Wegwijs in Dwingeloo

Wegwijs in ...

Dwingeloo

Wegwijs in ...

2

Dwingeloo

Dwingeloo Het dorp Dwingeloo in Zuidwest-Drenthe is meer dan 830 jaar oud: de eerste vermelding van het dorp dateert van een akte uit 1181. Men sprak toen nog niet over Dwingeloo met een D, maar van Twingelo met een T. Die naam verwijst waarschijnlijk naar het bedwingen van het bos – het loo. Gelukkig is men destijds met het bedwingen van het bos niet te ver gegaan: Dwingeloo kennen velen van het fietsen over de hei én door de bossen.

Naast een groot areaal bos, kent Dwingeloo dus óók een enorm heideveld: het grootste natte heidegebied van West-Europa is in Nationaal Park Dwingelderveld.

Op dit moment wordt de oppervlakte natte heide nog verder vergroot: de voormalige landbouwenclave ‘het Noordenveld’ in Het Dwingelderveld wordt omgevormd tot heide.

Dwingeloo bestaat uit een dorpskern met circa 2.400 inwoners en meerdere buurtschappen in het buitengebied: Eemster, Leggeloo, Lhee en Lheebroek. Ooit was het kleine buurtschap Lhee belangrijker dan de plaats Dwingeloo. Maar door de vestiging van adellijke families in Dwingeloo, werd dit de belangrijkste plaats.

Honderden jaren geleden vormde deze adel het regionale bestuur. Zij zochten naar een plek waar zij op een groot stuk land een statig huis konden betrekken passend bij hun rijkdom en adellijke titel. De regionale adel streek neer in Dwingeloo, in grote landhuizen: de havezaten. In Dwingeloo stonden vier havezaten: Oldengaerde, Batinge, Entinge en Westrup. De landhuizen Oldengaerde en Westrup zijn er nog steeds; van Batinge is alleen de oprijlaan en de tuin nog goed zichtbaar. Van Entinge is alleen de fundering bewaard gebleven.

Brinkdorp Dwingeloo is een van de mooiste zogeheten ‘brinkdorpen’. Midden in het dorp is een grote, groene ontmoetingsplek: de brink. Hier werden vroeger de schapen bijeengebracht voordat ze in een grote kudde naar het heideveld werden gedreven.

Daarnaast groeiden op de brink eikenbomen voor het bouwen en repareren van boerderijen, schuren en wagens. Tenslotte was de brink de plek waar evenementen en markten plaatsvonden, waaronder een paardenmarkt. Vandaag de dag heeft de brink alleen die laatste functie nog: het is een plek waar activiteiten plaatsvinden en waar mensen zich vermaken en elkaar ontmoeten.

3

Wegwijs in ...

Dwingeloo

In 2011-2012 heeft de brink in Dwingeloo een enorme opknapbeurt gekregen.

Het was ook toen een markante ontmoetingsplek in de dorpskern, maar wel een die te lijden had onder achterstallig onderhoud aan bomen en straatmeubilair, onder te veel geparkeerd blik en onder fietsen die rond de bushalte tegen de bomen stonden. De gemeenteraad stelde in 2010 â‚Ź 1 miljoen beschikbaar voor het opknappen van de dorpskern. Dit bedrag is met provinciale en Europese subsidies verdubbeld. Samen met een afvaardiging van de inwoners is vervolgens een renovatieplan/herinrichtingsplan opgesteld. In 2011-2012 is de renovatie/herinrichting uitgevoerd. De twee meest ingrijpende maatregelen: de waterhuishouding op orde brengen en de kap van meer dan 100 bomen.

Water op de brink Een deel van de verbeteringen die in 2011-2012 aangebracht zijn in de dorpskern van Dwingeloo, is niet direct zichtbaar. Het watersysteem is namelijk op een innovatieve, duurzame manier aangepakt. Door bijvoorbeeld de komst van auto’s is er de afgelopen decennia meer verharding op de brink gekomen in de vorm van parkeerplaatsen en stoepen. Ook hebben bewoners meer verharding rond de woningen gelegd. Door al deze verharding zakte regenwater niet meer in de grond, maar werd het afgevoerd door het rioolstelsel.

