Design For Circumstance & (systems of) Engagement

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE &

SYSTEMS OF

ENGAGEMENT

MARVIN

FERNANDES

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE &

SYSTEMS OF

ENGAGEMENT “sharing is the new multiplying”

MARVIN

FERNANDES

united nature

Design For Circumstance & (systems of) Engagement Copyright Marvin Fernandes Amsterdam 2012 I

I Design For Circumstance & (systems of) Engagement van MA Ing. M. Fernandes is in licentie gegeven volgens een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 3.0 Unported licentie.Gebaseerd op een werk op unitednature.nl/paper/designforcircumstanceandsystemsofengagement.pdf. Toestemming met betrekking tot rechten die niet onder deze licentie vallen zijn beschikbaar voor © 2012 NL Copyright Wetgeving Alle Rechten voorbehouden.

Dit essay is opgedragen aan Yarella Moendir, Dick Swart; ook mij wacht een nieuwe uitdaging; Fat Freddy en aan ‘hoop’ voor een generatie.

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS OF) ENGAGEMENT “sharing is the new multiplying” by Marvin Fernandes Ing. Interaction Design, HKU / KMT ‘89 SUBMITTED IN PARTIAL FULFILMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF: MASTER OF ART IN DESIGN In the Faculty of Visual Art and Design Pathway: Editorial Design © Marvin Fernandes, 2012 Utrecht Graduate School of Visual Art and Design (maHKU), the Netherlands accredited by Open University London Summer 2012

Voorwoord Van de week werd mijn vriend en ontwerper gebeld vanuit China. Het bericht luidde als volgt: “Are you white-face? We need white-face for make Chinese design look pretty”. Een week later zat hij in het vliegtuig onderweg naar een groot Chinees bedrijf, dat in haar honger naar edelmetaal Afrikaans grondgebied opkoopt per vierkante hectometer.

Dit onderzoek is tot stand gekomen omdat ik me de laatste jaren heb verbaasd over de grote verschillen tussen arm en rijk en de werking van de systemen waarvan mensen zich bedienen om hun leven te organiseren.

Als Interaction Designer ben ik zeer geïnteresseerd in zulke systemen en ben ik betrokken geweest bij de ontwikkeling van verschillende digitale systemen voor o.a. banken en telefoonbedrijven. Ik volg de ontwikkelingen in het vakgebied dan ook nauwlettend.

In tegenstelling tot de mentaliteit van ‘meer, groter, mooier en alles voor onszelf’ leven grote groepen mensen in Afrika volgens een wijsheid die ‘Ubuntu’ heet. Het volgende verhaal van de Braziliaanse filosoof Lia Diskin sprak me aan en inspireerde mij om meer te weten te komen over betrokkenheid en samenwerken: At the Festival of Peace, in Florianopolis, South Brazil, the journalist and philosopher Lia Diskin related a beautiful and touching story of a tribe in Africa she called ‘Ubuntu’. She explained how an anthropologist had been studying the habits and customs of this tribe, and when he finished his work, had to wait for transportation that would take him to

the airport to return home. He’d always been surrounded by the children of the tribe, so to help pass the time before he left, he proposed a game for the children to play. He’d bought lots of candy and sweets in the city, so he put everything in a basket with a beautiful ribbon attached. He placed it under a solitary tree, and then he called the kids together. He drew a line on the ground and explained that they should wait behind the line for his signal. And that when he said “Go!” they should rush over to the basket, and the first to arrive there would win all the candies.

When he said “Go!” they all unexpectedly held each other’s hands and ran off towards the tree as a group. Once there, they simply shared the candy with each other and happily ate it. The anthropologist was very surprised. He asked them why they had all gone together, especially if the first one to arrive at the tree could have won everything in the basket - all the sweets. A young girl simply replied: “How can one of us be happy if all the others are sad?”

The anthropologist was dumbfounded! For months and months he’d been studying the tribe, yet it was only now that he really understood their true essence.

Ubuntu is a traditional African concept and Zulu or Xhosa word for: “I am because we are.”

“

Africans have a thing called ubuntu. It is about the essence of being human, it is part of the gift that Africa will give the world. It embraces hospitality, caring about others, being willing to go the extra mile for the sake of another.

We believe that a person is a person through other persons, that my humanity is caught up, bound up, inextricably, with yours. When I dehumanize you, I inexorably dehumanize myself. The solitary human being is a contradiction in terms.

Therefore you seek to work for the common good because your humanity comes into its own in community, in belonging.�

-- Archbishop Desmond Tutu

Summary (English) At a time when systems and bottom-up forces are playing an important role in responding to the increase of corporate (top-down) forces, design based on form or content is no longer as relevant as the context in which designing takes place. Since the end user appears to feel an urgent need for the ‘here and now’ these days and there is a high degree of involvement in ‘things that are about to happen’ (leaving no room for inaction), a different concept of design will need to be developed. What is required could be called ‘Design for Circumstance’: designing conditions that will offer the design’s end user an opportunity to convey his or her engagement with a particular subject and to transform such engagement into actual action. This requires an approach to design that will lead to the development of systems that will generate a certain degree of engagement in the (potential) users of such systems.

In the context of this essay, ‘circumstance’ is defined as an imminent situation or event that facilitates a certain behavior or a certain action. Taking MacKay’s definition of meaning into consideration, ‘circumstance’ could also be described as ‘a conditional readiness for a particular behavior’. ‘Design for Circumstance’ can thus be considered a design that offers its user the affordance to engage in such behavior or to carry out a particular action, with engagement being a key success factor. From a social-psychological perspective, Nathalie Ortiz’ research teaches us that involvement may be understood as a primary necessity in life. Such engagement results from the combination of meaning and ‘circumstance’.

This essay seeks to uncover the features and design traits that both can contribute to a user (of – social – media and various applications within the public and private domain) feeling engaged and can enable him or her to organize with others around a common social objective. How has the role of the designer changed and what role can a design play in bringing about changes?

With regard to ‘Design for Circumstance’ three requirements can be distinguished: 1) designing for what is needed; 2) at the place and time that it is needed; 3) resulting in necessary behavior or action. The same requirements are also reflected in the phases that Andrew Blauvelt employs to describe the history of semiotics (and, in conjunction, the history of design): the Syntax-period, the Semantics-period and the Pragmatics-period. Blauvelt’s Pragmatics-phase includes the context of design. Blauvelt poses that behavior and experience are important elements of that Pragmatics-period. In addition, he argues in his essay ‘Towards Relational Design’ that the designer should not be considered the author of a design, but merely the one who allows the user him- or herself to act creatively within the design. The user thus shares responsibility for the design.

The determining factor with regard to Blauvelt’s Semantics-period is interpreted by MacKay as the conditional readiness of a community to take the next step once the right ingredients to take such a step are present. Circumstance constitutes one of the main ingredients to enable such a next step. If we then place circumstance under ‘Context’ in Blauvelt’s model, ‘design for making designs’ could become ‘designs for making designs for making things happen.’

In the context of this essay, it is interesting to compare the social gaming platform ‘FarmVille’ and the real life global transition platform: ‘Transition Town’.

FarmVille is an online platform on which one is intensively involved (for a shorter or longer time period) in raking a virtual garden. Transition Town brings people together worldwide in order to transform their street, village or town into a real garden.

On both platforms a certain degree of ‘engagement’ with a particular topic is required, creating a social network from the bottom up is

essential, and sharing and trust play a significant role in the platform’s social interaction. The ‘bottom-up’ phenomenon is of particular topical importance, since this form of ‘engagement-facilitation’ plays a major role within social media today.

Transition Town initiated what is now commonly known as ‘transition initiatives’ - a term that stems from the scientific research into ‘Peak Oil’. One of the main features of the ideology of Transition Town is ‘resilience’: the ability of a system to absorb disruption and to reorganize in response to changes, so that essentially the same function, structure, identity and feedbacks remain in place. The combination of the most important engagement factors from Transition Town with the eight “Rules for Engagement’ as they apply to FarmVille, suggests a list of factors that could be generally applicable to the design of ‘Systems of Engagement” (see page 13). In addition, design-related literature offers several other instruments that may be of interest for the ‘Design for Circumstance & Systems of Engagement’ (see page 14). Finally, the Community Round Table’s Community Management Model makes it possible to determine the stage at which a community finds itself with respect to a design or project.

Circumstances are often presented as fact, but can be foregrounded or augmented. The instruments that Gene Sharp uses to this end can offer an extensive pallet of tools for a ‘Designer for Circumstance & Engagement’. For this reason, Sharp’s list of ‘198 Methods of Non-violent Action’ has been included in this essay in its entirety.

