Il-Mument 2 ta' Frar 2014 by maltarightnow dotcom

www.maltarightnow.com

“Permessi g[all-bini” diskussi fil-kwartieri tal Labour Dawk li jissej[u problemi dwar applikazzjonijiet li jkunu saru biex

Nru 2200 €1

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

jin[ar;u permessi g[all-bini huma fost kwistjonijiet li jitressqu minn kuntratturi lil Sandro Chetcuti, il-President tal-Asso/jazzjoni Nazzjonali tal-I]viluppaturi fil-kwartieri tal-Partit Laburista.

Sorsi li tkellmu ma’ il-mument qalu wkoll li dawn il-problemi li jqanqlu kuntratturi ma’ Sandro Chetcuti, il-kap tal-i]viluppaturi f’laqg[at li hu jkollu mag[hom f’uffi//ju fit-tielet sular ta/?entru Nazzjonali Laburista huma konxji tag[hom u jkunu jafu dwarhom

esponenti g[olja fi [dan il-Partit Laburista. Il-bi//a l-kbira tat-talbiet ikunu jikkon/ernaw problemi marbuta ma’ permessi tal-bini: “kuntratturi li jkunu qeg[din jilmentaw min[abba li jkunu we[lu fil-pro/ess tal-applikazzjoni

li jkollhom quddiem il-MEPA.” Din il-gazzetta hija mg[arrfa li dawn il-laqg[at li jsiru mal-President talAsso/jazzjoni tal-I]viluppaturi filkwartieri tal-Labour g[adhom isiru regolarment fil-[inijiet ta’ filg[axija. g[al pa;na 4

Il-maltemp i[alli [erba

Ajruplani maqlubin, billboards imkissra, si;ar imqa//ta, [sarat fit-toroq u f’arbli tad-dawl, [sarat f’karozzi, toroq mg[arrqa, trombi tar-ri[ li [allew [sara kull fejn laqtu. Din hija l-[erba li [alla l-maltemp li [akem il-g]ejjer Maltin ilbiera[, b’ri[ qawwi u xita kontinwa. Ir-ri[ wassal sa[ansitra biex inqalbu xi ajruplani li jintu]aw g[at-ta[ri;. Fl-istess zona tal-mitjar, ajruplani o[ra ;arrbu [sarat estensivi. F’Ta’ Qali tromba qawwija qa//tet numru kbir ta’ si;ar u qalbet container li jinsab qrib it-tinda biswit l-istadium nazzjonali. Anki qrib il-Port il-Kbir kien hemm tromba tar-ri[, ftit wara l-4 p.m. Il-maltemp ikkaw]a wkoll [sarat fejn inqala’ t-tarmak fil-Mellie[a, tant li kellha ting[alaq parti mit-triq g[al xi [in, filwaqt li waqa’ [ajt fi Triq G[ar Dalam f’Bir]ebbu;a. F’diversi lokalitajiet tqa//tu g[add ta’ si;ar, arbli tad-dawl u nqalbu billboards li mblukkaw diversi toroq. (Ritratt: Roberto Runza)

Era ;dida g[all-PN b’ti;did fl-Istatut

Il-Kunsill :enerali Straordinarju tal-Partit Nazzjonalista li ilu jitlaqqa’ minn nhar il-{amis li g[adda, jintemm tul in-nofstanhar ta’ dalg[odu, hekk kif fuq firxa ta’ erbat ijiem se jkun g[amel emendi sostanzjali g[all-istatut tieg[u; statut effettivament ;did g[all-Partit Nazzjonalista li se jkun parti importanti mill-pro/ess s[i[ ta’ ti;did li beda l-partit wara li disa’ xhur ilu g[a]el lill-Kap il-;did tieg[u, Simon Busuttil. L-a[[ar emendi g[allIstatut kienu diskussi lbiera[ f’workshop, segwit bl-approvazzjoni tal-emendi. L-a[[ar sessjoni tal-Kunsill :enerali tifta[ fid-9.30 a.m. fid-Dar ?entrali tal-PN, b’interventi millkunsilliera tal-partit kif ukoll b’diskorsi ta’ Beppe Fenech Adami, ilVi/i Kap g[all-{idma fil-Partit u Mario de Marco, il-Vi/i Kap g[all{idma fil-Parlament u ta’ Ann Fenech, il-President tal-E]ekuttiv tal-PN, biex wara ssir ir-replika tasSegretarju :enerali Chris Said. Wara l-Kunsill :enerali jkun indirizzat mill-Kap Simon Busuttil. F’intervista ma’ il-mument, isSegretarju :enerali Chris Said fisser kif fir-riformi li qed iwettaq, il-PN sema’ ming[and it-tesserati, il-kunsilliera, il-kandidati, id-deputati u leks deputati u ming[and is-so/jetà /ivili. “L-emendi g[all-istatut huma bidliet me[tie;a biex il-PN jibqa’ jkun partit a;;ornat skont kif qed ti]viluppa s-so/jetà.” Chris Said ]ied li l-emendi g[all-istatut ikopru riformi, ti;did u bidliet li se jressqu lill-PN eqreb lejn in-nies waqt li jift[u opportunitajiet ;odda g[al dawk li jridu jipparte/ipaw fit-tfassil tal-politika tal-PN.

