Η Διεθνής έκθεση του '92. Μια διαδικασία χωρικού μετασχηματισμού της πόλης της Σεβίλλης

H ΔΙ ΕΘΝΗΣ EΚΘΕΣΗ ΤΟΥ‘ 92

H ΔΙ ΕΘΝΗΣ EΚΘΕΣΗ ΤΟΥ‘ 92

Mαρί α Ξανθοπούλου

Επι βλέπουσαΚαθηγήτρι α Βάσω Τροβά

Ερευνητι κόθέμα Τ μήμαΑρχι τεκτόνωνΜηχανι κών Πανεπι στήμι οΘεσσαλί ας ΒΟΛΟΣ201 9

01

( 1) Αφί σααπότηνEXPO1 992τηςΣεβί λλης

Περί ληψη

Τι ς τελευταί ες δεκαετί ες οισύγχρονες πόλει ς έχουν περάσειαπό δι άφορες δι αδι κασί ες αστι κής ανάκαμψης στα πλαί σι α του οι κονομι κού ανταγωνι σμούτους καιστηνπροσπάθει α προβολής τους. Η Σεβί λλη εί ναιένα καλό παράδει γμα αυτού του φαι νομένου.Το 1 992 η Παγκόσμι α έκθεση , συμπερι λαμβανομένουκαιτωνκύρι ωνδράσεωνγύρο από αυτήν, εί ναι η δι αδι κασί α χωρι κού μετασχηματι σμούμετηνμεγαλύτερησπουδαι ότητα απ’όσες έχουν δι εξαχθείστην σύγχρονη Ι σπανί α. Ήταν μι α απόφαση του κράτους και των περι φερει ακών δι οι κήσεων η επι λογή της Σεβί λλης, με κύρι α παράμετρο την ι σότι μη ανάπτυξη καιτην μεί ωσητωνδι αφορώνμεταξύτωνβόρει ωνκαινότι ων ι σπανι κώνπερι φερει ών.Μεευκαι ρί α τηνπαγκόσμι α έκθεσητου1 992έγι νεστόχοςηαναδι άρθρωσητης πόλης.Αυτόεπηρέασεπολλάπράγματα,ανάμεσασ’ αυτά καιμι α περι οχή του ι στορι κού κέντρου όπου υπονομεύθηκε η ταυτότητα καιη αυθεντι κότητα της, με αρνητι κές επι πτώσει ς γι α την αξί α των ακι νήτωνκαιτουςπαλι ούςκατοί κουςτης.

02

03

Περι εχόμενα 05. ΕΙ ΣΑΓΩΓΗ

01 _ ΑΝΤΑΓΩΝΙ ΣΜΟΣΤΩΝΠΟΛΕΩΝ 09.

1 0.

1 3.

1 9.

27.

Παγκοσμι οποί ησηκαιηεπί δρασηστι ςπόλει ς Με ταβι ομηχανι κήπόληκαινέεςοι κονομι κέςπολι τι κές Ci t ybr andi ngκαιηταυτότητατηςπόλης Χωρι κάΕπί κεντρακαιομε τασχηματι σμόςτουαστι κούπερι βάλλοντος Mega-event sωςεργαλεί οπροώθησηςτηςταυτότηταςτηςπόλης

02_ ΠΑΓΚΟΣΜΙ ΕΣΕΚΘΕΣΕΙ Σ: Έναεφήμερογεγονόςγι ατηνπόληαλλάκαι μι αμόνι μηνέασυνθήκηαστι κήςαλλαγής 33.

I_Παγκόσμι εςΕκθέσει ς/Wor l dEXPOS

33.

35.

39.

Ηέννοι ατουόρου Παγκόσμι αέκθεσηκαιοαστι κόςσχεδι ασμός ΟιEXPOSστηνεποχήτηςπαγκοσμι οποί ησης

41 .

II_ΗΔι εθνής‘ ΈκθεσητηςΣεβί λληςτου1 992:

04

Ηπερί οδοςμι αςμεγάληςαστι κήςαλλαγής 41 .

42.

Οικοι νωνι κοοι κονομι κέςσυνθήκεςτηςπόλης, τηνεποχήπρι ντηνδι οργάνωση

49.

59.

ΗΔι εθνήςΈκθεσηEXPO1 992 Με τάτηνλήξητηςΔι εθνούςΈκθεσηςEXPO1 992

63.

63.

65.

71 .

Τ οΝέοΓ ενι κόΠολεοδομι κόΣχέδι οτου1 987

III_Ηαστι κήπαρέμβαση&οιδι αδι κασί εςεξευγενι σμού στηΣεβί λληυπότησυγκυρί ατηςδι εθνήςέκθεσης: Τ οπαράδει γματηςπερι οχήςΣανΛούι ςΑλαμέδα Οόροςεξευγενι σμός Ηδι αδι κασί αεξευγενι σμούτηςπερι οχήςΣανΛουί ς-Αλαμέδα Ηκατάστασηστοσήμερα

ΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 73. Σ ΕΣ 75. ΠΗΓ

Ει σαγωγή

Αφορμή

05

Η αφορμήγι ατοθέμα,ήτανηολι γόμηνηδι αμονήμουστην πόλη της Σεβί λλης και η επι θυμί α μου να μάθω κάτι παραπάνω γι ’αυτή.Καθώςέμεναεκεί νουςτουςμήνεςστην περι οχή-γει τονι άΣανΛουί ς-Αλαμέδα(γι ατηνοποί αγί νε ται λόγοςστοτρί τοκεφάλαι οτου δεύτερου μέρους) ,απότον πρώτο και ρό μου έκανεπολύ εντύπωση,που πολύ συχνά στι ςσυζητήσει ςοιντόπι οισχολί αζαντοπόσοέχειαλλάξειη περι οχή αυτή, τι ς τελευταί ες τρει ς δεκαε τί ες. Έτσι αποφάσι σα να αναζητήσω περι σσότερα γι α εκεί νη την περί οδο αλλά καιτο πώς ξεκί νησε αυτή η συνεχόμενη αλλαγή. Αυτόμεοδήγησεεντέλειαργότεραναμελε τήσωτην ExpoτηςΣεβί λλης,καθώςκατάλαβαότιαυτάταδύοθέματα εί ναιεντελώςαλληλένδε τα.

Σκοπός Οσκοπόςτηςεργασί αςεί ναιναεξε τάσειτοερώτημααντα mega-event s, όπως οι παγκόσμι ες εκθέσει ς, εί ναι ένα εφήμερογεγονόςήμι απι ομόνι μησυνθήκηγι ατηνπόλη.Γι ’ αυτό το σκοπό εξε τάζειτο παράδει γμα της πόλης της Σεβί λλης, ηοποί αδι οργάνωσετο1 992τηνπαγκόσμι αέκθεση, καιαναζητά τοπόσοαυτόεπηρέασετηνεξέλι ξητης.Στα πλαί σι ααυτούπροσπαθείνααποδεί ξειτησύνδεσηανάμεσα στι ςδι αδι κασί εςεξευγενι σμούμι αςπερι οχήςτουι στορι κού κέντρουσεσχέσημεαυτήτημεγάληδι οργάνωση.

Μεθοδολογί α Η εργασί α στηρί ζε ταισε βι βλι ογραφι κή δι ερεύνηση των ανωτέρω ζητημάτων.Οιπηγέςπουχρησι μοποι ήθηκανεί ναι τόσοέντυπες, όσοκαιηλεκτρονι κές, τόσοελληνι κές, όσοκαι ξένες. κά πραγματοποι ήθηκε μι α έρευνα αναφορι κά με την Αρχι παγκοσμι οποί ησηκαιτι ςεπι πτώσει ςπουαυτήενδεχομένως έχειστηνεξέλι ξηκαιδι αμόρφωσητωνσύγχρονωνπόλεων, δί νονταςέμφαση στον ανταγωνι σμό με ταξύ τουςκαιστη δημι ουργί αμι αςνέαςμορφολογί αςόπουοχώροςλει τουργεί καθορι στι κάγι ατοοι κονομι κόμέλλοντους. Στηνσυνέχει αγί νε ταιλόγοςγι ατοπόσοσημαντι κόρόλογι ’ αυτό παί ζει η συγκρότηση μι ας αστι κή ταυτότητας,ο στρατηγι κόςσχεδι ασμόςτηςοποί αςονομάζε ταιCi t yBr andi ng.Με τά αναλύθηκε μί α άλλη τακτι κή ενί σχυσης της συμβολι κήςει κόναςτωνπόλεωνγι ατηνμε τατροπήτουςσε πόλοέλξης,ηοποί αεί ναιταχωρι κάεπί κεντραήCl ust er s. Ενώ στοτέλοςτονί στηκετοπαράδει γμα τωνΠαγκόσμι ων Εκθέσεων- EXPOS- ως ένα προϊ όν της με ταμοντέρνας πολι τι κήςοργάνωσηςπουστόχοέχειτηνπροβολήτηςπόλης καιταοι κονομι κάοφέλη. Στοδεύτερομέροςεξε τάστηκε πι οσυγκεκρι μέναησχέση της παγκόσμι ας έκθεσης και του αστι κού σχεδι ασμού, δηλαδή ο αντί κτυποςαυτών των γεγονότων στι ςαστι κές μορφές.Στη συνέχει α,αναπτύχθηκε το παράδει γμα της EXPOτηςΣεβί λληςκάνονταςμι αι στορι κήαναδρομήστοί δι ο τογεγονόςτηςέκθεσης,στοπρι νκαιστομε τάαλλάκυρί ως εξε τάζοντας τι ς πολι τι κές αποφάσει ς των αστι κών επεμβάσεωντηνεποχήπρι ντηνέκθεση. Ηεργασί ακλί νειπερι γράφονταςτηνεπί δρασηπουεί χανόλα ταπαραπάνω σεμι αγει τονί ατουκέντρουπουβρί σκονταν κοντάτης.

06

07

01 _ ΑΝΤΑΓΩΝΙ ΣΜΟΣΤΩΝΠΟΛΕΩΝ 08

Παγκοσμι οποί ησηκαι ηεπί δρασητηςστι ςπόλει ς

09

1

Οιπόλει ς ως πολύπλοκα συστήματα αλλάζουν συνεχώς μέσα στην πορεί α του χρόνου,επηρεαζόμενες από τι ς εκάστοτε κοι νωνι κές καιοι κονομι κές δραστηρι ότητες.Ο με τασχηματι σμός τους μορφολογι κά, λει τουργι κά και χωρι κά εί ναι αδι άλει πτος, παράγοντας συνεχώς νέα αναδυόμενααστι κάτοπί α.Σεαυτόσυμβάλουνοιπολι τι κές που εφαρμόζονταικάθε φορά,οιδι άφορες κοι νωνι κές ομάδεςπουδρουνεντόςτηςπόλης, αλλάκαιοιοι κονομι κοί παράγοντεςσετοπι κόκαιεθνι κόεπι πέδο.Στηνσημερι νή εποχή με την συνεχή επι κράτηση της οι κονομι κής παγκοσμι οποί ησηςηεπί πτωσητωνμε τασχηματι σμώντων πόλεωνεί ναιι στορι κάι δι αί τερη. Μετονόροπαγκοσμι οποί ηση,οοποί οςκαθι ερώνε ταιτην δεκαε τί ατου1 980,περι γράφειτηναλλαγήτουοι κονομι κού συστήματος, μετι ςεθνι κέςοι κονομί εςναμε τατρέπονταισε αλληλοεξαρτώμενες.Ενι σχύε ταιηδράσητωνπολυεθνι κών ε ται ρει ών , το εμπόρι ο απε λευθερώνε ται και με τι ς επενδυτι κέςπολι τι κέςναπαί ζουνκυρί αρχορόλο. [ 1 ]

Φέ τση Π. ,201 5,Η προσέγγι ση των παγκόσμι ων πόλεων στο σημερι νό κόσμο, ΔΠΜΣ Αρχι τεκτονι κή & Σχεδι ασμοςτου Χώρου,Κατεύθυνση Β’ , Με ταπτυχι ακήεργασί α, ΕΜΠ, σε λ.

5-8

Με ταβι ομηχανι κήπόληκαι νέεςοι κονομι κέςπολι τι κές

Μέ χρικαιστοπρώτομι σότου20ούαι ώναοιΔυτι κέςπόλει ςσυνέ χι ζαννα χαρακτηρί ζονται ως βι ομηχανι κές, αφού μέσα σε αυτές ήταν ακόμα συγκεντρωμένεςοιόλεςοιμονάδεςμαζι κήςπαραγωγής.Όμως,ηραγδαί α ανάπτυξη της τε χνολογί ας και η ευκαι ρί α χρήσης φτηνού εργατι κού δυναμι κού στηνΑσι ατι κήΉπει ρο,έστρεψετι ςμεγάλεςβι ομηχανί εςστην με τεγκατάστασητους. Ως συνέπει α,να εξε λί σσε ται μι α συνε χής αποβι ομηχάνι ση των μέ χρι πρότι νοςβι ομηχανι κώνπόλεωνκαιναμε τατρέπονταιοιασι ατι κέςπόλει ςσε σύγχρονα βι ομηχανι κά κέντρα εντατι κήςπαραγωγής.Δημι ουργεί ταιένας γεωγραφι κόςδι αχωρι σμόςτωνεπι χει ρήσεωνανάμεσαστηνέδρατουςκαι στηνπαραγωγι κέςμονάδεςτους[ 2] . Οιπόλει ςέ χονταςαποβι ομηχανι στείστρέφονταιστοντρι τογενήτομέατης οι κονομί αςκαιμε ταβάλλονταισενέαεπι χει ρηματι κάκαιχρηματοπι στωτι κά επί κεντρα. Επί σης, η οι κονομι κή παγκοσμι οποί ηση δί νει την δυνατότητα στι ς επι χει ρήσει ς να με τακι νούνται με ευε λι ξί α με πρωτοφανεί ς ευκαι ρί ες αύξησηςτουκεφαλαί ουτους.Οιευρωπαϊ κέςπόλει ςαφούδενφι λοξενούν πλέοντηνβι ομηχανι κήπαραγωγήεντόςτους,ανταγωνί ζονταιμε ταξύτους γι ατηνπροσέ λκυσηνέωνεπι χει ρήσεων .Αυτόπραγματοποι εί ταιεί τεμετην δημι ουργί α μι ας οι κονομι κής ε λκυστι κότητας, προσφέροντας πλήθος οι κονομι κών δι ευκολύνσεων -όπως χαμηλή φορολόγηση, οι κονομι κές παροχέςκαιανεπτυγμένεςπαροχές-εί τεμετηναναβάθμι σητουαστι κού χώρου. Αυτήηαναβάθμι σηπερι λαμβάνει την ανάπλαση του αστι κού 2 τοπί ουγι αμι αβε λτι ωμένηει κόνα ΨαρράΑ. , 2003,Ημε τάβασηστονφορντι σμό. της πόλης και τη δημι ουργί α Τάσει ςκαιχαρακτηρι στι κάτηςνέας πολι τι στι κών και ψυχαγωγι κών μεταβι ομηχανι κήςκοι νωνί ας, πόλων έ λξης. Έτσι , από την ΔΠΜΣΑρχι τεκτονι κή& Σχεδι ασμόςτουΧώρου, δεκαε τί α του 1 980 και μέχρι ΚατεύθυνσηΒ’ ,Δι πλωματι κήεργασί α, ΕΜΠ σήμερα, που έχουμε περάσει πλέονστηνμε ταμοντέρναεποχή, δημι ουργεί ταιένανέοοι κονομι κό 3 πλαί σι οανάπτυξηςγι ατι ςπόλει ς Συλλογι κόέργο, 2006, Τ ανέααστι κάτοπί ακαιη καικατ' επέκτασηγι ατι ςί δι εςτι ς ελληνι κήπόλη, επι μ. Γ οσποδί νηΑ. καιΜπερι άτος χώρες. Νέαοι κονομι κάκαιχωρι κά Η. , κεφ. , Με τασχηματι σμοίτωναστι κώντοπί ων φαι νόμενα κάνουντηνεμφάνι ση στι ςσυνθήκεςτηςπαγκοσμι οποί ησης, του τί ζονταιμε τι ς ανταγωνι τους που συσχε σμούτωνπόλεωνκαιτωνμε ταμοντέρων κοι νωνι ών, Αθήνα: Κρι τι κή νέεςσυνθήκες. [ 3]

1 0

( 2) Mast er pl anγι ατην αποβι ομηχανοποι ημένη ζώνηστολι μάνιτου Αμβούργου, μετί τλο Haf enci t y .

1 1 σχυρό ( 3) ΧονγκΚονγκέναι

οι κονομι κόκέντροστην Ασι ατι κήΉπει ρο.

