Scholen2014

Voorwoord Beste Mayenèrs en Mayenèrinnekes!

Zo begint de voorzitter van Carnavalsstichting De Mayenèrs als hij het publiek toespreekt.

Carnaval staat bovenaan de lijst van meest Brabantse tradities. Dit is de uitkomst van een enquête die in 2009 is uitgevoerd en waaraan 700 Brabanders hebben meegedaan.

Een traditie is een manier van doen die al lange tijd van generatie op generatie wordt doorgegeven.

Maar hoe is carnaval eigenlijk ontstaan? En wat betekent het eigenlijk?

Dat het meer is dan polonaise lopen en (te)veel eten en drinken, leer je in dit scholenproject.

Dit project moet er mede aan bijdragen dat de carnavalstraditie aan jullie wordt overgedragen zodat jullie de traditie later ook weer door kunnen geven.

Bij het maken van dit boekje is gebruik gemaakt van scholenprojecten van het Kielegat (Breda), het Faantelaand (Raamsdonksveer) en Kaaiendonk (Oosterhout).

Verder hebben we Wikipedia regelmatig geraadpleegd.

Wij wensen jullie veel plezier met dit carnavalsproject!

Alaaf Audry van der Sanden & Anton Jansen

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 1

Woord vooraf van Prins Fraas dun 1ste Beste Mayenèrs en Mayenèrinnekes Vurwort vur de kientjes.

Beste kinderen van Made Voorwoord voor de kinderen.

Ze vroege main om wa te vertelle over Carreneval op de May, kende dé leere of mot dé in oew bloet zitte. Ik denk allebai, ge ken ut leere, agge mar goet op let. Dan kommet vaneiges in oew bloet. Nou gagut gebuere, ge krijgt les van oewe mister over Carreneval.

Was nou eiguluk Carreneval en waar gagut nou tog over?

Carreneval des utzellufde as Vastenaovunt.

Un fist net vur da we gaon vaste. En vaste des minder ete en drinke dan dagge gewent bent.

Carreneval dé betekent eiguluk, “weg met ut vlis, “Carne” is Latijns vur vlis en “vale” is weg. Weg mee ut vlis. Dé déje ze vroeger uitgebreid vierre.

Er is mij gevraagd om wat te vertellen over Carnaval in Made , kun je dat leren of moet dat in je bloed zitten? Ik denk allebei, je kunt het best wel leren, maar dan moet je wel goed opletten.

En nu gaat het gebeuren. Jullie krijgen les van jullie leraar of lerares over Carnaval.

Wat is nu eigenlijk Carnaval en waar gaat het over?

Carnaval is eigenlijk hetzelfde als Vastenavond, een feest net voordat de vasten begint. Vasten is minder eten en drinken dan je gewend bent.

Carnaval betekent eigenlijk “weg met het vlees”, “Carne” is de Latijnse naam vlees en “vale” is weg. Weg met het vlees. Dat werd vroeger uitgebreid gevierd.

Je kon nog even feesten en daarna 40 dagen tot Pasen niet meer. Het is een echt Katholiek feest.

Het is onderdeel van onze cultuur, het hoort hier thuis.

Ik hoop dat jullie allemaal Carnaval gaan vieren en niet naar de wintersport gaan. Want Carnaval hoort er gewoon bij, als je een echte inwoner van Made bent, dan moet je wel op Made zijn met deze dagen.

Ik ben blij om jullie Prins te zijn en probeer maar veel van deze lessen op te steken, dat kun je later goed gebruiken als jullie naar een andere school gaan.

Misschien nog een cursus Mades dialect volgen en jezelf zeker aansluiten bij een Carnavalsgroep, of je nu bouwt, muziek maakt of sauwelt, dat maakt niet uit, als je er maar bij bent.

Carnaval is gewoon plezier maken met je vrienden en vriendinnen.

Je weet het: op Made staan ze altijd klaar om je te helpen en dat doen wij als Carnavalsstichting ook; ”Plezier maak jezelf”.

Ge kon nog effe fiste en dan wast gedaon vur 40 daage tot an Paasse. Tis un egt katholiek fist.

Ut hort bei oos cultuurgoet, ut hort hier tuis.

Ik hoop dagge allemaol carreneval gaot vierre en dagge nie gaot wintersportte, want Carreneval hort tur gewoon bei, agge nou nun egte Mayenèr of Mayenèrinneke bent dan mot te wel op de May zain mee dees daoge.

Ik ben blai om oewe Prins te zain en stikt er dus maor veul van op van dees lesse, dan kende da laoter goet gebruike agge wir waier gaot leere.

Mischien nun goeje cursus Mays praote vollege en oew eige aansluite bei un Carrenvalasgroepke, of ge nou bouwt, musiek maokt of sauwelt, maokt nie uit agge dur mar bei bent.

Carreneval is gewon leut en plezier maoke mee oew vriende en vriendinne.

Ge wit op de May staon ze altijd klaor om oew te hellepe en de staon wei as Carrenevalsstichting ok; “Leut moakte z11”.

Prins Fraas de n Irste, Prins der Mayenèrs en Mayènerinnekes.

Prins Frans de Eerste, Prins der Madenaars.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 2

Inhoudsopgave 01

Voorwoord

02

Woord vooraf van Prins Fraas dun 1ste

03

Inhoudsopgave

04

Geschiedenis van carnaval

06

Multiculturele carnaval

07

Geschiedenis van het Mayse carnaval

09

Wie zorgen ervoor dat carnaval gevierd kan worden?

12

Wie zal dat betalen?

13

Wat is er allemaal te doen met carnaval?

18

Alles over het bouwen van een carnavalswagen

22

Carnavalsmotto’s en emblemen

23

Carnavalsmuziek / blaaskapellen

24

Carnavalslied

25

Carnavalspraot

26

Eregalerij

29

En toen was het voorbij

31

Begrippenlijst

33

Nawoord

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 3

Geschiedenis van carnaval Waar het woord carnaval vandaan komt, is eigenlijk niet helemaal duidelijk.

Waarschijnlijk komt het van het Latijnse woord CARNE-VALE. En dat betekent: vlees vaarwel. Vroeger was carnaval een feest waarop mensen tijdelijk afscheid namen van vlees.

Sommigen denken dat carnaval al werd gevierd door de Romeinen, de Grieken en de Germanen. Dit waren lentefeesten met veel lawaai, eten en drinken en verkleedpartijen. In Griekenland wordt zelfs hedendaags nog steeds carnaval gevierd.

Er zijn ook geleerden die beweren dat carnaval te maken met het Italiaanse CARNE LEVARE. Dat betekent: opruimen van het vlees.

Van oudsher is carnaval dus een eetfestijn omdat het de laatste mogelijkheid was zich te buiten te gaan voor de vastentijd, de tijd waarin men zich beperkte tot het minimaal noodzakelijke. Op vette dinsdag, de laatste dag van carnaval, werd al het vet wat er in huis was opgemaakt omdat het anders tijdens het vasten zou bederven.

Het carnavalsfeest zoals wij dat kennen, vieren we elk jaar in februari of maart.

Hoe weet je nou precies wanneer dit feest begint? Nou, dat zit zo. Pasen heeft daar een grote betekenis in want 42 dagen voor Pasen begint carnaval. Als men de zondag en de maandag met carnaval hiervan af haalt, heeft men 40 dagen tot Pasen. Dus de periode van dinsdagavond (Vastenavond) tot Pasen noemt men de vastentijd van 40 dagen. Carnaval is dus op zijn vroegst op 2 februari en op zijn laatst op 8 maart. Pasen wordt met name gevierd in de rooms-katholieke landen en streken. Zo zie je dus dat er een verband is tussen carnaval en het rooms-katholieke geloof.

