Parte-hartzaileek edalontzien txartelak erosten dituzte stand batean, kontsumizioa aldez aurretik pagatuta. Oro har, eskudirua erakundearen billete propioen truke aldatzen dira; billete horiek kontsumora bideratzen dituzte. Bestela, idatzitako eskaerak edo inprimakiak erabiltzen dira. Stand bertan ematen da sistemaren eta funtzionamenduaren berri. ]

Tabernek edo entitateek edalontziak banatzen dituzte, eta aurretik standean ordaindutako kontsumizioak zerbitzatzen dituzte.

]

Edalontzi berrerabilgarrien eta kontsumizioen â&#x20AC;&#x153;lehiatilarakoâ&#x20AC;? bizpahiru pertsona behar dira, bezeroen eskaeraren arabera.

]

Tabernek zein entitateek ez diote kobratzen bezeroari, kontsumizioak ematen dituzte, besterik gabe.

{ Banaketa- eta kudeaketa-sistemak garrantzitsuak dira; izan ere, kontrol handienekoek berreskuratze-tasa handiagoa, garbiketakalitate hobea eta parte-hartzaileen gogobetetze handiagoa ekartzen dute.

] Sistema hau entitate bakar batek antolatzen dituen ekitaldietan

erabil daiteke, edo dastatze-ekitaldietan eta ferietan.

37

3.3. Edalontziak eta ontziteria berrerabiltzeko neurriak

Ontziteria berrerabilgarriaren erabilera Nafarroan Gero eta maizago erabiltzen dira ontziteria eta mahai-tresna berrerabilgarriak herri bazkarietan. Oso adibide interesgarria da Hondakinik onena sortzen ez dena kanpaina, Bortzirietako Mankomunitateak sustatutakoa; Beran hasi zen 2011n, eta zenbait herritan barna zabaldu da. Kanpaina honetan, herri bazkarian, erabilera bakarreko ontziteria eta mahai-tresnen ordez berrerabilgarria erabili zen, ekitaldian sortutako hondakin kopurua gutxitzeko.

KANPAINA: HONDAKINIK ONENA SORTZEN EZ DENA Bortzirietako Mankomunitatea Ontziteria guztia plastiko berrerabilgarrizkoa den lehen esperientzia Nafarroan.

Mailegu-sistemak honako ezaugarri hauek ditu:: ] Materiala erabiltzeko zerbitzua doakoa da. ] Fidantza bat ordaintzen da materialaren truke. ] Eskatzaileak bere bizkar hartzen ditu materialaren garraioa, bilketa eta

itzuleraMaterial garbitzea derrigorrezkoa da, eta entitate eskatzaileak egin behar du. Ontzi-garbigailuan egin behar da, gutxieneko higiene-neurriak hartuta; izan ere, materiala edozein unetan berriz erabiltzeko moduan gorde behar da.

ALDERDI POSITIBOAK ] Harrera ona toki entitateen eta partikularren partetik. Beran eta Lesakan izandako

< . Hondakinik onena sortzen ez dena kanpaina.

Bortzirietako Mankomunitatea

lehen esperientzietatik, eskaera gero eta handiagoa izan da eta Mankomunitate guztian zabalduz joan da; gainera, mota guztietako entitateek eskatzen dute, besteak beste, udalek eta ikastetxeek. ] Erabilera bakarreko materialak murriztea. ] Lokaleko garbitasuna. ] Kontzientziazioa hondakinen murrizketari buruz. Oso ageriko neurria da, eta hurbila.

ZAILTASUNAK

] Materialaren garbiketa. Materiala erabili ahal izateko, garbia izateaz gainera lehor

ere egon beharko du, higieneren arloko neurriak betetzeko moduan gordetzeko.

Batzuetan, erakunde eskatzaileek ez dute beharrezkoak diren azpiegiturak, nahiz eta aurrerapen handiak egiten ari diren. ] Galdutako materiala berriz jarri beharra. ] Platerak (plastikoa) hondatzea.

38

3.4. Elikagaiak eta edariak

3.4. Elikagaiak eta edariak

u Sasoikoa: elikagaiak sasoitik kanpo jateak berekin dakar kon足 tsumo energetiko handia; bereziki ekoizpenaren deslokalizazioak exijitzen duen garraioa eta elikagaiak hozkailuetan denbora luzean gorde beharrak dira horren arrazoiak.

Gaur egun, elikagaiak ekoizteko sistema eragin negatibo gehien sortzen dituenetako bat da, bai eta desoreka handiak ere, ingurumen, gizarte eta ekonomiaren arloetan: berotegi efektuko gasak aireratzea, urak eta zoruak kutsatzea, lurraldetik edo sasoitik kanpo ekoizteari lotutako kontsumo energetiko izugarria, eta abar.

u Tokikoak: elikagaiak distantzia luzeetan zehar garraiatzen dira gure mahaietara iristeko. 2007an egindako kalkuluen arabera, frutak, barazkiak eta lekaleak garraiatzeko, batez beste, 5.034 km egiten ziren. Tokiko elikagaiak kontsumitzean CO2 gutxiago aireratzen da, eta festetatik hurbil dauden agenteak integratzen dira, tokiko garapen ekonomikoari lagunduz.

Iraunkortasunaren ikuspegitik, gomendatzen da honako irizpide hauek aintzat hartzea ekitaldi bat antolatzean:

Iraunkortasuna zaintzen duten elikagaien etiketak: Europako Hostoak ekoizpen ekologikoa duten elikagaiak identifikatzen ditu.

Nafarroako ziurtagiria duten elikagaien etiketa, ekoizpen ekologikoa arautzen duen kontseiluak emana.

u Ekologikoak: ekologiko gisa ziurtatutako elikagaiek ingurumenarekiko begirunea duen ekoizpen bat bermatzen dute, ez baitute pestizida eta ongarri kimikorik, eta ez baitira transgenikoak.

Ziurtagiri sozialek, esaterako Fairtradek, ziurtatzen dute produktu edo zerbitzu baten ekoizpenean Lanaren Nazioarteko Erakundearen arauak bete direla lanaren duintasunaren arloan.

Ekoizteko modu horrek lehentasuna ematen die ekosistema hobekien zaintzen duten metodoei, nekazaritza arloko produktu kimikoen erabilera arrazionalizatu eta justifikatzen baitu.

Nafarroak hamabost produktu ditu Kalitate Ziurtagiriei atxikiak, Reyno Gourmet markaren baitan bilduta.

Zenbait landa eremutan kalitatezko produktuak egiten dituzten Nafarroako enpresak, egiteko prozesua errespetatuz eta gehigarrien erabilera murriztuz.

39

3.4. Elikagaiak eta edariak

Elikagaien neurriei buruzko fitxak IRAUNKORTASUNA ZAINTZEN DUEN ELIKADURA BULTZATZEA

ELIKAGAIAK ETA EDARIAK

, Elikagaiak eta/edo edariak kontsumituko diren festa-ekitaldiak identifikatzea, eta horien jatorriaren berri ematea (bidezko

merkataritzako elikagaiak barne). , Bertako, sasoiko eta/edo bidezko merkataritzako elikagai eta edari gehiago sartzea, baita ekologikoak ere.

DESKRIPZIOA

Elikagaiak edo edariak kontsumitzen diren ekitaldi gastronomikoak identifikatzea funtsezkoa da hobekuntzak proposatu ahal izateko. Horretarako, festen programan herri bazkariak, agintarien aperitiboak edo udalak sustatutako beste ekitaldi batzuk detektatu daitezke, hau da, elikagaiak kontsumitzen diren guztiak.