Οιαλλαγήαυτήδι αμορφώνειμι ανέααστι κήδι ακυβέρνησηγι α την οι κονομι κή ανάπτυξη των πόλεων . Στοχεύει στην προσέ λκυση επι χει ρήσεων παροχής υπηρεσι ών υψηλής τε χνολογί ας και τε χνογνωσί ας, μέσω της προσφοράς ποι οτι κούχώρουκαιαστι κήςζωής. Επι πρόσθε τα,μεγεθύνονταιοιεπι χει ρήσει ςπουστηρί ζονται στηνβι ομηχανί α πολι τι σμού καιαναψυχής,συνδεόμενεςμε συνε χεί ς αναπλάσει ς μέσα στι ς πόλει ς δημι ουργώντας πολι τι στι κούς, ψυχαγωγι κούςκαικαταναλωτι κούςχώρους. α την αναβάθμι ση του αστι κού χώρου, Η στόχευση γι επι λέγε ται ώστε να ενι σχυθεί η ταυτότητας της πόλης, καταφέρνοντας να ξε χωρί ζειαπό τι ς ανταγωνι στι κές της. Αυτόέ χεισαναποτέ λεσμαναπροωθεί ταιηπόληωςάλλοένα εμπορεύσι μοαγαθόπροςκατανάλωση,τόσοαπότονί δι οτον κάτοι κοόσοκαιαπότονεπι σκέπτητης.Επι τυγχάνε ται ,μέσω τηςανάδει ξηςτηςι δι αί τερηςπαράδοσηςκαιτηςπολι τι στι κής κληρονομι άςτηςπόληςαλλάκαιμέσω τηςκατασκευήςνέων και νοτόμωναστι κώντοπί ων . Ηεφαρμογήαυτώντωνπολι τι κώνέ χουνδι ττόχαρακτήρα. Από τηνμί αηανάδει ξητωνι στορι κών-παραδοσι ακώνσυμβόλων καιαστι κώνσυνόλωνβοηθάειτουςκατοί κουςναταυτι στούν μετηνπόληστηνοποί αδραστηρι οποι ούνταικαιαπότηνάλλη να καθι ερωθείως σημαντι κή της μέσω της πολι τι στι κής κληρονομι άς μέσα στον δι εθνή χάρτη. Τ αυτόχρονα, συγκροτεί ταιένα όραμα δημι ουργί ας,με δι εθνή εμβέ λει α, ρηξι κέ λευθων αστι κών χώρων , ώστε να αναπτυχθεί το ενδι αφέροναπόυποψήφι ουςεπενδυτές. Εί ναι ένα συνονθύλευμα στρατηγι κών επι δι ώξεων , που συνδυάζονταιτα τοπι κά πολι τι στι κά στοι χεί α μεσύγχρονα δι εθνήπρότυπα. Έτσι ,οιπόλει ςστηνμε ταμοντέρναεποχή συνε χώς με ταβάλλονταικαιανταγωνί ζονταιμε ταξύ τους, δημι ουργώνταςμι ανέαμορφολογί α, καιτοχώροναλει τουργεί καθορι στι κάγι ατοοι κονομι κόμέ λλοντηςπόλης. [ 4]

4 Γ οσποδί νηΑ. , Μάϊ ος-2007, “ Χωρι κέςπολι τι κέςγι ατοσχεδι ασμό, την ανταγωνι στι κότητακαιτηβι ώσι μηανάπτυξητων ε λληνι κώνπόλεων” , Αει χώρος6( 1 ) , σε λ.

1 00-1 45

1 2

Ci t ybr andi ngκαιηταυτότητατηςπόλης

1 3

Μετηνμε τεξέ λι ξητουοι κονομι κούσυστήματος, οι πόλει ς πλέον προβάλλονται σε παγκόσμι ο επί πεδο,μεμι ασυγκροτημένηκαιι σχυρήαστι κή ταυτότητα, που αποτε λεί κρι τήρι ο γι α την οι κονομι κή τους ανάπτυξη.Αυτό το φαι νόμενο ξεκι νάειτηνδεκαε τί ατου1 980,όπουνέεςθεωρί ες και πρακτι κές και επι κοι νωνί ας κάνουν την εμφάνι σήτους,μεσκοπότηνδι αχεί ρι σητωννέων αστι κώντοπί ωντηςμε ταβι ομηχανι κήςπόλης,με τηνταυτότητα του τόπου να εί ναικαθορι στι κής σημασί ας. [ 5]

5 Kavar at zi s, M. , 2004, Fr om ci t ymar ket i ngt o ci t ybr andi ng:T owar dsat heor et i calf r ame wor kf or devel opi ng ci t y br ands.Pl ace Br andi ng.

Vol .

1 .

( 4) Λογότυπαπόλεων δημι ουργήθηκανστα πλαί σι αενί σχυσης τουCi t yBr andi ng τους.

Ωςταυτότηταενόςτόπουμπορείναλε χθεί ,ότιεί ναιόλααυτάταστοι χεί α συγκροτούνέναντόποκαιταυτόχρονατονδι αφοροποι ούντόσοσευλι κόόσο καιάϋλοεπί πεδο.T oPl aceBr andi ng-μευποκατηγορί ατοCi t yBr andi ngεί ναιεπίτης ουσί ας ένας στρατηγι κός σχεδι ασμός που στοχεύειστην ενί σχυσητηςταυτότηταςενόςτόπουώστεναεί ναιανταγωνι στι κήκαιστην προώθησή της.Οιπρακτι κές του βασί ζονταισε δι άφορα δι αχει ρι στι κά συστήματακαιεπι κοι νωνι ακάεργαλεί α[ 6] . Επομένως,οιπόλει ς μέσα στο παγκοσμι οποι ημένο περι βάλλον γι α να καταφέρουνναευημερήσουν ,πρέπειναξε χωρί ζουνμέσαστοδι εθνήχάρτη, ώστενααποκομί σουνμεγαλύτεραοι κονομι κάοφέ λη.Σεμεγάλοβαθμόεί ναι εξαρτώμενες από το παγκόσμι ο οι κονομι κό γί γνεσθαι ,που επι τάσσειοι πόλει ςνασυγχρονι στούνμε ταξύτους,δημι ουργώνταςομοι ογένει ακαιτην ί δι αστι γμήνααναδεί ξουντηνμοναδι κότητατους.Λει τουργούντε λι κάως οι κονομι κές επι χει ρήσει ς,ακολουθώντας τε χνι κές Βr andi ng δανει σμένων μεθόδων από τον τομέα των επι χει ρήσεων , ώστε αναδει χθούν αποτε λεσματι κάστηνπαγκόσμι αοι κονομι κήκαιπολι τι σμι κήσκηνή[ 7] . Τ ο Ci t y br andi ng βοηθάειστην 6 ανάπτυξη των πόλεων με την Καλαντί δηςΑ. , 2009, Pl aceBr andi ng/ Mar ket i ng: εξασφάλι ση οι κονομι κώνπόρων, ΑρχέςκαιΠαραδεί γματα, Ημερί δαμεθέμα: αλλάσυγχρόνωςσχηματί ζει μι α Πόλει ςμεταυτότητα: Εφαλτήρι οανάπτυξηςστον ει κόνα προς ταύτι ση των 21οαι ώνα, Ηράκλει ο κατοί κων. Σχηματί ζονταςεντέ λει , ένα δι πλό όφε λος γι α την πόλη 7 καιτουπληθυσμούτης. ΜπαρτζώκαςΤ σι όμπραςΑ. , 201 1 , Προσεγγί ζοντας τοαστι κόμάρκε τι νγκ&τοci t ybr andi ng, σε συνθήκεςανταγωνι σμούμε ταξύτωνπόλεων, Τ μήμαΜηχανι κώνΧωροταξί αςκαιΑνάπτυξης, ΑΠΘ, σε λ.

20-29

1 4

( 5)

1 5

( 5) IAmst er dam-Mar ket i ngpl an, πρόγραμμαμάρκε τι νγκτηςπόλης γι ατηνενί σχυσητηςδι εθνούς ε λκυστι κότηταςτης.

( 6) Νέατουρι στι κήταυτότητατου Ηρακλει ου-παρουσι άστηκετο201 9 καιτολογότυποπροέκυψε ύστερααπόδι αγωνι σμο.

( 6)

Οιπόλει ςμετηνχρήσητουBr andi ng-κατ' επέκτασηκαιτου Mar ket i ng-στοχεύουνστι ςεπι χει ρήσει ς, στοντουρι σμόκαι στους κατοί κους,γι α να υπάρξειμι α κι νητοποί ηση της οι κονομί ας. Γι ' αυτόδημι ουργεί ταιέναγενι κόκαιολοκληρωμένοσχέδι ο αναβάθμι σης του αστι κού χώρου,μέσω υποδομών και παροχήςυπηρεσι ώνκαιστηνσυνέ χει αοιαρμόδι οιφορεί ς προωθούντηνπόλη, ωςπεδί οανοι χτόπροςεπενδύσει ς. κόςστόχοςόλωναυτώντωνπολι τι κώνεί ναιηπόληνα Ογενι ξε χωρί σει ανάμεσα στι ς ανταγωνί στρι ες πόλει ς και να ανέβειστηνδι εθνήαστι κήι εραρχί α.Όμως,τοci t ybr andi ng εί ναι μι α μακροχρόνι α δι αδι κασί α, που απαι τεί των συνδυασμό πολλών επι στημονι κών τομέων και την συνεργασί α πολλών φορέων απαι τώντας πει θαρχί α και αποτε λεσματι κότητα[ 8] . Συνί σταται από στρατηγι κές προώθησης, εργαλεί α σχεδι ασμού και δι αχεί ρι σης πολι τι σμι κού κεφαλαί ου, αναλύσεωνστοι χεί ωντωναγορώνκαιοι κονομι κήδι οί κησης. α κύρι α βήματα της στρατηγι κής Br andi ng:1 _Η έρευνα Τ αγοράς – ανάλυση δεδομένων της πόλης και των ανταγωνι στρι ώντης2_ Τ οόραμα–ηεπι θυμητήκατάσταση της πόλης στο μέ λλον -3_Ο καθορι σμός συγκεκρι μένων στόχωνγι ατηνεπί τευξητουοράματος4_Ηοργάνωσηόλων τωναπαραί τητωνεργαλεί ων, πόρωνκαιτωνενδι αφερόμενων φορέωνγι ατηνυλοποί ηση5_Η εφαρμογήτουσχεδι ασμού καιτέ λοςκρί νε ταιαπαραί τητοναυπάρχει6_ Παρακολούθηση καιαξι ολόγησητηςδι αδι κασί αςκαιτωναποτε λεσμάτων,με δυνατότητα στο μέ λλον να επαναπροσδι ορι στεί και να βε λτι ωθεί η στρατηγι κή αν δεν επι φέρει τα επι θυμητά αποτε λέσματα. [ 9]

8

9

BρανάΚ. &ΠάστραΕ. ,201 8, Σύγχρονεςπολι τι κές Λαζαρί δηςΚ. , 201 5, Οιαστι κέςαναπλάσει ς γι ατοναστι κόσχεδι ασμόστηνΕυρώπη: καιηδι αμόρφωσητηςταυτότηταςμι αςπόλης. Τ οπαράδει γματουHaf enci t y , Τ οπαράδει γματηςΛάρι σας, ΣχολήΑρχι τεκτόνωνΜηχανι κών, ΕΜΠ, σε λ.

1 9-22 ΔΠΜΣΑρχι τεκτονι κή& Σχεδι ασμόςτουΧώρου, ΚατεύθυνσηΒ’ ,Δι πλωματι κήεργασί α, ΕΜΠ, σε λ.

1 9-29

1 6

Συμπερασματι κά,τοBr andi ngεί ναιμι αδι αδι κασί α απαραί τητη γι α τι ς σύγχρονες πόλει ς, εί ναι αναγκαί οπλέονναεί ναιε λκυστι κέςσεεπενδυτές, τουρί στες και κυρί ως σε κατοί κους, γι α να συνεχί σουν να εί ναι βι ώσι μες εντός του ανταγωνι στι κούοι κονομι κούσυστήματος. ναισημαντι κός καιεπι τακτι κός, Ο ρόλος του εί αυτός εί ναι ο λόγος που εμφανί ζε ται τόσο εκτε ταμένο ενδι αφέρον τα τε λευταί α χρόνι α δι εθνώς. Προσφέρει ευκαι ρί ες και οφέ λη στι ς πόλει ςκαιστουςκατοί κους,όμωςχρει άζε ταιμι α σοβαρή,λεπτομερήκαιαποτε λεσματι κήμε λέ τηκαι στησυνέχει ασυνέπει αστηνεφαρμογήτου.

1 7

αδι κασί α,εί ναιπως Ηπρόκλησησεόληαυτήτηνδι μπορείναμορφοποι ηθείμι ακατάλληληταυτότητα τηςπόληςγι ατοναυτοπροσδι ορι σμότωνκατοί κων και την ί δι α στι γμή να υπάρξει η επι θυμητή δι άκρι ση σε παγκόσμι ο επί πεδο. Δηλαδή, να επι τευχθείμι αι σορροπί αανάμεσαστοτοπι κόκαι στοπαγκόσμι οστοι χεί οσεόλαταεπί πεδακαιτους τομεί ς.

1 8

Χωρι κάΕπί κεντρα καιομε τασχηματι σμόςτουαστι κούπερι βάλλοντος

1 9 Στα τέ λη του 20ού αι ώνα η εξέ λι ξη του καπι ταλι σμού συνδέε τεμετηνανάδει ξητωνμε ταβι ομηχανι κώνπόλεων και τί θε ται προς αμφι σβήτηση το κυρί αρχο μοντέ λο οργάνωσηςτηςπόληςπουυπήρχεμέχριτότε . τάβαση από τονμοντερνι σμό στονμε ταμοντερνι σμό Η με εμφάνι σενέεςτάσει ς, οιοποί εςπρότει ναντηνεγκατάλει ψη τηςι δέαςγι αοργάνωσηςχρήσεωνγηςκατάζώνες-όπωςο Kr i er1 978καιοRossi1 982. Εξαλεί φονταςσεμεγάλοβαθμότι ςαρνητι κέςεπι δράσει ς, δηλαδήτηςυπολει τουργί αςτηςπόλης,τηςεγκατάλει ψης του δημόσι ου υπαί θρι ου χώρου και την εν γένει της παραγωγήςενόςμηε λκυστι κούαστι κούχώρου. Από την δεκαε τί α του 1 970 με την εμφάνι ση των με ταμοντέρνων θεωρι ών προτάθηκαν πολι τι κές γι α την ανάμει ξη των χρήσεων γης δημι ουργώντας ένα πολυλει τουργι κό τοπί ο.Στην δεκαε τί α του 1 990 οινέες αστι κές οι κονομί ες παράγουν ένα νέο πρότυπο πολεοδομι κής οργάνωσης της πόλης,με την κατασκευή επι λεκτι κώνχωρι κώνσυγκεντρώσεων-Cl ust er ι ng.

( 7)

T ονέοαυτόοργανωτι κόπρότυποονομάζε ταιεπί κεντρο-cl ust er -καιεντός του, συγκεντρώνονται ομοει δεί ς οι κονομι κές δραστηρι ότητες. Κατασκευάζονταιμε τάαπόμε λέ τητωναρμόδι ωνφορέωντωνπόλεωνκαι γι α την πραγματοποί ηση του απαι τούνται έργα ανάπλασης,ώστε να φι λοξενηθούνοινέεςλει τουργί ες. Κάτωαπόαυτέςτι ςοι κονομι κέςτοαστι κό τοπί οπολλέςφορέςαλλάζειρι ζι κάημορφήτου, γι ανααντεπεξέ λθειστανέα οι κονομι κάδεδομένα. α χωρι κά επί κεντρα αποτε λούν τα νέα οι κονομι κά κέντρα της Τ με ταβι ομηχανι κήςπόληςμεσυσχε τι ζόμενεςλει τουργί ες, οιοποί εςαφορούν ε ται ρεί εςαι χμήςκαιτε χνολογί ας,χώρωνκατανάλωσης,καιψυχαγωγι κών δραστηρι οτήτων .Μετι ςνέεςαυτέςσχέσει ςοργάνωσης,πουεμφανί ζονται αλλάζειοργανωτι κά καιμορφολογι κά το με ταβι ομηχανι κό αστι κό τοπί ο δι αμορφώνονταςμι ανέαταυτότητατόπου. ( 7) Τ ρι σδι άστατηαπει κόνι σηαπότηνπρότασητων SOM Ar chi t ect sγι αένανέοχωρι κόεπί κεντροστην ΚουάλαΛουμπούρμετηνονομασί αKLMet r opol i s. Περι λαμβάνειγραφεί α, ξενοδοχεί α, κατοι κί ες, κτί ρι αδι οί κησηςκαθώςκαιπλήθοςδημόσι ων υπαί θρι ωνχώρων, το2025θαπαραδοθείκαιη έκτασητουεί ναιπάνωαπό2, 000, 000τ. μ.

20

Ως αποτέ λεσμα όλης αυτής δι αδι κασί ας παραγωγής επι κέντρωνεί ναιηενί σχυσητηςσυμβολι κήςει κόναςτων πόλεωνμεσκοπόμι απόληναμε τατραπείσεπόλοέ λξης οι κονομι κώνεπενδύσεων , δι εθνούςεπι πέδου. Οιπόλει ςέχουντηνευκαι ρί αναχρησι μοποι ήσουναυτές τι ςστρατηγι κέςδι αχεί ρησηςτουαστι κούπερι βάλλοντός τους, ώστεναεξασφαλί σουντηνβι ωσι μότητατους. α επί κεντρα δι ακρί νονταισε δύο τύπους:ο πρώτος Τ αφοράτηνσυγκέντρωσηεπι χει ρήσεωνπαροχήςυψηλού επι πέδου οι κονομι κών υπηρεσι ών και ε ται ρει ών τεχνολογί ας,ενώ ο δεύτερος την χωρι κή συγκέντρωση πολι τι στι κώνκαιψυχαγωγι κώνχώρων .

21

Επι χει ρηματι κάεπί κεντρα Τ αεπι χει ρηματι κάεπί κεντραεξαπλώνονταιτηνδεκαε τί α 1 990, δι αμορφώνοντας μι α νέα σχέση ανάμεσα στην οι κονομί α και το αστι κό τοπί ο. Χωροθε τούνται σε κεντρι κές περι οχές των πόλεων και περι λαμβάνουν ε ται ρεί εςπουσυσχε τί ζονταιμετονχρηματό-οι κονομι κό τομέα, καθώς και ε ται ρεί ες υψηλής τεχνολογί ας και τεχνογνωσί ας.Η εμφάνι σήτουςέγι νεσεμεγάλεςπόλει ς και μητροπόλει ς της Δύσης αλλά μέσα στο χρόνο εξαπλώνονταιτόσοσεμι κρότερεςσεμέγεθοςπόλει ςόσο καισεπερι οχέςεκτόςΕυρώπηςκαιΒορεί ουΑμερι κής. Αποτε λούν τους θύλακες των νέων οι κονομι ών συγκεντρώνονταςπλήθοςοι κονομι κώνδραστηρι οτήτων , εξει δι κευμένων υπηρεσί ων ,ι σχυρά δί κτυα συνεργασί ας και πληροφόρησης,παί ζοντας καταλυτι κό ρόλο στην μεγέθυνση της τοπι κής καιπολλές φορές της εθνι κής οι κονομί ας. Η συγκέντρωση επι χει ρήσεων σε επι λεκτι κούςχώρους,δί νειτηνδυνατότητααναπτύσσουν με ταξύ τους ι σχυρές συνεργασί ες,ενι σχύοντας ακόμα περι σσότεροτηνοι κονομι κήτουςεπι ρροή[ 1 0] .

