nad Nogatem w Malborku

6.4.6. Szkoła Łacińska, Park Północny i bulwary nad Nogatem w Malborku

W ostatnich latach ważnym miejscem na mapie nadrzecznych inwestycji MDW E70 jest także Malbork, jedynie miasto nad Nogatem. Historia i współczesność tego miasta ściśle wiążą się z zamkiem wielkich mistrzów krzyżackich, malowniczo położonym w zakolu rzeki Nogat, wpisanym na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Działania inwencyjne podejmowane przez samorząd koncentrowały się przede wszystkim w północnej części miasta i jego historycznym centrum, w rejonie zamku i na terenach nadrzecznych (bulwar imienia Macieja Kilarskiego) oraz na terenie Parku Północnego i w jego sąsiedztwie.

Zrealizowane w Malborku inwestycje obejmowały zarówno budowę infrastruktury turystycznej (przystanie) wraz z bazą towarzyszącą, a także zagospodarowanie terenów zielonych i rekreacyjnych (Park Północny i fragment bulwaru) oraz odbudowę dziedzictwa kulturowego w celu wprowadzenie nowych funkcji kulturalnych i edukacyjnych (Szkoła Łacińska).

Jednym z projektów, który został zrealizowany w 2014 roku jest odbudowa i wprowadzenie nowych funkcji na terenie Szkoły Łacińskiej w Malborku. W bezpośrednim sąsiedztwie zamku i rzeki Nogat zbudowano Centrum Kultury i Edukacji „Szkoła Łacińska”. Jest to obecnie nowoczesne i publicznie dostępne centrum edukacyjne z historią w tle. Lokalizacja oraz nazwą placówki nawiązują bowiem do historii i dziedzictwa funkcjonującej w Malborku Szkoły Łacińskiej. Powstała ona w 1352 roku z inicjatywy wielkiego mistrza Winricha von Kniprode. Zbudowany w średniowieczu w pobliżu monumentalnego zamku obiekt do 1864 roku pełnił rolę szkoły, w której nauczano m.in. łaciny. Budynek szkoły został zniszczony w czasie pożaru miasta w 1899 roku i odbudowany w 1900 roku już jako typowy magazyn. Zachowane fragmenty dawnego budynku stanowią partie murów odwodowych.

Celem projektu była odbudowa i wprowadzenie nowych funkcji kulturalnych, turystycznych oraz edukacyjnych realizowanych we współczesnej formule na terenie dawnej szkoły łacińskiej. Nowy, ceglany obiekt usytuowano na dawnych murach miejskich, z widokiem na rzekę Nogat. Od 2014 roku jest on nowym elementem nadrzecznej panoramy Malborka (por. fot. 6.4.6.1).

W wyniku realizacji projektu powstała nowoczesna instytucja kultury (centrum edukacyjne), której oferta zbudowana jest na bazie kilku ciekawych modu-

Fot. 6.4.6.1. Budynek Szkoły Łacińskiej w nadrzecznej panoramie Malborka

Źródło: R. Wasil

łów obejmujących Multicentrum (interaktywne centrum edukacji), Edukacyjny Ośrodek Rzemiosła Średniowiecznego nawiązujący do tradycji miejsca i kontekstu pokrzyżackiego zamku malborskiego, Obserwatorium Astronomiczne oraz Planetarium, Mediatekę oraz salę konferencyjną. Projekt był realizowany w latach 2010-2014 i współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013 (działanie: 3.2. Wzrost atrakcyjności przestrzeni miejskiej, poddziałanie: 3.2.2. Inwestycje zwiększające potencjał rozwojowy miast, dziedzina: rewitalizacja). Koszt inwestycji wyniósł 15 675 835,23 zł, z czego dofinansowanie unijne stanowiło 7 751 891,70 zł (http://www.mapadotacji.gov.pl/projekt/1211019). Dodatkowe dofinansowanie dla inwestycji przyznał minister kultury i dziedzictwa narodowego.

W Malborku oprócz zamku ważnym obszarem działań związanych z rozwojem turystyki i rekreacji, zwłaszcza form turystyki wodnej jest rzeka Nogat. W ramach regionalnego projektu pn. Pętla Żuławska - rozwój turystyki wodnej. Etap I miasto Malbork w latach 2010-2012 zrealizowałozadanie polegające na budowie przystani żeglarskiej „Park Północny” w Malborku wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Inwestycja ta powstała na rzece Nogat, na wysokości Ośrodka Sportu i Rekreacji, przy ul. Parkowej. W ramach projektu

