روش تحقیق در علم اطلاعات و دانش شناسی

‫‪١٢١‬‬ ‫روش ﺗﺤﻘﯿﻖ در ﻋﻠﻢ اﻃﻼﻋﺎت وداﻧﺶﺷﻨﺎﺳﯽ‬

‫اﯾﻦ روش را ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر ﻧﯿﻠﺴﻦ‪ 1‬در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﺗﻌﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ راﯾﺎﻧﻪ اراﺋﻪ و ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮐﺮد‬ ‫)ﻧﯿﻠﺴﻦ‪ (1995،‬و ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از »ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ارزﯾﺎﺑﯽ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬ ‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺤﯿﻂ راﺑﻂ ﮐﺎرﺑﺮ و ﻗﻀﺎوت در ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ آن ﺑﺎ اﺻﻮل ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﯿﺶ ﻓﺮاﻫﻢ‬ ‫ﺷﺪه«‪ .‬ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﮑﺎﺷﻔﻪاي ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي از ﻗﻮاﻋﺪ و راﻫﮑﺎرﻫﺎ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪ .‬ﻫﯿﻠﺰ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﻀﺎﻋﻔﯽ ﺑﺮ دو ﻧﮑﺘﻪ در زﻣﯿﻨﻪ اﯾﻦ روش دارد‪:‬‬

‫‪ .1‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺳﺆال ﭘﮋوﻫﺶ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺆال ﭘﮋوﻫﺶ ﺷﻤﺎ را‬ ‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﯾﻨﺪ‪ -‬ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺳﺆال ﭘﮋوﻫﺶ ﻋﻤﯿﻘﺎً ﺷﺨﺼﯽ اﺳﺖ‪ -‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮدم‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﻐﻠﻪ ﻓﮑﺮي ﺧﻮدم در ﻣﺪت ﺳﯽ ﺳﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺗﺤﻘﯿﻖ ﮐﺎوﺷﮕﺮاﻧﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎوﺷﮕﺮي دﯾﮕﺮان را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﯽﺳﺎزد‪ -‬ﺑﺮاﯾﻨﺪ‬ ‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﮐﺎوﺷﮕﺮي ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ در ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان اﻋﺘﺒﺎر ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪-‬‬ ‫ﯾﻌﻨﯽ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ او اﻟﻬﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ وارد ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﺎوﺷﮕﺮي ﺧﻮﯾﺶ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬زﻧﺠﯿﺮه ﺑﺰرگ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﺎوﺷﮕﺮاﻧﻪ ﻫﻢ ﭼﻨﺎن در ﺣﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ -‬در اﺻﻞ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻨﺖ ﺷﻔﺎﻫﯽ ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﭙﺲ در ﻃﻮل ﻗﺮنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﺖ ﻣﻀﺒﻮط و‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺎري اﻓﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و اﺧﯿﺮاً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻨﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ .‬آﺛﺎر ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪،‬‬ ‫ﺷﻌﺮا‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‪ ،‬رﻫﺒﺮان ﻣﻌﻨﻮي و داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﮐﺖ دﻋﻮت ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ‬ ‫اﯾﻦﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻼق ﺟﺴﺘﺎر ﮐﺎوﺷﮕﺮاﻧﻪ ﺑﺮﺧﻮرد‬ ‫ﮐﺮد‪.‬‬ ‫اﯾﻦ روش ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺣﻮزه ﻣﺸﺎوره و رواندرﻣﺎﻧﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﺬب ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﮐﺸﻒ ﻣﺎﻫﯿﺖ و ذات ﺷﺨﺺ در ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫___________________________________________________________________________‬ ‫‪-Neilson‬‬

‫‪1‬‬