PLECIONKARSTWO / WICKER WORK

90 — 91 ple cion karstwo

92 — 93

opracowanie: ZBIGNIEW STRZYŻYŃSKI

tłumaczenie: MAGDALENA SOŁTYS

WICKER WORK

PLECIONKARSTWO Bambus – rodzaj roślin wieloletnich o drewniejących łodygach o jasnożółtym lub czarnym kolorze. Rośnie w południowej Azji. Jego unikatowe cechy to: nadzwyczaj twarda, szklista powłoka, lekkość, wytrzymałość i możliwość gięcia; szeroko stosowany w budownictwie, przemyśle meblowym i koszykarskim.

Denko/Dno – konstrukcja nośna kosza.

dno czworokątne dno okrągłe dno owalne

Formy drewniane – bryły wykonane z litego drewna potrzebne do uzyskania określonego kształtu kosza wiklinowego lub innej formy użytkowej.

Gotowanie/warzenie – warzenie wikliny w specjalnych żelaznych kotłach z własnym paleniskiem przez około 4 godziny. Po ostudzeniu wikliny w basenie można rozpocząć korowanie. Uzyskaną w ten sposób brązową (czerwoną) wiklinę suszymy na powietrzu. Nie ma potrzeby chronić jej przed deszczem i słońcem, ponieważ nie ulega odbarwieniu.

Kołnierz – rodzaj oplotu wykorzystujący pręty wiklinowe, służący zasłonięciu gwoździ, wzmocnieniu konstrukcji oraz dekoracji.

Korowanie wikliny – pozbawianie wikliny kory.

Łupacz/Rozłupnik – służy do wzdłużnego dzielenia prętów wiklinowych na trzy lub cztery części, z których następnie strugamy taśmę wiklinową. Bamboo – a type of perennial plant with woody stems of light yellow or black colour. It grows in South Asia. Its unique features are: extremely hard and glassy coating, lightness, durability and bendability. It is widely used in construction, furniture and basketry.

Base – a supporting structure of the basket.

square base round base oval base

Wooden forms – blocks made of solid wood needed to obtain a specific shape of a wicker basket or other utility form.

Steaming – wicker is steamed for about 4 hours in special iron cauldrons equipped with a hearth; when cooled, you can start debarking. The brown (red) wicker obtained in this way is dried in the air. There is no need to protect it from rain and sun as it does not discolour.

Crown/crowning – a type of braid using wicker rods, used to cover the nails, strengthen the structure and for decoration.

Wicker barking – removing the bark from the wicker.

Cleave – is used for splitting the willow into three or four parts down the length of the rod, from which we whittle the wicker strip.

94 — 95

wyginacz / zginacz, klucz do wyginania / rapping iron

WICKER WORK

PLECIONKARSTWO

łupacz/cleave nóż plecionkarski prosty/ straight bladed knife szczypce wydłużone / long pliers obcęgi/pliers

szczypce uniwersalne / kombinerki / universal pliers młotek/hammer

sekator/ secateurs

Moczarkowanie – moczenie wikliny w okresie wiosennym na powietrzu w płytkich zbiornikach wodnych.

Nóż koszykarski / plecionkarski krótki „garbacz” – narzędzie osadzone w rękojeści, o szerokim ściętym skośnie ostrzu; służący przede wszystkim do czyszczenia kosza.

Nóż koszykarski / plecionkarski prosty – narzędzie osadzone sztywno, o szerokim zaokrągleniu ostrza; służący do rozłupywania i przystrugiwania grubych spałek (elementy denka koszyka) i innych elementów konstrukcyjnych.