Tot 30 jaar geleden waren Brabant en Limburg erg katholiek en was de vastentijd een periode van soberheid en onthoudingen. Kinderen mochten in die tijd geen snoepjes en lekkere dingen eten. Wat ze dan kregen, stopten ze in een doosje en halverwege de vastentijd, op zondag, mochten ze dan uit die doos iets lekkers pakken. Dit was dan de zondag van het half vasten.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 4

Leuk weetje: Iedereen in Nederland kent wel de list met het Turfschip Breda, een van de bekendste voorvallen uit de Nederlandse geschiedenis.

We hebben het over eind februari in het jaar 1590. Ongeveer 70 soldaten van Prins Maurits zijn in Zevenbergen in het ruim van het Turfschip van schipper Adriaan van Bergen verstopt.

Aangekomen bij het kasteel van Breda is het ijskoud. De soldaten wachtten in het ruim om op het juiste moment toe te kunnen slaan . De vijanden in Breda zijn Italiaanse huurlingen die Vastenavond vieren en door het gebruik van alcohol niet meer in staat zijn om terug te vechten. De overval op het bezette Breda is dan ondanks de tegenmacht met 6 maal zo veel soldaten geen probleem. Het gehele Italiaanse garnizoen vluchtte dan ook uit Breda.

Zoals je ziet wordt er al in 1590 over een Vastenavond gesproken.

Het Spanjaardsgat in Breda

Het Spanjaardsgat symboliseert het gat dat de Spanjaarden in hun verdediging lieten vallen in 1590. Schipper Adriaan van Bergen zou hier een aantal soldaten de stad in hebben gesmokkeld om de Spanjaarden te verdrijven (in werkelijkheid is dit echter elders gebeurd).

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 5

Multiculturele carnaval Carnaval wordt vooral gevierd in het zuiden van Nederland in de provincies Noord-Brabant en Limburg. Maar ook boven de rivieren wordt carnaval in enkele van oudsher katholieke dorpen/gebieden gevierd.

Maar ook buiten Nederland wordt er carnaval gevierd, denk maar eens aan Venetië (Italië) en Rio de Janeiro (Brazilië). Uiteraard hebben ze daar weer verschillende tradities en andere gewoontes.

Opdracht Probeer eens uit onderstaand verhaal te halen over welk land het hier gaat.

Drie weken voor de carnavalsmaandag begint de carnavalsperiode, de zogenoemde Triodio. Terwijl de inwoners in het noorden met geitenvellen en bellen van huis tot huis trekken en de mensen een goed jaar en een overvloedige oogst wensen, vinden de echte feesten op Peloponnisos plaats. In Pattra vieren ze het legendarische witte bal.

Vrouwen hullen zich zwarte gewaden en trekken in zwarte gewaden door de straat.

We zullen je een tip geven: de Olympische spelen zijn er ooit begonnen!

Carnaval in Rio de Janeiro

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 6

Geschiedenis van het Mayse carnaval Op de May is op 11-11-1958 carnavalsstichting de Mayenèrs opgericht. Sinds die tijd worden er op de May vele activiteiten georganiseerd.

Wil je weten welke? Kijk dan in het hoofdstuk “Wat is er allemaal te doen met carnaval?”.

CS De Mayenèrs herken je aan dit logo

Voor 1959 werd er op de May ook al carnaval gevierd, alleen waren er nog niet zoveel activiteiten. Natuurlijk was er in de cafés wel het een ander te doen.

In die tijd was een borreltje pakken in het café al een hele luxe want mensen hadden niet zoveel geld. Ze verkleedden zich vaak in een boerenkiel met hierop een boerenzakdoek.

Deze zat dan met de buitenkant van een lucifersdoosje om hun nek geknoopt.

Het Mayse carnaval speelt zich al ruim 50 jaar af rond Oos Jaas. Maar wie is nu eigenlijk Oos Jaas? Of liever gezegd: wie was de echte Oos Jaas?

Dat is een moeilijke vraag, want - laat dat meteen duidelijk wezen - de echte Oos Jaas is er niet meer. En dan hebben we het over Jaas-Van-Moeder-Nel. Volgens vele verhalen had zij een café aan de Nieuwstraat in Made, Marktzicht heette het. En dat café stond ongeveer daar waar nu het bronzen beeld van Oos Jaas staat, nu het Raadhuisplein.

Het cafeetje bestaat dus niet meer en Jaas-Van- Moeder-Nel is zelf ook al een tijdje in de hemel. Wat er van Oos Jaas is overgebleven, is eigenlijk een naam. Het is een begrip dat is ontstaan uit het volgende verhaal: Als Mayenèrs vroeger na vijf of zes dagen hard buitenshuis ploeteren op zaterdagmiddag om twee uur hun weekloon uitbetaald kregen, dan zeiden ze: ‘Gelukkig, het zit er weer op.

We gaan weer naar Oos Jaas.’ En Oos Jaas, dat was gewoon moeder-de-vrouw, maar ook wel een beetje de kinderen, het huis en het gezellige De May. Volgens anderen viel Oos Jaas d’r naam ook nogal eens in het café. Als een vergadering of gewoon het gezellig samenzijn wat uitliep, wilde men nog wel eens de term laten ontvallen: ‘Jullie kunnen me wat met jullie vergadering, ik ga Oos Jaas weer eens opzoeken.’

Oos Jaas stond soms ook een beetje symbool voor enig schuldgevoel. Want als iemand iets te lang in het café was blijven hangen en - wat erger was - een beetje te veel had CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 7

gedronken, wilde hij tegen het einde van het bezoek wel eens meedelen: ‘Oejoejoei, is 't al zo laat? Dan moet ik snel op Oos Jaas aan.’

Was het dan zo erg om dan thuis te komen? Nee, maar het is als een stukje Mayse traditie, dat iedere Mayenèr de gedachte geeft dat het toch goed is om (weer) thuis te zijn.

Wij zijn zelf van mening dat Oos Jaas een hele sociale vrouw was, die voor iedereen klaar stond, luisterde naar problemen van de mensen en probeerde deze samen op te lossen.

Dus waarom Oos Jaas centraal staat in de Mayse carnavalsviering, is nu gemakkelijk te beantwoorden: omdat het ons vertelt dat het gezellig en leutig is om ‘thuis’ op de May, samen met zijn allen carnaval te vieren. Tot Oos Jaas de lamp uitblaast ( zie het hoofdstuk en toen was het voorbij).

Tekst: Jaas blaost de lamp oit Jaas blaost de laamp oit Haol gauw dun braandspoit Van dun Horst tot aon dun dam Staot de May in vuur en vlam Jaas blaost de lamp oit Haol gauw dun braandspoit Van de Veurstraot tot aon’t Meuleplain Zal er feest op Made zain (2X) Oos Jaas

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 8

Wie zorgen ervoor dat carnaval gevierd kan worden?

Om carnaval te maken tot een feest voor klein en groot, jong en oud moet er heel wat voorbereid en georganiseerd worden. Veel vrijwilligers zijn daar dan ook al maanden voordat carnaval begint druk mee bezig, sommige vrijwilligers zelfs het hele jaar!

