Μουσειακή εκπαίδευση « Το κρασί στη ζωή μας»
Παρουσίαση:
Καραγκούνη Βάσω Φαλακίδου Μαρία
Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Ιωαννίδου Μάρθα Θεσσαλονίκη 2011
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές Δ΄,Ε΄,Στ΄τάξης Στόχοι του προγράμματος: • Να αντιληφθούν οι μαθητές τη σημαντική θέση που κατέχει το κρασί στη ζωή μας διαχρονικά (αρχαιότητα, Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, Βυζάντιο, σήμερα) • Να αντιληφθούν τη σύνδεσή του με διαφορετικές θεματικές ενότητες (Θρησκευτικά, Ιστορία, Γλώσσα, Μουσική, τέχνη)
Το κρασί στη ζωή μας Γλώσσα
Ιστορία
Θρησκευτικά
Μουσείο οίνου Γεροβασιλείου
Αισθητική αγωγή
Μουσική
Ενδεικτική παρουσίαση σχολικών μαθημάτων που αναφέρονται στο κρασί • ΙΣΤΟΡΙΑ Δ΄ τάξη: κεφάλαιο 4, σελίδα 16 – παράθεμα 2 « Τα σχήματα και χρησιμότητα των αγγείων» ή κεφάλαιο 22, σελίδες 69 – 70 « Πρόσκληση σε γεύμα». • ΕΡΕΥΝΩ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ Ε΄ τάξη: κεφάλαιο « ΜΙΓΜΑΤΑ», σελίδες 18 – 23. • ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Ε΄τάξη: • Κεφάλαιο Δ΄ …Βυζαντινές εικόνες, τοιχογραφίες, ψηφιδωτά σελ. 72 – 83 • ΙΣΤΟΡΙΑ Ε΄ τάξη: σελ. 80 -81 Η καθημερινή ζωή των Βυζαντινών στην ύπαιθρο. • ΓΛΩΣΣΑ ΣΤ΄ τάξη : ενότητα 16 – «ΜΟΥΣΕΙΑ», μάθημα: «Πάμε … μουσεία;», σελίδα 70.
• 1η φάση – πριν την επίσκεψη • Προϊδεασμός για το θέμα του προγράμματος μέσα από την παιδική λογοτεχνία • Επαφή των μαθητών με έργα τέχνης διαφορετικών περιόδων και τεχνοτροπίας, που σχετίζονται με το κρασί.
ΚΡΑΣΙ - ΠΑΛΙΟ ΟΣΟ ΚΑΙ Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ Η καταγωγή του αμπελιού ως φυτού είναι παλαιότερη του ανθρώπου. Παρά τα πολυάριθμα ευρήματα, τις αναφορές στα κείμενα αρχαίων συγγραφέων, τις παραστάσεις των αγγείων και τις άλλες μαρτυρίες, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι η ιστορία του αμπελιού έχει γραφτεί πλήρως. Η ανάπτυξή του περιορίστηκε σε περιοχές με εύκρατο κλίμα, κατάλληλες κλιματολογικά, κυρίως στην περιοχή του Καυκάσου, που θεωρείται και η πατρίδα του, αλλά επίσης και στην Μεσοποταμία. Στην Ελλάδα δεν είναι ακριβώς γνωστό πότε άρχισε η καλλιέργεια του αμπελιού, ίσως γύρω στον 15ο αιώνα προ Χριστού. Στη λεκάνη της Μεσογείου, που ευνοείται από τις κλιματολογικές συνθήκες οι οποίες επικράτησαν μετά την εποχή των παγετώνων, η καλλιέργεια του αμπελιού είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη.
Ετυμολογική ερμηνεία της λέξης κρασί Η λέξη κρασί κατάγεται από τη λέξη κράσις=ανάμειξη, (πρβλ. το ρήμα κεράννυμι=αναμειγνύω και το ουσ. κρατήρ =σκεύος ανάμειξης). Η ετυμολογία της λέξης αντανακλά τη συνήθεια των αρχαίων Ελλήνων να πίνουν το κρασί τους ανακατεμένο με νερό. Γενικός κανόνας ήταν η ανάμειξη του κρασιού με νερό, σε αναλογία συνήθως 1:3 (ένα μέρος οίνου προς τρία μέρη νερού). Είχαν ειδικά σκεύη τόσο για την ανάμειξη (κρατήρες και κυάθους, δηλ. μακριές, βαθιές κουτάλες) όσο και για την ψύξη του πριν την κατανάλωση (ψυκτήρες),. Η πόση ανέρωτου κρασιού ("άκρατου οίνου") θεωρούνταν βαρβαρότητα. Στο Βυζάντιο η συνήθεια της ανάμειξης του οίνου με νερό εγκαταλείφθηκε οριστικά.
