RYSUNEK I MALARSTWO / DRAWING AND PAINTING

Relief – inaczej płaskorzeźba, w kamieniu, metalu, drewnie. Relief dzielimy na płaski (wystaje nad powierzchnię mniej niż połową swej wypukłości), wypukły (wystaje nad powierzchnię więcej niż połową swej grubości), wklęsły (zagłębiony w powierzchni). Relief – or a bas-relief in stone, metal or wood. We divide the relief into flat (it sticks out from the surface less than half of its convexity), convex (it sticks out above the surface more than half of its thickness), concave (carved into the surface).

Obelisk – nagrobek Stanisława Śliwińskiego (1869-1929), Nałęczów

Obelisk – a tombstone of Stanisław Śliwiński (1869-1929), Nałęczów BIBLIOGRAFIA/BIBLIOGRAPHY: Koch W. Style w architekturze. Arcydzieła budownictwa europejskiego , Warszawa 1996. od antyku po czasy współczesne , pod. red. Stefana Kozakiewicza, Warszawa 1996. Słownik terminologiczny sztuk pięknych Mały słownik terminów plastycznych , Warszawa 1974. Zwolińska K, Malicki Z.,

1. 2. 3.

24 — 25

rysunek i malarstwo

26 — 27

opracowanie: ŁUKASZ GŁOWACKI ANETA MARTOWSKA-TOPÓR GRAŻYNA OLCZYK ANNA PANEK

tłumaczenie: SYLWIA JANICKA-GORGOL MAGDALENA SOŁTYS

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO Abstrakcja – w sztukach plastycznych jest określeniem dzieła nieprzedstawiającego, które pozbawione jest cech ilustracyjnych. Artysta tworząc dzieło abstrakcyjne skupiony jest na różnorodnych środkach wyrazu przykładowo: plama, linia, rytm, płaszczyzna. Charakter użytych przez artystę środków plastycznych określa stylistykę dzieła np.: taszyzm, malarstwo materii, abstrakcja geometryczna, minimalizm, malarstwo gestu, action painting, suprematyzm, op-art.

akt ażur

Barwa – jest charakterystyczną cechą ciał materialnych rejestrowana zmysłem wzroku podczas ich obserwacji w oświetleniu dziennym, a także właściwość samego oświetlenia. Potocznie zjawisko barwności charakteryzuje kolor, będący określonym zakresem długością fali elektromagnetycznej. Barwę a zarazem jej nazwę koloru (np. barwa żółta, czerwona, niebieska) określa jej odcień, natężenie – jasność, nasycenie.

bryła cień collage

Deformacja – jest odkształceniem formy przedstawienia dzieła sztuki od jego pierwowzoru istniejącego w rzeczywistości. Deformacja może być świadomym zabiegiem artystycznym odrębnie charakteryzującym określoną stylistykę epoki, lub kierunku artystycznego w sztuce np.: fowizm, ekspresjonizm , kubizm. Abstraction – in the visual arts, it is a term for a non-representational work that is devoid of illustrative features. When creating abstract work, the artist focuses on various means of expression, for example, stain, line, rhythm, plane. The nature of the artistic means used by the artist determines the style of the work, e.g. tachisme, matter painting, geometric abstraction, minimalism, gesture painting, action painting, suprematism, op-art.

act openwork

Colour – is a characteristic feature of material bodies registered with the sense of sight when observing them in daylight, as well as the property of the lighting itself. Colloquially, the phenomenon is characterized by colour, which is a specific range of electromagnetic wavelength. The colour and its name at the same time (e.g. yellow, red, blue) are defined by its shade, intensity – brightness, saturation.

block shadow collage

Deformation – deforming of the form of a work of art from its real-life prototype. The deformation may be a deliberate artistic operation that characterizes a specific style of the epoch or direction in art, e.g. fauvism, expressionism, cubism.

Dominanta – to podobny kolorystycznie zespół plam barwnych, odgrywających w obrazie rolę dominującą, nadającą swym oddziaływaniem kompozycji malarskiej całościowy ton.

Dominanta kolorystyczna – jest wyróżniającym się oddziaływaniem plamy barwnej w całościowym widzeniu obrazu zestawionej z kolorytem obrazu w dużym kontraście barwnym.

draperia

Ekspresja – jest określeniem charakteru uzewnętrznionej siły wyrazu dzieła. Określa zarówno sugestywność oddziaływania tematu, jak i sposób użytych środków plastycznych, które wyrażają emocje autora poprzez np.: kompozycję, kontrasty kolorystyczne, gestu narzędzia, deformacje kształtów.