Door alle verharding was de gemiddelde grondwaterstand de afgelopen 60 jaar met een halve meter gezakt en waren er aan de andere kant meer pieken, dus sterk wisselende grondwaterstanden, ontstaan. In de zomer verdroogden de bomen en in de winter stonden de wortels continue in het water. De fluctuerende grondwaterstand was moeilijk tot niet te regelen. In 2011 is daarom een uniek systeem 4

aangebracht ten gunste van de bomen: een infiltratieriool. Door infiltratie van het regenwater wordt verdere verdroging nu tegengegaan. Daarnaast wordt het water bij hoge grondwaterstanden afgevoerd naar de Dwingelerstroom en door een zorgvuldig gekozen aanleghoogte wordt het grondwaterpeil vrijwel constant op 1,25 meter beneden het maaiveld gehouden. Dat is de optimale stand voor de bomen. Het regenwater en het afvalwater van de woningen en de wegen op de brink wordt nu gescheiden afgevoerd.

Op de brink is nu nog één ‘vijver’: dit is het enige overgebleven reservoir voor bluswater, van de 11 die Dwingeloo vroeger telde. De eerste huizen en boerderijen in Dwingeloo waren van zeer brandbaar materiaal gebouwd uit de directe omgeving: hout, riet en stro. Voor het blussen van de branden die veel voorkwamen, werden dobben aangelegd. Oftewel: reservoirs voor bluswater. Behalve voor het blussen van branden, werden de dobben ook gebruikt om vee te laten drinken en om mestkarren in schoon te maken. Een kaart uit 1830 laat 11 dobben zien, waarvan alleen de dobbe op de brink overgebleven is. Bij verzorgingshuis De Wijert in Dwingeloo is nu wel een vijver aanwezig, maar dat is niet de originele dobbe uit 1830.

Bomen op de brink De bomen op de brink bepalen voor een groot deel de aanblik en de sfeer. Tegenwoordig hebben de bomen vooral die esthetische waarde: ze maken de brink mooi.

Vroeger hadden de bomen een puur praktische functie: ze leverden hout. In het verleden stonden er dus minder bomen op de brink, en werd iedere gekapte boom niet direct vervangen. Nu de bomen op de brink niet meer worden gekapt voor de bouw of reparatie van schuren en wagens, vindt er geen uitdunning meer plaats. De bomen op de brink kregen daardoor de afgelopen decennia steeds minder ruimte. Daarnaast veranderde het gebruik van het gebied in de afgelopen tientallen jaren: er werden auto’s onder bomen geparkeerd, de bomen dienden als fietsenstandaard en er vonden héél veel activiteiten plaats op de grasmat van de brink. De verdichting van de grond in combinatie met het niet-uitdunnen van de bomen, deden het gras en de bomen op de brink geen goed.

In 2010 is uitgebreid onderzoek gedaan naar 290 bomen op en om de brink. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat 111 bomen verwijderd moesten worden, omdat er geen zicht was op beterschap. Ook een imposante rode beuk moest geveld worden door een onherstelbare aantasting door een zwam. Het vellen van de imposante rode beuk was extra pijnlijk: het was de Julianaboom, die in 1909 geplant was ter ere van de geboorte van Prinses Juliana. De Julianaboom werd op woensdag 9 februari 2011 geveld, onder grote belangstelling van vele Dwingelers.

De Julianaboom is echter in twee opzichten nieuw leven ingeblazen: midwinterhoornblazer Peter Kuiper uit Diever kreeg een flinke, perfect gekromde tak en maakte er een midwinterhoorn van. Daarnaast is een van de gezonde beuken op de brink herplant op de plaats van de Julianaboom.

5

Wegwijs in ...

Dwingeloo

Voormalige boerderijen Rondom de brink van Dwingeloo, maar ook in en rond het dorp, staan veel voormalige bedrijfspanden, waaronder karakteristieke boerderijen. Een groot deel van de voormalige boerderijen is inmiddels in gebruik als woonboerderij, restaurant, winkel, woonhuis met bed & breakfastaccommodatie of een andere combinatie van wonen en werken. Een aantal voorbeelden: •

op Brink 36 is de voormalige boerderij inmiddels een pannenkoeken-

boerderij: ‘In de Zaagkoele’

•

op Brink 1 stond ooit een café/boerderij, die plaats gemaakt heeft voor een

gemeentehuis. Door herindeling verloor het gemeentehuis zijn functie.

Nu is een tandartspraktijk gevestigd aan Brink 1

•

de voormalige boerderij op Brink 4 is nu openbare bibliotheek en

Tourist Info Punt

•

de dierenartsenpraktijk op Brink 12 was ooit groentewinkel en dáárvoor

Schultehuus •

op Drift 22 is nu architectenbureau van Ruth gevestigd in een voormalige

smederij. Onder andere de palen voor het pand waartussen het paard

gespannen werd, doen nog herinneren aan die eerdere functie.