Carnavalsverenigingen zijn druk bezig met het voorbereiden van hun eigen carnavalsfeest.

Sommige verenigingen doen, als loopgroep of met een wagen, mee aan de carnavalsoptocht. Het bouwen van een wagen en bijvoorbeeld het maken van kleding voor een loopgroep kost natuurlijk veel tijd.

Blaaskapellen zijn al maanden van tevoren bezig met het oefenen van de liedjes die ze met carnaval willen gaan spelen. En als ze meedoen aan de Schrėtstraid, de wedstrijd voor het mooiste carnavalslied van De May, dan moeten ze daar natuurlijk extra voor oefenen.

De Schrėtstraid wordt rond de 11 van de 11e georganiseerd.

Er is één club die zich speciaal bezighoudt met de carnaval voor iedereen in Made.

Dat is Carnavalsstichting De Mayenèrs.

CS De Mayenèrs bestaat uit: - Prins Carnaval - Het bestuur (voorzitter, penningmeester, secretaris en commissarissen) - De Raad van Elf - De pliesie - Hofkapel De Blaoskaffers - Medewerkers & afgevaardigden Verder heeft de stichting een aantal ereleden en zelfs 2 erevoorzitters. Leden die in het verleden heel veel voor de stichting betekend hebben (en soms nog steeds veel voor de stichting betekenen) krijgen deze eretitel die ze voor altijd zullen blijven dragen.

Prins Carnaval is tijdens carnaval de belangrijkste man. Bij de opening van carnaval overhandigt de burgemeester de sleutel van De May aan de prins. Tijdens carnaval regeert de prins symbolisch over De May. Hij gaat voorop in het feest, voert overal het woord, rijkt prijzen en onderscheidingen uit, enz.

Bij de verbranding van Oos Jaas krijgt de burgemeester de sleutel weer terug van de prins.

De prins van De May wordt gekozen door het bestuur van de Raad van Elf. Hij blijft over het algemeen meerdere jaren. Het is wel een traditie dat de prins zelf niet in Made woont. In andere gemeentes is het weer een traditie dat ze ieder jaar weer een andere prins hebben en dat deze wel uit het juiste dorp of stad mogen komen .

Ook de naam van de prins wordt door het bestuur en de prins zelf gekozen.

De prins van De May heet Prins Fraas dun Irste.

Maar eigenlijk heet hij gewoon Huub… tegen niemand zeggen hoor!

Prins Fraas dun 1ste

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 9

De prins herken je vast wel als je hem tegenkomt op straat. Hij heeft de mooiste steek met daarop de langste veren, een grijs pak en hij draagt een cape met hierop het Ambstketen.

Maar let weer op! In andere gemeentes heeft de prins ook vaak een heel deftig pak of een pofbroek met platte muts en veren (Oosterhout). Leuk hè die verschillende tradities!

Zoals elke vereniging heeft ook CS De Mayenèrs een bestuur. Het bestuur bestaat uit een voorzitter, een secretaris, een penningmeester en commissarissen. Je herkent het bestuur aan de veren op de steek en een zwart pak.

De Raad van Elf bestaat uit 11 vrijwilligers die samen met het bestuur en de medewerkers het carnaval op De May organiseren. De leden van de Raad van Elf herken je aan hun steek zonder veren. Ze dragen blauwe jassen en grijze broeken.

Op De May is het een traditie dat de pliesie deel uitmaakt van de carnavalsstichting.

Hij is tijdens carnaval symbolisch de ordehandhaver.

De pliesie van de Mayenèrs luistert naar de naam Neukop Lambregts.

In veel plaatsen heeft men een veldwachter, hij vervult dezelfde functie.

Je herkent de pliesie aan zijn zwarte pak met cape en de witte pluim op zijn pet.

Hij loopt ook altijd voorop als de Raad van Elf over straat gaat. Let maar eens op als de grote optocht langskomt.

De Blaoskaffers zijn de muziekanten van de carnavalsstichting.

Overal waar de stichting komt, gaan de Blaoskaffers met muziek voorop.

Wie kent ze niet?

Zie ook het hoofdstuk ‘Carnavalsmuziek / Blaaskapellen’.

Medewerkers en afgevaardigden zijn vrijwilligers die helpen bij de organisatie van carnaval op De May. Afgevaardigden zijn mensen die dit doen namens een bepaalde groep, bijvoorbeeld een afgevaardigde van de wagenbouwers of een afgevaardigde van de verenigingen.

Opdracht : Zoals in bovenstaand verhaal staat, heet de pliesie tijdens carnaval Neukop Lambregts.

De naam Lambregts komt van een oude veldwachter die rond 1920 op de May leefde , maar wat is nou de Nederlandse vertaling van het dialect “Neukop”?

Opdracht : Weet jij waarom de Prins niet uit Made komt?

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 10

Opdracht: Kun jij in onderstaande foto aangeven wie wat is.

Dus Prins, Raad van Elf, bestuur, Blaoskaffers en Neukop Lambregts?

CS De Mayenèrs (2011)

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 11

Wie zal dat betalen?

Het organiseren van een goed carnavalsfeest kost veel geld.

Denk hierbij maar eens aan de prijzen die je kunt winnen bij de grote of kleine carnavals optocht of het organiseren van het gehandicapten bal, ouderenbal, snotpinnekes- en snotneuzenbal. De carnavalsstichting moet er dus ieder jaar voor zorgen dat er voldoende geld is om samen met alle Mayenèrs carnaval te kunnen vieren.

Gelukkig zijn er heel veel mensen die het Mayse carnaval een warm hart toedragen.

Zij laten dit blijken in de vorm van een financiële bijdrage.

De penningmeester stopt al deze bijdragen in een grote spaarpot. Vervolgens kan hij hiervan de evenementen betalen.

Doordat vrijwel alle evenementen gratis toegankelijk zijn, kunnen op deze manier ook de mensen die minder te besteden hebben carnaval vieren.

De carnavalsstichting ontvangt bijdragen via: De carnavalskrant Bedrijven die de carnavalsstichting willen steunen, plaatsen vaak een advertentie in de carnavalskrant. Elke advertentie die in de krant staat, brengt dus geld op voor de carnavalsstichting. Een leuke bijkomstigheid is dat iedere inwoner van de May gratis een carnavalskrant in de brievenbus krijgt.

De club van 100 Vroeger waren er een paar mensen die elk jaar 100 gulden gaven aan de carnavalsstichting. Destijds was 100 gulden heel veel geld. Dit waren dan ook welgestelde mensen, zoals de dokter en de winkeliers. Dit groepje breidde zich langzaam uit.

Toen de gulden verdween en we met euro’s gingen betalen, werd de minimale bijdrage vastgesteld op € 55,00 per jaar.

Als dank voor deze bijdrage worden leden van de club van 100 uitgenodigd voor een feestavond op vrijdag voor carnaval.

Intussen hoef je geen arts of winkelier meer te zijn om jaarlijks € 55,00 te kunnen missen.

Daarom wordt de club van 100 steeds groter. Dit is natuurlijk erg goed voor de carnavalsstichting.

De grote loterij Veel kleine bedragen maken samen ook een groot bedrag. Daarom organiseert de carnavalsstichting elk jaar een grote loterij. Er worden huis aan huis loten verkocht voor € 0,50 per stuk. Alle inwoners van de May kunnen op deze manier dus een steentje bijdragen aan een goed carnavalsfeest. Bovendien zijn er altijd leuke prijzen te winnen.