Ekintza-esparrua handitu nahi bada, Udalak antolatutakoak ez diren bestelako ekitaldiak ere identifika daitezke; izan ere, antolatzaileak gonbidatu daitezke bertako, sasoiko eta/edo ekologikoak diren elikagaiak erabiltzera.

Halaber, ekintza berean kontsumitzekoak diren elikagai eta edarien jatorria identifika daiteke.

Aurreko edizioetan egindako ekitaldi gastronomikoak eta planifikatzen ari den edizioan egitekoak direnak behin identifikatuta, bertan sar daitezkeen elikagai motak eta kopuruak aztertuko dira, betiere arestian aipatutako irizpideari jarraikiz â&#x20AC;&#x201C;bertako, sasoiko eta/edo ekologikoak diren elikagaiak izateaâ&#x20AC;&#x201C;.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

Ekintzaren arduradunak Toki entitatea Hornitzaileak Catering zerbitzua Inplikatutako kolektiboak

ADIERAZLEAK:

Bertako, sasoiko, bidezko merkataritzako eta/edo ekologikoak diren elikagaiak dituzten ekitaldi kopurua, ospatutako ekitaldi guztiekin alderatuta.

Bertako, sasoiko, bidezko merkataritzako eta/edo ekologikoak diren elikagai kopurua.

40

3.4. Elikagaiak eta edariak

Zenbait adibide: . Labianoko festetako iraunkortasunneurrien artean, bidezko merkataritzako txokolatea eskaintzen zuen txokolate-jatea egin zen haurrentzat.

. 2010. urtean Berriozarko Udalak iraunkortasun-irizpideak aplikatu zituen txupinazoaren ondoren egindako udal aperitiboan. Paris 365 fundazioa, irabazi-asmorik gabeko erakundea, arduratu zen elikagai ekologikoak eta hurbilekoak eskaintzen zituen catering bat eskaintzeaz.

. Iraunkortasunaren feria Antsoaingo festetan egiten den ekitaldi bat da. Feria horretan, besteak beste, elikagai ekologikoen berri ematen da, eta CPAEN entitateak emandako informazioa eskaintzen da.

41

3.4. Elikagaiak eta edariak

ELIKADURAREN HONDAKINEN PREBENTZIO NEURRIAK HONDAKINEN MURRIZKETA , Botilaratutako urik ez erabiltzea. Txorrotako ura zerbitzatzea pitxerretan. , Banakako ontzirik ez erabiltzea (edariak, postreak...) Ontziratu gabeko edariak

HONDAKINEN PREBENTZIOA

erabiltzea (upelak, ontzi handiak, eta abar). , Zerbitzatzen den janari kopurua aztertzea alferrik ez galtzeko.

BERRERABILTZEA , Berrerabiltzeko moduko edalontziak eta ontziteria erabiltzea. , Ezpainzapiak eta mahai-zapiak erabiltzea eta/edo paper birziklatua. , Jakinaraztea catering zerbitzuari zer nahi dugun, bai eta nola ere (ontziteria,

mahaiak...). , Ekitaldi kolektiboen programa eta/edo karteletan, hala nola kalderete

edo saiheski-jateetan, argi uztea udalak materialen bat eskainiko ote dien bertaratutakoei (aulkiak, mahaiak, egurra...).

HONDAKINEN BEREIZKETA , Jartzea, ongi ikusteko moduan, gaikako bilketaren arabera desberdinak diren

edukiontziak. , Seinaleztatzea gaikako bilketaren guneak. , Banatzea koloretako zabor-poltsak hondakinak behar bezala bereizi ahal izateko.

42

3.4. Elikagaiak eta edariak

ELIKAGAIAK ETA EDARIAK

HONDAKINEN PREBENTZIOA

Adibideren bat:

HONDAKINEN MURRIZKETA

, Ontzien eta bilgarrien gehiegizko erabilera saihestea. , Ontzi handien presentzia handitzea (bidoiak, upelak, ontzi familiarrak) eta banakakoak

gutxitzea (latak botilatxoak) DESKRIPZIOA

Banakako ontziek elikagaietan, adibidez azukrean (poltsatxoak) edo postrean (poltsak), edo edarietan (latak edo botilatxoak) erraz saihesteko moduko hondakin-bolumena sortzen dute. Banakako produktuen ontziratzea identifikatu behar da, eta horien ordez tamaina handiagoetan ontziratutakoak edo ontziratu gabe zerbitzatutakoak erabili behar dira.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

< Ontziratu gabeko edariak txosnetan

ADIERAZLEAK:

Ekintzaren arduradunak

Ordezkatutako produktu kopurua

Toki entitatea

Saihestutako hondakin kopurua

Hornitzaileak Catering zerbitzua

< Ardo-upela eramaten Egako ibarraren egunean, Legardian.

43

3.4. Elikagaiak eta edariak

ELIKAGAIAK ETA EDARIAK

HONDAKINEN PREBENTZIOA

Adibideren bat:

BERRERABILTZEA

, Erabilera bakarreko produktuak identifikatzea (platerak, sardexkak, ezpainzapiak, mahai-

zapiak, eta abar). , Erraz berrerabil daitezkeen produktu gehiago erabiltzea (mahai-tresnak, platerak, etab.).

DESKRIPZIOA

Erabili eta botatzeko produktuak erabiliz gero (ezpainzapiak, mahai-zapiak, ontziteria*) erraz saihesteko moduko hondakin-bolumen bat sortzen da, eta iraupen gutxikoa bultzatzen duen kultura sendotzen du. Hondakinen prebentzioan, produktuak berrerabiltzea funtsezkoa da horien iraupena luzatu eta ingurumen-eragina gutxitzeko. * Ontziteria berrabilgarria gida honetako beste atal batean tratatuko da.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

< Berriozarren, pertsona bat mahaia prestatzen ari da (mahai-tresna, plater eta edalontzi berrerabilgarriak dira) kalderete gozo-gozoa jateko.

ADIERAZLEAK:

Ekintzaren arduradunak

Saihestutako hondakin kopurua

Toki entitatea

Ordezkatutako produktu kopurua

Hornitzaileak Catering zerbitzua

< Gero eta maizago erabiltzen dira ontziteria, ezpainzapi eta mahai-zapi berrerabilgarriak herri bazkarietan.

44

3.4. Elikagaiak eta edariak

ELIKAGAIAK ETA EDARIAK

HONDAKINEN PREBENTZIOA

Adibideren bat:

HONDAKINAK BEREIZTEA ETA KUDEATZEA

, Aurreikusi paperontziak eta/edo ontziak. Hondakinak biltzea, behar bezala identifikatuta

eta bereizita herri bazkarietan, txosnetan, elkarteetan, eta abar.

DESKRIPZIOA

Hondakinak gaika biltzeko guneak jartzea festetan har daitekeen neurri eraginkorrenetako bat da, honako hauei guztiei begira: birziklatzea bultzatzea, hondakinak kudeatzen laguntzea, eta urtean zehar egiten diren ekintzekin bat datorren ingurumen-politika bat egitea.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

ADIERAZLEAK:

Ekintzaren arduradunak

Gaikako bilketaren guneak

Toki entitatea

Guneetan bildutako hondakin-kopurua

Mankomunitateak Hondakinen kudeaketak

45

< Ikusteko moduko gunea, herri bazkarietan. hondakinak gaika biltzeko edukiontziak paratzeko. â&#x20AC;&#x153;Antsoaingo kafe-kontzertuaâ&#x20AC;?

