ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ / ΚΕΝΤΡΟ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ by Maria Papadopoulou

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ / ΚΕΝΤΡΟ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

ΒΑΓΙΟΝΑΚΗΣ ΜΑΝΟΣ / ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ Διπλωματική εργασία / Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ Επιβλέποντες καθηγητές: Σ. Γυφτόπουλος / Α. Κούρκουλας Σύμβουλος: Ν. Ρώσσης Αθήνα / Ιούλιος 2012

Braune Michael (Βρετανός αρχιτέκτονας και συγγραφέας) ‘’Ακόμα και αν άλλαζε η πηγή πληροφορίας σε κάποια άγνωστη σε εμάς μορφή, τα βασικά χαρακτηριστικά του προσωπικού χώρου μελέτης θα παραμείνουν σε μεγάλο βαθμό άθικτα, ακριβώς επειδή η σχέση άνθρωπος - πληροφορία δεν φαίνεται να επηρεάζεται από το μέσο που την προσφέρει.’’

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή σ. 5 2. Οι βιβλιοθήκες στην Αθήνα σ. 12 3. Τόπος: Αθήνα / π. Κλαυθμώνος σ. 13 4. Διαγραμματική προσέγγιση δραστηριότητας του κτιρίου σ. 15 5. Χειρονομίες / Στάδια σ. 17 6. Κτιριολογικό πρόγραμμα / κινήσεις σ. 18 7. Αναπαράσταση σ. 19 α. κατόψεις σ. 24 β. όψεις σ. 27 γ. τομές σ. 31 8. Εσωτερικό βιβλιοστασίου σ. 35 9. Εσωτερικό γυάλινου κύβου σ. 37 10. Εξωτερική επιδερμίδα γυάλινου κύβου σ. 42 11. Αξονομετρική τομή φορέα στήριξης σ. 45 12.Sendai mediatheque σ. 48 13. Διερεύνηση σ. 52 14. Μακέτες εργασίας σ. 56 15. Η τάση: καφέ - βιβλιοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας σ. 57 16. Βιβλιογραφία σ. 58

1. Εισαγωγή Το σενάριο της διπλωματικής μας εργασίας αφορά στην αναζήτηση γύρω από ένα νέο τύπο κτιρίου βιβλιοθήκης, ένα κέντρο ψηφιακής πληροφορίας και αναγνωστήριο για το κέντρο της Αθήνας, όπως το καλούμε. Πρόθεσή μας είναι η σχεδιαστική προσέγγιση ενός κτιρίου για την πόλη, με δημόσιο χαρακτήρα, το οποίο ανταποκρίνεται στην ανάγκη του σύγχρονου κατοίκου της να συναντά στην καρδιά αυτής έναν χώρο όπου υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες τόσο για πρόσβαση στην πληροφορία όσο και για συλλογική εργασία και κοινωνική επαφή. Για αυτό το λόγο τοποθετούμε τη λειτουργία επί της πλατείας Κλαυθμώνος και πολύ κοντά στην πλατεία Καρύτση. Η ιδέα ξεκίνησε, σε πρώτο επίπεδο, από σκέψεις γύρω από το ίδιο το κτίριο μιας βιβλιοθήκης. Ζητήματα που τέθηκαν όσον αφορά τη βιβλιοθήκη ήταν ο ρόλος της στη σύγχρονη κοινωνία - πόλη αλλά και η λειτουργία της ως χώρος, δεδομένης της μεταβατικής φάσης από την εποχή του τυπωμένου βιβλίου προς την ψηφιακή μας εποχή της οποίας χαρακτηριστικά είναι οι συνεχώς μεταβαλλόμενες τεχνολογικές απαιτήσεις και η υπερπροσφορά πληροφορίας. Η πληροφορία και άρα οι γνώσεις βρίσκονται πλέον παντού. Διαχέονται μέσω δικτύων και είναι πάντα διαθέσιμες, σε οποιοδήποτε χώρο μέσω ψηφιακών συσκευών. Αρκεί μια λεπτή επιφάνεια, μία οθόνη - πύλη για να φτάσει κανείς οποιαδήποτε στιγμή, σε κάθε είδους πηγή πληροφορίας, οπουδήποτε, σε έναν τόπο μη συγκεκριμένο. Μια συσκευή, λοιπόν, τύπου pad δύναται να

