MOŽDANI UDAR I HIPERTENZIJA − OPASNI UGROZITELJI ZDRAVLJA Zbrinjavanje moždanih udara i antihipertenzivna terapija bili su teme kojima je dat poseban prostor u okviru Osmog sajma medicine. Razlog tome bila je činjenica da moždani udar tek u novije vrijeme zadobija pažnju od strane stručnih autoriteta i biva prepoznat kao važna meta borbe za očuvanje zdravlja. U tom smislu ponuđene su i preporuke za svrsishodno sprečavanje ove neželjene pojave. Visoko preventabilni, a teško izlječivi Pozivajući se na riječi prof. Bona Norvinga koji kaže da smo do ne tako davno imali srednjovjekovni pristup u pogledu zbrinjavanja moždanih udara, te da je ovaj događaj u hitno-prijemnoj službi imao najniži prioritet, najduže vrijeme čekanja, a za osobe starije od 65 godina uglavnom se nije mogla odobriti rehabilitacija, dr Veselinka Beatović, sa Instituta za javno zdravlje, navela je su moždani udari u savremenoj medicini postali jedni od najvažnijih prioriteta. Moždani udari su visoko preventabilni, a teško izlječivi oblici bolesti. Ukazujući na propuste u oblasti klasifikacije, po kojima su moždani udari u okviru međunarodne klasifikacije bili svrstani u kardiovaskularne bolesti, dr Beatović je navela da je pogrešna klasifikacija doprinijela kašnjenju u raspodjeli resursa i obuci medicinskog kadra. Danas su oni pripojeni grupi nervnih bolesti. Nepreciznosti postoje i na planu definisanja ove pojave, pa to može predstavljati dodatnu teškoću u dijagnostici. Ipak, važno je znati da moždani udar ima simptome koji traju duže od 24h i nije obavezno da bude radiološki dokazan, tranzitorni ishemijski atak (TIA) traje kraće od 24 h i nije obavezno da bude radiološki dokazan, a tihi moždani udar dokaziv je samo radiološki. Naglašavajući da postoje velike novine kada je u pitanju rano otkrivanje ishemije u mozgu, dr Beatović je ukazala na mogućnost primjene magnetne rezonance sa difuzno ponderisanim sekvencama koje su mnogo senzitivnije od kompjuterizovane tomografije. Ona već u začetku pojave
Mr sci med. dr Veselinka Beatović može da otkrije oko polovinu ishemija, ali, kao u svim drugim situacijama, ni ova tehnika nije 100% pouzdana. Tokom posljednjih decenija moždani udari su postali 2. vodeći uzrok smrti u svijetu, a kod odraslih su najčešći uzroci invaliditeta. Budući da ne postoje precizni registri zastupljenosti ovog zdravstvenog poremećaja, ne postoje ni detaljniji podaci o njegovoj difuziji. Ipak, podaci iz globalnih procjena datih 2016. pokazuju da mi pripadamo oblastima sa najvećim stopama obolijevanja u svijetu: Kina i Istočna (Centralna) Evropa. Prema podacima iz 2017. Srbija, Bugarska, Ukrajina i Makedonija imaju najveće stope ne samo u Evropi, nego i u svijetu. U razvijenim zemljama, po riječima dr Beatović, za 5 godina je veći uzrast nego u ostalim, a u nisko i srednje razvijenim zemljama osobe koje su imale fatalni ishod moždani udar za 8 godina su mlađe. − Što se tiče pola, moždani udari su češći kod muškaraca. Posebno se to ispoljava nakon 55. i 60. godine. Iako su muškarci u većem riziku i imaju veće stope, veći je apsolutni oboljeli broj žena nego muškaraca, zato što žene duže žive. U narednim godinama se očekuje izrazit porast prevalencije, prije svega zbog porasta starenja svjetske populacije, nižeg letaliteta, unapređenja terapije – objasnila je dr Beatović. Najveće stope mortaliteta evidentirane su u Istočnoj Evropi. Bitno je napomenuti da se 2/3 smrtnih ishoda
11