In Memoriam - oktober 2025 - Editie Maastricht-Heuvelland
UITGAVE 30 OKTOBER 2025
5 Een gerecycled leven voor een grafsteen?
Duurzame uitvaart wint terrein, maar voor grafstenen is nog een weg te gaan.
7
De instellingen doen hun uiterste best om de zorg voor stervenden en hun naasten steeds verder te verbeteren. Hospices leggen kwaliteitslat steeds hoger
Deze bewaarspecial is een uitgave van de commerciële afdeling van Mediahuis.
8-9
Herinneringen die blijven leven
Lezers houden hun dierbaren levend in woorden, rituelen, symbolen en kleine gebaren. Lees hun verhalen.
Graag wil ik mij aan u voorstellen.
Mijn naam is Johan Godding 54 jaar oud en inmiddels ruim 15 jaar werkzaam in de uitvaart, waarvan 10 jaren als zelfstandig ondernemer.
Ik vind het fijn om er te kunnen zijn voor mensen op een van hun moeilijkste momenten in het leven na het verlies van een dierbare. Mijn ervaring is dat het samen met nabestaanden verzorgen van de overledene positief en troostrijk werkt. Hieraan besteed ik dan ook veel tijd en aandacht. Een persoonlijk en eerlijk afscheid is ondersteunend in het rouwen en helpt om weer verder positief in het leven te kunnen staan. Ik vind het steeds weer een uitdaging om de uitvaart samen met de nabestaanden inhoud en vorm te geven. Zo werken wij samen toe naar een Troostrijk eerbetoon.
Voor elk budget kan ik een mooie uitvaart creëren. In overleg met de nabestaanden worden keuzes gemaakt die dit mogelijk maken. Mijn uitgangspunt hierbij zijn altijd de wensen van de overledene en nabestaanden.
Kortom ‘Uitvaart op maat’ johangodding@hotmail.com Tel. nr. 0654744253
Math Pijls Uitvaartzorg
1. Jouw plek in de natuur
Waar afscheid overgaat in herinnering
Welkom bij Uitvaartzorg van Bree
Voor meer informatie: 045-523 4006 Bij een overlijden: 045-521 1337
Iedereen verdient een afscheid die recht doet aan wie hij of zij was. Bij het regelen van een uitvaart komt er veel op u af. Uitvaartzorg van Bree staat in deze moeilijke en emotionele tijd graag naast u. Wij begeleiden uitvaarten die volledig aansluiten bij uw wensen – of u nu verzekerd bent of niet. Wanneer u te maken krijgt met het verlies van een dierbare, is het waardevol stil te staan bij wat er misschien al eerder is besproken rondom het afscheid. Samen met onze hechte en betrokken medewerkers kijken wij naar de mogelijkheden om het afscheid een persoonlijk en passend karakter te geven.
GRATIS
WENSENBOEKJE
Wij merken vaak dat er in het dagelijks leven weinig wordt gesproken over de dood. Toch kan het vastleggen van wensen veel rust geven, zowel voor uzelf als voor uw nabestaanden. Daarom biedt Uitvaartzorg van Bree een speciaal wensenboekje aan. Hierin kunt u eenvoudig al uw uitvaartwensen kenbaar maken. Het is aan te raden dit boekje goed te bewaren, zodat uw nabestaanden het gemakkelijk kunnen terugvinden. Zo weten zij zeker dat het afscheid zal plaatsvinden zoals u dat wenst en geeft u hen houvast in een moeilijke tijd.
www.uitvaartzorg-vanbree.nl/uitvaartwensen
kist of urn bepaal je hier zelf jouw eeuwige plek, zorgvuldig geregistreerd en makkelijk terug te vinden met GPS coördinaten.
deze prachtige plek voor altijd natuur blijft, veiliggesteld voor toekomstige generaties na de laatste natuurbegrafenis als een gift aan de toekomst.
Natuurbegraafplaats Weerterland is een plek van en voor iedereen, ongeacht geloof of afkomst. Het bijzondere is: het graf wordt nooit geruimd en het grafrecht is eeuwig. Een manier om het lichaam terug te geven aan de natuur.
Kies bij Natuurbegraafplaats Weerterland een laatste rustplaats die bij jou past. In dit speciale natuurgebied heb je de vrijheid om te kiezen tussen verschillende serene locaties: onder een eerbiedwaardige oude boom, langs een rustige bosrand of op de stille heide. Met een keuze voor een
2. Zorgeloos geregeld: eeuwige rust Kies voor Natuurbegraafplaats Weerterland en jouw eeuwige grafrust is gegarandeerd met een eenmalige betaling. Zonder extra kosten voor onderhoud of verlenging van het graf blijft jouw plek in de natuur voor altijd van jou. Zo ontzorg je je nabestaanden volledig, wetende dat alles reeds perfect geregeld is.
3. Behoud van natuur voor de toekomstige generatie
Door te kiezen voor een laatste rustplaats op Natuurbegraafplaats Weerterland, draag je direct bij aan de verrijking en instandhouding van deze natuur. Samen zorgen we ervoor dat
Informatiecentrum (open op afspraak) Nieuwe Markt 2A in Weert
T. 0495 - 53 90 09
E. contact@natuurbegraafplaatsweerterland.nl
Natuurbegraafplaats Weerterland Heihuisweg in Weert
Je draagt bij aan het behoud van de natuur voor toekomstige generaties
Column
Geïnspireerd door de natuur
Afgelopen zomer bezocht ik de tentoonstelling ‘Wij zijn natuur’ in museum Singer Laren. Het raakte me hoe de verbondenheid tussen mens en natuur op zoveel lagen tot uiting werd gebracht. Inspiratie waar ik graag gebruik van maak als ik een afscheidsdienst vormgeef.
BEELD: LIEKE VROOMEN
Als je je leven lang van de natuur genoten hebt, mag dat zeker een rol spelen bij je uitvaart. Soms komt het terloops ter sprake als ik met de nabestaanden rond de tafel zit, bijvoorbeeld dat Pap graag wandelde en de namen van veel planten en bloemen kende. Soms is het een bewust uitgangspunt dat naar voren komt in de keuze voor natuurbegraafplaats of een duurzame kist of mand. Dan is het aan mij als ritueelbegeleider om daar dieper op door te vragen. Want een echt persoonlijke afscheidsdienst gaat verder dan alleen je levensverhaal – het weerspiegelt de sfeer van je leven. Jouw levenslessen, wat de natuur voor jou betekend heeft, vormen een houvast waarmee je naasten verder kunnen gaan. De natuur als inspiratiebron zet ik graag in om een afscheidsdienst troostrijk, verbindend en betekenisvol te maken.
Was de appelboom, de magnolia of de kastanje een belangrijke plek? Samen onder die boom zitten, in stilte of met een goed gesprek, de herfstkleuren bewonderen of de bloesem ruiken in de lente – zulke herinneringen kunnen prachtig terugkomen in het afscheid. Bijvoorbeeld door een takje van die specifieke boom op de kist te leggen, of door een ritueel waarbij iedereen een blad of bloem meebrengt. Zo wordt de band met de natuur niet alleen benoemd, maar ook voelbaar tijdens het afscheid. Mijn missie is om het persoonlijke verhaal te verbinden met passende symboliek, bijvoorbeeld over groei en vergankelijkheid, over je onzicht-
baar verbonden weten met je wortels of over vruchten doorgeven aan de volgende generatie.
Zat de liefde voor de natuur vooral in de zee? Als de kust de favoriete plek was om uit te waaien, kan dat symbolisch door de dienst verweven worden. Met videobeelden van golven die over het strand rollen, of het geluid van de branding, breng je die beleving de aula in. Een mini-vuurtoren waarin een kaarsje brandt, een schelpenritueel of het schrijven van de naam van de overledene in het zand zorgen voor een zintuiglijke ervaring. Symboliek kan gaan over je gedragen voelen door de golven, je opgenomen weten in de onmetelijke oceaan of het meebewegen met de deining van de zee. Soms is het juist iets kleins zoals een schelp dat voor de diepere symbolische betekenis zorgt.
Wellicht wil je de afscheidsdienst helemaal niet binnen in een aula of zaal, maar in de buitenlucht. Met de wind in je haren, de zon op je gezicht, geluiden van vogels en de geur van gras en bladeren. Op een landgoed, een eigen weide of boomgaard. Natuurbegraafplaatsen hebben vaak een ceremonieplek in de buitenlucht, maar het afscheid hoeft natuurlijk niet op één plek plaats te vinden. Zo heb ik dit voorjaar een rituelenwandeling gemaakt met een familie. Op verschillende plekken langs het wandelpad naar het graf stonden we met aandacht stil bij alles wat hun allerliefste zoon en broer zo bijzonder maakte.
Het is steeds weer zorgvuldig zoeken voor mij. Welk thema en boodschap klinkt door in het leven van de overledene? Wat betekende hij of zij voor de naasten? Hoe kan ik dat op een treffende manier overbrengen in de afscheidsdienst? Verrassend genoeg brengt een sprekend beeld uit de natuur telkens een nieuw, uniek verhaal voort, dat betekenis en diepgang geeft aan het leven van die ene unieke mens. Dan blijkt uiteindelijk toch ook die ene universele boodschap: wij zijn natuur.
Lijkt het je fijn om met mij tijdens een kennismakingsgesprek te praten over jouw afscheid? Neem dan zeker contact met mij op.
Iris van Noorden
leven in beeld, afscheid met kleur
Bij Uitvaartstudio verzorgen we een afscheid dat het unieke en kleurrijke karakter van iemands leven weerspiegelt. We creëren een warme, betekenisvolle plek vol herinneringen. Daarbij ben je niet gebonden aan een vaste tijd voor een ceremonie op een van onze locaties: de duur en invulling zijn geheel naar wens, zodat er altijd ruimte is om stil te staan bij wat belangrijk is.
Het liefst lopen we een stukje met je mee op het pad van het leven, zodat we samen kunnen stilstaan bij je wensen en mogelijkheden. Dit kan ook al ruim voor het moment van
085
BEEK
Potgieterstraat 5 6191 EA Beek
MAASTRICHT
Gerard Walravenstraat 65 6227 TA Maastricht
afscheid nemen. In een wensengesprek nemen we de tijd om jouw ideeën, voorkeuren en vragen te bespreken. Denk aan de sfeer die je wilt neerzetten, muziek of rituelen die belangrijk voor je zijn, en hoe je jouw verhaal of dat van een dierbare wilt laten doorklinken in de uitvaart.
UITVAARTVERZEKERING? DAT REGELEN WIJ!
