Labinsights-2023-07

OKTOBER 2023

Tot 30% energie besparen in laboratoria PERFECT VOORRAADBEHEER BKD Bloembollenkeuringsdienst grijpt nooit mis

14

SPORTMATERIALEN BEPROEF JE ZO Kiwa ISA Sport test alles voor de sport

26

TERUGBLIK LABNL Nieuwe labbeurs trok bijna 1.800 bezoekers

32

EDITORIAL Eens een analist, altijd analist. Van de eerste te werkdag tot en met je pensioen bij dezelfde werkgever. Dit cliché is er niet voor niets en zegt iets over het werkplezier in de laboratoriumsector. Hoeveel mensen begonnen er ooit niet hun loopbaan in een lab en blijven daar werken tot hun pensioengerechtigde leeftijd, inclusief wat treetjes op de carrièreladder. Begonnen als laborant, opgeklommen tot kernanalist. Wellicht de nodige overnames, verbouwingen, verhuizingen en fusies rijker, maar altijd trouw gebleven aan het lab waar het ooit allemaal begon. Ik ken diverse analisten die perfect in dit stramien passen en daar volkomen gelukkig bij zijn. En waarom ook niet? Als je je werk leuk vindt, je in een stabiele relaxte omgeving werkt, zonder de extreme werkdruk die in andere sectoren zo gewoon is geworden, dan zou je wel gek zijn om van baan te veranderen.

Ik draai al een tijdje mee als hoofdredacteur van LABinsights en kan bevestigen dat jobhoppen in de labwereld een vrij onbekend fenomeen is. Natuurlijk kijkt de nieuwe generatie er wat anders tegenaan. Die wisselen eerder, maar zeker niet zoals in sommige sectoren, waar twee jaar op een post al lang is. Daar is denk ik een logische reden voor: voor veel mensen biedt het lab een prettige, stabiele omgeving waar je het op één plek heel lang naar je zin kunt hebben. Neemt niet weg dat ik laboratoria ken waar het verloop wel groot is, maar daar wil je ook gewoon niet werken. Ik noem geen namen, maar illustreer het met een anecdote. Een vriend van mij werkte jarenlang bij een groot contractlaboratorium waar hij met collega’s in een soort kippenhok stond om de extreme productietargets te halen. De muziek schalde luid, overal stonden dozen opgestapeld, omdat er geen tijd was voorraden in het magazijn te stallen, en er heerste een machocultuur waar je jezelf niet kunt zijn. Stel: je bent asielzoeker geweest, houdt niet van voetbal, homosexueel, je hebt de Nederlandse nationaliteit op zak – en dus Nederlander – , en je werkt in een omgeving met overwegend allochtonen waar echt niemand erachter mag komen wat je bent. De gevolgen van ‘uit de kast komen’ op het werk had hij bij een andere collega al gezien. Vier jaar hield hij het daar vol. Toen verruilde hij zijn functie voor een baan als microbiologisch onderzoeker bij een gerenommeerd instituut. Daar kreeg hij tijd zich te ontwikkelen, zijn werk nauwgezet te doen, en vooral zichzelf te zijn. Bij zijn sollicitatie zei hij: ‘Oh ja, ik ben homo’. Totaal niet nodig natuurlijk, maar hij wilde zich ervan verzekeren dat dit geen probleem zou zijn. De reactie van de HR-manager was uit het boekje, en hij voelde zich onmiddellijk omarmd door de open en tolerante cultuur als allochtoon. Hij voelt zich intens gelukkig bij zijn nieuwe werkgever. Hij heeft ontdekt hoe het is om dagelijks met plezier naar je werk te gaan. Telt niet meer de dagen tot het weekend. Zo kan het dus ook, en zo zou het overal moeten zijn.

Waarom analisten geen jobhoppers zijn

Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur Oktober 2023 |

3

INHOUD RUBRIEKEN & ARTIKELEN Editorial

3

Dit was vakbeurs LabNL. De nieuwe vakbeurs in de Jaarbeurs van 26 – 28 september bood ruim 60 exposanten en trok bijna 1.800 bezoekers. De highlights in tien foto’s.

Colofon

4

LAB kort nieuws

7

X

De Bloembollen Keuringsdienst weet zich altijd verzekerd van optimale voorraden gebruiksartikelen door een hechte samenwerking met Westburg Life Sciences.

Column QAducation

8

Op en top veilig werken bij onderzoek aan voedselingrediënten bij Danone Research Centre in Utrecht waar de proeffabriek is uitgerust met de laatste snufjes voor bescherming van product en personeel.

Column Insights

13

X

LAB carrière

17

LAB markt

35

LAB agenda

38

X

OKTOBER 2023

Oktober 2023 59e jaargang www.labinsights.nl Verschijnt 9x per jaar

Hoofdredactie: Vincent Hentzepeter, redactie@labinsights.nl, +31 (0)6 20592436 Aan dit nummer werkten mee: Vanessa Appelman, Hans van Eerden, Marjan Hammink, Leendert van der Ent, Gerrit-Jan Heerschop Eindredactie: Sylvie Hoyinck

Tot 30% energie besparen in laboratoria PERFECT VOORRAADBEHEER BKD Bloembollenkeuringsdienst grijpt nooit mis

14

SPORTMATERIALEN BEPROEF JE ZO Kiwa ISA Sport test alles voor de sport

26

TERUGBLIK LABNL Nieuwe labbeurs trok bijna 1.800 bezoekers

32

Redactiecommissie: Dr Ineke Joosten (Senior Onderzoeker/Researcher Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijkserfgoedlaboratorium), Alex Muntendam (Manager Clinical Pharmacology and Bioanalytics bij Abbott), Bas van Driel (Business Development Manager Food Netherlands GBA), Henk Heijthuijsen (manager Quality Assurance & Assistance, TLR International Laboratories), Jules Hoenderop (consultant Roche Diagnostics), Taco van der Maten (productmanager XRF Panalytical, chairman of the board of directors van ASTM International), Anita te Riet (Bergenius Labadvies), Han te Vaanhold (international sales representative Seastar Chemicals Inc.).

Media-adviseur: Erik ten Haaf, +31 (0)297 223462, +31 (0)6 10031781 erik@maxusmedia.nl Vormgeving: Marjan Hammink, marjan@maxusmedia.nl

Robert van Leijenhorst, oprichter en ceo van Endurance Service, heeft een 11-stappenplan gemaakt, waarmee laboratoria zomaar tot 30% energie kunnen besparen.

Abonnementen: SP Abonneeservice, Postbus 105, NL-2400 AC Alphen aan den Rijn.

Tel +31 (0)88 1102028, abo@labinsights.nl. Abonnement Nederland 1 jaar € 275,-, 2 jaar € 375,-. Opzeggingen dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Vraag een proef­nummer aan en/of neem een abonnement op de digitale editie en nieuwsbrief door u op­www.labinsights.nl te registreren.

(Foto: Marco Vellinga)

Druk: Veldhuis Media, Meppel Uitgever: maXus media publishers, 1421 AC Uithoorn © 2023 maXus media Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door foto­kopieën, opname, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 2468-6417

4

| Oktober 2023

Voorraadbeheer reagentia en pipetpunten op orde bij BKD

Ierse Dairygold klaar voor de toekomst met nieuw LIMS

10

14

18

Het energieverbruik in laboratoria kan fors omlaag. Een herijking en onderzoek naar de werking van de huidige installatie en vervolgens het systeem verbeteren leidt tot minder energieverbuik zonder concessies.

Stichting Bloembollenkeuringsdienst heeft door goede leveringsafspraken altijd voldoende testmiddelen voor ELISA en PCR-analyses op voorraad, zonder er zelf veel van aan te hoeven houden.

De belangrijkste drijfveer voor Dairygold om op zoek te gaan naar een nieuw LIMS was afschaffing van het EU-melkquotasysteem.

De hiermee gepaard gaande analytische uitdagingen vereisten een LIMS op maat.

Tot 30% energie besparen op het lab: het kan!

Veiligheid centraal bij Danone Sportmaterialen -en attributen Vuurdoop LabNL2023: volle Research & Innovation seminars en beursvloer beproefd bij Kiwa ISA Sport

22

26

32

Veiligheid staat centraal in de pilot plant van het Danone Research & Innovation research centre in Utrecht: onder meer een maatwerk downflow booth, nooddouches, oogdouches en chemie adsorptiematerialen.

De laboratoria van Kiwa ISA Sport testen in opdracht van de nationale- en internationale sportwereld sporttechnische materialen: van sportondergronden tot hockeysticks en tennisballen. Een rondgang.

De nieuwe laboratoriumvakbeurs LabNL werd met 1.791 bezoekers boven verwachting goed bezocht. Een sterk seminarprogramma werkte als een magneet: sommige zalen waren zelfs te klein.

Oktober 2023 |

5

LAB KORT Bio-Incubator Leuven nadert voltooiing

Het acceleratorgebouw van Bio-Incubator Leuven op Wetenschapspark Arenberg (foto: Proof of the sum).

Het acceleratorgebouw van Bio-Incubator Leuven op Wetenschapspark Arenberg richt zich op groeiende biotechbedrijven en biedt straks bijna 15.000 m2 aan flexibele labo-kantoorunits en een groot aantal gemeenschappelijke ruimtes zoals vergaderfaciliteiten en een cafetaria.

De eerste fase is klaar en bijna alle huurders zijn inmiddels hun intrek aan het nemen. Eind dit jaar verwacht ontwerpbureau Proof of the sum de oplevering van de tweede fase.

Opdrachtgever: Bio-Incubator Leuven, KU Leuven Ontwerp: Proof of the sum, SVR-ARCHITECTS, Exilab, part of Sweco, Studieburo De Klerck Uitvoering: STRABAG Belgium, Imtech, WYCOR nv Team Proof: Roy Pype, Amir Eismann, Maurice van den Berg, Claire de Zoete, Stefano Barile, Tamar Benashvili, Pedro Arroyo Garcia, Gosia Machaj, Anastasia Printziou, Natalia Sulkowska-Bakker, Annemieke van den Brink.

Herziening Europese specificatie voor benzine De Europese technische commissie (CEN/TC 19) heeft besloten om NEN-EN 228 Brandstoffen voor wegvoertuigen – ongelode benzine – Eisen en beproevingsmethoden te herzien.