( 8) Τ α παραδεί γματα εί ναιπολλά χαρακτηρι στι κότερο εί ναιτα Dockl andsτου Λονδί νου καιει δι κότερα η περι οχήCanar yWhar f .Η παλι άλι μενι κήέκταση,η οποί αεί χεμε τατραπείπαρακμάζουσαπερι οχήμέ χρι τηνδεκαε τί α του 1 980.Άλλαξερι ζι κά ύστερα από ένα αποτε λεσματι κό στρατηγι κό σχεδι ασμό που εφαρμόστηκε , ακολουθώντας πολεοδομι κή ανάπτυξη, με εκτε ταμένα έργα ανάπλασης και με ταφοράς δραστηρι οτήτων τρι τογενούς τομέα. Επί σης,Η περι οχή Pot sdamerPl at zστο Βερολί νο, μέ χριτο 1 989 εί χε εγκαταλει φθείγι ατίχωρι ζόταν από το τεί χος, και τώρα εί ναι σύγχρονο επι χει ρηματι κόεπί κεντρο[ 1 1 ] . ( 8)

1 0

Δι εθνέςοι κονομι κόκέντροCanar yWhar f στηνπερι οχήDockl andsτουΛονδί νου, όπωςεί ναιδι αμορφωμένοσήμερα.

Συλλογι κόέργο, 2006, Τ ανέααστι κάτοπί α καιηε λληνι κήπόλη, επι μ. Γ οσποδί νηΑ. , κεφ. , Σκι αγραφώντας, ερμηνεύοντας καιταξι νομώνταςτανέατοπί ατης με ταβι ομηχανι κήςπόλης, Αθήνα: Κρι τι κή

1 1 Αραβαντι νόςΙ . Α. , 2007, Πολεοδομι κός Σχεδι ασμός, Γι αμι αβι ώσι μηανάπτυξητου αστι κούχώρου, Αθήνα: Συμμε τρί α, σε λ.

580-592

22

( 9)

23

( 9)

( 1 0)

H περι οχήDockl andsτουΛονδί νου πρι ντηνπολεοδομι κήανάπτυξητο έ τος1 987.

Τ οεπι χει ρηματι κόεπί κεντροPot sdamerPl at z στοΒερολί νο.

( 1 0)

Πολι τι στι κάΕπί κεντρα Τ α πολι τι στι κά επί κεντρα αποτε λούν χωρι κές συγκεντρώσει ς,οιοποί εςπερι λαμβάνουνένα εκτε ταμένο σύνολο ψυχαγωγι κών δραστηρι οτήτων , σε συνδυασμό με δραστηρι ότητες πολι τι στι κής κατανάλωσης. Μέσα στον αστι κό ι στό εμφανί ζονται σε υποβαθμι σμένες περι οχές –συνήθως πρώην βι ομηχανι κές, μετηναπαρχήτουςτηνδεκαε τί α 1 980. Η τάσηεμφανί στηκεγι ατηνι κανοποί ησητης ανάγκης της με τάμοντερνας κοι νωνί ας γι α κατανάλωση θεαμάτων και εμπει ρι ών , δημι ουργι κή αξι οποί ηση του ε λεύθερου χρόνου, προσέ λκυση αστι κού τουρι σμού. Κυρι αρχείο και νοτόμος σχεδι ασμός δι εθνούς επι πέδου συνδυαζόμενος με την τοπι κή αρχι τεκτονι κή ταυτότητα. Περι λαμβάνονται , μουσεί α καιγενι κά χώροιτέ χνης,εστι ατόρι α υψηλής γαστρονομί ας,χώροι θεάματος,και δι άφορες άλλες χρήσει ς που έρχονται να ενι σχύσουντηνλει τουργί αςτους.Στόχοέ χουν να πόλο έ λξης τόσο γι α τους κάτοι κους της πόλης,όσο καιγι α ένα αυξανόμενο αρι θμό στών ,προσφέροντας προς κατανάλωση τουρι ένα πλήθος πολι τι στι κών-ψυχαγωγι κών προϊ όντωνκαιυπηρεσι ών[ 1 2] .

1 2 1 2Γ οσποδί νηΑ. , Μάϊ ος-2007, “ Χωρι κέςπολι τι κές γι ατοσχεδι ασμό, τηνανταγωνι στι κότητακαιτη βι ώσι μηανάπτυξητωνε λληνι κώνπόλεων” , Αει χώρος6( 1 ) , σε λ.

1 00-1 20

24

Οι περι πτώσει ς εί ναι πολλές στην δι εθνή πολι τι στι κήσκηνήόπωςηΣυνοι κί ατωνΜουσεί ων στην Βι έννη που περι λαμβάνει 20 μουσεί α και πολι τι στι κά ι δρύματα στουςπαλαι ούςβασι λι κούς στάβλουςτου 1 8ου αι ώνα.Καθώςεπί σης,η Πόλη τωνΤ εχνώνκαιτωνΕπι στημώνστηνΒαλένθι απου αποτε λεί ται από ένα μεγάλο αρι θμό σημαντι κό πολι τι στι κώνκτι ρί ων,καθι ερώνονταςτηνπόλησε δημοφι λέστατοτουρι στι κόπροορι σμό. Αξί ζεινασημει ωθείότιτι ςτε λευταί εςδεκαε τί εςη δι οργάνωση σημαντι κών εκδηλώσεων -Μega Event s-,παγκόσμι ας εμβέ λει ας συσχε τί ζονταιμε ταπολι τι στι κάεπί κεντρα.

25

Τ αεπί κεντραεί τεεπι χει ρηματι κάεί τεπολι τι στι κά, τοποθε τούνταιμέσαστοναστι κόχώρούστερααπό προσεχτι κό σχεδι ασμό τωναρμόδι ωνφορέωντης πόληςσεσυνεργασί απολλέςφορέςμει δι ώτεςκαι κοι νωνι κέςομάδες.Μεγάλα κατασκευαστι κά έργα και πολεοδομι κές αναβαθμί σει ς πρέπει να εκπονηθούν ώστε να συγκροτηθούν οι χωρι κές συγκεντρώσει ς υψηλού επι πέδου. Τ α χωρι κά επί κεντρατόσομετι ςδραστηρι ότητεςτουςόσοκαι μετηνμορφήτους,αποτε λούνκυρί αρχασύμβολα κύρους και εξουσί ας της σύγχρονης πόλης, επαναπροσδι ορί ζονταςκαταλυτι κάτηνταυτότητα καιτηνει κόνατωνπόλεων. ( 1 1)

( 1 2)

26

( 1 1) ΗΠόλητωνΤ εχνώνκαιτωνΕπι στημώνστηΒαλένθι α μετακαι νοτόμακτήρι ατωνS. Cal at r avaκαιF. Candel a, ναέχουνπρωταγωνι στι κόρόλο.

( 1 2) ΗΣυνοι κί ατωνΜουσεί ων-Museumsquar t i erστηΒι έννη-πολι τι στι κόεπί κεντρουψηλής τέχνηςαποτε λούμενοαπό20μουσεί ακαι πολι τι στι κάι δρύματα.

Mega-event sωςεργαλεί οπροώθησηςτηςταυτότηταςτηςπόλης

27 Οιπόλει ςστα πλαί σι α τηςανταγωνι στι κότηταςδι οργανώνουνσημαντι κές εκδηλώσει ς - Mega-event s- όπως εί ναιοιΟλυμπι ακοίΑγώνες,δι εθνή πρωταθλήματα,Παγκόσμι ες Εκθέσει ς-EXPOS,φεστι βάλ,συνέδρι α,μέσω δι αδι κασι ώνυποβολήςυποψηφι οτήτων . Οιεκδηλώσει ςαυτέςεί ναιπροϊ όντατηςμε ταμοντέρναςπολι τι κήςοργάνωσης της πόλης με το θέαμα να εί ναιζωτι κής σημασί ας γι α κατανάλωση και προβολή τηςπόληςκαικατ'επέκταση τηςδι οργανώτρι αςχώρας,ώστενα αποκτήσουνοι κονομι κάοφέ λη. , στην δι εθνή τουρι στι κή αγορά, κατασκευάζονται μεγάλου Στοχεύουν μεγέθους κτι ρι ακές εγκαταστάσει ς καιεκπονούνταισχέδι α εκτε ταμένων αναπλάσεων ,μεέμφασηστηνκαι νοτομί α,στηνυψηλήτεχνολογί ακαιστην εξεζητημένη αρχι τεκτονι κή έκφραση.Με τα δι εθνή μέσα ενημέρωσης να αναλαμβάνουνκαθορι στι κόρόλοστηνδι άδοσητουγεγονότοςκαιτηςει κόνας τωνπόλεωνσεπαγκόσμι οεπί πεδο. Επομένως, βασι κή επι δί ωξη των οι δι οργανωτρι ών πόλεων εί ναινα αποκτήσουν 1 3 δι εθνή φήμη, να αυξήσουν το τουρι στι κό νδι αφέρον και να προσε λκύσουν ξένες Spi r ouC. , 201 1 , Ur banT our i sm and ε πενδύσει ς, τα οποί α εί ναι καθορι στι κά Ur banChange:Ci t i esi naGl obal ε στοι χεί α γι α την αποτε λεσματι κή αναβάθμι ση Economy , New Yor k: Rout l edge, τηςοι κονομί αςτους[ 1 3] . p.

98-1 03

( 1 3) Τ ην δεκαε τί α του 1 990 το φαι νόμενο των δι οργανώσεων ι σχυροποι ήθηκε με τι ς δι οι κήσει ς των πόλεων να να ακολουθούντι ςδι αδι κασί εςδι εκδί κησηςμεεντατι κό ρυθμό. Μέσα από όλη αυτή την δι αδι κασί α η αστι κή οι κονομί α ενεργοποι εί ται ,μετηνμαζι κή κατανάλωση τωνεπι σκεπτών , προκαλεί ταιαναβάθμι ση τωνυλι κώνυποδομώνκαιδι κτύων τηςπόληςκαιβε λτι ώνε ταιηποι ότηταςζωήςτωνκατοί κων . λτί ωση του αστι κού Η στόχευση στην προβολή καιστη βε χώρου, δημι ουργεί τι ς προϋποθέσει ς γι α μι α συνε χή προσέ λκυσηοι κονομι κώνκεφαλαί ωνκαισεεπί πεδοκράτους, Μετουςεπι σκέπτεςνα καταφθάνουνκαιμε τά τηνλήξητων δι οργανώσεων και να εξασφαλί ζε ται κερδοφορί α σε μακροπρόθεσμοορί ζοντα. ( 1 3) Σι δηροδρομι κόςσταθμόςστη περι οχήτηςEXPOστηΛΙ σσαβώνα σχεδι ασμένοςαπότονΙ σπανό αρχι τέκτοναSant i agoCal at r ava

( 1 4) Ολυμπι ακέςεγκαταστάσει ςστην Bρκε λώνηγι ατους Ολυμπι ακούςΑγώνεςτου1 992. Ηπερι οχήμετοΟλυμπι ακόστάδι οκαι τονπύργοτηλεπι κοι νωνι ών, οοποί ος επί σηςσχεδι άστηκεαπόαρχι τέκτονα Sant i agoCal at r ava

( 1 4)

28

( 1 5)

( 1 6)

( 1 5-1 6)

29

Λογότυποκαιαφί σααπότους Ολυμπι ακούςΑγώνεςτης Βαρκε λώνηςτο1 992.

( 1 7-1 8) ΛογότυποτηςEXPO‘ 98στη Λι σαβόνακαικάτωφωτογραφί ες απότοΠορτογαλι κόπερί πτεροτου αρχι τέκτοναAl var oSi za.

( 1 8)

( 1 7)

Η δυσκολί α έγκει ταιστο να ορι στείένα ενι αί ο στρατηγι κό σχέδι ο προώθησης της ταυτότητας της πόλης και να ακολουθηθεί με συνέπει ακαιναανατροφοδοτεί ταισταχρόνι απουακολουθούνμε τά τηνδι οργάνωσητηςκάθεεκδήλωσης. αεπι λογήτηςαρμόδι ωνφορέωντηςπόληςόχιμόνογι ατην Αναγκαί προβολήαλλάκαιγι ατηνκάλυψητωνχρεώνπουπολλέςσυνοδεύουν ταμεγάλααναπλαστι κάκαικατασκευαστι κάέργα[ 1 4] . Υπάρχειμι ασει ράπαραδει γμάτωναπόσημαντι κέςεκδηλώσει ς,που πραγματοποι ήθηκαντι ςτε λευταί εςδεκαε τί εςκαιεπηρέασανρι ζι κά τι ςδι οργανώτρι εςπόλει ς. ο επι τυχημένη περί πτωση εί ναιοιΟλυμπι ακοίαγώνες της Η πι Βαρκε λώνης το 1 992,μεβαθι ά επί δραση στην μορφή του αστι κού ι στού,στηνκοι νωνι κήζωήτωνκατοί κων ,καιενγένειτηςτοπι κής οι κονομί ας.Τ ο καθορι στι κό γεγονός γι α την επι τυχί α ήταν ,ότι συγκροτήθηκεέναμακροχρόνι οστρατηγι κόσχέδι ογι ατηνπόλη,με αποτέ λεσμανασυνε χί σειναλαμβάνειοι κονομι κάοφέ λη. ΣτηνΛι σαβόνατο1 998δι εξάγε ταιΠαγκόσμι αΈκθεση( Expo‘ 98) ,με αντί κτυποκυρί ωςμε τάτηνλήξητηςδι οργάνωσηςκαιόχισεμεγάλο βαθμόκατάτηνδι άρκει ατης.Οιεγκαταστάσει ςαξι οποι ούνταιμέ χρι καισήμερα καιαποτε λούν αναπόσπαστο κομμάτιτης πόλης σε χωρι κό, οι κονομι κόκαικοι νωνι κόεπί πεδο. λληπροηγεί ταιχρονι κάτηςΛι σαβόναςστηνδι οργάνωσητηςΕ ΗΣεβί xpo–το1 992. Δημι ούργησενέοεκτε ταμένοοδι κόδί κτυο, κατασκεύασε και νούργι εςγέφυρεςκαι αεροδρόμι ο,καταφέρνονταςνα συνδεθεί αποτε λεσματι κάμετι ςυπόλοι πεςι σπανι κέςπόλει ς. Επι πρόσθε τα, ολοκληρώθηκαν μεγάλα έργα ανάπλασης, με σκοπό την αναζωογόνηση του αστι κούι στούκαιτηςκοι νωνι κής ζωής.Όμωςπαρ’όλητηναθρόα προσέ λευσηεπι σκεπτώνηπόλη δεν κατάφερε να έχει ένα πρωταγωνι στι κό ρόλο, σήμερα έχει πάψει να εί ναι ανταγωνι στι κή[ 1 5] .

1 4 ΜπαρτζώκαςΤ σι όμπραςΑ. , 201 1 , Προσεγγί ζονταςτοαστι κόμάρκε τι νγκ&τοci t y br andi ng, σεσυνθήκεςανταγωνι σμούμε ταξύτων πόλεων, Τ μήμαΜηχανι κώνΧωροταξί αςκαι Ανάπτυξης, ΑΠΘ, σε λ.

44-47

1 5 Μι χαήλΧ. ,Στυλι ανί δηςΜ. , Στυλι ανούΝ. , 201 2, Οπόλεμοςτουαστι κούανταγωνι σμούηΟλυμπι ακήμάχητηςΑθήνας, ΣχολήΑρχι τεκτόνωνΜηχανι κών, ΕΜΠ, σε λ.

5971

30

31

02_ ΗΠΑΓΚΟΣΜΙ ΑΕΚΘΕΣΗΤΗΣΣΕΒΙ ΛΛΗΣ Έναεφήμερογεγονόςγι ατηνπόλη αλλάκαιμι αμόνι μηνέασυνθήκη αστι κήςαλλαγής.

32

I_Παγκόσμι εςΕκθέσει ς/Wor l dEXPOS

Ηέννοι ατουόρου Σύμφωναμετονεπί σημοοργανι σμόBI E( Bur eauI nt er nat i onaldes Exposi t i ons) :«οι επί σημαγνωστέςωςΔι εθνεί ςΕγγεγραμμένες Εκθέσει ς,εί ναιμι απαγκόσμι ασυγκέντρωσηεθνώναφι ερωμένη στην εξεύρεση λύσεων σε πι εστι κές προκλήσει ς της εποχής, προσφέρονταςμι α δι αδρομή σεένα παγκόσμι ο θέμα μέσα από συναρπαστι κές και εμβληματι κές δραστηρι ότητες. Οι Wor l d Expos καλωσορί ζουν δεκάδες εκατομμύρι α επι σκέπτες, επι τρέπουν στι ς χώρες να χτί σουν εφήμερα περί πτερα καινα με τατρέψουντηνπόληυποδοχήςγι αταεπόμεναχρόνι α. »[ 1 6] . Με τάτην πρώτηΠαγκόσμι αΈκθεση-ηΜεγάληΈκθεση–που πραγματοποι ήθηκεστοΛονδί νοτο1 851 ,ηι δέαέγι νεδημοφι λής και καθι ερώθηκε να δι οργανώνε ται σε όλη την υδρόγει ο, αποκτώντας σι γά σι γά μι α ασύγκρι τη δύναμη έ λξης καιέναν παγκόσμι οπολι τι στι κόπλούτο. ΔεδομένουότιτοBI Eδημι ουργήθηκετο1 928γι αναρυθμί σεικαι ναεπι βλέπειαυτάταμεγάλαγεγονότα,ηWor l dExposέχειτην φι λοσοφί α ότι οργανώνε ται ρητά γύρω από ένα θέμα που προσπαθεί να βε λτι ώσει τη γνώση της ανθρωπότητας,ενώ παράλληλα λαμβάνειυπόψη τι ς ανθρώπι νες καικοι νωνι κές προσδοκί ες καιυπογραμμί ζειτην επι στημονι κή,τεχνολογι κή, οι κονομι κήκαικοι νωνι κήπρόοδο.

33

Στησύγχρονηεποχή, οιπαγκόσμι εςεκθέσει ςεί ναιασυναγώνι στες με ταξύτωνδι εθνώνγεγονότωνσεμέγεθος,κλί μακα,δι άρκει ακαι στους αρι θμούς των επι σκεπτών . Πρόκει ται γι α ‘ ’ χωρι κές πλατφόρμες’ ’μεγάλης κλί μακας με σκοπό εκπαι δευτι κό και προοδευτι κόπουχρησι μεύουνωςγέφυραμε ταξύκυβερνήσεων , ε ται ρει ών , δι εθνώνοργανι σμώνκαιπολι τών .