Faktura – jest to charakterystyczny sposób ukształtowania powierzchni dzieła (np. obrazu, rzeźby) uzależniona od rodzaju medium malarskiego, sposobu jej opracowania, użycia specjalistycznych narzędzi, techniki malowania autora, oraz zamierzonego efektu artystycznego.

farba figuracja fiksatywa

Gama achromatyczna (niekolorowa) – barwy: biała, czarna, wszystkie odcienie szarości.

Gama barwna – w sztukach plastycznych specyficzne zestawienie barw dla danej kompozycji malarskiej, określającej kolorystykę obrazu.

Gama chromatyczna (mieszana) – barwy skontrastowane ciepłe i zimne, przykładowo niebiesko-zielona, czerwono-żółta, składa się ze wszystkich kolorów oprócz czerni bieli i wszystkich szarości.

Gama ciepła – kolory zmierzające do żółcieni, głównie czerwono-oranżowo-żółte.

Gama monochromatyczna – ujednolicona gama barwna, użycie tylko jednej barwy w zróżnicowanych odcieniach.

Gama zimna – kolory zmierzające do błękitu, głównie błękitno-zielono-fioletowe. Dominant – is a group of colour spots similar in colour, playing a dominant role in the painting, giving the overall tone of the painting’s influence.

Colour dominant – is the distinctive effect of a colour spot in the overall perception of the image juxtaposed with the colour of the image in high colour contrast.

drapery

Expression – is a description of the character of the externalized expressiveness of the work. It defines both the suggestiveness of the subject’s impact and the manner of the artistic means used, which express the author’s emotions through, for example, composition, colour contrasts, tool gestures, and deformation of shapes.

Texture – it is a characteristic way of shaping the surface of a work (e.g. painting, sculpture) depending on the type of painterly means, the way it is developed, the use of specialized tools, the author’s painting technique, and the intended artistic effect.

paint figuration fixative

Achromatic range (non-colour) – colours like white, black, all shades of grey.

Colour range – in visual arts, a specific combination of colours for a given painting composition, defining the colour of the picture.

Chromatic range (mixed) – contrasting warm and cold colours, for example, blue-green, red-yellow, consists of all colours except black, white and all greys.

Warm range – colours tending to yellow, mainly red-orange-yellow.

Monochrome range – a uniform colour range, the use of only one colour in different shades.

Cool range – colours tending to blue, mainly bluish-green-violet.

28 — 29

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO Grunt malarski – w technologii malarstwa grunt jest zaprawą służącą wygładzeniu i oddzieleniu warstw farby obrazu od podłoża (np. papier, płótno, drewno). Grunt reguluje czas schnięcia farb, absorbuje zawarte w nich spoiwo.

gumka horyzont interpretacja

Kadr – w sztukach plastycznych to potencjalny obszar obrazu, wybrany i wydzielony fragment otaczającej rzeczywistości, natury (np. krajobrazu, wnętrza itp.), będący wewnętrznie spójną koncepcją wizualności elementów kompozycji.

Kanon – zespół wzorców, reguł i norm estetycznych, przyjętych jako forma ideału piękna wypowiedzi artystycznej, obowiązujących w danej epoce na określonym obszarze. Uznana kulturowo zasada artystycznej harmonii–ściśle powiązana z zagadnieniami proporcji i formy, oparta na matematycznym stosunku części składowych do całości. Przykładowo: „kanon Polikleta” dotyczący proporcji postaci ludzkiej, „złoty podział” traktowany jako zasada w architekturze starożytnej Grecji.

karykatura

Painting primer – in the painting technology, the primer is used to smooth and separate the paint layers of the painting from the substrate (e.g. paper, canvas, wood). The primer regulates the drying time of the paints and absorbs the binder contained in them.

eraser horizon interpretation

Frame – in the visual arts, it is a potential area of an image, a selected and separated fragment of the surrounding reality, nature (e.g. landscape, interior, etc.) which is an internally coherent concept of the visual aspect of the composition elements.

Canon – a set of patterns, rules and aesthetic norms, adopted as a form of the ideal of the beauty of an artistic expression, valid in a given epoch in a specific area. The culturally recognized principle of artistic harmony – closely related to the issues of proportion and form, based on the mathematical relation of the component parts to the whole. For example: “the Canon of Polykleitos” concerning the proportions of the human figure, “golden ratio” treated as a principle in the architecture of ancient Greece.

caricature

koło barw / colourwheel

Kolor – podstawowa jakość zmysłowa, odbierana za pomocą siatkówki oka, uwarunkowana długością fali świetlnej i strukturą materialną przedmiotu, na którą pada światło. Zjawisko psychofizyczne – zdefiniowane przez trzy parametry: barwę, jasność i nasycenie; odbierane jako odrębne i stopniowalne jakości.

Kolory achromatyczne – naturalne, obojętne (czerń, biel, szarość).