Toerisme en lokale economie Dwingeloo is vanouds een agrarische plaats. Vroeger werd natuurterrein ontgonnen voor de verbouw van bijvoorbeeld aardappelen en groenten en werd natuurterrein omgezet in grasland voor de melkveehouderij. Voor het bemesten van de arme zandgrond werd schapenmest gebruikt. Iedere ochtend werden de schapen van verschillende boeren samengebracht op de brink en de hele kudde werd vervolgens naar de heide gedreven om te grazen. Aan het eind van de dag gingen de schapen terug naar de stal, waar de uitwerpselen werden bewaard om later het land mee te bemesten. Gedurende het jaar kwamen de schapen dus steeds hoger te staan in de stal, doordat de vloer hoger en hoger werd door de mest.

Naast de boeren waren er plaatselijke ambachtlieden zoals de timmerman en de smid en was er lokale detailhandel zoals de slager, de bakker en de groenteman.

Het hout kwam uit het bos, en de etenswaren uit de omgeving. Wat van verder moest komen werd bijvoorbeeld per schuit over de beek aangevoerd. Een typisch, traditioneel agrarisch dorp waarbij de natuur ten dienste stond van de lokale bevolking.

Met de komst van de auto, van bussen, van meer welvaart en meer vrije tijd zien we dat mensen dagjes er op uittrekken, korte vakanties gaan houden én dat scholen op schoolreisje gaan. Dit was uiteraard geen lokale of landelijke ontwikkeling, dit is een algemene ontwikkeling die we in veel Europese landen zagen na, laten we zeggen, 1930. De bossen en de heide in deze omgeving krijgen dan ook ineens een heel andere betekenis. De natuur wordt een plek om uit te rusten, te genieten, om in te wandelen en te fietsen. De inwoners van Dwingeloo en 6

omgeving springen in op deze trend en er ontstaan campings en kampeerboerderijen. Wie in Noord-Nederland de vraag stelt of men Dwingeloo en omgeving kent, dan zal een groot deel antwoorden dat ze er geweest zijn met schoolreisje óf om te kamperen met hun ouders.

Nu zijn twee branches de grootste werkgevers in Dwingeloo en omstreken: de landbouw en het toerisme. In Dwingeloo – in de dorpskern en het buitengebied – zijn maar liefst 5 hotels, 11 campings, 10 kampeerboerderijen, 14 bed & breakfastaccommodaties en 31 terreinen waarop enkele zomerhuisjes/appartementen te vinden zijn. Jaarlijks worden circa 250.000 overnachtingen in Dwingeloo en omstreken geboekt. Het aantal dagtoeristen is jaarlijks ongeveer 500.000 – uiteraard erg afhankelijk van het weer...

Zowel de verblijfsrecreanten als de dagtoeristen zorgen voor een levendige detailhandel in Dwingeloo. Zo zijn in het dorp in ieder geval twee supermarkten, twee bloemenzaken, een warenhuis, een fietsenzaak, een bakker, een slager, een biologische groentezaak, een ijssalon, een drogist en minstens vijf cadeauwinkels. Dat is voor Nederlandse begrippen een groot winkelbestand voor een dorp met circa 2.400 inwoners in de dorpskern. De toeristen maken het verschil.

Het ‘paardentoerisme’ wint terrein in Dwingeloo en omstreken. Naast de bed & breakfast komen steeds meer bed & boxaccommodaties, die plaats bieden aan ruiter én paard. Het paard kan dus mee op vakantie en de tochten door het bos en over de hei kunnen met het eigen paard gemaakt worden. De ruiter kan voor een meerdaagse tocht in Nationaal Park Dwingelderveld gebruik maken van het arrangement ‘Drenthe trail’. Dit is een uitgezette route met overnachting voor ruiter en paard (in een box of wei) én basismaaltijden voor het paard. Maar ook de jaarlijkse Paardrij4Daagse in juli, trekt vele liefhebbers. Ruiter en paard (ook aangespannen) maken dan vanuit Dwingeloo vier mooie tochten. De eerste drie dagen worden routes van ongeveer 30 km afgelegd en de laatste dag is de route ongeveer 20 km.

7

Wegwijs in ...