Rekenopdracht

-

De biermeester van de Raad van Elf moet, voordat hij bier kan bestellen, eerst muntjes kopen. Hij heeft € 50,00 bij zich. De muntjes kosten € 1,70 per stuk en 10 voor € 16,00.

Hoeveel muntjes kan hij kopen voor € 50,00?

Hoeveel geld houdt hij over?

Hoeveel moet hij afrekenen als hij 15 muntjes wil kopen?

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 12

Wat is er allemaal te doen met carnaval?

Er worden tal van activiteiten georganiseerd tijdens het carnavals seizoen.

Een volledig programma vind je in de carnavalskrant die huis aan huis wordt verspreid.

Een paar evenementen willen we verder toelichten.

11/11-bal / schrėtstraid Op 11 november begint officieel het nieuwe carnavalsseizoen. De (nieuwe) prins wordt dan gepresenteerd. Vervolgens gaat er een liedjeswedstrijd van start, ofwel in het Mays: een schrètstraid.

Iedereen mag een liedje schrijven en deelnemen. Een jury bepaalt wie het beste carnavalslied heeft geschreven en gezongen. Het winnende lied wordt het carnavalslied voor het nieuwe seizoen!

In 2011 won Carnavalsstichting de Mayenèrs met het liedje ‘Leut maokte Z11’.

Het carnavalsliedje van dit jaar vind je elders in dit boekje.

CS de Mayenèrs , winnaar schrėtstraid 2011

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 13

(Jeugd-)sauwelen

Deelnemers jeugdsauwelen 2012

Sauwelen is een woord dat je niet terug kunt vinden in de Dikke van Dale. Evenals de synoniemen tonpraten en buutreeden. Je kunt sauwelen het best vergelijken met kletsen.

Hierover zegt de Dikke van Dale: ´klet·sen 4 onzinnig praten => bazelen, zwammen, apekool verkopen, in het luchtledige praten, uit zijn nek lullen, uit zijn nekharen lullen, onzin verkopen

Sauwelen is een cabaretvorm die vooral wordt beoefend tijdens de carnavalsperiode. De sauwelaar staat vaak letterlijk in een ton. De tonprater becommentarieert in zijn voordracht het dagelijks leven, vooral het leven in zijn eigen stad of dorp. Vooral “hoogwaardigheidsbekleders” en plaatselijke bekenden moeten het hierbij op vaak ludieke wijze ontgelden. De tonprater “verschuilt” zich achter een typetje dat hem de nodige bescherming geeft om alles vrijuit te kunnen zeggen, zonder dat hij daar persoonlijk voor verantwoordelijk is.

De sauwelaar kan zoals je op de foto ziet ook een vrouw zijn.

In Made vindt het sauwelen jaarlijks 2 weken voor carnaval plaats. Op vrijdag- en zaterdagavond wordt er gesauweld door de volwassenen. Op zondagmiddag is het de beurt aan de jeugd om het publiek te vermaken.

Het sauwelen wordt gepresenteerd door de opperspreekstalmeester. Een vakjury bepaalt wie de beste sauwelaar is. Hij of zij mag zich oppersauwelaar noemen. Er is bovendien een publieksprijs te winnen.

De jeugdsauwelaars strijden elk jaar om de Henk Stoop Wisselbokaal.

Dit is de publieksprijs die vernoemd is naar de erevoorzitter van CS De Mayenèrs.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 14

Opening van het carnaval / sleuteloverdracht Prins Fraas dun 1ste ontvangt ’s zaterdags met carnaval van de burgemeester de sleutel van De May. Dit is een symbolische overdracht. Vanaf dat moment regeert de prins 4 dagen over De May. De sleuteloverdracht is de officiële opening van het carnaval.

Kinderoptocht ’s Zaterdags na de opening van het carnaval gaat de kinderoptocht van start. Iedereen kan zich op school gratis inschrijven. Je kunt alleen meedoen, met een groepje of met een vereniging. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat je met een carnavaleske creatie voor de dag komt. Wil je echt serieus aan de slag? Kijk dan voor handige tips in het hoofdstuk ‘Alles over het bouwen van een carnavalswagen’.

Tijdens de optocht staan er vele ouders, opa’s, oma’s en andere feestvierders langs de route. Na de optocht volgt er een spannende prijsuitreiking!

Hobbyclub ‘De Handige Handjes’ in de kinderoptocht

Kapellenfestival Deze wordt altijd gehouden met carnaval op maandagmiddag. Op deze middag worden alle blaaskapellen uit Made en soms ook daar buiten uitgenodigd om hun muzikale prestaties ten gehore te brengen. Heel het café wordt dan voorzien van live muziek. Als je zelf een instrument speelt, is het natuurlijk fantastisch om te horen wat je er uiteindelijk allemaal mee kan.

Speel je geen instrument dan is het fantastisch om hier met je ouders naar toe te gaan want het is er altijd erg gezellig .

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 15

Discoavonden in de Mayboom De Mayboom en de carnavalsstichting de Mayenèrs organiseren vrijdag tot en met maandag discoavonden voor de jeugd van 8 tot en met 15 jaar.

Grote optocht Eén van de belangrijkste evenementen van carnaval is de grote optocht die op zondagmiddag door de straten van de May trekt. Verenigingen zijn al maanden van tevoren bezig met het bouwen van hun wagen. Meer informatie hierover vind je in het hoofdstuk ‘Alles over het bouwen van een carnavalswagen’.

Veel mensen nemen ook individueel mee aan de optocht of met een groep. De meeste deelnemers proberen een leuke creatie te verzinnen op het carnavalsmotto. Dit is overigens niet verplicht.

Naast deze deelnemers zijn er nog tal van muziekkorpsen die voor de nodige vrolijke klanken zorgen.

De leutstoet trekt altijd veel kijkers uit de hele regio.

De grote optocht

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 16

Snotpinnekesbal en snotapenbal Kleine kinderen werden vroeger vaak ‘snotpinnekes’ genoemd. Of, als ze iets ouder waren, ‘snotoapen’. Voor deze kinderen worden tijdens carnaval op dinsdagochtend feesten georganiseerd, het snotpinnekesbal (groep 1 t/m 3) en het snotaopenbal (groep 4 t/m 7).

Kinderen mogen bij deze feesten gratis binnen. De carnavalsstichting zorgt ervoor dat er leuke entertainment aanwezig is, zoals clowns of een disco.

Meer informatie vind je in de carnavalskrant.

Clowns in actie tijdens het snotpinnekesbal

Lampionnenoptocht Op dinsdagavond, de laatste avond van de carnaval, komen alle carnavalsvierders samen in de Markstraat. Vanaf daar gaan we met treurige muziek samen met lampionnen en brandende fakkels van de Raad van Elf over de May naar het plein van de Den Deel.

Kijk ook eens bij het hoofdstuk “En toen was het voorbij” Leuk weetje: Kijk ook eens op de website van de Mayèners om te zien wat er tijdens het carnaval allemaal nog meer te doen is: www.mayeners.nl

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 17

Alles over het bouwen van een carnavalswagen De grote optocht is elk jaar weer een hoogtepunt van het carnaval. Bijna alle inwoners van Made en omstreken staan langs de route om de leutstoet voorbij te zien trekken.

Deelnemers kunnen alleen meelopen, als groep of met een wagen.