Kolory chromatyczne – wynikające z rozszczepienia światła białego.

Kolory dopełniające / komplementarne – barwy podstawowe i ich pochodne – leżące naprzeciwko siebie w kole barw: czerwień wobec zieleni, błękit wobec oranżu, żółcień wobec fioletu. Tworzą silne kontrasty, występując obok siebie.

Kolory / barwy złamane – uzyskane przez dodanie do farby o barwach podstawowej i pochodnej, farby o barwie dopełniającej. Barwy złamane sprawiają wrażenie przygaszonych, zabrudzonych, mniej kontrastowych i wyrazistych. W kompozycji podkreślają nastrój, klimat i kontrast. Położone w sąsiedztwie barw czystych i jaskrawych–wzmacniają i podkreślają ich intensywność.

koło – koło barw

Colour – basic sensory quality, perceived by the retina of the eye, conditioned by the length of the light wave and the material structure of the object on which the light falls. Psychophysical phenomenon – defined by three parameters: colour, brightness and saturation; perceived as distinct and graded qualities.

Achromatic colours – natural, neutral (black, white, grey).

Chromatic colours – resulting from the refraction of white light.

Complementary colours – primary colours and their derivatives – opposite each other in the colour circle: red against green, blue against orange, yellow against purple. They create strong contrasts appearing next to each other.

Broken colours – are the colours obtained by adding a complementary colour to the paint of the base and derivative colours. Broken colours seem dim, dirty, less contrasting and expressive. In the composition, they emphasize the mood, climate and contrast. Located in the vicinity of clear and bright colours – they strengthen and emphasize their intensity.

wheel – colourwheel

30 — 31

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO Kompozycja – to całościowy, świadomy wybór, układ elementów, części składowych dzieła sztuki. W sztukach pięknych może być: - układem przestrzennym (dotyczy architektury, krajobrazu, wnętrza, rzeźby, sztuki użytkowej, projekcji wideo itp.). - kompozycją płaską-dwuwymiarowa na płaszczyźnie (malarstwo, rysunek, grafika, fotografia).

Kompozycja asymetryczna – nieregularne rozmieszczenie elementów.

Kompozycja centralna – rozmieszczenie elementów, skupiające uwagę na środku płaszczyzny.

Kompozycja dynamiczna – kompozycja, w której przeważają skosy, linie łamane, krzywizny, łuki, sprawiające wrażenie ruchu.

Kompozycja otwarta – rozmieszczenie elementów, które sprawia wrażenie jakby kompozycja miała dalszy ciąg poza ramami obrazu, jakby była tylko fragmentem większej całości, elementy wychodzą poza kadr.

Kompozycja statyczna – kompozycja, w której przeważają elementy pionowe i poziome, wywołuje wrażenie równowagi, spokoju i bezruchu.

Kompozycja symetryczna – układ elementów, dzielony osią symetrii na dwie podobne części.

Kompozycja zamknięta – rozmieszczenie elementów, które skupia je wewnątrz dzieła, dając wrażenie kompletności, całości.

Kontrapost – sposób ustawienia postaci polegający na przeniesieniu ciężaru ciała na jedną nogę, druga noga jest lekko zgięta i stanowi podparcie ciała. Zasadę kontrapostu zaczęto stosowano w klasycznej rzeźbie greckiej z V w. p.n.e. Przedstawienie postaci ludzkiej w kontrapoście jest zdynamizowane a jednocześnie stabilnie wyważone.

Kontrast – określenie różnicy, przeciwieństw zestawionych środków plastycznych; sposób organizowania płaszczyzny kompozycji potęgującej napięcia; wzbogaca ekspresję i siłę wyrazu artystycznego. Composition – it is a comprehensive, conscious choice, arrangement of elements, components of a work of art. In fine arts it can be: - spatial arrangement (for architecture, landscape, interior, sculpture, applied arts, video projection, etc.). - a flat-two-dimensional composition on a plane (painting, drawing, graphics, photography).

Asymmetric composition – irregular arrangement of elements.

Central composition – arrangement of elements, focusing attention on the centre of the plane.

Dynamic composition – a composition in which slants, broken lines, curves, arcs predominate, giving the impression of movement.

Open composition – the arrangement of elements that gives the impression that the composition had a continuation outside the picture frames as if it were only a fragment of a larger whole, the elements extend beyond the frame.

Static composition – a composition, in which vertical and horizontal elements predominate, evoking an impression of balance, peace and stillness.

Symmetrical composition – is an arrangement of elements, divided by the axis of symmetry into two similar parts.

Closed composition – arrangement of elements that brings them together in the work, giving the impression of completeness, wholeness.

