Heeft u de tekst-bot ChatGPT al gebruikt? In LABinsigths 1 hebben we bij wijze van test een A4-artikel gemaakt over de basisprincipes van massaspectrometrie voor het identificeren van eiwitstructuren. Een wat oppervlakkig verhaal, maar onzin was het niet. Het kostte wel wat creativiteit om de zoekvraag zo te formuleren dat er iets bruikbaar uit kwam. Vanuit de Rijksuniversiteit Groningen kwam een reactie dat de tekst bruikbaar is voor iemand die zich oriënteert op mogelijke technieken voor eiwitstructuuronderzoek. De afzender was Johan Hekelaar, Coördinator Analytical Unit at Stratingh Institute for Chemistry. Hij werkt aan de RUG dagelijks in de eiwitstructuurbepaling zowel door middel van röntgendiffractie als eiwitidentificatie via massaspectrometrie. Hij kraakte het stuk niet af. Dat vond ik best verrassend; tenslotte het is maar een ‘bot’ die het genereerde. Hij schrijft: ‘Het artikel van ChatGPT is geschikt voor personen die nog niet veel van eiwitstructuren en identificatie van eiwitten d.m.v. massaspectrometrie weten, zodat ze de verschillende termen kunnen gebruiken voor nader literatuuronderzoek. De vraagstelling is het identificeren van eiwitstructuren d.m.v. massaspectrometrie. Mijn vraag is dan, wil je de 3D-structuur van een eiwit weten, wil je de eiwitmoleculen identificeren of wil je de exacte volgorde van de aminozuren in een eiwit weten? Het is het verhaal van de klok en de klepel. Er worden veel termen gebruikt die nader moeten worden uitgelegd, maar over het algemeen bevat het veel aanknopingspunten.’
Meer dus ter inspiratie, dit ChatGPT-artikel, dan een oplossing, maar dat valt te verwachten. ChatGPT put uit oude info van
zeker een jaar geleden en rijgt bestaande info op internet over een bepaald onderwerp aan elkaar op basis van de zoekvraag. Hoe specialistischer een artikelonderwerp, hoe minder de bot vindt en hoe meer onzin hij uit gaat kramen. Mijn tip, ga er eens mee aan de slag in het lab. Zeker als je de vakkennis hebt, en moeite hebt om een begrijpelijke tekst te schrijven, kan ChatGPT je helpen. Ook kun je door het ingeven van gerichte vragen over een laboratoriumonderwerp op aspecten komen, waar je zelf zo 1, 2, 3 niet aan had gedacht. Hij sleept er immers van alles bij, waarvan overigens wel nader onderzocht moet worden of dat klopt. Verder is deze tool handig om een slecht lopende tekst snel wat beter leesbaar te maken. Ook hier moet je daarna zelf aan de slag, maar het spaart tijd. Voor vertalingen biedt ChatGPT een welkome aanvulling op Google Translate. Zo kun je vragen een technische Engelse tekst naar een meer leesbare vorm te vertalen, of zelfs naar een voor je ‘grootmoeder’ begrijpelijke tekst in het Nederlands. Je krijgt dan Jip en Janneke-taal, en sommige zinnen zijn raar en krom, maar handig is het wel. Conclusie: ChatGPT is een handig hulpmiddel, ook voor laboratoria, om op ideeën te komen, om teksten leesbaarder te maken of ter vertaling. Gebruik het met beleid. Het is vooral geschikt voor intern of eigen gebruik. Zie het niet als een vervanger van de mens en zeker niet als de waarheid. Met dat in het achterhoofd, kun je met deze applicatie best leuke dingen doen.
Vincent Hentzepeter, hoofdredacteur
X LABinsights blikt als hoofdmediapartner in een samenwerking met Laborama vooruit op de komende LABORAMA EXPO die op 16 en 17 maart gaat plaatsvinden in Paleis 3 van Brussels Expo.
X Via de special in het hart van het blad blijft u op de hoogte van de laatste trends in de labmarkt en kunt u een eenvoudiger een selectie maken van te bezoeken events en exposanten.
Bien préparé pour LABORAMA EXPO 2023
X En tant que partenaire média principal et en coopération avec Laborama, LABinsights se tourne vers la prochaine édition de LABORAMA EXPO qui aura lieu les 16 et 17 mars dans le Palais 3 de Brussels Expo.
X Le numéro spécial au milieu du magazine vous informe des dernières tendances du secteur des laboratoires.
waarmee onder meer onderzoek wordt gedaan aan organische elektronica. Bezoek de stand van Salm en Kipp tijdens Laborama 2023 voor meer informatie over deze ‘miniatuur cleanrooms’. Brussels Expo – Hal 3 – standnummer D25.
(Foto: Marco Vellinga)
Hoofdredactie: Vincent Hentzepeter, redactie@labinsights.nl, +31 (0)6 20592436
Aan dit nummer werkten mee: Marjan Hammink, Marco Vellinga, Hans van Eerden
Eindredactie: Sylvie Hoyinck
Redactiecommissie: Dr Ineke Joosten (Senior Onderzoeker/Researcher Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Rijkserfgoedlaboratorium), Alex Muntendam (Manager Clinical Pharmacology and Bioanalytics bij Abbott), Bas van Driel (Business Development Manager Food Netherlands GBA), Henk Heijthuijsen (manager Quality Assurance & Assistance, TLR International Laboratories), Jules Hoenderop (consultant Roche Diagnostics), Taco van der Maten (productmanager XRF Panalytical, chairman of the board of directors van ASTM International), Anita te Riet (Bergenius Labadvies), Han te Vaanhold (international sales representative Seastar Chemicals Inc.).
Media-adviseur: Erik ten Haaf, +31 (0)297 223462, +31 (0)6 10031781 erik@maxusmedia.nl
Vormgeving: Marjan Hammink, marjan@maxusmedia.nl
Abonnementen: SP Abonneeservice, Postbus 105, NL-2400 AC Alphen aan den Rijn. Tel +31 (0)88 1102028, abo@labinsights.nl. Abonnement Nederland 1 jaar € 275,-, 2 jaar € 375,-. Opzeggingen dienen 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Vraag een proefnummer aan en/of neem een abonnement op de digitale editie en nieuwsbrief door u op www.labinsights.nl te registreren.
Druk: Veldhuis Media, Meppel
Uitgever: maXus media publishers, 1421 AC Uithoorn
© 2023 maXus media
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën, opname, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en/of de uitgever. ISSN: 2468-6417
Beheersing en borging productie functionele layers
5x het waarom van de 4-O-systematiek in het lab
De voordelen van analyse direct aan de productielijn
Omgaan met gevoelig materiaal als OLED’s vereist een geconditioneerde omgeving. Imec maakt daarom gebruik van glove boxen om ultrazuivere productie te beheersen en borgen.
‘De ultieme habitat voor onderzoek creëren’
In jouw gereedschapskist zitten allerhande instrumenten om knelpunten op te lossen in het laboratorium. Een must-have is de 4-O-systematiek. Een tool om problemen voorgoed te lijf te gaan.
Beursvoorbeschouwing Aperçu complet de Laborama
De noodzaak voor analyseren aan de productielijn ligt in de besparing op energie, kosten en materialen. Snelle en robuuste instrumenten checken de kwaliteit online. Maatwerk is hier het toverwoord.
Opslagkast gevaarlijke stoffen: aankoopchecklist
Toegevoegde waarde bieden voor de labbranche en innovatieve bedrijven, stelt Diko Strietman, Vice President van Baker performed by CleanAir. ‘We willen er de ultieme habitat voor creëren.’
Via de special in het hart van het blad blijft u op de hoogte van de laatste trends in de labmarkt en kunt u een eenvoudiger een selectie maken van te bezoeken events en exposanten.
Welke stappen moet je ondernemen bij de aanschaf van een geschikte en veilige opslag? Hoe houdt mijn laboratorium zich aan de geldende richtlijnen en zijn mijn veiligheidskasten conform de normeringen?
afbreken en verteren tot onder andere CO2. Goudriaan maakte hiervoor gebruik van speciaal geproduceerd plastic met koolstof-13 erin en nagemaakt zeewater in het laboratorium. Ze schat dat bacteriën ongeveer één procent van het gevoerde plastic per jaar kunnen afbreken tot CO2. Dit is de eerste keer dat dit op deze manier is aangetoond. Goudriaan benadrukt dat microbiële vertering geen oplossing biedt voor het enorme probleem van plasticvervuiling in de oceanen, maar kan wel een deel van de verklaring leveren voor het zogeheten ‘missende plastic’. Om te ontdekken of bacteriën ook in het wild plastic afbreken, is meer vervolgonderzoek nodig.
Hermelijn Smits, hoogleraar Immuunmodulatie door gastheercommensaal interacties aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), houdt binnenkort haar oratie waarin ze benadrukt dat micro-organismen niet allemaal slecht zijn en dat ze zelfs goed kunnen zijn voor ons immuunsysteem. Ze wijst erop dat we niet meer dezelfde prikkels krijgen als vroeger, omdat ons leven anders is ingericht. Dit heeft mogelijk te maken met het ontstaan van chronische ontstekingsziekten. Smits stelt de vraag of we ons immuunsysteem weer in de juiste richting kunnen duwen met adequate prikkels zodat we de vroegere weerbaarheid en veerkracht weer terugkrijgen.
De Nachtwacht van Rembrandt (geschilderd in 1642) bevat een loodverbinding die niet eerder is aangetroffen in historische schilderijen. Dat publiceerde een internationaal team van wetenschappers, waaronder wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Antwerpen. Het team ontdekte de ongewone chemische verbindingen met behulp van een door henzelf ontworpen X-stralen-scanner. Het ontdekte loodformiaat (een loodzout van mierenzuur ) is nog nooit eerder in een 17e-eeuws schilderij gevonden en werpt een nieuw licht op Rembrandts kennis van chemie en hoe hij zijn verf bereidde. De ontdekking is belangrijk voor de conservatie van het schilderij en biedt informatie over de chemische instabiliteit van historische verfpigmenten en het behoud van geschilderd erfgoed. De vondst is het resultaat van het onderzoek genaamd ‘Operatie Nachtwacht’, waarbij wetenschappers onderzochten hoe Rembrandts schildermaterialen zich chemisch gedragen. De ontdekking biedt ook nieuwe onderzoekspaden om de oorsprong van de loodformiaten te bestuderen.
Een onderzoek door promovenda Maaike Goudriaan van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) heeft aangetoond dat de bacterie Rhodococcus ruber plastic kan
Proof of the sum ontwerpt het nieuwe verzamelgebouw Impetus op Utrecht Science Park Bilthoven. Dit duurzame gebouw van ongeveer 14.000 m2 is bedoeld voor ondernemende bedrijven in de wereld van vaccinontwikkeling of daaraan gerelateerde activiteiten. Ongeveer 70% van de ruimte wordt toegewezen aan laboratoria. Het gebouw is zeer flexibel door de indeling, een hoge vloerbelastbaarheid en intelligente installaties. De verschillende verdiepingen omringen een groen, gemeenschappelijk atrium om een levendige sfeer te creëren en kennisdeling te stimuleren. Impetus wordt naar verwachting in 2025 opgeleverd en krijgt een BREEAM (Building Research Establishment Environmental Assessment Method)-Excellent certificaat de op een-na-hoogste score binnen deze categorie.
Brecon en Muller Afbouw Groep zijn op 1 februari 2023 gefuseerd onder de nieuwe naam SRBA Group. De afkorting van het nieuwe bedrijf staat voor Smart Reliable Building Achievements ofwel Slimme Betrouwbare Bouwprestaties. De nieuwe organisatie wil de omzet van 70 miljoen euro laten doorgroeien tot 100 miljoen euro in 2025. Met de bundeling van alle activiteiten in de SRBA Group ontstaat een bedrijf voor totaalconcepten voor kantoren, laboratoria en overige controlled environment faciliteiten. De missie van het nieuwe bedrijf is om vóór 2030 een voorbeeldbedrijf te zijn op Europees niveau met innovatieve producten, processen en diensten voor het ontwerpen, bouwen en onderhouden van duurzame en veilige voorzieningen om in te wonen of te werken.
