LAB kort nieuws

Vetrek Linda Bos bij FHI

Adjunct-directeur Linda Bos-Dekker neemt per 1 januari 2023 afscheid van FHI, federatie van technologiebranches. Na een periode van zeventien jaar als adjunct-directeur beurzen & events heeft Linda samen met haar team vele succesvolle beurzen en bijeenkomsten voor de bij FHI aangesloten leden en hun klanten georganiseerd. Zij stond ook aan de basis van de het online FHI-contentplatform.

Adjunct-directeur Linda Bos-Dekker

Nieuwe norm zuurkasten voor werken met radioactieve stoffen

NEN-EN 14175-8:2022 specificeert zuurkasten voor het werken met radioactieve materialen (‘unsealed’). De specificatie richt zich op eisen met betrekking tot stralingsbescherming. De norm is niet van toepassing op handschoenkasten of ‘hot cells’, evenmin op α-emitterende radio-isotopen. Het doel van de norm is om richtlijnen op te stellen voor het ontwerp en de controles van deze specifieke zuurkasten voor planner, installateur, operator, assessor en de autoriteiten.

Ongeacht deze richtlijnen wordt in het nationale normdocument NPR 4500:2022 aanbevolen om altijd een risicoinventarisatie en -evaluatie uit te voeren voordat radioactieve materialen worden gebruikt.

Belgische coronalabs achteraf veel te duur

De Belgische overheid wist in 2020 al dat het bouwen van eigen labo’s 65 miljoen te veel zou kosten en dat deze overschrijding te vermijden was. Dat blijkt uit onderzoek van Het Laatste Nieuws naar aanleiding van het bestaan van een Excel-document dat al twee jaar in de mailboxen van verschillende mensen binnen de federale overheid circuleert. Twee jaar geleden bouwde de federale overheid labo’s om coronatesten te laten analyseren aan acht universiteiten en niet bij bestaande labo’s. Bij de start van de labo’s wist men al dat er fors te veel betaald zou Coronatest (foto: Adobe Stock). worden, maar de Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke greep niet in. Uit het document zou blijken dat er fors meer aan loonkosten is betaald. Gedurende 2 jaar tijd is ruim 86 miljoen euro betaald voor de lonen van de werknemers en de algemene werking. Ingehuurde consultants gingen in het Excel-document uit van ‘slechts’ 21 miljoen euro. Dat is 65 miljoen euro minder.

VIB faciliteert technische evaluatie voor life sciences-onderzoekers TechWatch beoordeelt kansrijke biotechinnovatie

Een van de door TechWatch geselecteerde, innovatieve technieken is het Tapestriplatform van Mission Bio, dat claimt het enige systeem te zijn dat tegelijk zowel het genotype als fenotype van een enkele cel kan vaststellen.

Het TechWatch-team van het Vlaamse Instituut voor Biotechnologie (VIB) beoordeelt namens de wetenschappers nieuwe technologische ontwikkelingen. Volgens betrokkenen Silvie Van den Hoecke en Michiel Bontinck heeft deze benadering een hoog rendement.

Leendert van der Ent | Fotografie: VIB/Ine Dehandschutter

Idealiter richten onderzoekers zich op het opsporen en evalueren van nieuwe technologie en het ontrafelen van biologische mechanismen om nieuwe kandidaat-medicijnen

te ontdekken. Beide zijn nodig, maar het verdeelt de focus. Daarom beoordeelt het TechWatch-team van het Vlaamse Instituut voor Biotechnologie (VIB) de potentie van de nieuwste technologieën. Immers, nieuwe ontdekkingen in de biotechnologie worden steeds meer technisch gedreven. Als specialisten nu eens nieuwe technologie zouden beoordelen, dan kunnen onderzoekers zich op hun kerntaken blijven concentreren. Vanuit dit inzicht richtte het VIB (zie kader) in 2008 TechWatch op. Naarmate het succes van de benadering duidelijker werd, groeide de personele bezetting van de activiteit, waarbij TechWatch inmiddels tien medewerkers omvat. Dr. Silvie Van den Hoecke, Manager Technology Innovation Lab: “Onderzoekers kunnen met de nieuwste technologieën meer en nieuwe inzichten analyseren en ontdekken. Dit vergt nogal wat: de technologische literatuur volgen, nieuwe ontwikkelingen beoordelen, contact onderhouden met ontwikkelaars en nieuwe apparatuur testen en evalueren. Als nieuwe technologie dan belangrijke voordelen blijkt te bieden, volgt het zoeken naar eventuele laboratoria waar het onderzoek met de apparatuur geholpen kan worden. Dan komen nog installatie, ingebruikname, training en het oplossen van kinderziekten.”