Counterpoise – a way of positioning the figure by transferring the weight of the body to one leg, while the other leg is slightly bent and supports the body. The principle of counterpoint was first used in classical Greek sculpture from the 5th century BC. The representation of the human figure in the counterpoise is dynamic and, at the same time, it is stably balanced.

Contrast – determining the difference, opposites of the combined artistic means; a method of organizing the plane of a tension-enhancing composition; enriches the expression and power of artistic expression.

Kontrast dopełniający koloru – zestawienie czystych, nasyconych barw leżących po przeciwnej stronie koła barw (barwa podstawowa – barwa pochodna): czerwień – zieleń, żółcień – fiolet, błękit – oranż. W gamie chromatycznej określa różnicę tonów szarości.

Kontrast walorowy jasności – zestawienie plam jasnych i ciemnych.

Kontur – jednolita linia; buduje kształt, zarys postaci lub przedmiotu; określa granicę płaszczyzny, sylwety.

Korekta – w dydaktyce rysunku i malarstwa przestrzeń werbalnego kontaktu pomiędzy nauczycielem i uczniem.

Korekta zbiorowa – słowna ocena osiągnięć i stopnia trudności zagadnień plastycznych skierowana do całej grupy realizującej określone zadanie, stosowana na koniec zajęć lub na koniec realizowanego ćwiczenia.

Korekta indywidualna – inspirujące i merytoryczne omówienie efektów pracy ucznia

krosno malarskie

Laserunek – cienka warstwa transparentnej farby kładziona na płaszczyznę obrazu. Jako technika malarska polega na nakładaniu kolejnych, cienkich przezroczystych lub półprzezroczystych, rozcieńczonych przy pomocy medium (olej, terpentyna) warstw farby, jedna na drugą. Transparentne warstwy farby, kładzione na poprzednią warstwę, pogłębiają kolor, zmieniają temperaturę, tonację plamy, nie naruszając jej struktury, faktury i kształtu.

Linia – ciągły ślad pozostawiony na płaszczyźnie przez narzędzie rysunkowe lub malarskie również rozumiana jako: profil, krawędź, zarys kształtu, granica powstająca w miejscu styku plam barwnych lub walorowych. Zagęszczenie linii tworzy i buduje plamę walorową.

malarstwo martwa natura

Mimetyzm – koncepcja sztuki polegająca na naśladowaniu natury, wiernym oddaniu w dziele artystycznym przez autora obserwowanej rzeczywistości; oznacza skłonność do tworzenia realistycznego. Complementary colour contrast – a combination of pure, saturated colours lying on the opposite side of the colour wheel (primary colour – derivative colour): red –green, yellow – violet, blue – orange. On the chromatic scale, it defines the difference of shades of grey.

Value contrast of brightness – a combination of light and dark spots.

Contour – a solid line; builds a shape, outline of a character or object; defines the border of the plane, silhouettes.

Assessment – in the teaching of drawing and painting, the space of verbal communication between the teacher and the student.

Collective assessment – verbal assessment of achievements and the degree of difficulty of artistic issues addressed to the entire group carrying out a specific task, used at the end of the class or at the end of the exercise.

Individual assessment – an inspiring and substantive discussion of the effects of the student’s work

painting loop

Glaze – a thin layer of transparent paint put on the surface of the picture. As a painting technique, it consists in applying successive, thin, transparent or translucent layers of paint diluted with a medium (oil, turpentine), one on top of the other. Transparent layers of paint placed on the previous layer deepen the colour; change the temperature and tone of the stain, without affecting its structure, texture and shape.

Line – a continuous trace left on a plane by a drawing or painting tool, also understood as: profile, edge, shape outline, border formed at the point of contact of colour or value spots. The thickening of the lines creates and builds a spot of value.

painting still life

Mimeticism – the concept of art consisting in nature imitation, faithfully reflecting the observed reality of the author in an artistic work, signifying the tendency to a realistic creation.

32 — 33

laserunek/glaze dominanta kolorystyczna / colour dominant

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO

draperia/drapery

Moduł – umowna jednostka miary, służąca do wyznaczania proporcjonalnej skali np. przedmiotu, postaci modela. Określa wielkość poszczególnych części oraz wzajemnych relacji wielkości, elementów zaobserwowanych w całościowej analizie konstrukcyjnej malarskiego lub rysunkowego studium.

nasycenie obraz olej lniany oś paleta pejzaż

Percepcja – to ogólny szereg procesów poznawczych, które pozwalają człowiekowi na świadome poczucie otoczenia. Poprzez obserwację i rejestrację np.: zjawisk, przestrzeni, otaczających przedmiotów.