Op 6 december 2022 is de nieuwe versie van de EN-ISO15189 gepubliceerd. De International Laboratory Accreditation (ILAC) is overeengekomen dat er een overgangsperiode van drie jaar zal zijn. Aan het einde van deze periode moeten aanbieders die wereldwijd zijn geaccrediteerd volgens EN-ISO 15189:2012 zijn beoordeeld en geaccrediteerd volgens de EN-ISO15189:2022. Dit houdt in dat alle bestaande accreditaties tegen de EN-ISO15189:2012 versie vóór 6 december 2025 omgezet moeten zijn naar de EN-ISO 15189:2022 versie.
Patiënten van wie de dosering van medicatie wordt afgestemd op hun DNA, hebben 30% minder last van ernstige bijwerkingen. Dat schrijft een team van internationale onderzoekers, onder leiding van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in The Lancet. Dit is de eerste studie wereldwijd die laat zien dat het voorschrijven van medicijnen op basis van het DNA-profiel van een patiënt in de praktijk werkt.
Sinds 10 jaar kunnen vrouwen met een verhoogd risico op borstkanker meedoen aan de zogenoemde TESTBREAST studie, opgezet door het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). Hierin wordt onderzocht of in het bloed van deze vrouwen eerder aanwijzingen van borstkanker gevonden worden dan met de gangbare screeningstechnieken, zoals mammografie. De eerste onderzoeksresultaten trokken internationale belangstelling. Op dit moment hebben de onderzoekers 6 eiwitten in het bloed gevonden die mogelijk wijzen op vroege ontwikkeling van borstkanker. Door eiwitniveaus op verschillende momenten te meten zijn er kleine veranderingen in deze niveaus per individu te identificeren die 1 tot 2 jaar voor de diagnose optraden en waarschijnlijk voorspellend zijn voor borstkanker. Deze specifieke eiwitten worden nu verder geëvalueerd en gevalideerd in een grotere groep deelnemers.
Beheersing en borging productie functionele layers
De gerenommeerde Belgische R&D-hub imec (Interuniversitair Micro Elektronica Centrum) gebruikt handschoenkasten om ultrazuivere productie van de elektrische en optische eigenschappen op functionele layers te beheersen en borgen. Voor het omgaan met gevoelig materiaal als organische elektronica, waaronder OLED’s, biedt een glove box een perfecte, geconditioneerde omgeving.
Binnen de laboratoria van imec is daarom het gebruik van glove boxen al vanaf het eerste uur een vaste waarde om op een veilige, verontreinigingsvrije en gecontroleerde manier te kunnen werken. Bart Aerts, Lab Manager en R&D Supervisor bij Interuniversitair Micro Elektronica Centrum oftewel imec in Leuven: “Wij werken met heel veel studenten uit allerlei culturen en achtergronden. Soms wordt er dan minder adequaat gereageerd
op situaties die wat complexer zijn. De veiligheid, betrouwbaarheid en gebruiksvriendelijkheid van die toestellen gaat dan echt tellen. De keuze van de juiste glove box is daarbij cruciaal, los van de total cost of ownership.”
Met de handschoenen die aan de buitenkant van de box zijn
bevestigd, kan de gebruiker veilig met de inhoud werken zonder direct contact te hebben met de gevaarlijke of kwetsbare stoffen. “Bij imec viel de keuze op de glove boxen van MBraun, geleverd door Salm en Kipp,” licht Aerts toe.
Naast het belang van veiligheid enerzijds, heeft imec andere redenen om glove boxen in te zetten. Anderzijds voorkomen de boxen bij het werken met kritische producten en precisieapparatuur dat er blootstelling aan lucht of andere materialen die
contaminatie kunnen veroorzaken plaatsvindt, en garanderen een absoluut luchttechnisch gecontroleerde omgeving. “Als lab-verantwoordelijke kijk ikzelf naar 10 laboratoria die nogal verschillen in toepassing: elektronische metingen, processing van coatings, maar ook deposities. Bovendien hebben we een directe link naar de cleanrooms,” aldus Aerts. “Ondertussen zijn we wel van micro naar nano gegaan, en binnenkort gaan we daarin weer een stap verder.” De glove boxen vervullen binnen de talloze imec-laboratoria daarin voortdurend een basisrol.
De afdeling van Aerts werkt met maar liefst acht glove boxen, waarvan de meeste zeer specifieke toepassingen hebben. “De meeste glove boxen werken onder beschermde, veelal stikstof-atmosfeer, volledig zonder water, of anderzijds juist wél met de mogelijkheid tot werken met water, of met organische solventen, maar ook onder bijvoorbeeld argon-atmosfeer.” De producent MBraun, uitvinder van de inert gas glove box, ontwerpt en bouwt sinds 1976 alles in eigen huis. Voor imec komt het vaak aan op customization voor de verschillende applicaties, zeker als het om de inbouw van bestaande instrumenten gaat.
Twee grote productieplants die 200- en 300 mm-chips vervaardigen zijn een belangrijk onderdeel van imec. “Topspelers in de markt die tools ontwikkelen om chips te maken (in Nederland bijvoorbeeld ASML) zijn constant bij ons aanwezig, om te ontwikkelen, te testen, te implementeren” vervolgt Aerts. Een voorbeeld van een praktische toepassing binnen de medische wereld is een neuroprobe, een implantaat dat rechtstreeks verbinding maakt met hersenen. Neuro-onderzoekers kunnen er de activiteit van individuele hersencellen en -circuits mee meten en registreren. Van contaminatie mag dan absoluut geen sprake zijn. Binnen productie-omgevingen wordt voor kwaliteitscontrole al uitgebreid gebruik gemaakt van dunne-film beeldsensoren.
‘ We hebben een directe link naar de cleanrooms’S Bart Aerts aan het werk in een van de glove boxen. T Een werkplek in een MB 200B-glove box.
“We zijn – in alle bescheidenheid – gegroeid naar het belangrijkste nano- en digitale onderzoekscentrum van de hele wereld. Onze samenwerking met meerdere universitaire centra over de grens, het openstaan voor andere inzichten en andere culturen, is dé manier geweest om te groeien.” Het totaal aantal medewerkers schat Aerts op 3.800 tot 4000, naast samenwerking in Gent, Antwerpen, Eindhoven, Singapore, Taiwan en de Verenigde Staten.
Het Interuniversitair Micro Elektronica Centrum oftewel imec, opgericht in 1984, is een wereldwijde R&D-hub en Vlaamse innovatiemotor die samenwerkt met bedrijven, overheden en universiteiten in de domeinen energie, gezondheid en biomedische wetenschappen, mobiliteit, industrie 4.0, agrofood, slimme steden en educatie. Het delen van kennis is een belangrijk aspect van imec, dat zich voornamelijk richt op de impact van nano- en
digitale technologie. Imec steunt startups door hen te begeleiden via programma's zoals imec.istart en imec.xpand.
“Waar we nu concreet mee bezig zijn is de selectie en investering in depositietoestellen die we voorheen buiten Europa moesten zoeken, maar nu van MBraun eveneens via Salm en Kipp leverbaar zijn. We hebben het dan over een vacuümbox, waarin metalen of andere producten worden opgebouwd die bijdragen tot de halfgeleiderindustrie. Iedereen kent ondertussen OLEDs, dat zijn organische producten die als halfgeleider licht gaan geven. Maar denk ook aan quantum dots of het veelbelovende perovskiet, dat met dunnefilm-technologie voor zonnepanelen wordt ingezet, binnen Solliance Solar Research. Dat is een samenwerkingsverband van het Nederlandse TNO, het Belgische imec en ECN. Deze materialen worden onder vacuüm op hun substraat gezet. Die depositietoestellen zetten we te zijner tijd uitsluitend in voor onderzoek.”
Depositietoestel voor PVD-coatingtoepassingen (foto: MBraun).
X Modulaire glove box met vaste flens-zijpanelen
X Gemakkelijk uit te breiden of te wijzigen met behoud van werkoppervlak
X Aanpasbare gasreinigingsunits
X Mogelijkheid om 2 glove boxen te koppelen, met of zonder sluis
X Ruime keuze aan sluizen
X Sensoren afgestemd op de toepassingen
X Doorvoeren voor koppeling van instrumenten
Bij PVD-coating (Physical Vapor Deposition), ofwel dunne-filmcoating, wordt een vast materiaal in een vacuüm verdampt en op een oppervlak afgezet. Het zijn niet alleen metalen lagen – de samengestelde materialen worden atoom voor atoom afgezet. Daardoor onstaat een dunne, verbonden metalen of metaal-keramische oppervlaktelaag die het uiterlijk, de duurzaamheid en/of de functie van het onderdeel of product verbetert. PVD-coatings kunnen worden gebruikt om de reflectie van de zonnepanelen te verminderen, wat de hoeveelheid opgevangen zonne-energie verhoogt. Ze kunnen ook de zonnepanelen beschermen tegen corrosie en schade door weersomstandigheden, wat hun levensduur verlengt.
In jouw gereedschapskist zitten allerhande instrumenten om knelpunten op te lossen in het laboratorium. Een must-have is de 4-O-systematiek, gebaseerd op de pijlers ‘Oorzaak’, ‘Omvang’, ‘Oplossing’ en ‘Operationaliteit’. Geen simpele hamer of kruiskop, maar een tool om problemen voorgoed te lijf te gaan.
1. Je voorkomt problemen in de toekomst
Steeds een brandje blussen als er een ontstaat kán, maar is vermoeiend. En een brand kan veel schade aanrichten. Dus waarom geen rookmelder ophangen? Dan kun jij ingrijpen voordat een vonkje een grote brand wordt. En je voorkomt brand in de toekomst. De 4-O-systematiek is jouw rookmelder in het laboratorium. Jouw tool om problemen te voorkomen. Je gaat op zoek naar de grondoorzaak van een probleem, analyseert het, vindt een oplossing en zorgt dat het nooit meer voorkomt.
2. Je vindt met de 4-O-systematiek ook andere problemen
Terwijl je jouw rookmelders ophangt, kom je een hoop andere ruimtes tegen die er ook wel eentje kunnen gebruiken. Omdat je zo grondig en diepgravend op zoek gaat naar de oorzaak van een probleem kom je vanzelf andere processen tegen waar een probleem of fout op de loer ligt. Die kun je dan ook meteen aanpakken. Twee, drie, misschien zelfs wel vier vliegen in één klap.
3. Uiteindelijk bespaar je tijd en geld
Ja, het kost natuurlijk een hoop tijd en moeite om écht voor een probleem te gaan zitten. Maar dat is een investering in de toekomst. Alle tijd die je nu steekt in het oplossen van de grondoorzaak van een probleem, bespaar je in de toekomst op het steeds weer opnieuw oplossen van dat probleem. Pure winst dus.
4. Je leert jezelf en je collega’s beter kennen
Om het probleem echt op te lossen stel je met je collega’s een verbeterteam samen. Daarvoor verzamel je verschillende typen mensen, bijvoorbeeld een practicus en een denker. Zo leer je meer over welke rol jij vervult in je team, en ook welke rollen je collega’s vervullen. Een stukje extra zelfkennis, altijd mooi meegenomen.
5. Je krijgt een breder perspectief
Je kunt één brandje blussen en de rest van de zaak in de hens laten staan. Liever kijk je verder dan dit ene brandje en kom je tot de grondoorzaak zodat de hele organisatie baat heeft bij de oplossing. Daarvoor heb je een breed perspectief en een open vizier nodig. De 7 M’s helpen je daarbij: mens, materiaal, machine, methode, monster, managementsysteem en milieu. Een aantal van deze M’en liggen altijd ten grondslag aan de oorzaak. Verbreed je blik en los echt doelgericht problemen op met de 4-O-systematiek.