Dwingeloo

Naast de agrarische sector en de r&t-branche in het algemeen, zijn grote werkgevers in Dwingeloo bijvoorbeeld: •

internationaal wetenschapsinstituut ASTRON (www.astron.nl)

•

Vos banket (www.vosbanket.nl)

•

Kamphof b.v (www.kamphofbv.nl)

•

Zorgcentra Zuidwest-Drenthe, locatie de Wijert (www.zzwd.nl)

Het nationale park van Drenthe Dwingeloo is een van de vele dorpen in de gemeente Westerveld: in totaal telt deze gemeente 26 kernen. De regio staat bekend als ‘Het nationale park van Drenthe’. Met twee Nationale Parken – het Dwingelderveld en het Drents-Friese Wold – en het natuurterrein Holtingerveld binnen haar grenzen maakt zij dat statement meer dan waar. Maar onder ‘Het nationale park van Drenthe’ valt meer dan de uitgestrekte natuur: ontdek ook de cultuurhistorie, de bijzondere monumenten, het beoogd UNESCO-gebied ‘de Koloniën van Weldadigheid’ en de archeologie. Een kijkje bij de hunebedden in Havelte en Diever, ‘moet’ onderdeel zijn van een verblijf. En…Westerveld is een van de donkerste gebieden in Nederland!

Ook ’s nachts is er veel te beleven zoals sterren kijken en nachtexcursies.

In het cultuurhistorische landschap met esgronden, beekdalen en brinkdorpen zijn meer dan 200 monumenten te vinden, zoals woonhuizen, boerderijen, kerken, militaire objecten en molens. Daarnaast zijn in Westerveld zeven beschermde dorpsgezichten aangewezen. Die dorpsgezichten zijn zo bijzonder dat het bestuur en de inwoners van Westerveld deze graag willen bewaren voor volgende generaties.

In 2011 is Westerveld uitgeroepen tot beste erfgoedgemeente van Nederland.

Deze BNG-erfgoedprijs betekent niet alleen dat Westerveld rijk aan erfgoed is, maar ook dat het goed beschermd wordt. Vooral de eigenaren spelen een belangrijke rol in het ‘levend’ houden van het erfgoed. De gemeente noemt hen dan ook ‘onze schatbewaarders’.

8

Koloniën van Weldadigheid Het gebied rondom Frederiksoord, Wilhelminaoord en Boschoord maakt deel uit van de Koloniën van Weldadigheid. De bevlogen generaal Johannes van den Bosch startte in 1818, geheel naar eigen inzicht, een sociaal experiment met de oprichting van een ‘proefkolonie’. Hierin werden armlastigen uit de grote steden ‘heropgevoed’ door hen te voorzien in werk, onderdak, onderwijs en zorg. De kale Drentse zandgronden werden planmatig ontgonnen waardoor een typisch landschap is ontstaan met vaste patronen, kolonieboerderijtjes en gemeenschappelijke gebouwen met een gelijkende architectuur. Het gebied in Westerveld is samen met onder andere strafkolonie Veenhuizen en de Vlaamse koloniën Wortel en Merksplas voorgedragen als kandidaat voor de UNESCO-Werelderfgoedlijst. In 2018 wordt bekend of de status daadwerkelijk toegekend wordt.

Lang geleden…

Duizenden en zelfs tienduizenden jaren geleden was het ook al goed vertoeven in onze regio. Rendierjagers leefden onder andere op het Holtingerveld. Hunebedbouwers hebben hun sporen achtergelaten in Havelte en Diever. Ook zijn er resten van mammoeten gevonden. In het archeologisch centrum in Diever is deze geschiedenis terug te vinden en te beleven, net als tijdens een rit met de heide-express over het Holtingerveld of een bezoek aan een hunebed.

Meer informatie over bovenstaande parels in ‘Het nationale park van Drenthe’ staat onder andere op:

www.maatschappijvanweldadigheid.nl www.dekoloniehof.nl www.nationaalpark-dwingelderveld.nl www.np-drentsfriesewold.nl www.natuurmonumenten.nl/holtingerveld www.archeologie-westdrenthe.nl www.heideexpres.nl

9

Wegwijs in ...

Dwingeloo

Waar kent u Dwingeloo van?

Die vraag kunt u alleen beantwoorden… een schot voor de boeg wat betreft de antwoordmogelijkheden:

1. U ging vroeger met uw ouders of grootouders op

vakantie in Dwingeloo, of het was bestemming van een schoolreisje.

2. U heeft een mooie fiets-, wandel- of huifkartocht in

Nationaal Park Dwingelderveld gemaakt.