Perspektywa – określenie wrażenia złudzenia trzeciego wymiaru, stosowane w architekturze, rysunku, malarstwie i innych sztukach wizualnych, charakteryzujące zapis rzeczywistości trójwymiarowych obiektów lub przestrzeni otoczenia na płaszczyźnie w dwóch wymiarach. Podstawowe rodzaje perspektywy to.: dwuzbiegowa, zbieżna, kulisowa, powietrzna.

pędzel pigment plama plan

Plener – nazwa stosowana na określenie specyfiki malowania obserwacyjnego w kontakcie z naturą, poza pracownią malarską.

płaszczyzna

Podmalówka – uproszczona wersja zapisu malarskiego, stosowana we wstępnym procesie powstawania obrazu. Podmalówka nanoszona na szkic kompozycyjny może być malowana monochromatycznymi plamami jednolitego koloru lub potraktowana kolorystycznie; budowana kilkoma kolorami służąca ogólnemu rozplanowaniu kolorystyki obrazu. Module – a conventional unit of measurement used to determine the proportional scale of, for example, an object or a model form. It determines the size of the individual parts as well as the mutual size relations of the elements observed in the overall construction analysis of a painting or a drawing study.

saturation painting linseed oil axis palette landscape

Perception – a general series of cognitive processes that allows a person to have a conscious sense of the surrounding. It happens through the observation and registration of, for instance, the phenomena, the space, and the surrounding objects.

Perspective – the reference to the impression of the illusion of the existence of three-dimensional objects, used in architecture, drawing, painting and in other visual arts. It is characterised by the creation of the reality of three-dimensional objects or space on a two-dimensional surface. The basic types of perspective are: a two point perspective, a linear perspective, an interposition, and an aerial perspective.

brush pigment spot plan

Outdoor painting – the name used to describe the specific nature of observational painting when being in contact with nature, outside the painting studio.

plane

Underpainting – a simplified version of a painting, used in the initial process of creating a painting. The underpainting applied to the compositional sketch can be done with monochromatic spots of a uniform colour or it can be treated or built with several colours. It is applied to obtain the general colour scheme of the painting.

34 — 35

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO

podobrazie portret pracownia

Proporcje – ogólnie rozumiane jako wyrażone liczbowo relacje wielkości części (np. modułu) w stosunku do całości. Problem proporcji był zgłębiany od wieków kulturze starożytnej Grecji, dotyczył zarówno kanonu proporcji ciała ludzkiej anatomii (kanon Polikleta, Lizypa) jak i charakterystyki poszczególnych porządków architektonicznych opartych na wyliczeniach matematycznych (np. „złoty podział”).

refleks

Rysunek – zapis graficzny w gamie monochromatycznej, układ różnicowanych kresek, linii, plam walorowych, na płaszczyźnie papieru, kartki czy płótna nanoszony narzędziem z wachlarza technik rysunkowych np.: ołówek, węgiel, piórko, kredka. Rysunek może być traktowany jako odrębna dziedzina artystyczna, może pełnić funkcje pośrednie w procesie twórczym, będąc np.: szkicem do obrazu wyznaczającym zarys kompozycyjny. W zależności od sposobu traktowania środków wyrazu, rysunek może przybierać stylistyki: rysunku linearnego budowanego głównie linią, rysunku walorowego (światłocieniowego) budowanego plamę walorową.

Scena rodzajowa – określenie opisujące odrębny gatunek malarski, który charakteryzuje tematyka obrazu związana z życiem codziennym człowieka, jego obyczajami, obrzędami, pracą, wypoczynkiem i zabawą.

skala

Skrót perspektywiczny – to termin odnoszący się do procesu: obserwacji form lub przestrzeni i wynikającego z tego sposobu obrazowania tego zjawiska na płaszczyźnie w rysunku lub malarstwie- na płaskiej powierzchni np. kartki obserwowane wymiary rzeczywiste danych form przedstawiamy w perspektywie. Percepcja wymiarów rzeczywistych ulega pozornemu skróceniu.

spoiwo support portrait workshop

Proportion – generally a relation of the size of a part (e.g. a module) to the whole considered in figures. The problem of proportions has been explored for centuries in the culture of ancient Greece, it concerned both the canon of the body proportions of human anatomy (the canons of both Polykleitos and Lysippos) and the characteristics of individual architectural orders based on mathematical calculations (e.g. “the Golden Ratio”).

reflex

Drawing – a graphic representation in a monochromatic colour scheme; an arrangement of diverse lines, values, on the surface of paper, sheet or canvas applied with a tool used in a range of drawing techniques, e.g. pencil, charcoal, pen, crayon. A drawing can be treated as a separate art form; it can play an indirect role in the creative process as a sketch for a painting delineating a compositional outline. Depending on the way the means of expression are used, the drawing may take on the following styles: a linear drawing built mainly with a line or a value drawing (chiaroscuro) built as a value.