Leer zelf de 4-O-systematiek toepassen en pak je probleem bij de bron aan met deze cursussen:
X Corrigeren met de 4-O-aanpak
X Corrigeren met de 4-O-aanpak voor medische laboratoria
X Corrigeren met de 4-O-aanpak voor inspectie-instellingen
Bespaar op energie en grondstoffen met snelle, robuuste at-line technieken
De noodzaak voor analyseren aan de productielijn in plaats van in het lab ligt in de besparing op energie, kosten en materialen. Snelle en robuuste instrumenten voor FT-NIR, diode-array-NIR, NMR, thermische en natchemische technieken checken de kwaliteit online. Maatwerk is hier het toverwoord, en daarmee de expertise van de leverancier om applicatiegericht te denken.
Hans van Eerden | Fotografie: Marco Vellinga
Werken met dit soort veelal non-destructieve technieken vraagt om klantspecifieke aanpassingen en uitgebreide applicatiesupport. Daaronder valt het maken van modellen die spectra vertalen naar analysewaarden, ofwel het maken van de vertaalslag van een vingerafdruk naar een getal. “We hebben veel databases
opgebouwd, met analyses van duizenden monsters, waaronder alle mogelijke zuivelproducten, compost en vetten en oliën”, verklaart directeur en application manager Jody Hoefs van Anaspec Solutions. “Daarmee kunnen we het model voor een specifieke analyse trainen. Klanten hebben daar meestal geen tijd voor en ook steeds minder ervaring mee. Vroeger leverden wij spectrometers, nu verkopen we oplossingen in de vorm van complete analyzers.”
De geleverde instrumenten zijn nauwkeurig, stelt Hoefs, omdat bijvoorbeeld de FT-NIR met een Michelson-interferometer werkt. Een solid-state-laser met levensduur meer dan twintig jaar bepaalt nauwkeurig de golflengte, vertelt hij. “Bovendien zijn er geen bewegende onderdelen, zoals de ‘slit’ bij een dispersieve techniek, en gaat de NIR-module circa tien jaar mee, waardoor er geen jaarlijks preventief onderhoud nodig is. Dat bespaart aanzienlijk op servicekosten en geeft meer bedrijfszekerheid.”
In sectoren als chemie, farma en food is, naast nauwkeurigheid, ook snelheid van meting belangrijk om snel te kunnen reageren als productparameters in het proces veranderen. Daarom wordt analyse steeds meer aan of in de productielijn (‘at line’ of inline) uitgevoerd, dankzij de introductie van robuuste inline-instrumentuitvoeringen. Een meetprobe hangt bijvoorbeeld in of boven de lijn, meetsignalen gaan via fibers naar een spectrometer en vandaar naar een computer en uiteindelijk via de netwerkbus naar een controlekamer. Soms is er een HMI aan de lijn als een operator ter plekke moet kunnen ingrijpen.
Buiten de nauwkeurigheid is gebruiksvriendelijkheid belangrijk. Zo zijn er handheld uitvoeringen voor flexibele inzet in de fabriek of daarbuiten, bijvoorbeeld in het veld. Denk aan analyse van biomassa zoals gras of slib, of van uiteenlopende soorten plastic bij inzameling en recycling. Voor de voedings- en zuivelindustrie zijn er instrumenten met speciaal ontwikkelde accessoires voor het analyseren op verschillende soorten monstermatrices. Voorbeelden zijn een onder een hoek roterende pot voor heterogene monsters of specifieke accessoires voor de bemonstering van melk, melkpoeder en kaas die in seconden zijn uit te wisselen;
Real-time monitoring is voorlopig additioneel voor kwaliteitsbewaking, het lab blijft nog onmisbaar om analyseresultaten steekproefsgewijs te bevestigen. Kostenbesparing op grondstoffen en energie is veruit de belangrijkste drijfveer voor analyse aan de lijn, aldus Hoefs, en niet zozeer bezuiniging op labpersoneel. Het maakt het bijvoorbeeld aantrekkelijk om goedkopere grondstoffen toe te passen binnen de kwaliteitsspecificaties of biedt mogelijkheden het proces sneller te stoppen, als gewenste parameterwaardes zijn bereikt, zoals bij drogen om een bepaald vochtgehalte te realiseren. “Dan kun je energie besparen.” Of het toevoegen van water in plaats van vet bij de boterproductie. “Een ton vet is tegenwoordig ongeveer 6.000 keer zo duur als een kuub water. Als je kunt voorkomen dat het vetgehalte te hoog wordt, bespaar je kosten.”
Wie meer over deze technieken en de toepassingen te weten wil komen, bezoekt Anaspec Solutions tijdens Laborama Expo 2023, waar de leverancier zijn portfolio presenteert voor inline en lab. Bij de oprichting in 2004 was de expertise vooral gestoeld op toepassingen van FT-NIR van ABB, nu bijna 20 jaar later is die verbreed naar merken zoals Zeiss, Q-Interline, Magritek, Specfit, Linseis en Behr. Inmiddels is er praktijkkennis in huis over analysetechnieken als NIR, thermische analyses, NMR en natchemische technieken, met NIR als hoofdspecialisme.
dit voorkomt dat het complete instrument in meervoud nodig is. Bijkomend voordeel is dat bij de melkanalyse disposable monsterhouders kunnen worden gebruikt, wat vervuiling van doorstroomcellen voorkomt, zonder de noodzaak van reiniging en herkalibratie.
Beperking van FT-NIR aan de lijn is dat meting binnen een centimeter direct op het product, bijvoorbeeld achter een venster, moet plaatsvinden. Soms is dat niet mogelijk, zoals bij friet- of chipsproductie, en dan kan de probe bij ‘close contact’ kapotgaan of versmeren. Dan is diode-array-NIR een veilig alternatief, met een bereik van zo’n 60 centimeter. In één keer valt dan via een prisma of grating “een regenboog aan golflengtes” op een rij detectoren, zoals Hoefs het omschrijft. “Dat maakt de meting heel snel, tot 500 scans per seconde.”
‘ NIR-module gaat circa tien jaar mee, waardoor er geen jaarlijks preventief onderhoud nodig is’De Corona Process analyzer van Zeiss voor Diode Array NIR-analyse.
‘De ultieme habitat voor onderzoek creëren’Diko Strietman, Vice President Baker performed by CleanAir Diko Strietman, Vice President Baker performed by CleanAir.
Toegevoegde waarde bieden voor de laboratoriumbranche en de bedrijven die voor innovatie gaan, stelt Diko Strietman, Vice President van Baker performed by CleanAir. ‘We willen niet alleen een veilige werkplek maar ook de ultieme habitat voor onderzoek creëren.’
‘The next chapter is about to begin...’ Deze tekst stond al weken op de websites van de drie firma’s. De spanning is er nu af. Tijdens de WoTS werd de sluier gelicht. Een nieuwe branding met een nieuwe huisstijl moeten CleanAir by Baker, Baker Ruskinn en moederbedrijf Bakerco in de VS als één onderneming positioneren. “In onze R&D werken we al langer samen met onze Amerikaanse collega's”, vertelt Diko Strietman. “De Amerikanen kunnen snel schakelen, hebben een jarenlange expertise opgebouwd en zijn zeer creatief. Samen met onze Europese productiemethoden is dat een garantie voor hoge kwaliteit. Met de bundeling van beide culturen kunnen we innovatie een verdere impuls geven.”
Op Strietmans visitekaartje staat ‘Vice President & Commercial Director’. Daarnaast is hij mede verantwoordelijk voor het management van de twee Europese fabrieken in Utrecht en Bridgend in Groot-Brittannië. Vanaf 2023 staat er voortaan ‘Baker performed by CleanAir en ‘...by Ruskinn’ op de huisstijl van beide
Strietman laat binnenin een manshoge flowkast in aanbouw de kern van de technologie van het bedrijf zien. Het volledige plafond van de kast is voorzien van HEPA-filters (High Efficiency Particulate Air-filter), de luchtzuiveringstechniek met gevouwen glasvezeldoeken met koolstof binnenin, die al in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd toegepast door oprichter Art Baker. Doel was een steriele ruimte te bouwen voor de gyroscoop in de eerste raketten van de ontluikende Amerikaanse ruimtevaart. De HEPA-filters zuiveren de luchtstroom in een neerwaartse richting. Zeventig procent van de gefilterde lucht wordt binnen de constructie gerecirculeerd, de rest naar buiten afgevoerd. “Het werkstation is van binnen volledig steriel. Bacteriën en virussen worden tot op een half ppm afgevangen”, legt Strietman uit. In de testruimte in de volgende hal staat een veiligheidswerkbank waarin in de achterwand een beeldscherm is verwerkt. De medewerker kan zo de receptuur van het medicijn direct vol-
firma’s. Hij geeft een rondleiding door de fabriek in Utrecht, waar internationaal gecertificeerde microbiologische veiligheidswerkbanken en laminaire flowkasten worden geproduceerd. De bedrijfsvloer staat vol met verschillende typen werkbanken. Een groot aantal is ingepakt in plastic en gereed om naar de klant af te reizen.
Tijdens de coronacrisis ervoer het bedrijf zijn maatschappelijke meerwaarde. Alle medewerkers draaiden overuren om ziekenhuizen te voorzien van microbiologische veiligheidswerkbanken voor onderzoek naar het virus en het testen van materialen van patiënten. Normaliter geldt een levertijd van enkele weken voor de in eigen land geproduceerde werkbanken, maar in die hectische eerste maanden werden ze speciaal op voorraad gebouwd om binnen een dag ter plaatse inzetbaar te zijn. “De drive die we toen gekregen hebben, heeft ons niet meer verlaten”, zegt Strietman.
gen, en hoeft niet telkens opzij of naar een beeldscherm achter hem te kijken. In een ander deel van de fabriek wordt gewerkt aan een metersbrede veiligheidswerkbank voor een klant in de farmaceutische industrie, bedoeld voor het huisvesten van productierobots. “We werken samen met robotfabrikanten om aan de strenge GMP-normen van de farmaceutische industrie te voldoen. Deze unit is volledig op maat gemaakt. Er is onze branche veel keus, van eenvoudige en scherp geprijsde producten tot op maat gemaakte kwaliteitsoplossingen. Wij willen ons onderscheiden met innovatieve R&D. Natuurlijk zijn ook wij een commercieel bedrijf, maar onze inzet is de wetenschap te faciliteren. Ik ben ervan overtuigd dat je zo uiteindelijk aan het langste eind trekt.”
‘ Met onze werkstations kunnen
’
‘Onze inzet is de wetenschap te faciliteren’Auteur: Pieter van den Brand | Fotografie: Marco Vellinga
Om innovatie handen en voeten te geven, kiest het bedrijf er nadrukkelijk voor zelf wetenschappers in dienst te nemen. Een van hen is medisch onderzoeker dr. Krista Rantanen. De Finse is een van de drijvende krachten achter HypoxEU, een internationaal forum voor vooraanstaande en invloedrijke wetenschappers, onder wie Nobelprijswinnaar Sir Peter Ratcliffe, en jonge veelbelovende onderzoekers die elkaar treffen op bijeenkomsten rond cel- en weefselonderzoek. Van de kennis die dit oplevert, heeft Baker al de vruchten kunnen plukken bij de doorontwikkeling van zuurstof-gecontroleerde werkstations. “De wetenschap is druk met de ontwikkeling naar tailormade medicine”, licht Strietman toe. “Zoiets vergt onderzoek bij individuele patiënten, tot op celniveau. De cellen worden uit het lichaam van de patiënt gehaald. Om onderzoek te kunnen doen, is het essentieel dat de cel in hetzelfde klimaat kan voortleven. Zuurstof, CO2, temperatuur en vochtigheid zijn belangrijke parameters. We krijgen de wetenschappelijke kennis aangereikt over hoe cellen zich gedragen en zich op al deze aspecten aan kunnen passen. Met onze werkstations kunnen we de ultieme habitat voor cel- en weefselkweekonderzoek nabootsen. We vliegen deze tak van biologisch-medisch onderzoek niet alleen vanuit een commerciële insteek aan. We willen begrijpen wat er gebeurt en wat er nodig is voor het onderzoek. De wetenschappers zijn leading. Uiteindelijk komen wetenschap en technologie samen om innovatieve oplossingen voor deze vraagstukken te faciliteren.”