Samenvatting In een tijd waarin systemen en bottom-up krachten een belangrijke rol spelen, omdat corporate (top-down) krachten ook steeds meer toenemen, is het ontwerpen voor vorm of inhoud niet langer zo relevant als de context waarbinnen we ontwerpen. Nu er bij de eindgebruiker een dringende behoefte lijkt te zijn aan het ‘hier en nu’ en er een grote mate van betrokkenheid bestaat bij ‘zaken die op het punt staan te gebeuren’ (en waarbij niet handelen geen optie is), zal er een andere visie op ontwerpen moeten worden ontwikkeld. Er is derhalve een noodzaak voor ‘Design for Circumstance’: ontwerpen voor omstandigheden die de eindgebruiker ervan de mogelijkheid bieden om zijn/haar betrokkenheid bij een bepaald onderwerp gestalte te geven of in actie om te zetten. Dit vraagt om een ontwerpmentaliteit die leidt tot de ontwikkeling van systemen die zulke betrokkenheid (‘engagement’) veroorzaken bij hen die dergelijke systemen (gaan) gebruiken.

In het kader van dit essay wordt ‘circumstance’ gedefinieerd als een ophanden zijnde omstandigheid of gebeurtenis die een bepaald gedrag of een bepaalde actie faciliteert. MacKay’s definitie van betekenis in beschouwing nemende, zou ‘circumstance’ ook omschreven kunnen worden als ‘een voorwaardelijke bereidheid tot bepaald gedrag’.

‘Design for Circumstance’ kan daarmee gezien worden als een ontwerp dat de affordance biedt die de gebruiker van het ontwerp in staat stelt om zulk gedrag te vertonen of om een bepaalde actie tot uitvoer te brengen, waarbij betrokkenheid een belangrijke succesfactor is. Vanuit een sociaal psychologisch perspectief leert de studie van Nathalie Ortiz ons dat betrokkenheid gezien kan worden als een primaire levensbehoefte. Zulke betrokkenheid ontstaat door de combinatie van betekenis en ‘circumstance’.

In dit essay wordt de vraag gesteld welke factoren en design kenmerken er toe kunnen bijdragen dat een gebruiker (van – sociale – media en diverse applicaties in het publieke en privé domein) zich betrokken zal voelen en in staat wordt gesteld om zich te organiseren rondom een gemeenschappelijk maatschappelijk doel. Hoe is de rol van de ontwerper veranderd en wat is de rol die een ontwerp kan spelen in het tot stand brengen van veranderingen?

In ‘Design for Circumstance’ kunnen drie vereisten worden onderscheiden: 1) ontwerpen voor wat nodig is; 2) op het moment dat het nodig is en waar het nodig is; 3) resulterend in noodzakelijk gedrag of noodzakelijke actie.

Deze vereisten zijn ook terug te zien in de fasen die Andrew Blauvelt gebruikt om de geschiedenis van de semiotiek (en daarmee in samenhang de geschiedenis van design) te beschrijven: de Syntax-periode, de Semantics-periode en de Pragmatics-periode. De Pragmatics-fase van Blauvelt betreft daarbij de context van design. Blauvelt stelt dat gedrag en ervaring een belangrijk onderdeel zijn van de die Pragmatics-periode. In zijn essay ‘Towards Relational Design’ betoogt hij bovendien dat de ontwerper niet zozeer de auteur van een ontwerp is, maar degene die de gebruiker in staat stelt om zelf creatief te handelen binnen het ontwerp. De gebruiker deelt daarmee de verantwoordelijkheid voor het ontwerp De bepalende factor met betrekking tot Blauvelt’s Semantics-periode wordt door MacKay uitgelegd als de voorwaardelijke bereidheid van een gemeenschap om een volgende stap te zetten als de juiste ingrediënten hiervoor aanwezig zijn. Circumstance vormt één van de hoofdingrediënten om een dergelijke volgende stap te kunnen realiseren. Wanneer we circumstance vervolgens plaatsen onder ‘Context’ in Blauvelt’s model, dan zou ‘design for making designs’ kunnen verworden tot: ‘designs for making designs for making things happen’. In het kader van dit essay is het interessant om een vergelijking te maken tussen het social gaming platform ‘FarmVille’ en

het real life global transition platform ‘Transition Town’. FarmVille is een online platform waar men voor korte of langere tijd zeer betrokken is bij het aanharken van een virtueel tuintje. Transition Town brengt mensen wereldwijd bij elkaar om hun straat, dorp of stad om te vormen tot een echt tuintje.

Voor beide platforms geldt dat ‘engagement’ een belangrijke rol speelt en dat het bottom-up opbouwen van een sociaal netwerk essentieel is. Beiden werken ze ‘vanaf de basis omhoog’, beiden vereisen ze een zekere mate van betrokkenheid bij een bepaald onderwerp, en bij beiden speelt delen en vertrouwen een belangrijke rol in de sociale interactie op het platform.

Vooral het fenomeen ‘bottom-up’ is in deze van actueel belang, aangezien deze vorm van ‘engagement-facilitatie’ een grote rol speelt binnen de huidige sociale media Transition Town vormt de oorsprong van wat nu algemeen bekend staat als ‘transitie initiatieven’ – een term die voorkomt uit het wetenschappelijk onderzoek naar ‘Peak Oil’. Een van de belangrijkste kenmerken van het gedachtegoed van Transition Town is ‘veerkracht’: het vermogen van een systeem om verstoring te absorberen en zich tijdens veranderingen te reorganiseren, zodat het wezenlijk dezelfde functie, structuur, identiteit en terugkoppelingen blijft behouden’. Uit de combinatie van de meest belangrijke engagement factoren van Transition Town met de acht ‘Rules for Engagement’ die van toepassing zijn op FarmVille kan een lijst worden gedistilleerd die algemeen geldend kan zijn voor het ontwerpen van ‘Systems of Engagement’ (zie bladzijde 13). Daarnaast biedt literatuuronderzoek verschillende andere instrumenten die van belang kunnen zijn voor ‘Design for Circumstance & Systems of Engagement’ (zie bladzijde 14). Het Community Management-model van de Community Round Table maakt het tenslotte mogelijk om te meten in welk stadium een gemeenschap zich bevindt. Dit model kan worden gebruikt om de fase vast te stellen waarin het ontstaan van een gemeenschap (‘community’) zich bevindt met betrekking tot een ontwerp of project.

Circumstances zijn vaak een gegeven een feit, maar kunnen worden benadrukt of vergroot. De instrumenten die Gene Sharp daartoe hanteert kunnen worden beschouwd als een uitgebreid pallet waar een ‘Designer for Circumstance & Engagement’ zich van kan bedienen. Sharp’s lijst van ‘198 Methods of non-violent action’ is derhalve integraal opgenomen in dit rapport.

Contents Voorwoord Summary (English) Samenvatting Aanleiding Inleiding Circumstance & Engagement Designs for Making Things Happen Designs for Making Designs Circumstance, Affordance & Engagement

FarmVille & Transition Town Sharing is the new multiplying Wat is FarmVille FarmVille’s 8 Rules of Engagement: Wat is Transition Town FarmVille vs. Transition Town

8 Engagement Design Tools Community Management-model Social Media Posting Guide Tools voor ‘Non-violent Action’

Nawoord Project: WeShareChicken Vragen die open blijven Visie op de toekomst

Dankwoord Bronnen Bijlagen

7 11 15 21 25 27 29 29 31 37 37 40 40 41 42 44 46 46 46 51 52 52 52 55 57 58

20

Marvin Fernandes

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

21

Aanleiding We leven in een tijd waar systemen en de werking ervan een steeds belangrijker rol spelen in de manier waarop ons dagelijks leven en het samen leven geregeld is. Veel van die systemen zijn ‘top down’ georganiseerd, en werken vanuit het belang van coöperaties. Een ‘tegenbeweging’ die ik meen te ontwaren zijn de ‘bottom-up’ krachten van uit een samenleving die tracht mee te veren met deze ontwikkeling.

Scott Burnham legt dat uit in zijn essay over systemen en vertrouwen, samengevat in onderstaande quote.

“

There is increasing evidence that our societal trust - our social capital - is finding new stores of trust outside of existing top-down models and is being redefined, perhaps re-distributed, to numerous micro-communities of trust created by open systems and peer-driven resources.

The secret to these systems is one of the older human traits essential for trust – they share”. 1

Dmytri Kleiner 2 onderbouwt de noodzaak van deze verschuiving naar bottom-up micro-community in zijn essay (Telekommunist 2).