Ara pa;ni 2-3, 19

2 Spi]eriji li se jift[u llum VALLETTA: Royal Pharmacy, 271, Triq ir-Repubblika; IL-{AMRUN: National Phamacy, 17, Triq Santa Marija; {AL QORMI: Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan; BIRKIRKARA: The Local Dispensary, Triq Kan. K. Pirotta; LIMSIDA: Mayer Pharmacy, 33, IxXatt ta’ Xbiex; TA’ :IORNI: Spi]erija Mer[a, Shop 2, Triq Lapsi; TAS-SLIEMA: Chemimart Ltd. 4,5,6, il-Piazzetta, Triq it-Torri; {AL LIJA: St. Michael Pharmacy, Misra[ tat-Trasfigurazzjoni; L-IM:ARR: St. Mary Pharmacy, M;arr Dispensing Chemists, 71, Triq Sir Harry Luke; SAN PAWL IL-BA{AR: St. Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira; {AL TARXIEN: Theresa Jo Pharmacy, 3A, Triq ix-Xintill; ILBIRGU: Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira; {A}-}ABBAR: Polymer, Triq ix-Xg[ajra; BIR}EBBU:A: Blossoms Pharmacy, Triq il-Gurgier; I}}URRIEQ: Kristianne Pharmacy, Triq Pietru Pawl Saydon; ISSI::IEIWI: Menelo Pharmacy, Triq it-Tabib Nikol }ammit; RABAT: St. Anthony Pharmacy, 18, Triq il-Kbira; IL-FONTANA: Fontana Pharmacy, Triq il-G[ajn; IN-NADUR: Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Di/embru.

{inijiet tal-vapur t’G[awdex mill-4 ta‘ Novembru 2013 sal-4 ta’ Mejju 2014

Tluq mill-Im;arr, G[awdex: 1.30, 3.30, 5.00,

6.00, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 9.45, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 19.15, 20.45, 22.00, 23.45. Tluq mi/-?irkewwa, Malta: 2.00, 4.00, 5.45, 6.30 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 6.45 (Tlieta sal-{add inklu]i vaganzi pubbli/i), 7.00 (Tnejn biss esklu]i vaganzi pubbli/i), 7.30, 8.15, 9.00, 10.30, 11.15, 12.00, 12.45, 13.30, 14.15, 15.00, 15.45, 16.30, 17.15, 18.00, 18.45, 20.00, 21.20, 22.35, 00.20.

It-temp It-Temp> Imsa[[ab bil-[albiet i]olati tax-xita li jistg[u jkunu bir-rag[ad g[all-ewwel, li jsir pjuttost imsa[[ab bil-possibbiltà ta’ xi [albiet taxxita. Il-Vi]ibbiltà> Moderata g[al tajba, lokalment [a]ina f’xi [albiet tax-xita. Ir-Ri[> {afif g[al moderat u varjabbli l-aktar mit-Tramuntana g[al Grigal, li jdur mill-Punent Majjistru u ji]died g[al ftit qawwi g[al qawwi waranofsinhar. Il-Ba[ar> Qawwi [afna li jsir qawwi. L-imbatt> Moderat lokalment moderat g[al qawwi mill-Grieg il-Lvant li jsir baxx g[al moderat. Temperatura tal-Ba[ar> 16º.

Il-[amest ijiem li ;ejjin

IL-{ADD L-og[la 15˚C L-inqas 13˚C

IT-TNEJN L-og[la 14˚C L-inqas 10˚C

IT-TLIETA L-og[la 15˚C L-inqas 10˚C

L-ERBG{A L-og[la 16˚C L-inqas 11˚C

IL-{AMIS L-og[la 15˚C L-inqas 11˚C

Lottu 80 – 60 – 34 – 89 – 66 # 41 – 7 – 70

Super 5 19 – 40 – 28 – 34 – 20

Numri importanti Servizz ta’ Emer;enza> 112 Sptar ta’ Malta> 25450000 — Sptar ta’ G[awdex> 21561600 Servizz ta’ direttorju> 1182 — GO> 1187 — Vodafone> 1189

L-ideat u l-inizjattivi tan-nie Ir-riformi, ti;did u bidliet li qed iwettaq il-Partit Nazzjonalista issa qeg[din ikomplu b’emendi g[all-istatut< bidliet li se jressqu lill-PN eqreb lejn in-nies waqt li jift[u opportunitajiet ;odda g[al dawk li jridu jipparte/ipaw fit-tfassil tal-politika tal-PN. Dwar l-emendi g[all-istatut tal-PN li bdew ikunu diskussi nhar il-{amis li g[adda f’Kunsill :enerali li jintemm illum, il-mument tkellem ma’ Chris Said, is-Segretarju :enerali tal-PN. Dione Borg

dione.borg@media.link.com.mt Partit aktar miftu[ L-iskop wara dawn l-emendi hu li l-PN isir iktar partit vi/in in-nies; partit li jilqa’ fih lil dawk li jridu ja[dmu politikament biex permezz talinizjattivi u l-ideat tag[hom