Nationaal Park Dwingelderveld is het grootste natte heidegebied van West-Europa.

Het uitgestrekte heideveld diende vroeger als weidegrond voor vee, vooral voor schapen. De duizenden schapen werden in de eerste plaats gehouden om hun mest, die in de potstallen werd verzameld, en van tijd tot tijd op de akkers werd gebracht. De wol en het vlees van de dieren waren bijproducten. Mest was nodig om de arme zandgrond te verrijken. Schapen worden vandaag de dag gehouden om de vergrassing van de heide tegen te gaan.

Het was ook een reservoir van grondstoffen, zoals plaggen, turf (brandstof), zand en heidestruiken (werden borstels van gemaakt). Soms waren zelfs bijen de belangrijkste bron van inkomsten. Op de heide werden in korven veel bijenvolken gezet. Aan het eind van een goed seizoen kon zo’n korf veertig kilo wegen.

Bijenwas was eeuwenlang een gewild product. Ook honing was populair voordat er suiker in gebruik kwam.

Het Dwingelderveld is nu vooral kraamkamer en leefgebied van veel (zeldzame) dier- en plantensoorten. In het gebied zijn bijna driehonderd soorten vogels te zien, tientallen soorten vlinders en voor bijna alle Nederlandse reptielen zijn de omstandigheden in het Dwingelderveld gunstig.

Het gebied telt meer dan zestig vennen en veenmoerasjes.

www.nationaalpark-dwingelderveld.nl

3. U heeft gelezen over de GOUDEN prijzen voor Dwingeloo

in de nationale en Europese groencompetitie.

In 2011 heeft gemeente Westerveld met het dorp Dwingeloo meegedaan aan de nationale groencompetitie Entente Florale. Met andere woorden: met de verkiezing tot groenste gemeente en dorp van Nederland. Westerveld deed met Dwingeloo mee in de categorie ‘dorpen en kleine steden’ samen met gemeente Boxmeer met het dorp Overloon, gemeente Meerssen en gemeente Vlagtwedde met het dorp Bourtange.

10

De deelnemende gemeenten werden beoordeeld door een jury van de onafhankelijke organisatie Vaste Keurings Commissie (VKC). Op vrijdag 29 juli 2011 bracht deze jury een bezoek aan Westerveld. Tijdens de jurydag kreeg de gemeente een uur de tijd om in een presentatie te vertellen over het gevoerd actueel beleid op de terreinen groen, natuur, milieu, duurzaamheid, participatie etc. Daarna werd een rondrit door en om Dwingeloo gemaakt van circa drie uur: dit was dé gelegenheid om het gevoerd actueel beleid in de praktijk te laten zien. De criteria waaraan de jury de deelnemende gemeenten heeft getoetst: •

verstrekte informatie van de gemeente over gevoerd actueel beleid

•

inhoud en kwaliteit van de visie op groen- en natuurbeleid

•

groen binnen de bebouwde kom

•

groen buiten de bebouwde kom

•

duurzaamheid & milieu

• participatie •

recreatie & toerisme

Op 27 oktober 2011 werd in Deventer de prijs van de nationale groencompetitie Entente Florale 2011 bekendgemaakt: Westerveld had (en heeft) met het dorp Dwingeloo GOUD gewonnen! De eerste prijs!

Europees GOUD Als winnaar van de nationale groencompetitie mocht gemeente Westerveld met het dorp Dwingeloo door naar de Europese groencompetitie 2012! In deze competitie deden dorpen en steden mee uit Oostenrijk, België, Kroatië, Tsjechië, Duitsland, Hongarije, Ierland, Italië, Nederland (Ermelo en Dwingeloo), en Groot-Brittannië.

In juli 2012 bracht een Europese jury een bezoek aan het dorp Dwingeloo en de omgeving. De jury beoordeelde daarbij onder andere: groenonderhoud, bomenen bermenbeheer, openbaar groen, speelplaatsen, duurzaamheid, permanente beplanting en seizoensbeplanting. Op ieder ‘judging criteria’ was een maximaal aantal punten te behalen, en in totaal waren er 100 punten te verdienen. Het aantal behaalde punten gaf uiteindelijk de kleur van het metaal aan: •

goud bij 85 punten of meer

•

zilver bij 75 tot en met 84 punten

•

brons bij 65 tot en met 74 punten.

Op vrijdag 14 september 2012 werd de uitslag van de Europese groencompetitie Entente Florale bekendgemaakt: Dwingeloo had ook in deze groencompetitie GOUD gewonnen!