Software ontwikkelaar Matthew P Slater I levert een voorbeeld van hoe persoonlijke betrokkenheid bij maatschappelijke verandering kunnen worden verwerkt in de werking van zijn software. Zijn visie op noodzakelijke maatschappelijke veranderingen zit versleuteld in de code en werking van zijn software. Programmeurs reken ik in dit essay zeker tot de ontwerpers van deze tijd. Slater ontwikkelt, een open platform voor alternatieve betaalsystemen, Community Forge 3, en reageert daarmee op de situatie van de huidige bankenproblematiek door een alternatief open, geldadministratiestyeem aan te bieden dat ruimte biedt voor “likeminded” om ermee te werken. De bottom-up gedachten van Slater

I Matthew P. Slater, Matslats - Community currency engineer, http://matslats.net/,

22

Marvin Fernandes

en Kleider, kunnen worden verwerkt in functionaliteit van een systeem.

In dit essay ga ik onder hoofdstuk: Designs for Making Things Happen hier dieper op in.

In het tot stand komen van systemen, is de ontwerper I degene die een balans moet vinden tussen verschillende belangen en ‘requirements’.

Hij moet aanvoelen en onderzoeken wat de ‘omstandigheden zijn’, waar de gebruiker klaar voor is, wat er staat te gebeuren. De ontwerper moet de community samenbrengen en onderhouden. Hij of zij moet de community voeden en betrekken bij de ontwikkeling van het systeem en zodoende de gebruiker van het systeem de mogelijkheid bieden om diens betrokkenheid bij een bepaald onderwerp gestalte te geven of tot actie om te zetten. De theorie hierover ligt voor een groot deel vast in de beschrijvingen van Human Computer Interaction Design, User Centered Design en andere ontwerpbenaderingen die ik heb onderzocht.

I

Developer / Architect / Engineer / Designer / Vormgever

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

23

Inleiding Een simpele handeling zoals het aanklikken van een Like-button kan enorme gevolgen hebben, als er genoeg mensen zijn die to dezelfde actie overgaan. Grote maten van betrokkenheid bij ‘zaken die op het punt staan te gebeuren’ worden gefaciliteerd door systemen als Twitter & Facebook (Tahrir Square 2012, Occupy 2012). De mensheid staat op dit moment voor enorme grote uitdagingen. De bevolkingsgroei is in de afgelopen 200 jaar sneller gegroeid dan in de 200.000 jaar ervoor.

De afhankelijkheid van een (afnemende) energiebron (fossiel) en de tekorten aan voedsel en drinkwater zijn enorm. Volgens Rifkin heeft de mensheid;

“

nooit voor grotere uitdagingen gestaan” 4

Los van de omvang en de vorm van de uitdaging, is de manier waarop we op de uitdaging reageren aan het veranderen. Systemen (bestaande en nieuwe) spelen een rol. De ontwerper kan op zijn beurt een rol spelen in het ontwerpen van dergelijke systemen. ‘Bottom-up bewegingen’ als Transition Town (UK) Urban Farming (Detroit) laten zien hoe het gebruik van nieuwe systemen de betrokkenheid bij ‘verandering van onder op’ faciliteren.

“

Omdat niet handelen geen optie is moet er een andere visie op ontwerpen worden ontwikkeld.” 5 II

Het voldoet niet meer om producten en diensten te ontwerpen of inhouden te ontwikkelen vanuit vorm of inhoud. Wat we nodig hebben is het ontwerpen en ontwerp mentaliteit voor dergelijke omstandigheden.

II

“Everyone on the same page may give us the precious time we need to move into a post carbon world” (Rifkin)

24

Marvin Fernandes

In mijn onderzoek ben ik op zoek gegaan naar de factoren en designkenmerken die er toe kunnen bijdragen dat een gebruiker (van – sociale – media en diverse applicaties in het publieke en privé domein) zich betrokken zal voelen en in staat wordt gesteld om zich te organiseren rondom een gemeenschappelijk maatschappelijk (sociaal, ecologisch, cultureel of economisch) doel. Hoe is de rol van de ontwerper veranderd en wat is de rol die een ontwerp kan spelen in het tot stand brengen van veranderingen? Hiertoe bestudeerde ik een aantal systemen die als voorbeeld kunnen dienen, alsook de literatuur met betrekking tot ‘netwerkcultuur’. Daaruit leidde ik principes af die algemeen geldend kunnen zijn.

De ‘circumstance’ waarmee ik me wil bezig houden heeft een grote mate van betrokkenheid (engagement) nodig, daarom wil ik met ‘Design for Circumstance’ een ontwerpmentaliteit aanwakkeren die leidt tot de ontwikkeling van systemen die ‘engagement’ veroorzaken bij hen die dergelijke systemen (gaan) gebruiken. Mijn bevindingen zal ik toepassen op het ontwerpproject dat in het verlengde van dit essay komt te liggen.

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

25

Circumstance & Engagement ‘Circumstance’ in dit essay wil ik definiëren als ‘iets dat aan de hand is’, iets dat op het punt staat te gebeuren een omstandigheid in het ‘nu’.

Design for Circumstance kan gezien worden als design dat faciliterend opereert voor iets dat staat te gebeuren of moet gebeuren of aan het gebeuren is. Ik zou het ‘design for something about to happen’ willen noemen of ‘Design for the Now’. Het mooie van ‘now’ is dat er een urgentie van uit gaat en dat het altijd ‘nu’ is. Zulke urgentie sluit goed aan bij het tijdbeeld waarin we leven. Veranderingen en nieuwe toekomstperspectieven volgen elkaar zo snel op, dat ik meen te ervaren dat er een grote behoefte is aan bewustwording van het “hier en nu”. Hoe ontwerp je voor het “hier en nu”? De mate van betrokkenheid (engagement) bepaalt ten dele wat er nu belangrijk is, terwijl wat er nu belangrijk is weer de mate van betrokkenheid bepaalt.

Design for Engagement houdt zich bezig met het ontwerpen van randvoorwaarden die gedrag voort brengen waarbij mensen zich betrokken kunnen voelen, dit kan een belangrijke factor zijn als betrokkenheid belangrijk is binnen design for circumstance.

Naast dat mensen in een bepaalde omstandigheid en vanuit een bepaalde perceptie bereid zijn om in actie te komen, kan de omstandigheid zelf óók elementen in zich dragen die tot een bepaalde actie aanzetten (deze elementen zijn onlosmakelijke verbonden met de omstandigheid en als ontwerper moet je die leren herkennen). De psycholoog J.J. Gibson beschreef het fenomeen ‘Affordance’ als volgt:

“

the quality of an object, or an environment, that allows an individual to perform an action” 6 I

I

The affordances of the environment are what it offers the animal, what it provides or fur-

26

Marvin Fernandes

Dit concept kreeg later in het domein van Human Computer Interaction en User Centered Design aanvullende betekenis onder de term ‘Perceived Affordance’ en speelt een belangrijke rol in Systems en Service Design. Design for Circumstance en Engagement gaat over ontwerpen voor het stimuleren van bepaald gedrag, in bepaalde omstandigheden, waarbij betrokkenheid een belangrijke succesfactor is.

‘Design for making designs for making things happen’ Het thema van Andrew Blauvelt’s 7 essay ‘Toward Relational Design’ introduceert de ‘Prosumer’ en luidt hiermee een nieuwe consument in, als we het idee van de meebepalende ‘Prosumer’ verder door ontwikkelen, krijgen we een consument die in actie wil komen en betrokkenheid wil tonen bij sociale ontwikkeling rondom hedendaagse thema’s die betrekking hebben op het verbeteren van de wereld. Mijn onderzoek is niet diep in gegaan op hoe je omstandigheden kunt ontwaren en bestuderen. Voor een deel zal intuïtief zijn, het Community Maturity Model (afb.2) geeft een aantal handvesten als: ‘Luisteren, Meedoen en Samen Bouwen’.

nishes, either for good or ill. The verb to afford is found in the dictionary, but

the noun affordance is not. I have made it up. I mean by it something that refers to

both the environment and the animal in a way that no existing term does.

It implies the complementarity of the animal and the environment (Gibson 1979, 127).

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

27

Designs for Making Things Happen De tijd waarin we leven vraagt om directe actie het vraagt niet (alleen) meer om het beïnvloeden van (koop)gedrag, maar meer en meer om het aanzetten tot gedrag dat nodig is om als ‘mensheid’ te kunnen overleven.

De ontwerper van vandaag moet helpen bij het beïnvloeden van gedrag en het ontwerpen voor gedrag en actie.