We verwelkomen u graag op LABORAMA op 16 en 17 maart 2023. Een nieuwe editie betekent ook een nieuw Paleis. De beurs gaat dit jaar door in Paleis 3 van Brussels Expo. LABORAMA 2023 is een tweedaagse vakbeurs voor laboratoriumprofessionals, waar exposanten en bezoekers uitstekend kunnen netwerken. Om u zo volledig mogelijk te informeren werken wij samen met onze geprivilegieerde mediapartner LABinsights en brengen wij samen een ‘LABORAMA 2023 Special’ uit.
Het magazine dat voor u ligt, heeft een eigen katern, volledig gewijd aan de vakbeurs en laat ons toe u te informeren over wat u mag verwachten van de beurs, zowel qua exposanten als qua content die de vakbeurs u biedt. In het hart van het magazine treft u de plattegrond aan met alle exposanten en de speciale ruimtes zoals de Patio en de Conference Room. Zo wordt u direct wegwijs gemaakt.
LABORAMA biedt een brede blik op de labowereld. Wat kunt u zoal aantreffen? Laboratoriummateriaal, analytische instrumentatie, biotechnologie en life-science, proces, online en at-line instrumentatie, optische instrumenten, diagnostica, klinische biologie, laboratoriummeubilair, labo automatisering, dienstverlening voor de laboratoriumpraktijk, consumables, veiligheid, kalibratie, materiaalstudies, software (LIMS & datamanagement), glaswerk en chemicaliën, enzovoort. Een volledige lijst van exposanten vindt u terug op www.expo.laborama.be
Om het succesverhaal van vorig jaar verder te zetten, vindt het tweedaags congress The Laborama Community: Scientific Sessions dit jaar opnieuw plaats. Samen met het wetenschappelijk comité o.l.v. Guy Dhondt stelden we een interessant programma samen. Drie thema’s staan dit jaar centraal: life science, chemie en digitalisatie. De sprekers komen van verschillende organisaties waaronder VUB, UZA, RIC, Microtechnix, Toolsquare, Radius en UGent.
Het volledige overzicht van alle lezingen kan u terugvinden op www.expo.laborama.be
Les 16 et 17 mars, nous avons le plaisir de vous accueillir à LABORAMA 2023. Une nouvelle édition signifie cette année également un nouveau Palais. Le salon aura lieu dans le Palais 3 de Brussels Expo. LABORAMA 2023 est un salon sur deux jours, dédié aux professionnels du laboratoire, qui offre une excellente plateforme de networking aux exposants et visiteurs. Pour vous informer au mieux de cet évènement, nous nous sommes associés à notre partenaire média LABinsights pour publier un numéro spécial « LABORAMA 2023 ».
Le magazine que vous tenez en mains à un cahier spécifique, entièrement consacré au salon professionnel, et nous permet de vous informer sur ce que vous pouvez en attendre, tant au sujet des exposants qu’au niveau du contenu de l’évènement. Au cœur du magazine, vous trouverez un plan reprenant tous les exposants et les espaces spéciaux tel que la salle de conférences et le Patio. Vous pourrez ainsi vous orienter facilement.
LABORAMA offre un vaste panorama du monde du laboratoire. Vous trouverez entre autres : matériel de laboratoire, appareils analytiques, biotechnologie et sciences de la vie, processus, appareils onlines et « at-line », instruments optiques, solutions de diagnostic, biologie clinique, mobilier de laboratoire, automatisation du laboratoire, services de laboratoire, fournitures, sécurité, calibrage, études de matériel, logiciels (LIMS & gestion de données), verrerie, produits chimiques, etc. Vous trouverez la liste complète des exposants sur www.expo.laborama.be
Pour poursuivre le succès de l’année dernière, le congrès de deux jours « The Laborama Community : Scientific Sessions » aura à nouveau lieu cette année. Le programme de cette édition fut rédigé en collaboration avec le comité scientifique, dirigé par Guy Dhondt, et présentera 3 thèmes phares : les sciences de la vie, la chimie et la digitalisation comme défi pour les entreprises. Les intervenants du congrès nous viennent de différentes organisations : l’ULB, l’Université d’Anvers, Radius, Toolsquare, l’Université de Gand, RIC et Microtechnix.
Vous trouverez l’aperçu complet des conférences sur www.expo.laborama.be
Kris Vermoesen
LABORAMA 2023 vindt plaats op donderdag 16 en vrijdag 17 maart. Het evenement gaat door in Paleis 3 van Brussels Expo. De expositiehallen van Brussel vormen het belangrijkste evenementencomplex in het Brussels gewest, waar veel grote nationale en internationale beurzen en evenementen georganiseerd worden.
Brussels Expo is gemakkelijk te bereiken vanaf de Brusselse Ring en met het openbaar vervoer. De infrastructuur van de Tentoonstellingspaleizen is een erfenis van de wereldtentoonstellingen in Brussel van 1935 en 1958. Begin januari hadden zich al 100 exposanten ingeschreven. De beursvloer is zo goed als volledig volgeboekt. Naast een groot aantal vertrouwde lableveranciers hebben ook heel wat nieuwe bedrijven getekend voor deelname aan LABORAMA. De beurs vindt plaats in Paleis 3.
De organisatie rekent weer op rond de 2.000 bezoekers. Wie de files voor wil zijn, kan vanaf 8:30 terecht in het Early Bird Café
voor een koffie met croissant. De beursvloer zelf gaat net als in 2022 om 9:30 open. De beurs sluit donderdag om 16:30 en vrijdag om 16:00.
Bezoekers kunnen parkeren op Parking T vooraan de beurshallen of op Parking C waar een gratis shuttle hen tot aan de voordeur van Paleis 3 brengt.
Toegang met het openbaar vervoer is heel vlot in Brussels Expo. De Paleizen zijn zowel bereikbaar met metro, tram en bus. De toegang tot het Paleis is aan de Keizerin Charlottelaan. Wie met het openbaar vervoer komt, loopt dus zo de hallen in.
LABORAMA 2023 aura lieu les jeudi 16 et vendredi 17 mars. L’évènement se déroula dans le Palais 3 de Brussels Expo, situé dans la capitale belge, Bruxelles. Brussels Expo est le complexe événementiel le plus important de la Région de Bruxelles-Capitale.
Ses halls d’exposition accueillent de nombreux salons et évènements de grande envergure, tant nationaux qu’internationaux.
Brussels Expo est facilement accessible depuis le Ring de Bruxelles et via les transports en commun. L’infrastructure des Palais d’exposition est un héritage des expositions universelles de Bruxelles en 1935 et 1958. Début mars, LABORAMA comptait déjà 100 exposants inscrits. Il ne reste donc pratiquement plus de places au salon. Outre un grand nombre de fournisseurs de laboratoires habituels, de nombreuses nouvelles entreprises ont également signé pour participer à LABORAMA. Le salon prendra ses quartiers au Palais 3.
Cette année encore, l’organisation compte accueillir quelque 2 000 visiteurs. Celles et ceux qui veulent éviter les embouteillages,
pourront se retrouver dès 8h30 au Early Bird Café pour un café accompagné d’un croissant. Le salon lui-même ouvrira ses portes à 9h30, comme en 2022. Il fermera le jeudi à 16h30 et le vendredi à 16h. Les visiteurs pourront garer leur véhicule au Parking T du côté Atomium ou sur le parking C d’où une navette vous emmènera à l’entrée du Palais. La première navette à partir du Parking C démarre à 8h30. La dernière quitte le Palais 1 à 16h40. Brussels Expo est très facilement accessible en transports en commun, que ce soit en métro, tram ou bus. L’accès au Palais se fait par l’Avenue Impératrice Charlotte.
Data: 16 en 17 maart 2023
Locatie: Brussels Expo, Brussel, Paleis 3
Parking bezoekers: Parking C + shuttle naar Paleis 3
Openbaar vervoer: Ingang Paleis 3 (Gate A, kant Atomium)
Openingstijden: donderdag 9:30 – 16:30 uur
vrijdag 9:30 - 16:00 uur
Beursorganisator: Laborama vzw
Info en voorregistratie: expo.laborama.be
Shuttledienst: Er wordt voor de bezoekers een shuttledienst georganiseerd tussen Parking C (gelegen aan afrit 7a van de Ring rond Brussel) en de ingang van Paleis 3. De eerste shuttle vertrekt om 8:35 op Parking C. De laatste shuttle naar de parking vertrekt op donderdag om 16:50, op vrijdag om 16:20.
Deze shuttledienst is voor iedereen die parking C gebruikt. De beurs is niet toegankelijk via de loopbrug en de Astrid hall.
Internationale spelers en leveranciers van high-end systemen als Agilent Technologies, Anton Paar, Büchi, Gilson International, Hamilton, JEOL, Metrohm, Malvern Panalytical, Sartorius, Shimadzu, Skalar Analytique, Thermo Fisher Scientific en Waters zijn weer van de partij. Verder telt de beurs een groot aantal specialisten en totaalleveranciers. Denk hierbij aan Analis, Anaspec, Elscolab, Merck en Avantor. Voor labinrichting en veilig werken kan de bezoeker onder meer bij Denios, Köttermann, en Potteau Labo terecht. Voor LIMS-systemen bij Labware en XiTechniX.
Laborama is een compacte beurs. Dat maakt een bezoek efficient. Loopafstanden zijn ook in Paleis 3 van Brussels Expo kort en stands overzichtelijk ingedeeld. Wie zich goed voorbereidt, kan de belangrijkste stands in een dagdeel bezoeken. Op de website expo.laborama.be vindt u makkelijk alle info terug over de exposanten, de merken die zij vertegenwoordigen en de diensten die zij aanbieden. Hier staat alles wat u moet weten voor een geslaagd beursbezoek.
LABORAMA biedt voor elk wat wils. Veel bezoekers zijn afkomstig uit de overheidssector, de privé- en de dienstensector. Ongeveer de helft werkt in productielaboratoria, kwaliteitscontrole, R&D- en overheidslabs. Belangrijkste sectoren zijn chemie, life sciences en farmacie. De beurs trekt alle leeftijden aan. Vorig jaar was ongeveer een op drie 35 jaar of jonger.
Cette année, les visiteurs retrouveront de nombreux acteurs et fournisseurs internationaux de systèmes de pointe tels que Agilent Technologies, Anton Paar, Büchi, Gilson International, Hamilton, JEOL, Metrohm, Malvern Panalytical, Sartorius, Shimadzu, Skalar Analytique, Thermo Fisher Scientific et Waters. Le salon accueillera en outre un grand nombre de spécialistes et fournisseurs généraux, comme Analis, Anaspec, Elscolab et Merck. Le visiteur intéressé par l’aménagement du laboratoire et la sécurité au travail pourra se rendre sur les stands de Denios, Köttermann ou encore Potteau Labo. Il privilégiera Labware et XiTechniX pour les systèmes LIMS.
Grâce à son format compact, LABORAMA garantit une visite efficace. Le Palais 3 de Brussels Expo propose des stands aménagés de façon claire, situés à brève distance les uns des autres. Une visite correctement préparée permet de découvrir les principaux stands en une journée. Sur le site web expo.laborama. be, vous trouverez facilement toutes les informations nécessaires sur les exposants, les marques qu’ils représentent et les services qu’ils proposent. Bref, tout ce qu’il faut savoir pour une visite réussie du salon !