Ondersteuning door TechWatch

Technologische evaluatie scharen veel wetenschappers toch vooral als ruis voor hun onderzoeksfocus. Van den Hoecke: “Daarom ondersteunen wij hen bij TechWatch met dit werk. Zo kunnen onderzoekers, als de technologie er klaar voor is, deze zo snel en gemakkelijk mogelijk in hun onderzoek integreren.” Het werk gaat ver. De specialisten staan regelmatig startups uit de hele wereld bij in de doorontwikkeling van hun technologie (zie kader). De specialisten helpen met bèta-testen en stellen daarvoor gevalideerde data ter beschikking, zodat de startup zijn product eerder ‘fit for service’ heeft voor toepassing door

het Vlaamse biotechnologische ecosysteem als launching customer. “Vaak zijn startups nog niet commercieel operationeel wanneer wij als partners bij hun technologie betrokken raken. Dat is mooi voor dat bedrijf, fijn voor de onderzoekers en komt patiënten ten goede. Het versnelt de wetenschappelijke ontwikkeling.” Life Sciences Technology Specialist bij TechWatch dr. Michiel Bontinck: “Dat komt mede doordat we vraag en aanbod bij elkaar brengen. We scannen niet alleen op het aanbod; wij moeten wetenschappers niet ‘spammen’ met informatie, maar luisteren naar welke technologische ontwikkelingen

‘VIB staat regelmatig met kersverse oprichters van startups in een garage’

hun onderzoek vooruithelpen. En daarbij gaat het niet alleen om apparatuur, maar ook om reagentia en dienstverlening.”

Spatial Transcriptomics

Bontinck is gespecialiseerd in een van de belangrijkste actuele focusgebieden in de levenswetenschappen: ‘Spatial Transcriptomics’. “Het inlezen van het volledig transcriptoom van een cel met de ruimtelijke interactie eromheen is de volgende stap na ‘single cell sequencing’.” Die ruimtelijke aspecten kunnen, afhankelijk van het vakgebied, bijvoorbeeld worden bestudeerd op basis van patiëntencoupes met (tumor)weefsel of in plantweefsel. Bontinck: “Zo'n coupe is als het ware een landkaart, waarop duidelijk wordt op welke plek welke genen tot expressie komen. Dat ruimtelijke aspect van interactie bepaalt voor een groot deel de waarde van de analyse. Het vergt goede instrumenten om de ‘landkaart’ vanuit een biologische vraagstelling juist te interpreteren.”

Dr. Silvie Van den Hoecke, Manager Technology Innovation Lab: “Onderzoekers kunnen met de nieuwste technologieën meer en nieuwe inzichten analyseren en ontdekken.” Life Sciences Technology Specialist bij TechWatch dr. Michiel Bontinck: “Wij moeten wetenschappers niet ‘spammen’ met informatie, maar luisteren naar welke technologische ontwikkelingen hun onderzoek vooruithelpen.”

Omdat de data-output van cell sequencing steeds groter wordt, is ook bio-informatica een belangrijk aandachtsgebied – en daarbinnen de integratie van data uit verschillende invalshoeken die bijdragen aan een beter totaalbeeld. “Die data-integratie maakt het zeer complex”, merkt Bontinck op. “Aan ons de taak om te helpen zorgen dat die enorme hoeveelheden heterogene data geen bottleneck voor de toekomst worden Het Vlaamse Instituut voor Biotechnologie (VIB) [https://vib.be/ nl] vertegenwoordigt ongeveer 1.800 stafmedewerkers uit 81 onderzoeksgroepen die werkzaam zijn in het basisonderzoek in de levenswetenschappen. Ze zijn verdeeld over negen onderzoekscentra op zes verschillende universiteitscampussen in Vlaanderen – de onderzoekscentra zijn daarbij samenwerkingen tussen verschillende universiteiten.

TechWatch spin in internationaal start-up netwerk

Veel van de start-ups waar VIB TechWatch mee samenwerkt komen uit de Verenigde Staten – waar nu eenmaal veel life sciences technologie wordt ontwikkeld en een levendige startupmentaliteit heerst. VIB staat regelmatig met kersverse oprichters in een garage. Zo was het VIB vroeg betrokken bij 10X Genomics (https://www.10xgenomics.com); inmiddels een grote speler in Single cell en Spatial Transcriptomics, waarbij VIB bijgedragen heeft tot het veroveren van de Europese markt ter stimulering van het Vlaamse biotech-onderzoek. Andere voorbeelden zijn Resolve Biosciences, Inscripta Biotech (www.inscripta.com) en Akoya Biosciences (www.akoyabio.com). Toch is het verhaal is niet volledig Amerikaans. TechWatch heeft ook relaties met bijvoorbeeld Chinese, Duitse (resolve-biosciences.com), Franse, Britse (Oxford Nanopore Sequencing, nanoporetech.com) en Zweedse biotechnologie- ontwikkelaars (Cartana, inmiddels overgenomen door 10X Genomics). Een Nederlandse partner ontbreekt niet: Lumicks in Amsterdam (lumicks.com).