Tekenles 9, portret, de haren, Pierre Bonnard

schilderlessen

9

portret | haren Pierre Bonnard

Portret | haren Haren Haren worden als lastig gezien en soms weten leerlingen geen goede oplossing te bedenken ervoor.

Vermijd om elk lijntje te tekenen want dat kan soms

heel lelijk uitpakken. Je moet eigenlijk leren denken aan de pruik als geheel. En binnen die pruik heb je

lokken. Je werkt van het geheel naar het detail. Maar het gaat vooral om suggereren, als je elk detail schildert wordt het juist lelijk...

1

‘Taartjes Eten’ | Andrew Zeegers.

Haardos/pruik over de schedel Belangrijk is dat je je blijft voorstellen dat de schedel doorloopt onder de haardos. Beter is het dus om eerst met dunne lijntjes de vorm van de

schedel te tekenen en daaroverheen

de haardos. Denk daarbij goed aan de

draairichting van het hoofd. De ene haardos is dikker dan de andere.

EĂŠn geheel

binnen het geheel van de haardos een grote indeling van licht/donker maken

Belangrijk is dat je leert te werken met vlakken. Als je niet met lijnen werkt maar

met vlakken. Vlakken maak je door met je platte krijtje te werken, of door te arceren

met je potlood of door te werken met een brede penseel en verf. Dan kun je de de pruik als ĂŠĂŠn geheel zien en dat je daarbinnen grote gebieden indeelt van licht en

donker, die met een geleidelijke overgang van donker naar licht gaan. Zoals in de afbeelding hierboven. Je werkt dus van groot naar klein. Als je eenmaal die grote indeling n lichte en donkere vlakken hebt gemaakt kun je makkelijk verder gaan.

Dan teken je daarbinnen wat aparte

lokken en dat doe je met je platte

krijtje en je kneedgum. hier en daar

een los haar dat er uit springt en dat is

het dan.

Belangrijk is ook dat

werk bij de

naar het gelaat en

grote geheel-

de pruik als geheel

zachte overgang heeft De overgangen van licht naar donker zijn ietsje verder uitgewerkt in haarlokken.

2

pruik van het naar klein...

en een zachte overgang naar de omgeving. Alle overgangen van

donker naar licht zijn eigelijk heel

zijdeachtig en geleidelijk. Daarmee krijg je een zo geloofwaardig mogelijke haardos.

Losse haren Als je hier en daar een los haar tekent

dat er uit springt dan is dat genoeg. En dat hoeven er echt maar twee of drie

te zijn, echt het wordt heel lelijk als je je teveel losse haren tekent binnen

nog wat enkele losse haren uitgewerkt... en dat is genoeg.

dat geheel.

Lokken Om te weten hoe je één lok tekent, en als je dat

goed begrijpt, begrijp je eigenlijk alle lokken. Een

haarlok begint vaak donker, gaat dan geleidelijk naar licht om dan vaak weer donker te eindigen. Ook

begint een haarlok vaak wat smal, wordt halverwege

breder om dan weer smaller te eindigen. Dit is een

beetje in het algemeen gesproken, soms heb je natuurlijk uitzonderingen.

langere haarlok...

Dan is er het verschil tussen lang (sluik) haar en krul-

haar. Er geldt maar één principe: dat van de haarlok:

bij lang sluik haar heb je een lange lok en bij krul

haar heb je een korte gebogen lok, maar hetzelfde

principe zoals ik hierboven uitlegde blijft bestaan.

3

opdracht Deze we gaan we aan de slag met portret en betrekken daar de

haren bij. Kijk of je een wat kunt met de moie portretfoto die je

bij haren gaat

het om suggereren, niet om elk haartje...

hieronder ziet.

Doe de haren met houtskool. Als je de houtskool

vasthoudt kun je dan ook met het platte krijtje op

het papier werken? Dan kun je werken met vlakken

haarlok bij krulhaar...

en dan kun je de haardos als vlak invullen. Maak

binnen de haardos een indeling an lichte en donkere

delen. En in die grote indeling maak je wat lokken.

tenslotte kijk je of je ergens ĂŠĂŠnof twee losse haren kunt tekenen. Veel succes.