LABORAMA répond à toutes les attentes. De nombreux visiteurs proviennent du secteur public, d’autres sont issus du secteur privé et des services. Près de la moitié travaille dans des laboratoires de production, le contrôle qualité, la R&D et dans des laboratoires publics. Les principaux secteurs représentés sont
Dates : 16 et 17 mars 2023
Lieu : Palais 3, Brussels Expo, Bruxelles
Parking visiteurs : Parking C + navette vers Palais 3
Transports en commun : Entrée Palais 3 (côté Atomium)
Heures d’ouverture : jeudi 9 h 30 - 16 h 30
vendredi 9 h 30 - 16 h
Organisateur du salon : Laborama vzw
Informations / pré-enregistrement : expo.laborama.be
Service de navette : Service de navette : les visiteurs bénéficieront d’un service de navette entre le parking C (situé à la sortie 7a du Ring de Bruxelles) et l’entrée du Palais 1. La première navette part à 8 h 35 du parking C. La dernière navette retourne au parking à 16 h 50 le jeudi et à 16 h 20 le vendredi. Ce service de navette est ouvert à toute personne qui utilise le parking C. Le salon n’est pas accessible par la passerelle et le hall Astrid.
ceux de la chimie, des sciences de la vie et de la pharmacie. Le salon attire des visiteurs de tous âges. L’année dernière, près d’un visiteur sur trois était âgé de 35 ans ou moins.
In 2023 focust het congresprogramma op inhoudelijk sterke lezingen. Geïnteresseerde bezoekers kunnen terecht in de Conference Room achteraan in het Paleis. Een lezing bijwonen is gratis. Inschrijven kan via het online registratieformulier voor bezoekers op de LABORAMA-website. Meer over het complete programma is te vinden op pagina 35 van dit beursmagazine.
Hoewel analytische chemie het sterkst vertegenwoordigd is, omvat het expositieaanbod het complete spectrum van (petro) chemie, milieu, agrovoeding, biotechnologie, farmacie, cosmetica, automatisering en onderwijs.
In het restaurant en uiteraard ook bij de barista wordt opnieuw met thema’s gewerkt. Alle cateringpunten zullen de volledige beursdag geopend zijn. In het restaurant vooraan in de beurshal,
kunt u terecht voor een snelle hap (koude of warme schotel). Voor een kopje koffie en dessertje bent u op de Plaza aan het juiste adres.
Uit de jaarlijkse bezoekersenquête blijkt dat de meeste bezoekers een halve dag uittrekken voor de beurs. De meerderheid van de ondervraagden in 2022 geeft aan LABORAMA te bezoeken om zich te oriënteren op nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied. Veel laboratoria sturen hun medewerkers naar de beurs met een lijst aan af te werken punten en doelstellingen. 95% van de bezoekers gaf aan dat ze deze doelstellingen tijdens hun bezoek ook konden realiseren. Verder gaf bijna de helft van de bezoekers aan bezig te zijn met een specifiek project! Eén op de drie geeft aan dat hierbij het aankopen van materiaal is betrokken. Ruim de helft van de bezoekers is eind- of medebeslisser bij investeringen, zo blijkt uit de statistieken. Een kwart noemde zich de aankoper. Negen van de tien bezoekers gaven aan dat ze hun beursdoelstellingen hadden gerealiseerd. De overgrote meerderheid noemde de kwaliteit van de beurs ‘goed’. Meer dan 60% dacht aan een terugkeer.
Voor het eerst organiseerde LABORAMA ook de Scientific Sessions tijdens de beurs. Bijna 15% van de bezoekers woonde minstens 1 sessie bij. De sessies werden als een aangename extra ervaren en ook de kwaliteit van de sprekers werd als goed beoordeeld.
Bien que la chimie analytique soit le domaine le plus représenté, l’offre couvre tout l’éventail de la (pétro-) chimie à l’enseignement, en passant par l’environnement, l’agroalimentaire, la biotechnologie, la pharmacie, les cosmétiques et l’automatisation.
Le restaurant et le barista travailleront à nouveau par thèmes. Les points de restauration seront ouverts pendant toute la durée du salon. Pour un petit casse-croute (plat chaud ou froid) rendez-vous dans le restaurant à l’avant du Palais. Pour un café avec dessert, dirigez-vous vers la Plaza.
L’enquête annuelle menée auprès des visiteurs révèle que la plupart d’entre eux consacrent une demi-journée au salon. La majorité des répondants en 2022 affirment visiter LABORAMA pour mieux s’orienter dans les nouveaux développements du secteur. En revanche, il n’est plus d’actualité de visiter le salon sans objectifs. En effet, de nombreux laboratoires y envoient leurs collaborateurs avec une liste de points et de cibles à atteindre. 95 % des visiteurs ont déclaré avoir pu atteindre ces objectifs au cours de leur visite. La moitié des visiteurs indiquaient qu’ils travaillaient sur un projet spécifique ! Un sur trois signalait que l’achat de matériel s’inscrivait dans ce cadre. Il ressort des statistiques que plus de la moitié des visiteurs sont codécideurs ou
En 2023, le programme des conférences sera axé sur le contenu qualitatif des conférences. Les visiteurs intéressés peuvent se rendre dans la salle de conférence située à l’arrière du Palais 3. La participation à une conférence est gratuite. S’inscrire pour le congrès est possible via le formulaire d’enregistrement en ligne sur le site web de LABORAMA. Vous trouverez plus d’informations sur le programme complet en page 35 de ce magazine consacré au salon.
décideurs finaux en matière d’investissements. Un quart s’est présenté en tant qu’acheteur. Neuf visiteurs sur dix ont déclaré avoir concrétisé leurs objectifs relatifs au salon. La très grande majorité a jugé que le salon était de « bonne » qualité. Plus de 60% envisageait de revenir. Pour la première fois, LABORAMA a également organisé les Scientific Sessions pendant le salon. Près de 15% des visiteurs ont assisté à au moins 1 session. Les sessions ont été perçues comme une agréable expérience et la qualité des intervenants a également été évaluée comme bonne.
Na het succesverhaal van vorig jaar, vindt het congres The Laborama Community: Scientific Sessions opnieuw plaats. Samen met het wetenschappelijk comité onder leiding van Guy Dhondt hebben we weer een interessant programma samengesteld. Drie thema’s staan centraal: Life science, chemie en digitalisering als uitdaging voor bedrijven in de toekomst.
Après le succès de l’année dernière, le congrès The Laborama Community : Scientific Sessions a de nouveau lieu. En collaboration avec le comité scientifique dirigé par Guy Dhondt, nous avons à nouveau élaboré un programme intéressant. Trois thèmes seront à l ’honneur : Les sciences de la vie, la chimie et la digitalisation comme défis pour les entreprises à l’avenir.
Conference room
10:3011:30
Conference room
11:3012:30
Non-conventional microbial cell factories as key elements in the transition towards a sustainable biobased industry
Prof. Dr. ir. Eveline Peeters - VUB (Vrije Universiteit Brussel)
Micro-algae and insects as raw materials
Dr. Sabine Van Miert - Radius
RNA-engineered patient-derived therapeutic dendritic cell vaccination explained
13:3014:15
Prof. Eva Lion - Universiteit Antwerpen
Moving toward a body’s own vaccine against cancer
10:3011:00
Leveraging Human-Machine interactions to optimize laboratory operations
David Truyens - Toolsquare
The war for talent (and how technology is both a cause and a solution)
11:0011:45
Stijn Baert - University of Ghent
11:4512:30
Automation of a visual inspection process with Artificial Intelligence where all other approaches failed
Wouter Christiaens - Microtechnix
14:1515:15
Prof. Dr. Ir. Damya Laoui - VIB Lab of dendritic cell biology and cancer immunotherapy/ VUB lab of cellular and molecular immunology
13:3014:15
Op donderdagochtend wordt er dieper ingegaan op bioraffinage en hernieuwbare energie. In de namiddag ligt de nadruk op kankertherapie. Op vrijdag komt eerst het thema digitalisatie aanbod. De namiddagsessies worden gewijd aan PFAS.
De conference room achteraan in het Paleis wordt uitgerust met hoofdtelefoons waardoor bezoekers die een lezing bijwonen deze optimaal kunnen volgen zonder grote afleidingen. De professionele sprekers en het gevarieerde aanbod maken de vakbeurs compleet.
14:1515:15
High Volume Sampling and Determination of Volatile PFAS Compounds in Air Using Thermal Desorption and GC MS/MS
Christophe Devos - RIC
Ecological Exposure and Effects of PFAS
Dr. Thimo Groffen - UA Wilrijk
Le jeudi matin, la bioraffinerie et les énergies renouvelables feront l'objet d'une discussion approfondie. L'après-midi, l'accent est mis sur la thérapie du cancer. Vendredi, le thème de la numérisation sera abordé en premier lieu. Les sessions de l'après-midi seront consacrées aux PFAS.
La salle de conférence située à l’arrière du Palais 3 sera équipée avec des écouteurs afin que les visiteurs qui participent à des conférences puissent les suivre de manière optimale sans distractions. Les orateurs et les contenus variés viennent compléter l’expérience.
La participation au congrès est gratuit, mais s’enregistrer est nécessaire.
Deelname aan het congres is gratis, maar registratie is nodig.
Zo’n honderd exposanten tonen tijdens LABORAMA 2023 nieuwe ontwikkelingen in instrumentarium, apparatuur, applicaties, automatisering, software en dienstverlening. LABinsights presenteert een selectie van de noviteiten en productverbeteringen die op 16 en 17 maart in Paleis 3 van Brussels Expo te zien zullen zijn.
Redactie LABinsights | Fotografie: FOODnote
The production of working and calibration standards is a time-consuming and precise activity that demands a lot from the analyst. It often takes days to produce a working standard. The requirements for the documentation of the working steps and the data management of the substances are high. The Chronect Workstation MultiMix enables the fully automated production of standards and mixes, and uses software developed for these needs. At the heart of the system is a substance catalog management system that ensures the integrity of the data through clear and complete documentation. A password-secured SQL database supports the user with the administration and maintenance of all important data. Each substance is assigned a reference. This consists of information such as CAS name, supplier, price, opening date, expiration date or weight. In combination with suitable hardware modules such as refrigerated drawers, bar code readers, vortex mixers and pipette tools, standards can be
Un certain nombre d’exposants présenteront sur le salon leurs nouveautés en matière d’instrumentation, d’équipements, d’applications, d’automatisation, de logiciels et de services. LABinsights présente une sélection de nouveautés et d’améliorations de produits qui seront exposées les 16 et 17 mars dans le Palais 3 de Brussels Expo.
produced completely automatically in any laboratory. Even for pesticide analysis, the criteria according to SANTE 12682/2019 are fulfilled without exception with the Chronect Workstation MultiMix.
Meer informatie op: www.axelsemrau.cde
Bezoek Axel Semrau, standnr.: D29
De Labcon-serie van MetalFree-buizen breidt uit met de toevoeging van de 1,5 ml microcentrifugebuis. Alle 3 maten (1,5, 15 en 50 ml) zijn getest en gecertificeerd voor 21 veelvoorkomende metalen en elementen tot 1 ppb voor de meest veeleisende elementaire toepassingen. Deze zijn ideaal voor sporenanalyse van metalen in water, bodem, voedsel, vooral bij gebruik van ICP-MS. Voor meer informatie of om een gratis monster aan te vragen, neem contact met ons op.
Meer informatie op: www.labcon.com, bezoek Labcon, standnr: C21
Labolutions is gespecialiseerd in projectinrichting en projectmanagement van laboratoria en werkt intensief samen met Europese producenten van innovatieve en hoogwaardige labproducten. Labolutions streeft naar modulaire, duurzame en veilige laboratoriuminrichting die voldoet aan de hoogste standaarden.
Met het zusterbedrijf Labs31 ontwerpen ze laboratoria middels BIM REVIT, waarbij ook labapparatuur en -installaties worden meegenomen. Dankzij de samenwerking met n-SAFE biedt Labolutions complete en hoogwaardige oplossingen voor laminaire flowkasten en microbiologische veiligheidswerkbanken.