ikomplu jwettqu u jintrodu/u riformi biex tkompli titjieb ilkwalità tal-[ajja tan-nies. Permezz ta’ dawn l-emendi g[all-istatut, il-PN se jkun qed isa[[a[ il-ba]i tieg[u u jag[milha iktar miftu[a biex jilqa’ fih iktar nies. A;;ornament tal-politika skont l-i]vilupp tas-so/jetà Is-Segretarju :enerali talPN sostna li tul is-snin, missnin 80, il-PN kien il-partit li biddel lis-so/jetà Maltija. “Linizjattivi li dan il-partit wettaq fis-so/jetà tfassslu u n[mew fid-diskussjoni li kienet issir fil-PN dak i]]mien.” F’dak il-perijodu, qal Chris Said, il-pajji] kien

g[addej minn diffikultajiet politi/i kbar li setg[u kissruh i]da l-PN kellu l-vi]joni u lideat li permezz tag[hom biddel lis-so/jetà Maltija biex din ]viluppat f’wa[da demokratika u Ewropea. Chris Said kompla li lemendi g[all-istatut huma bidliet li kienu ilhom jin[assu u huma me[tie;a biex il-PN jibqa’ jkun partit a;;ornat skont kif qed ti]viluppa s-so/jetà. Konxju minn dan, il-PN se jibqa’ jinfeta[ u joffri opportunitajiet g[all-i]vilupp tal-[sieb u talideat. Chris Said sostna li lPN m’g[andu l-ebda interess li jo[noq xi ideat li ji;u misso/jetà, anzi se jkun qed joffri spazju ferm ikbar milli hemm issa. Kontribut qawwi mis-so/jetà /ivili G[as-Segretarju :enerali tal-PN, l-a[[ar 10 xhur kienu xhur ta’ sfidi li

po;;ew lill-PN iktar vi/in in-nies. Hu spjega kif irri]ultat elettorali tal-a[[ar elezzjoni ;enerali serva b[ala xprun biex, b[al kull partit li jitlef elezzjoni, ilPN ukoll jag[mel anali]i dettaljata u jara x’qed titlob minnu s-so/jetà.

L-emendi g[all-istatut huma bidliet li kienu ilhom a;;ornat skont kif qed ti]viluppa s-so/jetà

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

es... il-bidla fil-politika tal-Partit Nazzjonalista F’dawn ir-rifomi l-PN sema’ ming[and it-tesserati, il-kunsilliera, il-kandidati, id-deputati, l-eks deputati u ming[and is-so/jetà /ivili

m jin[assu u huma me[tie;a biex il-PN jibqa’ jkun partit F’dawn ir-riformi l-PN sema’ ming[and it-tesserati, il-kunsilliera, ilkandidati, id-deputati, l-eksdeputati kif ukoll ming[and is-so/jetà /ivili. “Dan kien element mill-iktar importanti g[all-fatt li mhux normali partit politiku jiddjaloga mas-so/jetà /ivili meta ji;i biex jifforma statut ;did jew jag[mel emendi g[all-istatut.” Riformi

Riforma ewlenija hi dik li tittratta lelezzjoni tal-Kap u tal-Vi/i-Kapijiet fejn hu propost li dawn jin[atru mittesserati tal-PN waqt Konvenzjoni :enerali. Ir-ri]ultat ta’ din l-elezzjoni jrid ikun ikkonfermat mill-Kunsill :enerali tal-PN. Chris Said tratta l-emendi fl-istatut fosthom l-imse[bin, fejn se jitne[[a lb]onn li membru tal-PN ikun f’Malta. Il-PN se jkun qed iwaqqaf ukoll diversi strutturi ;odda fosthom ilMoviment Opportunitajiet Indaqs, ilForum g[all-Professjonisti, il-

Konvenzjoni :enerali, il-Forum Business+ flok is-SI}M, il-Kulle;; tal-eks-Deputati tal-PN, il-Kulle;; talKandidati tal-PN u l-Policy Fora flok l-Issue Groups. Emenda o[ra hi li b’bidla filkompo]izzjoni tal-Kunsill :enerali se ji]diedu membri li jkollhom dritt g[all-vot. Dan se jwassal biex ilKunsill :enerali jkun struttura iktar rappre]entattiva li tinkludi l-membri kollha tal-Kumitati E]ekuttivi talFerg[at u l-Movimenti kollha mwaqqfa skont l-istatut tal-PN. Fil-Kunsill :enerali tal-PN kull kunsillier se jkun jirrappre]enta 350 votant jew parti minnhom. Bidla o[ra se ssir fil-Kunsill E]ekuttiv fejn in-numru ta’ membri eletti mill-Kunsill :enerali se ji]died minn 13 g[al 18. L-elezzjoni se tkun qed issir b’]ew; listi separati; lista ta’ kandidati r;iel biex ikunu eletti disg[a u lista ta’ kandidati nisa li minnhom ukoll ikunu eletti disa’ membri fl-