Veel mensen zijn verzekerd voor uitvaartkosten. Bij Uitvaartstudio staan we altijd voor je klaar, ook met een uitvaartverzekering elders kun je bij ons terecht.
BERG EN TERBLIJT
Doctor Goossensstraat 2 6325 BV Berg en Terblijt
MEERSSEN
Volderstraat 22A 6231 LC Meerssen
ANNO1861 AFSCHEIDSLOCATIE
BUCHTEN DE HOESKAMER Dorpstraat 53 6122 CE Buchten
HEERLEN Kruisstraat 16 6411 BT Heerlen
ANNO1861 is een unieke en historische locatie midden in het hart van Geverik (Beek), speciaal ingericht voor afscheidsvieringen, vieringen van het leven en bijzondere herinneringsmomenten. Hier ervaar je warmte, persoonlijkheid en intimiteit. Een plek waar elk levensverhaal in kleur en met aandacht gevierd wordt. Bij ANNO1861 kun je altijd rekenen op een persoonlijke benadering, maatwerk en oog voor detail: van een persoonlijke afscheidsdienst tot een intieme ceremonie. Onze prachtig gerestaureerde kerk uit 1861 biedt hiervoor een sfeervolle en rustgevende ambiance waarin je samenkomt met dierbaren om herinneringen te delen, te koesteren en te vieren.
WAAR HERINNERINGEN TOT LEVEN KOMEN
Kapelstraat 14 6191 RG Beek
085 088 6333
info@anno1861.com www.anno1861.com
Een gerecycled leven voor een grafsteen?
Ook de uitvaartbranche ontkomt niet aan de groeiende vraag naar duurzaamheid. Een bijzondere ontwikkeling binnen deze trend is het hergebruik van grafstenen. Wanneer de grafrechten op een begraafplaats verlopen, worden graven geruimd. Als nabestaanden, formeel eigenaar van de grafsteen, deze niet meer willen, krijgen de vrijgekomen exemplaren een nieuw doel.
TEKST: MARIANNE EUSSEN | BEELD: GETTY IMAGES
Als een van je dierbaren overlijdt, moet er veel geregeld worden. In geval van een begrafenis is het uitzoeken van een grafsteen een van die actiepunten, behalve als het gaat om een bijzetting in een familiegraf. Normaal gesproken is er bij een particulier graf minimaal tien jaar grafrecht. Deze periode kun je daarna weer verlengen, zolang als je als familie wilt betalen. Dit is ook afhankelijk van de begraafplaats.
Nieuwe bestemming
Als de grafrechten verlopen en je wilt als familie niet die termijn verlengen of als er gewoonweg geen nabestaanden meer zijn, komt er een nieuwe bestemming voor de grafsteen. Die nieuwe vorm kan variëren van verharding in de wegenbouw tot sokkels voor kunstwerken. Leon Weinheimer, naar eigen zeggen opgegroeid tussen de grafstenen, weet daar alles van. Al meer dan dertig jaar werkt hij met natuursteen. Voor Godfried Dols en andere Limburgse kunstenaars vervaardigde hij geregeld sokkeltjes voor kunstwerken, gemaakt van gerecyclede grafstenen. “Dat was echter niet voldoende om er echt omzet mee te maken”, vertelt hij.
Publiek kunstproject in Bilzen
Naast de kunstsokkels van gerecyclede grafstenen is er in Bilzen, vlak over de grens in België, een andere toepassing in kunstzinnige vorm. Twee jonge kunstenaars, Lise van den Bergh en Jasper Rigole, maakten daar een monument waarin oude grafzerken zijn verwerkt in nieuw beton. Het kunstwerk herdenkt 1.040 ontgraven overledenen en is een krachtig voorbeeld van hoe hergebruik ook een collectieve herinnering kan versterken.
Derde optie
Een derde optie, naast wegenbouw en kunstzinnig gebruik, is hergebruik als grafsteen. Deze keuzemogelijkheid heeft echter te maken met een spanningsveld tussen de hoogte van de kosten en de wens tot hergebruik. “Helaas, van één oude steen kun je niet één nieuwe maken omdat er vaak breuk in zit”, zegt Leon Weinheimer. “Je hebt echt drie identieke steensoorten nodig om één nieuwe steen te maken. We hebben dit vier jaar lang proberen te vermarkten. Helaas loonde het zich niet. Een ander probleem is dat veel begraafplaatsen heel radicaal ruimen, waardoor stenen verloren gaan. Een derde probleem is dat we in Nederland jongeren missen die ambachten willen leren, zo ook op dit gebied. Daarnaast is de Limburgse markt er nog niet klaar voor”, zo zegt hij. “Er zou op een andere manier tegen het ruimen van graven gekeken moeten worden.”
Duurzame uitvaart wint terrein, maar voor grafstenen is nog een weg te gaan
Grafdelver Ron Limpens betwijfelt dit. “Parochies kunnen hier zelf invulling aan geven nu het aantal nieuwe graven dat uitgegeven wordt ver achterblijft. Dit komt door het toegenomen aantal crematies en door de opkomst van
begraven in de natuur.” Ook is hij van mening dat parochies of gemeenten hergebruik van grafstenen kunnen sturen door speciale graven of monumentale graven ter adoptie aan te bieden zodat deze behouden blijven en hergebruikt kunnen worden.
“Heel sporadisch nemen mensen wel eens een grafsteen mee naar huis, maar dan moeten ze natuurlijk voldoende plaats hebben”, aldus Ron Limpens.
Volgens de Landelijke Organisatie Begraafplaatsen worden jaarlijks circa 30.000 nieuwe grafstenen geplaatst. Het merendeel daarvan bestaat uit graniet, dat vaak geïmporteerd wordt uit landen als China en India. Een belastend productieproces en de omstandigheden waarin gewerkt wordt, zijn vaak dubieus. Bij TruStone kun je controleren of de ingekochte stenen niet door kinderhanden zijn gemaakt. Stichting GreenLeave, promotor van duurzame uitvaarten, startte via CircleStone in 2019 een lobby voor het hergebruik van grafstenen.
Hergebruik van grafstenen zonder er iets nieuws van te maken is ook nog een optie. Bij De Block Natuursteen in Landgraaf zijn ze daar al meer dan dertig jaar mee bekend. Eigenaresse Mieke Clevers ziet naast duurzaamheid nog andere voordelen: sociale overwegingen en behoud van historisch erfgoed. “Niet iedereen kan zich een nieuwe grafsteen van circa vijfduizend euro veroorloven. Een gerecyclede grafsteen kost 1000 tot 1500 euro als ik deze heb schoongemaakt, aangepast, gepolijst en voorzien van een nieuwe tekst. Grafdelvers weten welke graven geruimd gaan worden. Wil de familie de steen niet meer, dan vraagt de grafdelver mij of ik de steen kan gebruiken bij een nieuwe uitvaart. Ik gun iedereen een mooie steen, ook als je een minder brede beurs hebt. Een gerecyclede steen herplaats ik overigens nooit op de oorspronkelijke begraafplaats.”
Officieel horen grafstenen tot het historisch erfgoed. “Mensen staan daar niet vaak bij stil als een van beide ouders in het familiegraf bijgezet moet worden. Maar met een moderne toevoeging kun je toch het oude behouden dat vader of moeder heeft uitgekozen”, aldus Mieke Clevers.
Sassen Dielemans Dickhaut
Samen z orgen
voor een bijz ondere uitvaar t
Als een van de oudste nog bestaande Maastrichtse familiebedrijven voelt Sassen Dielemans Dickhaut een sterke verbondenheid met de stad en haar inwoners Vanuit dat perspectief en ons streven naar een memorabel afscheid in eigen stad biedt Sassen Dielemans Dickhaut tevens haar dienstverlening aan in La Grande Suisse In het bijzondere monumentale pand aan de Mariënwaard bevindt zich het crematorium voor Maastricht en omgeving Een plek met historie en grandeur, passend bij een zelfbewuste stad als Maastricht Passend, bij het ambitie- en ser viceniveau dat Sassen Dielemans Dickhaut nastreeft
In geval van een crematieplechtigheid in La Grande Suisse geven wij, samen met u en de medewerkers van La Grande Suisse, vorm aan een memorabel afscheid Een afscheid dat recht doet aan de overledene, aan het leven dat hij of zij geleefd heeft, maar ook een afscheid waar de nabestaanden kracht uit kunnen putten om verder te gaan Een afscheid waar een boodschap meegegeven wordt, desgewenst in ’t Mestreechs, ‘ n aofsjeid mèt ‘ n gouwe rendsje, waar nabestaanden nog vaak aan terug mogen denken
Na overlijden belt u Sassen Dielemans Dickhaut Als eerste geven wij op piëteitvolle wijze aandacht aan de primaire zorg voor uw dierbare Aansluitend regelen wij alle formaliteiten en bespreken wij samen met u de wensen rondom de uitvaart Keuze van uitvaartkist, opbaring en eventueel rouwbezoek, maar ook drukwerk en annonces komen desgewenst aan bod Ver volgens is er in één of meerdere gesprekken bij u thuis of bij Sassen alle ruimte om met onze uitvaartverzorgers of ritueelbegeleiders samen invulling te geven aan de afscheidsviering in La Grande Suisse
Door het stellen van veel vragen komen wij er samen achter wat bij u en uw dierbare past Samen zoeken naar een rode draad, een symbool dat bij de overledene hoorde Samen komen tot een helder herinneringsbeeld, een beeld waarin eenieder uw dierbare herkent Hieromheen wordt gezocht naar gedichten, teksten, muziek, beeldmateriaal, bloemen en eventueel een afscheidsritueel
Uitvaar tcentr um of thuisopbar ing?