αντικαθιστά το βιβλίο, ενώ το γεγονός της αποϋλοποίησης της υπόστασής του, αφού είναι πλέον ένα ψηφιακό αγαθό, καταργεί την ανάγκη για πραγματικό χώρο διαφύλαξής του. Με αυτά τα δεδομένα, η ιδέα της δημιουργίας ενός κτιρίου για την αποθήκευση και κατανάλωση των πληροφοριών σε έντυπη μορφή σίγουρα αποτελεί έναν αναχρονισμό τόσο για την εποχή που διανύουμε και πόσο μάλλον για τη μελλοντική. Σε δεύτερο επίπεδο ανάλυσης του παραπάνω ζητήματος, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει ότι οι νέες τεχνολογίες που σχετίζονται με την πληροφορία και συγκεκριμένα η οθόνη, έχουν σαφώς συμβάλει στην αλλαγή στην αντίληψη χωρικών δομών αλλά και στον τρόπο με τον οποίο βιώνεται πλέον ο χώρος. Η αίσθηση της όρασης στο σύγχρονο κόσμο είναι υπέρ ενεργοποιημένη και έχει μετατραπεί στο κύριο μέσω αντίληψης του. Αυτό το γεγονός έχει επιπτώσεις στην οργάνωση και στην εμφάνιση χώρων που αφορούν στην πληροφορία αλλά και στη σχέση που δομείται μεταξύ χρήστη και πηγής πληροφορίας. Η σύγχρονη βιβλιοθήκη - πηγή πληροφορίας δε θα μπορούσε να είναι τίποτα άλλο από μια ευρεία πλατφόρμα που προσφέρει τη δυνατότητα και διαμορφώνει τις συνθήκες για την κατανάλωση πληροφορίας, καθώς και τη συνεργασία, το συντονισμό των υπαρχόντων βιβλιοθηκών και άλλων πληροφοριακών μονάδων. Το κτίριο-πλατφόρμα θα επιδιώκει τον επαναπροσδιορισμό των όρων επικοινωνίας του χρήστη με την πηγή πληροφορίας μέσα από τη διαδραστικότητα και αλληλεπίδρασή του με τα

δίκτυα της, αλλά και την επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων - χρηστών του, προωθώντας τη συναναστροφή και το διάλογο, δίνοντας έτσι απάντηση στον απομονωτισμό και την εσωστρέφεια της σύγχρονης κοινωνίας που έχει επιφέρει η χρήση των ψηφιακών μέσων και η κυριαρχία τους, μέσα από την εικόνα, στον αστικό κόσμο. Σε αυτό το πλαίσιο διαμορφώθηκαν και οι συνθετικές αποφάσεις. Επικεντρωθήκαμε στο στόχο της επικοινωνίας του κτιρίου με την ίδια την πόλη του αλλά και την προώθηση της επικοινωνίας στο εσωτερικό αυτού μεταξύ των χρηστών του. Τόσο η εξωτερική επικοινωνία του κτιρίου όσο και η εσωτερική, η οποία συνδέθηκε με μια γενικότερη λειτουργική ευελιξία, εκφράστηκαν με την επιθυμία για διαφάνεια του κτιρίου. Το συντακτικό λεξιλόγιο του χώρου υλοποιήθηκε μορφολογικά σαν ένας γυάλινος και άρα διάφανος κύβος που μέσα του συμβαίνουν πράγματα-γεγονότα: ροές κινήσεων ανθρώπων και ροές κινήσεων πληροφορίας, ροές βλεμμάτων, ροές επικοινωνίας. Βασικό ερώτημα, όμως, κατά τη διάρκεια όλης της διερεύνησης παρέμενε η ύπαρξη της πληροφορίας με τη συμβατική της μορφή, αυτή του εντύπου του βιβλίου και το πώς θα επηρέαζε αυτό το γεγονός και τη δραστηριότητα του κτιρίου. Ένα κτίριο σύγχρονης βιβλιοθήκης αναπόφευκτα καλείται να στεγάζει πραγματικό και εικονικό κόσμο, ύλη και μη ύλη. Έτσι, εντέλει, όλη η συνθετική διαδικασία δομήθηκε πάνω σε ένα δίπολο, έντυπο αρχείο - ψηφιακό αρχείο, και αυτό αποτυπώθηκε μέσα από τις σχεδιαστικές χειρονομίες γραμμή - ορθογώνιο, αυστηρά καθορισμένη κάτοψη - ανοι-