E]ekuttiv. Il-movimenti, ferg[at u kulle;;i se jkollhom ir-rappre]entant tag[hom fil-Kumitat E]ekuttiv. Il-Kumitat E]ekuttiv se jkollu wkoll il-poter li jwaqqaf Policy Fora li fihom titfassal il-politika tal-PN. Din il-politika wara trid ti;i approvata millKumitat E]ekuttiv u mill-Konvenzjoni :enerali. Is-Segretarju :enerali tkellem ukoll dwar il-bidliet li se jolqtu l-Kunsill Amministrattiv tal-Partit u spjega limportanza li titwaqqaf ilKummissjoni dwar l-G[a]la talKandidati biex il-PN ikollu pro/ess kontinwu ta’ anali]i u formazzjoni talkandidati tal-Partit. Il-Kummissjoni G[a]la talKandidati g[andha tressaq ir-rakkomandazzjonjiet lill-Kunsill Amministrattiv. Riforma o[ra li se toffri spazju g[ad-diskussjoni politika lit-tesserati tal-Partit hi l-[olqien tal-Konvenzjoni :enerali. Din se tkun konvenzjoni li tissejja[ mill-Kap tal-PN, tkun miftu[a g[at-tesserati, ippresduta minn persuna ma[tura mill-Kumitat E]ekuttiv u fiha jistg[u jipparte/ipaw membri tal-pubbliku, is-so/jetà /ivili u l-imsie[ba so/jali. Element partikolari ta’ dawn l-emendi hu dawk li jikkon/ernaw lil G[awdex fejn se jitwaqqaf Kumitat Re;jonali g[al G[awdex flok ilKumitat Organizzattiv. Dan se jkun kompost minn president u sitt membri eletti mit-tesserati G[awdxin g[al perijodu ta’ sentejn.

INIZJATTIVI TA’ BIDLIET FIL-PN • Il-Kap u l-Vi/i-Kapijiet jin[atru mit-tesserati tal-PN f’Konvenzjoni :enerali, bir-ri]ultati jkunu kkonfermati mill-Kunsill :enerali; • Jitne[[a l-b]onn li membru talPN ikun f’Malta;

• Twaqqif ta’ strutturi ;odda fosthom Moviment Opportunitajiet Indaqs, Forum g[all-Professjonisti, il-Konvenzjoni :enerali, il-Forum Business+ flok is-SI}M, Kulle;; tal-eks-Deputati tal-PN, Kulle;; talKandidati tal-PN u l-Policy Fora flok l-Issue Groups; • Iktar rappre]entanza fil-Kunsill :enerali li tinkludi l-membri kollha tal-Kumitati E]ekuttivi tal-Ferg[at u l-Movimenti kollha mwaqqfa skont l-istatut tal-PN; • Fil-Kunsill E]ekuttiv, in-numru ta’ membri eletti mill-Kunsill :enerali se ji]died minn 13 g[al 18. L-elezzjoni ssir b’]ew; listi separati; lista ta’ kandidati r;iel biex ikunu eletti disg[a u lista ta’ kandidati nisa li minnhom ukoll ikunu eletti disa’ membri; • Il-Kumitat E]ekuttiv se jkollu lpoter li jwaqqaf Policy Fora li fihom titfassal il-politika tal-PN; • Titwaqqaf il-Kummissjoni G[a]la tal-Kandidati li tressaq irrakkomandazzjonijiet lill-Kunsill Amministrattiv; • Il-[olqien ta’ Konvenzjoni :enerali li tissejja[ mill-Kap talPN, tkun miftu[a g[at-tesserati u fiha jistg[u jipparte/ipaw il-pubbliku, is-so/jetà /ivili u l-imsie[ba so/jali; • Jitwaqqaf Kumitat Re;jonali g[al G[awdex flok il-Kumitat Organizzattiv.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Esponenti Laburisti jafu b’dak li Chetcuti jiddiskuti mal-kuntratturi fi/-?NL minn pa;na 1

Sandro Chetcuti> “Kienet esperjenza kbira g[alija u na[seb li Toni Abela ried juri l-apprezzament lejn il-kontribuzzjoni tieg[i.” Nhar il-{add li g[adda, il-mument ]vela kif Sandro Chetcuti qieg[ed jiltaqa’ ma’ kuntratturi fi/-?entru Nazzjonali Laburista. Din l-a[bar qanqlet diversi mistoqsijiet serji kif ukoll reazzjonijiet tant li l-gazzetta maltatoday, din il-;img[a rrappurtat li Gino Cauchi kkonferma li Sandro Chetcuti jg[in lill-Partit Laburista u jg[in fl-organizzazzjoni ta’ diversi attivitajiet b’mod volontarju. Madankollu, il-Kap E]ekuttiv Laburista naqas mid-dettall ta x’inhuma dawn l-attivitajiet. Fi tweet li g[amel fuq Twitter Saviour Balzan, l-editur mani;erjali ta’ mediatoday ftit wara li kienu