De laatste versie dateert uit 2012 en is toe aan een update.

De herziening van NEN-EN 228 gebeurt in twee fasen. Allereerst komen er redactionele, kleine technische aanpassingen en een aantal verwijzingen naar nieuwe testmethoden aan bod. De planning is dat deze in 2024 wordt gepubliceerd.

In de tweede fase gaat het over een aantal mogelijke aanpassingen die technisch meer ingrijpend zijn. Dit gaat met name om een aanpassing van het kookpunt en het gehalte van (zwaardere) aromaten. Dit om de uitstoot van deeltjes bij de verbranding van de benzine beter te controleren. Verder wordt er ook gekeken naar de te vroege ontsteking van de benzine als de motor op lage snelheid draait (LSPI – low speed pre ignition). De aanpak van deze punten neemt meer tijd in beslag. Wanneer er consensus is bereikt, wordt ook dit concept voorgelegd aan de Europese technische commissie en wordt deze uiteindelijk gepubliceerd.

Oktober 2023 |

7

LAB KORT Gezondheidszorg omarmt AI Het Medica Health IT Forum (Düsseldorf, 13-16 november) onderzoekt digitale trends en hun toepassingen in de gezondheidszorg. Digitalisering heeft de gezondheidszorg doordrongen, met name na de Covid-19-pandemie. Belangrijke ontwikkelingen zijn kunstmatige intelligentie (AI), telegeneeskunde, wearables, elektronische patiëntendossiers en big data.

Een opvallende technologie is ‘Chat GPT’, een AI-chatbot die complexe medische informatie begrijpelijk kan formuleren. Dit kan artsen helpen om informatie in begrijpelijke taal aan de patiënt over te brengen en een medisch verslag te structureren.

AI Watch (Foto: Medica).

Slim textiel, gedragen als wearables, verzamelt gegevens voor de diagnose en monitoring van neurologische aandoeningen met behulp van AI. Dit versnelt het diagnosticatieproces en ondersteunt genetisch onderzoek en medicijnefficiëntie.

Veiligheid van AI blijft een belangrijk punt van zorg.

Er wordt benadrukt dat medische AI grondig moet worden getest en niet mag verrassen met onverwachte resultaten.

De rol van sociale media in gezondheidsvoorlichting wordt besproken, met nadruk op het belang van betrouwbare informatieverspreiding. YouTube Health introduceert contextuele informatie en betrouwbare bronnen om gezondheidsinformatie te verbeteren.

Het forum benadrukt ook de noodzaak om medische AI toegankelijk en democratisch te houden, om te voorkomen dat één bedrijf de controle over wereldwijde medische gegevens krijgt.

Al met al staat de gezondheidszorg aan de vooravond van ingrijpende veranderingen door digitale transformatie, waarbij AI en gegevens een cruciale rol spelen.

Corrigeren met de 4 X O-aanpak Corrigeren met de 4 X O-aanpak voor medische laboratoria Corrigeren met de 4 X O-aanpak voor inspectie-instellingen 8

| Oktober 2023

LAB KORT Ilmac 2023: groot succes in Basel Ilmac 2023 in Basel was een groot succes met meer dan 12.000 deelnemers, 400 exposanten uit meer dan 20 landen en innovatieve hoogtepunten. De nieuwe Ilmac-opzet omvatte de Startup Area, het Laboratory of the Future, de Job Connect-ruimte en de Speakers’ Corner naast gevestigde formats zoals de Ilmac Conference en de Pharma Logistics Days.

De Ilmac Conference richtte zich op belangrijke industrie-onderwerpen zoals labdigitalisering, chemische technologie en nieuwe biotechmethoden, en bevorderde de uitwisseling van kennis tussen experts en bezoekers.

Het Laboratory of the Future bood inzicht in toekomstgerichte laboratoriumsystemen en infrastructuur, met aandacht voor digitalisering en duurzaamheid.

De Pharma Logistics Days lieten bezoekers kennismaken met trends en innovaties in farmaceutische logistiek en bood een overzicht van logistieke oplossingen en presentaties.

De nieuwe Ilmac 365-platform-app biedt zowel exposanten als deelnemers de mogelijkheid om zich voor te bereiden op het evenement en het hele jaar door wereldwijd te netwerken.

Het Laboratory of the Future (foto: still uit YouTube, Ilmac).

Ilmac 2024 vindt plaats in Lausanne op 4 en 5 september, gevolgd door Ilmac 2025 in Basel van 16 tot 18 september. Het evenement was van groot belang voor de chemische en life science-industrie in Zwitserland, en het succes ervan wordt positief ontvangen door deelnemers en exposanten.

Oktober 2023 |

9

DUURZAAM BOUWEN

Tot 30% energie nergie besparen op het lab: het kan!

Het energieverbruik in laboratoria kan fors omlaag.

Een herijking en onderzoek naar de werking van de huidige installatie en vervolgens het systeem verbeteren leidt tot minder energieverbuik zonder concessies.

Redactie: Vanessa Appelman | Fotografie: Marco Vellinga

Als je op een laboratorium werkt, wil je gewoon dat de koeling het doet, je zuurkast voldoende afzuigt en je vriezer op -80 oC blijft. Welke regeltechniek daarachter zit, zal jou ‘een worst wezen’. En dat is zonde. Want je kunt volgens Van Leijenhorst veel invloed op je energieverbruik uitoefenen als je de systemen slim inricht.

“Laboratoria zijn continu aan veranderingen onderhevig. Apparatuur wordt vervangen of er worden nieuwe apparaten bijgeplaatst. Vaak wordt de infrastructuur heel beperkt aangepast: een extra afzuigpunt of elektrische aansluiting. Maar het totaalplaatje wordt daardoor verstoord, wat tot onnodig energieverlies leidt.” Hij vervolgt: “Je kunt met een paar kleine aanpassingen al 10-20% besparen. Grotere veranderingen zijn kostbaar en gaan gepaard met overlast, als deze achteraf worden aangebracht.

Ze worden daarom vaak buiten het investeringsbudget gelaten.

Maar als je dit wel meeneemt, spreken we al gauw over een besparing van 30%.”

Laboratoria versus kantoren De hoeveelheid meet-, regel- en klimaattechniek die bij de bouw en werking van een laboratorium of cleanroom komt kijken is enorm.

De twee grootste verschillen tussen een gebouw met labs en een met kantoren zit hem in de warmteproductie en de ventilatie.

In laboratoria wordt continue warmte geproduceerd door apparatuur, terwijl er in kantoren alleen warmteproductie is als er

10

| Oktober 2023

mensen aanwezig zijn. Bovendien wordt er op de meeste laboratoria en cleanrooms 24/7 geventileerd om de onder- of overdruk te waarborgen. Van Leijenhorst: ‘Deze verschillen hebben een enorme impact op het energieverbruik.’

Verbruik meten met sensoren Neem bijvoorbeeld het negen verdiepingen tellende Alexander Numangebouw op het Science Park Utrecht. De thuisbasis van Robert van Leijenhorst. Dit gebouw is onderdeel van twee verzamelgebouwen onder beheer van Stichting Incubator Utrecht.

Het totale oppervlak van deze gebouwen is 16.000 m² en bestaat voor 60 procent uit kantoorruimtes en voor 40 procent uit laboratoria (vooral biotech).

Endurance Service doet hier het reguliere onderhoud, maar denkt ook mee over verbeteringen. ‘Zo hebben we de bestaande

‘De processen zijn nog

steeds op orde, maar er wordt veel minder energie verbruikt’

DUURZAAM BOUWEN

Robert van Leijenhorst, oprichter en ceo van Endurance Service, heeft een 11-stappenplan gemaakt, waarmee laboratoria zomaar tot 30% energie kunnen besparen.

systemen slim ingericht en op essentiële punten aangepast.

Samen met Stichting Incubator zijn we dit jaar een pilot gestart om te kijken of we nog meer energie kunnen besparen. We hebben sensoren geplaatst om het verbruik te meten. Omdat ik achter mijn idee sta, investeer ik daar zelf ook in’, vertelt Van Leijenhorst.

Lunchdip luchtbehandelingskast Het monitoringssysteem bracht al gauw nieuwe inzichten met zich mee. Namelijk dat niet alleen medewerkers een lunchdip hebben, maar ook het energieverbruik. ‘Wij zagen dat het energieverbruik van een luchtbehandelingskast tijdens lunchpauzes flink terguloopt, mits de technische infrastructuur goed is opgebouwd en goed wordt ingezet.’

Besparen op klimaatinstallaties Dit soort inzichten combineert Robert met zijn eigen technische kennis. Na zijn hbo Bouwkunde begeleidde hij grootschalige verbouwingen en renovaties en leerde zodoende alle wetten, arboregels en veiligheidseisen van laboratoria kennen. “Mijn doel is om energie te besparen in de klimaatinstallatie van laboratoria, zonder concessies te doen op gebied van veiligheid én comfort.”

“Als je de inrichting van een laboratorium maakt vanuit het oogpunt om zo min mogelijk energie te verbuiken, dan kom

je tot andere opstellingen dan nu vaak het geval is. Dit inzicht verschaffen aan de laboranten zorgt ervoor dat je samen tot een optimale indeling komt. Waarbij de processen nog steeds op orde zijn voor de laborant, maar ondertussen wordt er veel minder energie verbruikt.”

10-30% minder energie Van Leijenhorst heeft met zijn team een 11-stappenplan opgezet om voor ieder gebouw met laboratoria tot een optimalisatie te komen. Met dit stappenplan hoopt hij iedere laboratoriummanager of gebouwbeheerder te stimuleren om eens kritisch na te denken.

‘Het zijn stappen die iedereen gemakkelijk kan doorlopen en misschien geef ik hiermee mijn kennis weg, maar daar gaat het mij niet om. Ik kijk liever naar het grotere geheel, waarbij we met zijn allen samenwerken tegen energieverspilling. Ik ben zeker geen klimaatactivist, maar zet wel vraagtekens bij het feit dat de overheid iedereen vraagt om een graadje kouder te stoken, terwijl er op de veel laboratoria onnodig stroom wordt verbruikt door ‘s nachts voluit te ventileren.’