Tot aan de dag van de afscheidsdienst bieden wij u een plek in uw nabijheid waar u in alle intimiteit met elkaar kan verblijven In Maastricht beschikken wij voor u over twee uitzonderlijke locaties aan weerszijden van de Maas W ij ontvangen u in ons uitvaartcentrum met de bekende artistieke uitstraling aan de Dr van Kleefstraat 2-4 of in ons uitvaartcentrum aan de Sint Maartenslaan 44 in het stadsdeel Wyck, waar wij ook beschikken over een familiekamer die u 24-uur per dag toegang biedt
Bent u woonachtig in de omgeving van Meerssen? Sassen Dielemans Dickhaut regelt de opbaring en daaropvolgende rouwbezoeken desgewenst ook voor u in La Grande Suisse Als nabestaanden kiezen voor opbaring thuis is thanatopraxie een mooie oplossing Dankzij deze lichte balseming krijgt de overledene weer een natuurlijke uitstraling Familie en vrienden kunnen in alle rust bij hun geliefde zijn en ruim de tijd nemen om afscheid te nemen
De dag van de uitvaar t
La Grande Suisse, een plek om afscheid te nemen en samen met familie en vrienden herinneringen op te halen De afscheidsdienst kan plaatsvinden in La Grande Salle Deze biedt in normale omstandigheden plaats aan 140 personen De kleine zaal, La Petite Salle genaamd, heeft normaliter een capaciteit van 25 zitplaatsen Uiteraard zijn deze ruimten voorzien van de modernste ondersteunende apparatuur met betrekking tot beeld, geluid, opnames en livestream Na de afscheidsdienst verzorgen de medewerkers van La Grande Suisse graag een aansluitende ko etafel, zodat u in alle rust kunt bijpraten met uw naasten Natuurlijk zijn er ook mogelijkheden voor een condoléance waarbij men kleine gerechtjes uitser veert, of een lunch in zijn klassieke vorm Uiteraard regelen wij desgewenst ook nog altijd een crematiedienst in bijvoorbeeld Eijsden, Heerlen of Geleen Kijk voor informatie op www.sassenuitvaartverzorging.nl
Aller zielenvier ing
Op z ondag 2 november a.s. z al in het Rouw- en gedenkpark Tongerseweg de jaarlijkse Allerzielenviering plaatsvinden. We verz amelen om 19.00 uur bij de ingang aan de Javastraat waar u een devotiekaars zult ontvangen. Ver volgens lopen we in een stemmige lichtprocessie naar de kapel voor een gebed, stilte en muziek. Na afloop is er ko e/thee en de mogelijkheid om samen te verbinden in een mooi gesprek. U kunt de naam van een dierbare doorgeven via allerzielenmaastr icht@g mail.com, z odat er voor hem of haar gebeden wordt.
Hospices leggen de kwaliteitslat steeds hoger
De bijna tweehonderd hospices in Nederland krijgen gemiddeld een 9,5 als waardering. Veel hoger is bijna niet mogelijk, zou je zeggen. Toch doen de instellingen hun uiterste best om de zorg voor stervenden en hun naasten steeds verder te verbeteren, al is dat in de huidige tijd best een uitdaging.
TEKST: JOHN HUIJS | BEELD: GETTY IMAGES
Met de vergrijzing en de stijgende levensverwachting ligt het voor de hand dat de hospices het in de naaste toekomst steeds drukker krijgen. Tegenover de verwachte stijging van het aantal gasten staat echter dat de gasten de laatste jaren gemiddeld steeds korter in een hospice verblijven.
Een verblijf in een hospice is mogelijk als je een levensverwachting van maximaal drie maanden hebt. Ben je na drie maanden nog in leven, dan wijst geen enkel hospice je trouwens de deur. Maar in de praktijk blijft bijna niemand zo lang. Landelijk is de gemiddelde verblijfsduur de afgelopen jaren teruggelopen van circa vier naar ongeveer drie weken.
Complexere zorg
Ook in hospice Trajectum in Maastricht bedraagt de gemiddelde verblijfsduur van de gasten momenteel een week of drie. Teamleider Rosita Janssen: “Dat de gasten nu korter blijven dan voorheen, betekent dat ze bij binnenkomst wat dichter tegen het overlijden aan zitten dan vroeger. Met andere woorden: ze zijn zieker waardoor de zorgcomplexiteit groter is dan eerder. Per saldo wordt de zorg dus zwaarder. Om dat op te vangen hebben we intussen een extra zorgmedewerker geïntegreerd in de avondbezetting. Vroeger werkten we in de avonduren met een beperkte bezetting, maar dat kunnen we ons met de huidige complexiteit van de zorg niet meer permitteren. Want we willen de kwaliteit van de zorg op zijn minst op peil houden en liefst nog wat verder verbeteren. Daarnaast blijft de persoonlijke aandacht die vooral vrijwilligers aan de gasten besteden zeer belangrijk. Misschien is persoonlijke aandacht gezien de toegenomen zorgcomplexiteit
nog harder nodig dan voorheen, dus het is nodig dat we ook het aantal vrijwilligers op niveau houden of zelfs uitbreiden.”
Bij hospice Mariaweide in Venlo is de verblijfsduur in korte tijd bovengemiddeld snel gedaald; van 28 dagen in 2021 en 2022 naar 14 dagen tot nu toe in 2025. Een duidelijke verklaring voor die halvering is er niet, zegt bestuurslid en gepensioneerd huisarts Marcel Crobach. “Ook wij denken dat mensen die terminaal zijn langer thuisblijven. Zolang er goede palliatieve thuiszorg is, is dat niet erg. Sterker nog: misschien is het zelfs toe te juichen omdat de meeste mensen graag zo lang mogelijk thuis in hun vertrouwde omgeving blijven, liefst tot hun laatste adem. Ook bij Mariaweide zien we dat de zorg steeds zwaarder wordt omdat gasten verder in het stervensproces bij ons binnenkomen.”
Tijd en aandacht aan zingevingsvragen besteden is ook een belangrijke functie van een hospice
Make over Mariaweide opende zijn deuren in het historische hart van Venlo in 2008. Hoewel het interieur er op het eerste oog nog altijd tiptop uitzag, zag het bestuur in dat het dit jaar tijd werd voor een complete make over. Het hospice heeft nu een eigentijdsere en
vooral nog huiselijkere uitstraling, zodat de gasten en hun naasten zich meteen bij binnenkomst omarmd zullen voelen.
Het Venlose hospice heeft de restyling ook aangegrepen om het aantal kamers uit te breiden van zes naar zeven plus een reservekamer. Die uitbreiding is nodig gezien de verwachte verdere groei van het aantal opnames. In 2022 nam Mariaweide 64 gasten op. Vorig jaar waren dat er 94 en begin oktober van dit jaar stond de teller al op 80, met nog bijna een kwartaal te gaan dus.
Crobach: “Wij sluiten niet uit dat het aantal opnames extra zal toenemen doordat we afgelopen zomer het opnamebeleid hebben versoepeld. Tot voor kort hielden wij ons in ieder geval op papier strikt aan het oude opnamebeleid. Dat voorzag niet in het opnemen van gasten die naar het hospice wilden om daar euthanasie te krijgen.
Evenmin had Mariaweide een kamer voor mensen die hun leven wilden beëindigen door te stoppen met eten en drinken.”
Heisessie
Begin dit jaar vroeg het bestuur van Mariaweide zich tijdens een heisessie af of het uitsluiten van sommige groepen mensen nog wel van deze tijd was.
Crobach: “De conclusie op basis van onze nieuwe organisatievisie was al vrij snel dat Mariaweide er in principe voor iedereen is, dus ook voor daklozen, verslaafden en onverzekerden, voor mensen met een andere culturele achtergrond, voor mensen die hier euthanasie willen krijgen en voor degenen die willen stoppen met eten en drinken. Vooropgesteld: in het hospice houden we ons nadrukkelijk aan alle wettelijke regels en aan de richtlijnen van
de landelijke artsenorganisatie KNMG. Die laatste gaf dit jaar een zeer verhelderende publieksbrochure uit: Stoppen met eten en drinken – Informatie voor patiënten en hun naasten.”
“De toekomst zal leren wat het soepelere opnamebeleid betekent voor het aantal gasten. En wat de kortere verblijfsduur betreft, is het de vraag of dat een gunstige ontwikkeling is. Aan de ene kant maakt een kortere verblijfsduur het mogelijk dat we op jaarbasis meer gasten kunnen onderbrengen. Tegelijkertijd horen wij vaak, als men dan toch in het hospice komt: ‘Had ik dit maar eerder gedaan’. Dan kunnen we hier in huis ook meer tijd en aandacht aan zingevingsvragen besteden. En dat is ook een belangrijke functie van een hospice. Een lastige paradox dus die daling van de gemiddelde verblijfsduur.
Intussen heeft Mariaweide een handvol gasten gehad die naar het hospice kwamen om daar te stoppen met eten en drinken. Crobach is blij dat dit goed is verlopen. “We waren er vooraf een beetje bang voor dat de medewerkers vooral met deze groep gasten moeite zouden kunnen hebben. Misschien niet per se uit overtuiging, maar uit angst dat deze gasten zouden gaan lijden, ondanks de voorlichting die we de medewerkers hierover hebben gegeven. Nu ze in de praktijk hebben ervaren dat deze vorm van sterven doorgaans juist heel waardig en zonder lijden verloopt, staan ze honderd procent achter het nieuwe inclusieve opnamebeleid.”
Denk na over je laatste levensfase
Het is belangrijk om tijdig na te denken en te praten over wat je belangrijk vindt in je laatste levensfase. Om je daarbij te helpen kun je de website www.voorbereidopmorgen.nl bezoeken. Zorgorganisaties in Noorden Midden-Limburg lanceerden die site onlangs tijdens de Week van de Palliatieve Zorg. De website biedt bezoekers informatie, praktische tips en herkenbare verhalen om zelf de regie te nemen over hun leven en zorg in de toekomst.
Herinneringen die blijven leven
Herinneringen vervagen niet, ze veranderen van vorm. In woorden, rituelen, symbolen en kleine gebaren houden lezers hun dierbaren levend. Liefde blijkt sterker dan verlies. In elke vlam, elk sieraad, elk lied, elk verhaal klinkt hun aanwezigheid nog door.
Diegene waarvan ik hield, zal ik steeds bij me dragen in mijn hart. Ik zal hen elke morgen en ook ‘s avonds voor ik ga slapen met naam herinneren. Onze boxerhonden zal ik ook NOOIT VERGETEN. Sinds ik gitaar speel maak ik van elke overledene die me HEEL DIERBAAR is een playlist op Spotify met hun naam waarin ik de liedjes heb staan die destijds op hun crematie of begrafenis gespeeld werden. Als ik hen heel erg mis speel ik deze nummers en dan zijn ze heel nabij.