1 6 Ψηφι ακήπηγήτουόρου www. bi e-par i s. or g/ si t e/ en/ about -wor l d-expos

( 1 9) Σχέδι οπουαπει κονί ζει εξωτερι κάCr yst alPal ace στοΛονδί νο, τοκτήρι οστοοποί ο πραγματοποι ήθηκεη ΜεγάληΈκθεσητο1 851 .

( 2 0) Ηεμβληματι κήεί σοδοςτουCr yst alPal aceένα κατάλληλοκατασκευαστι κάκαιαρχι τεκτονι κά κτήρι ογι αναφι λοξενήσειτηνΜεγάληΈκθεση, έναγεγονόςσύμβολοτηςΒι κτορι ανήςΕποχής.

34

Οεσωτερι κόςχώροςφι λοξενί αςτηςΈκθεσης, συμμε τεί χαν44εκθέ τεςαπόΕυρώπηκαιΑμερι κή, καιυπήρχανπάνωαπό1 3, 000εκθέματα.

( 2 1)

Παγκόσμι αέκθεση&οαστι κόςσχεδι ασμός Στησυνθήκημι αςπαγκοσμι οποι ημένηςοι κονομί ας, το μεγαλύτερο μέρος της κρι τι κής απέναντιστη δι οργάνωση μεγάλων θεματι κών εκδηλώσεων και τωναντί στοι χωναστι κώνέργωνμεγάληςκλί μακας, στρέφε ταικυρί ωςσεένανεοφι λε λεύθεροπλαί σι ο και στην ανταγωνι στι κότητα με ταξύ πόλεων . Ωστόσο,ορι σμένες από αυτές,έχουν σημαντι κή παράδοσηστηνκουλτούρατηςαστι κήςανάπτυξης καιτου σχεδι ασμού όπως στην περί πτωση των παγκόσμι ωνεκθέσεωνήαλλι ώςExpos.

35

Ο κόσμοςτωνεκθέσεωνγι α πολλούςσυγγραφεί ς εί ναιτοπρότυποτου«εφήμερου», τουπροσωρι νού θεάματος, των φεστι βάλ, ωστόσο, γι α άλλους, πρόκει ται γι α ένα σημαντι κό μέσο αστι κής αναγέννησης ως «καταλύτης» με αυξανόμενες, σημαντι κές δι αρκεί ς και φυσι κές επι πτώσει ς. Πάντα γράφονται πάρα πολλά γύρω από τι ς εκθέσει ς, όχι βέβαι α από την πλευρά του σχεδι ασμού τους ή άλλων πολύ σημαντι κών προσεγγί σεων όπως κοι νωνι κοοι κονομι κών και πολι τι στι κών . ( 2 2) Κυρί ωςμονογραφί εςπου εξηγούντο μεγαλύτερο Λογότυπο του επί σημου μέροςτωνσυμβόλωντους,ήαπότηνάλληπλευρά οργανι σμού δι αχεί ρησης των ει δι κές με λέ τες που επι κεντρώνονται στην δι εθνών Εκθέσεων -BI E: Bur eau αρχι τεκτονι κήτηςέκθεσης.

I nt er nat i onaldesExposi t i ons σμένοισυγγραφεί ςενδι αφέρονταιγι ατον Δραστηρι Μόνοορι οποι εί ταιαπό το 1 928 κοι νωνι κοοι κονομι κό αντί κτυπο των Expos καικαισήμεραέχει170χώρες-μέλη. ναιστοΠαρί σι . σχεδόν κανένας γι α τι ς πτυχές της αστι κής Ηέδρατουεί ανάπτυξηςκαιτουσχεδι ασμού[ 1 7] .

1 7 Mul l i nJ. R. , 1 972, Wor l d’ sFai r sand t hei ri mpactuponUr banPl anni ng, Counci lof Pl anni ng Li br ar i ans, Mont i cel l o, σε λ.

303

( 2 2)

( 2 3)

36

Τ οMast erpl anκαιτολογότυπο γι ατηνΕxpo2020, πουθαπραγματοποι ηθείστοNτουμπάι . Σχεδι άστηκεαπότηνΑμερι κάνι κη ε ται ρεί αHOK, μεέκταση 438εκτάρι α.

( 2 52 6)

( 2 4)

ΗΟσάκαθαγί νειηExpo2025, καιθαεί ναι ηδεύτερηφοράπουπραγματοποι ηθεί στηπόλη( Expo1 970) Φωτογραφί ααπόταέργαπολεοδομι κής ανάπτυξηςσεεξέ λι ξηκαιτρι σδι άστατη απει κόνι σητουαποτε λέσματος.

Τ ολογότυποτηςΕxpo2023καιθα δι εξαχθείστοΜπουένοςΆι ρες. Εί ναιη πρώτηφοράπουηΑργεντι νήφι λοξενεί μι αΔι εθνήΈκθεση.

( 2 5)

( 2 6)

Μί α πολύ σημαντι κή παρατήρηση που πρέπεινα τονι στεί εί ναιπως οιφυσι κές επι δράσει ς των δι αφόρωνΕκθέσεωνστι ςπόλει ς,δενεί ναιπάνταοι ί δι ες. Η ποι κι λομορφί α των καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν εί ναι μεγάλη.Υπάρχουν περι πτώσει ς όπου τα ί χνη της Έκθεσης εί ναι ε λάχι σταορατά, ενώάλλεςόπουηι σχυρήεπί δραση πουπαράγε ται ,συνεπάγε ταιμε ταβολέςστηδομή καιστι ςαστι κέςμορφέςτηςπόληςήτηςευρύτερης περι οχής. Αυτό εξαρτάταιαπό πολλούς παράγοντες,όπως την ι στορι κή στι γμή κατά την οποί α πραγματοποι ούνταικαιτι ς αντί ληψης της κάθε εποχής, από οι κονομι κούς παράγοντες, από κοι νωνι κούςκλπ.

37

1 8

α να κρί νουμε σωστά τον αντί κτυπο των Γι εφήμερων γεγονότων στι ς αστι κές μορφές,εί ναι ουσι αστι κή μι α μακροπρόθεσμη ματι ά στην επι κεί μενη κατάσταση.Τ α παράλληλα έργα που σχε τί ζονται με τον δι οργάνωση αυτών των μεγάλωνεκδηλώσεων ,έχουνκατανοηθείωςαστι κά έργαστρατηγι κούσχεδι ασμού. Σημασί α έχει να κατανοήσουμε την δι αφορά ανάμεσα στο αν τα αστι κά έργα εξυπηρε τούν περι σσότεροτηνεφήμερηφύσητωνγεγονότωνκαι λι γότερο την πόλη,καιστο αν έχουν τον ί δι ο αντί κτυποκαιχωρί ςεφήμεραχαρακτηρι στι κά[ 1 8] .

Moncl usF. J. ,2008,I nt er nat i onal Exhi bi t i onsandPl anni ng.Host i ng l ar ge-scal eevent sascat al yst sof ur ban r egener at i on,Uni ver si t at Pol i t ecni cadeCat al unya,Bar cel ona, σε λ.

2

38

ΟιEXPOSστηνεποχήτηςπαγκοσμι οποί ησης T ατε λευταί αχρόνι α,παρ’όλοπουυπάρχειμι αάνθι σητωννέων μέσων επι κοι νωνί ας, οι πόλει ς δι αφόρων μεγεθών και γεωγραφι κών περι οχών ,συνεχί ζουν να ανταγωνί ζονταιμε ταξύ τουςγι ατηνδι οργάνωσηεκθέσεωνκαιεκδηλώσεων . Οι εκθέσει ς αυτού του μεγέθους, συνεχί ζουν να παί ζουν σημαντι κό ρόλο στην βι ωσι μότητα των πόλεων και στην μορφοποί ηση τους,μεσημαντι κά έργα αστι κού σχεδι ασμού να συνδέονταιμεαυτές. Μετι ςδι οι κήσει ςναδί νουνι δι αί τερησημασί αόχιμόνοστοχώρο τέ λεσης των δι οργανώσεων ,αλλά καιστην ευρύτερη περι οχή, καθώςκαισεσημαντι κάδί κτυαυποδομώνκαιμε ταφορών .

39

Όπωςστηνπερί πτωσητηςΕxpoστηνΣεβί λλητο1 992,όπουπέρα από τον νησί Car t uj a στο ποταμό Guadal qui vi r -περι οχής φι λοξενί αςτηςέκθεσης-ταέργασυνεχί στηκανκαιστοποταμόμε την κατασκευή 6 γεφυρών ,καιεπι πλέον δημι ουργί α έργων σε ολόκληρητηνπόλη. Επί σης, στηνΛι σαβόναστηνExpoτο1 998, οιαστι κέςπαρεμβάσει ς επεκτάθηκαν στι ς γύρω περι οχές,με σκοπό να υπάρξειμι α ολοκληρωμένηαναζωογόνησητηςπόλης. ο2000ηExpoΑνοβέρου,πραγματοποι ήθηκεσεήδηυπάρχουσες Τ εγκαταστάσει ς και επαναλήφθηκε η ί δι α στρατηγι κή των προαναφερθέντων , με επεμβάσει ς γύρω από την έκθεση. Κατασκευάστηκε μι α νέα κατοι κήσι μη περι οχή ( Kr onsber g) , συνδεόμενη με την έκθεση,φτάνοντας το 201 3 στους 7500 κατοί κουςπερί που. νε ταιότιη ανάληψη τέ τοι ου εί δους εκδηλώσεων ,αποτε λεί Φαί ευκαι ρί α γι α τι ς δι οργανώτρι ες πόλει ς να πραγματοποι ήσουν εκτε ταμένα αναπλαστι κά έργα στι ς υποβαθμι σμένες περι οχές τους,να βε λτι ώσουντα δί κτυα τους,καιενγένεινα πε τύχουν πολεοδομι κή ανάπτυξη, προσφέροντας αυξημένη ποι ότητα αστι κήςζωής[ 1 9] Moncl usF. J. ,2008,I nt er nat i onal Exhi bi t i onsandPl anni ng.Host i ng l ar ge-scal eevent sascat al yst sof ur ban r egener at i on,Uni ver si t at Pol i t ecni cadeCat al unya,Bar cel ona, σε λ.

9

1 9

( 2 7) Φωτογραφί ααπότοExpoPar kτου Ανόβερουκατασκευάστηκεγι ατην Expo2000, καισήμεραεί ναιένα βι ομηχανι κόπάρκοπληροφορι κής, μέσωνενημέρωσηςκαιυψηλής τεχνολογί ας, επί σηςπερι λαμβάνονται καιΠανεπι στημι ακάι δρύματα.

40 κί εςαπότηνπερι οχήκατοι κι ών ( 2 8)Κατοι Kr onsber g, οι κοδομήθηκεγι ανα συνδεθείμετηνδι οργάνωσητης Expo.

T o201 3έφτασετους7, 500 κατοί κουςκαιπερι λαμβάνειπλήθος δι αμερι σμάτωνκαιμονοκατοι κι ών, επί σηςυπάρχουνδυοκεντρι κά πάρκα, σχολι κάκτί ρι ακαθώςκαι μεγάλοςαρι θμόςκαταστημάτων.

IΙ_ΗΔι εθνήςΈκθεσητηςΣεβί λληςτου1 992: Ηπερί οδοςμι αςμεγάληςαστι κήςαλλαγής

Οικοι νωνι κο-οι κονομι κές συνθήκες της πόλης,την εποχήπρι ντηνδι οργάνωση. Με τάαπόμι αμεγάλημε ταπολεμι κήπερί οδο, τι ςδεκαε τί εςμε ταξύ το1 950καιτο1 960,ηΣεβί λληέγι νετοκέντροτηςμεγαλύτερης αγροτι κής εσωτερι κής με τανάστευσης σεόλη την Ανδαλουσί α. Τ ότεκαταγράφηκεη μεγαλύτερη δημογραφι κή αλλαγή που εί χε ποτέ η πόλη,καιπολλές ομάδες πληθυσμών ,που ζούσαν σε περι με τρι κές προσωρι νές και αυτοδημι ούργητες συνοι κί ες, με τακι νήθηκαν σε νέες κοι νωνι κές κατοι κί ες που χτί στηκαν εκεί νητηνεποχή μαζι κά.

41

Αργότερα,τι ςτρει ςτε λευταί εςδεκαε τί εςτου20ουαι ώνα,ηπόλη σημαδεύτηκεαπόδύοσυμβάντα μεγάλουκοι νωνι κοοι κονομι κού και πολεοδομι κού εύρους: έγι νε η δι οι κητι κή και πολι τι κή πρωτεύουσα της αυτόνομης κοι νότητας της Ανδαλουσί ας και επρόκει τοναφι λοξενήσειτηδι εθνήέκθεση1 992. Εφόσονηπόληεί χεγί νειτοκέντρομι αςνέαςτοπι κήςδι οί κησης, απαι τούνταν κάποι α μέ τρα γι α την ανάπτυξη τηςπι ο φτωχής, εκεί νηςτηςεποχής, περι φέρει αςτηςΙ σπανί ας, πουβρί σκοντανμε μεγάλη δι αφορά πι ο πί σω από τι ς υπόλοι πες περι φέρει ες της χώραςκαιένααπόταμέ τρααυτάήτανηφι λοξενί ατηςέκθεσης.

1 9 Mar chenaGomezM. J. , Mar t i nezE. H. , 201 6, Sevi l l ai nt hef i sr tdecadeoft hecent ur y : Ur bant r anf i r mat i onf oranew ur banmodel , Depar t mentofPhysi calGeogr aphyandRegi onal Geogr af i calanal ysi s, Uni ver si t yofSevi l l e, σε λ527

Αυτόαποτέ λεσεκαιτηναι τί αγι ατην πολύ μεγάλη αλλαγή στην αστι κή μορφολογί α δι ότιτο 90% από το μεγάλο ποσό των επενδύσεων προορί στηκεγι αέργαυποδομήςκαι ανάπλασης της πόλης,εκτός της κύρι αςπερι οχήςτηςέκθεσης[ 5] .

Τ οΝέοΓ ενι κόΠολεοδομι κόΣχέδι οτου1 987

Όλες αυτές οιαλλαγές που προγραμματί ζονταν να πραγματοποι ηθούνστηνπόλησυγκεντρώνοντανστο Νέο Γ ενι κό Πολεοδομι κό Σχέδι ο του 1 987 το οποί ο πρότει νετονγενι κόσχηματι σμόκαιεπανα-σύνδεση του αστι κού δι κτύου, την προστασί α όλου του ι στορι κού κέντρου ως σημαντι κού τομέα προς συντήρηση πέρα των μεμονωμένων σημαντι κών μνημεί ωνκαιτηνγενι κότερησύνδεσητουκέντρουμε τι ςπερι οχέςσταπροάστι α. Μετονερχομότηςέκθεσης σε τόσο σύντομο χρονι κό πλαί σι ο οιστόχοιαυτοί πραγματοποι ήθηκανπολύγρήγορα. Ένανέοαεροδρόμι ο,νέοκτί ρι απολι τι σμού,όπωςτο θέατρο Μαεστρανθα και το Θέατρο Σεντραλ,νέος σι δηροδρομι κόςσταθμός,έξινέεςγέφυρεςπάνω από τοποτάμιτουΓ ουαδαλκι βι ρ,καιμεγάλοιδρόμοικαι λεωφόροιεντόςκαιεκτόςτηςπόληςκάνουνεμφανή την πολύ μεγάλη αλλαγή στο αστι κό τοπί ο της Σεβί λλης[ 20] .

20 Mar chenaGomezM. J. , Mar t i nezE. H. , 201 6, Sevi l l ai nt hef i sr tdecadeoft hecent ur y : Ur bant r anf i r mat i onf oranew ur banmodel , Depar t mentofPhysi calGeogr aphyandRegi onal Geogr af i calanal ysi s, Uni ver si t yofSevi l l e, σε λ528

42

Τ οΝέοΓ ενι κόΠολεοδομι κόΣχέδι οτου1 987_ πρι ν

43

( 2 9)

Τ οΝέοΓ ενι κόΠολεοδομι κόΣχέδι οτου1 987_ με τά

44

( 3 0)

Ησημαντι κή επι ρροήτηςδι οργάνωσηςγι ατοΓ . Π. Σ Αυτόπουκάνειτοσχέδι οπραγματι κάξεχωρι στόεκεί νητηστι γμή, εί ναιημεγάληδι αθεσι μότητατωνπόρωνγι ατηναντι με τώπι σητων απαραί τητων αστι κών με ταρρυθμί σεων ,πράγμα που σχε τί ζε ται στενάμετηνεπι κεί μενηπαγκόσμι αέκθεσητου1 992. ο δεν μπορείνα σχεδι αστείχωρί ς την έκθεση.Οι Αυτό το σχέδι προθεσμί ες ολοκλήρωσης των έργων εξαρτώνται από τον περι ορι σμόπουορί ζειηημερομηνί ατηςδι οργάνωσηςωστόσο, έ τσι μεένανάμεσο τρόπο,θα αναδι αρθρωθείη πόλη θα δι ορθωθούν μερι κάαπόταπι οπι εστι κάπροβλήματάτης. «Εί ναιαμφι σβητήσι μο σεποι ο βαθμό το σχέδι ο των 87 θα εί χε πραγματοποι ηθείτηστι γμήπουπραγματοποι ήθηκεεάνδενεί χε ληφθεί υπόψη ο επερχόμενος εορτασμός της Παγκόσμι ας Έκθεσης»[ 21 ] .