Designs for Making Designs Mijn stelling dat het niet meer van deze tijd is om dingen te ontwerpen voor de vorm of voor de ‘heb’, maar dat het tijd is voor een designmentaliteit die zich richt op het ontwerpen voor ‘circumstance’. In ‘Design for Circumstance’ kunnen drie vereisten worden onderscheiden: 1) ontwerpen voor wat nodig is; 2) op het moment dat het nodig is en waar het nodig is; 3) resulterend in noodzakelijk gedrag of noodzakelijke actie.

Deze vereisten zijn ook terug te zien in de fasen die Andrew Blauvelt gebruikt om de geschiedenis van de semiotiek (en daarmee in samenhang de geschiedenis van design) te beschrijven (afbeelding 1).

De Pragmatics-fase van Blauvelt betreft daarbij de context van design.

SYNTAX FORM

Afbeelding 1

SEMANTICS CONTENT

Blauvelt’s Model

PRAGMATICS CONTEXT

28

Marvin Fernandes

Syntax-periode: vorm als bepalende factor (design for making things pretty) Semantics-periode: inhoud en betekenis zijn bepalend (design for making things) Pragmatics-periode: context als bepalende factor (designs for making designs) Het thema uit Andrew Blauvelt’s essay ‘Towards Relational Design’ maakt gebruik van Alvin Toffler’s concept van de ‘prosumer’, Blauvelt stelt dat:

“

In relational design, the role of the designer is closer to that of an editor or a programmer, not an author but an enabler, while the consumer is recast as a more creative agent (in the guise of the designer, DIY-er, hacker, or “prosumer”)”. 8

Als de consument de rol van de designer gaat bekleden, dan erft deze ook de verantwoordelijkheden die bij ‘het ontwerpen’ horen. Design for Circumstance & Engagement spreekt de designer en ‘prosumer’ hierop aan. Blauvelt spreekt over open raamwerken waarbinnen ‘Designs for making Designs’ mogelijk wordt.

“

the nature of design itself has broadened from giving form to discrete objects, to the creation of systems and more openended frameworks for engagement: Designs for making designs”. 8

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

29

Circumstance, Affordance & Engagement De bepalende factor met betrekking tot Blauvelt’s Semantics-periode) wordt door MacKay 9 uitgelegd als ’conditional readiness’ (semantics = meaning = conditional readiness); de voorwaardelijke bereidheid om een volgende stap te zetten als de juiste ingrediënten hiervoor aanwezig zijn. Als we deze voorwaardelijke bereidheid transformeren naar een grote groep mensen of een gemeenschap, komen we op het terrein van ‘actie bereidheid’ en ‘protest’ tegen een bepaalde omstandigheid.

Voorbeelden omstandigheden die tot actie leiden zijn de bezetting van Wall Street door de Occupy-beweging, de demonstraties op het Tahirplein in Egypte en de opstand tegen Milosevic in het voormalig Joegoslavië. Er zijn tal van omstandigheden waartegen mensen in actie komen, ik gebruik juist deze, omdat drijvende krachten achter bovengenoemde voorbeelden allen gebruik maken van de theorie van Gene Sharp (non-violent action).

‘Circumstance’ heeft meer dan één kwaliteit. Als we ‘Circumstance’ inbrengen in de Semantics-periode van Blauvelt’s model, dan hangt het nauw samen met ‘betekenis’ en dus met ‘conditional readiness’ (zoals MacKay ‘betekenis’ het beschrijft) en kun je zeggen dat elke ‘circumstance’ een betekenis kan hebben en daarmee een ‘conditional readiness for behavior’. Brengen we ‘Circumstance’ in de ‘Pragmatics-periode’ van Blauvelt’s model, dan voeg ik hier ‘affordance’ aan toe. Het verschil is dat ‘Affordance’ zit gebakken in de ‘omstandigheid’ en is dus niet gelijk aan de ‘conditional readiness for behavior’ die zit in de persoon.

‘Affordance’ van een omstandigheid is dat gene dat aanzet tot actie. Het doel van Design for Circumstance & Engagement is te helpen om actie ‘tegen’ iets, om te zetten in actie voor iets, of om iets te veranderen.

Circumstance vormt één van de hoofdingrediënten om een dergelijke volgende stap te kunnen realiseren. ‘Circumstance‘ is voor ‘Pragmatics’ wat ‘Meaning’ is voor ‘Semantics’

30

Marvin Fernandes

Waarom is Design voor ’engagement’ belangrijk?

Vanuit sociaal psychologisch perspectief uit de studie van Nathalie Ortiz, leren we dat;

“

engagement, produces feelings of membership, shared emotional safety, belonging and identification, as well as integration and fulfillment of needs that have a positive impact in health (physical and mental) and well-being of populations and groups and that facilitates behavioral change” 10

Betrokkenheid kan gezien worden als een primaire levensbehoefte.

Ontwerpers - en met name interactie ontwerpers - houden hier al rekening mee. Grote corporaties kennen deze inzichten. Een ontwerper die ontwerpt voor circumstance & engagement gebruikt deze inzichten om de “grote transitie” die we volgens Rifkin I nu door maken, richting te geven.

Betekenisgeving kan via - semantic > content > meaning - leiden tot gedrag via ‘Affordance’ kan - pragmatic > context > affordance – leiden tot ‘actie’ en betrokkenheid daar de specifieke situatie (circumstance) op dat moment om vraagt. In de Semantic-periode leidt betekenisgeving tot gedrag dat in gegeven wordt door het individu.

In de ‘pragmatics-periode’ leidt de omstandigheid tot het gedrag dat ‘gebakken zit’ in de omstandigheid zelf (zie afbeelding 1.1).

I

“Everyone on the same page may give us the precious time we need to move into a post carbon world” (Rifkin)

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

MEANING “conditional readiness”

+

CIRCUMSTANCE “Affordance” J.J. Gibson

MacKay

ENGAGEMENT EXPERIENCE BEHAVIOUR

Afbeelding 1.1

uitbreiding op Blauvelt’s Model met ‘affordance’ als

richting gever van actie en gedrag

31

32

Marvin Fernandes

Leg je ‘affordance’ van ‘circumstance’ over hedendaagse vraagstukken (honger, droogte, bevolkingsgroei), dan kom je al snel tot de conclusie dat er iets ‘moet’ gebeuren en dat de situatie zal in zich draagt wat dit zal moeten zijn.

Gedrag en ervaring zijn bij uitstek het domein van de User Experience Designer en zijn belangrijke elementen voor betrekken, betrokken maken en betrokken houden van de gebruiker. Kennis met betrekking tot ‘product life cycle’ uit het domein van software ontwikkeling is uitermate geschikt om toe te passen binnen een editorial design context omdat de grens tussen ‘content’ en ‘instrument’ aan het vervagen is.

Blauvelt stelt dat gedrag en ervaring een subset zijn van zijn laatste fase in het diagram. Zij maken zij een belangrijk onderdeel uit van ‘Pragmatics’.

“

behavior and experience are very important elements / characteristics / subsets of the third phase in my diagram; the pragmatic” 11

De laatste fase van Blauvelt’s model, wil ik aanmerken als een periode waarin gedrag en beïnvloeden ervan, als bepalende factor geldt. Als we Circumstance zien als ‘conditional readiness’ en het plaatsen onder ‘Context’ in Blauvelt’s model dan zou ‘design for making designs’ kunnen transformeren tot: ‘designs for making designs for making things happen’. Dit leidt op de volgende wijze tot engagement: Meaning + Circumstance = Engagement Elke omstandigheid bevat ‘mogelijkheden en aanleidingen om tot actie over te gaan’ (‘affordances’). Als je ontwerpt voor ‘omstandigheden’ ben je in staat om op basis van ‘voorwaardelijke bereidheid om tot actie over te gaan’ (‘conditional readiness’), features te ontwerpen die - passend bij de ‘omstandigheden’ - ook daadwerkelijk de beoogde actie ontlokken. Het zijn voorwaarden om iets te laten gebeuren. ‘Design for Circumstance & Engagement’ kan worden beschouwd als een ontwerpmentaliteit die de gebruiker de mogelijkheid biedt een bepaalde actie uit te voeren’ (affordance), met de betrokkenheid (engagement) als een succesfactor (afbeelding 1.2)

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

SYNTAX FORM

PRAGMATICS CONTEXT

SEMANTICS CONTENT

Andrew Blauvelt

MEANING “conditional readiness” MacKay

+

CIRCUMSTANCE “Affordance” J.J. Gibson

ENGAGEMENT EXPERIENCE BEHAVIOUR

DESIGN FOR CIRCUMSTANDE & ENGAGEMENT = DESIGN FOR MAKINGTHINGS HAPPEN

Afbeelding 1.2

uitbreiding op Blauvelt’s Model met ‘affordance’ compleet

33

34

Marvin Fernandes

Wat kun je met dit inzicht, dat we leven in een tijd, waar niet ‘idee en betekenis’ (American Dream) bepalend is voor ontwerp, maar de omstandigheid zelf een antwoord in zich draagt op wat die omstandigheid nodig heeft?