Marjo Coumans, Stein
Dagelijks in de ochtend en avond wordt de muziek gedraaid, die wij bij de crematie van mijn echtgenote Trouwtje in 2021 gebruikt hebben. Dagelijks via de foto van mijn partner tot morgen gewenst en welterusten, echter voor haar wordt het geen morgen meer, helaas! Heb de urn op de buffetkast staan, verpakt in ‘n soort kussensloop van stukjes stof uit haar garderobe. Dagelijks laat ik mijn handen langs de bruidsjurk glijden, die in de kast hangt met de woorden “mooi toch”... Driemaal daags ga ik met de hond wandelen en komen wij langs de bosrand, waar wij ons 55 jaar geleden hebben leren kennen en menig traantje heb moeten wegpinken. Vraag mij nog steeds af: waarom jij meid, waarom, waarom, nadat je net ‘n week 72 jaar was geworden en 48 jaar gehuwd waren.... Draag haar trouwring uiteraard en met de vingerafdruk van haar. Met ons 50-jarig huwelijk heb ik een prentje laten maken met onze huwelijksfoto erop en dit bij de H. Mis in de Kerk laten uitdelen. Wij woonden in dezelfde straat, tegenover elkaar: Trouwtje op nr. 50 en ondergetekende op nr. 31 en we hadden geen enkel contact met mekaar, tot aan die bewuste bosrand ontmoeting in 1970! Ik kan haar overlijden nog steeds niet plaatsen en ben reeds aan de derde cursus rouwverwerking bezig.
Cor M. Konsten, Landgraaf
Leef!
“Ik leef en werk iedere dag met mijn vader”: die woorden sprak mijn vader heel regelmatig vol eerbied over zijn veel te vroeg overleden vader, mijn opa. Pap is zelf vroeg overleden en pas daarna druppelt de betekenis van die woorden, als zacht tikkende regendruppels op een raam, door in je brein. Veel tastbare herinneringen aan mijn vader heb ik niet: een ring die ik altijd draag op momenten dat zijn kracht nodig is. De niet tastbare herinneringen zijn er toch nog wel meer omdat pap een man was van traditie: samen met hem naar het bos in het vroege voorjaar om de natuur te horen ontwaken of op zondagmiddag een lange wandeling maken door de velden rondom het dorp, met ijsje na. Pap was een natuurmens en
Ruim anderhalf jaar geleden is mijn zus overleden nadat ze tweeëneenhalf jaar ziek is geweest. Ze was pas 66 jaar. In 1973 is mijn broertje verongelukt, hij was 12 jaar. Van beiden heb ik een foto in een hanger die ik draag op verjaardagen en speciale dagen. Zo voelt het voor mij alsof ze toch een beetje
zijn zo vaak gesproken woorden over opa ben ik met het ouder worden steeds meer gaan begrijpen nu ook ons steeds meer familie- en gezinsleden en dierbare vrienden zijn ontvallen. Mijn tastbare herinneringen aan al die mensen die mij zo dierbaar zijn, zijn niet zo talrijk als mijn niet-tastbare herinneringen maar daardoor houd ik wel ontzettend veel ruimte in mijn hoofd en hart om ze op te slaan en zo door de dag heen flitst er door een voorval of door wat ik zie ineens een herinnering door mij heen. Conclusie: pap had wederom gelijk en ik besluit dan ook met de woorden “ik leef met allen die mij dierbaar zijn geweest” en ik draag de herinneringen aan hen mee in mijn hoofd en hart.
Anita Mevissen-Spronck, Neerbeek
dichtbij zijn. Ze blijven verweven in ons leven en in onze harten dragen we ze voor altijd met ons mee!
Bets Cornelis-Willems, Vierlingsbeek
Meteen na de 2e wereldoorlog opperde mijn vader het idee om jaarlijks 2 Heilige Missen te laten opdragen ter intentie van de overleden gezinsleden van onze familie. Mijn vader was jarenlang lid van de gebedskring der zusters Benedictinessen van Priorij Regina Pacis in Valkenburg a/d Geul. In dit slotklooster wordt dagelijks een H. Mis opgedragen. In de naastgelegen kapel is er ruimte voor meerdere personen om deze vieringen fysiek te volgen. Elk voor- en najaar wordt dit familieritueel uitgevoerd en is alzo tot een jarenlange traditie verheven. Tot op de dag van vandaag komen wij met onze hele familie hier bij elkaar en vieren op de 1e zondag in de lente (symbool van nieuw leven) en de 1e zondag van de herfst (symbool van loslaten) gezamenlijk, vol vreugde en devotie deze indrukwekkende Heilige mis in een omgeving van sereniteit en harmonie. Zo herdenken wij alle overleden dierbaren van onze familie. Na afloop is er altijd een gezellig samenzijn in het Geulstadje alwaar wij samen uitvoerig nababbelen en ieders wel en wee bespreken onder het genot van een natje en een droogje. Soms maken wij een mooie wandeling langs de meanderende Geul en halen herinneringen op aan onlangs overleden familieleden. De begeleiding van rust en kolkend water lenen zich uitstekend voor dergelijke memoires. Eclatante momenten waarbij je het gevoel krijgt dat we kort bij elkaar zijn; wij hier, en zij daar, aan gene zijde. Een duidelijk gevoel dar er meer is tussen hemel en aarde. Spiritualiteit viert hoogtij.
Noël van Hooren, Lanaken (België)
In 1994 werd ons oudste zoontje geboren.
Het kind, dat ademloos overging van verwacht naar gemis.
Het diepe, verscheurende verdriet, werd na een tijdje verzacht, door een nieuwe zwangerschap.
En even later kocht ik een piepklein rood zomerhoedje.
Om weer te durven geloven in een toekomst met een baby.
Het rode hoedje, stond symbool hier voor. Maar ook voor herinnering en hoop.
Het hangt nog altijd op een prominent plekje in huis.
Om nooit te vergeten, Caspar!
Lilian Savelkoul, Munstergeleen
Mijn allerliefste echtgenote is 19 juli jl. plotseling overleden. Gelukkig wel thuis in haar eigen vertrouwde omgeving. Zij werd 83 jaar oud. Zij was een prachtig, markant mens. Om haar te eren zal ik nooit genoeg kunnen doen. Nu ik dit schrijf ben ik zeer geëmotioneerd. Naast een prachtig ingelijste portretfoto van haar, die op een prominente plek in onze woonkamer staat, waar ik haar elke morgen en avond begroet, doe ik nog het volgende. Zij is te ruste gelegd op een prachtige plek in het Limburgse heuvelland. Daar ga ik haar elke dag bezoeken, neem een rode roos voor haar mee en zet die bij haar graf. Op het graf is dezelfde foto, maar dan in een mooi ovaal lijstje aangebracht, vanwaar zij mij stralend aankijkt. Daar ben ik haar zeer nabij en kan ik haar zo goed mogelijk eren. Uiteraard brand ik daar ook een kaarsje voor haar bij. Dit vind ik een heel mooie gelegenheid om met haar te communiceren over belevenissen die mij bezighouden. Tot slot neem ik afscheid van haar met een liefkozing en/of handkus op haar foto.
H.J.A.M. Hautmans, Valkenburg a.d. Geul
Innerlijke rust
Om mijn dierbaren in herinnering te houden, sta ik elke ochtend in gebed even stil bij de fotolijsten van mijn overleden ouders en mijn jongere broertje. Dit gebruik geeft mij al jarenlang een gevoel van innerlijke rust. Op deze wijze hou ik mijn ouders en broertje dagelijks in gedachte, en ik voel me er goed bij!
Jean van Aerle, Jabeek
BEELD: GETTY IMAGES
Herdenken op mijn manier
Vier jaar geleden verloor ik mijn broer Ralph. Hij was pas 51 jaar en altijd kerngezond geweest. Totdat hij plotseling hevige buikpijn kreeg. Al snel bleek dat er geen kans meer was op genezing. Een zeldzame vorm van kanker nam hem in korte tijd bij ons weg. Er gaat geen dag voorbij dat ik niet aan hem denk. Het gemis blijft, maar ook de liefde. Dit jaar, precies vier jaar na zijn overlijden, heb ik samen met familie en vrienden een herdenking voor hem gehouden op een plek die hem dierbaar was: Kasteel Terworm. Het was een prachtige maandagavond, warm en windstil. Iemand zong drie ontroerende liedjes, het was bijna magisch. Alsof hij er zelf even bij was.
Ik draag ook elke dag een ring met een beetje van zijn as. Die ring is extra bijzonder: hij was ooit van mijn vader, gekregen van zijn oma toen hij achttien werd. Afgelopen zaterdag, op mijn trouwdag, droeg ik die ring opnieuw. Zo voelde het alsof mijn broer, op zijn eigen stille manier, toch bij me was.
Een dierbare herinnering…
De dood is een eenzame stilte
Een stilte met een vreemde kilte
Eeuwige rust in plaats van leven
De ziel aan de eeuwigheid gegeven
Een herinnering in gedachten
Meer is er niet te verwachten
Jou te kennen was een feest
Het is een mooie tijd geweest
Het afscheid doet veel pijn
Dankbaar voor het vele samenzijn
Bij de dood stil blijven staan
Tóch moet het leven verder gaan
Het dagelijkse leven weer op te pakken
Steeds opnieuw de moed niet laten zakken
Het grote verdriet verwerken
Vertrouwen in de toekomst versterken
We zullen altijd aan je denken
De liefde die je ons hebt willen schenken
Tot ziens in een ander leven
Dat we samen met jou hopen te beleven
Ad Frijns, Maastricht
En dan ontmoet ik jou
Mijn lieve pap, al 10 jaar geleden dat ik afscheid van je nam. De laatste avond zat ik op de rand van jouw bed. Met een zachte stem vroeg je me of ik de gordijnen open wilde doen. Onze blikken troffen elkaar en we keken samen naar de zon die langzaam onderging. Zonder woorden wisten we dat dit jouw laatste zonsondergang zou zijn. Dit moment koester ik nog steeds. Je leerde me met andere ogen naar de natuur kijken, het kleine, het mooie, het genieten hiervan. In het ochtendgloren geniet ik van de eerste zonnestralen die het landschap kleuren, het spinnetje druk bezig met haar web. De stilte om me heen, denkend aan jou lieve pap. En als de dag geleefd is en de zon langzaam verdwijnt achter de horizon. DAN ONTMOET IK JOU…
Anita Meurders, Valkenburg aan de Geul
Ik heb zoals waarschijnlijk wel meer mensen voor mijn ouders een kleine gedenkplek op de kast in de woonkamer. Daar staat een kleine glazen urn met as van mijn vader en hangt een bijpassende glazen vlinder voor mijn moeder. Ik wil echter graag ook een actieve herinnering aan hen behouden. Nadat mijn moeder is overleden, heb ik daarom een vlinder op mijn fiets laten plaatsen en toen mijn vader dik 9 jaar later overleed, heb ik voor mijn 50e verjaardag een andere fiets gekocht en deze met haar vlinder en een roos voor hem laten personaliseren. Zo zijn ze toch een beetje aanwezig als ik door ons mooie Limburgse landschap fiets en kan ik ze actief in herinnering houden.