χτή κάτοψη, εξαναγκασμένη κίνηση - ελεύθερη κίνηση και αποδόθηκε και μέσα από τα υλικά: μπετό - γυαλί. Κύρια σχεδιαστική κίνηση είναι η δημιουργία δύο ομάδων ευδιάκριτων χώρων. Η πρώτη, η πτέρυγα φύλαξης παλιών και πολύτιμων, πλέον, βιβλίων, δηλαδή η φύλαξη της πληροφορίας με τη συμβατική της έννοια και ταυτόχρονα πτέρυγα των συμβατικών λειτουργιών του κτιρίου: κάθετες κινήσεις- χώροι υγιεινής, αποθήκες, εστίαση. Είναι το σημείο οπού συναντώνται η ύλη και η μνήμη, το οποίο βιώνεται μέσω του περάσματος ράμπας, ενός ελικοειδούς περιπάτου γύρω από την κατασκευή φύλαξης των βιβλίων. Από τη άλλη μεριά, η δεύτερη ενότητα είναι αυτή του που αντιπροσωπεύει το άυλο και το σύγχρονο και προσφέρει τη δυνατότητα για κατανάλωση πληροφορίας και κοινωνική επαφή. Χώρος ενιαίος, φωτεινός, ανοιχτός για να διασταυρώνονται τα βλέμματα, οι κινήσεις και οι ροές πληροφορίας. Μια άλλη ιδιαιτερότητα του κτιρίου ήταν η ίδια η τοποθεσία του οικοπέδου του. Βρισκόμαστε στο κέντρο της Αθήνας, στην πλατεία Κλαυθμώνος, εντός του ιστορικού τριγώνου και του ίχνους του αρχαίου τείχους, όπου η πιθανότητα ύπαρξης θραυσμάτων της αρχαίας πόλης των Αθηνών είναι αυξημένη. Αυτό το ζήτημα συνέβαλε στην απόφαση: το κουτί, ο γυάλινος κύβος να αιωρείται πάνω από τα πιθανά ευρήματα και παράλληλα ενισχύθηκε η επιθυμία για τη διαφάνεια του. Το δομικό σύστημα που θα χάριζε την αίσθηση της αιώρησης του κύβου ήταν μια επιπλέον αναζήτηση. Μετά από διάφορα σενάρια καταλήξαμε να επιλέξουμε τέσσερεις μεταλλικούς πυλώνες

μεγάλης διατομής που θα δημιουργούσαν μια ενισχυμένη ζώνη στο εσωτερικό του γυάλινου κουτιού. Πρόκειται για ένα δάνειο - αναφορά σε κτίριο διεθνούς αρχιτεκτονικής της βιβλιοθήκης πολυμέσων στη Σεντάι (Toyo Ito: Sendai mediatheque). Αναμφισβήτητα το ζήτημα της διαφάνειας της επιδερμίδας του κύβου έθετε προβλήματα σχετικά με τη βιοκλιματική λειτουργία του κτιρίου. Για αυτό το λόγο επιλέξαμε τη χρήση διπλής επιδερμίδας από γυαλί. Η πρώτη είναι τοποθετημένη σε απόσταση από τη δεύτερη, για λόγους απρόσκοπτης κυκλοφορίας αέρα μεταξύ τους, ώστε με το κατάλληλο άνοιγμα των εσωτερικών υαλοστασίων να δημιουργείται το φαινόμενο της καμινάδας και να αποβάλλεται επαγωγικά ο θερμός αέρας από το εσωτερικό του κτιρίου. Προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα υπερθέρμανσης επιλέγουμε να ανακόψουμε την εισροή της ηλιακής ακτινοβολίας στην εξωτερική γυάλινη επιδερμίδα, υιοθετώντας τη λύση υβριδικών δυναμικών υαλοπινάκων, οι οπτικές ιδιότητες των οποίων μεταβάλλονται παθητικά. Η επαναφορά τους στην πλήρως διαφανή κατάσταση γίνεται από το χρήστη συνεισφέροντας έτσι στη γενικότερη λογική της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας που διέπει το κτίριο συνολικά. Κάνοντας μια συνολική θεώρηση της πρότασης, δεν είναι εύκολο να απαντήσει κανείς σε τι βαθμό ανταποκρίνεται αυτή στις ανάγκες ενός νέου κτιριακού τύπου βιβλιοθήκης. Το κέντρο ψηφιακής πληροφορίας / αναγνωστήριο προσανατολίζεται στην ενσάρκωση πολλαπλών ρόλων στο κτίριο βιβλιοθήκης, αυτών του τόπου εκπαίδευσης, της εξοικείωσης με