4. U heeft eens de mysterieuze radiotelescoop bewonderd.

Een vertrouwd baken voor veel wandelaars en fietsers is het rijksmonument, de radiotelescoop. Sinds 1956 staat de telescoop met een diameter van 25 meter op de grens van bos en heide. De telescoop was destijds de grootste ter wereld en

11

Wegwijs in ...

Dwingeloo

werd in april 1956 officieel geopend door (toen) Koningin Juliana.

Om de zwakke signalen uit het heelal beter te kunnen opvangen werd de telescoop indertijd gebouwd in een afgelegen natuurgebied. Met de radiotelescoop zijn twee kleine sterrenstelsels in de buurt van de Melkweg ontdekt die de namen Dwingeloo I en Dwingeloo II hebben gekregen.

Nu wordt de telescoop alleen nog gebruikt door amateurastrologen. De telescoop is ook niet meer in bezit van het wetenschappelijk instituut erachter – ASTRON – maar wordt beheerd door de stichting CAMRAS. De afgelopen jaren heeft die stichting zich vooral ingezet voor de restauratie van de telescoop. Het is de stichting gelukt om meer dan € 1 miljoen in te zamelen en in de zomer van 2012 is de telescoop gerestaureerd. www.camras.nl

5. U herkent van verre de ui-vormige toren (siepel) van

de Sint Nicolaaskerk.

De Sint Nicolaas kerk is gebouwd omstreeks 1410. De ui-vormige torenspits is hét herkenningspunt van Dwingeloo en is zeldzaam in Nederland. Rond het ontwerp van deze torenspits is een legende bekend.

Ruim 400 jaar geleden was de bouwmeester bezig met het ontwerpen van de spits, maar dat wilde maar niet lukken. Hij werd keer op keer afgeleid door een jonge dame die te paard langsreed en naar hem lachte. Het was de Juffer van Batinghe, de dochter van de landheer van havezate Batinghe. Haar vader zond haar weg, maar voor zij ging, trok zij nog eenmaal rond, en zij zag de maan tussen de bomen schijnen. In de vorm van de maan zag zij de nieuwe torenspits voor zich. De Juffer reed naar de bouwmeester, stapte van haar paard en vertelde wat ze gezien had en hoe mooi het leek. Daarna ging zij op reis. De bouwmeester had die avond zijn ontwerp klaar.

De Juffer van Batinghe kijkt nog iedere dag naar het ontwerp waarvan zij de inspiratiebron was. www.dwingelseigen.nl/bezienswaardigheden.htm

6. U droomde ooit landheer of prinses te worden op

landgoed Oldengaerde.

De geschiedenis van de Oldengaerde gaat terug naar 1420, toen Reynolt van Echten zich vestigde op zijn familiebezit te Dwingeloo. Hij liet er vermoedelijk een rechthoekig huis bouwen, aan drie kanten omringd door een gracht. De familie van Echten heeft in het Drentse bestuur een voorname rol gespeeld. In de voorgevel van Oldengaerde bevinden zich twee stenen, waarop ‘Anno’ en ‘1717’ staat, wat op een grootscheepse verbouwing slaat waarbij het huis zijn huidige vorm kreeg.

Tegen het huis werd een imposante gevel geplaatst, uitgevoerd in de zogenaamde Vingboonsstijl, die in de zeventiende eeuw onder andere veel werd toegepast

12

bij Amsterdams grachtenhuizen. Zes pilasters verdelen de gevel in zes traveeën, onderling gescheiden door een stuk muurwerk, elk versiert met een zandstenen festoen. De tuinen werden veranderd naar de laatste ‘tuinmode’ uit Frankrijk waarbij symmetrie centraal stond.

Het huis en de tuinen zijn in 2004 in het geheel aangewezen tot Rijksmonument.

www.dwingelseigen.nl/bezienswaardigheden.htm

7. U heeft op televisie het eerste Glazen Huis gezien.

Het Glazen Huis is inmiddels onlosmakelijk verbonden met de jaarlijkse Serious Request actie van radiostation 3FM. Het eerste glazen huis van Nederland, waar het dagelijkse leven van de bewoners 24 uur per dag te volgen was, stond echter in Dwingeloo.