Ik denk dat we ermee in staat zullen zijn in een betere harmonie met de natuur en mensen om ons heen te leven. Affordance is een heel primaire, bijna dierlijk fenomeen. Het brengt ons terug tot de natuur, de aard en de essentie van acties. Het zal ons helpen betere ‘systemen’ te ontwerpen, die beter samen hangen met wat de mensheid en een situatie van nature verlangt. Wellicht kan de quote van Stafford Beer:

“

The Purpose Of a System Is What It Does”

worden tot : The Purpose Of a System Is What it Affords You to Do

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

35

FarmVille & Transition Town voorbeelden, instrumenten & inzichten uit het onderzoek

In dit hoofdstuk beschrijf ik een aantal voorbeelden uit systemen en literatuur die de contouren van ‘Design for Circumstance’ duiden. Het is interessant om een vergelijking te maken tussen het social gaming platform ‘FarmVille’ – dat het effect van de Tamagochi 12 ver heeft overstegen – en het real life global transition platform ‘Transition Town’.13 Voor beide platforms geldt dat ‘engagement’ een belangrijke rol speelt en dat het bottom-up opbouwen van een sociaal netwerk van “likeminded” essentieel is. Transition Town heeft ‘Peak Oil’ als ‘Circumstance’ waarvoor ontworpen moet worden en waar veel engagement voor nodig is. FarmVille is een online, social game platform waar men voor korte of lange tijd zeer betrokken is bij het aanharken van een virtueel tuintje.

Transition Town is een ‘real life’ platform waar mensen wereldwijd voor bij elkaar komen om hun straat, dorp of stad om te vormen tot een echt tuintje.

Sharing is the new multiplying De vergelijking is interessant omdat FarmVille en Transition Town beide aanhaken op aanwezige behoefte aan ‘betrokkenheid’ in een samenleving, maar ook op het fenomeen: “dagelijks bezig kunnen zijn met de natuur en mensen in je sociale kring. Voor beide geldt: ‘voor je eigen tuintje zorgen’, zij het vanuit een totaal andere invalshoek. Zo begin je klein en ‘bottom-up’ in beide gevallen. Bottom-up is een heel actueel thema. In beide ‘gevallen’ moet de deelnemer een steeds groter wordende groep ‘likeminded’ om zich heen verzamelen om succesvol te zijn. Een mooi verschil is, dat het ene heel open is opgezet en het andere gesloten. Daarbij is het belangrijk op te merken dat het systeem achter Transition Town ook ooit als een gesloten digitaal systeem was bedacht, maar dat is los gelaten en ingeruild voor een benadering waarbij het

36

Marvin Fernandes

uitgangspunt: ‘Een Idee is sterker dan een systeem’ is gehanteerd.

Rob Hopkins (Transition Town) startte ooit met een volledig ingericht online platform en heeft de focus verlegd naar het ‘ontwerpen’ van procedures en werkwijze die ‘in real life’ kunnen worden toegepast.

Wat Transition Town & FarmVille gemeen hebben is dat ze een zekere mate van engagement bij een bepaald onderwerp vereisen; delen en vertrouwen speelt een belangrijke rol. Hopkins houdt zich bezig met de ‘Circumstance’ (transition – resilience beyond peak oil) en haakt aan bij een reeds aanwezige betrokkenheid in samenlevingen. Transition Town heeft daarnaast een sterke ‘bottom-up’ component. ‘Bottom-up’ is een vrij actueel fenomeen dat een belangrijke rol speelt bij bijvoorbeeld het inzetten van sociale media om engagement te faciliteren (Otpor / Gene Sharp). FarmVille en Transition Town werken beide ‘from the ground up’ en het succes is voor allebei in zekere mate afhankelijk van de betrokkenheid en het vertrouwen van mensen in een sociale kring.

Waarom vergelijk ik FarmVille met Transition Town? Steeds meer zaken die we vroeger, gratis, voor elkaar of ongereguleerd deden, worden tegenwoordig gevangen in een systeem AirBnb.com is een modern voorbeeld van hoe we vroeger een slaapplaats boden aan een passant.

De opkomst van vele grote systemen I aan de ene kant, vraagt om aandacht en begrip van kleinschalige systemen aan de andere kant.

Transition Town is een kleinschalig systeem voor het organiseren van o.a. Urban Farming en FarmVille is aan het andere uiterste een (nu nog) virtueel systeem voor het doen van ‘Urban Farming’. Deze twee uitersten laten in mijn ogen zien wat de twee uitersten zijn waarbinnen we onze samenleving aan het vormgeven zijn. Aan de ontwerper de keus waar hij zijn energie en talent aan besteed.

I

“people with mutual interest and reciprocity of trust’ in the sense of: Domestic objects, tools and spare rooms (Airbnb.com), cars, parking spaces, personal time and labour (mf: Energy, Land, Information, 3D-model) these fundamentally private resources are becoming public assets, extended publicly through systems. The most notable development in the creation of thes new systems is the ingredient we have been missing the most form our pervious relationships with institutions – mutual interest and reciprocity of trust” 17

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

“

37

Communities don’t just happen automatically when you provide communication tools: under the right conditions, online communities grow. They are gardened.”

H. Rheingold

38

Marvin Fernandes

Wat is FarmVille FarmVille een ‘social community’ game dat draait op het platform van Facebook. FarmVille is op dit moment misschien wel het meest succesvolle voorbeeld van een sociale game binnen de Online Game Industrie,.

Doel van het spel is niets anders dan het bijhouden van een digitaal tuintje en het oogsten van verschillende groenten en fruit. Het spel wordt pas echt leuk als (Facebook) vrienden ook mee doen. Zynga, het bedrijf achter FarmVille is beursgenoteerd en was voorheen succesvol met Online Poker Spellen.

FarmVille’s 8 Rules of Engagement: Tijdens mijn research heb ik de 8 Rules of Engagement van FarmVille ontdekt. Deze spelen een belangrijke rol bij het ‘ontwerpen van een systeem dat ‘engagement’ faciliteert en stimuleert. Omdat FarmVille op dit moment een zeer succesvol social-game-format is denk ik dat de regels van FarmVille op meerdere ‘engagement design vraagstukken’ van toepassing kunnen zijn. De regels zijn: FarmVille

engagementfactoren

1.

Reward users for returning in a short time period

Beloon gebruikers wanneer ze terug keren binnen een korte periode

2.

Reward users for helping friends every day

Beloon gebruikers die anderen helpen, elke dag

3.

Allow users to create without typing

Maak het mogelijk zonder te typen content te creëren,

4.

Show progress, everywhere, on everything

Laat altijd en overal bij alles zien wat de progressie is

5.

Make users feel lonely without friends

Laat gebruikers zich alleen voelen als ze geen vrienden hebben/maken

6.

Enable self expression

Maak Zelf Expressie Mogelijk

7.

Offer increasing levels of complexity for mastery

Laat gebruikers verschillende ‘bekwaamheid-niveaus’ verwerven.

8.

Have surprises & limited time events

Kom met verrassingen en kort durende gebeurtenissen

Tabel 1 auteur: Phil Michaelson 14 Vertaling: M Fernandes

40

Marvin Fernandes

Wat is Transition Town Begin 2008 Startte Rob Hopkins in Groot-Brittannië een beweging die in actie kwam om de overgang op gang te brengen van fossiele naar niet-fossiele energie en van hoog naar laag energieverbruik. De beweging was niet zozeer een actiecomité, alswel een groep die daadwerkelijk in actie kwam met een doel om iets te veranderen door zelf de verandering te veroorzaken. Hiermee reagerend op de urgentie van Peak Oil en gebruikmakend van latent aanwezige sentimenten van de behoefte aan een verandering in energie consumptie. Iedereen voelt dat de overgaan waar Hopkins en Riffkin op aansturen eraan zit te komen en een kleine club neemt het initiatief om een huis, straat, wijk, stad (gedeeltelijk) zelfvoorzienend te maken. Transition Town is het eerste voorbeeld van iets dat nu ‘Transitie initiatieven’ wordt genoemd. De term ‘transitie’ is bedacht door Hopkins, maar komt voort uit het wetenschappelijk onderzoek naar ‘Peak Oil’. Een van de belangrijkste kenmerken van Transition Town’s gedachtegoed is: ‘veerkracht’.

Transition Town engagementfactoren 1.