B[al-lum ;img[a filg[odu, dakinhar li il-mument ]velat li l-i]viluppatur Sandro Chetcuti g[andu uffi//ju fi/-?NL, l-a[bar kienet deskritta “tal-mis[ija g[all-Partit Laburista” minn Saviour Balzan, l-editur mani;erjali ta’ mediatoday ]velati minn il-mument il-laqg[at immexxija minn Sandro Chaetcuti ma’ kuntratturi fi/-?entru Nazzjonali Laburista, qal li l-fatt li Sandro Chetcuti g[andu uffi//ju fi/-?entru Nazzjonali Laburista biex jiltaqa’ ma’ negozjanti kbar hu ka] tal-mist[ija u ddeskriva dan b[ala “shameful”. Saviour Balzan ]ied li dan hu [a]in u l-Partit Laburista g[andu jipprattika dak li jipprietka. Qabel l-elezzjoni ;enerali li g[addiet, il-Mexxej Laburista Joseph Muscat kien ikkonferma li Sandro Chetcuti kien qieg[ed jg[in lilu u lillPartit Laburista fl-organizzazzjoni ta’ laqg[at personali g[alih ma’ g[add ta’ negozjanti. F’xi okka]jonijiet dawn il-laqg[at kienu jkunu wkoll ikliet. Nhar it-3 ta’ Frar tal-2013, e]attament b[al dan i]-]mien sena, An;lu

Farrugia, li kien g[adu kemm ;ie sfurzat jirri]enja minn Joseph Muscat, f’intervista ma’ The Sunday Times kien qal li kuntratturi kbar jinsabu qrib tal-Partit Laburista u huma involuti fil-finanzjament tal-partit. F’dik l-intervista, An;lu Farrugia kien semma wkoll kif hu jib]a’ [afna meta jara /erti nies li g[andhom negozji kbar u kuntratturi jersqu daqshekk qrib tal-partit u qal li ma j[ossu xejn komdu b’din is-sitwazzjoni. Nhar l-Erbg[a li g[adda l-gazzetta maltatoday irrappurtat li l-i]viluppatur Sandro Chetcuti ;abar flus f’donazzjonijiet g[all-Partit Laburista qabel lelezzjoni tal-2013. F’Marzu li g[adda, Sandro Chetcuti stess kien ikkonferma ma’ The Times li ta xi eluf lill-Partit Laburista b[ala donazzjoni. Sandro Chetcuti kien wie[ed minn dawk tal-ewwel li dakin-

har tar-reb[a elettorali tal-Partit Laburista da[lu fl-uffi//ju tal-Prim Ministru, qabel ma Joseph Muscat kien g[adu da[al Kastilja. Ma’ The Times, hu kien ikkonferma li kien mistieden personalment minn Toni Abela, id-Deputat Mexxej Laburista. “Kienet esperjenza kbira g[alija, u na[seb li Toni Abela ried juri lapprezzament lejn il-kontribuzzjoni tieg[i.” L-involviment ta’ Sandro Chetcuti fil-Partit Laburista jmur lura s-snin. Hu ng[ata sentenza sospi]a ta’ [abs min[abba li kien aggredixxa u we;;a’ [afif lil Vince Farrugia, dak i]-]mien Direttur :enerali tal-GRTU. Il-;lieda kienet inqalg[et b’rabta ma’ sms li kien bag[at bi ]ball Sandro Chetcuti lil Vince Farrugia, meta Chetcuti l-sms kellu jibag[tu lil Joseph Muscat.

An;lu Farrugia, ftit wara li kien sfurzat minn Joseph Muscat biex jirri]enja mill-kariga ta’ Deputat Mexxej Laburista ddikjara ma’ The Sunday Times li kuntratturi kbar u negozjanti huma qrib [afna tal-Partit Laburista, u li b’dan il-fatt, i[ossu skomdu g[al diversi ra;unijiet

L-i]viluppatur Sandro Chetcuti e]att wara l-elezzjoni kkonferma ma’ The Times li ta donazzjonijiet lill-Partit Laburista u li kien pre]enti f’Kastilja fi/-/elebrazzjonijiet tar-reb[a Laburista

Waqt li Sandro Chetcuti jikkonferma g[al darb’o[ra li g[en lil-Labour b[ala ]viluppatur, id-Deputat Mexxej Laburista g[all-Affarijiet tal-Partit Toni Abela jikkonferma li kien hu li sejja[ lil Sandro Chetcuti biex jid[ol Kastilja ji//elebra r-reb[a elettorali Laburista

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Henley & Partners ikomplu jostru r-relazzjoni mal-Partit Laburista Il-kumpanija Henley & Partners imqabbda mill-Prim Ministru Joseph Muscat biex tbig[ i/-/ittadinanza Maltija lill-barranin, u li minn dan ilbejg[ se dda[[al mal-€200 miljun g[adha qed tostor ir-rabtiet li bniet mal-Partit Laburista sa minn qabel la[[ar elezzjoni ;enerali. Il-kumpanija Henley & Parners ilha xahrejn tevita milli twie;eb mistoqsijiet ta’ din il-gazzetta, wara li f’Di/embru li g[adda, il-Partit Laburista kkonferma ma’ il-mument li qabel l-elezzjoni ;enerali kien iltaqa’ ma’ rappre]entanti ta’ Henley & Partners. Filwaqt li l-Partit Laburista kkonferma r-relazzjoni li bena ma’ Henley & Partners sa minn qabel l-elezzjoni ;enerali permezz ta’ laqg[at, fittwe;ibiet li kienu ntbag[tu lil il-