In de zomer van het jaar 2000 werd een grotendeels glazen chalet op de brink in Dwingeloo geplaatst. Drie families van vijf personen verbleven ieder een week in dit Glazen Huis. De bewoners mochten in die week het huis niet verlaten en moesten opdrachten uitvoeren op het gebied van toneel, natuur, cultuur, sterren, dans en sport. De familie die de opdrachten het best uitvoerde, kon daarmee maximaal 10.000 gulden verdienen. De enige plaatsen in het huis waar de bewoners privacy hadden waren de badkamer en het toilet.

Deze opvallende actie was een initiatief van de Stichting Promotie Dwingeloo en had als doel om het Drentse brinkdorp op de kaart te zetten. In de drie weken dat het Glazen Huis op de brink stond was de belangstelling overweldigend. Dagelijks werd het dorp bezocht door honderden bezoekers, waaronder journalisten en cameraploegen uit binnen- en buitenland. Ook 3FM heeft destijds uitgebreid aandacht besteed aan het evenement. Het is daarom niet uit te sluiten dat hun Glazen Huis geïnspireerd is op dat van Dwingeloo.

Bronnen: www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/2529496/2000/06/14/ Glazen-huis-moet-publiek-gaan-trekken.dhtml www.ad.nl/ad/nl/1401/ad/integration/nmc/frameset/varia/kobala_article. dhtml?artid=rd015064 www.nritmedia.nl/kennisbank/8705/Dwingeloo_wil_publiek_trekken_met_ glazen_huis/&zoekhash=e976181ed576858f74edda3a59e12c87 frontpage.fok.nl/nieuws/137419/1/1/50/glazen-huis-in-dwingeloo-weer-leeg.html www.volkskrant.nl/vk/nl/2702/Reizen/archief/article/detail/574432/2000/06/14/ Dwingeloo-wil-meer-toeristen.dhtml

13

Wegwijs in ...

Dwingeloo

Sportief Dwingeloo Dwingeloo beschikt over maar liefst: een sporthal, een rugbyveld, voetbalvelden, een tennisbaan, een atletiekbaan, twee jeu de boulesbanen, een ijsbaan, een evenemententerrein waarop vooral paardensportevenementen worden gehouden en een openluchtzwembad.

De rugbyvereniging in Dwingeloo heeft naast twee herenteams ook een damesteam. De rugbyvereniging wordt regelmatig genoemd in het literaire werk van oud-verenigingslid Tommy Wieringa. www.rugbyclubdwingeloo.nl De voetbalvereniging heeft meer dan 20 herenelftallen en 2 dameselftallen. Ook is er kaboutervoetbal voor kinderen van 4 en 5 jaar. De voetbalvereniging kent meerdere sponsoren maar een is extra bijzonder: de gezamenlijke meeveehouders in Dwingeloo en omstreken. Het is heel gebruikelijk dat één bedrijf sponsor is, maar een groep zelfstandig ondernemers is vrij uniek. www.vv-dwingeloo.nl In Dwingeloo is een zeer actieve wandelvereniging, die meerdere tochten organiseert waaraan iedereen mee mag doen. Jaarlijks terugkerende wandeltochten zijn: •

de ‘Krentenbloesemtocht’ in april, door de bossen die rijk zijn aan

krentenbomen; •

de avondvierdaagse in juni;

•

de Bostocht in juli en

•

‘rondom de Siepel’ in september.

www.wvdos.nl

14

Ook de atletiekvereniging organiseert regelmatig crosslopen door de bossen en over de heide. www.dossport.org/index.php/atletiek De jaarlijkse wielerronde voor dames, onderdeel van ‘De ronde van Drenthe’ wordt ‘De 8 van Dwingeloo’ genoemd. Start en finish van deze wielerronde is op de brink in Dwingeloo. Winnaar van ‘De 8 van Dwingeloo’ 2013 was Marianne Vos.

www.rondevandrenthe.nl/drentse-8-cat-11 Jaarlijks wordt vanuit camping de Torentjeshoek in het Nationaal Park een wampex voor jongeren en een wampex voor volwassenen georganiseerd. De wampex is een survivaltocht die grotendeels in het donker wordt gelopen. Op de tocht moeten meerdere, zwaar fysieke opdrachten volbracht worden. De route wordt niet uitgebreid omschreven en duidelijk op een kaart aangegeven, maar is een soort puzzel. De route gaat ook niet over gebaande paden maar vooral door bossen, over landerijen, over hekken en sloten, langs waterkanten etc.

www.wampexdwingeloo.nl In Dwingeloo is een actieve scoutingclub en is ook een labelterrein. Dat is een kampeerterrein speciaal bedoeld voor scoutinggroepen, die vanuit de hele regio voor grote kampweekenden naar Dwingeloo komen.

www.labelterrein-dwingeloo.nl En dit is nog maar een kleine greep uit de vele sportverenigingen en -evenementen.