Το κρασί στην αρχαιότητα
Οίνος δεν ήταν μόνον ιερός και ευλογημένος από τον Διόνυσο μα αποτελούσε και τμήμα κάθε γεύματος. Χρησιμοποιούσαν τον οίνο τόσο στην μαγειρική όσο και στις προσφορές τους στους θεούς. Το αποθήκευαν σε μεγάλους σάκους από δέρματα ζώων είτε σε ειδικά διαμορφωμένους αμφορείς.
Σερβίρισμα του οίνου.
Ανάμειξη οίνου με ύδωρ ή θαλάσσιου ύδατος ή άλλου υγρού.
Σπονδή οίνου στις θυσίες
Τελετουργική παρασκευή κρασιού
Αρχαίο νόμισμα με απεικόνιση σταφυλιού
Παρασκευή κρασιού κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο
Σερβίρισμα κρασιού κατά τη διάρκεια συμποσίου
Αμπελοκαλλιεργητές στο Βυζάντιο
Εικόνα: Ο Χριστος ως άμπελος Αρχιερατικό άμφιο: Σάκος
Άγιος Τρύφων: προστάτης των αμπελουργών
Μωσαϊκός διάκοσμος αμπέλου: Tα τμήματα του ψηφιδωτού δαπέδου προέρχονται από τη λεγόμενη βασιλική του Ιλισσού, μία από τις πιο σημαντικές παλαιοχριστιανικές βασιλικές στην πόλη της Αθήνας, (διαστάσεις 63 Χ 146 εκ.), 5ος αιώνας. Η άμπελος αποτελεί αγαπημένο θέμα της αγιογραφίας και έχει συμβολικό χαρακτήρα στη χριστιανική λατρεία
Το κρασί στη μεσαιωνική Ευρώπη
Το κρασί στη Βενετία
Τα συμπόσια με κρασί στην αρχαία Ρώμη
Η κατανάλωση κρασιού στην Ολλανδία
2η φάση- επίσκεψη στο Μουσείο
Παιδαγωγικές δράσεις στο χώρο του Μουσείου • Λίγα λόγια για τα αμπέλια και ξενάγηση στον εσωτερικό και εξωτερικό χώρο. • Χωρίζονται οι μαθητές σε 7 ομάδες. • Στην κάθε ομάδα δίνεται μια κάρτα για κάποια αμπελουργική εργασία. • Οι μαθητές αναζητούν μέσα στο Μουσείο τα εργαλεία που αντιστοιχούν στην εργασία τους. • Παρουσίαση καρτελών και των αντίστοιχων εργαλείων από την κάθε ομάδα. • Ταξινόμηση των εργασιών με βάση τα εργαλεία . • Αναπαράσταση των εργασιών με παντομίμα.
Γνωριμία με τα αμπέλια
Αμπελώνες Κτήματος Γεροβασιλείου
Χώρος παλαίωσης κρασιού σε βαρέλια
1η κάρτα • Το κλάδεμα των αμπελιών είναι απαραίτητο και γίνεται συνήθως το χειμώνα. Γίνεται από το Δεκέμβριο μέχρι το Φεβρουάριο, αλλά ο πιο κατάλληλος μήνας είναι ο Ιανουάριος. Κόβονται όλα τα κλαδιά και αφήνονται 3-4 κληματόβεργες που φέρουν μάτια. Με τα κλαδέματα βελτιώνονται τα χαρακτηριστικά του αμπελιού και επιδιώκονται καλύτερα καλλιεργητικά αποτελέσματα, η αύξηση της παραγωγής και η βελτίωση της εμφάνισης του κλήματος. • Δράση: Βρείτε στο χώρο του Μουσείου τα κατάλληλα εργαλεία του κλαδέματος.