3.5. Mugikortasuna

3.5. Mugikortasuna Neurri nagusiak:

Festetan ugaritu egiten dira joan-etorri motorizatuen kopurua, eragin handia izanik bai ingurumenean, bai segurtasunean, trafiko-istripuak izateko arriskua areagotu egiten baita.

Nafarroan, urte asko joan dira jada “Jai-busa” –horixe da festetan antolatzen diren autobusen izen orokorra– erabiltzen hasi zenetik; horien helburua eskualdean zehar egiten diren joan-etorriak erraztea da, adibidez "Valdibus" izenekoak egiten duen bezala; beste batzuek, gainera, ibarretik kanpo ere egiten diren festetara joateko aukera ematen dute, Arangurengo “Jai-busa” bezala, urrunagoko festetara joaten dena, besteak beste, Lizarrara.

Garraio publikoaren erabilera bultzatzea (geralekuen informazioa, zerbitzuak sendotzea, eta abar).

Pertsona kopurua handitzen denez, herriko kaleak ere jendez beteak izaten dira, eta garrantzi handia hartzen du, baita ere, oinezkoen mugikortasunak.

Aukerarik badago, onena da ibilgailu pribatua alde batera uztea festetan, eta iraunkortasuna hobeki zaintzen duten beste modu seguruago batzuen alde egitea (garraio publikoa, oinez, auto partekatua...).

46

Iraunkortasuna hobeki zaintzen duten baliabideen alde egitea

3.5. Mugikortasuna

Mugikortasun-neurriak Iraunkortasuna zaintzen duen mugikortasuna bultzatzea

MUGIKORTASUNA

, Garraio publikoaren erabilera bultzatzea eta festetarako garraio zerbitzua optimizatzea. , Iraunkortasuna hobeki zaintzen duten baliabideen alde egitea.

DESKRIPZIOA

â&#x20AC;&#x153;Kerik gabekoâ&#x20AC;? festa bat lortzeko, gomendagarria da ibilgailu pribatua erabiltzeko estimulua apaltzea, eta garraio publikoaren aldeko apustua egitea. Iraunkortasuna zaintzen duen mugikortasuna behar bezala bultzatzeko, ordutegi, maiztasun eta geralekuen gaineko informazioa behar da.

Komenigarria da herritarrei zenbait gomendio egitea egiten diren ekintzetan (pregoia, foiletoak, programa, dantzaldietan...), ibilgailua parteka dezaten animatzeko, bizikletak uzteko tokiei buruz, edo festetako ekintzetara oinez joan daitezela eskatzeko.

INPLIKATUTAKO AGENTEAK:

ADIERAZLEAK:

Ekintzaren arduradunak Toki entitatea Garraio publikoaren arduradunak Herritarrak

Garraio publikoari buruz eskainitako albiste kopurua (edo beste informazio elementu batzuk) Iraunkortasuna zaintzen duen mugikortasunaren aldeko gonbidapen kopurua Abian jarritako oinezkoendako bide kopurua Inguruko aparkaleku kopurua

47

3.5. Mugikortasuna

Jardunbide zuzena:

< 2013an Mutiloako festetan ekitaldiak lokalizatzeko moduko mapa bat banatu zen, bai eta haietara joateko onezkoentzako bideak ere.

Era berean, festan barna mugitzeko antolatu zen hiritrenaren zerbitzuari buruzko informazioa eman zen.

Festetan zehar, “Jai-bus” zerbitzuak garraio publikoa eskaintzen du toki , festetara joateko eta ibilgailu pribatua erabiltzeko estimulua apaltzeko, trafiko-istripuak prebenitzeko neurri gisa.

Irudia: Aranguren ibarreko “Jai-bus” zerbitzua.

48

Esperientziak sei ataletan banatuta aurkezten dira:

Jarraian lau udaletan iraunkortasuna zaintzen duten festak egitearen esperientziak biltzen ditugu:

, Harremanetarako datuak.

l Antsoain

l Berriozar

, Iraunkortasun-proiektua garatzeko aldia festetan.

l Aranguren ibarra

, Esperientziaren ezaugarriak.

l Atarrabia

, Lorpen garrantzitsuenak. , Ekintza nagusiak.

Bai eta Nafarroako lau mankomunitateko festetan ere:

l Iru単erriko Mankomunitatea,

l Mairagako Mankomunitatea,

l Nafarroako Erriberagoieneko Mankomunitatea

l Izarbeibarreko Mankomunitatea

, Erabilitako komunikazio-tresnak.

50

Iraunkortasuna zaintzen duten festak Antsoainen “gozatzeko bai pertsonak bai ingurua kontuan hartuta”.

Hainbat sari bildutako esperientzia da: Ayuntamiento de ANSOÁIN ANTSOAINgo Udala http://www.ansoain.es/

Harremanetarako: Tokiko agenda 21- Berdintasun zerbitzua Alfredo García-Falces, Lorezaintzako teknikaria – Agenda 21 Eva Isturiz García, Berdintasuneko agente teknikaria

]

2010eko CONAMA saria, udalerri txiki eta ertainetako iraunkortasunari emana.

]

Nafarroako Gobernuaren jardunbide egokien saria 2012an, gizarte eta ingurumen-iraunkortasunari emana.

ALDIA 2008-2013 HASIERA Konpromiso politikotik Antsoaingo Udalak iraunkortasuna zaintzen duten festen prozesua abiarazi zuen 2008an iraunkortasunarekiko konpromisoari berriz ekin zionean, Tokiko Agenda 21 delakoa berriro bultzatuta. Aldi berean Berdintasun Zerbitzua sortu zuen, eta geroago Enplegu eta Udal garapeneko agentea sartu zen ekipo horretan iraunkortasun-proiektuetan lan egiteko. Hasiera-hasieratik CRANAren laguntza eta babesa izan zuen, eta Antsoainen iraunkortasuna zaintzen duten festen proiektua garatzeko proposamena egin zuen horrek.

agendalocal21@ansoain.es

Telefonoa: 948 38 40 48

2008ko festetan festen iraunkortasunaren gaineko lehen esperientzia egin eta edalontzi berrerabilgarriak erabili ziren tabernetan, Iruñerriko Mankomunitateak 2009an egindako kanpainaz baliatuta; 2009an berezko proiektu bat zehaztu zen, geroagoko edizioetan jarraitu eta hobetu egin dena. Proiektu horrek Garapen Iraunkorraren lehen saria erdietsi zuen Nafarroan 2012an.

51

Ayuntamiento de ANSOﾃ！N / ANTSOAINgo Udala

EZAUGARRIAK

LORPEN GARRANTZITSUENAK

Honako hauek dira esperientziaren ezaugarriak:

| Bidean bost urte bete eta gero, esan daiteke Antsoaingo herritarrek iraunkortasuna zaintzen duten festen proiektua ezagutzen dutela; izan ere, programako ekitaldi arrakastatsuenetan sartuta dago, eta horren gaineko hedapen handia egiten da.

{ Integrala: iraunkortasunaren ingurumen-, gizarte- eta ekonomiairizpideak aintzat hartzen dituelako ekintza guztietan. { Transbertsala: iraunkortasuna sartzen duelako bertako festekin zerikusia duten udal arlo guztietan.

| Ekintza bakar batean zenbait kontu integratu dira, hala nola hondakinen bereizketa, aukera berdintasuna, dibertsitate funtzionala, bidezko merkataritza, hurbiltasuna, eta abar.