In LABinsights 8 bespreekt Robert van Leijenhorst zijn 11-stappenplan voor energiebesparing op het lab.

Oktober 2023 |

11

LAB COLUMN

PFAS, een ‘nieuwe’ bedreiging?

Een tijdje geleden is België opgeschrikt door een PFAS-schandaal dat heel veel media aandacht heeft gekregen. Nu werk ik bij een Belgisch-Duits laboratoriumorganisatie en naar aanleiding van dit schandaal heb ik me verdiept in de wereld die PFAS heet. We voeren binnen onze groep een test voor PFAS die ontwikkeld is door een Duitse collega, een PhD die gepromoveerd is op dit onderwerp. Toch makkelijk wanneer je als microbioloog onderzoek gaat doen naar een chemische contaminant.

Ik werd er echter niet vrolijk van naarmate ik dieper in de materie dook.

PFAS (poly- en perfluor-alkylstoffen) is een term voor een groep van meer dan 5000 verwante chemische stoffen die onderdeel uit maken van de POP (Persistent Organic Pollutants). Deze stoffen – ook wel forever chemicals genoemd – komen van nature niet in het milieu voor en worden sinds de jaren ’40 van de vorige eeuw door de mens geproduceerd en grootschalig toegepast. Je kunt ze terugvinden in je goretex kleding, anti-aanbakpan, pizzadozen, cosmetica, wegwerphandschoenen enzovoorts. Ook worden ze in brandvertragers, oplosmiddelen, pesticiden en andere industriële chemicaliën toegepast.

Maar nu over de meer sinistere kant. Ze zijn niet of zeer moeilijk afbreekbaar, kunnen zich ophopen in levende organismen en het milieu en grote afstanden afleggen vanaf de bron waar ze zijn vrijgekomen. Ze zijn teruggevonden in de poolgebieden. Het grondwater in Oostenrijk bleek verontreinigd te zijn door de skiwax uit het smeltwater van de skipistes.

Bij een aantal PFAS-varianten is aangetoond dat ze giftig zijn. Voorbeelden hiervan PFAS zijn PFOS en PFOA. Deze staan op de lijst van zeer zorgwekkende stoffen en worden gelinkt aan verstoorde hormoonbalans, verhoogde kans op kanker en een verzwakt immuunsysteem. De productie van PFOS is sinds 2008 verboden, die van PFOA sinds 2020.

Complicerende factor is dat het zo’n grote groep aan chemicaliën betreft, die ook nog eens breed toegepast wordt en wijdverspreid in het milieu voorkomt. Kijk maar eens op de website van The Forever Pollution Project. Daarbij is epidemiologisch onderzoek lastig en tijdrovend. Hierdoor hobbelt de wetgeving achter de feiten aan. De ‘veilig’ geachte grenzen in voedingsmiddelen zijn al een aantal maal fors naar beneden toe bijgesteld. In 2008 was de TWI (tolerable weekly intake) voor PFOA 10.500 ng/kg lichaamsgewicht, in 2020 is de veilige grens van de som van 4 PFAS (waaronder PFOA) op 4 ng/kg gezet.

Wanneer een stof verboden wordt zullen producenten op zoek gaan naar alternatieven. De stof heeft immers ook veel eigenschappen die we fijn vinden. En waar vind je zo’n stof? Juist... in de groep van de poly- en perfluor-alkylstoffen. Heeft die stof ook negatieve eigenschappen? Dat weten we (nog) niet, maar de kans lijkt me zeker aanwezig.

Op dit moment lopen er nog grootschalige studies naar het vóórkomen van PFAS in de natuur en in voedingsmiddelen in combinatie met epidemiologisch onderzoeken. Ik denk dat we de komende tijd nog regelmatig opgeschrikt zullen worden door nieuwe bevindingen met aansluitend nieuwe strengere regels.

Een totaalverbod op de productie en het gebruik van PFAS zou het beste zijn voor het milieu en onze gezondheid. De belangrijkste vraag hierbij is of het praktisch haalbaar is. Maar zelfs in het geval van een totaalverbod zullen we nog jaren te maken hebben met deze stoffen.

Bas van Driel adviseert de redactie van LABinsigths

Oktober 2023 |

13

GEBRUIKSMATERIALEN

Een labzaal bij de BKD.

Stichting Bloembollenkeuringsdienst verwerkt tot wel 1.500 monsters per week

Voorraadbeheer reagentia en pipetpunten tiptop op orde bij BKD Stichting Bloembollenkeuringsdienst heeft door goede leveringsafspraken altijd voldoende testmiddelen voor ELISA en PCR-analyses op voorraad, zonder er zelf veel van aan te hoeven houden. Zo weet de BKD pieken in het seizoensgebonden en weersafhankelijk werkaanbod voor het keuren van bloembollen flexibel op te vangen.

14

| Oktober 2023

Hans van Eerden | Fotografie: Marco Vellinga

André Zwart is bij BKD in Lisse als teamleider laboratorium verantwoordelijk voor de ‘productie’, met name voor de ELISA- en PCR-diagnostiek (zie kader). Hij geeft leiding aan 20 vaste medewerkers en – in het hoogseizoen – nog eens 25 uitzendkrachten. “Afhankelijk van het weer begint dat ongeveer half juli en zijn we eind november, begin december klaar. Vanaf januari zijn we dan weer druk met de leliebollen, wanneer die gerooid gaan worden. Ook dat hangt van het weer af.”

Fytosanitair certificaat De stichting Bloembollenkeuringsdienst (BKD) verzorgt het keuren van bloembollen voor de Nederlandse keten van telers en handelaren: zowel veldkeuringen als laboratoriumonderzoek van kwaliteit en gezondheid. Voor export moeten bloembollen gezond zijn en voldoen aan fytosanitaire eisen. Die kunnen per land verschillen. BKD doet daarvoor laboratoriumtoetsen en geeft

‘Prettig om zoveel

mogelijk de reagentia uit eenzelfde batch geleverd te krijgen’

GEBRUIKSMATERIALEN

‘Direct contact

Bloembolvocht wordt opgevangen in een monsterbuisje.

fytosanitaire certificaten af. Als zelfstandig bestuursorgaan voert BKD haar wettelijke taken uit onder toezicht van het ministerie van LNV. In de drukke periode verwerkt BKD tot wel 10.000 monsters (1.000 tot 1.500 monsters per week), vertelt Zwart. “Per monster zijn er, afhankelijk van het gewas en de toets, 80 tot 120 submonsters die onze keurmeesters in het veld hebben verzameld.”

Voorraadpositie optimaliseren Die monsters ondergaan een groot aantal stappen voordat ze in het testapparaat belanden. Ze worden verwerkt tot een ‘sapje’ dat over de testplaten wordt verdeeld. Westburg Life Sciences levert hiervoor al meer dan twintig jaar de benodigdheden, zoals reagentia en pipetpunten. Naast leveringsbetrouwbaarheid vindt Zwart in die relatie vooral de samenwerking belangrijk. “Want ik weet niet altijd van tevoren hoeveel monsters er binnenkomen, maar ik heb wel altijd de spullen op tijd nodig. Dan is het heel fijn als er iemand is die dat voor je regelt.”

Reagentia uit één batch Op basis van een prognose worden voorraden optimaal op orde gehouden, rekening houdend met de fluctuaties in seizoensgebonden werk en de specifieke wensen van de BKD. Een belangrijk aspect hierbij is lange houdbaarheid van reagentia-batches. Want op dit punt heeft BKD specifieke wensen, licht Zwart toe. “We

met mensen van customer service en magazijn bij Westburg, dat vind ik belangrijk’

Detectietechnieken ELISA en PCR bij de BKD BKD gebruikt twee technieken voor detectie van virussen: X ELISA – voluit Enzyme-Linked Immunosorbent Assay – kan de eiwitmantel van een virus zichtbaar maken met een kleurreactie. Uit de verkleuring volgt de concentratie virus.

X PCR – voluit polymerase kettingreactie – voor DNA-amplificatie. BKD zet specifiek realtime PCR in voor het isoleren van RNA/DNA om de aanwezigheid van virus aan te tonen. De PCRtest is gevoeliger dan ELISA en biedt daardoor meer mogelijkheden voor virusdetectie in verschillende soorten monsters.

Oktober 2023 |

15

GEBRUIKSMATERIALEN

Een laborant neemt wat weefselmateriaal uit een bloembol voor nadere analyse.

vinden het bijvoorbeeld prettig om zoveel mogelijk de reagentia uit eenzelfde batch geleverd te krijgen. Want een andere batch moeten we weer inklaren, om aan te tonen dat het aan de kwaliteitseisen voldoet. Dat kost moeite, terwijl je liefst meteen de spullen wilt kunnen pakken. Laatst nog hadden we meer materialen verbruikt dan gepland. Toen ik belde zouden ze proberen weer uit dezelfde batch te leveren, maar ze konden het niet garanderen.

Het lukte ze uiteindelijk toch. Hoe ze het hebben gedaan, weet ik niet, maar het is ze weer gelukt.”

Automatisering en robotisering Het voorraadbeheer loopt dus op rolletjes. Er is dan ook maar één ding waar Zwart als labmanager echt wakker van ligt. “Dat mijn

‘Robotisering van

handmatige dingen die niet goed voor je ledematen zijn, daarvan ben ik groot voorstander’ 16

| Oktober 2023

mensen zouden weglopen. Gelukkig mag ik werken met een team dat ervoor staat en ervoor gaat, met veel kennis en drive.” Toch staat de teamleider open voor verdere automatisering. “Maar niet te veel, want uiteindelijk moet je het toch door mensen laten regelen. Robotisering van dingen die nu nog handmatig gebeuren en niet goed voor je ledematen zijn, daarvan ben ik wel groot voorstander.”

Automatisering brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, heeft Zwart ondervonden. “Dan zijn bijvoorbeeld volumes voor reagentia in standaardkits niet voldoende, omdat door de automatisering meerdere stappen aan elkaar zijn gekoppeld.” Er is dan zeg 1,5 ml nodig in plaats van de standaard 1 ml. “Westburg past het dan aan en levert klantspecifieke kits met de gewenste volumes.”