Werk vanuit de kleinste eenheid omhoog (mens, huis, straat, buurt, wijk, stad, regio, land)

2.

Visualiseer het succes van je community in de vorm van ‘Mapping’

3.

Veerkracht

4.

Het systeem is open en laat invloed van een gebruiker/developer/prosumer toe.

5.

Het hebben van gedachtegoed dat aansluit bij urgentie of ‘circumstance’

6.

Wordt getraind, Train anderen om anderen te trainen

7.

Documenteer de effecten van het systeem en de community en toon het vaak

Tabel 1.1 Collectie van Engegement factoren, (Transiotion Handboek, Hopkins)

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

41

FarmVille vs. Transition Town een vergelijking van engagementfactoren Tabel 1.2 bevat de belangrijkste engagementfactoren zoals ik die ben tegengekomen in de features van FarmVille en Transition Town. Deze lijst kan algemeen geldend zijn voor het ontwerpen van Systems of Engagement. Ik heb ze op een rij gezet en aan gegeven welke zowel in FarmVille & Transition Town voorkomen.

Ik ben van mening dat zowel voor zowel een commerciële als een sociale of humanitaire doelstelling een aantal van deze engagement factoren van nut kan zijn voor het vergroten van betrokkenheid bij een bepaald gemeenschappelijk doel. Alle 15 factoren zijn zeer bruikbaar voor onderhouden van betrokkenheid bij een onderwerp. De enige die enigszins dubieus is, is nummer 12. ‘Maak dat gebruikers zich alleen voelen als ze geen vrienden hebben’, deze zou ik zelf formuleren als: Bouw mogelijkheden in een gemeenschap op nieuwe mensen te leren kennen en verzin features die contact faciliteren. Met name 1, 4, 5, 14, 15 zijn goed te gebruiken bij een ‘community’ in wording. Opgedane inzichten ten aanzien van de factoren 1,4,5,14,15 pas ik in de periode na het onderzoek toe op het op handen zijnde project ‘WeShareChicken’.

“

15

Veerkracht is het vermogen van een systeem om verstoring te absorberen en zich tijdens veranderingen te reorganiseren, zodat het wezenlijk dezelfde functie, structuur, identiteit en terugkoppelingen blijft behouden”

42

Marvin Fernandes

43

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

FarmVille & Transition Town engagementfactoren

FV

Werk vanuit de kleinste eenheid omhoog (mens, huis, straat, buurt, wijk, stad, regio, land etc.

Visualiseer het succes van je community in de vorm van ‘Mapping’

TT +

+

++

Veerkracht

+

Het systeem is open en laat invloed van een gebruiker/developer/ prosumer toe.

+

Het hebben van gedachtegoed dat aansluit bij urgentie of ‘circumstance’

+

Wordt getraind, Train anderen om anderen te trainen

+

Documenteer de effecten van het systeem en de community en toon het vaak

++

Beloon gebruikers wanneer ze terug keren binnen een korte periode

+

Beloon gebruikers die anderen helpen, elke dag

+

Maak het mogelijk om content te creëren, zonder te typen

+

Laat altijd en overal bij alles zien wat de progressie is

+

Maak dat gebruikers zich alleen voelen als ze geen vrienden hebben/ maken

+

Maak Zelf Expressie Mogelijk

+

Maak ‘t gebruikers mogelijk verschillende niveaus van ‘bekwaamheid’ te verwerven.

+

Kom met verrassingen en kort durende gebeurtenissen

+

Tabel 1.2 Engegement factoren Benchmark

+

+

+

44

Marvin Fernandes

8 Engagement Design Tools Naast de FarmVille – Transition Town benchmark, heb ik uit literatuur onderzoek verschillende instrumenten (‘tools’) gedestilleerd die van belang kunnen zijn bij ‘Design for Circumstance & Systems of Engagement’ tool

beschrijving

quote

Agile Development

Ontwikkel volgens Agile methode. Zelf organiserend, net op tijd, net genoeg, in samenspraak met stakeholders

“There was no initial plan, no storyboards, no user research, no mock-ups. The campaign was designed on the fly. We were building an airplane in flight” Scott Thomas 16

Delen & Vertrouwen

Mogelijkheid bieden om te kunnen delen en te kunnen vertrouwen worden belangrijke instrumenten binnen ‘design for circumstance en engagement’ omdat ‘vertrouwen’ een schaars goed wordt in de 21e eeuw.

“people with mutual interest and reciprocity of trust’ in the sense of: Domestic objects, tools and spare rooms (Airbnb.com), cars, parking spaces, personal time and labour these fundamentally private resources are becoming public assets, extended publicly through systems. The most notable development in the creation of these new systems is the ingredient we have been missing the most form our pervious relationships with institutions – mutual interest and reciprocity of trust” Scott Burnham 17

Symbiose

Bouw de kenmerken van symbiose in het ontwerp van een systeem.

“The way the RepRap came about is by an analogy with nature. The analogy is with the Mutual symbioses between flowers and insects. Flowers cant move to get pollinated, insect have no interest in moving pollen around, so what happens, the flowers produce Honey. RapRep is the flower, it needs people (insects) and the nectar are the goods one really need, independent of any idea of Money. Life is actually not based on the basics of economy, life is based on the basics of biology” Adrien Bowyer 18.

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

tool

beschrijving

quote

Simple & Strong Visual language

Van het werk van en de aanpak van Anonymous,Pecha Kucha, Occupy (add Buster), Propaganda19 & Gene Sharp20 heb ik geleerd dat het belangrijk is een simpel beeld te gebruiken dat over de gehele wereld beschikbaar is en sterke archetypische kenmerken heeft, zodat het heel snel en decentraal een identiteit wordt welke men herkent.

Propaganda 21 & Gene Sharp 22

Testimony

Quaker’s gebruikte ’testimony’ om hun beloften en visie te noteren zodat men zich ermee kan verbinden

Heb een idee

Een idee is een sterk instrument voor engagement en hangt vaak samen met iets dat staat te gebeuren.

Planning

Community Round Table Model (afb.2)

Planning

Social Media Posting Guide (afb.3)

wikipedia

“you can kill a man but you can not kill an idea” Medgar Evers (civil rights activist)

Topnonprofits.com | Craig van Korlaar

Tabel 1.3 Collectie van Engagementfactoren & instrumenten uit literatuur

45

46

Marvin Fernandes

Community Management-model Dit model (afb. 2) kan worden gebruikt om de fase vast te stellen waarin het ontstaan van een gemeenschap (‘community’) zich bevindt met betrekking tot een ontwerp of project. Dit model van de Community Round Table maakt het mogelijk om te meten in welk stadium een gemeenschap zich bevindt. Het is een vrij nieuw model en grote multinationals gebruiken het op het moment. Het wordt gebruikt in een ‘top down’ situatie, en helpt opdrachtgever (multinational) en opdrachtnemer (dienstverlener) om een strategie uit te zetten voor het bouwen van een community of te onderzoeken in welke fase een community zicht bevind. Op de verticale as vind je vier verschillende stadia, op de horizontale as, stappen die een community manager moet nemen voor het bouwen / onderhouden van de community. En op de kruisverbanden de specifieke acties/regels voor die specifieke fase. Ik vind het belangrijk om dit corporate instrument te gebruiken in een ontwerpmentaliteit die uit gaat van ‘bottom-up’ en ‘power to the people’ en op dit niveau de ontwerper / prosumer tools te laten gebruiken die op corporate (top down) niveau worden gebruikt. Een beetje als ‘spelen met corporate speelgoed’ voor een niet-corporate doel.

Social Media Posting Guide Naast ‘plannen’ op de hele lange termijn zoals in het Community Round Tabel model is het belangrijk op de dag nauwkeurig een planning te hebben. De Social Media Posting Guide (afb. 3) laat op gededetaileerde wijze maandelijkse en dagelijkse planning zien en geeft ‘best practices’ voor media als Facebook en Twitter.

Tools voor ‘Non-violent Action’ ‘Circumstances’ zijn vaak een gegeven een feit, maar kunnen worden benadrukt of vergroot. De instrumenten die Gene Sharp daartoe hanteert kunnen worden beschouwd als een uitgebreid pallet waar een ‘Designer for Circumstance & Engagement’ zich van kan bedienen.

Sharp’s lijst van ‘198 Methods of non-violent action’ is derhalve integraal opgenomen in dit rapport. Waarom deze lijst? In elke situatie waar de tools in deze lijst van nut zijn is er voldoende gaande, om te spreken van een ‘circumstance’ waarvan het achterliggende systeem schreeuwt om ‘redesign’. ‘Where Gene is, something is in the air.’