mument, kien waqaf [esrem milli jikkonferma jekk l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija u Ewropea kinitx diskussa u maqbula ma’ Joseph Muscat sa minn qabel l-elezzjoni ;enerali. It-twe;ibiet li kien bag[at ilPartit Laburista qanqlu aktar dubji u mistoqsijiet min[abba li ma jsemmi xejn dwar proposti u kundizzjonijiet li kienu diskussi bejn il-Partit Laburista u l-kumpanija Henley & Partners. Henley & Partners ma jridux jg[idu kemm-il laqg[a saret bejn il-Partit Laburista qabel l-elezzjoni, u malGvern Laburista wara l-elezzjoni, meta bdew dawn il-laqg[at u min kien involut fihom u x’kien diskuss. Il-Partit Laburista mmexxi minn Joseph Muscat ukoll [eba, kemm qabel kif ukoll wara l-elezzjoni li kien qieg[ed jiltaqa’ u jiddiskuti ma’

Henley & Partners, sakemm saritlu pressjoni minn din il-gazzetta biex ikkonferma biss li saru laqg[at i]da g[adu ja[bi x’kien qed ji;i diskuss u maqbul. Minn st[arri; li g[amel il-mument jirri]ulta li kien hemm okka]jonijiet f’pajji]i o[ra fejn rappre]entanti talkumpanija Henley & Partners iltaqg[u ma’ partiti politi/i, u sa[ansitra saru wkoll rakkomandazzjonijiet ta’ strate;iji politi/i u li kienu jinvolvu lflus. Il-kumpanija Henley & Partners hija mmexxija mill-istess individwi li jimmani;;jaw il-kumpanija SLC – li tmexxi kampanji elettorali u tie[u [sieb ukoll ta’ kif g[andhom jitmexxew kumpaniji biex jin;abru fondi g[al partiti politi/i f’pajji]i filKaribew b[al Dominica, St. Vincent, St. Kitts, St. Lucia u Grenada.

F’Novembru li g[adda, din il-gazzetta ]velat kif l-SLC tg[in biex jin;abru miljuni ta’ flus biex ikunu ffinanzjati kampanji elettorali politi/i u li huma jqisuh investiment min[abba l-potenzjal ta’ “negozju” li jin[oloq wara. Mill-bejg[ ta/-/ittadinanza, Henley & Partners se jkunu qeg[din ida[[lu mal-€200 miljun. Il-Partit Nazzjonalista, aktar kmieni dil;img[a ]vela kif Henley & Partners tul is-sena li g[addiet waqfu xibka ta’ kumpaniji bl-iskop li jag[mlu aktar miljuni bil-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija u Ewropea. Fost dawn ilkumpaniji hemm Henley Estates Holdings Limited li juri kif ilkumpanija Henley & Partners hija determinata li tid[ol fis-suq tal-proprjetà f’Malta b’vanta;; sostanzjali fuq a;enti o[ra lokali.

L-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza… g[ad hemm dubji dwar is-segretezza

Jason Azzopardi, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali f’intervista ma’ il-mument iddikjara li filwaqt li l-Prim Ministru Joseph Muscat /eda fuq punt ewlieni biex rabat perijodu ta’ residenza g[al sena biex persuna barranija tkun ele;ibbli g[a/-/ittadinanza Maltija, stqarr li l-Gvern g[adu jrid jostor l-identità ta’ dawn il-barranin. Mid-9 ta’ Novembru li g[adda ‘l hawn kien hemm dikjarazzjonijiet mill-Gvern Laburista fuq punti kru/jali li nsista dwarhom meta ressaq g[all-approvazzjoni talParlament l-iskema tal-bejg[ ta//ittadinanza. L-Oppo]izzjoni qieg[da tg[id li bil-ftehim malKummissjoni Ewropea, il-Gvern ta’ Muscat /eda. Liema huma dawn ilpunti li skont l-Oppo]izzjoni, Muscat kellu j/edi?

Joseph Muscat /eda fuq l-iktar punt li l-Oppo]izzjoni mill-ewwel ;urnata sa[qet u fuq l-iktar punt li l-Gvern ma riedx i/edi, u cioè perijodu ta’ residenza. Sa minn Ottubru tal-2013, lOppo]izzjoni sa[qet li g[andu jkun hemm perijodu ta’ residenza qabel mal-persuna tkun eli;ibbli g[a/-/ittadinanza. Il-Gvern, kemm fid-dibattitu tal-Parlament, kemm fi stadju ta’ Kumitat fil-Parlament meta da[luna sSibt filg[odu, kemm f’dibattiti li kellna fil-pubbliku wara dakinhar, kemm fit-ta[ditiet li kellna f’Novembru u f’Di/embru, kemm fl-Avvi] Legali li [are; lejliet il-Milied, kif ukoll meta ltaqa’ mal-imsie[ba so/jali f’Jannar li g[adda, il-Gvern ta’ Muscat dejjem irrifjuta li jikkonsidra anke jum wie[ed biss b[ala perijodu ta’ residenza. Il-Ministru Manuel Mallia anzi dejjem qal li g[alih hi xi [a;a ta’ prin/ipju li ma jkunx hemm perijodu ta’ residenza impost qabel i/-/ittadinanza. Issa nafu u rajna li l-arroganza u ssuppervja tal-Gvern sabu kappell ji;ihom fil-Kummissjoni Ewropea li obbligathom ida[[lu perijodu ta’ residenza ta’ sena qabel ma tinkiseb i/-