{ Globala: Udalaren parte-hartzea batzen duelako politika eta teknikaren arloetan, baita erakundeena eta herritarrena ere prozesu osoan, festak egin aurretik, bitartean eta ondoren.

Proiekturen beraren aurkezpena eta hedapena, egindako ekintzak, ekintzen ebaluazioa, eta abar.

| Udal zerbitzu guztiak inplikatu dira. | Proiektu landu bat egon da, helburuak, jarduketak eta ebaluazioadierazleak barnean hartu dituena.

{ Transferigarria: jardunbide egoki gisa bildu delako eta beste entitate batzuekin partekatu delako bai tokiko mailan bai foru, estatu eta nazioarteko mailan, jardunbide egoki gisa hautatu baita Dubaiko Nazio Batuen sarian parte hartzeko.

| Proiektuaren urteko ebaluazioak egin izan dira. Etengabe hobetzeko proiektua.

< Iraunkortasunaren feriaren logotipoa

. Jazarpenaren aurkako kanpaina

52

Ayuntamiento de ANSOﾃ！N / ANTSOAINgo Udala

EKINTZA NAGUSIAK Elikadura

Iraunkortasuna zaintzen duten festak seinalizatzea eta hedatzea programa arruntean eta eskukoan. ] Iraunkortasuna zaintzen duten festen gaineko aipamena alkatearen agurrean (programan). ] Programa eta kartelak paper birziklatuan. ] Ikusteko moduko kartelak espazio publikoetan. ] Ekintza espezifikoen gaineko neurriak dituzten kartelak. ]

Komunikazioa

]

Antolakuntza

]

]

Birziklatutako materialak eta/edo berrerabilgarriak erabiltzea Produktu ekologikoak eta bidezko merkataritzakoak erabiltzea

] ] ] ] ]

] ]

Hondakinak

]

Hurbileko elikagaiak %60

]

Edukiontziez aparteko beste gune lagungarri batzuk.

Gune lagungarri horien seinalizazioa.

Koloretako poltsak hondakinak gaika biltzeko kalderete-jatean.

] ]

Planifikazio eta eboluzioaren gaineko bilerak zenbait udal arlotako teknikari eta politikoekin.

Informazioa inplikatutako erakunde eta agenteei: Txosna, taberna, elkarte, hornitzaile, beste batzuk.

Festa-batzordearen parte-hartzea.

Edalontzi berrerabilgarriak txosnan.

Ontziteria berrerabilgarria.

Ur-pitxer berrerabilgarriak.

Birziklatutako materialezko ezpain-zapiak.

Mugikortasuna

]

Hiri garraioaren gaineko informazioa eskuko programan.

Gizartea

]

Genero-indarkeriaren aurkako kanpaina beste erakunde batzuekin elkarlanean.

]

Opari erabilgarriak, hezigarriak eta ingurumenean eragin txikia dutenak.

Iraunkortasunari buruzko zozketa bat dendetan (hurbileko dendak sustatzeko).

Iraunkortasun feria.

Iraunkortasuna zaintzen duten festetan parte hartzen duten entitateen aitorpen publikoa.

Beste ekintza batzuk:

]

] ]

Ardo ekologikoa (agintarien luncha, langileen bazkaria).

Bidezko merkataritzako kafea (langileen bazkaria).

Bidezko merkataritzako txokolatea (haurrentzako txokolate-jatea).

53

Ayuntamiento de ANSOﾃ！N / ANTSOAINgo Udala

KOMUNIKAZIOA

Antsoain iraunkorraren logotipoa

Eskuko programa

Horren bidez iraunkortasun-irizpideak aintzat hartzen dituzten ekintza eta jarduera guztiak markatzen dira.

Bertan seinalatzen dira iraunkortasun-neurriren bat hartzen duten jarduerak, bai eta hondakinak bereizteko edukiontziak eta paperontziak non dauden ere. Hiri autobusaren geraleku hurbilenak ere seinalizatzen dira. Paper birziklatuan inprimatua.

. Logotipo garatua Sentsibilizazio-kanpaina horrek herritarren inplikazioa bilatzen du ideia bat zabaltzeko: festetan ongi pasatzeko, ez da beharrezkoa pertsonen eta gure ingurunearen arteko harmonia urratzea.

. Eskuko programa, hondakinen edukiontzien gune berdeak eta autobus-geralekuak markatuta.

Festen programa orokorra

Kartelak

Horretan seinalatzen dira, dagokion logoaren bidez, iraunkortasunneurriak hartzen dituzten jarduerak. Paper birziklatuan inprimatua.

Jarduera bakoitzarena; bertan azaltzen eta markatzen dira indarrean jartzen diren iraunkortasun-irizpideak. Kartelak txupinazoaren plazan festetan zehar.

Teknologia berriak Adibidez, udal webgunea, Antsoain iraunkorraren bloga, iragarkioholak, eta informazio-e-mailak ahalik eta paper gutxiena erabiltzeko kanpaina zabaltzeko orduan.

Antsoain iraunkorraren bloga.

54

ALDIA 2009-2013 Ayuntamiento BERRIOZAR BERRIOZARko Udala

HASIERA Iraunkortasuna zaintzen duten festen prozesua 2009an hasi zen Berriozarren.

http://www.berriozar.es

Harremanetarako: Iosu Bayo, Kirol saileko teknikaria.

RaĂşl Maiza, Hirigintza eta Ingurumen saileko zinegotzia

EZAUGARRIAK

Telefonoa: 948 30 00 05

2009tik, lana modu koordinatuan egin da festetako programazioa antolatzen duten arloen artean. Kultura, Euskara, Kirola eta Berdintasuna eta Gazteria, baita udaleko garbiketa-zerbitzua ere.

Halaber, CRANAren laguntza ere izan da, eta gizarteko zenbait kolektibok ere parte hartu dute.

LORPEN GARRANTZITSUENAK | Sentsibilizazioa areagotzea lortu da, bai ingurumen arloan (hondakin gutxiago), bai gizarte arloan (genero indarkeria). | Hondakinen prebentzioan, hautaketan eta kudeaketan ahalegin handia egin da; izan ere, erabilera bakarreko ontziteria murriztu da (herri-bazkarietan, kalderete-jatean...), eta hondakinak hobeki bereizten dira, gero gaika bildu ahal izateko.

55

Ayuntamiento BERRIOZAR / BERRIOZARko Udala

EKINTZA NAGUSIAK Iraunkortasuna zaintzen duten festen hedapena programan eta alkatearen agurrean (programa) ] Programa eta kartelak paper birziklatuan ] Ikusteko moduko kartelak espazio publikoetan ] Ekintzetan hartu behar diren neurri espezifikoak iragartzen dituzten kartelak ] Genero-indarkeriaren aurkako kanpaina eta ingurumenarekiko errespetua iragartzen duten edalontziak ]

Komunikazioa

]

Antolakuntza

]

]

Birziklatutako materialak eta/edo berrerabilgarriak erabiltzea Produktu ekologikoak eta bidezko merkataritzakoak erabiltzea Elikadura

Edalontzi berrerabilgarriak ] Ur-pitxerrak Birziklatutako materialezko ezpain-zapiak ]

]

Ardo eta elikagai ekologikoak (agintarien luncha, langileen bazkaria) Bidezko merkataritzako txokolatea (haurrentzako txokolate-jatea)

]

Hurbileko elikagaiak %60

]

Edukiontziez aparteko beste gune lagungarri batzuk Gune lagungarri horien seinalizazioa.