De carnavalswagens worden gebouwd door mensen die samen lid zijn van een carnavalsvereniging. Het bouwen van een wagen is heel veel werk. In een leegstaande loods, een boerenschuur of een grote tent is een vereniging maanden bezig om de wagen zo mooi mogelijk te maken. Iedereen wil natuurlijk de eerste prijs winnen!

Wagens bouwen is een hele leuke hobby. Je maakt mooie creaties, je leert om in een groep te werken en je hebt samen veel plezier in de bouwhal.

Hoe wordt zo’n wagen nu eigenlijk gebouwd?

Een carnavalswagen wordt gebouwd op het onderstel van een vrachtwagen. Daarop komt een basisconstructie. Dit zijn stalen balken en buizen die aan elkaar worden gelast. Deze constructie zorgt ervoor dat grote poppen die er later op worden gezet genoeg steun hebben zodat ze niet om kunnen vallen. Om zoveel mogelijk onderdelen te laten bewegen wordt er o.a. gebruik gemaakt van draaikransen, assen van auto’s, ruitenwissermotoren, elektromotoren en luchtdrukinstallaties. Soms worden bewegingsmechanismen zelfs aangestuurd door computers. Technische mensen kunnen zich hier helemaal uitleven.

Koppen, poppen en panelen De volgende fase is het vormen van de verschillende koppen, poppen en panelen. Met betonijzer wordt het ontwerp gevormd en in elkaar gelast. Mensen die dit goed kunnen, zijn ware kunstenaars! Als deze basis klaar is, kan je kiezen uit verschillende materialen om de definitieve vormgeving te maken.

Werken met papier Rondom het ijzer wordt eerst nog gaas bevestigd. Hiermee kunnen nog details worden aangebracht omdat het gemakkelijk te buigen is. Daarna is het ontwerp klaar om beplakt te worden. Alle onderdelen worden geplakt met papier en behanglijm. De meeste bouwploegen plakken zelfs 2 lagen. Een laag dik en stevig papier en een laag wit en glad papier voor een strak uiterlijk. Na elke laag moet het geplakte onderdeel drogen. Het papier trekt dan strak rond de vorm.

Werken met schuimrubber Schuimrubber is mooi materiaal om bijvoorbeeld kleding van poppen te maken. Door de stukken schuimrubber te knippen of te snijden werken de bouwers als het ware als kleermakers. Schuimrubber kan beplakt worden met papier waardoor de creatie sterker wordt.

In Made zie je vaak loopgroepen voor de carnavalswagen lopen. De pakken die deze mensen dragen, worden ook vaak van schuim gemaakt.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 18

Kleuren en schilderen Als alle onderdelen zijn gedroogd, worden ze in de juiste kleur gezet. Gestart wordt met een laag grondverf. Daarna worden ze met een verfspuit in de juiste kleur gespoten. Het is belangrijk dat het een kleurrijk geheel wordt waarbij de spuiters veel aandacht besteden aan details. Spuiters werken dan ook vaak met schaduwen en proberen de ogen van een pop zo echt mogelijk te laten lijken.

Hoe worden de wagens in elkaar gezet?

In Made zijn er geen bouwhallen die hoog genoeg zijn om een wagen in te bouwen en ook nog naar buiten te kunnen rijden. Daarom worden de wagens in delen gebouwd. Op vrijdag of zaterdag voor de grote optocht wordt de wagen buiten gereden en worden alle onderdelen met een hijskraan op de wagen gezet. Dit opbouwen duurt soms nog wel twee dagen. Pas dan is het eindresultaat te zien!

Enkele cijfertjes Het zou erg vervelend zijn als een wagen te groot is en daarom niet de hele route zou kunnen rijden. Daarom moeten de wagens in Made voldoen aan de volgende afmetingen: - Maximale lengte incl. trekker 22 meter - Maximale breedte 4,25 meter - Maximale hoogte 11 meter Heb jij enig idee hoe hoog 11 meter is?

Wat gebeurt er na de optocht met de grote wagen?

Na de optocht nemen de bouwers de wagen mee en wordt deze weer afgebroken.

Het papier, ijzer en andere materialen worden van elkaar gescheiden en afgevoerd.

Het onderstel wordt volgend jaar opnieuw gebruikt. De bouwers rusten even uit en na enkele maanden wordt er al weer vergaderd en een nieuw ontwerp gemaakt.

Sommige wagens die gemaakt zijn van polyester worden verkocht en rijden nog vele jaren rond als bijvoorbeeld een Prinsenwagen.

Kijk maar eens in de optocht naar de eerste wagen waar alle raad van elf leden opstaan.

Deze wagen is een aantal jaren gekocht in Bergen op Zoom en heeft daar zelfs een prijs behaald.

Bezoek aan een bouwhal Het is te begrijpen dat je nu wel heel nieuwsgierig bent geworden en dat je graag een keer in een bouwhal wil gaan kijken. Daarom wordt er elk jaar een kijkdag georganiseerd.

Je kunt dan samen met je ouders of met je vrienden en vriendinnen in de bouwhallen gaan kijken. Het is natuurlijk ook mogelijk om met je klas een bouwhal te bezoeken.

Je zal heel veel dingen die je hier gelezen hebt meteen herkennen!

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 19

Bezoekers krijgen uitleg tijdens de kijkdag

Tekenopdracht Voordat er een carnavalswagen gebouwd kan worden, moet er eerst een ontwerp zijn.

Dit is belangrijk omdat er soms wel door 30 mensen aan een wagen gebouwd wordt en zij moeten natuurlijk wel hetzelfde doel voor ogen hebben.

Eerst wordt er op een vel wit papier met potlood een globaal ontwerp geschetst. Je kunt dan nog gemakkelijk gummen en wijzigingen aanbrengen.

Als het schetsontwerp klaar is, wordt er in detail getekend. Tot slot wordt alles, vaak met felle kleuren, ingekleurd.

In de bouwhal zie je vaak het ontwerp hangen.

Hangt het er niet? Dan kun je er rustig om vragen.

Probeer zelf eens een ontwerp te maken voor een carnavalswagen.

Knutselopdracht Bij de vorige opdracht heb je een ontwerp gemaakt voor een carnavalswagen.

Zou je deze wagen in het klein kunnen bouwen?

Je kunt hierbij alle denkbare materialen gebruiken. Je zou bijvoorbeeld de deksel van een schoenendoos als onderstel kunnen gebruiken.

Dit is een leuke opdracht om met vriendjes en/of vriendinnetjes uit te voeren.

Kies samen een leuk ontwerp en probeer als groep tot een mooi eindresultaat te komen.

Veel succes!

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 20

Puzzelopdracht Wie helpt de jury?

Jullie weten het misschien nog niet, maar een paar jaar geleden zat de jury van de grote optocht met de handen in het haar. Na de optocht waren alle papieren kwijtgeraakt, waarop de juryleden hun aantekeningen hadden gemaakt.

Gelukkig waren ze met z’n negenen en iedereen wist nog wel wat.

In ieder geval vonden ze met z’n allen dat deze verenigingen bij de eerste zes prijswinnaars moesten horen: De Durdouwers, CV Echt nie normaol, De Holtrappers, De Lolbroeken, De Plakkers en CV van ’t Vat. Wat ze nog wisten: - De Durdouwers waren niet eerst en niet laatst.

- De Lolbroeken kwamen op een even plaats.

- De Plakkers en De Lolbroeken kwamen niet op de vierde plaats.

