VERKIEZINGSSPECIAL
GEMEENTE LANDERD Laat je stem horen Tijdens de verkiezingen op woensdag 19 maart kun je weer stemmen voor de gemeenteraad en zo invloed uitoefenen op de lokale politiek voor de komende vier jaar. Je bent niet verplicht te stemmen, maar wie niet stemt, laat een mooie kans liggen om zijn of haar stem te laten horen. De gemeenteraad staat van alle bestuurlijke organen in Nederland het dichtst bij de mensen. De stembureaus zijn geopend van ‘s ochtends 7.30 tot ‘s avonds 21 uur.
Raadsleden worden direct verkozen en wonen in de buurt. De gemeente is onder andere verantwoordelijk voor het lokale huisvestingsbeleid, verkeer, milieu en openbaar onderwijs. Maar bijvoorbeeld ook voor de gezondheidszorg, kinderopvang, sport en cultuur. Een goede reden dus om bij de verkiezingen je stem te laten horen.
Interesse en opkomstverwachting op laagste punt ooit gemeten
‘Gemeenteraadsverkiezingen gaan eindelijk écht lokaal’
“De gemeenteraadsverkiezingen gaan eindelijk écht lokaal, ze gaan ergens over en de kiezers hebben dat in de gaten.” Dat concludeert TNS/Nipo op basis van een recente steekproef onder een groot aantal Nederlanders van achttien jaar en ouder. Toch is de opkomstverwachting lager dan ooit. “De kans bestaat dat de opkomst de 50 procent niet gaat halen, wat een historisch lage score zou zijn. Dat geldt ook voor de interesse in de gemeentepolitiek: nog maar een derde is hierin geïnteresseerd, terwijl dat decennia ronde de 50 procent lag”, stelt het onderzoeksbureau.
Degenen die wel gaan stemmen laten zich volgens de onderzoekers meer dan ooit leiden door lokale politiek en lokale issues. “De ‘lokale partijen’, nu samen al goed voor een kwart van de raadszetels, groeien verder door en komen waarschijnlijk ruim boven een kwart van de stemmen.” Zorg belangrijkste thema De zorg (jeugdzorg, ouderenzorg, gehandicapten) is het belangrijkste thema voor de kiezers, beduidend belangrijker dan vier jaar geleden. Zowel de langdurige zorg, de jeugdzorg als werk en inkomen worden na de drie grote decentralisaties belangrijker taken van de gemeenten. Sociaal-culturele onderwerpen als veiligheid en integratie zijn nu minder belangrijk dan vier jaar geleden. De decentralisaties zijn volgens TNS/Nipo redelijk goed bekend bij het publiek. “Zes op de tien zijn ervan op de hoogte. Degenen die ermee te maken krijgen (zorg, jeugdzorg, participatiewet, passend onderwijs) hebben in tweederde van de gevallen geen vertrouwen dat de gemeenten het vanaf 2015 goed kunnen uitvoeren.” Interesse Lager opgeleiden hebben weinig interesse in de gemeentelijke politiek en slechts een kwart zegt ‘zeker’ te gaan stemmen. Lager opgeleiden hebben vaker dan gemiddeld te maken met de langdurige zorg en zij hebben nog nauwelijks in de gaten wat hen – na de decentralisaties – boven het hoofd hangt. Hoger opgeleiden zijn veel meer geïnteresseerd, zullen vaker gaan stemmen en hebben minder te maken met de langdurige zorg. Op dit moment zegt 42 procent van de kiesgerechtigden ‘zeker’ te gaan stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Het aandeel ‘zeker wel’ is doorgaans een goede voorspeller van gedrag, stellen de onderzoekers. “In 2010 vonden we kort voor de gemeenteraadsverkiezingen een zekere opkomstintentie van 49 procent en werd de opkomst 54 procent. Trekken we de voorspeller door, dan
mogen we verwachten dat de opkomst niet boven de 50 procent uit zal komen. Als dat uitkomt, is dat de laagste opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen ooit.” Waarom niet Voornaamste redenen dat mensen zeggen niet te gaan stemmen zijn dat ze erg teleurgesteld zijn, dat ze zich niet gehoord voelen of dat ze niet geïnteresseerd en geïnformeerd zijn. ‘Stemmen heeft geen zin, de politiek luistert toch niet (33%)’, ‘Ik weet te weinig van lokale politiek en partijen (20%) en ‘Ik heb geen belangstelling voor (gemeente)politiek (18%)’ zijn de meest voorkomende redenen om niet te gaan stemmen.