την τεχνολογία, του κοινωνικού πυκνωτή, του κέντρου πολιτιστικών δρώμενων και ενδεχομένως τουριστικού ενδιαφέροντος. Το γυάλινο κουτί με το οποίο παίρνει μορφή είναι ένας χώρος πολλαπλών συμβάντων, ένα σύνολο δράσεων και αλληλεπιδράσεων, ένα χωρικό γεγονός. Σίγουρα πρόκειται για μια κτιριακή λειτουργία νέα για την Αθήνα και την κοινωνία της, τοποθετημένη στο κέντρο της και όχι σε προάστια, ικανή να γίνει άλλο ένα τοπόσημο για την πόλη συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ευρύτερη αναβάθμιση της περιοχής του.

‘’Οι πραγματικές βιβλιοθήκες ,στην ψηφιακή εποχή που ήδη διανύουμε, θα παίζουν σημαντικότατο ρόλο ο οποίος ανταποκρίνεται στη διαρκή επιθυμία μας για συλλογικότητα.’’ Rem Koolhas

10 9

1. Εθνική βιβλιοθήκη 2. Βιβλιοθήκη ακαδημίας Αθηνών 3. Βιβλιοθήκη εθνικής στατιστικής υπηρεσίας 4. Βιβλιοθήκη ιδρύματος ανθρώπινων δικαιωμάτων 5. Βιβλιοθήκη Γερμανικού ινστιτούτου 6. Βιβλιοθήκη κέντρου διεθνούς δικαίου 7.Νομική βιβλιοθήκη 8. Βιβλιοθήκη τμήματος παιδαγωγικού δημοτικής εκπαίδευσης 9. Βιβλιοθήκη τμήματος προσχολικής αγωγής 10.Βιβλιοθήκη ελληνοαμερικάνικης ένωσης 11.Βιβλιοθήκη Τ.Ε.Ε. 12.Βιβλιοθήκη γαλλικού ινστιτούτου 13.Βιβλιοθήκη τμήματος διεθνών σπουδών 14. Βιβλιοθήκη μεγάρου Βουλής 15. Βιβλιοθήκη γραφείου ευρωπαϊκού κοινοβουλίου 16. Μπενάκειος βιβλιοθήκη 17. Ελληνικό λογοτεχνικό και ιστορικό αρχείο 18. Βιβλιοθήκη σχολής επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. 19. Βιβλιοθήκη πολιτικής επιστήμης και δημόσιας διοίκησης 20. Ευώνυμος οικολογική βιβλιοθήκη 21. Δημοτική βιβλιοθήκη Αθήνας 22. Βιβλιοθήκη Εθνικής τράπεζας

2. Οι βιβλιοθήκες στην Αθήνα

23. Βιβλιοθήκη εθνικού κέντρου παραγωγικότητας 24. Βιβλιοθήκη σχολής Αρχιτεκτόνων, κτίριο Αβέρωφ 25. Βιβλιοθήκη συλλογής Δοξιάδη, σχολή Αρχιτεκτόνων 26. Βιβλιοθήκη ιταλικού μορφωτικού ινστιτούτου 27. Βιβλιοθήκη της βουλής, Καπνεργοστάσιο 28. Πολεμική βιβλιοθήκη, σχολής ευελπίδων 29. Γεννάδειος βιβλιοθήκη 30. Μουσική βιβλιοθήκη Μεγάρου μουσικής 31. Βιβλιοθήκες σχολών επιστημών υγείας