2η κάρτα • Κάθε χρόνο, στις αρχές της άνοιξης, πιο συγκεκριμένα, το Μάρτιο, αμέσως μετά το κλάδεμα γίνεται το σκάλισμα (ο κάματος) του αμπελιού. Παλαιότερα οι αμπελουργοί σκάλιζαν με τσάπες ή αλέτρι τη γη, έτσι ώστε να μπορεί να συγκρατήσει το νερό της ανοιξιάτικης βροχής. Σήμερα το όργωμα γίνεται πιο εύκολα με ειδικά τρακτέρ. • Δράση: Βρείτε στο χώρο του Μουσείου τα κατάλληλα εργαλεία του σκαλίσματος.
3η κάρτα • Οι καλλιεργητές μεριμνούν για την προστασία των αμπελώνων από διάφορες ασθένειες που μπορούσαν να αποβούν καταστρεπτικές για τα φυτά. Δυο φορές το χρόνο, μόλις ανθίσουν οι βλαστοί και όταν μαυρίσουν τα σταφύλια, «θειαφίζουν» ή μ' άλλα λόγια ψεκάζουν τους αμπελώνες. • Δράση: Βρείτε στο χώρο του Μουσείου τα κατάλληλα εργαλεία του ψεκάσματος.
4η κάρτα • Ο τρύγος είναι η τελευταία φάση της δραστηριότητας της αμπελοκομίας και αφορά το μάζεμα των σταφυλιών. Σε γενικές γραμμές ο τρύγος γίνεται τους μήνες Αύγουστο-Σεπτέμβριο. Τα σταφύλια που είναι έτοιμα για μάζεμα πρέπει να είναι ώριμα και ο βαθμός ωριμότητας βρίσκεται είτε εμπειρικά με το μάτι, ή με δοκιμή στη γεύση, είτε με χημικές μεθόδους όπως είναι η πυκνομέτρηση (γραδάρισμα). Παραδοσιακά τα τρυγημένα σταφύλια συγκεντρώνονται σε ειδικά κοφίνια (τρυγοκόφινα). Για την κοπή των τσαμπιών χρησιμοποιούνται ειδικοί σουγιάδες, ψαλίδια ή λεπίδες. • Δράση: Βρείτε στο χώρο του Μουσείου τα εργαλεία πυκνομέτρησης.
5η κάρτα • Το πάτημα των σταφυλιών αποσκοπεί στη θραύση (διάσπαση) της ρώγας, στην εξαγωγή των χυμών του (γλεύκος) και στην προετοιμασία για το επόμενο στάδιο που είναι η συμπίεση για την εξαγωγή όλων των χυμών του. Το θραύσιμο της ρώγας, γίνεται παραδοσιακά με το πάτημα των σταφυλιών. Μπορείτε να πατήσετε τα σταφύλια ακόμη και μέσα σε μία μεγάλη λεκάνη. Εναλλακτικά, το θραύσιμο της ρώγας γίνεται με ειδικά μηχανήματα που ονομάζονται σπαστήρες. Κυκλοφορούν σε χειροκίνητες και ηλεκτροκίνητες εκδόσεις. • Δράση: Βρείτε στο χώρο του Μουσείου τα κατάλληλα εργαλεία του πατήματος των σταφυλιών.
6η κάρτα • Η τελική γεύση του κρασιού επηρεάζεται σημαντικά από το δοχείο μέσα στο οποίο ο μούστος θα υποστεί τη διαδικασία της ζύμωσης. • Μπορείτε να επιλέξετε ανάμεσα σε ένα παραδοσιακό βαρέλι από ξύλο δρυός ή ανοξείδωτο. Αν και τα ξύλινα βαρέλια προτιμώνται παραδοσιακά, ωστόσο πλένονται δύσκολα (γιατί οι πόροι τους απορροφούν κρασί), είναι βαριά και όταν είναι παλιά αναδύουν άσχημες μυρωδιές σάπιου ξύλου. Τα ανοξείδωτα δοχεία καθαρίζονται εύκολα, είναι ελαφριά και επομένως εύκολα στον χειρισμό. Επιπλέον, ο ανοξείδωτος χάλυβας είναι ένα απόλυτα αδρανές υλικό, που βοηθά στη διατήρηση των γεύσεων των νωπών σταφυλιών, καθώς αυτά μετατρέπονται σε κρασί. • Δράση: Βρείτε στο χώρο του Μουσείου τα δοχεία αποθήκευσης του κρασιού.