4

enkele losse schetsen van het oor

Blik uit het atelier van de kunstenaar | Pierre Bonnard.

kunstgeschiedenis | Pierrre Bonnard Pierre Bonnard Bonnard werd geboren vlak bij Parijs. In 1887

begon hij een rechtenstudie in Parijs, maar in datzelfde jaar schreef hij zich ook in voor de

AcadÊmie Julian en in 1888 voor de École des Beaux Arts, waar hij zijn vrienden Ker-Xavier

Roussel en Edouard Vuillard zou leren kennen. Na een korte diensttijd gaf Bonnard zijn werk in de

rechtspraak op en werd fulltime kunstenaar.

Pierre Bonnard

Bonnard is niet gemakkelijk bij een stijl in te delen.

In wezen heeft hij zich onafhankelijk van de rest van

de wereld ontwikkeld. Bonnard was een stille man, introvert. Hij leefde in afzondering, samen met

5

Maria Boursin (die zich Marthe de

Meligny liet noemen), zijn partner.

Met Marthe heeft hij zijn leven vanaf zijn 25e tot aan zijn dood gedeeld. In 1925 zijn ze in alle stilte getrouwd, zelfs zijn familie wist daar niet van.

Bonnard heeft nooit de neiging gehad om zich te meten met de rest van de wereld, en is qua ontwikkeling zijn

eigen weg gegaan. Door de ziekte van zijn vrouw leidde het koppel een

‘Cherry-Pie’ (detail) | Pierre Bonnard

geïsoleerd leven. Hij liet een omvan-

grijk oeuvre na van 2200 schilderijen, veel grafisch werk en tekeningen.

Les Nabis Met zijn vrienden Paul Sérusier,

Maurice Denis en Edouard Vuillard

hoorde hij tot de oprichters van Les

Nabis, een groep van artiesten die

met name gericht waren op het spir-

ituele en symbolische. Zij stonden

voor het primaat van de kleur en de

platheid van het beeld. De invloed van Paul Gauguin zijn terug te zien. Hij

gebruikte ook allerlei andere midde-

len, hij maakte regelmatig illustraties voor bladen en heeft zelfs een

gebrandschilderd raam gemaakt.

6

‘Meisje dat met een hond speelt’ (detail) |

Pierre Bonnard

Zijn eerste solo-expositie, in de

Galerie Durand-Ruel in 1896 omvatte schilderijen, posters en litho's.

Maar ook daar is hij altijd een uitzondering gebleven. Nooit kwam in zijn

werk gewelddadigheid naar voren. Hij keek met genoegen naar de kleine

dingen van het leven, en zette dat ook om naar zijn werk. Straatscènes uit

Parijs en landschappen uit Zuid-

Frankrijk achter een gevulde ontbi-

jttafel vormen een belangrijk deel van zijn werk.

‘Eetkamer met uitzicht op tuin’ (detail) | Pierre Bonnard

Na 1903 werden zijn voorstellingen intiemer van karakter. Hij schilderde interieurs,

badende vrouwen en stillevens in een rijk kleurenpalet. Later kwamen daar ook

landschappen bij. Wanneer hij met een model werkte, wilde hij niet dat zij in één

pose stil bleef staan, maar dat zij gewoon rond liep en zich bezighield met alledaagse

activiteiten. Deze werkmethode draagt waarschijnlijk bij aan het gevoel dat we een

spontane momentopname beleven, als we zijn schilderijen bekijken.

De tijd na "Les Nabis" startte met een crisis in zijn eigen leven (1914), met een

twijfel aan zichzelf. De periode van de man van achter in de veertig die zich afvraagt "wat doe ik nu eigenlijk met m'n leven". Een aantal bijzondere, zeer minutieus

samengesteld werken stammen uit die tijd. De criticus John Russell schreef dat hij in

7

’’Vrouw met Papegaai’ (detail) Pierre Bonnard

die doeken bijzondere kwaliteiten toonde, die de fantasieën van de Surrealisten, de

kleuren van de Fauves en de verschillende gezichtspunten van de Kubisten deden

verbleken.

In zijn latere werk valt op dat steeds vaker de vergezichten vanuit een ruimte

bekeken worden. Bonnard schildert de landschappen zoals gezien door een raam,

door een deur. In die landschappen is vaak een menselijke figuur ergens verborgen

opgesteld.

(bronnen: o.a. Wikipedia, Artsalon Holland)

Cursussen voor kinderen slechts € 3,00 per maand

veel plezier deze week met je les, Andrew Zeegers  Domino Design

8