No certificate of naturalisation will be issued unless the applicant provides proof that he/she has resided in Malta for a period of at least 12 months immediately preceding the day of issuing of the certificate of naturalisation. Jason Azzopardi, il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali tenna li l-Kummissjoni Ewropea kienet /ara [afna fid-dikjarazzjoni uffi/jali li [ar;et dwar ir-rabta ta’ residenza g[al sena u l-iskema ta/-/ittadinanza, bl-Oppo]izzjoni se tara li dan ikun osservat tassew u mhux jing[ataw struzzjonijiet mill-Gvern bil-pulit biex jing[alqu l-g[ajnejn

/ittadinanza li jrid ikun ivverifikat biex ikun hemm rabta ;enwina tassew ma’ Malta. G[aliex pajji]na kellu jg[addi minn dan il-manglu kollu g[al kwa]i erba’ xhur li seta’ ;ie evitat li kieku l-Gvern ma webbisx rasu?

X’inhi l-po]izzjoni talOppo]izzjoni fil-kwistjoni tas-segretezza... min[abba li g[andna sitwazzjoni fejn il-li;i ma torbotx lillGvern jippubblika l-ismijiet ta’ dawk li jkunu saru /ittadini Maltin u allura jkollhom dritt g[all-vot, i]da mbag[ad hemm avvi] legali li jag[ti poter lill-Ministru kon/ernat jippubblika l-ismijiet ta’ dawk li ng[ataw i/-/ittadinanza? Ma ta[sibx li fuq dan l-argument tassegretezza m’hemmx /arezza u trasparenza bi]]ejjed? G[alissa li se ng[id hu li, iva, hemm diskrepanza mhux ]g[ira bejn dak li tg[id il-ligi u dak li jg[id lAvvi] Legali li [iere; minn dik il-li;i fuq is-segretezza. Li hu ]gur hu li l-Gvern g[adu ma jridx li l-poplu jkun jaf min huma tassew, b’mod definit li jing[arfu, dawk li fil-fatt jkunu akkwistaw i/-

/ittadinanza b’dan il-mod g[ax fil-lista wa[danija jkollok l-eluf li jkunu akkwistawha wkoll, ng[idu a[na, bi ]wie;.

L-Oppo]izzjoni se tag[mel xi talba uffi/jali biex il-ftehim mil[uq malKummissjoni Ewropea kif ukoll ma’ Henley & Parners ji;u ppubblikati?

Na[seb il-Kummissjoni Ewropea kienet /ara [afna fid-dikjarazzjoni uffi/jali li [ar;et dil-;img[a u a[na se naraw li dan ikun osservat tassew u mhux jing[ataw struzzjonijiet millGvern bil-pulit biex jing[alqu lg[ajnejn. Dan ifisser li a[na rridu ni]guraw li jkun /ittadin Malti b’dan il-mod min verament ikollu u j]omm rabta ;enwina ma’ Malta u mhux jinqeda b’Malta u ma narawhx iktar. Li hu ]gur li l-Oppo]izzjoni se tibqa’ tinsisti li l-kuntratti u ftehim kollha li l-Gvern iffirma ma’ Henley & Partners ikunu ippubblikati. Mhuwiex a//ettabbli li l-poplu ma jistax ikun jaf x’irbit hemm bejn il-Gvern u dil-kumpanija privata dwar il-kisba ta/-/ittadinanza Maltija. F’ebda pajji] ie[or fid-dinja ma ;ara dan.

G[aliex l-Oppo]izzjoni Nazzjonalista hija m[assba wara li

l-kumpanija Henley & Partners, li se dda[[al mal-€200 miljun mill-bejg[ ta/-/ittadinanza, waqfet kumpanija Henley Estates Holdings Limited, issa li l-ftehim mal-KE stabilixxa lb]onn ta’ residenza ta’ sena?

Li hu ]gur hu li dil-kumpanija se jkollha vanta;; enormi fuq l-a;enti Maltin tal-proprjetà. Dan ikompli juri kemm il-Gvern ta’ Muscat ried jag[ti vanta;;i lil din il-kumpanija partikolari. Anke meta tara l-l-Avvi] Legali li [are; lejliet il-Milied tinduna kemm hemm klawsoli li se jibbenefikaw bilkbir lill-Henley & Partners. Il-fatt biss li dan hu l-uniku Gvern fid-dinja li ta kuntratt g[al kisba ta//ittadinanza lil kumpanija privata u jag[tiha kuntratt esklussiv ta’ g[axar snin jurik li hemm realtà o[ra wara lmaskra. Per e]empju, fejn qatt instemghet li fid-delegazzjoni talGvern mal-Kummissjoni Ewropea dil;img[a kien hemm ukoll Henley & Partners li se jda[[lu mal-€200 miljun minn din l-iskema. Il-Gvern Malti linteressi ta’ min mar jipprote;i fi Brussell?