Afbeelding 3 Social Media Planning Guide, Craig van Korlaar

48

Marvin Fernandes

hierarchy

stage 2 emergent community

familiarize & listen

participate

command & control

consensus

stage

strategy strategy

leadership leadership

culture culture

1

reactive

contributive

community community management management

none

informal

content content and and programming programming

formal & structured

userGenerated Content

policies policies and and governance governance

no guidelines for ugc

restrictive social media policies

tools tools

consumer tools used by individuals

consumer & selfservicetools

metrics metrics and and measurement measurement

anectdotal

basic activities

Afbeelding 2 Community Maturity Model by The Community RoundTable.com

DESIGN FOR CIRCUMSTANCE & (SYSTEMS) OF ENGAGEMENT

stage

3

community

stage

4

networked

build

integrate

collaborative

distributed

emergent

activist

defined roles & processes

integrated roles & processes

community createdcontent

integrated formal & usergenerated

flexible social media policies

inclusive

mix of consumer & enterprise tools

social functionality is integrated

activities & content

behavior & outcomes

49

50

Marvin Fernandes

Nawoord Er zijn uiteenlopende factoren en designkenmerken die er toe kunnen bijdragen dat een gebruiker zich betrokken voelt en zich kan organiseren rondom een gemeenschappelijk doel. Uit de vergelijking tussen FarmVille en Transition Town komen de volgende het meest naar voren: Visualiseer het succes van de community uitgetekend op een kaart Documenteer effecten van systeem & community en toon het vaak Beloon gebruikers die anderen helpen, elke dag Maak Zelf Expressie Mogelijk Zaken die we kennen vanuit het dagelijks leven. De rol van de ontwerper er misschien wel naar om de mensen, dichter naar de basis, en primaire belangen te sturen. De hedendaagse ontwerper moet zeer sterk ontwikkelde voelsprieten hebben om te kunnen ontwaren voor welke ‘circumstance’ aandacht behoeft, welke ‘conditional readiness for behavior’ er in een groep of individu zit en welke ‘affordances’ bij een circumstance horen of zouden kunnen worden ontworpen. Tel daarbij op de ‘Circumstance’ zoals Rifkin deze omschrijft en je kunt als ontwerper alleen nog met droge ogen werken aan projecten of opdrachten die op een of andere wijze een bijdrage leveren aan het ‘verbeteren’ van de wereld en alle daarbij horende grote en kleine ‘circumstances’ in die wereld.

De ontwerper kan een rol spelen in het opgang brengen van verandering naar een duurzame samenleving, door heel goed aan te voelen wat nu de kwaliteiten van een ‘circumstance’ zijn. Hij moet onderzoeken wat de ‘affordances’ van een ‘circumstance’ zijn. Hij moet betrokken ‘stakeholders’ een rol geven in het ontwerp en uitvoer van producten en diensten. Hij moet de persoon zijn die de balans zoekt tussen ‘wat van nature zo moet zijn’ (natural forces) en de ontwerpkeuzes die worden gemaakt (agency). Zodat hij de ‘agent’ - en zoals Blauvelt het noemt ‘de editor’ kan zijn die het nut, de vorm en de functie van een product of dienst middels ontwerpmethoden en communitymanagement-methode gestalte helpt geven. Met de nadruk op ‘helpt’ omdat de ‘community’ als geheel een belangrijke rol in speelt in het gestalte geven van de uitkomst van een project. De uitkomst staat niet van te voren vast (Agile).

Project: WeShareChicken In mijn ontwerpproject ga ik ‘on the fly’ de rol van de ontwerper als ‘editor / community manager’ inzetten – hierbij gebruikmakend van omschreven instrumenten, voorhanden zijnde community tools, alsmede mensen uit mijn buurt en andere mensen die betrokken zijn bij het onderwerp: duurzaam doen door het houden van kippen op een gemeenschappelijk dak in het centrum van Amsterdam. Dit project ‘vlieg ik aan’ volgens het ‘building an airplane in flight’ principe. Daarnaast zal ik ook andere onderzochte methoden toepassen bij het uitvoeren van dit project.

Vragen die open blijven Wat zou er gebeuren als we volgens de principes en technologie van FarmVille & Transition Town mensen aan het ‘urban farmen’ zouden krijgen? Wat als ‘Circumstances’ en de bijbehorende ‘affordances’ zich zo snel voor doen, dat er niet meer voor te ontwerpen of te ‘dirigeren’ is? Wat is een goede methode om ‘Circumstance’ en de bijbehorende ‘affordances’ vast te stellen en hoe meet je ‘conditional readiness for behavior’?

Visie op de toekomst Mijn visie op de toekomst is dat we langzaam maar zeker steeds verder vervreemden van dat rare fenomeen ‘consumeren’, dat op het bestaan van de mensheid, nu pas een ‘oogwenk’ aan de gang is. En dat we zullen ontwerpen voor situaties die vragen om de menselijke maat.

Dank voor lezen & je gedachten Marvin Fernandes

unitednature

Dankwoord Ik wil graag mijn dank uitspreken aan Hein Eberson voor de begeleiding tijdens het gehele proces dat tot dit essay heeft geleid en voor het afdwingen van diepgang en discipline. Annette Heinen wil ik graag danken voor de andere elementen: water en vurige luchtigheid. Ook wil ik Arjen Mulder bedanken voor zijn kundig advies en de aangedragen concepten.

Dit essay en alle andere grote en kleine successen heb ik mede te danken aan werkgevers die mij door de jaren heen, vertrouwen hebben geschonken, daarvoor wil ik danken: Hans Bogers, Bob Stumpel, Hans van Os, Guido van Woerkom, Ralf Hesen, Sander van Mil, Harry Odenhoven, Nicolai Carels, Joris Keijzer, Hans Veldhuizen, Tirso Frances & Ron Faas en mijn huidige leidinggevende Bernard Weerdmeester en de Hogeschool Utrecht voor het vertrouwen dat zij in mij hebben gesteld en de mogelijkheid om dit onderzoek te mogen doen.

Voorts wil ik graag dank betuigen aan allen – en in het bijzonder de volgende personen – die mij hebben voorzien van inspiratie, opmerkingen, antwoorden, en ondersteuning: Monte Amador, Jolanda Treffers, Jessica de Schipper, Joke Robaard, Corline van Es, Madris Duric, Rob van den Idsert, Hanneke Ponten, Barbara Theunissen, Mama ‘distant learning system‘ Lilly, Samantha ‘moral support’ Fernandes, Yarella ‘nanny’ Moendir, The Master of the HUniverse, Our father in Heaven, Master Student of the maHKU 2011-12 Editorial & Fashion: Romklao Chai-Ariras (Ef), Le Fu, Lee Dong Young, Ana Ordonez, Theo Varnavas, Cornelia Edwards, Monika Kanokova, Aaltje Kramer, Hasmik Matevosyan, Itumeleng Moeti, Nijntje To & Haar zonder wier steun en geduld dit essay er nooit was gekomen; Roos ‘ for ever(ything) Lodder

55

Bronnen 1

Scott Burnham The Publicization of Trust (2012), Trust Design Premsela & Archis, p3

2

Dmitry Kleiner Telemonnunist Manifesto (2010), Network Notebooks 03

3 Matthew Slater www.communityforge.net 4

Jerremy Rifkin, economist, interview ‘Een Vandaag’, ww.youtu.be/m9wM-p8wTq4?t=17m00s

5

John Thackara www.observersroom.designobserver.com/johnthackara/post/how-do-you-make-a- website-for-transition/31398/

6

J.J. Gibson The Theory of Affordances (1977), (pp. 67-82)

7 | 8

In R. Shaw & J. Bransford (Eds.) Perceiving, Acting, and Knowing: Toward an Ecological Psychology (1977)

9

D. M. MacKay Language, Meaning and God (1972) Philosophy, 47 , pp 1-17

10

Natalie Ortiz a new sustainable designer (2011)

11

12

Andrew Blauvelt Email van: andrew.blauvelt@walkerart.org, dd: 26 06 2012 21:57:28 to: M. Fernandes

13

Rob Hopkins The Transition Handbook:From Oil Dependency to Local Resilience (2008)

14

Phil Michaelson www.philmichaelson.com/user-generated-content/8-design-tactics-FarmVille/ (posted May 28, 2010)

15

B. Walker, Hollinger, C.S., Carpenter, S.R. & Kinzig A ‘Resillience, Adaptability, and transformability in Social ecological Systems’ Ecology & Society 9, (2) p.5. (2004)

16

Scott Thomas et al ontwerper van de Obama Campagne 2008 www.the99percent.com/videos/5821/scott-thomas-designing-the-obama-campaign