Nóż koszykarski / plecionkarski sprężynowy

– narzędzie służące do zwykłych czynności zacinania i przycinania prętów.

obcęgi służące do wyciągania gwoździ

Obręb / Zakończenie plecionkarskie – górne lub czasami dolne zakończenie ścianek wytworu plecionkarskiego.

obręb dwustronny obręb jednostronny obręb skręcany obręb warkoczowy obręb wężykowy

Oplot taśmą wiklinową – czynność polegająca na wzmocnieniu złącz lub konstrukcji oraz przykrycia gwoździ.

oplot taśmą wiklinową krzyżowy oplot taśmą wiklinową prosty oplot taśmą wiklinową skośny

Osnowa – element konstrukcyjny lub nośny, stanowiący szkielet uformowanego wyrobu.

Pas wzmacniający – jest to rodzaj splotu oddzielający warstwę wyplotu.

pas wzmacniający dwuprętowy/ wężykowy, ósemka skręcana z dwóch

pas wzmacniający trzyprętowy/ wężykowy z trzech

Soaking – soaking wicker outdoors in shallow water tanks in the spring.

Short plaiting knife / Picking knife – a tool with a handle and with a wide, curved blade; primarily used to cut off unwanted ends of willow.

Straight bladed knife – a rigidly mounted tool with a wide rounded blade; used for splitting and attaching thick rods (elements of the basket bottom) and other structural elements.

Basket / Spring Weaving Knife – a tool used for the regular activities of bar cutting and trimming.

pliers used to extract nails

Border/Rim – the upper or sometimes the lower end of the sides of a weaving product.

double lashing single lashing twisted rim braided rim serpentine rim

Braiding with a wicker strip – an activity consisting in strengthening joints or structures and covering nails.

cross braids with wicker strips simple braiding with wicker strips twill braid with wicker strips

Warp – a structural or load-bearing element, constituting the frame of a formed product.

Wale band – it is a type of weave that separates the weave layer and secures the weaves at different stages.

double wale band

3 rod wale band

96 — 97

WICKER WORK

PLECIONKARSTWO Ratan – palma pnąca, rośnie w krajach podzwrotnikowych i osiąga do 300 m długości. Cechami ratanu są: minimalna zbieżystość, trwałość, giętkość, długość prętów, wytrzymałość; stosowany w budownictwie, meblarstwie jak i do wyplotu mebli, koszyków i galanterii.

Sekator / nożyce koszykarskie – nożyce sprężynowe powszechnie używane w ogrodnictwie. W plecionkarstwie służące do przycinania, przecinania i obcinania prętów i kijów wiklinowych.

Splot – sposób wzajemnego przeplatania się osnowy i wątku, lub osnowy w wyrobach plecionkarskich.

Splot warstwowy – jedno lub wielokrotnie powtarzający się fragment splotu na ściance wyrobu.

Strużek / Taśmownik ręczny – narzędzie służące do taśmowania, strugania i brzegowania połupanych prętów wiklinowych.

szczypce boczne krótkie do przecinania drutu i gwoździ

szczypce uniwersalne / kombinerki

szczypce wydłużone z zaokrąglonymi szczękami służące do wyginania prętów i taśm wiklinowych

Szydła i szpikulce – wykonane z okrągłych prętów z twardej stali na jednym końcu dobrze zaostrzone, a na drugim osadzone w rękojeści; stosowane do drążenia otworów przy osadzaniu osnów dna, do zakańczania górnych obrzeży, sznurowania uchwytów, zamknięć itp.

Taśma wiklinowa – wystrugana taśma służąca do zawijania różnych złącz, ukrywania gwoździ w wybiciu oraz innych elementów wymagających maskowania; oprócz funkcji dekoracyjno-maskującej pełni też funkcję wzmacniającą; stosowana również do wyplatania koszyków.

Wątek – tworzywo wyplotowe do wypełniania przestrzeni między osnowami.

Wiklina – materiał plecionkarski, wiklinowy pozyskiwany jest z różnych gatunków wierzb Rattan – a climbing palm that grows in subtropical countries and reaches up to 300 meters in length. Rattan has many valuable features, among others: durability, pliability, rod length, and strength. It can be used in construction and furniture as well as for baskets and haberdashery.