Hondakinak gaika biltzeko poltsak banatzea kalderete-jatean Hondakinak gaika bereiztea Beiraren gaikako bilketa hobetzeko kanpaina sortzaile handiei begira

]

]

Hondakinak

] ] ]

Sozialak

Udalaren inplikazioa. Planifikazio, jarraipen eta eboluzioaren gaineko bilerak zenbait udal arlotako teknikari eta politikoekin Informazioa inplikatutako antolatzaileei eta agenteei (txosnak, tabernak, elkarteak, hornitzaileak, dendak, beste batzuk...)

Festa-batzordearen parte-hartzea

] ]

ParĂ­s 365 jantoki soziala kontratatzea Genero-indarkeriaren aurkako kanpaina

56

Ayuntamiento BERRIOZAR / BERRIOZARko Udala

KOMUNIKAZIOA

Informazio kartelak

Honako hauek izan dira abian jarritako komunikazio-tresna nagusiak:

Jarduera bakoitzean ekitaldian indarrean jarritako iraunkortasun neurrien berri ematen duten kartelak erakusten dira.

Berriozar iraunkorraren logotipoa Berriozar iraunkorraren logotipoarekin iraunkortasun-irizpideak barnean hartzen dituzten ekintza eta jarduera guztiak seinalatzen dira.

El vaso de cristal en casa es la mejor opci贸n pero en fiestas te puedes cortar si se rompe y adem谩s, no se recicla: hay que echarlo al contenedor verde.

La mejor opci贸n es el vaso reutilizable de pl谩stico que se recicla el 100%.

Festen programa orokorra Festen programa orokorrean iraunkortasun-irizpideak barnean hartzen dituzten jarduerak seinalatzen dira Berriozar iraunkorraren logotipoaren bidez. Alkateak ere iraunkortasuna aipatzen du bere agurrean. Foiletoa paper birziklatuan inprimatuta dago.

Kaldereteak

Bandoa

Kaldereteen antolakuntzan arreta berezia jartzen da hondakinen bereizketan, bi poltsa emanda: bata, kolore berdekoa, materia organikoa biltzeko; bestea, horia, plastikoa eta ontziak biltzeko. Era berean, informazioa ematen da hondakinak zer edukiontzitan sartu behar diren jakiteko.

2013an, herritarren artean erantzunkidetasunaren gaineko sentsibilizazioa eta inplikazioa bultzatzeko bando bat argitaratu zen.

Kalderete-jatea antolatzeari buruzko gomendioak Berriozarko webgunean:

Berriozarko festen bandoa

http://www.berriozar.es/2013/fiestas-de-berriozar-calderetes/

57

ALDIA 2010-2013 Valle de Aranguren ARANGURENgo Ibarra

HASIERA 2010ean, Aranguren ibarrak iraunkortasuna zaintzen duten festen prozesua abiarazi zuen, bertakoen ustez festak eszenatoki egokia baita udalek ingurumen hezkuntzaren gaineko lana gara dezaten, baita festetako ekitaldiek ingurumenean duten eraginak apaltzeko ere, keinu txiki batzuen bitartez.

http://www.aranguren.es/

Harremanetarako: Guiomar SantamarĂ­a, Ingurumen saileko teknikaria medioambiente@aranguren.es

Telefonoa: 948 24 49 46

EZAUGARRIAK Iraunkortasun-neurriak sartu izana da esperientziaren ezaugarri nagusia, eskaera eta konpromisoen arabera, ibarreko herri guztietan.

LORPEN GARRANTZITSUENAK Lorpen handiena iraunkortasuna zaintzen duten festen prozesua leku bakoitzaren edo bertan bizi direnen eta/edo festak antolatzen dituzten pertsonen ezaugarrietara egokitzea izan da. Ekintzak modu egokian integratu dira festetan; izan ere, iraunkortasuna zaintzen duten ekintzak (hondakinak bereiztea; bertako, bidezko merkataritzako elikagai eta elikagai ekologiko batzuen kontsumoa) ezinbestekoak dira gaur egungo festetako ekitaldietan.

58

Valle de Aranguren / ARANGURENgo Ibarra

EKINTZA NAGUSIAK Programa eta kartelak paper birziklatuan. ] Ikusteko moduko kartelak espazio publikoetan. ] Ekintza espezifikoen gaineko neurriak dituzten kartelak. ] Festetan bizilagunei bidalitako gutuna, iraunkortasun-neurrien berri emanez. ] Informazio kartelak: honako gai hauei buruzkoak: ogi eta ardo ekologikoa, edalontzi berrerabilgarrien itzulera, bidezko merkataritzako txokolatea, â&#x20AC;&#x153;festetan gauza bakoitza bere tokianâ&#x20AC;?.. ]

Komunikazioa

Antolakuntza Birziklatutako materialak eta/edo berrerabilgarriak erabiltzea Produktu ekologikoak eta bidezko merkataritzakoak erabiltzea

]

Informazioa inplikatutako antolatzaileei eta agenteei (txosnak, tabernak, elkarteak, hornitzaileak, dendak, beste batzuk...).

]

IruĂąerriko Mankomunitatearen edalontzi berrerabilgarriak.

Ontziteria berrerabilgarria.

Ur-pitxerrak.

] ]

]

Ogi ekologikoa herri bazkarietan.

Ardo ekologikoa afarian.

Bidezko merkataritzako txokolatea (haurrentzako txokolate-jatea).

]

Hurbileko elikagaiak %60

]

]

Edukiontziez aparteko beste gune lagungarri batzuk.

Gune lagungarri horien seinalizazioa.

Hondakinen bereizketa ekitaldi gastronomikoetan.

Sozialak

]

Genero-indarkeriaren aurkako kanpaina.

Beste ekintza batzuk

]

Haurrendako marrazki-lehiaketa ingurumen arloari buruz.

Elikadura Hondakinak

] ]

]

59

Valle de Aranguren / ARANGURENgo Ibarra

Sábado 8

KOMUNIKAZIOA

Festa elkartuz Mutiloan

Ontziteria berrerabilgarria Taxoareko kalderetejatean

2013an, Mutiloako festetan zehar, hiri-tren baten zerbitzua jarri zen festetako zenbait gune batzeko, eta era horretan, ibilgailu motordunen zirkulazioa murrizteko.

http://www.aranguren.tv/wordpre ss/?p=9279#!prettyPhoto/0/

10:30 h Partidos de fútbol entre los peques.

12:30 h Gynkana infantil y juvenil.

14:30 h Calderetes por cuadrillas en el frontón. El concejo pone cubiertos: platos, pan, vino y zumos ecologicos. Es necesario apuntarse de antemano.

16:30 h Tiro al plato libre. Colabora Caceco.

17: 30 h Semifinales de mus y porrazo.

18:00 h Actuación del mago Pedro III.

Jakinarazpena Taxoareko festen programan http://www.aranguren.tv/wordpress/wp-content/uploads/2013/06/Programa-2013-2-1.pdf

Festen programan parte-hartzaileei azaltzen zaie zergatik zaindu nahi den iraunkortasuna festetan, bai eta egitekoak diren ekintzak ere. Halaber, argi eta garbi seinalatzen da inprimakiak paper birziklatuan inprimatu direla, eta festak antolatu, babestu edo bertan lagundu dituzten entitateak izendatzen dira.

Bidezko merkataritzako elikagaiak Labianon

19:00 Bidezko merkataritzako txokolatejatea haurrentzat, gurasoek antolatuta

Segurtasuna eta iraunkortasuna zaintzen dituen mugikortasuna festetan Arangurengo ibarreko “jai-bus” zerbitzuak ibarreko herrien artean egiten diren joan-etorriak garraio publikoan egiteko aukera errazten du festetan, eta halaber, bertako festa urrunago dauden beste herri batzuekin lotzen du, besteak beste, Gares edo Lizarrarekin.