Τ οσι δηροδρομι κόδί κτυοκαιτοποτάμι 45 Μι α από τι ς πι ο σημαντι κές προτάσει ς του σχεδί ου εί ναι η αναδι άρθρωσητουσι δηροδρομι κούι στούκαθώςπερνάειμέσααπό την πόλη.Μέχριτότε ο σταθμός βρί σκονταν κατά μήκος του ποταμού καιπολύ κοντά στο κέντρο τηςκαιαυτό ήταν αρκε τά προβληματι κόγι ατίήτανέναφυσι κόόρι ο γι ατηνπρόσβασηστην όχθητουαπότημι απλευράτουκέντρου. Οστόχοςήτανναπαραμεί νειοσι δηροδρομι κόςσταθμόςμέσαστην πόλη,τοποθε τώνταςτονσεμί αάλληπερι οχήκαικάνονταςτους απαραί τητουςχει ρι σμούςώστεναμηναποτε λείεμπόδι οστονι στό της. στι κόγι ατηνανάκτησητηςχαμένηςσχέσης Αυτόθαήτανκαθορι πόλης-ποταμού,γι ατίαφούαποσύρανετι ςπαλι έςυποδομέςτου δι κτύου,ξεκί νησαν τα έργα δι αμόρφωσης-πεζοδρόμησης της κοί της, παράλληλαμετηδημι ουργί αμί αςπερι φερει ακήςλεωφόρου κατάμήκοςτουποταμούγι ατηνβε λτί ωσητουοδι κούδι κτύου.

21 Par r aI .D. ,201 1 ,Segr egr aci on–I nt er venci onur bani st i caycambi osoci alenSevi l l a,Depar t ment ofHumanGeogr aphy ,PhD t hesi s,Uni ver si t yof Sevi l l e, κεφαλάι ο1 .

2.

1

( 3 1)

Τ οοδι κόδί κτυο 46 ο οδι κό δί κτυο που εί ναι κυρί ως ακτι νωτό, θεωρεί ται Τ ανεπαρκές.Δεν υπάρχειμέχριστι γμής ένα ολοκληρωμένο σχέδι οκαιέ τσιηομόκεντρηδομήπουθαέπρεπει δανι κάνα έχει ,ήτανατε λής.Οιπερι σσότεροιδρόμοισυγκλί νουνστον κύρι οπερι φερει ακόδρόμο,οοποί οςβρί σκοντανπερι με τρι κά τουι στορι κούκέντρουμεαποτέ λεσμαναεπι βαρύνε ταιαπό πολύκί νηση. Επι πλέονμέχριτότευπήρχανλί γοικαιημι τε λήςπερι φερι κοί πουήταναναγκαί οιγι ατηνκαλύτερηεπι κοι νωνί αμε ταξύτων δι αφορε τι κώνπερι οχώντηνπόλης.Επομένωςσεεκεί νητην φάση η πόλη της Σεβί λλης εί χε μεγάλη ανάγκη από τη βε λτί ωση τωνυποδομώντηςκαιγι α να εξυπηρε τήσειτης ανάγκεςτηςγενι κότερα αλλά καιγι α να εξυπηρε τήσειτης ανάγκεςτηςδι οργάνωσης.

( 3 1) Τ οσι δηροδρομι κόδί κτυολει τουργείωςφράγμα, εμποδί ζονταςτηνσυνδεσι μότητατουι στορι κού κέντρουμετοποτάμι .

Τ οΙ στορι κόκέντρο λι ώδεςγι α να κατανοήσουμετηνμεγάλη Ένα άλλοζήτημα, θεμε αλλαγή της πόλης εκεί νη την περί οδο, εί ναι αυτό του με τασχηματι σμούτουι στορι κούκέντρουκαιτηςσχέσηςτουμετον προγραμματι σμότουΓ . Π. Σ.Πάνωσεαυτήτησυζήτησησχεδόνόλοι συμφωνούνγι ατοότιτοσχέδι οτου1 987ήτανοκαθορι στι κόςλόγος γι ατηνμε τατροπήτουι στορι κούκέντρου,παράτι ςαναφορέςκαι σεάλλαμε ταγενέστερασχέδι απουέπαι ξανεπί σηςρόλοαργότερα. Χαρακτηρί ζε ταιως μι α αντί δραση έναντι του προηγούμενου προστατευτι κούχαρακτήρατωνκανονι σμώνσχεδι ασμούκαιέ τσι τοεπί πεδοπροστασί αςκάπωςμει ώνε ται . Οιαποφάσει ςπουπάρθηκανγι ατονμε τασχηματι σμότουι στορι κού κέντρου, επηρεάστηκανσεμεγάλοβαθμόαπότογεγονόςότιηExpo 92βρί σκοντανπολύκοντάσεαυτό.Πολλοίσυγγραφεί ςσυνδέουν άμεσααυτότογεγονόςμετονεκτοπι σμό πληθυσμώναπόκάποι ες περι οχές του και μι λάν γι α μι α υπόθεση κοι νωνι κού με τασχηματι σμού γι α ορι σμένες περι οχές που υπέφεραν τα περι σσότερα χρόνι α με τά από το ‘ 92 στη Σεβί λλη.Τ ο πι ο χαρακτηρι στι κόπαράδει γμαήτανηπερι οχήΣανΛουι ς-Αλαμεδα καθώςόσοπι οκοντάθαβρί σκοντανμι απερι οχήτόσομεγαλύτερη ενέργει αθαχρει άζοντανγι ατονμε τασχηματι σμότης[ 22] .

47

Προβληματι κές Γι ατονGar ci a-T api al ,ένααπόταβασι κάπροβλήματασχεδι ασμού ήταντοζήτηματηςνήσουLaCar t uj a(ηπερι οχήτηςέκθεσης)όπου δεν εντάσσονταν στον προγραμματι σμό καθώς ήταν άλλες οι αρμόδι εςαρχέςπουαναλάμβαναντημε λέ τητης, μεαποτέ λεσμανα εί ναιακόμασήμεραένακομμάτικακώςενσωματωμένοστοναστι κό ι στό, αγνοώνταςτηνπόλη.

22 Par r aI .D. ,201 1 ,Segr egr aci on–I nt er venci onur bani st i caycambi osoci alenSevi l l a,Depar t ment ofHumanGeogr aphy ,PhD t hesi s,Uni ver si t yof Sevi l l e, κεφαάι ο1 .

2.

2

48

H Δι εθνήςΈκθεσηEΧPO 1 992

Στι ς31Μαΐ ουτο1 976εκδηλώνε ταιηπρόθεσή να δι οργανωθεί μι α έκθεση με χαρακτήρα δι εθνή,μεσκοπότηνπαγκόσμι απροβολήτης χώρας.Αρχι κά η ι δέα ήταν μόνο ένα πλάνο, σχεδόν ουτοπι κό, γι α μι αΙ σπανί α η οποί α δι ένυεμι ακρί σι μηπερί οδοστηνπολι τι κή,την οι κονομί α καιπάνω απ’όλα στην κοι νωνί α, ωστόσο στι ς1 5Ι ουλί ου το 1 983,το Δι εθνές Γ ραφεί ο Εκθέσεων εγκρί νει επί σημα την έκθεση[ 23] .

49

23

ΟσκοπόςτηςΈκθεσης

Gut i er r ezM. , 201 5, Lar eut i l i zaci on del osPabel l onesdel aExpo’ 92: Unl egadopar al aci udaddeSevi l l a, Depar t mentofAr chi t ect ur e, PhDt hesi s, Uni ver si t yofSevi l l a, σε λ.

31

24

Κύρι οςσκοπόςτηςέκθεσηςεί ναινααναδεί ξει με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμβέ λει α σε παγκόσμι οεπί πεδοέναι στορι κόγεγονός: ονεορτασμότωνπεντακοσί ωνχρόνωναπό «Τ την ανακάλυψη της Αμερι κής». Επι πλέον, θέ λειναπροβάλειόλουςαυτούςτουςτομεί ς πολι τι στι κούς,επι στημονι κούς,οι κονομι κούς πουεπηρέασεαυτότογεγονόςστηνεξέ λι ξη τηςμέχριτότεπορεί αςτηςι στορί ας.

Vel aM. L. , 1 983, Sevi l l aant e l aexposi ci onUni ver salde1 992: Pr obl emasyexpect i vas desui mpl anaci on, Depar t mentofAr chi t ect ur e, PhDt hesi s, Uni ver si t yofSevi l l a, σε λ.

234

λάγι α Συνεπώς,έχονταςαυτήτηνπρόθεση,μι τηνΕυρώπησταχρόνι ατουΚολόμβουαπότη μι α, καιαπότηνάλληγι ατουςπολι τι σμούς των ι θαγενών που προ-υπήρχαν στην και νούργι αήπει ρο,αλλάκαιπούσυναντώνται αυτοίοιδύοδι αφορε τι κέςκουλτούρες[ 24] .

Η τοποθεσί α και η δι αμόρφωση της περι οχής της έκθεσης Προγραμματί ζε ταιναχρησι μοποι ηθείηπερι οχήτηςCar t uj a γι α αυτότοσκοπόμεέναπρώτοσχέδι οτωνACTUR,πουεγκρί θηκετο 1 986καιήτανένα πλάνοτηςχωρι κήςδι άταξηςτηςέκτασηςτης περι οχής[ 25] .Πρι ναπότηνExpo,τονησίήτανκυρί ωςκατεχόμενο απόκήπους, καλλι έργει εςέναμοναστήρικαιέναπαλι όεργοστάσι ο κεραμι κών. Ήταν κυρί ως γεωργι κή γη, η οποί α δεν εκμε ταλλεύοντανπολύαπότηνοι κογένει απουτηνκατεί χε. t adeCar t uj a( αντι πλημμυρι κόκανάλι ΌτανολοκληρώθηκετοCor του ποταμού Γ ουαδαλκι βί ρ) ,το νησίξαφνι κά απομονώθηκεκαι χωρί στηκεαπότηνπερι οχήSant i ponce( γεωργι κήπερι οχήέξωαπό τηνπόλη) .Λόγω τωννέωνυποδομώνκαιτονερχομότηςExpo,το έδαφος δεν ήταν πλέον κατάλληλο γι α γεωργι κούς σκοπούς.Η επι λογήτηςπερι οχήςθεωρήθηκει δανι κήγι αναδι εξαχθείηέκθεση καιαυτέςήτανοιτέ λει εςπροϋποθέσει ςγι αμι ανέααστι κήπερι οχή ήόπωςονομαζόταναργότερα" μητροπολι τι κόπάρκο"[ 26] . ΣήμεραηΜονήφι λοξενείτοΙ νστι τούτοΙ στορι κήςΚληρονομι άςτης Ανδαλουσί ας,το Δι εθνές Πανεπι στήμι ο και το Ανδαλουσι ακό ΚέντροΣύγχρονηςΤ έχνης( CAAC) .

25 Gut i er r ezM. , 201 5, Lar eut i l i zaci ondel os Pabel l onesdel aExpo’ 92: Unl egadopar al aci udad deSevi l l a, Depar t mentofAr chi t ect ur e, PhDt hesi s, Uni ver si t yofSevi l l a, σε λ.

31

26 Gar ci aN. F. , Saut uZ. C, 2002, Pai saj ey Ur bani smodel aExpo92, Sevi l l a

( 3 2) Περι οχήCar t uj aπου δι αμορφώθηκεστησυνέχει α γι ατηνΈκθεση

( 3 2)

50

51

Η επι λογήτουνησι ούτηςΚαρτούχαςωςτοποθεσί ατηςέκθεσης, συνδέοντανκαιμεμι ασει ράαπόάλλαζητήματαπουέπρεπε ναεπι λυθούν[ 28]: -Τ ηνσύνδεσημετηνπόλη -Τ ηνπροσβασι μότητα -Τι ςπροοπτι κέςεπανάχρησηςτηςμε τάτηνέκθεση απροβλήματαυδραυλι κήςφύσηςεξαι τί αςτουποταμού -Τ -Τ απροβλήματααστι κήςσυγκοι νωνί αςπουεί χετότεηπόλη ( δρόμοι , λεωφορεί α, ηπαλι άγραμμήτουτρένου)

27 Gut i er r ezM. , 201 5, Lar eut i l i zaci on del osPabel l onesdel aExpo’ 92: Unl egadopar al aci udaddeSevi l l a, Depar t mentofAr chi t ect ur e, PhDt hesi s, Uni ver si t yofSevi l l a, σε λ.

32

28 Vel aM. L. , 1 983, Sevi l l aant e l aexposi ci onUni ver salde1 992: Pr obl emasyexpect i vasdesu i mpl anaci on, Depar t mentofAr chi t ect ur e, PhDt hesi s, Uni ver si t yofSevi l l a, σε λ.

238

Οσχεδι ασμόςτηςExpoκαιημε τέπει ταδι αχεί ρηση σύμφωναμετοΣχέδι οCar t uj a‘ 93 Γι ατηνδημι ουργί ατηςέκθεσηςτου92δι εξήχθηδι αγωνι σμός, από τονοποί ο δύο ήταντα νι κητήρι α προτζεκτ.Τ ο πρώτο έδι νεέμφασηστοστοι χεί οτηςσκι άς,λόγωτουτυπι κούπολύ ζεστούκλί ματοςτηςπόλης,καιστοστοι χεί οτουνερού,που προέβλεπε την ύπαρξη πολλών σι ντρι βανι ών γι α καλυτέρευσητωνσυνθηκώντηςπολύυψηλήςθερμοκρασί ας. Τ ο δεύτερο εί χεωςσύμβολο μί α σφαί ρα καιεί χεωςκύρι ο στόχο την δυνατότητα επαναξι οποί ησης της περι οχής και με τάτοτέ λοςτηςέκθεσης. Τ α κοι νά στοι χεί α των δύο νι κητήρι ων προτζεκτ ήταν :η δι αχεί ρι σητηςόχθηςτουποταμού, ησύνδεσημετηνπόληκαι τονποτάμικαιημορφήτηςπερι οχήςπουθαχρησι μοποι ηθεί . Τ ο1 987έγι νεησύνθεσητωνδύοπρότζεκταπότοCanoLasso st udi o.Σχεδι άστηκαν δύο νέες γέφυρες στον ποταμό,η Bar quet a and η Pasar el a de Car t uj a,στο βόρει ο καινότι ο κομμάτι ,γι α την ευκολότερη πρόσβαση από καιπρος το κέντροτηςπόλης. οχή εί χε σχήμα ορθογώνι ο,κάθε το στην κύρι α οδό Η περι «Cami nodel osDescubr i mi ent os».Επί σηςσχεδι άστηκεμί α λί μνηκαιδύοκανάλι α,κοντάστηνμι ακαιστηνάλληγέφυρα δηλαδήκατάμήκοςτηςέκτασης,απότομοναστήριμέχριτο πάρκοdelAl ami l l o.

ΧάρτηςτηςΈκθεσης

( 3 3)

52

( 3 4)

( 3 5)

53 ( 3 6)

Hαεροφωτογραφί αμετηνπερι οχή τηςEXPOστηνπερι οχηCar t uj aκαιφωτογραφί ες απότι ςκατασκεύεςτουεκθεσι ακούχώρου.

Τ ακύρι ασημεί αενδι αφέροντοςτηςέκθεσηςήταντο Fut ur e Pavi l i on και το Di scover i es Pavi l i on, που συνδέονταν από την κεντρι κή λεωφόρο,μαζίμετο Πλανητάρι ο,το Omni max καιτο προϋπάρχον παλι ό μοναστήρι . κόκτί ρι οήταντοSpani shPavi l l on, Έναάλλοσημαντι έναμεγάλοκτί ρι οπουχτί στηκεστηνμεγάληπλευρά τηςτεχνητήςλί μνηςκαιγύρογύροστηνπερί με τρότης άλλαμι κρότερααπόδι αφορε τι κέςχώρες. Τ ο1 992,τοΔημοτι κόΣυμβούλι οάρχι ζενασκέφτε ται γι ατομέ λλοντουσυγκροτήματος.Τ οσχέδι οCar t uj a ’ 93καθόρι σετρει ςμεγάλεςπερι οχέςγι ατονησί : οθεματι κό«πάρκο τουμέ λλοντος»( μι αδι αχρονι κή Τ μι κρή απομί μηση ενός τμήματος της έκθεσης) , δεύτερονμι απερι οχήπουπροορί ζε ταιγι αδι οι κητι κές χρήσει ςκαιυπηρεσί ες( δι οι κητι κήπερι οχή)καιτρί τον τηνζώνηαναπτυγμένηςτεχνολογι κήςπροόδουόπου θαβρί σκε ταιηπανεπι στημι ούπολητηςΠολυτεχνι κής Σχολής του Πανεπι στημί ου και το Μητροπολι τι κό πάρκοεπι στήμηςκαιπολι τι σμού. Γι α την περι οχή δεν προγραμματί στηκαν κάποι α λει τουργί αγι ακατοι κί εςήβι ομηχανι κήδραστηρι ότητα ενώ τέ λειτομητροπολι τι κόπάρκοκατέ ληξεναγί νει πάρκο ψυχαγωγί ας( θαλάσσι ο πάρκο με νεροτζουληθρες)καινα περι ορι στείμόνη γύρω από τηνλί μνη[ 29] .

( 3 7)

29 www. sevi l l a. or g/ pl andesevi l l a/ avance/ doc/ o_ avance_ 1 9_ 2_ t abl ada. pdf NuevoPl anGener alde Or denaci ónUr bani st i ca, 2002, Sept ember

54

Δυστυχώς εκεί νη την εποχή του Car t uj a' 93,έγι ναν λί γες αποφάσει ς και παρεμβάσει ς που επηρέασαν οποι αδήποτε με λλοντι κή ενσωμάτωση του συγκροτήματοςστηνπόλη. Επί σης,το ί δι οι σχύεικαιγι α την δι αχεί ρι ση της παραποτάμι ας όχθης της έκθεσης αλλά και την δι αχεί ρι ση τωνδύο γεφυρώνπου έφτανανστο νησί . Με τάτοτέ λοςτηςέκθεσηςηχρήσητουςδενήτανκαι τόσο ουσι αστι κή γι ατίέφταναν σε σημεί α που δεν εξυπηρε τούσαντηνπρόσβασηκαιμε τακί νησηστους νέουςχώρους. ώραφαί νονταισανδυοσημεί αεξόδουαπότηνπαλι ά Τ Σεβί λληκαιυπάρχειέντοναηανάγκηεκνέουσύνδεσής τουςμεαυτότοκαι νούργι οκομμάτιτηςπόλης.Τ οί δι ο προβληματι κήκαιημε τακί νησητουπεζούστηνκατά μήκοςδι άσχι σητηςπερι οχής. αλεωφόροτηςέκθεσηςωςτο Ηπρόσβασηαπότηνκύρι πάρκο Al ami l l o που βρί σκε ταιστο τέ λοςτου νησι ού εί ναιμηεύκολασυνδέσι μη.