- CV Echt nie normaol had de eerste of de laatste plaats.

- De Lolbroeken kwamen op nummer 4, 5 of 6.

- CV Echt nie normaol en De Holtrappers kwamen niet achter elkaar.

- De Plakkers eindigde op een even plaats.

- Er zat één vereniging tussen De Plakkers en CV van ’t Vat - Tussen De Plakkers en De Holtrappers zaten twee carnavalsverenigingen.

Kunnen jullie hier nog wijs uit?

Steek je handen maar eens flink uit de mouwen, dan kun je misschien later ook wel in de jury!

Misschien is het handig om het schema hieronder te gebruiken.

Een klein beginnetje is al gemaakt.

Prijs De Durdouwers Echt nie normaol De Holtrappers De Lolbroeken De Plakkers Van ‘t Vat

1 x

2

3

4

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 21

5

6 x

Uitslag 1.

2.

3.

4.

5.

6.

Carnavalsmotto’s en emblemen Elk carnavalsjaar is er op de May een motto. Dit is een korte spreuk met een bepaalde bedoeling. Carnavalsvierder worden hierdoor aan het denken gezet. Ze gaan ideeën verzinnen over wat je met het motto kunt doen. Zo kun je er een carnavalslied over schrijven. Je kunt het motto ook verwerken in een carnavalswagen. Er komen vaak verrassend veel verschillende vondsten tevoorschijn. De deelnemers aan de schrètstraid of aan de optocht proberen vooral origineel te zijn. Ze proberen iets te verzinnen dat de aandacht trekt, wat mensen leuk vinden en waar mensen om kunnen lachen.

Op de May hebben kinderen een eigen kindermotto.

Bij een motto hoort ook een embleem. Veel carnavalsvierders sparen deze emblemen.

Volwassenen hebben een embleem in de vorm van een medaille.

Kinderen hebben een embleem in de vorm van een speeltje.

Motto 2014

Embleem

Volwassenen

De May 4T 55

Kinderen

Wai zien dees jaor dubbel

Motto’s door de jaren heen kun je vinden op www.mayeners.nl.

Opdracht: weet jij een leuk motto voor het volgende carnaval?

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 22

Carnavalsmuziek / blaaskapellen Muziek is verbonden met carnaval. Tijdens carnaval komen er ook veel muzikanten bij elkaar die dan een blaaskapel oprichten. Het zijn dan vooral muzikanten die in de rest van het jaar bij een harmonie of ander muziekgezelschap spelen.

Met carnaval spelen zij veelal leutige meezingmuziek. En laten we wel wezen, een stukje muziek met echte instrumenten is toch veel leuker dan muziek van een CD? En deze carnavalsbandjes zijn overal te beluisteren, denk maar eens aan de grote optocht, het kapellenfestival en gehandicaptenbal.

Op de May hebben we een aantal carnavalskapellen. Dus als je een muziekinstrument bespeelt of wil bespelen, is het misschien wel leuk om mee te gaan doen bij een blaaskapel.

We hebben zelfs een jeugdkapel genaamd “Mays Kabaol“.

Binnen de carnavalsstichting hebben we ook een blaaskapel en dan nog wel een Prinselijke hofkapel. Hoe komen we nou bij “Prinselijk“?

Nou, tijdens de oprichting van de Carnavalsstichting vond men dat er met de Prins naar alle openingen en evenementen een blaaskapel mee moest. Sindsdien heet de kapel die met een prins en gevolg op stap gaat, een Prinselijke hofkapel. Er zijn veel stichtingen die geen vaste blaaskapel hebben. Ze hebben vaak verschillende blaaskapellen die ze dan vragen om bij iedere gelegenheid te komen spelen.

Helaas komt het dan ook wel eens voor dat er een Prins zonder blaaskapel onderweg is.

Gelukkig hebben wij op de May dus Prinselijke Hofkapel de Blaoskaffers!

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 23

Carnavalslied 2014

Couplet We gaon weer aan ’t sporten, in de fitness op de May Weer 5 kilo slanker, gooi oe erremen maar opzai 55 jaoren hebben oos veul goed gedaon Veul en goed bewegen, kom we gaon er tegenaon.

Refrein Mays, Mays Carnaval Hier al vaifenvaiftig jaoren meej mekaor Mays, Mays Carnaval Meej de prins en raod we zain nog lang nie klaor Mays, Mays Carnaval Trek oe pakske aon en oe daske om Vier ’t nie alleen, vier meej iedereen Vier ’t meej oe chick, vier meej dun en dik Vier ’t meej oe vent, vier ’t in dees tent Mays, Mays Carnaval Mays, Mays Carnaval De May De May Mays Carnaval

(muzikaal intermezzo)

Zo maoger als een braandhout, ’t gaot nao 5 daoge weer fout Na drank en vette hap, zit mun pakske wir te krap We blaiven wel bewege, op de klanken van muziek Zwaai maar meej oe erremen, ja kom op nou Mays publiek

Refrein Ooze Prins roept effe door de zaal Draait oe heupen nog eens rond In ut zweet dansen we allemaal Sporten samen is gezond

Refrein La, la, lalala La la lalalala lala la lala La, la, lalala La la la la la la la la la la la Mays, Mays Carnaval Hier al vaifenvaiftig jaoren meej mekaor Mays, Mays Carnaval Meej de prins en raod we zain nog lang nie klaor Mays, mays Carnaval Trek oe pakske aan en oe daske om Vier ’t nie alleen, vier meej iedereen Vier ’t meej oe chick, vier meej dun en dik CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 24

Goed onthouden!

In het hoofdstuk ‘Geschiedenis van carnaval’ kun je lezen dat carnaval gepaard gaat met veel eten en drinken. Dit blijkt ook maar weer eens uit dit liedje.

Uiteraard is het niet toegestaan om alcoholische drankjes te drinken als je nog geen 18 jaar bent!

Carnavalspraot Dialect Als het carnaval wordt, lijkt het wel of de mensen ineens anders gaan praten.

Of ze een of ander dialect gaan praten. We zeggen wel eens: de mensen gaan ‘plat’ praten.

En in carnavalskranten zien we dat woorden die we allemaal kennen dan ineens ook anders geschreven worden. Bijvoorbeeld: in plaats van ‘gaan’ schrijven we ‘gaon’ en dat spreek je dan ook anders uit met carnaval. Het voorwoord van dit project, geschreven door Prins Fraas dun 1ste, is hier ook een mooi voorbeeld van.

Plaatsnamen met carnaval Een ander bijzonder ding met carnaval is dat heel veel plaatsnamen een andere naam krijgen, anders worden genoemd. Ook dat is onderdeel van de carnavalstaal.

Enkele voorbeelden zijn: - Made De May - Breda Kielegat - Oosterhout Kaaiendonk - Raamsdonksveer Faantelaand - ’s-Hertogenbosch Oeteldonk - Bergen op Zoom Krabbegat - Tilburg Kruikenstad Opdracht Weet jij de carnavalsnamen van onderstaande plaatsen? Anders kun je ze vast wel op het internet vinden.

- Wagenberg - Terheijden - Eindhoven - Prinsenbeek - Hooge Zwaluwe - Lage Zwaluwe -

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 25

Eregalerijen Als mensen heel veel voor carnaval doen en er dus voor zorgen dat er op de May een groot carnavals feest wordt georganiseerd, worden deze mensen geëerd.