Καποδιστριακού πανεπιστημίου, συγκρότημα Γουδή 32. Κεντρική βιβλιοθήκη Ε.Μ.Π. 33. Βιβλιοθήκες σχολών Καποδιστριακού πανεπιστημίου, συγκρότημα Ζωγράφου 34. Βιβλιοθήκη εθνικού ιδρύματος ερευνών 35. Βιβλιοθήκη Α.Σ.Κ.Τ. 36. Βιβλιοθήκη ιδρύματος μεσογειακών μελετών 37. Βιβλιοθήκη κέντρου προγραμμάτων και οικιακής μελέτης 38. Νέα εθνική βιβλιοθήκη, Π. Φάληρο

3. Τόπος: Αθήνα, πλατεία Κλαυθμώνος

τοποθεσία οικοπέδου δομημένο περιβάλλον άκτιστο περιβάλλον

στάσεις λεωφορίων σταθμοί metro χώροι στάθμευσης

ροές κινήσεων

13 43

4. Διαγραμματική προσέγγιση δραστηριότητας του κτιρίου

5. Χειρονομίες / Στάδια

6. Κτιριολογικό πρόγραμμα / κινήσεις

7. Αναπαράσταση

Το γεγονός της τοποθεσίας του οικοπέδου εντός των ορίων του ίχνους του τείχους της αρχαίας πόλης των Αθηνών έπαιξε καθοριστικό ρόλο για τη συγκρότηση της δομής του κτιρίου. Αποφασίστηκε το κτίριο να μην ‘ πατά’’ στο έδαφος αλλά να αιωρείται πάνω από κάθε ενδεχόμενη ΄΄ανακάλυψη΄΄ κατά τη εκσκαφή. Η στάθμη του ισογείου υποχωρεί και αντικαθίσταται με έναν καθοδικό περίπατο εισόδου, ανάμεσα στους τέσσερεις πυλώνες στήριξης του γυάλινου κύβου, με κατεύθυνση το μπετονένιο τοιχείο στο οποίο τοποθετείται η κεντρική είσοδος . Ο περίπατος συντελλείται άλλοτε μέσω κλιμακοστασίου και άλλοτε μέσω ράμπας,. Και τα δύο συστήματα συναντούνται στο κατώφλι της εισόδου του συγκροτήματος, η οποία λειτουργεί σαν σιφώνι που απορροφά μέσα του τις ροές των κινήσεων των επισκεπτών - χρηστών του χώρου.

κάτοψη υπογείου / εγκαταστάσεις

Όψη οδού Παπαρηγοπούλου

Όψη οδού Παρνασσού

Τομή Α - Α

Τομή Β - Β

Τομή Δ - Δ

Τομή Γ - Γ

8. Εσωτερικό βιβλιοστασίου

9. Εσωτερικό γυάλινου κύβου

Γυάλινος κύβος (μακέτα)

Λειτουργία εξωτερικού υαλοστασίου κατά την πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας διαφάνεια / θάμπωση

10. Εξωτερική επιδερμίδα γυάλινου κύβου Ο κυβος δομείται εξωτερικά με διπλή επιδερμίδα από γυαλί. Η πρώτη είναι τοποθετημένη σε απόσταση από τη δεύτερη, για λόγους απρόσκοπτης κυκλοφορίας αέρα μεταξύ τους, ώστε με το κατάλληλο άνοιγμα των εσωτερικών υαλοστασίων (διπλοί υαλοπίνακες, με αργό και μεμβράνη χαμηλού συντελεστή εκπομπής εσωτερικά) να δημιουργείται το φαινόμενο της καμινάδας και να αποβάλλεται επαγωγικά ο θερμός αέρας από το εσωτερικό του κτιρίου. Προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα υπερθέρμανσης και θάμβωσης, επιλέγουμε να ανακόψουμε την εισροή της ηλιακής

ακτινοβολίας στην εξωτερική γυάλινη βολίας στην εξωτερική γυάλινη επιδερμίδα. Υιοθετείται η λύση υβριδικών δυναμικών υαλοπινάκων, οι οπτικές ιδιότητες των οποίων μεταβάλλονται παθητικά (γίνονται ημιδιαφανείς) με την αύξηση της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας. Η επαναφορά τους στην πλήρως διαφανή κατάσταση γίνεται από το χρήστη, με την εφαρμογή ηλεκτρικής τάσης, συνεισφέροντας έτσι στη γενικότερη λογική της ευελιξίας και της προσαρμοστικότητας που διέπει το κτίριο συνολικά.