55

( 3 8)

56

ΜετάτηνλήξητηςΔι εθνούςΈκθεσηςΕΧPΟ1 992

Τ αανοι χτάεργαστήρι α“ T al l er esExpo‘ 92” 57 Στο περι οδι κό Quader ns n.1 98 " T al l er es Af t er Expo" , αρχι τέκτονεςκαιπολεοδόμοισυνέ λεξαντι ςσκέψει ςκαι τι ςπροτάσει ςγι ατομέ λλοντουνησι ού. Επέκρι ναντηνπραγματι κήκατάστασητουχώρουκαιτο σχέδι ο γι α το Car t uj a' 93.Οισκοποίτου ήταν πολύ συγκεκρι μένοι και δεν υπήρχε μι α συνοχή και ολοκληρωμένηι δέαγι αόλητηνπερι οχή ( «τεχνολογι κόπάρκο», «δι οί κηση», «πανεπι στήμι ο»κ. λπ. ) . ς που προέβλεπε, άφησαν μεγάλες Αυτές οι χρήσει περι οχές του νησι ού αχρησι μοποί ητες γι α πολλές ώρες κάθεμέρακαιηπρότασηγι αέναεξοπλι σμένοπάρκομε ψυχαγωγι κές- πολι τι στι κές δραστηρι ότητες και εγκαταστάσει ς μει ώθηκεσεέναπάρκοέ λξης( πάρκομε νεροτσουληθρες), σεμι ακλει στήπερι οχή, πουπερι βάλλει τηντεχνητήλί μνη. Οισυμμε τέχοντες στα εργαστήρι α( T al l er es)θεώρησαν απαραί τητο να ορί σουν στρατηγι κές,προκει μένου να φέρουνκατοι κί ες,εμπόρι ο,υπηρεσί εςκαιάλλαστοι χεί α πουλεί πουν.

Ενκατακλεί δι ,οιστόχοιτηςδι αβούλευσηςτου" T al l er es" ήταν : η δι ατήρηση, η με τατροπή και κάποι ες συγκεκρι μένες προτάσει ς νέων εγκαταστάσεων .Η νέα προσέγγι ση στο πρόβλημα πρέπει να περι λαμβάνει οι κι στι κές και παραγωγι κές δραστηρι ότητες, να αναδημι ουργήσειτι ς φυσι κές αξί ες του περι βάλλοντος καινααυξήσειτηνκι νητι κότητα. τέκτονες πρότει ναν ένα δί κτυο βασι κών Αυτοίοιαρχι λεωφόρων ,πεζόδρομων-έναπρότυποπουκαθοδηγείτο νησί , μετηναγορά, τι ςυπηρεσί εςκαιτι ςκατοι κί εςτου. Ο στόχοςήτανμι ατε λι κήπολεοδομι κήδι αμόρφωσητου νησι ού ως τμήμα της Σεβί λλης,χρησι μοποι ώντας το δί κτυο του δρόμου καιτη δι αμόρφωση των δημόσι ων χώρωντουExpo' 92. δέα ήταννα δημι ουργηθούννέοιχώροι ,συμβατοίμε Ηι τους παλι ούς, ώστε να μην παρεμβαί νουν στι ς πραγματι κέςχρήσει ςτουχώρου[ 30]

Η ανεπι τυχής ενσωμάτωσης της περι οχής της έκθεσηςστηνπόλη καιη σταδι ακήεγκατάλει ψητης Υπάρχουνμερι κοίλόγοιγι ατουςοποί ουςηεπι λογήτης Σεβί λληςκαιτηςCar t uj aγι ατονχώροτηςExpoήτανκαι δενήτανκατάλληλη. τάζοντας το νησίκαιτην πόλη σήμερα,η υποδομή Κοι αναπτύχθηκεπολύκαλά,λόγω τηςExpo' 92απότημι α άποψη,ωστόσο από την άλλη απέ τυχε εντε λώς να δι ατηρήσει το μεγαλεί ο της και εγκλωβί στηκε στην εφημερότητάτηςπερι όδουλει τουργί αςτης.

30 www. l egadoexposevi l l a. or g/ seconvoca-el -concurso-de-i deas-par a-l a-expo-92/ ) , SeconvocaelConcur sodeI deaspar al aor denaci óndelr eci nt odeExpo92, 201 7, Mar

58

( 3 9)

Τ ο μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει η έ λλει ψη καλής συντήρησης.Στοαρχι κόPr oj ectExpo,πολλά σι ντρι βάνι α εί χαν προγραμματι στείσεόλους σχεδόν τους ανοι χτούς χώρουςπροκει μένουνακαταστείευκολότερηηστάσητου επι σκέπτηπαράτηθερμότητατηςπόλης. ΑλλάηΣεβί λληήτανσεθέσηναδι ατηρήσειόλααυτά, μετην ί δι αποσότητανερού; Φυσι κάκαιόχι . Επι πλέονοικήποιτης παραλί αςεί ναικυρί ωςεγκαταλε λει μμένοικαιοιάνθρωποι δεν έχουν λόγο να τους επι σκεφθούν ,απλώς καιμόνο επει δή δεν υπάρχουν δραστηρι ότητες γι α να τους προσε λκύσουν .Τ α φυτά στους κήπους του Guadal qui vi r δι ατηρούνταικαλά, δεδομένουότιοσύλλογοςLegadoExpo ' 92άνοι ξεεκνέουαυτόντονχώροστοκοι νό(οσύλλογος αυτόςι δρύθηκετο201 0,έχειωςστόχονα καταστήσειτο νησίCar t uj aε λκυστι κόγι ατουςπολί τεςτηςΣεβί λλης.

59

Δι οργανώνειξεναγήσει ς στον παλι ό χώρο της Expo και δι ευκολύνειάλλεςδραστηρι ότητεςγι ανακαταστήσειτην περι οχήπι οζωντανή) . Σχε τι κάπρόσφαταμάλι στα, γύροστο 201 0,δόθηκανπερι σσότεραχρήματαγι ατησυντήρησητου κήπουκαιτωνδι αφορε τι κώνει δώνφυτώντου.Ωστόσοη κατάσταση έχειαλλάξειπολύ από τότε καιυπάρχουν λι γότεροιπόροιγι ατησυντήρησηαυτώντωνπερι οχών . [ 31 ] .

31 T or r ezM.F. ,2004,Semi nar i oCar t uj aVi vi enda: Unnuevocent r our banopar aSevi l l a: Pr opuest adeor denaci óndel aI sl adel aCar t uj a, Depar t mentofUr bani sm, Uni ver si t yofSevi l l e

( 4 0)

Όσοαναφοράτακτί ρι απουεπαναχρησι μοποι ήθηκανμε τά ως κτί ρι α γραφεί ων εί ναι φανερά έντονη η δι αφορά κλί μακας καιχαρακτήρα,σε σύγκρι ση με τα κτί ρι α στο παλι ό κέντρο,στην άλλη πλευρά του ποταμού καιαυτό δημι ουργείέναεμπόδι οαπόμόνοτουστηνπροσπάθει ανα προσαρμόσει ς αυτές τι ς εγκαταστάσει ς σε μι α πι ο καθημερι νή χρήση καινα εξι σώσει ςστηνί δι α κατάσταση αυτάταδύοπολύδι αφορε τι κάστοι χεί α. Επι πλέονέναακόμηαρκε τάδι αφορε τι κόστοι χεί οσεσχέση με το καθημερι νό χαρακτήρας μι ας πόλης, εί ναι ότι υπάρχουν τεράστι ες ε λεύθερες περι οχές και ανοι χτοί χώροι , όπουκάνουνπολύαμήχανητηνσχέσητουχρήστημε τον χώρο.Τ ο συναί σθημα εί ναισαν να περπατάς σεμι α έρημο, μεπολλούςκενούςχώρουςχωρί ςχρήση. Τ ο πρόβλημα δεν εί ναιη λει τουργί α των περι σσότερων κτι ρί ωνωςγραφεί ακαιχώροιεργασί ας, αλλάηαδυναμί ανα προσε λκύσει ς και άλλες δι αφορε τι κές χρήσει ς και ανθρώπους πουδενχρει άζε ταιαπαραί τηταναεργάζονται γι αναβρεθούνστηνπερι οχή.

32 T or r ezM. F. , 2004, Semi nar i oCar t uj aVi vi enda: Unnuevocent r our banopar a Sevi l l a: Pr opuest adeor denaci ón del aI sl adel aCar t uj a, Depar t mentofUr bani sm, Uni ver si t yofSevi l l e

( 4 1)

60

( 4 2)

61

ΜετοPGOU 2006( Γ ενι κόΠολεοδομι κόΣχέδι ο) ,ηπερι οχή έχει κηρυχθεί ακατάλληλη γι α οι κι ακή χρήση. Αυτό αντι προσωπεύειέναόρι ο.Η έ λλει ψηζωντανώνδομώνδεν επι τρέπειστην περι οχή να γί νειπυκνή.Ο ψυχολογι κός δι αχωρι σμόςμε ταξύτουνησι ούκαιτουκέντρουτηςπόλης παρέμει νεκαιαυξήθηκε .

92,προτεί νειτηδυνατότητανα Ο σύλλογοςLegadoExpo' δοθείστονησίμι απι οσημαντι κήπολι τι στι κήλει τουργί α στην πόλη,φέρνοντάς την σε περι φερει ακό καιεθνι κό επί πεδο,δημοσί ευσε μάλι στα μεκάποι εςπροτάσει ςγι α πι θανέςπαρεμβάσει ςγι ατηναποκατάστασητουνησι ούκαι τηνεπι στροφήτουστηνπόλη. οκαλόσημεί οστηχρήσητουνησι ούLaCar t uj aεί ναιότι Τ εί ναιμακρι άαπότηνκί νησητουκέντρουτηςπόλης,αλλά ακόμαπολύκοντάσεαυτό. Αυτήησυνθήκηωστόσοεί χεκαι μί απολύμεγάληαπόρροι α:oικοντι νέςσυνοι κί ες,όπωςη San Lui s-Al ameda ,η T r i ana καιάλλες,υπέστησαν μι α αστι κή παρέμβαση λόγω της δι εξαγωγής της δι εθνής έκθεσης[ 33] .

33 T or r ezM.F. ,2004,Semi nar i oCar t uj aVi vi enda: Unnuevocent r our banopar aSevi l l a: Pr opuest adeor denaci óndel aI sl adel aCar t uj a, Depar t mentofUr bani sm, Uni ver si t yofSevi l l e

( 4 3)

( 4 4)

62

( 4 5)

IΙΙ_Ηαστι κήπαρέμβαση&οιδι αδι κασί εςεξευγενι σμού στηΣεβί λληυπότησυγκυρί ατηςδι εθνήςέκθεσης: Τ οπαράδει γματηςπερι οχήςΣανΛούι ςΑλαμέδα

Οόροςεξευγενι σμός

63

Ο όροςεξευγενι σμόςαπό τα μέσα τηςδεκαε τί αςτου 1 960 αποτε λεί αντι κεί μενο έντονων συζητήσεων στην επι στημονι κήκοι νότητακαιτηνκοι νήγνώμηκαθώςεί ναιένα αμφι λεγόμενοθέμα.Στηνουσί α αφορά τονμε τασχηματι σμό μι αςγει τονι άς,αφενόςσεεπί πεδοπολεοδομι κό,κιαφε τέρου σεεπί πεδοκοι νωνι κό. Ωστόσο,αυτόςοόροςδι χάζειωςπροςτοπερι εχόμενοτουκαι την καταλληλότητα της χρήσης του,ως προς τον τρόπο θεωρητι κήςπροσέγγι σηςκαιανάλυσήςτου, αλλάκαιωςπρος το αν αυτός τε λι κά αποτε λείμι α ευεργε τι κή ή επι ζήμι α δι αδι κασί απροςτοκοι νόσυμφέρον . Πρώτη η κοι νωνι ολόγος Rut h Gl ass,τη δεκαε τί α του 1 960, εντοπί ζονταςτι ςμε ταβολέςστοκεντρι κόΛονδί νοπαρατηρεί τηνεμφάνι σήτουσανμέσοαναζωογόνησηςκαιανάπλασης τωνπαρηκμασμένωνκέντρωντωνπόλεων . έςκαισεκακήκατάστασηκατοι κί ες Ηκατάστασηόπουοιπαλι του κέντρου αναπαλαι ώνονται ,καιαντί στοι χα οιφτωχές εργατι κές τάξει ς αντι καθί σταται από νέες οι κονομι κά ευκατάστατες,ομε τασχηματι σμόςαπότηνενοι κί ασηέωςτην ι δι οκτησί ακαθώςκαιοιαυξήσει ςτωντι μώντωνακι νήτωντην οδήγησαντο1 964ναδι ατυπώσειτονόρο" gent r i f i cat i on"γι α ναπερι γράψειτοφαι νόμενοαυτό. σμός εντοπί ζε ταισυστηματι κά καιστι ς Έκτοτε ο εξευγενι υπόλοι πεςμεγάλεςπόλει ςτουκόσμουκαθώςκαιστηδι εθνή βι βλι ογραφί ασανφαι νόμενο.

Ο όροςgent r i f i cat i onπροέρχε ταιαπότηλέξηgent r y.Όπως επεξηγεί ταικαιστο λεξι κό “ Cambr i dge Advanced Lear ner ’ s Di ct i onar y & Thesaur us” σημαί νει , άνθρωπος υψηλής κοι νωνι κήςτάξηςήκαλύτερα, αρι στοκρατι κήςοι κογένει ας[ 33] . νώςη λέξη αναφέρε ταιστουςευγενεί ςκαιστουςγόνους Κοι αυτώνήπι οαπλάστηναστι κήτάξη.Στο“ Di ct i onar yofHuman Geogr aphy” ,οεξευγενι σμόςαναφέρε ταισαντην«εγκατάσταση της μεσαί ας τάξης σε ανακαι νι σμένες( r enovat ed) ή ανακατασκευασμένες( r edevel oped) ι δι οκτησί ες σε παλι ές κεντρι κές συνοι κί ες της πόλης που κατοι κούνταν προηγουμένωςαπόπληθυσμόχαμηλότερουει σοδήματος»[ 34] . Στηνε λληνι κήγλώσσαοόροςμαςπαραπέμπεισεέννοι εςκαι ει κόνες άμεσα σχε τι ζόμενες με το ευγενι κό , το καλό , το απαραί τητο, τοόμορφο. Ηρί ζατηςλέξης' ' εξευγενι σμός' ' όμως εί ναιη λέξη ευγένει α,με ταμορφώνω δηλαδή το αντι κεί μενο έ τσιώστενα έχειόμορφα καιευγενι κά χαρακτηρι στι κά.Στη δι κήμαςπερί πτωση, αντι κεί μενοεί ναιοαστι κόςχώρος. αδι κασί α του εξευγενι σμού τα έργα τα οποί α Κατά την δι συνδέονταιμετο φαι νόμενο,στοχεύουνστηνανανέωση του κτι ρι ακού αποθέματος, στην αναβάθμι ση πολεοδομι κών στοι χεί ων καιγενι κά στην ανάπτυξη των υποβαθμι σμένων περι οχών μι ας πόλης. Αξί ζει να σημει ωθεί , ότι στο με ταμοντερνι σμό δί νε ταιμεγάλη έμφαση καιστηναι σθητι κή βε λτί ωση,γι 'αυτό η ει κόνα και οι συμβολι σμοί παί ζουν σημαντι κό ρόλο.Σε συνδυασμό με στρατηγι κές Mar κet i ng, προωθεί ταιηαναβαθμι σμένηει κόνα,ώστεηπόληνααποτε λεί έναε λκυστι κότόποεργασί αςήτουρι σμού [ 35] . Πολλοίερευνητές,εξε τάζονταςσυστηματι κάτο 33 φαι νόμενο εξευγενι σμού προσπαθούν να Ηλεκτρονι κήπηγή: αποφανθούν, αν ωφε λεί ή βλάπτει τι ς di ct i onar y . cambr i dge. or g κατοι κημένες περι οχές καισε ποι ο βαθμό οι /di ct i onar y/ engl i sh/ gent r y κοι νωνι κές επι πτώσει ς εί ναι τόσο σοβαρές, συνδεόμενες με τον κοι νωνι κός αποκλει σμός 34 εντόςτουαστι κόχώρο.Τ ααποτε λέσματαμέχρι GregoryD. , 2009, ‘ Thedi ct i onar y στι γμήςεί ναιασαφήκαιεξαρτώνταικάθεφορά ofhumanGeography’ , με τι ς πεποι θήσει ς του ερευνητή καιμε την Wi l ey-Bl ackwel l , Bost on εκάστοτε περί πτωση εξευγενι σμού. Εί ναι γεγονός,όμωςότιπολλέςφορέςοιστρατηγι κές 35 πουακολουθούνταιδενστοχεύουνουσι αστι κά StevensonD. , 2003, t i esandUr banCul t ur es, στη ποι οτι κότερηζωήτηςευρύτερηςκοι νωνί ας Ci denhead•Phi l adel phi a: αλλάστηνμονομερώςανάπτυξητηςοι κονομί ας Mai O p e n U n i v e r s i t y P r e s s , p .

93-1 1 2 τηςπόλης.

64

Ηαναβάθμι ση κατοι κημένωνπερι οχών ,ακολουθεί ταιαπόαύξηση τωνενοι κί ωνγης,μετουςυπάρχοντεςκάτοι κουςναμηνμπορούν να αντεπεξέ λθουν .Αναγκασμένοιεν τέ λει ,να με τακομί σουν σε άλλεςπερι οχέςκαισταδι ακά να αντι καθί στανται , μεκατοί κους υψηλότερωνει σοδημάτων .Επί σης, μετηνστροφήτηςοι κονομί αςεντόςτης με ταμοντέρναςπραγματι κότητας- προςτηνμαζι κή κατανάλωση καιτην ψυχαγωγί α,σε δι άφορες εκφάνσει ς του φαι νομένου, παρατηρεί ται αύξηση των αντί στοι χων δραστηρι οτήτων . Έτσι , αρκε τές φορές ολόκληρες περι οχές με τατρέπονται από κατοι κήσι μες σε ψυχαγωγι κά κέντρα εκτοπί ζονταςβαθμι αί ατουςκατοί κουςτουςεκτός.Συνεπώς,Εί ναι ξεκάθαρο κατά την εξέ λι ξη του εξευγενι σμού με τι ς με ταμορφωτι κέςδι αδι κασί ες μι αςπερι οχής,επι φέρονταιαλλαγές όχιμόνοχωρι κέςκαιπολεοδομι κέςαλλάπρωτί στωςοι κονομι κές καικοι νωνι κές[ 36] .