Deze mensen krijgen dan vaak een teken van verdienste. Dit kan een medaille zijn of een ander ereteken, zoals een trofee.

Carnavalsstichting de Mayenèrs zet echter niet alleen hun eigen mensen in het zonnetje, maar doet dit ook met mensen buiten deze stichting. Als ze zich maar hebben ingezet om van carnaval een fantastisch feest te maken.

Het uitreiken van een onderscheiding is een officiële aangelegenheid. Deze uitreiking wordt verricht door Prins Carnaval. Hij leest hierbij altijd een proclamatie voor.

Proklemaosie Wai, Fraas dun Irste, Bai de graosie van de zotheid, Prins der Mayenèrs en Mayenèrinnekes, toeziend voogd over het nieuwe raodhuis, Heer van alle Mayse carnavalsverenigingen, Baron van alle laotthuiskommers, Graof van dun Bieschbosch tot aan ’t Gatje van dun Dikke Toe, Ridder in de Orde van de Mayse Leut, zegge zonder al te veul tam-tam tot alle Mayenèrs en Mayenèrinnekes……….

Er zijn ook carnavalsverenigingen, zoals de carnavalswagenbouwers die hun eigen eretekens uitreiken. En ook in de omliggende gemeentes worden weer hun eigen eretekens uitgereikt. De carnavalsstichting van Rijen heeft bijvoorbeeld de Baron en Den Hout heeft de Gouden Kluif. Maar uiteindelijk is het allemaal met hetzelfde doel: mensen bedanken dat zij zich fantastisch inzetten om een goed carnaval voor iedereen te organiseren.

Maar om het eenvoudig te houden hebben we het in onderstaande overzicht alleen over de eretekens die worden uitgereikt door carnavalsstichting de Mayenèrs.

Ridder in de orde van de Mayse Leut Dit eremetaal wordt uitgereikt sinds 1983. Voor 1983 werden er ook al medailles uitgegeven aan mensen die zich hebben ingezet voor de organisatie.

Hoe deze medailles er uit zagen was afhankelijk van de prins carnaval die op dat moment in functie was.

Maar ja, als er weer een andere prins kwam had deze weer andere medailles.

Uiteindelijke is er besloten om een medaille voor een langere tijd te gaan gebruiken, de ridder in de orde van de Mayse Leut.

Om een ridder in de orde van de Mayse leut te krijgen, moet je worden voorgedragen aan het bestuur van carnavalstichting de Mayenèrs. Het bestuur gaat onderzoeken of iemand daadwerkelijk de medaille heeft verdiend . De ridderorde wordt met carnaval uitgereikt en kan zowel binnen als buiten de carnavalstichting worden omgehangen.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 26

Beste Juin Dit eremetaal bestaat sinds 1987. De Beste Juin wordt uitgereikt tijdens de “Beste Juin verkiezing” op dinsdagmiddag tijdens carnaval.

De Beste Juin is iemand die zich inzet voor de algemene gemeenschap. Dit kan een vrijwilliger zijn van de gehandicapten tot iemand die zich heeft ingezet voor verenigingen.

De Beste Juin wordt door een beperkte groep van carnavalsstichting de Mayenèrs geselecteerd. Dit gebeurt al ruim voor carnaval en is strikt geheim.

De Beste Juin is de allerhoogste onderscheiding die men binnen de Mayse carnavalsstichting kan krijgen.

Teken van verdienste Als een lid van de carnavalsstichting zich minimaal 5 jaar zich heeft ingezet voor de carnaval, dan krijgt men een medaille van verdienste. Dit vindt dan om de 5 jaar plaats, dus 5 jaar, 10 jaar, enzovoort.

Er is zelfs al iemand die heeft een teken van verdienste voor 40 jaar!

De Gouden Loftrompet Dit is eigenlijk een eremetaal wat wordt uitgegeven door hofkapel de Blaoskaffers.

Zij maken een belangrijk deel uit van carnavalsstichting de Mayenèrs en daarom moet ik de loftrompet natuurlijk ook benoemen.

Volgens de gebruiken van hofkapel de Blaoskaffers worden deze onderscheiding uitgereikt aan mensen die altijd voor ze klaar staan en waar ze altijd een beroep op kunnen doen of die in het verleden een dienst hebben bewezen.

Dit kunnen mensen zijn binnen of buiten de stichting. Als je kijkt naar het aantal uitreikingen dan is dit meestal binnen Carnavalstichting De Mayenèrs gebeurd.

Het leuke van de Loftrompet is dat deze ook maar één keer per jaar wordt uitgereikt. Het komt ook voor dat deze helemaal niet wordt uitgereikt.

Maar als deze wordt uitgereikt dan is dit met carnaval en dan vroeg in de morgen. Degene die de loftrompet gaat ontvangen, krijgt dan in alle vroegte bezoek van alle Blaoskaffers.

Er moet dan wel traditioneel spek en eieren worden gebakken.

Kun jij je voorstellen hoe de keuken er dan uitziet?

Een loftrompet is een hogere onderscheiding dan een trekpeerd.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 27

Trekpeerd Dit is ook een medaille die wordt uitgereikt door hofkapel “De Blaoskaffers”. Er kunnen er meerdere per jaar worden uitgereikt aan mensen die veel doen voor de Blaoskaffers.

Carnavalswagenbouwer van het jaar Zoals eerder verteld is een grote optocht een belangrijk onderdeel van de carnaval. Maar ja, een carnavalswagen is niet zo makkelijk en snel gebouwd. Carnavalsstichting “De Mayenèrs“ vindt het dan ook heel belangrijk dat deze mensen ook hun waardering krijgen.

Want zeg nou zelf, of je nou muzikant bent, raad van elf of carnavalswagenbouwer, Carnaval maken we met zijn allen. Daarom reikt de stichting sinds 2008 de Carnavalswagenbouwer trofee uit. Dit onder toezicht van alle carnavalsverenigingen.

Bart Jaspers, wagenbouwer van het jaar 2010

Opdracht Zoek op de website www.mayeners.nl de namen bij de bijbehorende nummers 336 en 347 van de ridders in de orde van de Mayse Leut.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 28

Opdracht Zoek op de website www.blaoskaffers.nl eens op hoeveel loftrompetten er inmiddels zijn uitgereikt.

En toen was het voorbij Jammer, maar aan alles komt een eind, zo ook aan carnaval.

En eerlijk gezegd is het helemaal niet zo erg dat er ook weer een einde aan komt.

Want vier dagen hossen, dansen, polonaise lopen, zingen en laat naar bed is best zwaar.

Want zeg nou zelf, een heel jaar carnaval houden we toch niet vol?

Het belangrijkste van de carnaval is dat je een hoop leut en gezelligheid hebt gehad.

Het is uiteindelijk het doel van carnaval dat we er samen een leuk feest van hebben gemaakt. Je kan dan met plezier terugkijken naar het afgelopen carnaval en alvast vooruit kijken naar het volgende carnaval.

Maar voordat het carnaval helemaal ten einde komt, gaan we eerst nog “Oos Jaas” verbranden. Wat bedoelen we daar nou weer mee?

We leggen het je uit: Op dinsdagavond, de laatste avond van de carnaval, komen alle carnavalsvierders samen in de Marktstraat. Vanaf daar gaan we met treurige muziek samen met lampionnen en brandende fakkels van de Raad van Elf over de May naar het plein van Den Deel.

Prins carnaval geeft hier dan de sleutel van de May terug aan de burgemeester.