Secateurs/shears – secateurs and shears commonly used in gardening. In plaiting, they are used for trimming and cutting wicker rods and sticks.

Weave – a method of a mutual interweaving of a warp and a weft in weaving products.

Layered weave – a single or repeatedly recurring fragment of a weave on the product’s sides.

Willow brake – a tool for stripping, planing and edging of wicker rods.

diagonal cutting pliers

universal pliers

long pliers with round jaws for bending wicker bars and strips

Awls and skewers – made of round bars of hard steel, well-sharpened at one end and embedded in the handle at the other; used for drilling holes when embedding bottom matrices, for finishing upper rims, lacing handles, closures, etc.

Wicker strips – a crafted strip used to wrap various joints and hide nails and other elements that require masking. In addition to the decorative and masking functions, it also has a strengthening function and is used in weaving baskets.

Weft – weaving material for filling the space between the warps.

Wicker – is a plaiting material obtained from various types of osier. Perennial wicker sticks

98 — 99

HISTORY OF ART

HISTORIA SZTUKI

splot warstwowy / layered weave

złącze plecionkarskie proste / straight wicker joint dno owalne / oval base

dno okrągłe / round base

koszykarskich. Wieloletnie kije wiklinowe o różnych grubościach stosowane są do wykonywania konstrukcji meblowych, a także służą jako szkielety koszyków wiklinowych. Pręty wiklinowe (witki – pędy jednoroczne) stosowane są do wyplatania i wybijania mebli, koszy i różnej galanterii wiklinowej. Do podstawowych gatunków wierzby koszykarskiej należą: wierzba migdałowa, wierzba amerykańska, wierzba purpurowa, wierzba wiciowa (konopianka), wierzba biała zwisająca.

Wyginacz / zginacz, klucz do wyginania – narzędzie służące do wyginania, prostowania, formowania kijów i prętów wiklinowych.

Wyplatanie – czynność polegająca na wypełnieniu płaszczyzn pomiędzy elementami konstrukcyjnymi warstwą wyplotu przy zastosowaniu różnych rodzajów splotów.

Wytwór plecionkarski – forma użytkowa lub dekoracyjna wykonana z wikliny, bambusu lub innych materiałów np.: tacki wybijane i wyplatane, koszyki, kosze, pojemniki, półki wiszące (kieszenie), półki stojące, gazetnik, kwietnik, parasolnik, taborety, siedziska wiklinowe, fotele bujane, stoły.

Złącze plecionkarskie – służące do łączeni kija wiklinowego.

Złącze plecionkarskie krzyżowe – służące do łączenia ze sobą dwóch kijów wiklinowych pod kątem prostym.

Złącze plecionkarskie proste – stosowane do przedłużenia kija wiklinowego lub do zamknięcia koła lub elipsy.

Złącze plecionkarskie prostopadłe – służące do łączenia dwóch kijów pod kątem, gdy jeden dochodzi czołowo do boku drugiego. of various thicknesses are used to make furniture structures, and also serve as frames of wicker baskets. Wicker rods (twigs – one-year sprouts) are used for weaving furniture, baskets and various wicker accessories. The basic species of basket willow include almond willow, American willow, purple willow, common osier and weeping willow.

Rapping iron – a tool for bending, straightening and forming wicker rods and bars.

Weaving – an activity consisting in filling the planes between structural elements with a plait layer with the use of various types of weaves.

Wicker product – a functional or decorative form made of wicker, bamboo or other materials, e.g. punched and woven trays, baskets, containers, hanging shelves (pockets), standing shelves, newspaper holders, flower beds, umbrella stands, stools, wicker seats, rocking chairs, tables.

Wicker joint – used to connect a wicker stick.

Cross wicker joint – used to connect with each other two wicker sticks at right angles.

Straight wicker joint – used to extend a wicker stick or to close a circle or an ellipse.

Perpendicular wicker joint – used to connect two sticks / rods at an angle when one comes to the side of the other.

100 — 101

WICKER WORK

PLECIONKARSTWO