43 42

Μακέτα

Τρισδιάστατη τομή φορέα στήριξης / οροφής - επικάλυψης γυάλινου κύβου Ακολουθείται η ίδια λογική με το υαλοστάσιο των όψεων του κύβου, αυτή της διπλής επιδερμίδας. Στην περίπτωση της οροφής του κύβου, στην εσωτερική επιδερμίδα το υλικό είναι το γυαλί ενώ στην εξωτερική μια επικάλυψη με περσίδες αλουμινίου η οποία εξασφαλίζει επαρκή σκίαση στο εσωτερικό.

11. Τρισδιάστατη τομή φορέα στήριξης

Στάδια αναζήτησης φορέα στήριξης / δομικού συστήματος του γυάλινου κύβου με στόχο να εξασφαλίζεται αφενός η αίσθηση της αιώρησης της κατασκευης και αφετέρου η εσωτερική λειτουργική ευελιξία.

12. Sendai mediatheque

Είδος

Βιβλιοθήκη

Πόλη

Sendai

Χώρα

Ιαπωνία

17/12/1997 Έναρξη κατασκευής Ολοκλήρωση 10/8/2000 26/1/2001 Εγκαίνια Κόστος Ύψος Κατασκευαστικό σύστημα Συνολική επιφάνεια

13 δισεκατομμύρια yen 36.49 m Χάλυβας με ραβδώσεις και μερικώς οπλισμένο σκυρόδεμα 21,682 m²

Αρχιτέκτονας Toyo Ito

13. Διερεύνηση (α)

Διερεύνηση (β) μορφολογική προσέγγιση

14. Μακέτες εργασίας

15. Η τάση: καφέ - βιβλιοπωλείο στο κέντρο της Αθήνας

16. Βιβλιογραφικές αναφορές / ιστότοποι ACADIA (Association for Computer Aided Design in Architecture) (www.acadia.org ), Διεθνής διαγωνισμός που οργανώθηκε το 1997 με θέμα “ Η Βιβλιοθήκη στην Εποχή της Πληροφορίας”, είχε ως στόχο μία ευρεία παραγωγή απόψεων για την μελλοντική μορφή που θα έχουν οι Βιβλιοθήκες. Στον διαγωνισμό αυτό, την τρίτη θέση μεταξύ 650 συμμετοχών, κατέκτησε η πρόταση της ομάδας των αρχιτεκτόνων ΕΜΠ: Μπίλυ Γιαννούτσου, Ελένης Λεβαντή, Σόνιας Μαυρομμάτη, Κλέας Μοριανού, Δημήτρη Ρότσιου, Αθηνάς Σταυρίδου, Νατάσσας Φουσκοκολάκη, Αγγελου Ψιλόπουλου και του επικ. Καθηγητή του ΕΜΠ Δημήτρη Παπαλεξόπουλου. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Γνώση και τέχνημα: σκέψεις για τα «περίπου αντικείμενα» (quasi objets) Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, Ψηφιακός τοπικισμός, Libro, 2008 Δημήτρης Παπαλεξόπουλος , Μηχανές του γίγνεσθαι(1), κοινωνίες πειθαρχίας - κοινωνίες ελέγου , λειτουργική πόλη - πολλαπλή πόλη, Σημειώσεις από τις παρουσιάσεις του μαθήματος στα πλαίσια του ΔΠΜΣ: Σχεδιασμός – χώρος – πολιτισμός, Τεχνολογίες αιχμής και αρχιτεκτονική: από το συνολικό σχεδιασμό στην καθολική διαχείριση. Μάρτιος 2011 Anthony Vidler, The Third Typology Thomas Cummins, The Gaze Jürgen Seefeldt και Ludger Syré, Πύλες στο παρελθόν και στο μέλλον - Οι Βιβλιοθήκες στη Γερμανία, 2007 Εκδόσεις Georg Olms Verlag Ηildesheim, Zürich, New York Πόποβιτς Μάρκος, Κεντρική δημοτική βιβλιοθήκη Δήμου Αθηναίων, Διπλωματική εργασία Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ , 2008 Πόποβιτς Μάρκος, Δημόσιες βιβλιοθήκες, Διάλεξη Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ , 2006