Om te laten zien dat er een definitief einde is gekomen aan carnaval wordt er een grote pop in de vorm van Oos Jaas in de brand gestoken. De Raad van Elf loopt dan een rondje rond Oos Jaas, het teken dat het echt is afgelopen.

Verbranding van Oos Jaas (Foto: Brandweerteam Made)

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 29

Aswoensdag is de dag na carnaval. In de katholieke traditie is Aswoensdag het begin van de 40 dagen durende vastentijd, die loopt tot Paaszaterdag.

Vanaf Aswoensdag zijn er veertig vastendagen waarbij de zondagen niet worden meegerekend. Op Aswoensdag laten katholieken een kruis met as op hun voorhoofd tekenen, het zogenaamde askruisje. Dit ritueel wordt uitgevoerd ter bezinning.

Askruisje

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 30

Begrippenlijst alaaf

De term Alaaf is een carnavalsgroet afkomstig uit de Keulse Carnavalstraditie. Over de herkomst van het woord Alaaf bestaan twee lezingen. Sommigen zeggen dat alaaf een verbastering is van het woord elf. Elf is immers het "gekkengetal", denk aan de "Raad van Elf". Anderen zeggen dat Alaaf afkomstig is uit het oud-Keulse dialect; "all af", hetgeen zou betekenen "alles weg". Dit is gegrond op de oorsprong van de carnaval namelijk dat voor de vastentijd al het goed spijs en drank op moest; "Kölle Alaaf" ("Keulen Alaaf") zou verder ook kunnen betekenen "(behalve) Keulen, alles weg" of "Keulen voor alles".

ambtsketen

Een ambtsketen is een ketting, in het algemeen vervaardigd uit zilver waarmee bepaalde hoge heren zoals de burgemeesters zich onderscheiden. De ambtsketen wordt doorgaans alleen bij officiële gebeurtenissen gedragen.

boerenkiel

Een soort werkjas zonder voorsluiting die over het hoofd wordt aangetrokken.

bezinning

Heel diep nadenken over iets om er uiteindelijk iets van te leren.

confetti

Is een feestversiering die het meest voorkomt in de vorm van over een menigte uit te strooien papiersnippers.

carnavalskrant

Een blad dat is opgesteld met de bedoeling mensen te vertellen over wat er met carnaval allemaal te doen is.

dialect

Streekgebonden taalgebruik.

gulden

Voordat er euro’s waren, betaalden we met de gulden. Eén gulden was ongeveer € 0,45 waard.

haringhappen

Is het nuttigen van rauwe haring uit de hand. Hierbij wordt een haring "gedoopt" in fijngesneden uienstukjes en vastgehouden aan de staart.

Vervolgens eet men de haring op waarbij men begint met eten aan de kant waar de haringkop gezeten heeft. Dit wordt veelal op Aswoensdag toegepast.

kijkdag

Open dag bij de wagenbouwers. Alle bouwloodsen zijn geopend voor deze dag voor publiek.

lampion

Een lampion is een fel gekleurde lamp (van o.a papier) die als versiering dient en om een feeststemming te brengen. Deze kan in een slinger voorkomen of bij bepaalde feesten worden meegedragen.

leutstoet

Leut is dialect voor plezier, een stoet is een optocht dus letterlijk vertaald een plezieroptocht. Een carnavalsoptocht is een leutstoet.

motto

Onder een motto wordt een korte tekst verstaan die de bedoeling van iets weergeeft. Rondom een motto kan men vaak een feest organiseren.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 31

Nieuwe Testament Een verzameling religieuze geschriften behorend tot het christendom.

Het vormt het tweede deel van het heilige boek van de christenen, de Bijbel.

Oos Jaas

Jaas-Van-Moeder-Nel. Volgens vele verhalen had zij een café aan de Nieuwstraat in Made, Marktzicht heette het. En dat café stond ongeveer daar waar nu het bronzen beeld van Oos Jaas staat, nu het Raadhuisplein.

oppersauwelaar

Winnaar van de wedstrijd sauwelen of tonpraten.

opperspreekstalmeester

Een ceremoniemeester, de gastheer of gastvrouw van een feest of andere vertoning voor een publiek die optredens aankondigt. Spreekt tot het publiek en zorgt dat de voorstelling gewoon doorgaat .

polonaise

De polonaise is een dans die gebaseerd is op een Poolse dans, de Polonez. Lang geleden werd een polonaise gedanst om het bezoek het huis te laten zien. Bij de polonaise danst (host) iedereen in een rij achter elkaar, met tenminste één hand op de schouder van degene voor hem in die rij. De mogelijke vrije hand mag geplaatst worden op een plek naar keuze. Gedurende de dans kan de wandelrichting naar believen worden omgekeerd. De polonaise wordt onder andere gedanst op bruiloften en tijdens carnaval.

proclamatie

Openbare bekendmaking.

schrètstraid

Schrèt betekent in het dialect ‘schreeuw’, straid betekent ‘strijd’ of ‘wedstrijd’ Als je het letterlijk vertaalt, staat er dus ‘schreeuwwedstrijd’.

In het geval van de May is het een liedjeswedstrijd.

serpentines

Een papieren versiersel in de vorm van een opgerold papieren lint dat bij weggooien een lang papieren lint vormt.

steek

Een steek of punthoed is een hoofddeksel waarvan de rand aan weerszijden of op drie zijden is omgeslagen. Het maakte vroeger deel uit van het militaire uniform. Tegenwoordig worden steken gedragen vooral bij carnaval om aan te geven dat zij bij het gevolg van de prins of prinses horen.

traditie

Een manier van doen die al lange tijd van generatie op generatie wordt doorgegeven.

vette dinsdag

De dag voor Aswoensdag. Het is een verkleedfeest en een paradefeest, dat in diverse steden in de wereld wordt gehouden.

Tevens wordt deze avond gebruikt om al het vet op te maken wat tijdens het vasten toch zou bederven.

vastentijd

De vasten is ter herdenking van de 40 dagen die Jezus volgens het nieuwe testament in de woestijn vastte en tevens tot nadenken op christelijke ideeën.

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 32

Nawoord Dat carnaval veel meer is dan polonaise lopen en (te)veel eten en drinken heb je geleerd in dit scholenproject. Eigenlijk is het te veel om op te schrijven in dit boekje.

Daarom kunnen we ons voorstellen dat je misschien nog een vraag hebt.

Stel deze dan gerust aan ons via vragen@mayeners.nl.

Je krijgt persoonlijk antwoord of je vraag is te vinden bij de meest gestelde vragen op www.mayeners.nl.

En als je toch op de website bent, laat dan eens een berichtje achter in het gastenboek.

We horen graag wat jullie van dit scholenproject vinden en dan weten we meteen dat jij geweest bent!

Het is tijd om afscheid te nemen.

Maar voordat we afscheid nemen willen we nog een paar mensen bedanken. Dat zijn: Henk Stoop en Ad van Wesel voor de informatieve aanvulling, Katie de Zeeuw en Anneke van Wesel voor de tekstuele beoordeling, Adje Machielsen voor de didactische beoordeling en Mariëlla Huijgens (CultuurSpot Drimmelen) voor het promoten van dit project binnen de basisscholen.

Wij zien jullie graag bij de vele activiteiten op de May met carnaval!

Audry van der Sanden & Anton Jansen

CS De Mayenèrs – Scholenproject Oos Jaas (editie 2014) 33