LabInterior brengt een uitgebreid assortiment aan kwalitatief hoogwaardige zuurkasten, laboratoriumtafels en opslag- en afvalmanagementkasten en verzorgt complete laboratoriuminrichtingen, van ontwerp tot oplevering.
Met Pregl Digital biedt Labolutions een innovatieve oplossing voor het beheer van chemicaliën, bioregents, verbruiksartikelen en apparatuur, waardoor efficiëntie, productiviteit en kosteneffectiviteit worden verhoogd. Dankzij deze innovatieve oplossing wordt een laboratorium omgevormd tot een slimme en intelligente inrichting. Tijdens de Laborama wordt er live op de stand van Labolutions (B15) een demonstratie gegeven van de integratie van Pregl Digital in een labontwerp.
Meer informatie op: www.labolutions.com
Bezoek Labolutions, standnr: B15
iVention heeft het gerenoveerde kantoor in Ahmedabad afgelopen februari in gebruik genomen. Het biedt een betere werkomgeving voor de medewerkers en is strak vormgegeven met levendige kleuren en comfortabele werkruimtes. Het nieuwe kantoor beschikt ook over een grote vergaderruimte en een open werkruimte om het groeiende team te huisvesten. De renovatie maakt deel uit van iVentions strategie om haar medewerkers een werkruimte te bieden die samenwerking, innovatie en groei bevordert. Met de toenemende vraag naar lab informatica-oplossingen op de Indiase markt heeft iVentions ook haar personeelsbestand uitgebreid en is van plan ook de komende maanden nieuwe werknemers aan te nemen. Deze stap komt op een moment dat iVention een snelle groei doormaakt. Het bedrijf is in de afgelopen jaren bijna verdubbeld in omvang en vertoont geen tekenen van vertraging. Eerder nam iVention in augustus 2022 een kantoor in Hyderabad in gebruik.
Meer informatie: www.ivention.nl, bezoek iVention, standnr: C35
Wie af wil van het handmatig afwegen van flux en zorgvuldiger te werk wil gaan, kan bij XRF Scientific terecht voor geautomatiseerde weegoplossingen. Getoond worden weeginstrumenten om sneller te kunnen wegen en elke weging te kunnen controleren. XRF biedt een reeks fluxweeginstrumenten die geschikt zijn voor gebruikers van alle soorten en maten en verschillende fluxtypes (granulaat of microbeads). Weeg direct in een flacon of platinakroes en wordt verlost van alle fouten die komen kijken bij handmatig wegen. De nieuwe xrWeigh-S biedt veel nieuwe functies. Dit systeem tilt de sandwichverhoudingsmethode naar een hoger plan en maakt het werken prettiger.
De Setaram Setline DSC/DSC+ instrumenten – differential scanning calorimetry – zijn gemaakt voor snelle, goedkope en gevoelige thermische analyse binnen een kwaliteitscontrole laboratorium. De robuuste maar compacte bouw en DSC-sensortechnologie garanderen een stabiel signaal en betrouwbare en nauwkeurige metingen. De Setline DSC+ heeft een autosampler voor een hoge monsterdoorvoer. Met de Calisto-software kunnen QC-labs snel en eenvoudig de gegevens verwerken. Het apparaat is makkelijk in onderhoud om exploitatiekosten laag te houden. Toepassingsgebieden zijn onder andere de productie van polymeren, medicijnen, cement, staal, batterijen, textiel, koolstof en katalysatoren.
LabTech EV-serie rotatieverdampers zijn in vrijwel ieder laboratorium in te passen. Voor het instellen en aflezen van rotatiesnelheid en temperatuur heeft de bedieningsmodule een ergonomisch geplaatst, duidelijk kleurendisplay. De stille werking en de gemotoriseerde verticale lift maken het een prettig systeem om mee te werken. Het systeem is programmeerbaar, zodat de kans op fouten minimaal is, vooral bij meerdere gebruikers. Het standalone verwarmingsbad biedt maximale veiligheid bij het gebruik en eenvoudig onderhoud. Met integreerbare LabTech vacuüm- en koelaccessoires kunnen processen verder gestroomlijnd worden.
Meer informatie op: www.salmenkipp.nl
Bezoek Salm en Kipp op de stand van Instrument Solutions, standnr: D25
Het SP2000 robotplatform (foto: Skalar).
Skalar biedt een geautomatiseerde oplossing voor de analyse van het gehalte aan totaal fosfaat, totaal stikstof en kalium (NPK-analyse) in dierlijke mest- en kunstmestmonsters. Doorgaans is dit een ingewikkelde, tijdkritische en potentieel gevaarlijke behandelingsprocedure. Om de nauwkeurigheid en consistentie te waarborgen, dient een lab zich bovendien aan strenge NEN-normen voor de voorbehandeling (NEN 7433) en de metingen (NEN 7434, 7435 en 7436) te houden. Na plaatsing van de gedestrueerde
monsters op het SP2000 robotplatform, wordt de toevoeging van gedemineraliseerd water en de homogenisatie van de monsters vervolgens volledig automatisch uitgevoerd. De robot zuigt de eventuele ontstane zure dampen veilig en onmiddellijk af. Daarna worden de voorbehandelde monsters overgebracht in monsterbuisjes voor NPK-analyse op de SAN++ continuous flow analyzer. De combinatie SP2000-robot en SAN++-software stroomlijnen het proces.
De SAN++ Compact analyser (foto: Skalar).
De SAN++ Compact analyzer is speciaal ontworpen voor laboratoria die maximaal 3 parameters willen automatiseren. Terwijl het alle kenmerken van de Skalar SAN++ analyzer bevat voor de automatisering van colorimetrische analyses, is het het apparaat toch een modern en compact ontwerp en is er ruimte in het lab mee te besparen. De chemie-unit is uitgerust met een groter pompdek met 21 pompslangen en drie uitwisselbare chemische modules. Op de analyzer zit een touchcreen om de basisfunctionaliteiten van de analyzer snel te bedienen, controleren of
aan te passen. De analyzer is compatibel met alle Skalar automatische monsternemers.
Voor laboratoria die meer dan 3 parameters willen automatiseren, zijn de SAN++ Classic (5) en SAN++ Advanced (6) beschikbaar.
Meer informatie op: www.skalar.com, Bezoek Skalar, standnr: B33
Nos kits TAAG F sont des kits PCR en temps réel multiplex simples d’utilisation, intuitifs et prêts à l’emploi, conçus pour détecter simultanément jusqu’à 4 agents pathogènes tels que E. Coli, L. Monocytogenes, S. Aureus et Salmonella spp. en une seule étape d’enrichissement et une seule réaction PCR, ce qui signifie que vous pouvez augmenter votre productivité jusqu’à 4 fois et réduire vos coûts jusqu’à 4 fois.
Les kits PCR en temps réel TAAG F sont présentés dans un format SPID prêt à l’emploi, ce qui vous permet d’optimiser le flux de travail de votre laboratoire sans temps d’opération fastidieux ni équipement complexe, ni personnel hautement qualifié. Il suffit de charger votre ADN, d’introduire vos barrettes ou votre plaque dans l’équipement PCR... et le tour est joué.
Nos kits PCR en temps réel TAAG F ont été validés dans des milliers de matrices différentes et ont été utilisés pour analyser plus de 1 000 000 d’échantillons réels de clients.
De plus, en utilisant nos kits, vous avez accès au logiciel TxA. TAAG Xpert Assistant (TxA) est une plateforme d’intelligence artificielle axée sur les données pour la gestion avancée des laboratoires, l’interprétation automatique des résultats de PCR et l’assurance qualité.
En combinant la génétique et l’IA, nous avons libéré tout le potentiel de la détection des agents pathogènes par PCR afin de garantir la sécurité et la haute qualité de vos produits.
Onze TAAG F-kits zijn eenvoudige, intuïtieve en gebruiksklare multiplex real-time PCR-kits, ontworpen om gelijktijdig tot 4 pathogenen zoals E. Coli, L. Monocytogenes, S. Aureus en Salmonella spp. te detecteren in één enkele aanrijkingsstap en één PCR-reactie, wat betekent dat de productiviteit tot 4 keer hoger kan en de kosten tot 4 keer lager.
TAAG F real-time PCR-kits worden geleverd in een kant-enklaar SPID-formaat (SPID is de merknaam van de kant en klare testkits van Taag), waarmee de laboratoriumworkflow geoptimalisereerd kan worden zonder vervelende bewerkingstijden en zonder complexe apparatuur of hoogopgeleid personeel. Gewoon uw DNA laden, uw strips of plaat naar de PCR-apparatuur brengen... en klaar.
Onze TAAG F real-time PCR-kits zijn gevalideerd met duizenden verschillende matrices en zijn gebruikt om meer dan 1.000.000 echte klantmonsters te analyseren. Bij gebruik van de kits heeft de gebruiker toegang tot de TxA-software.
TAAG Xpert Assistant (TxA) is een platform gestuurd door data met kunstmatige intelligentie voor een geavanceerd laboratoriumbeheer, automatische interpretatie van PCR-resultaten en kwaliteitsborging.
Door genetica en kunstmatige intelligentie te combineren, hebben we het volledige potentieel van pathogenendetectie door PCR ontketend, zodat een laboratorium vol vertrouwen veilige en hoogwaardige producten kan leveren.
Our TAAG F-kits are simple, intuitive, and ready-to-use multiplex real-time PCR kits designed to simultaneously detect up to 4 pathogens such as E. coli, L. monocytogenes, S. aureus and Salmonella spp. in a single enrichment step and one PCR reaction, which means you can increase your productivity up to 4 times and lower your costs up to 4 times.
TAAG F real-time PCR kits come in a ready-to-use SPID format, which allows you to optimize your laboratory workflow without tedious operation times and without complex equipment or highly trained personnel. Simply load your DNA, take your strips or plate to the PCR equipment... and you're ready.
Our TAAG F real-time PCR kits have been validated in thousands of different matrices and have been used to analyze over 1,000,000 real customer samples. Besides, by using our kits, you can access the TxA software. TAAG Xpert Assistant (TxA) is a data-driven artificial intelligence platform for advanced laboratory management, automatic interpretation of PCR results, and quality assurance.
By combining genetics and AI, we have unleashed the full potential of pathogen detection by PCR so you can be confident in delivering safe and high-quality products.
Info & contact | meer informatie op: www.kreglinger.com/ Visite | visit | bezoek Kreglinger Europe, distributeur exclusif Européen de | exclusive European distributor | exclusieve Europese distributeur Taag Genetics & Taag Europe , standnr.: A30
Imaginez que vous êtes un responsable de la sécurité dans un laboratoire à la recherche d’une nouvelle armoire de stockage pour produits dangereux. Quelles étapes devezvous suivre pour acheter une armoire de stockage appropriée et sûre ? Comment votre laboratoire peut-il respecter les directives en vigueur et vos armoires de sécurité sontelles conformes aux normes EN-14470-1 et EN-14470-2, à la réglementation belge VLAREM II et au Code du bien-être au travail et à la directive néerlandaise PGS 15 ?
1. INVENTAIRE ET ORGANISATION : Détermination des conditions de stockage actuelles et du type et de la quantité de produits dangereux stockés.
2. SÉLECTION DES ARMOIRES DE SÉCURITÉ :
• Contenu nécessaire et tailles disponibles.
• Détermination du type d’armoire : résistance au feu, spécifique pour acides et bases, etc.
• Détermination de l’emplacement de l’armoire.
3. ACCESSOIRES:
• Sélection de bacs de rétention, de caillebotis de pose, etc.
• Ventilation : ventilation mécanique ou naturelle.
• Choix entre porte pliante ou porte battante, socle de transport, etc.
4. SUPPORT TECHNIQUE :
• Conseils et explications supplémentaires sur l’installation, l’entretien et la situation du lieu de travail.
• Possibilité d’une inspection annuelle selon une liste de contrôle, avec un contrôle interne et externe.
• Plus de commodité grâce à la mise en place.