Ria Slegers, Spaubeek
De geur van een slagerij Mijn vader is al 22 jaar dood, mijn moeder bijna vijf, maar dagelijks kom ik ze nog tegen. Niet letterlijk gelukkig, ik ben niet zo’n fan van Halloween, maar in mijn gedachten. Samen runden ze decennialang een slagerij waar ze keihard werkten. Vlees snijden, worsten draaien, klanten te woord staan, topsport avant la lettre. Altijd vriendelijk en in voor een praatje, het waren echte mensenmensen. Die werkmentaliteit en tevredenheid bewonder ik nog altijd. Ze vroegen nooit naar meer, ze maakten er gewoon het beste van en waren content. Geen tijd voor luxeproblemen, wel voor klanten, gezin en vereniging. Nu de maatschappij steeds meer verruwd en een oorlog dichterbij is dan ooit, denk ik vaak: gelukkig maken ze dit niet meer mee. Ze zouden het niet begrepen hebben en zich verbaasd hebben over het geschreeuw en gescheld. Mijn moeder had waarschijnlijk
Het was donderdag 8 september 2022 dat koningin Elizabeth II overleed op Balmoral Castle. Op 11 september werd de kist met daarin koningin Elizabeth II naar Edinburg gereden. Samen met mijn echtgenote Henriette zag ik op de televisie dat de kist werd vervoerd in een automobiel, niet Brits, maar in de grille de ster van Mercedes. Dat hadden we niet verwacht, eerder een Land Rover. Maar ja, tijdens de bijna zeventig jaar dat Elizabeth de kroon droeg, legde ook Land Rover het loodje als Engels automerk. “Dat is wel een ingezonden mededeling waard”, zei ik tegen Henriette. Dus beschreef ik onze verbazing over de Mercedes en alle in Engeland verdwenen automerken. Ook Jaguar, gebruikt voor de ‘Long WALK’ naar Winsor Castle. Echter, naast de beroemde merken verdween tijdens de jaren van Elizabeth ook de MINI
In memoriam: André Joosten
Mijn broer André Joosten was geen gewone broer. Hij was op vrijwel alle fronten apart: zeer intelligent en erudiet, kunstenaar en decorontwerper, basic wonend en zeer begaan met de situatie in de wereld. Het leven was voor hem geen cadeau, het viel hem zwaar. Hij was bipolair en het was voor hem een hele uitdaging om enigszins normaal in het leven te kunnen functioneren. Maar onder andere door deze stoornis kon hij zo’n geweldige kunst maken. Kunst waarbij de zwarte verf rijkelijk gebruikt werd. Maar wat zijn ze prachtig, zijn schilderijen! Vorig jaar juni vonden wij hem samen met de politie en ambulancemedewerkers thuis in zijn bed, hij was overleden. Hij woonde in een appartement boven zijn atelier in Heerlen. Limburg, maar sinds de 7 jaar dat hij daar woonde, ook Heerlen, zaten in zijn
Rein Reuter, Weert
gezegd: “Sjei mich gedaon, wao môt det haer?” En mijn vader had met z’n oorlogstrauma zeker iedere dag ‘koppiën’ gehad.
Binnenkort verschijnt mijn boekje (mag ik even gratis reclame maken, ja dat mag) getiteld: HET IS ME WAT, de betekenis van ‘Sjei mich gedaon’ met de foto van mijn moeder op de omslag. Ze zou trots zijn geweest, dat weet ik zeker. Net zoals ze trots was op al haar kinderen en kleinkinderen. Zo blijven mijn ouders levend voor mij: in verhalen, in beelden en in mijn hart. En ook een beetje in de vroegere slagerijgeur, die ik soms nog meen te ruiken… al zijn er weinig ambachtelijke slagerijen meer!
Ruth Schouwenberg-Dings, Tegelen
Hoe herdenk je het liefste wat je had, je kind
Allereerst bewaar ik onze dochter ELIANNE die 3 jaar geleden overleed na uitgezaaide borstkanker voor altijd in mijn hart. 48 jaar was ze en de mooie herinneringen aan haar vullen de leegte die is ontstaan door haar overlijden. Drie maanden hebben we haar thuis verzorgd, haar alle liefde en al haar wensen besproken en vervuld. Hoe ze haar uitvaart wilde en wat er met haar as zou gebeuren. Afgelopen april hebben we haar geëerd door haar as in de Noordzee bij te zetten. Dit was haar laatste wens. Met een boot gingen we vier mijl de zee op en in een speciale urn werd de as te water gelaten. Geheel naar haar wens met familie en enkele vrienden. De rozen begeleiden haar toen de urn naar beneden gleed. Dit gevoel
hart. Hier getuigen stapels boeken en wat schilderijen van en het speldje van Limburg dat hij altijd op zijn Adidas-vestje droeg. Iedereen die bij André op bezoek ging werd dan ook getrakteerd op Limburgse vlaai. Zijn vele artistieke vrienden en kennissen uit heel Nederland en zelfs het buitenland kregen lekkere, ambachtelijke vlaai van de bakker om de hoek. Ook als mijn andere broer of ik op bezoek kwamen was er altijd vlaai. Zelfs de boekhouder ontkwam er niet aan! Na zijn overlijden hebben wij deze gewoonte in stand gehouden. Ook bij zijn uitvaart was er uiteraard vlaai. En afgelopen 29 september zou hij 71 zijn geworden. Mijn broer en ik hebben geproost op zijn leven…...met vlaai.
Elly Joosten, Roermond naar het buitenland. Wij vonden dat het met een allesdrager op het dak wel kon, maar wellicht vonden de Engelsen de MINI te klein voor het vervoer van lijkkisten. Wij niet en als bewijs maakte ik een kistje schaal 1 : 16, zette het op een MINI, maakte een foto en stopte die bij de ingezonden mededeling. Het was dinsdag 11 juni 2023 dat Henriette overleed. Ik vroeg de meneer van de uitvaart of ik Henriette met een MINI naar de kerk kon brengen. Helaas verboden. Weet u, samen met Henriette versleet ik twee Mini-Minors en een Austin7 en verzamelden we MINIminiaturen in een vitrine in de huiskamer. Nu, op de bovenste plank het model met het kistje.
kan ik als moeder niet omschrijven. Verdrietig haar daar achter te laten, maar voldaan om haar laatste wens te vervullen. Als het ons nu te veel wordt, rijden mijn man en ik naar haar geliefde Zeeland en zitten op het strand tussen Burg Haamstede en Domburg. Leggen rozen op het water en kijken naar de zee, we voelen ons dan heel dicht bij haar. Ook voelen we dat het goed is zo. Dit was haar wens. Hier was het waar ze ieder jaar op vakantie ging en waar ze genoot met haar gezin. Thuis brandt er iedere dag een kaarsje en hebben we een speciaal plekje om haar te eren. Verder weten we dat ze altijd in onze buurt is en over ons waakt.
Nelly Broens, Weert
Herinneringen die je kunt vasthouden
Ruim vier jaar geleden verloor ik mijn vader. Het gemis was groot en zijn overhemden bleven in de kast hangen, alsof ik er nog niet klaar voor was om ze weg te doen. Op een dag besloot ik met mijn eigen handen van die overhemden een knuffel te maken. Terwijl ik naaide, voelde ik hoe het stof, de knopen en het patroon me weer dichter bij hem brachten. Het werd niet zomaar een knuffel, maar een tastbare herinnering die ik kon vasthouden, ruiken en omarmen. Die ervaring gaf me zoveel troost dat ik wist: dit wil ik ook voor anderen doen. Zo ontstond mijn website from heaven with love 4U. Met zorg, liefde en respect maak ik een knuffel van kleding van overleden dierbaren die vol herinneringen zit. Elke knuffel is uniek en kan nóg persoonlijker worden door het borduren van een naam, datum of zelfs een foto. Zo ontstaat een bijzonder aandenken dat warmte en nabijheid geeft, juist op de momenten dat iemand zo gemist wordt. Het raakt me iedere keer opnieuw om dit voor anderen te mogen doen. Wat begon als een manier om mijn eigen verdriet te dragen, is uitgegroeid tot een liefdevolle missie: herinneringen tastbaar maken en een beetje troost geven in moeilijke tijden.
Silvia Geuns, Herkenbosch
Sasja Deckers Langen, Heerlen
Nicola Müller: “ In ons hospice wordt gelachen en gehuild”
Midden in het Heuvelland, in Mechelen, ligt Hospice Martinus. Zorgorganisatie Sevagram biedt hier zorg in een huiselijke sfeer voor zieke mensen die niet meer beter worden.
Verpleegkundige Nicola Müller vertelt over haar werk en neemt meteen een misverstand weg. “Een hospice is niet alleen een plek van verdriet.”
DOOR: DE MEDIA EXPERTS | BEELD: LYNN VRANKEN
Het is de mooie natuur van het Zuid-Limburgse landschap en de rust die je ervaart als je aankomt bij Hospice Martinus in Mechelen. Een monumentale hoeve die nu huisvesting biedt aan zeven gasten met elk een eigen sfeervolle eenpersoonskamer met sanitaire voorzieningen. Als je ernstig ziek bent en niet meer beter wordt, ben je het liefst thuis bij je dierbaren. Maar als dat niet meer kan, omdat de zorg te zwaar wordt, is een verblijf in een hospice een goede optie.
Huiselijke sfeer
Wat opvalt in het hospice in Mechelen is de huiselijke sfeer. Een grote huiskamer met gezellige zitjes, een keuken waar de gasten en hun familie gebruik van kunnen maken en rondom het hospice een grote tuin met terras. “Dit is ook wat we willen, een huiselijke sfeer, een warm gevoel voor de mensen”, zegt Nicola. Ze werkt als verpleegkundige in het hospice. Werk dat haar veel voldoening geeft. “Je kunt in dit hospice echt iets betekenen voor de mensen die in de laatste fase van hun leven zijn. Je weet dat ze niet meer beter worden, maar in het hospice ligt de nadruk vooral op een zo aangenaam mogelijk verblijf. Het is ook een misverstand te denken dat een hospice een plek is waar verdriet en rouw de boventoon voeren. Er wordt hier gelachen en gehuild. Veel mensen die in ons hospice verblijven genieten van
“Dit werk moet je doen vanuit passie.”
de tijd hier. Van een kop koffie op het terras of van het samenzijn met familie en andere gasten in de woonkamer.”