60

ALDIA 2010-2013 Ayuntamiento de VILLAVA ATARRABIAko Udala

HASIERA Festetako iraunkortasun-prozesua 2010ean hasi zen, diagnosi bat egin baitzen ekitaldi horietako errealitatea hobeki ezagutzeko.

http://www.villava.es/es

Diagnostiko hori egiteko, kontuan hartu ziren urte horretan festetan zehar ostalaritzako establezimenduetan, elkarteetan eta txosnetan egindako inkestak; beiraren gaikako bilketa bultzatzeko eta hobetzeko egindako komunikazio- eta sentsibilizazio-kanpainaren esparruan egin zen inkesta hori. Diagnostiko horri esker egiaztatu zen udalerrian iraunkortasuna zaintzen zuten ekintza asko egiten zirela jada festetan, eta, beste alde batetik, baieztatu zen ostalaritzako establezimenduak, elkarteak eta txosnak sentsibilizatuak zeudela, eta aldez aurretiko jarrera ona zegoela iraunkortasuna zaintzen duten festetan inplikatzeko.

Harremanetarako: Pedro Gastearena Garcﾃｭa, alkatea. ﾃ］gel Mﾂｪ Larraya Aristu, Iraunkortasun saileko zinegotzia. ayuntamiento@villava.es

Telefonoa: 948 13 66 80

EZAUGARRIAK { Inplikazio politiko eta sozial handia Festak batzorde batean antolatzen dira; horretan, Udalaz gainera, herriko kolektibo guztiak ere ordezkatuta daude. { Ez dute langile teknikari espezifikorik, Agenda 21 edo bestelako zerbitzurik, hartzen diren neurriak bultzatu eta sistematizatzen dituenik. { Iraunkortasuna zaintzen duten festak lortzeko bidean aurrera egiten da jarduketa errazak eta praktikoak eginez, egin eta gero baloratzeko errazak direnak.

61

Ayuntamiento de VILLAVA / ATARRABIAko Udala

EKINTZA NAGUSIAK ]

Komunikazioa

] ] ]

Antolakuntza ]

Programa eta kartelak paper birziklatuan.

Alkatearen aipamena programan.

Aipamena prentsan Informazioa inplikatutako antolatzaileei eta agenteei (txosnak, tabernak, elkarteak, hornitzaileak, beste batzuk...).

Festa-batzordearen parte-hartzea.

]

Edalontzi berrerabilgarriak txosnetan.

Ontziteria berrerabilgarria.

Ur-pitxerrak.

Birziklatutako materialezko ezpain-zapiak.

Produktu ekologikoak eta bidezko merkataritzakoak erabiltzea

]

Hurbileko elikagaiak.

Elikadura

]

Hurbileko elikagaiak.

]

Edukiontziez aparteko beste gune lagungarri batzuk.

Edukiontzien gune lagungarri horien seinalizazioa.

Hondakinen gaikako bereizketa herri bazkarietan.

Kalderete-jatean poltsak banatzea, hondakinak gaika biltzeari begira.

Beiraren gaikako bilketa hobetzeko kanpaina sortzaile handiei begira.

Birziklatutako materialak eta/edo berrerabilgarriak erabiltzea

] ] ]

]

Hondakinak

] ] ] ]

Sozialak

] ]

Gizarteratzeko eta laneratzeko Varazdin zentroa kontratatzea (catering).

Genero-indarkeriaren aurkako kanpaina.

Festetan irisgarritasuna hobetzeko kanpaina.

62

Ayuntamiento de VILLAVA / ATARRABIAko Udala

LORPEN GARRANTZITSUENAK | Edalontzi berrerabilgarrien erabilera ezartzea txosnetan, eta garbiketaren arloan herriak lortutako onura. | Iraunkortasun-gaiei buruzko sentsibilizazioa herritarren artean | Hobekuntza irisgarritasunaren arloan, oro har, bai eta mugikortasun urriko pertsonentzat ere.

KOMUNIKAZIOA

< Alkatearen agurra (2013). Irisgarritasuna hobetzea ahalmen urritasuna duten pertsonentzat.

Berdintasunarekiko konpromisoa. Esker ona pertsona eta kolektiboei.

63

EZAUGARRIAK Hasieratik egundaino bilakaera handia izan du kolektibo guztien eta udal entitateen sentsibilitateak. Hasiera batean Iru単erriko Mankomunitateak bultzatzen eta dinamizatzen zuen ekimena, eta denboraren poderioz partekatua izatera igaro da. Asko dira jada materialak eta aholkuak eskatzen dituzten antolatzaileak.

http://www.mcp.es/

Nolanahi ere, erronka handiena zera da: sustatzaileak konbentzitzea edalontzi berrerabilgarriak erabiltzea irudia eta marketingaz haratago doan gertakari bat dela, eta antolakuntzaren inplikazioa exijitzen duela, baita edalontziak banatzeko eta biltzeko sistema zaindu bat ere.

Harremanetarako: Arturo Ruiz de Azagra, Komunikazio saileko arduraduna mcp@mcp.es

Telefonoa: 948 42 32 42 HASIERA

LORPEN GARRANTZITSUENAK

2007an, mankomunitateak edalontzi berrerabilgarrien sistema ezarri zuen festetan baliabideen erabilera arduratsua egiteko, baita sortutako hondakinak gutxitzeko ere. Horixe izan zen, iraunkortasuna zaintzen duten ekitaldietarako abiarazitako lehen ekintza espezifikoa.

Mankomunitatearentzako aurrerapen handiena izan da festetan iraunkortasun-irizpideak sartu beharra barneratu dutela jada festasustatzaileen artean, arlo publikoak edo pribatuak izan.

Hala eta guztiz ere, gertakari horren aurretik, hondakinen sailak gaika biltzeko edukiontzien gune lagungarriak jartzeko eskaera guztiei erantzuten zien. Azken urteotan, hondakinen gaikako bilketa orokortu egin da udalerri txiki eta ertainetako festetan eta ekitaldi jendetsuetan.

64

Mancomunidad de la Comarca de Pamplona Iruñerriko Mankomunitatea

EKINTZA NAGUSIAK

Edukiontzi lagungarriak –gaika biltzekoak– festetarako

Mankomunitateak Varazdin fundazioa kontratatzen du zerbitzuaren kudeaketa administratiboa eta biltegietan gordetzeko, garbitzeko eta garraiatzeko lanak egiteko. Gizarteratzeko eta laneratzeko zentro bat da, gizartean baztertuak gelditzeko arriskuan dauden pertsonak lanmunduan eta gizartean txertatzea helburu duena.

. Iruñerriko Mankomunitateak edukiontzi gehiago jartzen ditu festetan zehar.

Ekitaldia bukatuta, Varazdin fundazioak edalontziak bil­ tzen ditu kontu handiz garbitu eta biltegietan gordetzeko, hurrengo mailegu-aldian erabiltzeko prest. Horrela, erabili eta botatzeko edalontzien erabilera saihestu eta berrerabiltzea bultzatzen da.

Edalontzi berrerabilgarrien mailegu zerbitzua

Beraz, Iruñerriko Mankomunitateak edalontzi berrabilgarriak mailegatzeko zerbitzuak ingurumenarekiko errespetua eta kontsumo arduratsua bultzatzen ditu, eta, gainera, gizartean baztertuak geldi­tzeko arriskuan dauden pertsonak laneratzen eta gizarteratzen laguntzen du.