Genre scene – a notion describing a separate painting genre, which is characterised by the subject of the painting related to the daily life, manners, rituals, work or leisure and fun activities of a man.

scale

Foreshortening – a notion referring to the process of form or space observation that results in presenting this phenomenon on a surface, used in a drawing or painting on a flat surface, e.g. on a sheet of paper. The actual dimensions of given forms are presented in a perspective. The perception of the real dimensions appears to be reduced in size.

blinder

Studium – to nazwa ćwiczenia, które określa dogłębne opracowanie tematu / kompozycji plastycznej w technikach rysunkowych lub malarskich. Jest złożonym procesem będącym rzetelnym świadectwem artystycznym obserwowanego zjawiska wyrażanego przez malarza lub rysownika, którym może być np. martwa natura, pejzaż, akt. Studium jest wieloaspektowym opracowaniem tematu kompozycji, łączącym w sobie zarówno opracowanie całościowe (syntetyczne) ze szczegółowym.

sykatywa symetria

Synteza – interpretowanie świata rzeczywistego w sposób uproszczony. Syntetyczny sposób obrazowania może być wynikiem porządkowania i scalenia lub uogólniania wrażeń wzrokowych w procesie obserwowania natury. Synteza to zamierzone uproszczenie za pomocą środków wyrazu takich jak: zawężona kolorystyka, uproszczenia rysunkowe, eliminacja przedstawionych elementów.

Szkic – wstępny etap koncepcji artystycznej; swobodnie wykonany zapis graficzny lub malarski będący poszukiwaniem kompozycji, kolorystyki, układu, w dowolnej skali i formacie. szpachla malarska

Szrafowanie – sposób budowania plamy walorowej i światłocieniowej poprzez charakterystyczne nakładanie kresek (kreska przy kresce w pewnej odległości, równolegle lub w formie przecinających się kresek). W celu osiągnięcia mocniejszego waloru stosuje się gęściej kładzione kreski, które jednak nie mogą zlewać się w jednolitą plamę.

sztaluga

Światłocień – jest przejściem tonalnym plamy walorowej w obrębie oświetlonego przedmiotu wyrażającym jego bryłowatość. Odpowiednie rozłożenie partii oświetlonych i zaciemnionych pozwala na zbudowanie iluzji bryły i głębi na dwuwymiarowej płaszczyźnie.

terpentyna werniks

Study – a notion referring to the exercise that determines the in-depth analysis of a topic or an artistic composition in various drawing or painting techniques. It is a complex process, a reliable artistic testimony of the observed phenomenon, in particular: a still life, a landscape or a nude, expressed by a painter or a cartoonist. The study is a multifaceted analysis of the theme of the composition, combining both a comprehensive (synthetic) and a detailed study.

siccative symmetry

Synthesis – a simplified way of the real world interpretation. The synthetic way of imaging may be the result of ordering and consolidating or generalising the visual impressions in the process of observing nature. The synthesis is a deliberate simplification made with the use of means of expression such as: a narrower range of colours, drawing simplifications or the elimination of the presented elements.

Sketch – the initial stage of an artistic concept; a freely made graphic or painting representation made to assist in searching for the composition, colours and layout in any scale and format. painter’s putty

Hatching – a way of creating the tonal and shading effects by drawing characteristic lines (closely spaced parallel lines or lines spaced at an angle). In order to achieve a stronger value, a denser, yet never blending into a single timbre, spacing is used.

easel

Chiaroscuro – is a tonal transition of value within the illuminated object expressing its lumpiness. The appropriate distribution of the illuminated and darkened parts allows one to build the illusion of a solid shape and the depth on a two-dimensional surface.

turpentine varnish

36 — 37

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO

TECHNIKI I NARZĘDZIA RYSUNKOWE: TUSZ, WĘGIEL, SEPIA, SANGWINA, PATYK, OŁÓWEK, KREDKA, PIÓRKO

Kredka – barwna pomadka, często w drewnianej oprawie, podobna do ołówka i wykonana z wykorzystaniem spoiw syntetycznych. Technika barwnego rysunku, stosunkowo łatwa w użyciu, pozostawia trwały ślad i nie sprawia trudności warsztatowych.

Ołówek – pręcik najczęściej oprawiony w drewno (cedr, lipa), uzyskany ze sproszkowanego grafitu z użyciem kaolinu lub syntetycznych klejów jako spoiwa. Twardość ołówka zależy od proporcji pomiędzy grafitem a kaolinem. Im więcej grafitu, tym ciemniejszy oraz bardziej miękki jest ołówek. Większa ilość kaolinu sprawia, że ołówek jest twardszy i jaśniejszy.

Patyk – narzędzie rysunkowe; najczęściej lipowy, ścięty z jednej strony; namoczony w tuszu lub atramencie pozwala uzyskać linie, kreski, plamy.