24 uur per dag welkom
Voor de directe familie van zieke mensen is het een grote zorg minder als hun dierbare in het hospice kan verblijven. Nicola: “We ontzorgen de familie. Vooral in de laatste fase van het leven van iemand, is thuis 24 uur zorg verlenen zwaar voor de familie. Die zorg nemen wij van hen over en dat geeft de familie ook meer rust. Ze zijn 24 uur per dag welkom in het hospice en kunnen zelfs overnachten als ze dat willen.”
Hulp van veel vrijwilligers
De huiselijke sfeer in het hospice blijkt ook uit het feit dat het verpleegkundig personeel geen uniform draagt. Naast verpleegkundigen kan het hospice ook rekenen op de hulp van veel vrijwilligers. Het zijn mensen met passie voor dit werk. “Want,” zegt Nicola, “dit werk moet je doen vanuit passie. Niet iedereen kan dit. De mensen die hier verblijven zijn soms maar enkele weken of maanden in het hospice, maar je bouwt in korte tijd wel een intensieve band met ze op. Mentaal is het vaak zwaar werk, maar het feit dat je zoveel kunt betekenen voor mensen die hier verblijven en voor hun familie geeft veel voldoening. In dit hospice doen we extra ons best om de zorgen weg te nemen. Wij gebruiken hoogwaardige etherische oliën en zetten deze op verschillende manieren in. Wij hebben goede ervaringen met aromatherapie om klachten te verlichten en ontspanning te bevorderen. Denk daarbij aan wondzorg, misselijkheid, pijn of jeuk. Mooi dat we onze gasten hier mee kunnen helpen.”
Dankbaarheid en waardering
Nicola Müller merkt, net als haar collega’s, dat veel mensen nog onbekend zijn met een hospice. “Nog steeds denken mensen dat een hospice een plek is waar mensen eenzaam op een kamer liggen en niets meer kunnen, maar dat beeld is niet terecht. Uit alle reacties die we krijgen van gasten en familieleden spreekt veel dankbaarheid en waardering voor het hospice. Er is vaak veel verdriet en dat is logisch. Ook ik moet soms een traan laten als iemand overlijdt. Dat hoort er ook bij. Het verdriet van familie in rouw raakt mij ook, maar het werk geeft zo veel voldoening en dat maakt dat ik en mijn collega’s dat met alle liefde doen.”
Voor meer informatie: www.sevagram.nl/onze-locaties/hospice-martinus www.sevagram.nl/onze-locaties/geerlingshospice
Of scan de QR-codes
Elektrificatie in de uitvaart:
Tesla-rouwauto maakt stil
statement in Weert
Fluisterstil glijdt een verlengde Tesla Model 3 door de straten van Weert. Sinds eind 2022 gebruikt Van Deursen Uitvaartverzorging deze bijzondere wagen als eerste elektrische rouwauto in Limburg. “Sommige families kiezen echt bewust voor de Tesla”, zegt mede-eigenaresse Chayenne van Deursen (34). Samen met haar zus Blossom (31) leidt ze het familiebedrijf, met duurzaamheid als vaste koers.
TEKST: PETER SWELSEN BEELD: JEROEN KUIT
Jonge ondernemers met duidelijke visie
Is dat niet jong, twee dertigers aan het roer in een branche die vaak zo traditioneel oogt? “We werken hier meer dan tien jaar en hebben alle facetten van het uitvaartwezen gezien”, zegt Chayenne. “Daarom voelt het heel natuurlijk dat wij dit nu samen doen.”
Vanaf het begin kozen de zussen voor vergroening. Hun crematorium (Crematorium Weerterland) benut restwarmte om het gebouw te verwarmen. Een waterbuffer van 8.000 liter slaat die warmte op zodat niets verloren gaat. Ook liggen de daken vol zonnepanelen.
De Tesla als blikvanger
De aanschaf van een Tesla Model 3 als rouwauto was een radicale stap. De standaardversie bleek te klein, dus werd de wagen door carrosseriebouwer Derks in Nuenen verlengd tot bijna zes meter. Binnenin kwamen rails, sfeerverlichting en een speciaal plafond. De actieradius bleef ruim 400 kilometer, genoeg voor ritten door heel Limburg en daarbuiten.
Het was de eerste elektrische rouwauto in de provincie, en dat viel op. Eerst kwamen nieuwsgierige Teslafans kijken, later ook families die duurzaamheid belangrijk vinden.
Een TikTok-filmpje van een uitvaart met de Tesla werd tienduizenden keren gedeeld en leverde reacties uit Canada en Australië op.
Naast de Tesla rijdt er ook een elektrische Smart voor het personeel. Laadstress kennen de zussen niet: de meeste ritten zijn tussen 10 en 200 kilometer.
Elektrische ovens in opkomst De volgende grote stap is een elektrische crematieoven. “Die komt er zeker”, zegt Chayenne, “maar eerst moet de huidige oven zijn afgeschreven. Het moet financieel kloppen.”
Dat het kan, bewijst Crematorium Nedermaas in Geleen. Daar draait sinds 2019 de eerste elektrische oven van Nederland. Elke crematie bespaart gemiddeld 60 kubieke meter aardgas – goed voor circa 110 kilo CO₂ – en verbruikt daarvoor ongeveer 75 kWh stroom. Bij groene stroom is de uitstoot vrijwel nul. Inmiddels zijn er in Limburg meerdere elektrische ovens in gebruik. Grote spelers als DELA hebben aangekondigd dat ze uiterlijk in 2030 volledig klimaatneutraal willen zijn.
Grotere beweging
De verduurzaming in de uitvaart sluit aan bij een bredere trend. Nederland telt inmiddels bijna 600.000 volledig elektrische auto’s. Over hun hele levensduur stoten ze gemiddeld 60% minder CO₂ uit dan auto’s met verbrandingsmotor. De extra uitstoot bij productie wordt gemiddeld na 39.000 kilometer goedgemaakt.
Sommige families kiezen echt bewust voor de Tesla
Chayenne van Deursen
Twee jonge zussen uit Weert geven de uitvaartsector een moderne draai. Hun bedrijf investeerde in zonnepanelen, slimme warmteterugwinning en – als opvallendste stap –een omgebouwde Tesla Model 3 als rouwauto. Fluisterstil, modern en duurzaam.
Ook de uitvaartsector innoveert mee. Naast Tesla’s zijn er inmiddels Polestarrouwauto’s, die via gespecialiseerde bouwers beschikbaar zijn. Het laat zien dat elektrificatie langzaam maar zeker doordringt tot een vak waar traditie vaak leidend is.
Duurzaamheid als overtuiging Voor Chayenne en Blossom is duurzaamheid geen modieus thema. “De aarde is niet alleen van mensen, maar ook van de natuur en de dieren. Dat mensen dit ‘woke’ noemen, moeten ze zelf weten. Dit is gewoon wie wij zijn.”
Hun keuzes klinken zakelijk nuchter: zonnepanelen, restwarmte, een elektrische Smart. Toch zijn de stappen in Limburg nog uitzonderlijk. De Tesla werd een blikvanger – lokaal én online – en hun plannen voor een elektrische oven tonen dat hun visie verder reikt.
Feitenkader:
Elektrificatie in de uitvaart
• Tesla-rouwauto Weert (Van Deursen)
• Omgebouwde Model 3, verlengd tot ca. 5,70 m (Derks, Nuenen)
• Extra productie-uitstoot terugverdiend na ± 39.000 km
Ritueel begeleider Silvy Schipper gaat voor betekenis
‘Rituelen geven houvast als het leven kantelt’
Ze gelooft dat juist overgangsmomenten – hoe pijnlijk ook – de kiem kunnen zijn voor nieuwe kracht. Ritueel begeleider Silvy Schipper weet uit ervaring dat verlies en afscheid niet alleen verdriet brengen, maar ook heling en betekenis. Haar bedrijf heet veelzeggend: Schipper mag ik overvaren.
TEKST: PETER SWELSEN BEELD: JEAN-PIERRE GEUSENS
Van juriste naar begeleider
Na een lange loopbaan in Amsterdam als juriste koos Silvy voor een ander pad. “Ik heb in mijn leven veel ellende gezien en ben daardoor zachter geworden. Ik oordeel niet meer. Ik weet hoeveel troost rituelen en symbolen kunnen bieden. Mensen sterker maken in die kwetsbare momenten, dat is mijn drijfveer.”
Waar ze ooit een cognitieve, juridisch strakke houding had, ontstond gaandeweg ruimte voor mildheid en menselijkheid –en daarmee voor een diepe rust. Die zachtere blik kwam niet vanzelf. Op haar zevende verloor ze haar vader, later ook haar partner Frans en beste vriendin Roos. “Frans wilde op zijn sterfbed trouwen. Dat hebben we gedaan, met de ring van zijn vader. De rust die dat gaf bezorgde me kippenvel. Toen begreep ik wat rituelen écht kunnen doen.”
De kracht van symbolen
“Vandaag
WITTEM/WAHLWILLER –
Twaalf linten komen samen in één knoop, die rust in de hand van de overledene. De uiteindes hangen uit de kist, zodat familie en vrienden er een laatste boodschap op kunnen schrijven. Aan het eind knipt ieder zijn lint af: een tastbaar moment van loslaten. Het is het favoriete ritueel van Renate Rothbauer, ritueelbegeleider met gevoel voor symboliek. Soms begeleidt ze een afscheid zelfs in dialect – Maastrichts, Heerlens of Kerkraads.
TEKST: PETER SWELSEN BEELD: MAAIKE SCHAUER
Afscheid met symbolen
Renate doet wat de uitvaartondernemer vaak niet doet: het afscheid persoonlijk maken. Soms bezoekt ze mensen nog bij leven om te praten. “Zo krijg ik een beeld van iemands karakter.” Een man vertelde ooit dat zijn motto was: alles voor de decoratie
Ook bij Roos ervoer ze hoe betekenisvolle momenten houvast gaven. Families spraken haar later aan op de poëzie en symboliek die ze tijdens afscheidsvieringen inbracht. Bij Frans plaatste ze een klankschaal op de kist. “Terwijl alle aanwezigen hand in hand stonden, zorgde het geluid voor een trilling die iedereen zichtbaar raakte en
Waar afscheid pijn doet, kan een ritueel of symbool nieuwe betekenis schenken
verbond. Een magische herinnering.” Dit moment gaf voor haar uiteindelijk de doorslag om de opleiding Ritueel Begeleider bij Het Moment te volgen.
Wonen met herinnering
Tot haar 23e woonde Silvy in Maastricht, daarna 33 jaar in Amsterdam. Nu is ze terug in Kanne, op een steenworp van Maastricht. Ze woont er in een nostalgisch mergelhuis met grote tuin, vlak bij het graf van haar vader. “Het voelt als thuiskomen, Limburg hoort bij mij. De rust en natuur bieden precies de juiste bedding voor mijn werk.”