Direct contact Het meedenken over bevoorrading en automatisering stemt Zwart tot tevredenheid. “Wij mogen als stichting geen winst maken, maar willen een tekort onder de streep voorkomen. Dus kijken we goed naar de kosten. Natuurlijk hebben we wel eens verschil van inzicht met onze leverancier, maar ik ervaar een heel prettige relatie met wederzijds respect. Als ik bel, kijken zij meteen op de stelling of in de vriezer of er nog wat is. Direct contact met hun mensen van customer service en magazijn, dat vind ik belangrijk.”

LAB CARRIÈRE

Werken in chemie of life science, maar niet op het lab?

Word recruiter!

Ook buiten het laboratorium liggen genoeg carrièrekansen als je graag iets binnen je vakgebied wilt doen. In de sales of consultancy bijvoorbeeld. Werk je graag met mensen, dan is een baan als recruiter misschien iets voor jou.

bezoekt hen om te praten over de inhoud van de vacatures en de invulling ervan. Je ziet veel laboratoria van binnen en je krijgt een goed beeld van de werkzaamheden.”

Ook heb je als recruiter veel contact met kandidaten. “Door de gesprekken die je met kandidaten voert, weet je wat ze kunnen.

Je bouwt een netwerk op en je begeleidt hen naar een leuke nieuwe baan.”

Jurjen Wilschut, senior recruiter bij CheckMark Labrecruitment

Jurjen Wilschut, senior recruiter bij CheckMark Labrecruitment, weet hier alles van. Wekelijks spreekt hij verschillende kandidaten die wel iets met hun vakgebied willen doen, maar minder op de inhoud en meer met mensen bezig willen zijn.

“Inmiddels heb ik al heel wat mensen geholpen aan een leuke baan in de labbranche op functies zoals accountmanagement, klantenservice of productspecialist”, zegt hij. “Ik snap die wens heel goed, want ik heb ook zo’n zelfde keuze gemaakt in mijn carrière.”

Tijdens zijn Biotechnische Master studie behaalde Wilschut een bevoegdheid als scheikundeleraar. Na zijn studie stond voor hem vast dat hij met mensen wilde werken. Of hij een functie in het onderwijs ambieerde, daar twijfelde hij aan. “Ik vind het onderwijs nog steeds heel leuk, maar ik wilde dichter bij het vakgebied blijven waarvoor ik heb gestudeerd. Die mogelijkheid zag ik in de functie van recruiter bij CheckMark Labrecruitment, recruitmentspecialist in chemie & life sciences.”

Contact met mensen Zijn communicatieve vaardigheden komen in zijn werk goed van pas. “Als recruiter ben je veel in contact met opdrachtgevers. Je

Intensieve begeleiding Ervaring met recruitment is volgens Wilschut niet nodig. “De meeste mensen die bij ons binnenkomen, hebben geen ervaring binnen dit vak. Ga je bij ons aan de slag, dan word je eerst ingewerkt. Iedere nieuwe recruiter krijgt een ervaren recruiter als buddy die je intensief begeleidt en je alle aspecten van het recruitmentvak leert.”

Daar ben je volgens Wilschut wel even zoet mee. “Werken als recruiter is uitdagend. Niet alleen verbreed je je vakinhoudelijke kennis binnen de chemie en life sciences, maar ook in het vak recruitment zelf.”

Heb je de kneepjes van het vak in de vingers, dan kun je doorgroeien. “Zo kun je je specialiseren in een commerciële rol of in een specifieke branche of een bepaalde functiegroep”, aldus de senior recruiter.

Ook aan de slag als recruiter?

Wel iets met je opleiding chemie of life sciences doen, maar liever niet in een laboratorium? Dan is de functie van recruiter misschien iets voor jou. Bekijk de vacature op checkmark.nl/werken-bij checkmark.nl/werken-bij.

Oktober 2023 |

17

LIMS

Alle LIMS-data uit iLES zijn onder meer in te zien op tablets.

Ierse Dairygold klaar voor de toekomst met nieuw LIMS

Met flexibel LIMS kan zuivelcoöperatie analytische uitdagingen aan De belangrijkste drijfveer voor Dairygold om op zoek te gaan naar een nieuw LIMS was afschaffing van het EU-melkquotasysteem. De hiermee gepaard gaande, analytische uitdagingen vereisten een flexibel Laboratorium Informatie Management Systeem op maat. Dit draait nu naar volle tevredenheid.

Leendert van der Ent | Fotografie: Dairygold

“De afschaffing EU melkquotasysteem in 2015 leidde tot complexere testen, want productievolumes namen toe. En we wilden uitbreiden naar markten met een hogere waarde, zoals zuigelingenvoeding,” licht Jayne Mullally, Central Quality Control Laboratory Manager bij Ierlands grootste zuivelcoöperatie toe.

“Een nieuw LIMS werd daarmee een prioriteit.”

18

| Oktober 2023

Van grondstoffen tot eindproducten Dairygold is de grootste agrarische coöperatie van Ierland en verwerkt al meer dan 100 jaar melk in het land. De zuivelonderneming produceert premium kazen en zuigelingenvoeding voor meer dan vijftig markten over de hele wereld. Het centrale laboratorium van zuivelcoöperatie Dairygold test grondstoffen, procesmonsters en eindproducten. In totaal worden er jaarlijks meer dan een miljoen testresultaten gerapporteerd.

Laboratorium informatie management systeem Het laboratoriumonderzoek loopt uiteen van microbiologische analyses en chemische bepalingen tot het controleren of eindproducten de gewenste functionele eigenschappen bezitten en juiste hoeveelheden macronutriënten bevatten. Toen het tijd was voor een nieuw LIMS, werd veel tijd gestoken in het vinden van het best passende product. Die inspanningen werden beloond.

“De reacties zijn overweldigend positief”, zegt Jayne Mullally, Central Quality Control Laboratory Manager bij Dairygold.”

LIMS X

Productgegevens uit het Manufacturing Execution System lopen in iLES in, zodat de analist weet welke testen nodig zijn en hoe vaak.

Van papier naar paperless lab “Het proces van het registreren, volgen en vastleggen van monsters was voor de komst van het nieuwe LIMS een papieren aangelegenheid”, vertelt Mullally. “We waren elke dag veel tijd kwijt met het overbrengen van deze gegevens naar ons centrale kwaliteitssysteem. Dit was tijdrovend. We wilden de data sneller overleggen aan onze interne klanten in de productie-, technische en kwaliteitsteams; essentieel bij het verwerken van verse melk!”

LIMS op maat In 2019 begon een multidisciplinair Dairygold-team met het inventariseren van de eisen om de beste keuze uit de beschikbare marktoplossingen te vinden. Het was een beetje zoeken naar een alleskunner, want het centrale laboratorium voert tests uit op zeven verschillende categorieën eindproducten afkomstig van een aantal productielocaties. Mullally: “Vanwege deze gevarieerde processen moest het LIMS op maat gemaakt worden om van begin tot eind bij ons proces te passen.

Het systeem moest ook gebruiksvriendelijk zijn voor de operators, productiemanagers, laboratoriumtechnici, QA-sorteerders en senior kwaliteitsmanagers die het zouden gebruiken. Tot slot moest het aansluiten bij onze groeistrategie: het moest geschikt zijn voor doorontwikkeling.”

Lab execution system Er volgden diverse demonstraties en bezoeken aan bedrijven waar al een LIMS geïmplementeerd was. Het team koos iVention als voorkeursleverancier. Die haalde daarmee de eerste grote klant in Ierland binnen. “We waardeerden het aanpassingsvermogen van hun systeem aan onze bedrijfsbehoeften en processen zeer”, herinnert Mullally zich. “Bij veel andere applicaties was dat andersom. Ons proces moest passen bij de applicatie. iLES kon worden aangepast aan ons proces.”

Integratie in MES-systeem De integratie van iLES en het Manufacturing Execution System (MES) was een belangrijk aspect tijdens de implementatie. Die begon in mei 2021. Het Dairygold LIMS-team en het iVention

‘iLES kon worden

aangepast aan ons proces’

projectteam werkten nauw samen tijdens het ontwikkelings-, configuratie-, test- en acceptatieproces, zegt Mullally: “Wanneer een productbatch wordt aangemaakt in ons Manufacturing Execution System, wordt aan iLES doorgegeven om welk product het gaat, welke testen nodig zijn en hoe vaak. De rest is een kwestie van monsterlabels afdrukken en beginnen met monstername. We hebben onmiddellijke, volledige en eenvoudige traceerbaarheid met één klik.”

QA-testing Mullally noemt de Grading Module een geweldige functie van iLES: “Deze module is speciaal ontwikkeld voor onze behoeften en stelt ons QA-team in staat om productresultaten direct te verOktober 2023 |

19

LIMS

‘Wanneer een productbatch wordt aangemaakt in

ons Manufacturing Execution System, wordt aan iLES doorgegeven om welk product het gaat, welke testen nodig zijn en hoe vaak’ gelijken met klantspecificaties”, aldus Mullally. “Het maakt snelle en nauwkeurige besluitvorming mogelijk over de geschiktheid van het product voor specifieke klanten.”

kaasproces - de ingebruikname staat gepland voor oktober.

Er liggen plannen voor verdere uitbreiding om ook proces- en omgevingsanalyses in het LIMS op te nemen.”

Positief van lab tot directie Alle veranderingen brengen uitdagingen met zich mee. “Onze ervaring met iLES is echter overweldigend positief”, zegt Mullally.

“Het is verbazingwekkend om vandaag ons laboratorium binnen te lopen en ons team de nieuwste technologie te zien gebruiken, QR-codes te scannen, gegevens rechtstreeks op een tablet in te voeren en te uploaden om direct in de applicatie te verschijnen.

Dit is zo'n positieve verandering ten opzichte van onze eerdere manier van werken. iLES is omarmd als een groot succes op de hoogste niveaus van de organisatie.”