Erabilera bakarreko objektuak, esaterako erabili eta botatzeko edalontziak –normalean festa eta ospakizun jendetsuetan erabiltzen dira– hiri hondakinen kopuru handia da.

Edalontzi berrerabilgarriak mailegatzeko Nafarroako sistemak konparatu zituen azterketa batek –2012an– Iruñerriko Mankomunitateak edalontzi galduen %21,83ko tasa zuen, Nafarroako batezbestekoa %26,78koa izanda.

Hondakinak berrerabili eta gutxitzearen aldeko apustua eginda, Iruñerriko Mankomunitateak mota horretako ekitaldien antolatzaileen esku jartzen ditu plastikozko 60.000 edalontzi berrerabilgarri, bi tamaina estandarretan.

Laburbilduz, Iruñerriko Mankomunitatearen kudeaketa-sistema gero eta kontrolatuagoa da, eta berreskuratze-indize handia, garbiketa arloko kalitate ona eta parte-hartzaileen gogobetetzea eskaintzen ditu.

65

ALDIA 2008-2013

HASIERA http://www.mairaga.es/

Iraunkortasuna zaintzen duten festen prozesua abiatu zenetik, Mairagako Mankomunitateak edalontzi berrerabilgarriak erabiltzearen aldeko apustua egin zuen; halaber, hondakinak gaika biltzearen alde ere jokatu zuen, festetan zehar edukiontzi gehiago jarriz..

Harremanetarako: JosĂŠ Maria Alcuaz Zaratiegui, hondakinen saileko arduraduna jmalcuaz@mairaga.es

Telefonoa: 948 75 55 32

EZAUGARRIAK Honako hauek izan dira 2008tik egindako esperientzien alderdi nagusiak: { Hondakinen prebentzio-neurriak sartzea; horren ondorioz, ordena eta garbitasun handiagoa izan da festetan. { Ekimena geroko edizioetan errepikatu denez, keinuak ohitura bilakatu dira. { Aurrezte ekonomikoa. Iraunkortasuna zaintzen duten festak ez dira garestiagoak, eta gainera, diru-sarreraren bat dakarte.

66

Mancomunidad de Mairaga Mairagako Mankomunitatea

LORPEN GARRANTZITSUENAK

Iraunkortasuna integratzea festen dinamikan

Mairagako Mankomunitateak edalontziak maileguz uzteko zerbitzu bat jarri du abian

Parte-hartzaileek â&#x20AC;&#x201C;erakunde antolatzaileetatik herritarrenganaâ&#x20AC;&#x201C; edalontzi berrerabilgarriak, hondakinen bereizketa eta horrelako ezaugarriak dituen festa bat esperimentatzen dutenez geroztik neurri horiek integratzen dituzte haiek parte-hartzen duten edo antolatzen dituzten ekitaldien festa-dinamikan.

Mairagako Mankomunitateak entitate publiko eta pribatuen esku jartzen du edalontzi berrerabilgarriak alokatzeko zerbitzu bat. Horiek eskatzen dituen erakundea edalontziak banatzeaz, berreskuratzeaz eta garbitzeaz arduratzen da, eta euro bateko tasa bat ordaintzen du galdutako edalontzi bakoitzeko. Galdutako edalontzien tasa %24,86 izan zen gutxi gorabehera 2012an, eta 9.120 edalontzi utzi ziren.

. Hondakinak gaika biltzeko edukiontzi lagungarriak festa guztietan

Antolatzaileen konpromisoa Entitate antolatzaileek bat egin dute edalontzi berrerabilgarrien ekimenarekin; izan ere, eskuratu egin dituzte.

Urte hauetan zehar, Mairagako Mankomunitateak honako kontu hauek egiaztatu ditu: b Ekintza kopurua handitu dela.

Ontzi handiak hondakinak murrizteko

b Entitate kopuru handiago batek eskatzen duela edalontzi berrerabilgarrien mailegu-zerbitzua.

Ostalaritzako eta aisiako establezimenduek garagardo eta freskagarrien ontzi handien aldeko apustua egin dute hondakinen bolumena murrizteko.

b Berreskuratutako edalontzi-tasa hobetu dela.

67

ALDIA 2010-2013

HASIERA Nafarroako Erriberagoieneko Mankomunitatea iraunkortasuna zaintzen duten festen arloko esperientzian hasi zen erkidetutako udalen eskaerei erantzuteko. Martzilla izan zen prozesua abiarazi zuen lehen herria, festetan gaikako bilketa hobetzeko eta beira biltzeko zenbait neurri ezarrita. Gero, esperientzia Azagra eta San Adriﾃ｡n herrietara zabaldu zen.

http://mrsuran.es/index.php

Harremanetarako: Miguel ﾃ］gel Arrastio, kudeatzailea. gerencia@mrsuran.es

Telefonoa: 948 39 90 04 EZAUGARRIAK { Martzillan eta Azagran, beira biltzeari buruzkoak izan dira landutako esperientziak. { Azkoienen, zenbait establezimendurekin konpromiso bilateralak egin dira, taberna-ahoa duten edukiontziak jarrita beira errazago sartu eta bereizten laguntzeko. { San Adriﾃ｡nen, beira biltzeaz gainera, edalontzi berrerabilgarriak uzteari buruzko lehen esperientzia egin da festetako zenbait herri-ekitalditarako.

68

Mancomunidad de la Ribera alta de Navarra Nafarroako Erriberagoieneko Mankomunitatea

LORPEN GARRANTZITSUENAK

Edalontzi berrerabilgarrien erabilera

Lorpenak oso bestelakoak izan dira, batez ere, tabernek izandako inplikazio-mailaren arabera, Zenbat eta inplikazio gehiago, orduan eta emaitza hobea.

San Adriango festen programa; bertan edalontzi berrerabilgarrien erabilera adierazten da ekitaldi batzuetan.

DOMINGO, 21 DE JULIO

Beiraren gaikako bilketa Azagran

09:00h. Dianas con los Gaiteros de San Adrián para visitar a la Miss Quinta, por los recorridos: 1 - Plaza y barrio San José Obrero, Marinal, Amistad, Stª Gema, Rebote y Venta Baja 2 - Cuartel, Pelayo Sola, Ribera, Glera, Adriana Sanz, Ribera, Rebote y Venta Baja 3 - Rebote, Nueva, Villa Baja, Jesús del Gran Poder, Amistad, Rebote y Venta Baja.

Azagran, 2011n, hamabi establezimenduk konpromiso bat sinatu zuten Udalarekin, Mankomunitatearekin eta Ecovidriorekin festetan beiraren gaikako bilketa hobetzeari begira

09:30h. Chocolatada Popular en el Rebote. Organizan: “Quint@s del 2015” ¡¡En Fiestas Recicla- Uso de vaso reutilizable!! .

12:30h. DEPORTE RURAL 18:00h. Encierro de reses bravas.

19:30h. Desfilegaikako CAPOIRA desde la Curva la Rosita – Rebote - Plaza Fructuoso Muerza Beiraren bilketa Martzillan 22:00h. TEATRO-MUSICAL “Pueblo que canta no muere” por el Grupo 24 de Julio y Grupo “San Adrián Canta”, en la Plaza Fructuoso Muerza.

ACTIVIDADES PRE- FIESTAS 23 DE JULIO, MARTES 22:00h Concierto de la Banda de Música de San Adrián en la Plaza Muerza.