Ook in haar gezin gebruikt ze rituelen. Toen haar zonen uit huis gingen, schreven ze op blaadjes wat ze wilden loslaten en verbrandden die samen. Daarna noteerden ze hun wensen voor de toekomst. “Zo leer je dat alles verandert, maar dat je er ook kracht uit kunt halen.”
laten we écht los”
Tijdens zijn uitvaart zette Renate een uitbundig boeket op de kist en zei met een knipoog: “Alles voor de decoratie.” De hele zaal riep instemmend mee.
Haar levensverhalen en overwegingen zijn serieus, maar nooit zonder een vleugje humor. Symbolen helpen daarbij: een fles wijn die wordt ontkurkt, een glas dat ook voor de overledene wordt gevuld, of kaarsjes die één voor één aangaan. Op kisten verschenen al wandelschoenen, schaakborden, zakmessen en Boeddhabeelden.
Het lintenritueel blijft voor haar het meest bijzonder. “Je moet fysiek de band doorbreken. Dat geeft kracht.” Een meisje van zes schreef voor haar oma: Dag lieve koekie-oma monster Daarna kreeg ze het lintje om haar pols gebonden, als een tastbare herinnering. Een zoon noteerde bij zijn vader: Samen vissen toen ik klein was is onvergetelijk
Van dirigent naar ritueelbegeleider
Na afloop krijgen nabestaanden meer dan alleen herinneringen. Renate zorgt ook voor de muziek en de fotopresentatie, een opname op usb-stick én een mooi ingebon-
den boekje met alle teksten en muziek. Van huis uit is ze muziektherapeut en jarenlang dirigente van koren. Ook werkte ze ruim dertig jaar als muziekcoördinator en regieassistente bij André Rieu. In 2021 koos ze bewust voor een andere loopbaan. “Uitvaarten waren vaak zo standaard. Ik wilde dat veranderen.” Inmiddels werken ook grote organisaties als Dela en Monuta en meerdere particuliere organisaties met haar, maar ook families vinden hun weg via mond-tot-mondreclame.
Renate Rothbauer geeft met woorden en rituelen troost, kracht en een vleugje licht bij ieder afscheid
“Het belangrijkste”, zegt Renate Rothbauer, “is dat mensen zich veilig voelen. Een uitvaart is een transitiemoment: vandaag laten we écht los. Maar het is óók een kans om het leven te vieren.”
Van dialect tot linten: ritueelbegeleider
Renate Rothbauer maakt elk afscheid persoonlijk en warm.
Silvy Schipper
Renate Rothbauer
Een moderne blik op afscheid nemen zorgt voor groei en verbinding in de uitvaartwereld
Nieuwe wind in uitvaartland
Waar de uitvaartbranche traditioneel weinig vernieuwt, kiest Uitvaartstudio bewust voor vernieuwing en vooruitgang en dat is duidelijk zichtbaar. Vanuit zeven locaties in Zuid-Limburg groeide de organisatie in korte tijd uit tot een landelijk netwerk met meer dan twintig vestigingen. Daarmee is Uitvaartstudio een van de meest vooruitstrevende bedrijven in de sector. Werkend onder verschillende merknamen combineert de organisatie kleinschaligheid aan de voorkant met een sterke, professionele structuur achter de schermen. Een afscheid mag kleurrijk en betekenisvol zijn,
een vertaling van het geleefde leven. De groei van Uitvaartstudio is niet alleen zichtbaar in het aantal locaties, maar ook in de toekomstgerichte visie op samenwerking en duurzaamheid. Door processen te optimaliseren en krachten te bundelen met lokale ondernemingen en zzp’ers, bouwt het bedrijf aan een toekomstbestendige uitvaartzorg. Zo blijft de persoonlijke, vertrouwde zorg behouden met ruimte voor vernieuwing, creativiteit en menselijkheid.
Meer informatie: www.uitvaartstudio.com
Herinneringen in edelmetaal
Een sieraad met vingerafdruk of as, gemaakt naar uw wens, vormt een blijvende en tastbare herinnering aan uw geliefde. Gedenksieraden zijn een prachtige manier om een persoonlijk aandenken te koesteren. U kunt hiervoor ook uw eigen
COLOFON
goud gebruiken. Achter elk gedenksieraad schuilt het verhaal van een dierbare, wat troost en verbondenheid biedt.
Voor meer informatie: www.mijngedenksieraad.nl
Limburg In Memoriam verschijnt jaarlijks als commerciële bijlage bij De Limburger in heel Limburg.
REDACTIE: Marianne Eussen, John Huijs, Iris van Noorden, Peter Swelsen. BEELD: Jean-Pierre Geusens, Stan Keulen, Jeroen Kuit, Maaike Schauer, Lieke Vroomen, Getty Images. VORMGEVING: ProCreate Media. COÖRDINATIE: Els Spronk.
LIMBURG IN MEMORIAM: Wim Duisenbergplantsoen 1, 6221 SE Maastricht | Tel. 088 - 82 45 180 | E-mail: els.spronk@mediahuis.nl
AUTEURSRECHT: Op de inhoud van deze bijlage rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever. Limburg In Memoriam is een commerciële uitgave van Mediahuis.
Grubbenvorst viert
WereldLichtjesDag rondom de Sterrentuin
Bij afscheidscentrum Saldersbron is sinds 2 jaar een gedenktuin gerealiseerd voor overleden kinderen. In deze ‘Sterrentuin’ kunnen kinderen van Grubbenvorst herdacht worden die er niet meer zijn en toch nooit vergeten mogen worden. Tijdens WereldLichtjesDag, dag van het overleden kind zal dit gemis op zondag 14 december extra worden belicht en herdacht.
Omdat elk lichtje een verhaal is, zullen wij samen een kaarsje ontsteken voor de sterren uit onze Sterrentuin en een korte lichtjestocht maken rondom Saldersbron. Na deze wandeling staat er warme chocomel, koffie en thee klaar om met muzikale omlijsting de avond samen af te sluiten.
Het volledige programma van deze avond is als volgt: 18:30u. Verzamelen in souterrain Saldersbron (ingang achterom via paadje aan de Kerkstraat), 18:45u. Welkomstwoord door organisatie en muzikaal intermezzo, 19:00u. Aansteken kaarsjes met aansluitend korte rondgang via Kerkstraat, Venloseweg, Past. Vullinghsplein, Dorpstraat, Kerkstraat. 19:30u. Voor iedereen staat warme chocomel, koffie of thee met iets lekkers klaar op Saldersbron. We sluiten de avond af met muziek 20:30u. Einde bijeenkomst.
Iedereen is van harte welkom. Wilt u hierbij zijn en ook met een lantaarn het licht over onze sterren laten schijnen? Meld u dan gratis aan via: www.saldersbron.nl/evenementen/wereldlichtjesdag-de-dag-van-het-overleden-kind
Natuurbegraafplaats Weerterland inmiddels een jaar in gebruik
Begraven in de natuur steeds populairder
Ruim een jaar geleden werd Natuurbegraafplaats Weerterland officieel geopend. Voor eigenaren Emiel en Nathalie Paquay, samen met hun zoon Jules, ging daar zeven jaar voorbereiding aan vooraf. Sinds juni 2024 is de belangstelling groot: steeds meer mensen kiezen bewust voor een laatste rustplaats in de natuur. Het twaalf hectare grote terrein aan de Heihuisweg is vrij toegankelijk voor wandelaars, zodat iedereen de serene sfeer kan ervaren. De natuurbegraafplaats biedt rust, ruimte en eenvoud. Grafrechten zijn eeuwigdurend, graven worden nooit geruimd en er mag geen onderhoud plaatsvinden. Het bos blijft puur natuur. Op het graf ligt een onbehandelde boomschijf met persoonlijke inscriptie, verzorgd door de beheerders.
Begraven kan in een ecologische kist, mand of wade van natuurlijke materialen. As uitstrooien is niet toegestaan, maar bijzetten in een afbreekbare urn wel.
In het eerste jaar werden diverse verbeteringen doorgevoerd: een nieuwe toegangsweg, een stijlvolle stretchtent voor beschutting, en banken en wegwijzers van lokaal hout. Ook ecologisch is het gebied versterkt met inheemse beplanting en bloemrijke zones voor meer biodiversiteit.
Een stichting waarborgt het beheer en de toekomst van het gebied. Steeds vaker kiezen families voor herbegraving, zodat geliefden samen rust vinden in de natuur. Natuurbegraafplaats Weerterland biedt een duurzame, respectvolle manier van afscheid nemen. In stilte, verbonden met het bos en met elkaar.
Meer informatie: www.natuurbegraafplaatsweerterland.nl | contact@natuurbegraafplaatsweerterland.nl | Tel.: 0495-539009
BEELD: STAN KEULEN
Tussen thuiswerken en verbondenheid
Rouw is een natuurlijke reactie op verlies, maar op de werkvloer is het vaak een onzichtbare last. Hoe ga je ermee om? En hoe gaat dat sinds we na de coronapandemie gedeeltelijk thuiswerken? Rouwen in een deels digitale werkomgeving vraagt om nieuwe vormen van steun, van werkgevers én collega’s.
TEKST: MARIANNE EUSSEN | BEELD: GETTY IMAGES
Uit onderzoek van CNV blijkt dat één op de tien rouwende werknemers een burn-out krijgt. Zijn er manieren om dat te voorkomen?
Pien Theunissen, bedrijfspsycholoog bij ArboNed zegt hierover: “Ieder mens krijgt in zijn leven te maken met een vorm van verlies en rouw. Organisaties zouden daarom na moeten denken over hoe zij willen omgaan met een medewerker die hiermee geconfronteerd wordt. Voor werkgevers is het in ieder geval belangrijk om rouw te erkennen, hiervoor ruimte bieden en in goed overleg met de medewerker tot afspraken te komen.
“Door aandacht kan emotie ruimte krijgen”
Mariëlla, een Zuid-Limburgse, heeft als werknemer verschillende ervaringen met rouw op de werkvloer. “22 Jaar geleden kreeg ik tijdens de lunchpauze het nieuws dat mijn vader was overleden. Ik liep direct naar mijn leidinggevende en collega’s. Hun reactie was warm en begripvol, ik kreeg de ruimte om te rouwen. Wat me altijd is bijgebleven, is die berg kaarten, een luisterend oor, de vrijheid om mijn verhaal te delen op het werk en de onverwachte gedane afwas door onze buren. Het zijn juist die kleine dingen die het groot maken.”