Nieuw in de LIMS-workflow

SPECS Bedrijf: Dairygold Cooperative Society Limited Productversie: 8.6.0.51885 Datum van inbedrijfname: april 2022 Aantal simultane gebruikers: >150 (>200 vanaf oktober) Server: Azure Appservice Premium V2 tier P2V2 Azure SQL database Standard S6 400 DTU

Het testen van de voedingswaarde van poeders uit productie zit al in het LIMS. Daar komen nieuwe toepassingen bij. Mullally: “We zijn in de laatste fase van de uitbreiding van iLES naar ons Oktober 2023 |

21

LAB VEILIGHEID

Perry Belt, procesmanager bij het Global Performance Team van Danone Research & Innovation, bij een van de opgeleverde veiligheidsfaciliteiten.

Veiligheid in het lab centraal bij Danone Research & Innovation Veiligheid staat centraal in de pilot plant van het Danone Research & Innovation research centre in Utrecht.

Met een maatwerk downflow booth, nooddouches, oogdouches, chemie adsorptiematerialen, opvangbakken en veiligheidskasten is deze moderne pilot plant volledig toegerust om zo veilig mogelijk te werken.

Gerrit-Jan Heerschop | Fotografie: Marco Vellinga

Perry Belt, procesmanager bij het Global Performance Team van Danone Research & Innovation, was vanaf het begin betrokken bij de realisatie van dit prachtige nieuwe, lichte en ruime gebouw op de Utrechtse universiteitsterreinen.

Het Research Centre in Utrecht bevat zelfs een pilot plant voor het ontwikkelen van ‘Specialized Nutrition’. Voor de inrichting

22

| Oktober 2023

hiervan zocht Danone de samenwerking met een in milieu en arbeidsveiligheid gespecialiseerde partij.

Tussen voeding en farma Belt geeft een rondleiding langs alle opgeleverde faciliteiten.

“Specialized Nutrition is het bedrijfsonderdeel dat voedingsmiddelen maakt voor kwetsbare mensen, zoals zieken en baby’s.

Voor dit onderdeel ontwikkelden wij een zogenaamde ‘Pilot Plant’. Dit is een kleine fabriek in het Research Centre waar we producten ontwikkelen die Danone vervolgens wereldwijd in de markt kan zetten en procestechnologie ontwikkelen die Danone kan toepassen in de fabrieken wereldwijd.”

Hij licht toe: “Dit zijn geen medicijnen, maar gespecialiseerde voedingsmiddelen die groei en ontwikkeling vroeg in het leven

LAB VEILIGHEID

Deze downflow booth is maatwerk en maakt het door zijn design met laminair neerwaarts luchtgordijn en drietrapsfiltersysteem mogelijk veilig te werken met poeders.

‘Belangrijk is dat

medewerkers bij het verwerken van deze stoffen geen andere grondstoffen of proefopstellingen kunnen contamineren’ alsook het herstel na of tijdens ziekte kunnen bevorderen. Wij zitten dus tussen voeding en farma in.”

Veiligheid voor alles Dit gebouw bevat kantoren, researchlabs en zoals gezegd de Pilot Plant. “Ik ben medeverantwoordelijk voor het machinepark van de ‘Pilot Plant’ en het plannen van het onderhoud daarvan.

Dit houdt in dat de aanschaf van nieuwe machines, aanpassingen aan bestaande, en het regelen van onderhoud tot mijn takenpakket behoort. Uiteraard gaat het dan om veiligheid voor mensen, producten en milieu. Ik moet zeggen dat ons moederconcern Danone daar heel veel aandacht voor heeft. We werken met preferred suppliers, dit betekent dat op het gebied van veiligheid al onze leveranciers door een strenge screening gaan.”

Pilot Plant “In de ‘Pilot Plant’ testen wij nieuwe nutritionele concepten, recepten en technologieën om er zeker van te zijn dat wij een stabiel product van hoge kwaliteit kunnen maken. Daarnaast testen wij of de producten ook daadwerkelijk in de fabrieken geproduceerd kunnen worden. De grote glazen gevels en al het daglicht en de ruimte maken dit tot een geweldig gebouw, niet iets dat je direct verwacht van een pilot plant.”

Mens en product beschermd “In de ‘Pilot Plant’ werken wij simpel gezegd met poeders of vloeistoffen. Alle grondstoffen moeten voldoen aan Danones superOktober 2023 |

23

LAB VEILIGHEID

‘De

grondstoffen staan koel en veilig opgeslagen in speciaal beveiligde kasten’ Zicht op de pilot plant via het raam van de veilige werkplek met open voorkant.

strenge eisen, en dat geldt dus ook voor de procestechnologie.”

Gezien de zeer kwetsbare doelgroepen voor wie wij producten maken zijn de veiligheidseisen erg hoog bij het werken met poeders of geconcentreerde mineralen. Belangrijk is dat bij het verwerken van deze stoffen geen andere producten of proefopstellingen gecontamineerd kunnen worden.”

Veiligheidskasten “In verband met de veiligheid van medewerkers staan bepaalde grondstoffen koel en veilig opgeslagen in speciaal beveiligde kasten. Hiermee bevorderen we de veiligheid en voorkomen we ongelukken. Onze leveranciers helpen ons de juiste keuzes in te maken.”

Speciale downflow booth “Tijdens de bouw van onze ‘Pilot Plant’ hebben we ons laten adviseren over maatwerkopstellingen”, vervolgt Belt. “Neem deze downflow booth. Die is speciaal voor ons gemaakt. Hij blaast de lucht van boven naar de afzuiging, laag in de achterwand. Van daaruit gaat de lucht er weer uit door een drietrapsfiltersysteem.

Echt geweldig hoe goed dit werkt. Het is een recirculerend systeem waarbij 90% van de lucht na filtratie weer hergebruikt wordt en 10% wordt ververst.”

Luchtafzuiging op maat De veilige werkplek met open front biedt de operator bescherming door middel van een schoneluchtsluier, en dit zonder belemmeringen. We gebruiken hem voor concentraten van vita-

mines of mineralen. Hier wordt lucht van boven afgezogen en via de plint in het werkblad naar binnen geblazen. Ik vroeg speciaal om een afdichting bovenop. Dat was geen punt.”

Adsorptiematerialen Door naar de ruimte naast de ‘Pilot Plant’, waar meer veiligheidsoplossingen staan. “Deze spillkit gebruiken we als er wat geknoeid wordt. Er zitten allerlei adsorptiematerialen in die je gebruikt om iets op te vangen of te reinigen. Aan de zijkant hangen instructiebladen die vertellen wat je bij welke stof moet doen.”

Veiligheidsvoorzieningen “En hier zie je de veiligheidskasten voor loog en zuur. We gebruiken ze vaak in verdunde oplossing voor het reinigen van onze proceslijnen in de ‘Pilot Plant’. In dezelfde ruimte staat de nooden oogdouche. Je ziet dat we op veiligheidsgebied als Danone alles uit de kast trekken. We zijn trots op dit eindresultaat.”

‘Je ziet dat we op

veiligheidsgebied alles uit de kast trekken’ Oktober 2023 |

25

MATERIAALONDERZOEK

Sportmaterialen -en attributen De laboratoria van Kiwa ISA Sport testen in opdracht van de nationale- en internationale sportwereld sporttechnische materialen: van sportondergronden tot hockeysticks en tennisballen. Een rondgang door de recent opgeleverde labfaciliteiten in Apeldoorn.

Vincent Hentzepeter | Fotografie: FOODnote

De laboratoria van Kiwa ISA Sport werden in het voorjaar van 2023 geïntegreerd op het Kiwa-complex in Apeldoorn. Sinds maart werken hier in het sporttechnisch laboratorium zo’n dertig mensen. De oude locatie bij Arnhem is nog niet helemaal verlaten. Door de historische banden met NOC*NSF, Papendal en de sportbonden vindt Kiwa ISA Sport het belangrijk om vertegenwoordigd en betrokken te blijven op Papendal. Daarom heeft Kiwa daar een kantoor aangehouden.

Geaccrediteerd testen Hier in Apeldoorn is de expertise in huis voor het geaccrediteerd testen en beproeven van alles was nodig is voor kwalitatief hoogwaardige sportaccommodaties en sportfaciliteiten, zoals kunstgrasmatten, gymzaalvloeren ondergronden voor tennis (o.a. gravel en hardcourt), tennisballen, en hockeysticks. Dit voor fabrikanten, eigenaren van sportaccommodaties en sportorganisaties in binnen- en buitenland. Voor het beproeven van sportattributen, -substraten, en -toebehoren maakt het net opleverde laboratorium zowel gebruik van standaard labapparatuur als maatwerkopstellingen die uniek zijn in hun soort.

Kiwa ISA Sport en het laboratorium hebben een naam hoog te houden. In Nederland is de organisatie geaccrediteerd door grote Nederlandse sportbonden zoals KNVB, KNLTB, KNHB, Atletiekunie en KNKV. Op internationaal niveau zijn accreditaties afgegeven door FIBA, FIFA, World Rugby, ITF, FIH en World Athletics. Wereldwijd is er een beperkt aantal organisaties dat hieraan kan tippen.

Constructielab

Gert-Jan Kieft bij het ballenkanon.

26

| Oktober 2023

Dat het laboratorium van Kiwa ISA Sport bepaald geen alledaags lab is, blijkt tijdens een rondleiding door Gert-Jan Kieft, laboratoriummanager Kiwa Infra & Sport. De eerste stop is het constructielab waar alles aanwezig is om de gelaagdheid van gelaagde systemen te beproeven. Denk aan het uittesten van kunstgrasconstructies, gymnastiekvloeren en atletiekbanen.

“We bekijken of er sporttechnisch gezien voldoende demping,

MATERIAALONDERZOEK

beproefd bij Kiwa ISA Sport stroefheid, en torsiesterkte voor het opvangen van draaikrachten enzovoort zit in het substraat waarop gesport wordt. We nemen daarbij de normen in ogenschouw zoals die gelden voor een noppenschoen voor voetbal of hockey op het veld, dan wel voor een zaalschoen als dit als zaalsport beoefend wordt. We kijken ook naar het stuitgedrag van de bal op bijvoorbeeld een tennisondergrond in samenhang met de snelheid op de baan. Is dit te snel of te langzaam? Daarvoor gebruiken we hier onder meer een ballenkanon voor tennisballen. Ook testen we de toplaag, zoals alle materialen in de opbouw van kunstgrassystemen.”