Terugkerende evenementen Er worden door de inwoners veel activiteiten georganiseerd, die door zowel inwoners als toeristen worden bezocht. Een aantal terugkerende evenementen:

Keramiekmarkt Op Hemelvaartsdag wordt de jaarlijkse markt voor keramische kunst gehouden die circa 7.000 bezoekers trekt. Rond de 90 keramisten uit binnen- en buitenland tonen hun keramische kunst. Keramisten komen onder andere uit Nederland, België, Duitsland, Spanje, Frankrijk, Hongarije en Litouwen (deelnemers 2013).

www.keramiekmarktdwingeloo.nl

15

Wegwijs in ...

Dwingeloo

Oogstdag in buurtschap Lhee De Oogstdag in buurtschap Lhee trekt jaarlijks circa 9.000 bezoekers. De oogstdag brengt de bezoekers terug naar grootmoeders tijd: boeren maaien rogge met zeis en sikkel, paarden trekken de maaimachine, boerinnen binden de garven. De notaris houdt boelgoed, de bakker kneedt het deeg voor de veldoven en de boerenkapel blaast een vrolijk deuntje. Op verschillende locaties staan oude trekkers en motoren en gebruiksvoorwerpen uit vroeger tijden. Ook worden er traditionele dorswedstrijden gehouden met dorsstok en vlegel. www.oogstdag.nl

Sterrenfestival Jaarlijks is in het tweede weekend in september, het Sterrenfestival in de dorpskern van Dwingeloo. Dit gratis toegankelijke festival dat grotendeels in de openlucht plaatsvindt, biedt Europese folkmuziek. Het Sterrenfestival trekt duizenden muziekliefhebbers. www.sterrenfestival.nl

Taribush Kuna Festival in buurtschap Lheebroek In 2013 wordt voor de vijfde keer het ‘Taribush Kuna Festival’ georganiseerd.

Dit festival staat in het teken van kunst, muziek, theater en cultuur in de natuur.

Het Taribush Kuna festival is in de bossen van Nationaal Park Dwingelderveld.

Het festival biedt activiteiten voor het hele gezin. www.kuna.taribush.nl/

16

Dwingelermarkt Jaarmarkten bestaan in Dwingeloo al sinds het begin van de 18e eeuw. In 1725 werd al toestemming gegeven om twee jaarmarkten te organiseren: één op 16 mei en één op 8 oktober. Op 8 oktober 1725 was de eerste jaarmarkt van Dwingeloo een feit. Op een jaarmarkt werden tientallen stuks vee aangevoerd en verhandeld. Tegenwoordig worden ieder jaar nog twee jaarmarkten gehouden, maar koeien, varkens en schapen worden vanwege de regelgeving niet meer aangevoerd. De paarden- en ponymarkt bestaat nog wel. Daarnaast is er een grote goederenmarkt en een kermis. www.dwingelermarkt.nl

Siepeldagen In de periode 10 juli – 17 augustus is het iedere woensdag ‘Siepeldag’ op de brink in Dwingeloo. De Siepeldag bestaat uit een braderie én activiteiten rond een thema. In 2013 staan de Siepeldagen in het teken van de volgende activiteiten/ thema’s: 10 juli – boekenmarkt 17 juli – alleen braderie 24 juli – activiteiten georganiseerd door het boerencollectief 31 juli – spelcircuit 7 augustus – activiteiten georganiseerd door de horeca 14 augustus – historische dag 17 augustus – afsluiting op zaterdag met de jaarlijkse siepelsoepwedstrijd

www.siepeldag.nl

17

Wegwijs in ...

Dwingeloo

Nóg meer weten over Dwingeloo en ‘Het nationale park van Drenthe’?

Kijk bijvoorbeeld eens op:

www.hetnationaleparkvandrenthe.nl www.dwingelseigen.nl (site van de historische vereniging) www.dorpdwingeloo.nl (commerciële toeristische website) en de vele websites genoemd in deze ‘Wegwijzer’.

18

Dit is een uitgave van: Gemeente Westerveld Postbus 50 7970 AB Havelte Bezoekadres: Raadhuislaan 1 7981 EL Diever Telefoon: 14 0521 E-mail: info@gemeentewesterveld.nl Internet: www.gemeentewesterveld.nl Twitter: @gem_westerveld 19