5. FORMATION ET ENTRAÎNEMENT :
• Assurer la formation et l’entraînement du personnel sur les bonnes pratiques et les procédures de stockage des produits dangereux.
• Sensibilisation aux risques pour les personnes et l’environnement et à la façon de les réduire.
• Denios Academy: profitez de Denios expertise grâce à divers séminaires et cours sur la protection de l’environnement, le stockage de produits dangereux et la sécurité des entreprises.
Marjan Hammink | Photographie: FOODnote, Denios
Vous savez que votre laboratoire doit limiter les risques pour les personnes et l’environnement, prendre les mesures de sécurité nécessaires et respecter la réglementation et les normes pour travailler avec des produits dangereux. Le stockage actuel de produits chimiques dangereux ne répond plus à la réglementation en vigueur et un budget a été alloué pour de nouvelles armoires de sécurité. Comment procéder ?
Martine Thiry, spécialiste de la sécurité en laboratoire chez Denios Belgique, possède plus de 18 ans d’expérience et guide quotidiennement les laboratoires vers un stockage sûr selon les directives belges et néerlandaises : « Dans de nombreux cas, je me rends sur place pour donner des conseils personnalisés. Je commence par faire un inventaire : comment et avec quoi
travaille-t-on ? S’agit-il d’un stock de travail ou de stockage ?
Le stock peut-il être limité ? Comment le client va-t-il trier et ensuite organiser ? S’il y a de grandes quantités, le laboratoire peut choisir des armoires séparées en fonction des propriétés du produit. Par exemple, pour les substances légèrement inflammables, il s’agira d’une armoire ignifuge, et pour les acides et les bases, une armoire résistant à la corrosion. S’il s’agit de petites quantités, il est possible de compartimenter dans une armoire en plaçant les produits sur des étagères de rétention ou des tiroirs coulissants individuels ». Les armoires sont toujours verrouillables pour empêcher les personnes non autorisées d’y accéder.
« Ensuite, l’endroit où vous allez stocker les produits dangereux est inspecté. Y a-t-il suffisamment d’espace, est-il accessible, etc. ? » En examinant attentivement et en évaluant la situation sur
pour une installation plus fluide. Nous examinons également si une ventilation mécanique est nécessaire ou non, explique Thiry. Il existe également différentes possibilités à cet égard, telles que des unités de ventilation pour l’évacuation vers l’extérieur ou des unités avec un filtre de recirculation. Parfois, le client peut se connecter lui-même à l’installation centrale d’évacuation d’air.
« J’aime donner des conseils et des explications supplémentaires afin de protéger au maximum les personnes et l’environnement. Lorsque je suis sur le lieu de travail pour une inspection, j’examine immédiatement toute la situation. Je vérifie les directives relatives au stockage de substances dangereuses et comment elles sont garanties sur place, par exemple la présence de douches d’urgence et de rinçage des yeux. Si je remarque une armoire de sécurité incendie sans autocollant de maintenance, j’explique l’importance de l’entretien annuel. Lors d’une inspection annuelle, une liste de contrôle est suivie : l’armoire est entièrement inspectée à l’intérieur et à l’extérieur. Cela permet de maintenir le lieu de travail en sécurité »
Les armoires sont régulièrement testées. Le fabricant asecos teste également chaque année un type d’armoire dans une chambre d’essai, conformément aux normes EN-14470-1 et EN-14470-2, pour prouver que les armoires méritent les certificats.
place, Thiry peut immédiatement donner des conseils sur l’emplacement le plus approprié dans le laboratoire. « Il est important d’acheter la bonne armoire pour la bonne application, mais aussi que l’endroit soit approprié ».
« Une fois que le type d’armoire est choisi, l’aménagement est déterminé en fonction du type de récipients : tiroirs de rangement, niveaux de rétention, caillebotis de pose, box à clef supplémentaire pour produits toxiques, etc. En fonction de l’utilisation prévue, une porte pliante (pour les espaces plus restreints) ou une porte battante est choisie, ainsi qu’un socle de transport
Une fois que le choix est fait, Thiry connaît le délai de livraison : « Cela dépend du type d’armoire. Une grande partie des armoires sont en stock. Pour faciliter la vie du client, nous pouvons également installer l’armoire jusqu’à son endroit définitif. Cela signifie que nous la installer chez vous, la mettons à niveau, la rendons prête à l’emploi et évacuons les emballages. Vous êtes ainsi assuré de la qualité et du service les plus élevés et pouvez commencer immédiatement ».
« Cela permet de maintenir le lieu de travail en sécurité »
In november vorig jaar was het groot nieuws dat de energieslurpende deeltjesversneller CERN uit solidariteit met de Franse energiemaatregelen vanwege de energiecrisis twee weken eerder met kerstreces ging en in het volgende jaar 20% minder gebruikt zou worden. Dit is natuurlijk goed nieuws voor het energiegebruik in Europa en het is belangrijk dat grote en kleine laboratoria nadenken over hoe we energie kunnen besparen. Alle beetjes helpen. Zo heb ik nu een stagiair, een jonge TU- studente, die heel bewust het licht uitdoet in het kantoor als we met z’n allen gaan lunchen. Het is natuurlijk heel goed, alleen een beetje ongezellig als je weer terugkomt in zo’n donkere kamer en hoe zit het met de energie die het kost om lampen (weer) aan te zetten (al schijnt dit een broodje aap
verhaal te zijn)? Ook is het beter om apparaten die je niet vaak gebruikt uit te zetten. De keerzijde is wel dat het dan lang kan duren voor-ie weer is opgestart of op vacuüm is en dat werkt het reguliere gebruik tegen. En je hebt zo’n apparaat toch niet voor niets. Tenslotte moeten we met z’n allen natuurlijk altijd goed nadenken waarom we iets doen. Is het echt nodig om een analyse te doen, is een literatuurstudie genoeg of alleen een visuele inspectie. Ikzelf vind het altijd erg leuk om dingen te analyseren (meten is weten) dus ik zou een moment van bezinning goed kunnen gebruiken. Scheelt soms ook tijd en we hebben het met z’n allen al druk genoeg. En het is ook allemaal niet nieuw, mijn vader zei het veertig jaar geleden al tegen mij: licht uit als je de kamer uitgaat!.
Stel: je bent als veiligheidsfunctionaris in een laboratorium op zoek naar een nieuwe opslagkast voor gevaarlijke stoffen. Welke stappen moet je dan ondernemen bij de aanschaf van een geschikte en veilige opslag? Hoe houdt mijn laboratorium zich aan de geldende richtlijnen en zijn mijn veiligheidskasten conform de EN-14470-1 en de EN-14470-2 normering, de Belgische VLAREM II en de Codex voor het Welzijn op het Werk, en de Nederlandse PGS 15 richtlijn?
Je weet dat jouw lab de risico’ s voor mens en milieu moet beperken, je neemt de nodige veiligheidsmaatregelen en iedereen volgt regelgeving en normen voor het werken met gevaarlijke stoffen op. De bestaande opslag van gevaarlijke chemicaliën voldoet niet meer aan de huidige regelgeving en er is budget vrijgemaakt voor nieuwe veiligheidskasten. Hoe ga je te werk?
1. INVENTARISATIE EN ORGANISATIE: Bepaling van de huidige opslagomstandigheden en het type en hoeveelheid gevaarlijke stoffen die worden opgeslagen.
2. SELECTIE VAN VEILIGHEIDSKASTEN:
• Benodigde inhoud en beschikbare maten.
• Bepaling van het type kast: brandwerendheid, specifiek voor zuren en logen, etc.
• Bepaling van de plaatsing van de kast.
3. ACCESSOIRES:
• Selectie van opvangbakken, roosters etc.
• Ventilatie: mechanische of natuurlijke ventilatie.
• Keuze tussen vouw- of draaideur, transportsokkel, etc.
4. TECHNISCHE ONDERSTEUNING:
• Advies en extra uitleg over de installatie, onderhoud en werkpleksituatie.
• Mogelijkheid tot jaarlijkse inspectie volgens een checklist, met in- en uitwendige controle.
• Extra gemak door inhuizen.
5. OPLEIDING EN TRAINING:
• Zorgen voor opleiding en training van personeel over de juiste werkwijzen en procedure voor de opslag van gevaarlijke stoffen.
• Bewustwording van de risico’s voor mens en milieu en hoe deze te beperken.
• Denios Academy: profiteer van de Deniosvakkennis via diverse seminars en cursussen op het gebied van milieubescherming, opslag van gevaarlijke stoffen en bedrijfsveiligheid.
Martine Thiry, specialist veiligheid laboratorium bij Denios België, heeft er ruim 18 jaar ervaring in en loodst dagelijks laboratoria naar een veilige opslag volgens zowel de Belgische als Nederlandse richtlijnen: “In veel gevallen ga ik ter plaatse om persoonlijk advies te geven. Ik inventariseer eerst: hoe en waarmee wordt er gewerkt: gaat het om een werkvoorraad of om opslag? Kan de voorraad beperkt worden? Hoe gaat de klant dat sorteren en vervolgens organiseren? Zijn er grote hoeveelheden, dan kan het laboratorium kiezen voor afzonderlijke kasten in functie van de producteigenschappen. Een voorbeeld: voor licht-ontvlambare
stoffen wordt dit een kast met brandwerendheid, voor zuren en logen een die corrosiebestendig is. Gaat het over kleine hoeveelheden, dan kan men ook compartimenteren in een kast door producten op afzonderlijke opvanglegborden of schuiflades te plaatsen.” De kasten zijn altijd afsluitbaar, zodat onbevoegden er niet bij kunnen.
“Daarna volgt de inspectie van de ruimte waar de opslagvoorziening moet komen. Is er voldoende ruimte voorzien, is deze toegankelijk etc.?” Door ter plaatse de situatie goed te bekijken
en te beoordelen kan Thiry meteen advies geven over best mogelijke locatie in het lab. “Het is belangrijk dat de juiste kast voor de juiste toepassing wordt aangeschaft, maar ook dat de locatie daarvoor geschikt is.”
“Als de keuze gemaakt is voor het type kast, dan wordt de inrichting bepaald afhankelijk van het soort recipiënten: schuifladen, vlakke- of opvanglegborden, inzetroosters, extra gifkluisje, enzovoort. In functie van het beoogde gebruik wordt dan weer gekozen voor een vouwdeur (bij minder ruimte) of een draaideur en voor een vlottere plaatsing bijvoorbeeld een transportsokkel. Daarnaast bekijken we of er mechanische ventilatie nodig is of niet,” legt Thiry uit. Ook daarvoor zijn verschillende mogelijkheden. Ventilatie-units voor afzuiging naar buiten of units met een recirculatiefilter. Soms kan de klant zelf aansluiten op de centrale installatie.
“Ik geef graag advies en extra uitleg. Zodat we samen mens en milieu maximaal beschermen. Ben ik op de werkplek voor een werkplekinspectie, dan verken ik gelijk de hele situatie. Ik kijk naar de richtlijnen omtrent opslag van gevaarlijke stoffen en hoe deze ter plekke gewaarborgd zijn. Denk bijvoorbeeld aan aanwezigheid van nood- en oogdouches. Zie ik vervolgens een brandveiligheidskast zonder onderhoudssticker, dan leg ik het belang van jaarlijks onderhoud uit.” Bij zo’n jaarlijkse inspectie wordt er een checklist gevolgd: de kast wordt in- en uitwendig volledig gecontroleerd. Zo houd je de werkplek veilig.De kasten worden regelmatig getest. Ook Denios-producent asecos test jaarlijks een type kast in de brandkamer, strikt volgens de EN-14470-1 en EN-14470-2 normen, om het bewijs te leveren dat de kasten de certificaten verdienen: veiligheid staat voorop.