Balstuit meten De verticale balstuit is exact te meten met een opstelling die een camera en een microfoon combineert. “Op basis van de tijd tussen twee stuiten meet je de hoogte. We testen het meest met Adidasballen die aangeleverd worden door de FIFA. Wat ook kan, is het certificeren van hockeyballen voor de Internationale Hockeyfederatie, de FIH, en tennisballen voor de Internationale Tennisfederatie ITF.” En ook de golfsport is klant. “Ons golfkanon schiet ballen weg. Dit om te testen of de balstuit binnen de grenzen van het natuurgras past.”

HIC-meting, met 4,5kg zware RVS kop voorzien van sensoren, wordt de impact van een val van een speeltoestel gemeten.

Veilige ondergrond kinderspeelplaatsen?

In deze ruimte test Kiwa ISA Sport ook of de ondergrond op kinderspeelplaatsen veilig genoeg is bij een val van bijvoorbeeld een klimtoestel. “Er zijn specifieke testen voor speelondergronden voor het bepalen van de kritische valhoogtes. Zo stel je vast welke ondergrond geschikt is voor welk speelstation.”

Leidend is het ‘head injury criterium’, kortweg HIC. “In bepaalde gedeelten van deze metalen kop van 4,5 kilo zitten op kritische plaatsen sensoren. We kunnen in drie axialen, dus x-, y- en z-richting, de valversnelling meten, waar indirect een vertraging uitrolt. Zo bereken je de impact bij aanraking met de ondergrond.”

Beproeving van te belopen atletiekbaanoppervlak met spikes-profiel.

‘Ons golfkanon schiet

ballen weg om te testen of de balstuit binnen de grenzen van het natuurgras past’ Snijden van kunstgras voor nader onderzoek, waaronder een trektest.

Oktober 2023 |

27

MATERIAALONDERZOEK Kunstgras sliding tester Een bekend probleem bij het sporten op kunstgras is dat er bij slidings brandwonden kunnen optreden. Om dit risico te beperken zijn er door de sportkoepels normen opgesteld. “Hiervoor is er de ‘kunstgras sliding tester voor skin friction’. Basis voor de test is de bepaling van de wrijvingscoëfficiënt tussen een siliconen huid en kunstgras, zowel droog als nat. Die moet tussen zekere waardes liggen. Iets vergelijkbaar geldt voor de ondergrond in gymzalen en atletiekzaalvloeren.”

‘Je moet van zo’n getufte

mat de juiste vezel in het bosje te kiezen voor een representatieve trekproef’ Betredingstest voor tennisbanen Door naar de betredingsruimte. Hier staan diverse testopstellingen, waaronder een trolley met noppenrollen. Platen wrijven over het kunstgras heen en weer voor een vijfjaars verwachting van de levensduur. Toegevoegde korrels maken de zaak extra ruw. “Hij gaat 6.000 keer heen en weer. We evalueren de situatie voor en na betreden. Vervolgens testen we de torsieweerstand en schokabsorptie. Ja, inderdaad versnelde veroudering. Deze platen wrijven sneller en harder in een week dan wat sporters normaal in 5 jaar zouden doen.”

Voor de tennissport wordt er vergelijkbaar beproefd. “Van elke tennisondergrond kun je met deze betredingstest de slijtvastheid testen.” En daar blijft het niet bij: “Zelfs doellijntechnologie kan getest worden.”

Materiaallab test kunststofvezels Verder naar het materiaallab. Dit oogt meer zoals een laboratorium er meestal uitziet. Hier staat beproevingsapparatuur van bekende merken voor onder meer druk- en treksterktebepaling en microscopen om het materiaal in detail te kunnen observeren. “We kijken bijvoorbeeld naar de lengte van vezels en hun dimensies. Een dwarsdoorsnede van een vezel leggen we onder de lichtmicroscoop en vergelijken we met een referentie, of we tellen het dichtheidspatroon van kunststofvezels.”

Verderop is iemand bezig om kunstsgrasmatten in stukken op te snijden. “Dit is voor het testen van de vezeluittreksterkte.

Is de kunststofvezel goed verlijmd? Anders valt de toplaag uit elkaar.” De test gebeurt met apparatuur van Zwick Roell, type Z 2.5. “Deze noemen we de ‘Zwikky’, uitgerust met een gevoelige sensor. De truc bij het testen van zo’n getufte mat is de juiste vezel in het bosje te kiezen voor een representatieve trekproef.

Dat is handwerk waar je goede ogen voor nodig hebt.”

Trektest aan tufje kunstgras.

28

| Oktober 2023

MATERIAALONDERZOEK

Betredingssimulator voor het meten van slijtage van kunstgras.

Druk- en treksterke meten Met de indrukwekkende trek- en drukbanken van Zwick worden onder meer kunstgrassprieten onder enorme krachten gezet.

“Met trek- en drukbanken meet je de treksterkte van de atletiekmat. Je weet dan bij welke rek deze breekt en hoe elastisch hij is. De drukbank gebruiken we ook voor herhaalde belastingtests.

Daarmee test je of lopen op een grasmat of onderhoud door apparatuur geen sporen op de mat achterlaat.”

Het instrooimateriaal in de grasmat test het lab ook. “Rubberkorrels hebben een geheugen, we drukken ze samen met een halve megapascal gedurende drie dagen, en daarna een dag relaxatie. Dan moeten ze goed terugkomen.”

Rubbers en vezels fingerprinten Er wordt ook getest of het gebruikte materiaal aan de samenstellingsrichtlijnen voldoet. Met een thermografische analyse (TGA) is de aard van componenten in rubbers te achterhalen. Met een Differential Scanning Calorimeter (DSC) wordt gekeken hoeveel energie er nodig is om de smeltpunten van een vezelmonster te bepalen. In beide gevallen gebeurt dit tegen een referentie en

‘Er zijn specifieke testen voor speelondergronden voor het bepalen van de kritische valhoogtes’

met apparatuur van Perkin Elmer. Daarbij gaat het erom dat de curves exact overeenkomen met die van de referenties, anders is er iets aan de samenstelling veranderd. “Je maakt een fingerprint van het materiaal met TGA voor rubbers en met DSC voor kunststof vezels.”

‘Martelapparatuur’ voor de atletiekvloer En zo zijn er nog veel meer testen die dit lab onder meer volgens de FIFA-testmanual uitvoert, zoals de waterdoorlaatbaarheidtest van grasmatten met en zonder instrooimateriaal. Of een brandwerendheidstest voor de kunststofmat. Of een versnelde verouderingstest met UV om te simuleren wat het kleurverschil is van instrooirubbers na langdurige blootstelling. Of een test voor het meten van het effect op de treksterkte van de grasvezels na 5.000 uur ultraviolette straling, want dan mogen ze niet ineens bros zijn. Te veel testen om op te noemen, laat staan ze allemaal te behandelen.

Het noemen waard zijn nog de ‘Taber test’ en de ‘Spike tester’. De Taber test is bedoeld voor het meten van de slijtage aan kunstgras. “Met slijpstenen in een 3.000 cyclus. We passen diverse fijnheidsgradaties toe, afhankelijk van de norm. Na de test mag er zoveel milligram maximaal aan slijtagemateriaal zijn opgetreden.”

De Spike tester is een ronddraaiende rotor met schoepen waarop spijkers zitten. Kieft over dit stukje ‘martelapparatuur’ voor de atletiekvloer: “Hiermee kunnen we spike-betreding testen en het effect op de ondergrond van de baan. Met een noppenopzetstuk, kun je zo trouwens ook het effect van noppenschoenen zien op een grasmat. We kunnen ook op rubber of kurk testen.”

Oktober 2023 |

29

ADVERTORIAL

Snel betaalbare lab gebruiksartikelen in huis hebben?

Je wilt life science-kits, kunststof disposabels, filtratieproducten, meetinstrumentatie, doseeroplossingen, lab chemicaliën, labapparatuur en -benodigdheden snel geleverd hebben? Lees alles over de merken van Labbox.

Labbox Nederland levert je al deze laboratorium consumables snel, tegen een eerlijke prijs, en biedt daarbij een uitstekende klantenservice. De volgende merken zitten in ons assortiment:

1. Gquence Life science kits Reagentia en kits voor moleculaire biologie. Het merk biedt een breed scala aan producten die verschillende technieken omvatten, zoals PCR, qPCR, elektroforese en zuiveringskits. Bovendien worden de producten onder het merk Gquence ontwikkeld volgens geavanceerde methoden van onderzoek en ontwikkeling, en doorlopen ze strenge validatieprocessen, waardoor nauwkeurige, reproduceerbare en gebruiksvriendelijke prestaties worden gegarandeerd.

2. Astik’s laboratoriumbenodigdheden Laboratoriumbenodigdheden behoren tot de meest voorkomende producten die dagelijks worden gebruikt. Astik’s omvat allerlei soorten plastic verbruiksgoederen voor toepassing in laboratoria, klinieken, industrie... Het Astik assortiment is zeer breed en transversaal; je kunt hier algemene verbruiksgoederen,

30

| Oktober 2023

zoals bekers en containers vinden, maar ook producten van de hoogste kwaliteit voor meer veeleisende en technische toepassingen, zoals cryobuizen en micropipettips.

3. BRANCHIA filtratieproducten Filtratieproducten, zoals steriel en niet-steriel filterpapier en filtermembranen en ook chromatografieproducten zoals spuitfilters en QuECHERS. Alle producten worden vervaardigd onder strikte kwaliteitsnormen om uitstekende prestaties te garanderen.

4. GRYNIA kunststof disposabels voor celcultures Vele soorten kunststof gebruiksartikelen voor toepassing in de celcultuur. Binnen dit assortiment onder meer kweekplaten en -flessen, serologische pipetten en filtratie-eenheden. Alle Grynia producten zijn steriel en nuclease-vrij en zijn gemaakt van hoogwaardige kunststof materialen, zoals USP klasse VI polystyreen.

Al deze eigenschappen zorgen voor optimale omstandigheden voor celgroei.

5. METRIA meetinstrumentatie.

Meetinstrumenten zoals pH-meters, troebelheidsmeters, geleidbaarheidsmeters, balansen, tijdmeters, thermometers en

ADVERTORIAL refractometers, alsook verbruiksgoederen, zoals spectrofotometercuvetten, chromatografieflesjes, pH-indicatorpapier en fotometrische reagentia. Met de producten van METRIA kan de gebruiker testen en metingen met een uitstekende precisie en betrouwbaarheid uitvoeren.