wybudowano pomosty pływające wraz z trapami dojściowymi i odnogami cumowniczymi oraz umocniono brzeg na długości ok. 55 m wraz z pochylnią. W ramach zagospodarowania terenu na potrzeby przystani jachtowej wzniesiono budynek socjalny, bosmanat, wykonano ogrodzenie i oświetlenie oraz nawierzchnię pieszo-jezdną. Turyści wodniacy do dyspozycji mają w bliskim sąsiedztwie pole namiotowe, parking oraz kąpielisko. Projekt został zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Wartość zadania zrealizowanego przez gminę miejską Malbork wyniosła 4 114 451,79 zł (http://www.urzad.malbork.pl/projekty-zrealizowane.html). U podnóża zamku, przy warowni krzyżackiej znajduje się także przystań pasażerska „Nabrzeże Zamkowe” (fot. 6.4.6.2). Inwestycja również zrealizowana w ramach projektu Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I. Zadanie: Przebudowa nabrzeża przy kładce pieszej na rzece Nogat w Malborku – wschodni brzeg. Inwestorem była gmina miejska Malbork, zaś wartość zamierzenia wyniosła 1 241 521,84 zł.

Fot. 6.4.6.2. Nabrzeże wraz z przystanią u podnóża zamku

Źródło: R. Wasil

Kolejną inwestycją zrealizowaną na terenie Malborka była Rewitalizacja Parku Północnego w Malborku (Etap I). Projekt dotyczył zagospodarowania i urządzenia terenu zlokalizowanego na obszarze Parku Północnego w Malborku na odcinku od kładki drewnianej do przystani żeglar-

skiej Park Północny. W ramach pierwszego etapu inwestycji zrealizowano m.in.: 1. Prace związane z porządkowaniem, pielęgnacją i kształtowaniem zieleni parkowej (wykonie trawników parkowych – karczowanie zarośli i pni po wyciętych w poprzednich latach podszytach, odmładzanie starszych drzew - wykonanie cięć pielęgnacyjnych, zawieszenie budek lęgowych dla ptaków i budek dla nietoperzy oraz hoteli dla owadów – fot. 6.4.6.3),

2. Roboty drogowe na odcinku od kładki drewnianej umiejscowionej za mostem żelaznym do przystani Park Północny, w tym: przebudowa istniejącego układu komunikacji, budowa ciągów pieszych i rowerowych z odtworzeniem ich historycznego przebiegu oraz zmianę nawierzchni, 3. Oświetlenie terenu z zastosowaniem oświetlenia energooszczędnego LED oraz 4. Budowę miejsc wypoczynku, w tym 7 niewielkich placów wyposażonych w ławki, siedziska, stojaki rowerowe i kosze na odpady (fot. 6.4.6.4). Zadanie realizowano na przełomie 2013 i 2014 roku w ramach dofinansowania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Wartość projektu wyniosła 771 633,88 zł, z czego 90 000 zł stanowiła dotacja WFOŚ (http://www.urzad.malbork.pl/projekty-zrealizowane.html). Park Północny w Malborku jest także przedmiotem działań w obecnej perspektywie finansowej w zakresie zmodernizowania obszarów biologicznie czynnych. Przedsięwzięcie to zostało zaplanowane w ramach projektu pn.

Fot. 6.4.6.3. Park Północny w Malborku - hotel dla zapylaczy, elementy infrastruktury parku

Źródło: Urząd Miasta Malborka

Fot. 6.4.6.4. Park Północny w Malborku – infrastruktura wypoczynkowa, ścieżki i oświetlenie

Źródło: Urząd Miasta Malborka Ochrona wód i przywracanie różnorodności biologicznej na terenie MOF Malbork – Sztum. Głównym celem projektu jest wysoka ochrona różnorodności biologicznej obszarów cennych przyrodniczo w dwóch największych ośrodkach miejskich MOF Malbork – Sztum. Cele szczegółowe natomiast wiążą się m.in. z: ograniczeniem zjawiska urbanizacji, uporządkowaniem roślinności, poprawą stanu cennych gatunków i siedlisk przyrodniczych poprzez nasadzenia roślinności, poprawą warunków bytowania zwierząt (głównie ptaków, owadów, nietoperzy), eliminacją gatunków inwazyjnych, poprawą jakości wód powierzchniowych poprzez ograniczenie spływów z terenów rolniczych, uporządkowaniem terenu i nadaniem mu nowych funkcji poprzez odpowiednie zagospodarowanie w infrastrukturę i wyposażenie w elementy małej architektury. Projekt został zrealizowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 (oś priorytetowa: 11 Środowisko, działania 11.4 Ochrona różnorodności biologicznej) i współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wskazana wartość zadań miasta Malborka w projekcie wynosi 3 356 070,24 zł (http://www.urzad.malbork.pl/projety-w-trakcie-realizacji.html).

Działania inwestycyjne zrealizowane w Malborku przyczyniły się do rozwoju turystyki wodnej, wpłynęły na poprawę dostępności i wykorzystania terenów nadrzecznych i terenów zielonych dla mieszkańców i turystów, a także zwiększyły ofertę kulturalną miasta i regionu.