Veelgevraagd rouw- en verliesexpert Manu Keirse, professor klinische psychologie aan de Katholieke Universiteit Leuven, vertelt in een van zijn lezingen een sprookje. Drie bomen verliezen elk in een zware storm een grote tak. De eerste boom wilde niet meer groeien na het verlies. De tweede boom vergat het verlies, keek alleen vooruit, maar waaide gelijk om bij een tweede storm. De derde boom rouwde diep, hulde zich later in warmte en wilde na verloop van tijd weer groeien. Keirse stelt dat als je de tijd krijgt om je verdriet je verdriet te laten zijn en je daarbij tevens warmte en genegenheid ervaart, dat je alleen dan kunt groeien.
“Mensen hebben het meest aan mensen die bijna woordeloos kunnen verstaan dat ze naast het werk ook nog rouwarbeid verrichten. Je kan je sneller moe voelen, je minder concentreren en minder geduld hebben. Mijn boodschap is: maak door warmte en begrip het mogelijk om terug te keren op de werkvloer, maar zorg dat er ruimte is voor verdriet in de werksituatie”, aldus Keirse.
“Rouw is onvoorstelbaar en daarmee onvoorspelbaar”
Mariëlla beaamt dat de rouwverwerking beter gaat als er warme reacties zijn.
“Dat geeft dusdanig veel lucht, dat is zo helpend. Gezien en gehoord worden, daar gaat het om. Interpersoonlijk contact in dit soort situaties vind ik heel belangrijk. Zo wens ik nabestaanden goede herinneringen aan de overledene toe in plaats van ‘gecondoleerd’ te zeggen.”
Ze maakte ook onprettige ervaringen mee als rouwende op de werkvloer. Zo hoorde ze zeven jaar geleden op haar werk dat een goede vriend was overleden. “In het trappengat van kantoor zat ik te huilen, veel mensen liepen gewoon langs me heen. Het is niet iedereen gegeven om daarop te reageren”, zegt ze. Ook toen ze in het westen leerkracht was en net een overlijden achter de rug had, kon ze niet op steun van directie en ouders rekenen. “Ik moest door, een klas laat je niet in de steek. Door mijn rouw viel ik uit naar de kinderen, maakte excuses, maar werd toch op het matje geroepen. Ouders en school hadden geen enkel inlevingsvermogen. Ik zie wel een verschil met Limburg, waar toch meer ruimte is voor expressie, zowel verdriet als plezier.”
Rouw is geen ziekte, maar kan wel ziek maken
Pien Theunissen zegt dat rouw wel eens kan zorgen voor een tijdelijke verminderde inzetbaarheid. “Aan de andere kant kan werk een ondersteunende rol spelen in het herstelproces, doordat het structuur, afleiding, voldoening en sociale steun biedt. Indien nodig kan een bedrijfsmaatschappelijk werker of psycholoog worden ingeschakeld om de medewerker te begeleiden bij het rouwproces.”
Thuiswerken: vloek of zegen?
Waar collega’s vroeger nieuws deelden en waarin je elkaar persoonlijk steun kon bieden, is rouw op de werkvloer met hybride werken anders. Misschien is het nieuws je onbekend of is het onzichtbaar. Die collega die stil is in
een Teamsvergadering, valt die op? Of zie je eerder de collega die zich fysiek afzondert op kantoor. “Hybride werken – deels op kantoor, deels vanuit huis – biedt bij rouw zowel voordelen als uitdagingen”, aldus bedrijfspsycholoog Pien Theunissen. “Aan de ene kant is het prettig dat werknemers meer in hun eigen, vertrouwde omgeving kunnen herstellen. Aan de andere kant kan de fysieke afstand tot collega’s ertoe leiden dat belangrijke signalen over iemands welbevinden minder snel worden opgemerkt. Dit vraagt om extra alertheid van leidinggevenden en collega’s, zodat het contact persoonlijk en betrokken blijft.”
Manu Keirse zegt hierover: “Het van thuis uit werken verandert de verbondenheid tussen mensen. We moeten nog zoeken naar aangepaste ontmoetingen, gezamenlijke koffiepauzes in de digitale wereld. De tijd die wordt uitgespaard door verplaatsingen kan worden omgezet in kwaliteitsvolle contacten online.”
Rouw is heel persoonlijk. Niet alleen karakter en omstandigheden spelen een rol, ook iemands levensfase, aldus vakbond CNV. Een jonge werknemer heeft andere zorgen dan een zestiger die zijn partner verliest. De eerste worstelt misschien met het combineren van rouw en prestatiedruk, terwijl de ander te maken krijgt met impliciete vragen als: “Hoelang moet je nog?” of zelfs: “Is re-integratie nog wel de moeite waard?” Pijnlijk zijn deze laatste vragen, zeker als deze werknemer juist houvast zoekt in zijn werk.
Naar een cultuur van zorg
Rouw op de werkvloer vraagt om meer dan een paar vrije dagen. Het vraagt om een cultuur waarin verlies bespreekbaar is, ook in een digitale omgeving. Door te vragen en écht te luisteren, kunnen collega’s en leidinggevenden het verschil maken. Niet met pasklare antwoorden, maar met ruimte, respect en menselijkheid.
Tips voor rouwenden
• Tip van Mariëlla: geef toe aan je gevoel, het mag er zijn;
• Geef je grenzen aan, laat weten wat je nodig hebt;
• Vraag om flexibiliteit: aangepaste werktijden of taken kunnen helpen;
• Zoek steun: bij collega’s, je leidinggevende, via HR, een bedrijfsmaatschappelijk werker of externe rouwcoach;
• Wees mild voor jezelf: rouw kent goede en slechte dagen.
Tips voor werkgevers en collega’s
• Tip van Mariëlla: rouwen kost veel tijd, maar je kunt er geen tijd aan koppelen. Zie en hoor de rouwende;
• Stel een rouwprotocol op: leg vast hoe je omgaat met verlies en draag dat uit;
• Schakel hulp in: bij complexe rouw kan professionele begeleiding nodig zijn;
• Vraag niet naar ‘de voortgang’, maar naar hoe iemand zich voelt;
• Laat van je horen: een simpel bericht kan veel betekenen;
• Vermijd clichés: “Het komt wel goed” is vaak pijnlijk, evenals “Je zult er nu wel overheen zijn” of “Je vader/moeder was ook al op leeftijd”;
• Respecteer grenzen: niet iedereen wil praten, maar iedereen wil wél gezien worden;
• Blijf betrokken: ook weken en maanden na het verlies.
Boekentip: ‘Helpen bij verlies of verdriet’ van Manu Keirse.
‘Dit was het laatste wat ik voor mijn moeder kon doen.’
Bij DELA staan we bij iedere stap rondom het afscheid voor u klaar. Wij zijn er voor iedereen, met of zonder uitvaartverzekering. Samen zorgen we voor een persoonlijke uitvaart die helemaal past bij het leven van uw dierbare. Zo hielpen we Eva bij het afscheid van haar moeder Maria. Een bijzonder eerbetoon, precies zoals zij het voor ogen had.
Het verhaal van Eva
Toen Maria, de moeder van Eva, overleed na een lange periode van Alzheimer, wilde Eva haar een groots en liefdevol afscheid geven. Maria stond bekend als een warme vrouw met een brede glimlach. Juist omdat de laatste jaren in het Alzheimercentrum zo verdrietig waren, moest het afscheid een eerbetoon worden. Haar favoriete bloemen, een koets met paarden, niets was te veel. Uitvaartverzorger Linda hielp Eva om al die wensen werkelijkheid te maken.
‘Vanaf het eerste moment voelde ik een klik met Linda’, vertelt Eva. ‘Ze zei: ‘Vertel me ál je ideeën, ik ga je daarbij helpen’. Dat gaf vertrouwen. Het was best moeilijk om het afscheid voor mijn moeder te regelen, want het was het laatste wat ik voor haar kon doen. Daarom wilde ik alles uit de kast halen. Misschien was het wat uitbundig, maar dat mocht ook. Tijdens haar ziekte kon ik haar niet meer gelukkig maken. Uiteindelijk heb ik dat op deze manier alsnog gedaan.’
Wat past bij u?
Eindelijk weer omringd met liefde
Linda herinnert zich nog goed hoe ze samen de uitvaart vormgaven. ‘Ik zei tegen Eva: laten we gaan zitten en vertel me wat je in je hoofd hebt. Dan kijken we samen hoe we dat mogelijk kunnen maken. Met een professioneel team achter me konden we vrijwel al haar wensen vervullen.’
De dag van het afscheid werd bijzonder. Tijdens de tocht naar de locatie stopten mensen op straat uit respect voor de koets. Bij aankomst vormden de gasten een erehaag. Voor Eva voelde dat alsof haar moeder eindelijk weer omringd werd met liefde. ‘Dat was zo’n mooi contrast na die vijf jaar in het Alzheimercentrum’, zegt ze. Ook Eva’s dochter Celine, voor wie Maria een tweede moeder was, kreeg een speciale rol. Linda vertelt: ‘Ik vroeg haar of ze niet op de bok van de koets wilde zitten. Toen ze volmondig ja zei, wist ik: dit gaan we gewoon doen.’
Herinneringen om te bewaren
De details maakten het afscheid waardevol. De bloemen in roze tinten waar Maria zo van hield en de foto’s van de dag die nu een blijvende herinnering zijn voor Eva en Celine. ‘Mijn moeder mag niet vergeten worden. Op haar sterfdag kijken we samen terug naar de foto’s. We eten samen en spreken opnieuw uit hoe waardevol ze voor ons was. Ik wil mijn dochter meegeven dat je zuinig moet zijn op de mensen die je liefhebt.’
Linda kijkt met voldoening terug: ‘Iedereen is uniek. Als dat in een uitvaart zichtbaar wordt, dan weet ik dat we het goed hebben gedaan. Het afscheid van Eva’s moeder is me altijd bijgebleven.’
Elke uitvaart is maatwerk. Want ieder mens is uniek en verdient een afscheid dat past bij het leven dat ze hebben geleefd. We luisteren, denken mee en zorgen samen voor een passend en persoonlijk afscheid. Omdat wij geloven dat elk leven oneindig aandacht verdient.
Laat u inspireren door voorbeelden van muziek, bloemen, locaties, rituelen en meer. Onze inspiratiegids laat zien wat er allemaal mogelijk is bij een afscheid. Download de gids gratis op dela.nl/inspiratiegids of scan de QR-code hiernaast.