6. EASY vloeistofdoseringsproducten De meest voorkomende instrumenten voor vloeistofdosering, zoals micropipetten met vast en variabel volume, elektronische micropipetten, doseerinstrumenten, digitale buretten en allerlei soorten pipetteerhulpmiddelen. Al deze producten maken het mogelijk om efficiënt te werken met buitengwone precisie en gebruiksgemak.

12. Clink rvs-materialen Een verscheidenheid aan roestvrijstalen producten. Van spatels, tangen en kommen tot rekken en kroezen. Roestvrij staal is een perfect materiaal voor dit soort laboratoriumproducten, omdat het zeer goed bestand is tegen corrosie. Omdat het bovendien geen poreus oppervlak heeft, kunnen er geen ziektekiemen of bacteriën in groeien en is het zeer gemakkelijk te ontsmetten.

13. bb reinigingsaccessoires en meer Accessoires voor de reiniging van het laboratorium, zoals doekjes, trekkers of rollen papier, maar ook andere praktische laboratoriumproducten zoals reageerbuisdispensers, cryogene etiketten of flaconstoppen.

7. Labkem laboratoriumchemicaliën Algemene laboratoriumchemicaliën, producten voor biologische en microbiologische toepassingen, standaardoplossingen voor het kalibreren van instrumenten en hoogwaardige producten voor GC, HPLC, LC-MS, ICO en andere instrumentele analysetechnieken. Labkem biedt ook zeer effectieve laboratoriumreinigingsmiddelen die ideaal zijn voor het reinigen van laboratoriummateriaal zoals glas, plastic, roestvrij staal en porselein. Daarnaast zijn ze biologisch afbreekbaar.

8. Lbx instruments laboratoriumapparatuur Laboratoriumapparatuur, zoals roerders, baden, verdampers, centrifuges, broedstoven en vacuümpompen, samen met alle toebehoren die voor het gebruik ervan nodig zijn. Onlangs is het assortiment verwarmingsmantels uitgebreid met een koelbroedstoof, een vacuümdroogoven, een hoogvacuümpomp en een moffeloven om aan alle mogelijke gebruikersbehoeften te voldoen. De reeks bevat sinds 2022 ook een volledig aanbod van apparatuur voor stikstofbepaling volgens de Kjeldahl-methode.

9. LBG laboratoriumglas Glazen voorwerpen voor laboratoriumgebruik, zoals onder andere kolven, pipetten, objectglaasjes, flacons en reageerbuizen. Glas is een hard en temperatuurbestendig materiaal en heeft een hoge chemische stabiliteit, waardoor het bij contact niet reageert op andere elementen. Dit kenmerk maakt glas tot het perfecte materiaal voor de vervaardiging van verbruiksgoederen voor laboratoria.

10. HDN laboratoriumporselein Porseleinen producten voor laboratoriumgebruik, zoals spatels, vijzels, kroezen of trechters. Porselein is een materiaal dat veel wordt gebruikt in laboratoria vanwege zijn hoge weerstand tegen thermische schokken en chemische invloeden en zijn duurzaamheid.

Labbox Nederland Wijkermeerstraat 5 2131 HB Hoofddorp Telefoon: +31 (0)238 080 791 e-mail: klantenservice@labbox.com Website: https://labbox.nl/

11. Epibox veiligheidsoplossingen Oplossingen op het gebied van veiligheid: beschermingsmateriaal zoals veiligheidsbrillen, schorten, hoofdkapjes, handschoenen en mondkapjes. De producten in het assortiment voldoen aan diverse normen (EU 2016/425, EN 166 CE, EN 149:2001 ,...).

Oktober 2023 |

31

EVENEMENT Terugblik nieuwe laboratoriumbeurs van FHI

Vuurdoop LabNL2023: volle seminars, levendige beursvloer

De nieuwe laboratoriumvakbeurs LabNL werd met 1.791 bezoekers boven verwachting goed bezocht. Een sterk seminarprogramma werkte als een magneet.

Bij sommige lezingen bleken de zalen zelfs te klein.

Vincent Hentzepeter | Fotografie: FOODnote

Het evenement dat plaats had van 26 tot en met 28 september in de Jaarbeurs in Utrecht combineerde een omvangrijk seminarprogramma met een exposantenmarkt. Met 65 exposanten was de laboratoriumbranche goed vertegenwoordigd: van de nieuwste analysers en moderne labapparatuur tot laboratoriuminrichting, gebruiksartikelen en alles wat nodig is voor een veilige, ergonomisch verantwoorde labomgeving.

De seminars en presentaties werden goed bezocht. Sterker nog: zo goed, dat er soms ‘nee’ verkocht moest worden bij sommige workshops, waar plek was voor ruim 50 personen.

Beursorganisator FHI liet de beurs aftrappen door Erik Scherder, VU-hoogleraar neuropsychologie en hoogleraar Bewegingswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Een slimme zet, zo bleek. Scherders pleidooi om prioriteit te geven aan beweging om zo het brein ‘fit’ te houden, was de drukstbezochte sessie. Een van zijn tips: niet te lang zitten, elke 20 minuten even bewegen. Direct na zijn speech stroomde de exposantenmarkt vol.

Een groot succes was ook de workshop ‘Wat kan ik nog meer doen met mijn labopleiding – werken in de commercie.’ Blijkbaar is dit voor laboratoriumprofessionals een interessante carrièreswitch. Volle bak was het tenslotte tijdens het VCCN Minisymposium ‘Contamination Control in een laboratoriumomgeving.’

Wots 2024, LabNL 2025 Al met al trok deze beursdriedaagse een kleine 1.800 bezoekers. Daarmee toonden ook exposanten zich meer dan tevreden. Gezien het succes krijgt LabNL in 2025 een vervolg.

Volgend jaar is het weer de beurt aan WoTS. De World of Industry, Technology & Science vindt plaats van 24 t/m 27 september 2024 in Jaarbeurs Utrecht.

32

| Oktober 2023

Job Wilten, verantwoordelijk voor marketing & sales bij Dupa Veiligheidstechniek, signaleert een stijgende belangstelling voor dit soort mobiele, recirculerende puntafzuigingen. Ze bieden flexibiliteit als er waar dan ook ineens een luchtafzuigingsbehoefte op het lab ontstaat.

S

Belangstelling voor automatiseringsoplossing, zoals hier voor de Heron van Lab Services voor robotisering van manuele labwerkzaamheden.

T

Goed gevulde beursgangen, hier gezien vanuit de stand van Ansul, gespecialiseerd in effectieve blusoplossingen zonder water, compleet met 24/7 monitoring.

EVENEMENT

Prolyse ziet veel vraag naar het veiligheidskabinet van A1 SafeTech, model ST-1. Verplaatsbaar, recirculerend en ideaal om bijvoorbeeld allerlei stoffen turbulentievrij in af te wegen. Steeds meer labs kiezen voor dit soort veiligheidsvoorzieningen, omdat het besef doordringt dat zelfs bij het werken met relatief onschuldige stoffen als vitamines, de blootstelling voor de medewerkers zonder adequate beschermingsmaatregelen op de lange duur te hoog kan worden, met vervelende gevolgen voor de gezondheid.

Niet alleen de harde technologie, maar ook sociale vaardigheden hadden een plek in het seminar programma. Tijdens deze workshop wordt er stilgestaan bij het belang van ‘persoonlijke ontwikkeling’.

S

De Croesezaal puilt uit. Een van de toppers was het seminar ‘Ontwikkelingen in DNA-technologieën’, waar de belangstelling zo groot was dat een deel van het publiek moest staan.’

T

Nicole Schenk, Sales Manager Benelux, geeft een van de vaste klanten van Led Techno uitleg over het hoe en waarom van werken met een veiligheidskabinet.

S

Instrument Solutions en Salm en Kipp, sinds 2021 zusterbedrijven, deelden tijdens LabNL een stand.

T

Met de ontwikkeling van een nieuwe epoxidatiemethode is de weg vrij om de gehele workflow van handmatige monsteropwerking te automatiseren voor de analyse van minerale-olie verontreiniging in eetbare oliën. Vanaf nu kunnen eetbare-oliemonsters in de CHRONECT MOSH/MOAH Workstation gezet worden en worden de verzeping-, epoxidatie-, en indien gewenst de stappen voor de aluminium-oxide schoonmaak, automatisch doorlopen en met LC-GC geanalyseerd. Kwalificatie en rapportage wordt eenvoudig en accuraat met Chrolibri software uitgevoerd.

Oktober 2023 |

33

www.labinsights.nl

LAB MARKT Revolutionaire microbiologische analyse De ProtoCOL3HD markeert is een stap vooruit in microbiologische analyse.

Dit geavanceerde labinstrument biedt betrouwbare en reproduceerbare resultaten, essentieel voor fundamenteel onderzoek, drugsscreening en kwaliteitscontrole. Het apparaat classificeert bacteriënkolonies op grootte, kleur en vorm, en maakt gebruik van een CCDcamera en gekleurde LED-verlichting voor hoge resolutie kleurenfoto’s. Hierdoor zijn De ProtoCOL3HD (foto: Wilten Instrumenten). zelfs kolonies van slechts 43 micron detecteerbaar. Het indrukwekkende ontwerp maakt het mogelijk om petrischalen tot 150 mm diameter automatisch te scannen met één druk op de knop.

Het toestel is niet alleen geavanceerd, de ProtoCOL3HD is ook verrassend gebruiksvriendelijk. Met minimale inspanning zijn de beelden vast te leggen, gegevens te analyseren en wetenschappelijk conforme rapporten te genereren. Dit instrument legt een solide basis voor innovatieve ontdekkingen in de microbiologie.

Het belooft nauwkeurige en consistente gegevens, van onschatbare waarde voor wetenschappers en labs over de hele wereld.

De ProtoCOL3HD verandert de manier waarop microbiologisch onderzoek wordt uitgevoerd en opent de deur naar nieuwe mogelijkheden in dit boeiende vakgebied.