Piórko – technika wywodząca się z kaligrafii, w której początkowo wykorzystywano gęsie pióra, obecnie używa się stalówki. Za pomocą piórka namoczonego w tuszu lub atramencie można uzyskać przede wszystkim linie i kreski oraz, poprzez ich zagęszczenie, plamy.

Sepia/Sangwina – miękka kredka o zabarwieniu czerwono-brązowym uzyskana z pigmentów ziemnych (tlenku żelaza, gliny) lub pigmentów syntetycznych z użyciem gum roślinnych jako spoiwa.

Tusz – pigment otrzymywany syntetycznie lub z sadzy, którego spoiwem mogą być żelatyna, guma, kamfora lub kleje syntetyczne, a rozpuszczalnikiem jest woda. Występuje w postaci płynnej lub w formie pomadki.

Węgiel – miękka sprasowana pomadka (może być w oprawie drewnianej) uzyskana ze sproszkowanego węgla naturalnego z użyciem gum roślinnych jako spoiwa lub też zwęglony kawałek drewna (np.: lipy, wierzby, winorośli).

DRAWING TECHNIQUES AND TOOLS: INK, CHARCOAL, SEPIA, SANGUINE, STICK, PENCIL, CRAYON, PEN

Crayon – a coloured pencil, often in a wooden frame, similar to a pencil and made with the use of synthetic binders. The technique of a colourful drawing, relatively easy in use, leaves a permanent mark and does not cause any usage difficulties.

Pencil – a rod, usually in a wooden frame (cedar, linden), obtained from powdered graphite with the use of kaolin or synthetic adhesives acting as a binder. The hardness of the pencil depends on the ratio between the graphite and kaolin. The more graphite, the darker and softer the pencil is. More kaolin hardens and brightens the pencil.

Stick – a drawing tool, usually a linden one, cut on the one side and soaked in ink, used to create lines and stains.

Feather – a technique derived from calligraphy, in which quills were initially used. Nowadays, it is the nib that is used. With the help of a pen soaked in an inkwell one can mainly create lines and, when thickening the lines, obtain spots.

Sepia/Sanguine – a soft red and brown crayon made of either earth pigments (iron oxide, clay) or synthetic pigments used with vegetable gums acting as a binder.

Ink – a pigment obtained synthetically or from soot, where gelatin, rubber, camphor or synthetic glues act as a binder and water as a solvent. It comes in the form of a liquid or in the form of a stick.

Charcoal – a soft pressed stick (sometimes in a wooden frame) obtained from powdered natural carbon with the use of vegetable gums acting as a binder or a charred piece of wood like linden, willow or grapevines.

TECHNIKI MALARSKIE: AKWARELA, GWASZ, TEMPERA, PLAKATÓWKA, AKRYL, PASTEL (SUCHY, TŁUSTY)

Akwarela – farba wodna, w której głównymi składnikami są pigment i spoiwo (guma arabska). Jest to technika laserunkowa, mało odporna na działanie światła. Narzędzia i podobrazia stosowane w akwareli: miękkie pędzle z włosia naturalnego, papier czerpany.

Farba akrylowa – farba wodna na spoiwie roztworów żywic akrylowych z dodatkiem m.in. gumy arabskiej; wpływa na większą odporność malowidła na działanie wody i światła.

Farba olejna – farba uzyskana z pigmentów pochodzenia roślinnego, mineralnego, organicznego lub syntetycznego, której spoiwem jest głównie szybkoschnący olej (najczęściej lniany), ale również żywice lub terpentyna. Rozpuszczalnikami są: terpentyna, benzyna, alkohole i oleje. W trakcie malowania stosuje się sykatywy i werniksy. Do utrwalania stosuje się werniksy. Farba odporna na światło, wilgoć i inne warunki zewnętrzne, daje bardzo szerokie możliwości malarskie (od laserunku po impasty), nie ulega zmianom po wyschnięciu.

Gwasz – farba wodna, w której głównymi składnikami są pigment i spoiwo (guma arabska) z domieszką kredy lub bieli (np. cynkowej, tytanowej). Dodatek bieli lub kredy czyni ją farbą bardziej kryjącą od akwareli, dzięki czemu daje możliwość malowania zarówno laserunkowego, jak i kryjącego. Po wyschnięciu jaśnieje, tworząc efekt zbliżony do pasteli.

Pastel olejny – farba olejna w formacie pomadki, na spoiwie olejów szybkoschnących, rozcieńczona terpentyną; pozostawia trwały ślad, odporny na działanie światła i wilgoci.

Pastel suchy – farba w postaci miękkiej pomadki, na spoiwie słabego roztworu gumy arabskiej z domieszką kredy i gipsu; charakteryzuje się jasnymi tonami barwy. Podczas pracy łatwo się osypuje, należy więc utrwalić ją fiksatywą lub werniksem.