Tonsberg public library, Tonsberg, Norway Lunde+Lovseth http://www.mimoa.eu/projects/Norway/T%F8nsberg/T%F8nsberg%20and%20 N%F8tter%F8y%20Library Usera public library,Madrid, Spain Abalos +Herreros http://www.herrerosarquitectos.com/EN_Ind_Proyectos.html http://www.herrerosarquitectos.com/EN_Ind_Proyectos.html Roberston Branch Library, Steven Ehrlich Architects, Los Angeles ,USA http://www.arcspace.com/architects/ehrlich/rbl/rbl.html Phoenix central library, Arizona USA,Will Bruder,DWL architecture http://architecturerevived.blogspot.com/2008/10/phoenix-public-library.html DUT libray,Mecanoo http://www.mecanoo.nl/Default.aspx?tabid=116&DetailId=821&pcode=A126 Cultural center of Herten, Germany http://www.arch.mcgill.ca/prof/sijpkes/arch304/winter2001/plin8/passive_solar/schempp.html Mt.Angel library, Mt angel, Oregon, USA, Alvar Aalto http://www.galinsky.com/buildings/mountangel/ Multimedia center , Hamburg, Germany, Foster and partners http://www.floornature.com/projects-commerce/project-foster-and-partners-multimedia-centre-hamburg-4277/ http://blog.travelpod.com/travel-photo/labeverly/hamburg/1153065960/450px-hh-rotherbaum3.jpg/tpod.html Mediatheque ‘’Le Carre d’Art’’,Nimes-Norman Foster http://www.architectour.net/opere/index_singola.php?contenuto=galleria&id=5166&width=795 &height=612&tipo=0 http://www.fosterandpartners.com/projects/0344/default.aspx Boston Mediatheque http://www.ottocad.net/blog/?p=234

Mediatheque de Sendai,Toyo Ito http://architecturalmoleskine.blogspot.com/2010/09/toyo-ito-sendai-mediatheque.html Mediatheque Emile Zola, Montpellier,France http://sevcommunication.com/Bibliotheque-de-Montpellier Médiathèque Jean-Pierre Melville, Paris, France -Daniel +Patrick Rubin http://de.structurae.de/photos/index.cfm?JS=16426 Mediatheque de Venissieux, Lyon, France, Dominique Perrault http://www.perraultarchitecte.com/en/projects/2517-lucie-aubrac_media_library.html Mediatheque de Noisy-Le-Sec, Noisy-Le-Sec ,France http://www.architectureyannbrunel.com/CThNoisy.htm Munster city library Bolles + Wilson , Munster Germany http://www.bolles-wilson.com/flash/projekt_flash.php?projektID=49 Peckham library ,London, UK http://architecturerevived.blogspot.com/2010/04/peckham-library-london-uk.html http://www.calimera.org/ http://www.gunet.gr/ http://openarchives.gr/ http://www.alfavita.gr/linkspsifiakesbibliothikes.php http://www.ekt.gr/content/display?prnbr=5171 http://www.smartarch.org/index.php?#article:4 http://nedhardy.com/2012/04/02/a-gallery-of-the-worlds-most-amazing-libraries-23pics/ *(τελευταία επίσκεψη στους ιστότοπους την 10/07/2012)

Κατά την εκπόνηση και παρουσίαση της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν τα εξής λογισμικά σχεδίασης: Autocad, Archicad, Rhino, Studio Max, V-ray Adobe: Photoshop, Illustrator, In-design Catalyst EX (για το 3d printer στο οποίο κατασκευάστηκαν τα υποστυλώματα της μακέτας)

Ευχαριστούμε τους καθηγητές μας: Σ. Γυφτόπουλο, Α. Κούρκουλα για τις κατευθύνσεις τους, τον στατικό Ν. Ρώσση, τους συμφοιτητές μας: Αλέξη, Βασιλική, Βασιλική και Αγγελική για την πολύτιμη βοήθειά τους, το εργαστήριο προπλασμάτων της σχολής μας, όλους τους φίλους για τη συμβολή και την υποστήριξη στην προσπάθειά μας.