69

Izarbeibarreko Mankomunitatea toki entitate bat da, uraren hornidura-, saneamendu- eta arazte-zerbitzuak emateko sortua, baita horiek ahalbidetzen dituzte azpiegiturak hobetzeko eta mantentzeko ere. Hiri-hondakin solidoak biltzeaz, garraiatzeaz eta tratatzeaz ere arduratzen da, eta ingurumen-hezkuntzaz ere bai. Honako herri hauek osatzen dute: Artazu, Etxarren, Obanos, Gares, Zirauki, Ma単eru, Muez, Jaitz, Mendigorria, Artaxoa, Berbintzana, Larraga, eta Miranda-Arga.

http://www.mancomunidadvaldizarbe.com/

Beiraren gaikako bilketa Martzillan: Oscar Rubio, Ingurumen saileko teknikaria

ALDIA

medioambiente@mancomunidadvaldizarbe.com

2009-2013

Telefonoa: 948 34 10 76

HASIERA Izarbeibarreko Mankomunitatea iraunkortasuna zaintzen duten festak lantzen hasi zen 2009an, ulertu baitzuen festetan arindu egiten zela hondakinak bereiztearen gaineko kezka, hain zuzen ere, hondakin gehien sortzen den garaian. Esperientzia hori komunikazio-enpresa pribatu batekin egin zen eta oso esperientzia positiboa izan zen; izan ere, esperientzia beste herri batzuetara zabaldu zen, Artaxoara kasu.

EZAUGARRIAK Guztien inplikazioa da esperientzia horien ardatza da, hala nola koadrila, taberna, lokal, elkarte gastronomiko, udal, ostalaritzako elkarte, eta oro har, herritar guztiena.

70

Mancomunidad de Valdizarbe Izarbeibarreko Mankomunitatea

Edalontzi eta ontziteria berrerabilgarriak erabiltzea

LORPEN GARRANTZITSUENAK Erkidetutako herri guztietan inplikatutako agenteen sentsibilizazioa eta parte-hartzea:

2009tik edalontzi eta ontziteria berrerabilgarria sartu da pixkanaka herrietan. Honako hauek izan dira ezaugarri nagusiak herrien arabera:

| Materiala banatzea eta inkestak egitea 300 koadrilatan baino gehiagotan.

Gares:

| Gaika bildutako kopuruak handitzea, krisia gorabehera.

P Sinergia beste enpresa eta ostalaritzako elkarte batzuekin. Deskontuak lortu ziren tabernetako edarietan edalontzi berrerabilgarri bat zeraman jendearentzat.

| Edalontzi eta ontziteria berrerabilgarriak sartzea. | Hondakinen sorrerarekin arduratsuak diren jarrerak bultzatzea.

P Txosnetan edalontzi berrerabilgarria sartu zuen lehen herria.

| Adin guztietako jendearekin lan egitea.

Artaxoa: P Edalontzi berrerabilgarrien erabilera “cajones” izeneko lokaletan sartzea; koadrilak bigantxak ikustera joaten direnean merienda hartzeko lekuak izaten dira.

EKINTZA NAGUSIAK KANPAINEN HISTORIKOA

Berbintzana: P Edalontzi berrerabilgarriak sartzea kalderete-jatean.

, 2009 CAMPAÑA NO TE DESCUELGUES Gares , Mañeru eta Zirauki

Zirauki:

, 2010 MENSAJE EN UNA BOTELLA Gares eta Artaxoa

P Festen iraunkortasunaren gaineko aipamena suziria botatzean.

, 2011 EN FIESTAS TAMBIÉN SE PUEDE…Y SE DEBE Artaxoa eta Gares

Mañeru:

P Hondakinak kudeatzeari buruzko zenbait neurri.

P Herriko koadrila guzti-guztiek, elkarteek bereziki, materiala bildu zuten beren lokaletan hondakinak gaika bereizteko.

, 2012 EN FIESTAS TAMBIÉN, RECICLA! Berbintzana, Miranda-Arga, Zirauki eta Mendigorria

Obanos eta Etxarren: P Elkarteek banatzen zituzten edalontzi berrerabilgarriak, eta gainera, kobratzeaz eta edalontzien itzuleraz arduratzen ziren.

71

Mancomunidad de Valdizarbe Izarbeibarreko Mankomunitatea

Alkateentzako prestakuntza E2012an, Izarbeibarreko Mankomunitateak, CRANArekin batera, festetako iraunkortasunari buruzko prestakuntza eskaini zien Izarbeibarreko Mankomunitateko kide diren herrietako alkateei.

Ostalaritzako enpresen eta aisiako establezimenduen aldeko aitorpena Aisiako 339 establezimenduen (41 taberna, 84 elkarte gastronomiko eta 214 gazte-lokal) aldeko aitorpena 2010etik hondakinen gaikako bilketa errazten laguntzeagatik, bereziki ontzi arinak, kartoia eta beira, Izarbeibarreko herriko festetan zehar.

, Komunikazio-materialak

Datuen bilketa festetan zehar Datuak biltzen dira sentsibilizazio-kanpainen eta hondakinen prebentzio- eta kudeaketa-neurrien eragina baloratzeko; gero, bilketari buruzko datu horiek alderatu eta informazioa itzultzen zaie parte-hartzaileei.

, Datuak biltzeko materialak , Prestakuntzako materialak

Adibidez: 2012an, udako hilabeteetan zehar, %28,4 handitu zen beiraren bilketa, %7 ontziena eta %11 paper eta kartoiarena.

, Ingurumenean egiten den eraginaren

kalkulagailuak 72

] ADEME. Des gaz à effet serre dans mon assiette ?

http://bit.ly/1jDDBnF

] ADEME. Guide pour des manifestations responsables en Gironde.

http://bit.ly/1hHWaTN

] ADEME. 2009. Guide d'accompagnement : vers l'éco-responsabilité ] des manifestations en Midi Pyrénées

http://bit.ly/MoFh6Z

] ADEME. 2009. Guide des éco-manifestations en Poitou-Charentes

http://bit.ly/L5AZQe

] Ayuntamiento de Vitoria, 2012. Guía de eventos sostenibles de Vitoria (pdf )

http://bit.ly/1hHRRId

] CONAMA. 9º Congreso. Grupo de

http://bit.ly/1fszGF0

Eventos sostenibles. Documento final

] CRANA. González (Graciela), Lerga (Mª Cruz). 2010 Ecofiestas en el hogar

http://bit.ly/1mR9HJL

] CRANA. Aldai (Rafa), González (Graciela), Lerga (Mª Cruz). 2011. ] Guía para reducir las emisiones de CO2 en eventos públicos

http://bit.ly/1mR9HJL

] CRANA. 2012. Guía de bolsillo de cómo organizar eventos sostenibles ] en asociaciones y entidades sociales

http://bit.ly/1aEq0K3

] CRANA. 2012. Modelización del sistema de vasos reutilizables

http://bit.ly/1aZTGPu

] Eco-évenement.org

http://bit.ly/LiSBZB

] Foro Pro Clima de Madrid. Directrices para la celebración de eventos ] sostenibles de Madrid

http://bit.ly/1iFL19M

] Gobierno Vasco. 2005. Las fiestas más sostenibles.

http://bit.ly/1i6gQFY

] OPC Andalucía. 2010. Manual para la realización y puesta en marcha ] de eventos sostenibles y socialmente responsables

http://bit.ly/1buAExn

] Universidad Autónoma de Barcelona. Rubio (Marta) y Muñoz (Paco). ] Fiestas y Grandes Eventos: Oportunidades para la Educación Ambiental

http://bit.ly/19YwHpA

73