Zodra de keuze is gemaakt, weet Thiry de levertijd: “Dit is afhankelijk van het type kast. Een flink deel van de kasten hebben we op voorraad. Om het de klant zo gemakkelijk mogelijk te maken kunnen we ook inhuizen. Dat betekent dat we de kast bij je plaatsen, waterpas zetten, gebruiksklaar maken en het afval afvoeren. Zo ben je verzekerd van de hoogst mogelijke kwaliteit en service en kun je gelijk aan de slag.”
‘Zo houd je de werkplek veilig’
Endress+Hauser heeft een oplossing gevonden voor de uitdaging van veel bedrijven die technisch personeel zoeken, namelijk het ontwikkelen van een intern opleidingstraject voor servicetechnici. Het tweejarige Talent Program biedt mensen zonder de vereiste opleidingen, maar met affiniteit met techniek, de kans om kennis en ervaring op te doen en een erkend diploma te halen, inclusief een baangarantie. Het programma bestaat uit theorie- en praktijklessen, waarbij trainees worden gekoppeld aan ervaren Endress+Hauser personeel als buddy's en interne trainers. Naast dat de cursisten buiten in de praktijk direct leren, krijgen ze ook
klassikaal les in o.a. temperatuur-, flow-, niveau-, druk- en analysemeting. Het bedrijf werkt samen met Kento, KGU en ROVC om het programma te ontwikkelen en uit te voeren. Het Talent Program is gestart met vijf enthousiaste nieuwe collega's. Bij de Nederlandse vestiging werken 170 mensen
Endress+Hauser, [+31] (0)35-6958611, www.nl.endress.com
Bij het verwerken van grote hoeveelheden monsters voor thermische analyse kan een automatische monsterwisselaar uitkomst bieden. Nadat de monsters zijn voorbereid, kan de automatische monsterwisselaar de monsters zonder tussenkomst laden. Om grote reeksen experimenten uit te voeren zonder verdere interventie is betrouwbaarheid van groot belang. Setaram heeft bij de ontwikkeling van automatische monsterwisselaars voor thermische analyzers dan ook veel aandacht besteed aan robuustheid om nauwkeurige resultaten en foutloze reproductie van experimenten te garanderen. Dit maakt het mogelijk om dag en nacht monsters zorgeloos te analyseren, zodat analisten zich kunnen richten op andere taken. Setaram biedt automatische monsterwisselaars aan voor de Setline DSC+, Setline STA+ en Themys One+. De eerste is een gebruiksvriendelijk DSC-instrument voor QC en academische laboratoria, terwijl de STA+ ook de massa
variatie bepaalt. Omdat de rods eenvoudig te wisselen zijn, is de robuuste thermische analyzer Themys One+ geschikt voor diverse typen metingen.
Salm en Kipp, [+31] (0)346-269090, www.salmenkipp.nl
Per 1 januari 2023 is Syntax Media overgenomen door Shirley Janssen en Henk J. Mulder. Zij zijn de opvolgers van Elisabeth de Ligt die Syntax Media bijna 12,5 jaar heeft geleid. In die periode heeft ze de uitgeverij geprofessionaliseerd en de activiteiten uitgebreid. Shirley en Henk hebben beiden ruime ervaring in de educatieve, wetenschappelijk en algemene uitgeverij, opgedaan in verschillende functies en als zelfstandig ondernemer.
Syntax Media, [+31] (0)30 2769119, syntaxmedia.nl
De fusie tussen Clinisys en MIPS betekent een naamsverandering: het Belgische MIPS wordt nu Clinisys. De fusie onder de nieuwe merknaam heeft geen gevolgen voor het bestaande productaanbod of de aangeboden diensten. Met meer dan 3.000 klanten in 34 landen is Clinisys een van ‘s werelds grootste leveranciers van informatiesystemen aan laboratoria in de gezondheidszorg, biowetenschappen en volksgezondheid. Het bedrijf heeft meer dan 40 jaar ervaring in het leveren van laboratoriuminformatiesystemen (LIS) en biedt oplossingen ter ondersteuning van de workflow in klinische chemie, microbiologie, pathologie, moleculaire genetica en orderbeheer, inclusief rapportage van resultaten.
Clinisys, [+32] (0)9-2202321, www.clinisys.com
Het drogen en verassen van monsters in met name de voedingsmiddelenindustrie is met de PrepASH 340 van Precisa een volledig geautomatiseerd proces. Dat betekent tijdwinst en minder handmatige handelingen in vergelijking tot het traditionele ovenproces. Het apparaat kan 5 tot 29 monsters tegelijk te analyseren en de resultaten worden automatische berekend.
Tijdens het proces is er geen sprake van gevaarlijk open vuur en de analyse kan op elk moment uitgevoerd worden, zelfs ’s nachts. Omdat gedurende het gehele proces permanent metingen worden gedaan, zijn de analyserapporten gedetailleerd.
Wilten Instrumenten, [+31] (0)76-5086500, www.wilten.nl
De Milestone ultraWAVE 3 is een microwave-destructiesysteem voor hoge doorvoer laboratoria. De Single Reaction Chamber (SRC)-technologie heeft in vergelijking tot traditionele magnetrons voor destructie-ontsluiting de voordelen: identieke condities voor alle monsters, minder handling en een kortere voorbereidingstijd. De nieuwe generatie is flexibeler, veiliger en efficiënter in het ontsluiten van monsters en presteert meer. De workflows zijn gestroomlijnder en de exploitatiekosten zijn lager. Het apparaat heeft een nieuwe constructie en technologische verbeteringen, waaronder componenten van PTFE-TFM die bestand zijn tegen elk zuurmengsel. De hogedrukleidingen zijn van zuurbestendig roestvrijstaal voor meer veiligheid en lagere blanco-waarden. Daarnaast zorgen rekken voor 7, 20, 27 en 40 buizen voor een nog hogere doorvoer dan bij vorige generaties. De ultraWAVE 3 beschikt over een echte contactloze temperatuursensor, zodat directe controle van de ontsluiting van monsters mogelijk is, zonder uitleesvertraging. Het systeem heeft een geruisloze watergekoelde magnetron voor een rustiger werkomgeving en een bedieningsscherm met de meest recente eigenschappen, waarop alle informatie over het digestieverloop gemakkelijk is te overzien.
Salm en Kipp, [+31] (0)346-269090, www.salmenkipp.nl
De Acid Line is geschikt voor de opslag van zuren en basen. De kast is uitgerust met betere roestbestendige scharnieren, verstelbare pootjes en soft-close deurdemper. De constructie is van hout met daarover een melanine laag. De lades zijn allemaal van polyethyleen en hebben hierdoor een hoge resistentie tegen zuren en basen. In ieder compartiment wordt apart geventileerd: essentieel voor het behoud van de kast.
De meeste zuren en basen hebben geen brandgevaarlijk karakter. Brandveiligheidskasten zijn in basis dan ook niet bedoeld voor de opslag van gevaarlijke stoffen met ADR klasse 8, zoals zuren en logen. De stalen elementen, die mede de brandwerendheid van 90 minuten garanderen, gaan corroderen en kunnen hierdoor hun werking verliezen wanneer er calamiteiten uitbreken. Bovendien heeft een brandveiligheidskast een ventilatievoud van 10 keer de inhoud van de kast, dit ten opzichte van 140 keer bij een zuren-basen opslagkast.
DUPA, [+31] (0)76-2043015, info@dupa.nl, www.dupa.nl
Op 21 maart biedt LabAutomation 2023 een gemêleerd lezingenprogramma met veelal praktische sessies die direct toepasbaar zijn in het lab. De informatiemarkt biedt innovatieve, hands-on automatiseringsoplossingen, zowel LIMS, labsoftware als robotisering voor het lab. Bij uitstek een moment om kennis te delen met collega’s in de labsector.
Redactie Labinsights
De organisatie ligt wederom in handen van FHI. Deze dag wordt afgetrapt in een plenaire sessie door Brigitta Witte, sr hoofd Automatisering bij Janssen Biologics. Zij zal ingaan op het digitaliseringsbeleid binnen Janssen Biologics Quality Control. Aan de orde komen welke technologieën gebruikt worden binnen de kwaliteitscontrole bij Janssen en de introductie in een GMP-omgeving. Witte geeft voorbeelden van de digital twin in de Janssen labs, de robotisering van assays en het implementeren van paperless labs. Na deze gemeenschappelijke lezing gaan de sessies parallel verder onder de kopjes ‘hardware’ en ‘software’.
Tijdens een van de parallelsessies vertelt Tom Hofste, procescoordinator genetica bij Radboudumc over continue vraag naar meer, snellere en goedkopere testen die klinische laboratoria noopt tot (verregaande) automatisering. Hij geeft aan hoe binnen het Radboud Genome Technology Center (RGTC) de doorlooptijd van een snelle diagnose significant is verkort door de toepassing van een high througput geautomatiseerde infrastructuur.
Mulders, Qaducation/Rescop haakt aan de softwarekant aan op het thema data-integriteit. “Die hangt voornamelijk af van hoe we met de data omgaan. Geautomatiseerde systemen kunnen ons daarin ondersteunen, maar dan moeten deze wel voldoen aan het ALCOA-principe. Data moeten ‘Aanwijsbaar zijn naar een individu; Leesbaar zijn en blijven; op het Correcte moment van de handeling geregistreerd worden; Origineel zijn; en Accuraat
zijn.” Mulders zal met het publiek de quick wins behandelen van de ALCOA-benadering.
Met de toenemende datastroom in de laboratoria wordt de interpretatie van al die gegevens steeds meer een uitdaging. Deze topic komt aan de orde tijdens een afsluitende, plenaire lezing van Rik Pepermans, van Rik Pepermans Consultancy. Hij gaat in op hoe deze data om te zetten in nuttige informatie om daarmee de kennis te vergroten en in de toekomst betere keuzes te kunnen maken.
Hij zegt hierover: “Alleen informatie, gedefinieerd als data met voldoende context, heeft potentieel waarde als product van het lab. Informatie wordt kennis als er een doel mee bereikt kan worden. De wijsheid zorgt ervoor dat de juiste doelen gekozen worden voor het lab, het bedrijf, onze maatschappij, onze planeet.” Met door hem geschetste kaders licht hij toe hoe organisaties bij dit vraagstuk geholpen kunnen worden.
Datum: 21 maart 2023
Locatie: Congrescentrum 1931, Den Bosch
Informatie: fhi.nl/labautomation
16-17 maart 2023
Laborama, Brussel expo.laborama.be/nl
21 maart 2023
LabAutomation 2023 fhi.nl/labautomation
23 mei 2023
LabSafety
fhi.nl/labsafety/
26-28 september 2023
LabNL 2023 fhi.nl/labnl
23 maart
Onzekerheidsbijdrage van bemonstering QAducation, www.qaducation.nl
23 maart
Methodevalidatie structuur en opzet onder ISO/GMP/GLP Avans+, www.avansplus.nl
27 maart
Introductiedag Digitale PCR (digital droplet PCR) Hogeschool Leiden, www.hsleiden.nl
27-28 maart
Kwaliteitsborging van informatietechnologie in laboratoria QAducation, www.qaducation.nl
28 maart
Kwalificatie en Validatie Engineer HAN University of Applied Sciences, www.han.nl
28-30 maart
Mass Spectrometry Training Course – English Course Da Vinci Laboratory Solutions, www.davinci-ls.coml
20-22 maart
Kwaliteitszorg voor kwaliteitscoördinatoren
QAducation, www.qaducation.nl
21 maart
Macroscopie van de huid
Hogeschool Leiden, www.hsleiden.nl
21 maart
Leiderschap in het lab
Hogeschool Leiden, www.hsleiden.nl
30 maart
De PCR van A tot Z Hogeschool Leiden, www.hsleiden.nl
30-31 maart
Training Interne Audit Lab-QAcademy, www.lab-qacademy.com
4-5 april
Kwaliteitsanalyse van real-time PCR amplificatiecurven Hogeschool Leiden, www.hsleiden.nl
Meer agenda op www.labinsights.nl/evenementen
Labinsights APRIL verschijnt 7 april
