propagandowo, podlegał kontroli, lecz dzięki inteligencji autorów nierzadko przekazywał krzywy obraz - kreowanej na idealną - rzeczywistości. W okresie tym rozwijał się też komiks undergroundowy, niezależny, zupełnie inny od oficjalnego wychowawczo-uświadamiającego nurtu. Po to powstała wystawa, po to powstał też album – by spróbować choćby zarysować ów temat – komiksu z teraźniejszością i historią w tle. W książce odnajdą Państwo zapewne wiele wątków mniej lub bardziej znanych. Niestety, nie sposób zmieścić na kartach tej publikacji całego dorobku rysowników i scenarzystów tworzących w czasach PRL-u. Świadomy tego ograniczenia, starałem się wybrać prace najbardziej reprezentatywne dla podejmowanego w danym rozdziale zagadnienia oraz mniej znane, o których dziś rzadko się pamięta. W komiksach tych odbija się ówczesna rzeczywistość, polityka, sensy i nonsensy egzystencji Polaków. Mogą się Państwo nie zgadzać z częścią moich wyborów – takie jest prawo czytelników. Mimo to mam nadzieję, że album stanie się inspiracją do dyskusji i lektury prac znawców polskiego komiksu (ich wybór przedstawiony jest na końcu tej publikacji). Jeśli uda mi się zachęcić Państwa do refleksji nad miejscem i rolą komiksu w komunikacji władzy ze społeczeństwem, a także zwrócić uwagę na niepokorność części autorów potrafiących wpleść w monitorowany dialog z czytelnikiem własny przekaz czy w absurdzie ukryć krytykę tego, co widzieli wokół siebie - uznam to za swój sukces. Jeśli zaś lektura zamknie się w podziwianiu obrazków – no cóż, albumy mają też i taką rolę… Marcin Krzanicki
8 <