PORADY EKSPERTÓW
Królik europejski
Królik europejski (Oryctolagus cuniculus) należy do rodziny zającowatych (Leporidae). Często początkujący sprzedawcy mylą się i króliki nazywają gryzoniami – jest to jednak bardzo duży błąd i należy na niego zwracać uwagę od samego początku
W
JOANNA MERTA-KRAWCZYK BIOLOG ŚRODOWISKOWY I SĄDOWY
Wiele firm oferujących pokarmy dla królików używa określenia „cuni” na opakowaniach. Jest to zapożyczenie od łacińskiego drugiego członu nazwy cuniculus, który oznacza „kopalnię, norę”. I właśnie owe nory wolnożyjącym królikom służą jako ochrona przed drapieżnikami. Takie tunele mają zazwyczaj kilka wyjść na powierzchnię. Często znajduje się tam również komora, gdzie samica rodzi młode. Udomowione króliki można spotkać na całym globie, jednak pochodzą ze Starego Świata, a dokładniej z południowej Europy (Półwysep Iberyjski, część Francji) i północno-zachodniej Afryki. Dzięki dużej zdolności przystosowania się królik europejski rozprzestrzenił się na cały świat. Preferują obszary suche i piaszczyste, które umożliwiają im kopanie tuneli. Nie oznacza to jednak, że nie znajdziemy ich w innych środowiskach – wręcz przeciwnie. Króliki przystosowały się do życia obok człowieka: w lasach, w parkach, w ogrodach, spotkać je można nawet na cmentarzach. Dziki królik europejski osiąga długość do 50 centymetrów i wagę do 2,5 kilograma. Te hodowlane mogą być zarówno większe („królik baran”), jak i mniejsze („królik teddy”). Udomowiony królik radykalnie różni się od swojego dzikiego krewniaka wyglądem – „dzikusy” są zazwyczaj szarawe. Króliki są dobrze znane ze swoich zdolności reprodukcyjnych. Występuje u nich poligynandria, co
32 RYNEK ZOOLOGICZNY | KWIECIEŃ-MAJ 2020
w skrócie można opisać jako związek kilku samic z kilkoma samcami. Króliki mogą rozmnażać się przez cały rok, chociaż w naturze jest to głownie pierwsza połowa roku. Ciąża trwa 30 dni, a miot liczy średnio 5 – 6 młodych. Samice doświadczają rui poporodowej (występuje 2 – 3 dni po porodzie) – oznacza to, że należy odseparować samca od samicy (najlepiej tuż przed i tuż po porodzie), gdyż może dojść do ponownego zapłodnienia. Jest to niebezpieczne dla zdrowia samicy. Sukcesem reprodukcyjnym królików jest również indukowana owulacja – jest to sytuacja, gdzie samica uwalnia komórkę jajową niejako automatycznie „w odpowiedzi” na kopulację. Młode odchodzą od matki w wieku mniej więcej 4 tygodni, a dojrzałość płciową osiągają około 8 miesiąca – mowa tu oczywiście o dzikich królikach. Żyją średnio 9 lat – w naturze niestety dużo krócej ze względu na zagrożenia ze strony drapieżników, w niewoli wiele zależy od warunków, w jakich zwierzę jest hodowane. Króliki to terytorialne zwierzęta, ale gdy mają dość przestrzeni i pokarmu, dobrze czują się w towarzystwie. W naturze system nor i tuneli może zamieszkiwać nawet do 10 królików obu płci. Co ciekawe, zawsze w takiej kolonii znajduje się samiec alfa, który powinien mieć preferencyjny dostęp do partnerek. Terytorialność samców objawia się szczególnie mocno w okresie lęgowym. Pomimo iż nasze „sklepowe” króliki dostają jedzenie po naszym przyjściu do pracy, to ich „dzicy” krewni prowadzą zazwyczaj nocny tryb życia, a dnie spędzają ukryte w norkach. Króliki to roślinożerne zwierzęta. W naturze ich dietę stanowią trawy, liście, paki, kora drzew i korzenie. Powodują straty w rolnictwie i ogrodnictwie, podjadając kapustę, sałatę, zboża i rośliny korzeniowe. Dieta królików w zasadzie ma niską wartość odżywczą i niską strawność. Stąd też występuje u nich koprofagia, czyli zjadanie odchodów. Króliki mają dużą kątnicę (jelito ślepe), w której zachodzi fermentacja bakteryjna niestrawionego materiału. Ponowne „przepuszczenie” pożywienia przez układ trawienny pozwala uzyskać dodatkowe, niezbędne do życia składniki odżywcze. Króliki potrafią się ze sobą komunikować poprzez zapach, jak i przez charakterystyczne uderzanie łapami w ziemię w razie niebezpieczeństwa. Potrafią też wydawać głośne krzyki, gdy są przestraszone lub ranne.