7η κάρτα • Η εμφιάλωση είναι μια σχετικά απλή, μηχανική διαδικασία. Αν και η κατεργασία του γυαλιού ήταν γνωστή από το 1500 π.Χ., μόνο μετά τον 17ο αιώνα, άρχισε να χρησιμοποιείται η φιάλη για τη μεταφορά, τη διατήρηση και την αποθήκευση του κρασιού. Είναι η εποχή κατά την οποία ανακαλύφθηκε ο φελλός και οι ιδιαίτερες ιδιότητές του. • Στις σύγχρονες γραμμές εμφιάλωσης υπάρχει ένα αυτόματο πλυντήριο φιαλών, ένα σύστημα γεμίσματός τους με κρασί, ένα πωματιστικό μηχάνημα, ένα σύστημα ετικετοκόλλησης και τέλος εγκιβωτισμού. • Η φιάλη, ο φελλός, η ετικέτα, το καψύλλιο : μια ολόκληρη σειρά από προϊόντα που συμβάλλουν στην τελική εμφάνιση, στο "ντύσιμο" του κρασιού. • Δράση: Βρείτε στο χώρο του Μουσείου τα εργαλεία εμφιάλωσης.
Εκθέματα Μουσείου
• 1η Ομάδα • Κλαδευτήρια
Εκθέματα Μουσείου
• 2η Ομάδα • Σκαλιστήρια, τσάπες
Εκθέματα Μουσείου
• 3η Ομάδα • Ψεκαστήρες
Εκθέματα Μουσείου
• 4η Ομάδα • Εργαλεία γραδαρίσματος
Εκθέματα Μουσείου
• 5η Ομάδα • Πατητήρια • Σπαστήρες
Εκθέματα Μουσείου
• 6η Ομάδα • Βαρέλια
Εκθέματα Μουσείου
• 7η Ομάδα • Εμφιάλωση, • Πωματιστικό μηχάνημα, σύστημα ετικετοκόλλησης
3η φάση – Μετά την επίσκεψη • Συλλογή συνταγών μαγειρικής – ζαχαροπλαστικής με συστατικό το κρασί . • Εκτέλεση μιας συνταγής στην τάξη π.χ. κέικ του κόκκινου κρασιού (Rotweinkuchen). • Συλλογή παροιμιών, αινιγμάτων και γρίφων που αναφέρονται στο κρασί. • Κατασκευή ακροστιχίδων. • Έκθεση ζωγραφικής με θέμα το κρασί. • Μουσικά κομμάτια που αναφέρονται στο κρασί.
Συνταγές μαγειρικής Χοιρινό με κόκκινο κρασί (κρασάτο) Υλικά για 4-6 μερίδες 1 κιλό άπαχο χοιρινό κρέας (χωρίς κόκκαλα ) σε κύβους 2 κουταλιές της σούπας σπόρους κόλιανδρο θρυμματισμένους 1 κουταλάκι μαύρο πιπέρι 2 μπαστούνια κανέλας 2 / 3 φλιτζάνιου (150 ml) κόκκινο κρασί 6 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο αλάτι Προετοιμασία 1. Προσθέστε τα μπαχαρικά για το κρασί σε ένα ρηχό σκέυος και στη συνέχεια τοποθετήστε το κρέας και αφήστε το να μαριναριστεί για τουλάχιστον 6-8 ώρες στο ψυγείο. 2. Στραγγίστε το κρέας αλλά κρατήστε την μαρινάτα. 3. Ζεσταίνετε το λάδι και τσιγαρίστε το κρέας μέχρι να ροδίσει .Προσθέστε την μαρινάτα και το αλάτι, καλύψτε και μαγειρέψτε σε χαμηλή φωτιά για 20-30 λεπτά ή μέχρι τα υγρά να εξατμιστούν και το κρέας να μείνει με μια όμορφη σάλτσα.