Ηδι αδι κασί αεξευγενι σμούτηςπερι οχήςΣανΛουι ς-Αλαμέδα

65

Τ οι στορι κό τμήμα της πόλης Σαν Λουι ς-Αλαμέδα,έχειυποστεί αλλαγήστηνκοι νωνι κήτουσύνθεσητι ςτε λευταί εςδεκαε τί ες,της οποί ας τα χαρακτηρι στι κά και τα στάδι α ται ρι άζουν σε μι α δι αδι κασί α εξευγενι σμού.Κατά τη δι άρκει α αυτής της αλλαγής έχουν προκληθείή επι ταχυνθείδι αδι κασί ες κερδοσκοπί ας που έχουνοδηγήσεισεμεγάλοβαθμότηδι ακήρυξηερει πί ων ,εξώσεων και νέων κατασκευών ενθαρρύνοντας και επι ταχύνοντας τη δι αδι κασί ααπομάκρυνσηςτωνκατώτερωντάξεωντηςπερι οχήςκαι τηνεί σοδοτουπληθυσμούμεμεγαλύτερηι σχύστηναγοραστι κή δύναμη,καθώς καιτην απώλει α της κληρονομι άς αυτών των γει τονι ών . Πρόκει ταιγι αμι απερι οχήηοποί αεί ναιμι ασυνοι κί α–τμήματου ι στορι κού κέντρου της πόλης και όχι κάποι ο προάστι ο ή απομονωμένο κομμάτιτης πόλης.Συγκεκρι μένα βρί σκε ταιστο βόρει ο κομμάτι του εντός των παλαι ών τει χών και ακρι βώς απέναντιαπότηνπερι οχήτηςExpoτου92, δηλαδήστηνάλληόχθη τουποταμού.

36 Στεφανάτου Ρ. ,201 0,Φαι νόμενα Gent r i f i cat i on: Δι ερεύνηση του Αστι κού Εξευγενι σμού στο Γ καζοχώρικαιΣύγκρι σημετηΔι εθνήΕμπει ρί α, ΔΠΜΣ Αρχι τεκτονι κή& Σχεδι ασμοςτουΧώρου, Κατεύθυνση Β’ ,Με ταπτυχι ακή εργασί α,ΕΜΠ, σε λ.

60-66

( 4 6) Πολεοδομι κόσχέδι οτουκέντρουτηςΣεβί λλης, όπουφαί νε ταιησχέσητωνπερι οχώνΚαρτούχα καιΣανΛουί ςΑλαμέδα.

66

Ηεκβι ομηχάνι σητηςπερι οχήςτηςαρχέςτου1 9αι ώνα Τ ηνπερί οδοεκβι ομηχάνι σηςτηςΣεβί λληςστηνπαλι άπόλη,οικατοι κί εςτης αστι κήςτάξηςβρί σκοντανσυνήθωςστονπερί βολοτωντει χώνκαικυρί ωςστο νότι ο τμήμα του ήταν συγκεντρωμένη η οι κι στι κή ζώνη,το εμπόρι ο,οι συνοι κί εςαπότουςτεχνί τεςκαιταδι οι κητι κάκτί ρι α.Ενώ στοβόρει οτμήμα συγκεντρώνοντανοιπερι σσότεροιαπότους" huer t osi nt r amur os"δηλαδήοι κήποιπουβρί σκοντανεντόςτωντει χών[ 36]

67

αθεσι μότητα σε γη θα καθορί σει τον 1 9 αι ων .την περί οδο Αυτή η δι εκβι ομηχάνι σηςτηςΣεβί λληςτοότιοιεργατι κέςκατοι κί εςκαιηβι ομηχανί α θατοποθε τηθούνκατάπροτί μησηστοβόρει οκομμάτιτηςι στορι κήςπόλης εντός των τει χών .Αυτό αρχί ζεινα ορί ζε ταιως ο κυρί ως θύλακας της εργατι κήςτάξηςτηςπόλης[ 37] .Ωστόσοπολύαργότεραστι ςαρχέςτου20ού αι ωναμε τακι νούνταιπι οέξωσεκαι νούργι οτμήματηςπόλης. Αυτό εί χε ως αποτέ λεσμα το βόρει ο ι στορι κό τμήμα να δι αφοροποι ηθεί από το νότι ο και η περι οχή να Gar ci aJ. , 1 998, ‘ Apl i caci onesdel ai ni ci at i va comuni t ar i aUr ban’ , Gener i adeUr bani smo, με τατραπεί σε ανθυγι ει νή και Sevi l l i a υποβαθμι σμένη,δημι ουργώντας έναν κοι νωνι κόκαιλει τουργι κόδι αχωρι σμό 37 τηςπόλης. Εκείοιπλημμύρεςήτανπι οσυχνές,το Mar t i ndeT er anL. , 1 980, ‘ ρι βάλλον πι ο ανθυγι ει νό, γι ατί Sevi l l i a: Cent r our banoyvar r i adas’ , Ser vi ci o πε τε λούσε την τότε βι ομηχανι κή depubl i caci onesdelAyunt ami ent odeSevi l l i a, απο Sevi l l a ζώνη και ήταν η περι οχή που κατοι κούσαν οι χαμηλότερες 38 κοι νωνι κέςτάξει ς[ 38] .

36

Cor t esJ. , 1 992, ‘ Pl anosdeSevi l l a: col l eci conhi st or i ca’ , Ayunt ami ent odeSevi l l a, Sevi l l a

39 Mar t i ndeT er anL. , 1 980, ‘ Sevi l l i a: Cent r our banoyvar r i adas’ , Ser vi ci ode publ i caci onesdelAyunt ami ent odeSevi l l i a, Sevi l l a

Ωστόσο τα δημόσι α έργα εί ναι ανύπαρκτα, η μόλυνση του περι βάλλοντοςφτάνεισταυψηλότερα επί πεδατηςπόληςκαιταπροβλήματα τουυπερπληθυσμούκαιτωνάσχημων συνθηκών δι αβί ωσης στη συλλογι κή κατοι κί α υποβαθμί ζουν ακόμη περι σσότεροτηνκατάσταση[ 39] .

Επομένωςεί ναιηδεκαε τί ατου80πουηΣεβί λληθαγνωρί σει μι ααξι οσημεί ωτηανάπτυξηστηβι ομηχανί αηοποί αδι ήρκησε μέχριτο πρώτο τέ ταρτο του 20 αι ων .καιτηνδι αμόρφωσε με τέπει τα. λι ξηστηβι ομηχανί αηοποί ααναπτύσσε ταιστι ς Αυτήηεξέ περι οχές που αναφέραμε αλλά καικυρί ως στην περι οχή με λέ της,συνοδεύε ταιαπό την αύξηση του πληθυσμού,ο οποί οςδι πλασι άζε ταιμε ταξύτου1 857και1 930[ 40]εξαι τί ας τωνδι αδοχι κώνκυμάτωνμε τανάστευσηςαπό τηνύπαι θρο τηςΑνδαλουσί ας. τί ατου20ουαι ώναηεργατι κήτάξητης Έτσιτηνπρώτηδεκαε Σεβί λληςαρχί ζειναυποφέρειαπότονυπερπληθυσμόκαιτην εσωτερι κή με τανάστευση από την ύπαι θρο καιαυτό θέ τει σοβαρήπί εσηστηνπόλη.

Ηυποβάθμι ση καιηεγκατάλει ψητηςπερι οχήςμε λέ της κατάτηδεκαε τί ατουογδόντα ηνδεκαε τί ατουεβδομήντατανέασυγκροτήματακοι νωνι κής Τ κατοι κί αςαπορρόφησαν ταπερι σσότερααπότανέασπί τι α τωνεργατώνκαιημε τανάστευσηστηνπόληκατευθύνε ταιπι α σ’ αυτέςτι ςνέεςγει τονι ές.Παράλληλατοβόρει οκομμάτιτου ι στορι κούκέντρουαρχί ζεινα εγκαταλεί πε ται εξαι τί αςτης ανεπαρκής στέγασης, του υπερπληθυσμού, της υποβαθμι σμένηςκαιανθυγι ει νήςκατοι κί ας. Εκείσ΄αυτήτηνπερι οχήδενγί νονται νέες δημόσι ες παρεμβάσει ς και τα 40 καθήκοντα συντήρησης σταδι ακά Al muedoPal maJ. , 1 996, σταματούν. ‘ Ci udadei ndust r i a1 850-1 930’ , ζειηεγκατάλει ψητηςσυλλογι κής Αρχί Di put at i ondeSevi l l a, Sevi l l a στέγασης κυρί ως τι ς δεκαε τί ες του εξήντακαιτουεβδομήνταπαρόλοπου 41 ταυτόχροναοπληθυσμόςτηςΣεβί λλης LeonVel aJ. , 2002, ‘ συνεχί ζει να αυξάνε ται . Ακόμα, οι LaAl amedadeHer cul esyelcent r oUr bano περι θωρι ακέςομάδεςπουσυνδέονταν deSevi l l a: Hi st or i adeunr eequi l i br i odel guo’ , Uni ver si daddeSevi l l a: με εκεί νη την περι οχή ει σήχθησαν cascoAnti S e c r e t a r i a d o d e P u b l i c a c i o n e s , S e v i l l a παράλληλαμεαυτήτηνπερί οδο[ 26] .

68

Γ εγονόςόλωντωνπαραπάνω συνθηκώνεί ναιότιταενοί κι απαγώνουνκαι αυτόέχειδύοαποτε λέσματα,απότημί αοιι δι οκτήτεςπουνοι κι άζουνδεν κάνουνκαμί αεπι σκευή, γεγονόςπουεπι ταχύνειτηνδι αδι κασί ατηςγήρανσης καιαπό την άλλη αρχί ζουν να μην νοι κι άζονταιτα καταλύματα καιγι α πολλούςλόγουςμένουνκενά.Έτσιεφόσονοιι δι οκτήτεςεμποδί ζονταινα μεγι στοποι ήσουντακέρδητουςαπότηνενοι κί ασηπροτι μούννατααφήσουν νακαταστραφούν . [ 42]

Η περί οδος του έντονου στι γματι σμού της ως κακόφημη τα χρόνι απρι ντηνέκθεση

69

Πρόκει ταιγι αμι απερί οδοχρονι κήτηδεκαε τί ατουεβδομήντααλλάκυρί ωςτη δεκαε τί ατουογδόντα, πουηπερι οχήθεωρούντανέναςμηε λκυστι κόςχώρος, αλλά χαρακτηρί ζοντανπολύ απει λητι κόςκαισυνδέοντανμετηνεμπορί α ναρκωτι κών , τηνπορνεί ακαιμεεγκληματι κέςδράσει ς. οπρώτομι σότηςδεκαε τί αςτου’ 80,άρχι σαννα εκτε λούνταισποραδι κοί Τ έ λεγχοιστηνπόλη,αλλάτοπι οκομβι κόσημεί οήτανηπερι οχήτηςΑλαμέδα. Ωστόσοόσοπλησί αζεηημερομηνί ατου1 992οβαθμόςκαιησυχνότηταπου συνέβαι ναν άρχι σε να εί ναι πι α αι σθητά πι ο έντονη και ξεκάθαρα επι κεντρωμένηστηνΑλαμέδα,γι ατα σημεί απώλησηςναρκωτι κώνκαιτην παράνομηπορνεί α. Πρι ναπότηνέκθεσηπαρενέβησανστηνκαταστολήτηςλει τουργί αςπολλών κακόφημων μπαρ καιοί κων ανοχής,ενώ τακτι κά γί νονταν αστυνομι κές επεμβάσει ςστι ςανοι χτέςαγορέςστηνπλατεί ατηςΑλαμέδακαιστονδρόμου τηςοδούΦέρι α.Παράλληλααυξάνοντανστοντύποοιέντονεςει δήσει ςπου στι γμάτι ζαν την περι οχή συνδέοντας την μετην επι κι νδυνότητα καιτην παρανομί α. Επομένωςαυτήηέντονηπροβολήτηςως 42 κακόφημη καιη δι αρκής καταδί κασή της, καθι στούσεεπι τακτι κήανάγκητηναστι κή Par r aI .

D. , 2009, ‘ παρέμβαση γι α την «ανάκαμψή» της.

Pr ocesosdeGent r i f i cat i onenSevi l l a enl acoyunnt ur ar eci ent e, Επι πλέον,πρόκει ταιγι α μι α περι οχή που Anal i si scompar adodet r es ενώ εί ναι υποτι μημένη, εί ναι αρκε τά sect or esHi st or i cos: Sanl ui sAl ameda, κ εντρι κήκαισεθέσηκοντάσεεμβληματι κά T r i anaySanBer nado’ , σημεί ατηςπόλης,επομένωςτηνκάνειέναν Scr i pt aNova, 1 3( 34) , σε λ1 8 τόπο εύφορο γι α επι κερδής επενδύσει ς, πόσομάλλονότανυπάρχειηπροοπτι κήτης 43 αστι κής ανάπλασης εξαι τί ας της Par r aI .

D. , 201 1 , γενι κότερης αναβάθμι σης των περι οχών Segr egr aci on–I nt er venci onur bani st i ca γύρω απότηνΈκθεση.Αυτόενθάρρυνετι ς ycambi osoci alenSevi l l a, κερδοσκοπι κές πολι τι κές και αποφάσει ς Depar t mentofHumanGeogr aphy , καιτι ςδι αδι κασί εςαπομάκρυνσηςομάδων PhDt hesi s, Uni ver si t yofSevi l l e, πληθυσμών[ 43] κεφαάι ο6.

2.

1

Ηαστι κήπαρέμβασησταπλαί σι ατουνέουΓ . Π. Στου1 987

Τ ο1 987στοπλαί σι οτηςέγκρι σηςτουπολεοδομι κούσχεδί ου,τί θε ταιωςένας από τους βασι κούς στόχους του,να σταματήσειη εγκατάλει ψη καιη υποβάθμι ση ενός μεγάλου μέρους του ι στορι κού κέντρου της πόλης.Η περι οχή του ΣανΛουι ςπρόκει ταινα υποστείτι ςμεγαλύτερεςεσωτερι κές με ταρρυθμί σει ς. ατηνπαραπάνωανάγκητουΓ . Π. Σκρί νε ταιαναγκαί ονασυνταχθείέναει δι κό Γι σχέδι ογι ατηνπροστασί ατηςπαλι άςπόληςπουλαμβάνειυπόψητοΝόμοτης Ι στορι κής Κληρονομι άς της Ι σπανί ας καιπροτεί νειτη δημι ουργί α ενός καταλόγουτωνπροστατευμένωνχώρωνγι ατηνβε λτί ωσητηςδι αδι κασί ας αυτής. Επί σης μεγάλη έμφαση δί νει στην προστασί α και περι βαλλοντι κή αναβάθμι σηορι σμένωνπολύσημαντι κώνκαιι στορι κώναξόνωνκυκλοφορί ας τουυποβαθμι σμένουκέντρουόπωςοδρόμοςΣανΛουι ς,Κάγι εΜακαρένακαι Κάγι εΦέρι αμεαπώτεροσκοπότηνπεζοδρόμησηκαιεμπορι κήχρήσητους. ναιπροφανές,ότιοιαπώτεροιστόχοιαυτώντωνπροσπαθει ώνδενεί ναι Εί απλάκαιμόνοηπροστασί ατηςι στορι κήςκληρονομι άς,αλλάητουρι στι κή καιεμπορι κή ανάπτυξη της περι οχής.Αυτό γί νε ταιπολύ φανερό από το γεγονόςότιτο Γ ενι κό Πολεοδομι κό καθορί ζεικαιμάλι στα στρατηγι κά και επι λεκτι κά ποι α κομμάτι α τουι στορι κούτομέα θα προστατευτούνκαιγι α ποι α εν τέ λη θα παραβλεφθεί η ι στορι κή τους αξί α προκει μένου να εξυπηρε τήσουνκάποι αεπένδυση. στι κά σε πολλά από αυτά τα ρυθμι στι κά σχέδι α παρατηρεί ται Χαρακτηρι μεγάληέ λλει ψηενδι αφέροντοςγι ατηνπροστασί ατουχαρακτήραορι σμένων περι οχών που η ι στορι κή κληρονομι ά βρί σκε ται σε παραδοσι ακές δραστηρι ότητεςτηςπερι οχής( όπωςτουπαί θρι οπαζάριστηνπλατεί ατης Αλαμέδα)[ 44] . Εκεί νη την περί οδο παράλληλα με τα ρυθμι στι κά σχέδι α,εγκρί νε ταιμι α ευρωπαϊ κή χρηματοδότηση στα πλαί σι α ενός προγράμματος αστι κής ανάπλασης γι α υποβαθμι σμένα αστι κά περι βάλλοντα,που ονομάζονταν URBAN. Αυτή η πρωτοβουλί α μπορεί να 44 καλύψειτην χρηματοδότηση γι α τα Par r aI .D. ,2009,‘ Pr ocesosdeGent r i f i cat i on δημόσι α έργα ( άνοι γμα δρόμων, enSevi l l aenl acoyunnt ur ar eci ent e,Anal i si s πλατεί εςκλπ. )αλλάδενεί ναιαρκε τή comparadodetressectoresHi st or i cos: γι α την ανάπλαση των κτι ρί ων San l ui s Al ameda,T r i ana y San Ber nado’ , κατοι κί αςτηςπερι οχής Scr i pt aNova, 1 3( 34) , σε λ22

70

Αυτήτηνδουλει άαναλαμβάνειηι δι ωτι κήπρωτοβουλί ατηςαγοράακι νήτων , τηνοποί αηθε λημέναδι ευκόλυνανπολύταπρόσφαταμέ τραγι ατηνπερι οχή, όσοαναφοράτι ςεξώσει ςκατοί κωνκαιτηνδι ακήρυξηαρκε τώνκτι ρί ωνως ερεί πι αδηλαδήακατάλληλα. Αυτή η αναβάθμι ση τωνκτι ρί ωνστόχευεσεμι α πι οπολυτε λή καιακρι βή κατοι κί α,πουαπευθύνοντανσενέουςκατοί κους.Αράπαρατηρούμεεκεί νη τηνπερί οδοκαιέπει ταμι ακοι νωνι κήμε ταβολήστηνπερι οχή. κόςστόχοςπουεί ναιηαναδι άταξητηςπερι οχήςτηςΑλαμέδα,με τά Ο βασι απόπολλέςπροσπάθει εςκαιεπεμβάσει ςπραγματοποι εί ταιορι στι κάέωςτο 2006. Αυτό συνοδεύε ται από μί αι σχυρή προώθηση της τουρι στι κής βι ομηχανί αςκαιτηςαναψυχήςκαιδι ασκέδασηςστηνπερι οχή[ 45] .