17

Scott Burnham The Publicization of Trust, Trust Design Premsela & Archis, p3 (2012)

18

19

Adrien Bowyer University of Bath, Inventer of the Reprap, the printer that prints itself www.emerceeday.nl/sprekers/77_Bowyer (7:00min)

20

Gene Sharp From Dictatorship to Democracy A Conceptual Framework for Liberation (2002)

A. Blauvelt Towards Relational Design (2008)

www.nl.wikipedia.org/wiki/Tamagotchi

Edward Barnays Propaganda, p12 (1928)

57

Bijlagen 198 Methods of non-violent action (from Gene Sharp, The Methods of Non-violent Action, Boston 1973) via Peace Magazine THE METHODS OF NON-VIOLENT PROTEST AND PERSUASION

FORMAL STATEMENTS 1. Public speeches 2. Letters of opposition or support 3. Declarations by organizations and institutions 4. Signed public declarations 5. Declarations of indictment and intention 6. Group or mass petitions COMMUNICATIONS WITH A WIDER AUDIENCE 7. Slogans, caricatures, and symbols 8. Banners, posters, and displayed communications 9. Leaflets, pamphlets, and books 10. Newspapers and journals 11. Records, radio, and television 12. Skywriting and earthwriting GROUP REPRESENTATIONS 13. Deputations 14. Mock awards 15. Group lobbying

58

16. Picketing 17. Mock elections SYMBOLIC PUBLIC ACTS 18. Displays of flags and symbolic colours 19. Wearing of symbols 20. Prayer and worship 21. Delivering symbolic objects 22. Protest disrobings 23. Destruction of own property 24. Symbolic lights 25. Displays of portraits 26. Paint as protest 27. New signs and names 28. Symbolic sounds 29. Symbolic reclamations 30. Rude gestures PRESSURES ON INDIVIDUALS 31. “Haunting” officials 32. Taunting officials 33. Fraternization 34. Vigils DRAMA AND MUSIC 35. Humourous skits and

pranks 36. Performances of plays and music 37. Singing PROCESSIONS 38. Marches 39. Parades 40. Religious processions 41. Pilgrimages 42. Motorcades HONOURING THE DEAD 43. Political mourning 44. Mock funerals 45. Demonstrative funerals 46. Homage at burial places PUBLIC ASSEMBLIES 47. Assemblies of protest or support 48. Protest meetings 49. Camouflaged meetings of protest 50. Teach-ins WITHDRAWAL AND RENUNCIATION 51. Walk-outs 52. Silence 53. Renouncing honours 54. Turning one’s back THE METHODS OF SOCIAL NONCOOPERATION OSTRACISM OF PERSONS 55. Social boycott 56. Selective social boycott 57. Lysistratic nonaction 58. Excommunication

59. Interdict NONCOOPERATION WITH SOCIAL EVENTS, CUSTOMS, AND INSTITUTIONS 60. Suspension of social and sports activities 61. Boycott of social affairs 62. Student strike 63. Social disobedience 64. Withdrawal from social institutions WITHDRAWAL FROM THE SOCIAL SYSTEM 65. Stay-at-home 66. Total personal noncooperation 67. “Flight” of workers 68. Sanctuary 69. Collective disappearance 70. Protest emigration (hijrat) THE METHODS OF ECONOMIC NONCOOPERATION: ECONOMIC BOYCOTTS ACTION BY CONSUMERS 71. Consumers’ boycott 72. Nonconsumption of boycotted goods 73. Policy of austerity 74. Rent withholding 75. Refusal to rent 76. National consumers’ boycott 77. International consumers’ boycott ACTION BY WORKERS AND PRODUCERS 78. Workers’ boycott

59

79. Producers’ boycott

SYMBOLIC STRIKES

ACTION BY MIDDLEMEN

97. Protest strike 98. Quickie walkout (lightning strike)

80. Suppliers’ and handlers’ boycott ACTION BY OWNERS AND MANAGEMENT 81. Traders’ boycott 82. Refusal to let or sell property 83. Lockout 84. Refusal of industrial assistance 85. Merchants’ “general strike” ACTION BY HOLDERS OF FINANCIAL RESOURCES 86. Withdrawal of bank deposits 87. Refusal to pay fees, dues, and assessments 88. Refusal to pay debts or interest 89. Severance of funds and credit 90. Revenue refusal 91. Refusal of a government’s money ACTION BY GOVERNMENTS 92. Domestic embargo 93. Blacklisting of traders 94. International sellers’ embargo 95. International buyers’ embargo 96. International trade embargo THE METHODS OF ECONOMIC NONCOOOPERATION: THE STRIKE.

60

AGRICULTURAL STRIKES 99. Peasant strike 100. Farm workers’ strike

STRIKES BY SPECIAL GROUPS 101. Refusal of impressed labour 102. Prisoners’ strike 103. Craft strike 104. Professional strike ORDINARY INDUSTRIAL STRIKES 105. Establishment strike 106. Industry strike 107. Sympathy strike RESTRICTED STRIKES 108. Detailed strike 109. Bumper strike 110. Slowdown strike 111. Working-to-rule strike 112. Reporting “sick” (sick-in) 113. Strike by resignation 114. Limited strike 115. Selective strike MULTI-INDUSTRY STRIKES 116. Generalised strike 117. General strike

COMBINATION OF STRIKES AND ECONOMIC CLOSURES 118. Hartal 119. Economic shutdown THE METHODS OF POLITICAL NONCOOPERATION REJECTION OF AUTHORITY 120. Withholding or withdrawal of allegiance 121. Refusal of public support 122. Literature and speeches advocating resistance

CITIZENS’ ALTERNATIVES TO OBEDIENCE 133. Reluctant and slow compliance 134. Nonobedience in absence of direct supervision 135. Popular nonobedience 136. Disguised disobedience 137. Refusal of an assemblage or meeting to disperse 138. Sitdown 139. Noncooperation with conscription and deportation 140. Hiding, escape, and false identities 141. Civil disobedience of “illegitimate” laws

CITIZENS’ NONCOOPERATION WITH GOVERNMENT

ACTION BY GOVERNMENT PERSONNEL

123. Boycott of legislative bodies 124. Boycott of elections 125. Boycott of government employment and positions 126. Boycott of government departments, agencies, and other bodies 127. Withdrawal from governmental educational institutions 128. Boycott of governmentsupported institutions 129. Refusal of assistance to enforcement agents 130. Removal of own signs and placemarks 131. Refusal to accept appointed officials 132. Refusal to dissolve existing institutions

142. Selective refusal of assistance by government aides 143. Blocking of lines of command and information 144. Stalling and obstruction 145. General administrative noncooperation 146. Judicial noncooperation 147. Deliberate inefficiency and selective noncooperation by enforcement agents 148. Mutiny DOMESTIC GOVERNMENTAL ACTION 149. Quasi-legal evasions and delays 150. Noncooperation by constituent governmental units INTERNATIONAL GOVERNMENTAL ACTION

61

151. Changes in diplomatic and other representation 152. Delay and cancellation of diplomatic events 153. Withholding of diplomatic recognition 154. Severance of diplomatic relations 155. Withdrawal from international organisations 156. Refusal of membership in international bodies 157. Expulsion from international organisations

SOCIAL INTERVENTION 174. Establishing new social patterns 175. Overloading of facilities 176. Stall-in 177. Speak-in 178. Guerrilla theatre 179. Alternative social institutions 180. Alternative communication system ECONOMIC INTERVENTION

158. Self-exposure to the elements 159. The fast - 1. Fast of moral pressure - 2. Hunger strike - 3. Satyagrahic fast 160. Reverse trial 161. Non-violent harassment

181. Reverse strike 182. Stay-in strike 183. Non-violent land seizure 184. Defiance of blockades 185. Politically motivated counterfeiting 186. Preclusive purchasing 187. Seizure of assets 188. Dumping 189. Selective patronage 190. Alternative markets 191. Alternative transportation systems 192. Alternative economic institutions

PHYSICAL INTERVENTION

POLITICAL INTERVENTION

162. Sit-in 163. Stand-in 164. Ride-in 165. Wade-in 166. Mill-in 167. Pray-in 168. Non-violent raids 169. Non-violent air raids 170. Non-violent invasion 171. Non-violent interjection 172. Non-violent obstruction 173. Non-violent occupation

193. Overloading of administrative systems 194. Disclosing identities of secret agents 195. Seeking imprisonment 196. Civil disobedience of “neutral� laws 197. Work-on without collaboration 198. Dual sovereignty and parallel government

THE METHODS OF NONVIOLENT INTERVENTION PSYCHOLOGICAL INTERVENTION

62

R♥M