Χταπόδι κρασάτο Υλικά για 6 άτομα 1 κταπόδι περίπου 1 κιλό 2 μεγάλα κρεμμύδια ψιλοκομμένα 1 φλιτζ τσαγιού ελαιόλαδο 3 κουταλιές ξύδι 2 ντομάτες ψιλοκομμένες 1 νεροπότηρο κόκκινο κρασί 1 κουταλάκι κόκκους μπαχάρι αλάτι, πιπέρι εκτέλεση Καθαρίζουμε το χταπόδι καλά. Το βάζουμε σε μια κατσαρόλα μαζί με 2 φλιτζάνια νερό και 3 κουταλιές ξύδι. Το βράζουμε σε μέτρια φωτιά μέχρι να γίνει τρυφερό. Το βγάζουμε και το κόβουμε σε χοντρά κομμάτια. Σε μια μεγάλη κατσαρόλα ζεσταίνουμε το λάδι και σοτάρουμε τα κρεμμύδια. Προσθέτουμε το χταπόδι, ανακατεύουμε και το σβήνουμε με το κρασί. Αφήνουμε να πάρει μια καλή βράση και στη συνέχεια προσθέτουμε τη ντομάτα, το μπαχάρι και το αλατοπίπερο. Αφήνουμε να πάρει μια καλή βράση, χαμηλώνουμε τη φωτιά , σκεπάζουμε τη κατσαρόλα και το αφήνουμε να σιγοβράσει μέχρι να πήξει και να μελώσει η σάλτσα. Το σερβίρουμε ζεστό και αν θέλουμε το συνοδεύουμε με ένα άσπρο πιλάφι.
Υλικά
Μουστοκούλουρα
170 ml μούστος 170 ml λάδι 170 γρ. ζάχαρη (εγώ έβαλα ακατέργαστη) 1 κ.γλ σόδα 1 κ.γλ αμμωνία 1 κ.σ κανελλογαρύφαλλα 60 ml κονιάκ ή λικέρ βύσσινο ξύσμα πορτοκαλιού Περίπου 750 γραμ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις Εκτέλεση Ανακατεύουμε σε λεκανίτσα όλα τα υλικά μαζί ρίχνοντας λίγο λίγο αλεύρι να πετύχουμε μια ζύμη μαλακιά που να μη κολλάει στα δάχτυλα. Ίσως πάρει λιγότερο αλεύρι. Πλάθουμε κουλουράκια και τα στρώνουμε στο ταψί. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο 180 βαθμούς για 20-25 λεπτά περίπου.
Κέικ του κόκκινου κρασιού (Rotweinkuchen) Υλικά 300 γρμ. Βούτυρο 300 γρμ. Ζάχαρη 5 αυγά 2 βανίλιες • Τα χτυπάω όλα μαζί και μετά προσθέτω: 300 γρμ. Αλεύρι 1 μπέικιν 1/8lt κόκκινο κρασί 1 ½ κουταλάκι κανέλλα 1 ½ κουταλάκι κακάο 150 γρμ. Τρούφα Τα ανακατεύω όλα μαζί και ψήνω για 50΄στους 180ο C με αντίσταση.
ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ 1.
Συμπλήρωσε την ακροστιχίδα και θα βρεις την αρχαία ονομασία για το ΤΣΑΜΠΙ
_ _ _ _ _ _ : Κυλινδρικό δοχείο για ποτά και άλλα υγρά _ _ _ _
_ _ _ _
_ _ _ _
_ _ _ _
_ : _ _ : : _ _ _ _
Αρχαία ελληνική ονομασία του κρασιού Το μάζεμα των σταφυλιών Ποτό που παράγεται από το σταφύλι : Μικρή κτιστή δεξαμενή (στο έδαφος)
_ _ _ _ _ _ _ _ : Γιος του θεού Διόνυσου και τηςΑριάδνης. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ( Βαρέλι - Οίνος - Τρύγος - Ρακί - Υπολήνιο - Στάφυλος )
2. Συμπλήρωσε την ακροστιχίδα και θα βρεις τη σημερινή ονομασία της λέξης ΟΙΝΟΣ
_ _ _ _ _ _ : Το πανέρι – ψάθινο καλάθι για το μάζεμα των σταφυλιών _ _ _ _ _ _ _ _ : Ουσιαστικό που παράγεται από το ρήμα ραντίζω _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ : Ο καλλιεργητής του αμπελιού _ _ _ _ _ _ _ : Ο καρπός του αμπελιού _ _ _ _ _ _ : Αυτός χρησιμοποιεί το κρασί για τη μετάληψη