Wilten Instrumenten, [+31] (0)76-5086500 natasja.vanest@wilten.nl, www.wilten.nl

Iconische magneetroerders vernieuwd

De ARE/AREX 5-serie van VELP (foto: Salm en Kipp).

De nieuwe ARE/AREX 5-serie van VELP biedt verwarmde laboratoriummagneetroerders met verbeterde prestaties. De nieuwe serie is compacter en gemakkelijker te gebruiken dan zijn voorgangers. De magneetroerders zijn uitgerust met krachtige borstelloze motoren met een nauwkeurig instelbare roersnelheid tot 1500 tpm. Bovendien maken ze gebruik van SpeedServo-koppelcompensatietechnologie om constante snelheid te behouden, zelfs bij veranderende viscositeit van het medium.

De verwarmingsplaat van de ARE/AREX 5-serie is opnieuw ontworpen om temperatuurhomogeniteit en warmteoverdracht te optimaliseren, het energieverbruik te verminderen en betere bescherming tegen chemicaliën en krassen te bieden. De temperatuur is eenvoudig instelbaar van kamertemperatuur tot 310 °C met een grote draaiknop. Bovendien kunnen ze worden gekoppeld aan accessoires zoals de VTF, Pt100, en de nieuwe Pt1000 voor thermoregulatie van vloeistoffen.

Dankzij feedback van gebruikers is het bedieningspaneel ergonomisch geplaatst voor een betere zichtbaarheid en gebruiksgemak. Kortom, de ARE/AREX 5-serie biedt verbeterde verwarmings- en roerprestaties, ruimtebesparing op de labtafel en een geoptimaliseerde gebruikerservaring voor laboratoriumtoepassingen.

Salm en Kipp, [+31] (0)346-269090 info@salm-en-kipp.nl, www.salmenkipp.nl

Oktober 2023 |

35

LAB MARKT (Brand)veiligheidskasten: 4 aandachtspunten

(Brand)veiligheidskast (foto: DUPA Veiligheidstechniek).

Labtech’s kunststof gecoat glaswerk voor rotatieverdampers (foto: Salm en Kipp).

Het opslaan van gevaarlijke stoffen in een (brand)veiligheidskast is van cruciaal belang om de veiligheid te waarborgen. Er zijn verschillende punten waarmee men rekening moet houden.

1.

2.

3.

4.

Wat sla ik waar op: het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het type gevaarlijke stoffen dat wordt opgeslagen, geschikt is in combinatie met de materialen van de (brand)veiligheidskast. Sommige chemicaliën reageren met bepaalde materialen, waardoor er schade kan ontstaan aan de kast en er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan.

Ventilatie: een goede ventilatie is essentieel om de opbouw van schadelijke dampen te voorkomen. (Brand)veiligheidskasten moeten worden uitgerust met een ventilatiesysteem die voldoet aan de geldende veiligheidsnormen.

Capaciteit: het is belangrijk om de capaciteit van de (brand) veiligheidskast niet te overschrijden. Overvolle kasten kunnen het risico op morsen of lekken vergroten, wat kan leiden tot gevaarlijke situaties.

Etikettering: het correct etiketteren van gevaarlijke stoffen is van groot belang. Dit zorgt ervoor dat medewerkers op de hoogte zijn van de inhoud van de kast en de mogelijke risico's.

DUPA Veiligheidstechniek, [+31] (0)76-2043015, www.dupa.nl

Kunststof gecoat glaswerk voor rotatieverdampers Breuk van laboratoriumglaswerk vormt een risico voor laboratoriummedewerkers, zeker als er gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen. Daarom biedt Labtech nu kunststof gecoat glaswerk aan voor hun rotatieverdampers. De coating zorgt ervoor dat het glaswerk minder gevoelig is voor beschadiging en langer meegaat. Dit is vooral belangrijk bij het proces van roterende verdamping, waarbij glaswerk wordt onderworpen aan variërende onderdrukken en temperaturen. Mocht het glas toch breken dan helpt de coating om de verbrijzelde stukken op te vangen, waardoor de kans op verspreiding van kleine en grote glasfragmenten wordt geminimaliseerd. Bovendien wordt tot op zekere hoogte voorkomen dat de inhoud van het glaswerk zich verspreidt. Met de kunststof coating op het glaswerk kunnen laboratoriummedewerkers dus veiliger hun werk doen. De kunststofcoating is verkrijgbaar voor zowel condensors als verdampings- en opvangkolven.

Salm en Kipp, [+31] (0)346-269090 info@salm-en-kipp.nl, www.salmenkipp.nl

36

| Oktober 2023

LAB MARKT

Wateranalyses met automatische monstervoorbewerking De SP2000 robot automatiseert zowel de monstervoorbewerking als de analyse van pH, geleidbaarheid, troebelheid, alkaliniteit, kleur, zuurstof in water. De watermonsters kunnen direct in de verzamelflessen op de SP2000 worden geplaatst, zodat handmatige handelingen worden geëlimineerd. Een ingebouwde barcodescanner leest eerst de barcode op de monsterfles, toont het monster-ID en de te analyseren parameters in een tabel, waarna de SP2000 automatisch de analyse uitvoert. De resultaten zijn onmiddellijk zichtbaar in de software.

De SP2000 Water Analyzer (foto: Skalar).

De analyzer kan worden gekoppeld aan diverse meters en elektroden, en beschikt over een dubbele titrator voor een hogere monsterdoorvoer en een in-line papierbandfilter voor de analyse van watermonsters met deeltjes.

Compacte continuous flow analyzer De SAN++ Compact van Skalar is speciaal ontworpen voor laboratoria die tot maximaal drie parameters willen automatiseren. Het moderne en compacte ontwerp van dit apparaat bespaart ruimte in het laboratorium en bevat alle essentiële functies van de Skalar SAN++ Analyzer voor de automatisering van colorimetrische analyses.

De chemie unit is voorzien van een uitgebreid pompdek met 21 pompslangen en drie uitwisselbare chemische modules.

De analyzer heeft een touchscreen-interface waarmee de basisfuncties snel kunnen worden bediend, gecontroleerd en aangepast.

De SAN++ Compact continuous flow analyzer (foto: Skalar).

Het is volledig compatibel met alle geautomatiseerde monsternemers van Skalar. Voor laboratoria die meer dan drie parameters willen automatiseren, zijn ook de SAN++ Classic en SAN++ Advanced modellen beschikbaar.

Lage ammoniaconcentraties bepalen met discrete analyzer Waarom is de Bluvision Discrete Analyzer ideaal voor het meten van lage concentraties ammonia in verschillende soorten milieu monsters?

X Doordat Skalar gebruik maakt van 15 mm cuvetten, waarmee zeer goede resultaten behaald worden, zelfs bij zeer lage concentraties.

X Een geïntegreerd uniek ‘inert stikstof flushing system’ in het reagentia- en monster compartiment voor lagere dectectielimieten en grotere nauwkeurigheden bij het meten van monsters met een zeer lage concentraties aan ammonia. Mogelijke vluchtige verontreinigende dampen worden met een inert gas naar de bodem van het compartiment geduwd en afgezogen.

Skalar | Laboratory Automation

De Bluvision Discrete Analyzer (foto: Skalar).

info@skalar.com, www.skalar.com

Oktober 2023 |

37

LAB AGENDA BEURS, CONGRES, SEMINAR

22 november ISO/IEC 17025:2017 praktisch interpreteren QAducation, www.qaducation.nl

13-16 november MEDICA 2023

vanaf 22 november

www.medica-tradefair.com/

Validatie van laboratorium- instrumenten (LSV) Avans+, avansplus.nl

19 maart 2024 LabAutomation

23 november

hi.nl/labautomation/

Morfologie van het urinesediment HAN_University of Applied Sciences, www.han.nl

9-12 april 2024 analytica

27 november

analytica.de/

Gas Chromatography Training - English Course Da Vinci Laboratory Solutions, www.davinci-ls.com

28-29 november

CURSUSSEN

Pragmatisch omgaan met ISO 15189:2022 Lab QAcademy, www.lab-qacademy.com

6-8 november

4 december

Kwaliteitszorg voor kwaliteitscoördinatoren

Agilent 1100/1200 basics, troubleshooting en maintenance

QAducation, www.qaducation.nl

Avans+, avansplus.nl

6-8 november

11 december

Gaschromatografie Training – Nederlandstalig

GERSTEL Monsterintroductie Training - Nederlandstalig

Da Vinci Laboratory Solutions, www.davinci-ls.com

Da Vinci Laboratory Solutions, www.davinci-ls.com

9 november

vanaf 11 december

Onzekerheidsbijdrage van bemonstering

Praktische statistiek met Excel 2 voor methodevalidatie

QAducation, www.qaducation.nl

Avans+, avansplus.nl

9 november

2-4 april 2024

Antibiotica resistentie; nu en in de toekomst

Competente interne auditor in 100 dagen

Centrum Bioscience en Diagnostiek-Hogeschool Leiden, www.hsleiden.nl

QAducation, www.qaducation.nl

Meer agenda op www.labinsights.nl/evenementen

38

| Oktober 2023

LAB ADVERTEERDERSINDEX ADVERTEERDERSINDEX Endurance Service

2

Nikon Europe

24

Beun.De Ronde

6

Asecos

24

Dupa

6

Wilten Instrumenten

24

Wireless Value

6

Salm en Kipp

Carl Roth

7

Mondial Movers van Dijk

34

Skalar

9

LABinsights

34

Checkmark

12

Axel Semrau

35

Testo

20

Instrument Solutions

38

Endress+Hauser

20

JSB

40

24, 34, 39

VOLGENDE NUMMERS: X Het vernieuwde Result laboratorium is gebouwd op flexibel meegroeien in de toekomst. Het geheim: het IGLO-concept van architectenbureau Kuiper Compagnons X Het Dondersinstituut aan Radboudumc heeft een speciale klimaatkast in gebruik genomen voor neurogenetisch onderzoek met fruitvliegjes X Zuurkasten: tien tips voor veilig gebruik. Met deze checklist voorkom je dat je steken laat vallen ten koste van je eigen gezondheid en veiligheid

LABinsights NOVEMBER verschijnt 24 november 2023

Oktober 2023 |

39