PAINTING TECHNIQUES: WATERCOLOUR, GOUACHE, TEMPERA, POSTER PAINT, ACRYLIC AND (DRY, OIL) PASTEL

Watercolour – water-based paint, with pigment and a binder (gum Arabic) being its main components. The so called glazing is not very resistant to light. The tools and supports used in the watercolour technique are: soft brushes made of natural bristles and handmade paper.

Acrylic paint – water-based paint formed with the binder of acrylic resin solutions with the addition of gum Arabic among others. It increases the painting’s resistance to water and light.

Oil paint – a paint that consists of pigments of vegetable, mineral, organic or synthetic origin and a binder - mainly fast-drying oil (commonly linseed oil), but also resins or turpentine. The paint can be thinned with turpentine, gasoline, alcohols and oils. Varnishes, typically applied to solidify the paint, and siccatives are used while painting. The paint, resistant to light, moisture and other external conditions, can be applied in a full-spectrum range of painting techniques (from glaze to impasto). When dried, the paint does not undergo any changes.

Gouache – water-based paint, with a pigment and a binder (gum Arabic) with an admixture of the chalk or the white (e.g. zinc white or titanium white), being its main components. The addition of the white or the chalk makes the paint more opaque than watercolour paints and thus makes it possible to use glaze and opaque painting techniques. When dry, it becomes brighter, creating a pastel-like effect.

Oil pastel – oil bar, composed of fast drying oil colours, with turpentine used as a solvent, leaving a permanent mark, resistant to light and moisture.

Dry pastel – a paint in the form of a soft stick, consisting of a binder (made of a diluted solution of gum Arabic and components such as chalk and gypsum). It is characterized by tonal shades. It tends to fall off during work, thus needs being fixed with a fixative or varnish.

38 — 39

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO

węgiel/charcoal

ołówek/pencil

szkic/sketch

40 — 41

DRAWING AND PAINTING

RYSUNEK I MALARSTWO Plakatówka – farba wodna mająca podobny skład (bez dodatku gumy arabskiej) i właściwości do farby temperowej.

Tempera – farba wodna, w której głównym składnikiem jest pigment mieszany ze spoiwem różnego rodzaju (emulsje chude, tłuste, oleiste, woskowe itp.). Tempera daje szerokie możliwości malarskie – pozwala uzyskać zarówno mocno kryjące plamy, jak i laserunkowe efekty.

Ton – cecha barwy określająca jej odcień poprzez jasność, nasycenie czy temperaturę (ton zimny, ton ciepły).

Walor – różnica między jasnymi i ciemnymi wartościami; w rysunku przekłada się na skalę szarości (od bieli do pełnej czerni); w malarstwie natomiast stopień jasności poszczególnych barw, który może zależeć od nasycenia, rozjaśnienia czy przyciemnienia barwy.

Złoty podział – podział harmonijny, zwany również złotą / boską proporcją; opiera się na zasadzie podziału odcinka na dwie części tak, że stosunek długości dłuższej jego części do krótszej jest taki sam, jak stosunek długości całego odcinka do jego części dłuższej. Proporcja ta jest określona liczbą (złota liczba) oznaczoną grecką literą φ i równą 1,618. Tą matematyczną relację wielkości odkrytą w starożytnej Grecji, stosuje się nadal jako zasadę budowania relacji form w malarstwie, architekturze. Poster paint – a water-based paint similar in composition (lacking gum Arabic) and properties to the tempera paint.

Tempera paint – water-based paint, where pigment, mixed with a binder of various types of emulsions (egg-oil emulsion, oily emulsion, wax emulsion, etc.) is used as the main component. Tempera paint offers a wide range of painting possibilities - it allows for obtaining both highly opaque colours and glaze effects.

Tone – the quality of colour that determines its shade through brightness, saturation or temperature (cold tone, warm tone).

Value – the difference between light and dark colours; in drawing visualised as a gray scale (from white to full black); in painting, on the other hand, the degree of brightness of the individual colours, depending on the saturation, lightens or darkens the colour.

Golden ratio – a harmonious division, also called the golden mean / divine proportion. It is based on the principle of dividing a segment into two parts, so that the ratio of the length of its longer part to the shorter part is the same as the ratio of the length of the entire segment to its longer part. This proportion is determined by a number (a golden number) denoted by the Greek letter φ and is approximately equal to 1.618. This mathematical relationship of size, discovered in ancient Greece, is still used as the principle of building relationships between forms in painting and architecture.

BIBLIOGRAFIA/BIBLIOGRAPHY:

, Mały Słownik terminów plastycznych Zwolińska K., Malicki Z. Warszawa 1975.