2ο ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΡΟΔΟΥ
Το μικρο λεξικο της ΠΟΝΤΙΑΚΗς ΓΛΩΣΣΑς
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η ποντιακή γλώσσα είναι ξεχωριστή και ομοιάζει με τα αρχαία ελληνικά.
Αφορμή για τη δημιουργία του μικρού αυτού λεξικού στάθηκε η
συζήτηση με την κυρία Νίτσα Κουρτίδου η οποία μας βοήθησε δίνοντας
μας υλικό όπως χάρτες, cd με ποντιακή μουσική και ημερολόγια με λαογραφικά στοιχεία και μαγειρική του Πόντου. Η κυρία Κουρτίδου
εξέφρασε το φόβο της ότι αυτό που κινδυνεύει να εξαφανιστεί είναι η
γλώσσα των Ποντίων ενώ είναι ευτυχές το γεγονός ότι τα μικρά παιδιά
μαθαίνουν τους χορούς της περιοχής.
Έχοντας ως εφαλτήριο τη συζήτηση αυτή σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα
που έγινε μεταξύ της εκπαιδευτικού και της κυρίας Κουρτίδου, τα παιδιά
έψαξαν στο διαδίκτυο για λέξεις και από τα ελληνικά στα ποντιακά.
Είναι γεγονός ότι ενώ βρήκαμε στο διαδίκτυο λεξικά από τα ποντιακά
στα ελληνικά, δεν μπορέσαμε να βρούμε από τα ελληνικά στα ποντιακά.
Θα ήταν ένα αρκετά ενδιαφέρον εγχείρημα και εδώ γίνεται μια πολύ μικρή προσπάθεια για αυτό.
Η διαδικασία ήταν ιδιαίτερα ευχάριστη για τους μαθητές και την πραγματοποίησαν με ιδιαίτερη χαρα.
Λίγα λόγια για την κυρία Παρθένα (Νίτσα) Κουρτίδου
Η κυρία Κουρτίδου γεννήθηκε στην Κρύα Βρύση στα Γιαννιτσά αλλά ζει
και εργάζεται στη Ρόδο με την οικογένειά της.
Έχει εκδώσει το βιβλίο «Το χωριό που κάποτε ήταν λίμνη» από τις Εκδόσεις Κυριακίδη.
Κυκλοφορούν δυο συλλογές με «Τραγούδια του Πόντου» σε cd σε
μουσική επιμέλεια και λύρα από τον Μιχάλη Καλιοντζίδη ενώ έχει τραγουδήσει και δισκογραφήσει τραγούδια της Δωδεκανήσου.
Α
Αγελάδα- χτήνον, βουδ
Άγριο αμπέλι- αγριάμπελον
Άγριος άνεμος- αγράνεμον
Αγριογούρουνο- αγρομούχταρον
Αετός- αητεντς
Αηδόνι- αηδόν
Άκου- Άξον
Αλάτι- άλας
Αλεπού- αλεπουδόπον
Άλογο- άλογον
Άνεμος- αερόπον
Άνθη- άθια
Άντρας- άγουρος
Αρακάς- πιζέλ
Αυγό- ωβόν
Αυλόπορτες- αζπαρία
Αυτό- αούτο Β
Βάτραχος- φούρνος
Βιάζεται- αγληγορεί
Βόδι- βουδ
Γ
Γάβρος- χαψίν
Γάτα- κάτα
Γουρούνι- γουρουνί
Γυναίκα- γαρή
Δ
Δαγκώνω- δάκω
Δανεισμός- δάνος
Ε
Εκεί πέρα- ανέκα
Εκτός- άναβα
Ελιά- ελέα
Επάνω- απάν
Έτσι- αέτς
Ζ
Ζαλίζομαι- ζαλίουμαι Ζεστός- χουλέν
Ζημιά- ζεμία
Η
Ήλιος- ήλον
Θ
Θυμάμαι- θυμούμαι
Ι
Ιδίως- ίλα
Ιδρώτας- ίδρος
Κ
Κατσαρόλα-ταβά
Κλειδί- ανοιγάρ
Κόκκαλο- στουδ
Κόκκορας-πετεινάρ
Κότα- κοσάρα
Κρεβάτι- γιατάκ
Λ
Λαγός-λαγόν Λεφτά-παράδας
Λιοντάρι- λεοντάρ
Μ
Μαλλιά- μαλλία
Μέσα- απές
Μέσα στο δάσος- απές αφότι Μπριζόλες- κελπεστία
Ν
Νέος- ντελίκανλης
Νυχτοπούλι- νυχτοπούλ’
Ξ
Ξανά- ξαν
Ξαφνικά- αναχάπαρα
Ο
όπου- ούμπαν
Π
Παιδάκι- αγουρόπον
Παθαίνω- αγραένω
Παντρεύομαι- αντρίζω
Παπιά- παπίν
Παπούτσι- παπούτς
Πατάτα- καρτόφ
Περιμένω- αναμένω
Περίεργο- αγνόν
Πηγαίνω- άγω, άγομαι
Πουλιά- πουλία
Προσπαθώ- αγρασεύω
Προχώρα- αϊτέστε
Ρ
Ράχη- ράχα
Ραχούλα- ρασόπον Σ
Σαν- αμόν
Σκορπιός- ακρέπ
Σκύλος- σκυλίν
Σούπα- σορβάς
Τ
Τέτοιος- αΐκος
Τσεκούρι- αξινάρ
Υ
Υγεία- υεία
Υποψιάζομαι- υποψιάσκουμαι
Φ
Φίδι- αγγόνα
Φοβάμαι- αγρούμαι
Χ Χαζός- σέφτελος
Χρώμα προσώπου- χρα
Ψ
Ψάρι- οψάρ
Ψυχή- ψη
Ψωμιά-ψωμία
Ω
Ωμός- ωμίν
*Από τις ζωγραφιές των παιδιών