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ( Κοφίνι – Ράντισμα – Αμπελουργός – Σταφύλι – Ιερέας )
παροιμίες - Οίνος ευφραίνει καρδίαν - «Κρασί σε πίνω για καλό κι εσύ με κρους στον τοίχο», αλλά και «Κρασί σε πίνω για καλό και συ με πας στο βράχο» - Ο ύπνος θρέφει το παιδί κι ο ήλιος το μοσχάρι και το κρασί το γέροντα τον κάνει παλικάρι Όταν το Φεβρουάριο και κυρίως στη γιορτή της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου υπάρχουν πολλές βροχές, τότε περιμένουμε και καλή σοδειά) -
Παπαντή καλοβρεμμένη, με κοφίνια φορτωμένη
Δεν είναι πάντα εύκολα τα πράγματα για τους αμπελοκαλλιεργητές - Του τρυγητή τ’ αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι - Δόξα να ‘χεις τρυγητή μου, είδα ‘γω την προκοπή μου - Βαγενάδες και γάιδαροι, ένα μήνα έχουν τη χάρη
- Τ’ Αϊ Λιός με το μαντίλι, του Σωτήρος με κοφίνι - Τσ’ Αγια Μαρίνας σύκο / και τ’ Αϊ Λιός σταφύλι - Τζίτζικας λάλησε, μαύρη ρώγα γυάλισε Η κάθε δουλειά για να γίνει σωστά, χρειάζεται υπομονή και επιμονή - Αγάλι’ αγάλια φύτεψε ο γεωργός αμπέλι, κι’ αγάλι’ αγάλια γίνεται η αγουρίδα μέλι Το κρασί, λύνει τη γλώσσα των ανθρώπων και τους κάνει, άθελά τους, να αποκαλύπτουν τα μυστικά τους - Δος κρασί να βγει η αλήθεια - Από λωλό κι από μωρό μαθαίνεις την αλήθεια Αλλά οι παροιμίες μεταφέρουν αρχαιότερες γνώσεις: η αντίστοιχη φράση των αρχαίων έλεγε: Οίνος και παίδες αληθείς Και άλλες - Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό - Σε ξινό κρασί, μη χύνεις νερό
αινίγματα «Ανοίγει το μαλλιαρό και μπαίνει ο θυμωμένος» (ο μούστος που μπαίνει στο ασκί) «Από στραβόκομπο κλαδί, κρέμεται χρυσό φλουρί Το κρέας του δροσίζει, το αίμα του ζαλίζει» (το σταφύλι) «Κόκκινη νύφη, άσπρο βούδι» (το κρασί και το ποτήρι) «Στο δρόμο που επήαινα, συνάντησα μια πέρδικα τα φτερά της έφαα, και το κορμί της πέταξα» (το σταφύλι)
γρίφος «Η έξυπνη μέτρηση» Ένας έχει μια νταμιτζάνα κρασί και θέλει να δώσει σε φίλο του 1 λίτρο. Πώς μπορεί να το μετρήσει, χωρίς καθόλου απ’ το κρασί να πάει χαμένο, αν διαθέτει μόνο ένα δοχείο των 5 λίτρων και ένα των 3 λίτρων; (Πρώτα θα γεμίσει το δοχείο των 3 λίτρων. Μετά θα αδειάσει τα 3 λίτρα στο δοχείο των 5 λίτρων. Πάλι θα γεμίσει το δοχείο των 3 λίτρων και θα αδειάσει απ’ αυτό στο δοχείο των 5 λίτρων τόσο κρασί, ώστε να το γεμίσει. Έτσι θα μείνει στο δοχείο των 3 λίτρων ακριβώς 1 λίτρο).
Οι μαθητές ζωγραφίζουν διάφορες σκηνές : • Από το χώρο του Μουσείου. • Από τα διάφορα στάδια της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής του οίνου. • Οτιδήποτε τους ενδιαφέρει σχετικά με το θέμα «το κρασί στη ζωή μας». Τα έργα των μαθητών εκτίθενται σε ειδικό χώρο του σχολείου.
Οι μαθητές επιλέγουν τραγούδια με θέμα το κρασί.