Ηκατάστασηστοσήμερα

71

Τ α νέα χαρακτηρι στι κά της περι οχής της Αλαμέδα,η μεγάλη και νούργι α πλατεί α, οι πεζόδρομοι , τα νέα κτί ρι α και οι και νούργι ες κατοι κί ες κατέστησαντηνπερι οχήμι ααρκε τάε λκυστι κήπερι οχήτουκέντρουκαιμε ι σχυρήεμπορι κήανάπτυξη. Σήμερα εί ναι γεμάτη από καφε τέρι ες, μπαρ, εστι ατόρι α, ξενώνες και θεωρεί ταιοπυρήναςτηςνυχτερι νήςζωήςτηςπόλης.Έχειπολύκόσμοκαι αρκε τούςτουρί στεςπουτηνπροτι μούνσεσχέσημετοπι οκεντρι κότμήμα τηςπόλης.Η ει κόνα τηςπερι οχήςέχειαλλάξειεντε λώςενώ οικάτοι κοι σχολι άζουνπόσοπολύσυνεχί ζειναμε ταβάλλε ταιηκατάστασητηστι γμη πουθεωρούντανμι ααπότι ςβι ώσι μεςακόμηπερι οχέςγι αναμεί νει ςστο κέντρο. στρόφωςαντί θε τοσυμβαί νειμετηνπερι οχήτηςέκθεσηςπου Ενώ τοαντι πολλάτμήματατης παρακμάζουνολοένακαιπερι σσότεροκαιθεωρούνται νεκρήζώνητηςπόλης. Ποι οςνατοεί χεπροβλέψειτότε , ότιηπερι οχήμεαυτό το παγκόσμι ο μεγαλεί ο, έσβησε τόσο γρήγορα και η κακόφημη και αποκρουστι κήΑλαμέδαέγι νεεπί κεντροανάπτυξης.

45 Par r aI .D. ,2009,‘ Pr ocesosdeGent r i f i cat i on enSevi l l aenl acoyunnt ur ar eci ent e,Anal i si s compar adodet r essect or esHi st or i cos: San l ui s Al ameda,T r i ana y San Ber nado’ , Scr i pt aNova, 1 3( 34) , σε λ24

( 4 7)

72

( 4 8)

Eπί λογος

73

Εξε τάζοντας όλα τα παραπάνω στοι χεί α, συμπεραί νουμεοτιμι απαγκόσμι αέκθεσηεπι δράκαι αφήνειπί σω τηςμι απι ομόνι μηεπι ρροήστηνπόλη που φι λοξενεί . Οι παράγοντες ωστόσο, που καθορί ζουν πόσο μεγάλη ή πόσο μι κρή εί ναι η επί δραση,εξαρτώνταιξεκάθαρα από την ί δι α την πόλη,την οι κονομι κή κατάσταση της εποχής,αν υπάρχει έ λλει ψη υποδομών , τους κοι νωνι κούς παράγοντες,ανυπάρχειυποβάθμι ση,καιβέβαι ατην χρονι κήπερί οδοπουσυνέβη. Τ οαναυτεςοιαλλαγέςγι ατηνπόληεί ναιωφέ λι μεςή όχι ,πρέπεινατοκρί νουμεμεμακροπρόθεσμηματι ά, δηλαδή αν κάποι ο έργο θα πραγματοποι ούνταν , ανεξάρτητααποτηνύπαρξητηςέκθεσηςκαιθατην ωφε λούσεμακροπρόθεσμα, ήανεπι ταχύνθηκεγι ανα εξυπηρε τήσειτουςσκοπούςτηςέκθεσης,χωρί ςνα γί νε ταιπροσεκτι κά καιπρος της πόλης καιτων κατοί κωντης. Η παγκόσμι α έκθεση της Σεβί λλης,αποδεδει γμενα υπήρξεσημεί οτομήςγι ατηναστι κήεξέ λι ξητηςκαι οιπερι σσότερες επεμβάσει ς βοήθησαν να λυσειη πόληπολλάσοβαράπροβλήματα. Ωστόσο,ηεπέμβασησεσχέσημετηνκατοι κησι μη περι οχήτουκέντρουπουγί νε ταιλόγοςπαραπάνω, έγι νεπολύβι αστι κάκαιμεκρι τήρι οτηνοι κονομι κή επένδυση της περι οχής καιοχιτην βε λτί ωση της ποι ότηταςζωήςτωνκατοί κων .

74

Βι βλι ογραφί α

ΞενηΒι βλι ογραφί α Al muedoPal maJ. ( 1 996)Ci udadei ndust r i a1 850-1 930, Sevi l l a: Di put at i ondeSevi l l a Cor t esJ. ( 1 992)Pl anosdeSevi l l a: col l eci conhi st or i ca, Sevi l l a: Publ i caci ones deAyunt ami ent odeSevi l l a Gar ci aJ. ( 1 998)Apl i caci onesdel ai ni ci at i vacomuni t ar i aUr ban, Sevi l l a: Gener i adeUr bani smo Gar ci aN. F. , Saut uZ. C. ( 2002)Pai saj eyUr bani smodel aExpo92, Sevi l l a: Gener i adeUr bani smo

75

Gr egor yD. ( 2009)Thedi ct i onar yofhumanGeogr aphy , Bost on: Wi l ey-Bl ackwel l Kavar at zi s, M. , 2004, Fr om ci t ymar ket i ngt oci t ybr andi ng: T owar dsa t heor et i calf r amewor kf ordevel opi ngci t ybr ands.

Pl aceBr andi ng.

Vol .

1 .

LeonVel aJ.( 2002)LaAl amedadeHer cul esyelcent r oUr banodeSevi l l a: Hi st or i adeunr eequi l i br i odelcascoAnt i guo, Uni ver si daddeSevi l l a: Secr et ar i adodePubl i caci ones Mar t i ndeT er anL. ( 1 980)Sevi l l i a: Cent r our banoyvar r i adas,Sevi l l a: Ser vi ci odepubl i caci onesdelAyunt ami ent odeSevi l l i a Mul l i nJ. R. ( 1 972)Wor l d’ sFai r sandt hei ri mpactuponUr banPl anni ng, Mont i cel l o: Counci lofPl anni ngLi br ar i ans Spi r ouC. ,201 1 ,Ur banT our i sm andUr banChange:Ci t i esi naGl obalEconomy , New Yor k: Rout l edge

Ελληνι κή Βι βλι ογραφί α Αραβαντι νόςΙ . Α. , 2007, Πολεοδομι κόςΣχεδι ασμός, Γι αμι αβι ώσι μηανάπτυξη τουαστι κούχώρου, Αθήνα: Συμμε τρί α Γ οσποδί νη Α. ,Μάϊ ος-2007,“ Χωρι κές πολι τι κές γι α το σχεδι ασμό,την ανταγωνι στι κότητα και τη βι ώσι μη ανάπτυξη των ε λληνι κών πόλεων” , Αει χώρος6( 1 ) Συλλογι κό έργο,2006,Τ α νέα αστι κά τοπί α καιη ε λληνι κή πόλη,επι μ. Γ οσποδί νηΑ.καιΜπερι άτοςΗ. ,κεφ. ,Με τασχηματι σμοίτωναστι κώντοπί ων στι ςσυνθήκεςτηςπαγκοσμι οποί ησης,τουανταγωνι σμούτωνπόλεωνκαι τωνμε ταμοντέρωνκοι νωνι ών , Αθήνα: Κρι τι κή

Δι δακτορι κέςδι ατρι βές Di azPar r aI . ( 201 1 )Segr egr aci on, I nt er venci onur bani st i caycambi osoci alen Sevi l l a.( Μηεκδοθεί σαΔι δακτορι κήΔι ατρι βή).Depar t mentofHumanGeogr aphy , Uni ver si t yofSevi l l e Gut i er r ezM.( 201 5)La r eut i l i zaci on de l os Pabel l ones de l a Expo ’ 92:Un l egadopar al aci udaddeSevi l l a.( Μηεκδοθεί σαΔι δακτορι κήΔι ατρι βή)Depar t mentofAr chi t ect ur e, Uni ver si t yofSevi l l a Vel aM. L. ( 1 983)Sevi l l aant el aexposi ci onUni ver salde1 992: Pr obl emasyexpect i vasdesui mpl anaci on.( Μηεκδοθεί σαΔι δακτορι κήΔι ατρι βή) .Depar t mentofAr chi t ect ur e, Uni ver si t yofSevi l l a

76

Ακαδημαϊ κέςεργασί ες Moncl us F. J. ( 2008 ) I nt er nat i onal Exhi bi t i ons and Pl anni ng.Host i ng l ar ge-scal eevent sascat al yst sofur banr egener at i on,Uni ver si t atPol i t ecni cadeCat al unya, Bar cel ona T or r ezM. F. ( 2004)Semi nar i oCar t uj aVi vi enda: Unnuevocent r our banopar a Sevi l l a:Pr opuest adeor denaci óndel aI sl adel aCar t uj a,Depar t mentofUr bani sm, Uni ver si t yofSevi l l e

BρανάΚ.&ΠάστραΕ. ,201 8,Σύγχρονεςπολι τι κέςγι ατοναστι κόσχεδι ασμό στηνΕυρώπη: τοπαράδει γματουHaf enci t y ,ΣχολήΑρχι τεκτόνωνΜηχανι κών , ΕΜΠ

77

Λαζαρί δηςΚ. , 201 5, Οιαστι κέςαναπλάσει ςκαιηδι αμόρφωσητηςταυτότητας μι αςπόλης.Τ οπαράδει γματηςΛάρι σας,,ΔΠΜΣΑρχι τεκτονι κή& Σχεδι ασμός τουΧώρου, ΚατεύθυνσηΒ’ ,Δι πλωματι κήεργασί α, ΕΜΠ Μι χαήλ Χ. , Στυλι ανί δης Μ. ,Στυλι ανού Ν. ,201 2,Ο πόλεμος του αστι κού ανταγωνι σμού- η Ολυμπι ακή μάχη της Αθήνας, Σχολή Αρχι τεκτόνων Μηχανι κών , ΕΜΠ σι όμπραςΑ. ,201 1 ,Προσεγγί ζονταςτοαστι κόμάρκε τι νγκ&το ΜπαρτζώκαςΤ ci t y br andi ng, σε συνθήκες ανταγωνι σμού με ταξύ των πόλεων ,Τ μήμα Μηχανι κώνΧωροταξί αςκαιΑνάπτυξης, ΑΠΘ Φέ τσηΠ. ,201 5,Ηπροσέγγι σητωνπαγκόσμι ωνπόλεωνστοσημερι νόκόσμο, ΔΠΜΣΑρχι τεκτονι κή&Σχεδι ασμοςτουΧώρου, ΚατεύθυνσηΒ’ , Με ταπτυχι ακή εργασί α, ΕΜΠ ΨαρράΑ. ,2003,Ημε τάβασηστονφορντι σμό.Τ άσει ςκαιχαρακτηρι στι κάτης νέαςμε ταβι ομηχανι κήςκοι νωνί ας,ΔΠΜΣΑρχι τεκτονι κή& Σχεδι ασμόςτου Χώρου, ΚατεύθυνσηΒ’ ,Δι πλωματι κήεργασί α, ΕΜΠ

Άρθρο περι οδι κού Mar chenaGomezM. J. , Mar t i nezE. H. ( 201 6), ‘ Sevi l l ai nt hef i sr tdecadeoft he cent ur y : Ur bant r anf i r mat i onf oranew ur banmodel ’ , Bol et í ndel aAsoci aci ón deGeógr af osEspañol es, 70( 1 ) , σε λ527-532

Άρθροηλεκτρονι κήςεφημερί δας Di azPar r aI .( 2009)‘ Δι αδι κασί εςεξευγενι σμούστηΣεβί λληστηνπρόσφατη συγκυρί α.Συγκρι τι κήανάλυσητρι ώνι στορι κώντομέων :SanLui s-Al ameda, T r i anaκαιSanBer nar do( 2000-2006) ’ ,Scr i pt aNova.Ηλεκτρονι κήΕφημερί δα Γ εωγραφί ακαιΚοι νωνι κέςΕπι στήμες, τεύχος.

XI I I , nº304. < ht t p: / / www. ub. es/ geocr i t / sn/ sn-304. ht m>

Ημερί δα Καλαντί δηςΑ. ,2009,Pl ace Br andi ng/ Mar ket i ng:ΑρχέςκαιΠαραδεί γματα, Ημερί δαμεθέμα: Πόλει ςμεταυτότητα: Εφαλτήρι οανάπτυξηςστον21 οαι ώνα, Ηράκλει ο

Δι αδι κτυακόςτόπος/websi t e Bur eau I nt er nat i onalde Exposi t i ons ( 2000)www. bi e-par i s. or g. Δι αθέσι μο στο: ht t ps: / / www. bi e-par i s. or g/ si t e/ en/ about -wor l d-expos[ 28Μαΐ ου201 9] Nuevo Pl an Gener alde Or denaci ón Ur bani st i ca ( 2002) www. sevi l l a. or g . Δι αθέσι μο στο: ( ht t p: / / www. sevi l l a. or g/ pl andesevi l l a/ avance/ doc/ o_ avance_ 1 9_ 2_ t abl ada. pdf )[ 1 0Απρι λί ου201 8] SeconvocaelConcur sodeI deaspar al aor denaci óndelr eci nt odeExpo92 ( 201 7) www. Legadoexposevi l l a. or g ( ht t p: / / www. l egadoexposevi l l a. or g/ se-convoca-el -concur so-de-i deas-par a-l a-expo-92/ ) [ 3 Ι ουνί ου 201 8]

78

Πηγέςει κόνων 1< ht t ps: / / i nf l uencesui t e. com/ en/ por t f ol i o-i t em/ oci o-expo-92-sevi l l a/ > 2< ht t ps: / / hanackundpar t ner . de/ 201 5/ 04/ 02/ haf enci t y-hambur g/> 3< ht t ps: / / www. st r ai t st i mes. com> 4< ht t ps: / / ebaqdesi gn. com/ bl og/ ci t y-l ogos/> 5< ht t ps: / / www. i amst er dam. com > 6_ < ht t ps: / / www her akl i on. gr / muni ci pal i t y> ww .

7_ < ht t ps: / / www. som. com/ pr oj ect s/ kl _ met r opol i s_ mast er _ pl an> 8_ < ht t p: / / r esi dent i al . j l l . co. uk/ cont act -us/ of f i ces/ dockl ands-est at e-agent s> 9_ < ht t ps: / / www. f l i ckr . com/ phot os/ i anvi si t s>

79

1 0_ < ht t ps: / / pot sdamer pl at z. de/ en/ > 1 1 _ < ht t ps: / / vel vet escape. com/ pl ane-vi ews-val enci a/ > 1 2_ < ht t p: / / www. f cp. at / en/ pr oj ect s/ museumsquar t i er > 1 3_ < ht t ps: / / st r uct ur ae. net / en/ per sons/ sant i ago-cal at r ava> 1 4_ < ht t ps: / / www. bar cel ona. com> 1 5_1 6_<ht t p: / / www. t hepost game. com/ bl og/ t hrowback/ 201 507/ t hrow back-1 992-ol ympi cs-open-bar cel ona> 1 7_ < ht t ps: / / en. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Expo_ %2798> 1 8_<ht t ps: //www. e-archi t ect . co. uk/port ugal /port uguese-pavi l i on-expo-l i sbon> 1 9-21 _ < ht t ps: / / en. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Gr eat _ Exhi bi t i on>

22_<ht t ps: //en. wi ki pedi a. org/wi ki /Bureau_I nt ernat i onal _des_Exposi t i ons#/ medi a/ Fi l e: The_ Bur eau_ I nt er nat i onal _ des_ Exposi t i ons_ ( BI E) _ l og o. svg> 23_ < ht t ps: / / www. expo2020dubai . com/ > 24_ < ht t ps: / / en. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Expo_ 2023> 25_ 26_ < ht t ps: / / www. expo2025. or . j p/ en/ > 27_ < ht t ps: / / de. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Expo_ Par k_ Hannover > 28_ < ht t ps: / / en. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Kr onsber g> 23_ < ht t ps: / / www. expo2020dubai . com/ > 24_ < ht t ps: / / en. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Expo_ 2023> 25_ 26_ < ht t ps: / / www. expo2025. or . j p/ en/ > 27_ < ht t ps: / / de. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Expo_ Par k_ Hannover > 28_ < ht t ps: / / en. wi ki pedi a. or g/ wi ki / Kr onsber g> 29_ 30_ < ht t ps: / / i dus. us. es/ xml ui / handl e/ 1 1 441 / 1 5204> 31 _ 32_ < ht t p: / / www. l egadoexposevi l l a. or g> 33_ < ht t p: / / www. expomuseum. com/ > 34_ < ht t p: / / www. l egadoexposevi l l a. or g> 35_ < ht t ps: / / www. ur bex. nl / > 36_ 37_ < προσωπι κόαρχεί ο> 38_ < ht t p: / / www. l egadoexposevi l l a. or g> 39-45_ < ht t ps: / / www. ur bex. nl / > 46-48< προσωπι κόαρχεί ο>

80

Ερευνητι κόθέμα Τ μήμαΑρχι τεκτόνωνΜηχανι κών Πανεπι στήμι οΘεσσαλί ας ΒΟΛΟΣ201 9