Gemeenteraadsverkiezingen in vogelvlucht Per 1 januari 2014 telt ons land nog 403 gemeenten. De daling van het aantal gemeenten is een langlopende trend. Drie decennia geleden bestond Nederland nog uit 774 gemeenten. De omvang van een gemeenteraad hangt samen met het aantal inwoners van de gemeente. De grootste gemeenteraden van Nederland (bij gemeenten met meer dan 200.000 inwoners) tellen 45 leden, de kleinste 9 leden (bij gemeenten met minder dan 3.000 inwoners). Het aantal raadsleden – en dus zetels – is altijd oneven. In Landerd zijn 17 zetels te verdelen en in Grave 15. Het college van burgemeester en wethouders (B & W) is verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van de gemeente. De burgemeester is voorzitter van de gemeenteraad en van het college. Wethouders worden benoemd door de gemeenteraad, burgemeesters door de regering, na een procedure waarin ook de gemeenteraad een belangrijke stem heeft.
Op wie stemmen? Voor de komende gemeenteraadsverkiezingen heeft een aantal inwoners van de gemeente zich kandidaat gesteld. Je vindt hun namen terug op de kandidatenlijsten van de politieke partijen die in de gemeente actief zijn. Alle mensen die op een en dezelfde lijst staan, hebben gelijke politieke opvattingen. Boven aan de lijst staat de lijsttrekker. De politieke partij bepaalt zelf wie dat is. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat de persoon in kwestie bekend is bij veel kiezers of veel bestuurlijke ervaring heeft. De lijsttrekker is ook vaak de partijleider. Onder de naam van de lijsttrekker volgen de namen van de overige kandidaten. Ga voor stemadvies naar de Kieswijzer op de website www.arenastemlokaal.nl.
Zetelverdeling politieke partijen Na het tellen van de stemmen worden de zetels door het Centraal Stembureau (CSB) over de verschillende politieke partijen verdeeld. Het Centraal Stembureau bestaat uit vijf leden: de burgemeester is voorzitter, de vier overige leden worden benoemd door het college van B & W. Bij deze verdeling zijn twee fasen te onderscheiden.
Allereerst wordt de kiesdeler berekend. De kiesdeler is het aantal stemmen dat een partij nodig heeft om één zetel in de gemeenteraad te bemachtigen. Hiervoor wordt het totaalaantal uitgebrachte geldige stemmen gedeeld door het aantal zetels. Voorbeeld: in een willekeurige gemeente zijn 21.000 stemmen uitgebracht en er zijn 21 zetels te verdelen. Een politieke partij heeft dan duizend (21.000: 21) stemmen nodig om een zetel in de gemeenteraad te krijgen. De kiesdeler in dit voorbeeld is dus duizend stemmen. Als de kiesdeler eenmaal berekend is, worden de zetels verdeeld. In ons voorbeeld krijgt partij A met 4.556 stemmen vier zetels. Partij B met 3.468 stemmen krijgt drie zetels. Beide partijen houden dus nog stemmen over. Partij A in totaal 556 en partij B in totaal 468. In de tweede fase komt deze ‘restzetelverdeling’ aan bod. Restzetels Na deze eerste zetelverdeling zullen er in het algemeen nog zetels te verdelen overblijven, de zogenoemde restzetels. Deze worden, afhankelijk van het aantal zetels in een gemeenteraad verdeeld volgens het systeem van de grootste gemiddelden (bij gemeenten met negentien of meer gemeenteraadsleden, dit zijn gemeenten met meer dan 20.000 inwoners) of volgens het systeem van de grootste overschotten (bij gemeenten met minder dan negentien gemeenteraadsleden, dit zijn gemeenten met minder dan 20.000 inwoners). Uiteindelijk worden zo alle zetels over de politieke partijen verdeeld. Grootste overschotten Bij het systeem van de grootste overschotten komt de partij die het grootste aantal stemmen overhoudt na toekenning van de zetels aan de partijen voor de eerste restzetel in aanmerking. Daarna komt de op een na grootste partij aan bod en zo verder. De partijen moeten wel tenminste 75 procent van de kiesdeler hebben gehaald om voor een restzetel in aanmerking te komen.
www.arenalokaal.nl – VERKIEZINGSSPECIAL LANDERD 2014