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Muscat jisforza biex jo[noq il-libertà tal-espressjoni tal-Kap tal-Oppo]izzjoni

Hija assurda s-sitwazzjoni fejn fil-Parlament, li jirrapre]enta d-demokrazija ta’ pajji]na, jkollok il-Kap tal-Oppo]izzjoni li ji;i akku]at mill-Prim Ministru u dan g[aliex esprima dak li j[oss Matthew Bonett

matthew.bonett@media.link.com.mt

Hekk kif aktar kmieni din il-;img[a, il-Prim Ministru Joseph Muscat xehed quddiem l-Kumitat Parlamentari dwar il-Privile;;i fil-ka] li ressaq hu stess kontra l-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil min[abba dikjarazzjoni li kien g[amel il-Kap tal-Oppo]izzjoni dwar ilka] ta’ John Dalli, [are; fi/-/ar kif ilPrim Ministru Muscat qed jipprova jo[noq il-libertà tal-espressjoni tal-Kap tal-Oppo]izzjoni Simon Busuttil. Din hija l-ewwel darba li Prim Ministru ressaq ka] ta’ ksur ta’ privile;; kontra Kap tal-Oppo]izzjoni. F’intervista ma’ il-mument, il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista responsabbli mill-[idma fil-Parlament, Mario de Marco, qal li din il-pro/edura li qed tittie[ed mill-Prim Ministru kontra l-Kap tal-Oppo]izzjoni mhix g[ajr attentat biex tag[mel sarima ma’ [alq lOppo]izzjoni, u jwaqqaf lillOppo]izzjoni milli tag[mel ix-xog[ol tag[ha li tikkritika fejn hemm b]onn, u tasal g[all-konklu]jonijiet fejn jidrilha li hu xieraq li tag[mel hekk. Fil-Parlament, id-Deputati jgawdu minn privile;; li jistg[u jitkellmu b’/ertu immunità biex ikunu jistg[u jesprimu ru[hom bl-aktar mod liberu u assolut g[all-qadi ta’ dmirijiethom. Ma’ din il-gazzetta, Mario de Marco qal li

fl-opinjoni tieg[u, dan mhuwiex privile;;, i]da dritt g[all-libertà talespressjoni. Hu kompla jispjega li fil-Parlament je]istu wkoll standing orders, li filfehma tieg[u huma antikwati, li jekk Deputat i[oss li xi Deputat ie[or abbu]a minn dak il-privile;;, jista’ jitlob il-protezzjoni tal-Ispeaker u jressaq ka] ta’ ksur ta’ privile;;.

Mario de Marco, Vi/i Kap PN g[all-{idma fil-Parlament

Kien g[alhekk li meta l-Kap talOppo]izzjoni esprima ru[u dwar ilPrim Ministru u l-ka] ta’ John Dalli, ilPrim Ministru dehrlu li l-Kap talOppo]izzjoni kiser jew abbu]a minn dan il-privile;;. Mario de Marco qal li “hija xi [a;a totalment assurda li jkollok sitwazzjoni fejn fil-Parlament, li jirrapre]enta ddemokrazija ta’ pajji]na, jkollok mhux biss Deputat, i]da l-Kap tal-Oppo]izzjoni li ji;i akku]at mill-Prim Ministru u dan g[aliex esprima dak li j[oss.”

Il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista kompla li l-ironija tas-sitwazzjoni hi li l-Kap tal-Oppo]izzjoni stqarr barra lParlament l-istess diskors li qal filParlament. “Ta’ dak li qal barra lParlament ma tressqu l-ebda pro/eduri fil-konfront tieg[u, u ta’ dak li qal filParlament, fejn suppost Deputat igawdi minn aktar immunità, il-Prim Ministru g[o;bu li jutilizza standing orders anti-

l-Gvern qed i[ossu skomdu jwie;eb /ertu mistoqsijiet, tant li qieg[ed itawwal biex iwie;eb il-mistoqsijiet minn seduta g[all-o[ra. Hu spjega kif meta jkun hemm xi mistoqsija li tista’ tkun skomda g[all-Gvern, il-membri tal-Kabinett li jkunu qed iwie;bu l-mistoqsijiet dakinhar jibdew jie[u aktar [in apposta fit-twe;ibiet tag[hom biex jiskadi l-[in u l-mistoqsijiet skomdi ma ji;ux imwie;ba.

Muscat b’attentat biex jag[mel sarima ma’ [alq l-Oppo]izzjoni, u jwaqqafha milli tag[mel xog[olha li tikkritika fejn hemm b]onn

Gvern li jinqeda bl-isku]a “ tas-sensittività kummer/jali”

ki biex jipprova jo[noq l-e]er/izzju tad-dritt tal-espressjoni tal-Kap talOppo]izzjoni,” qal Mario de Marco.

Dewmien fit-twe;ibiet g[all-mistoqsijiet parlamentari

Fenomenu ie[or li qed jirrikorri g[alih il-Gvern ta’ Joseph Muscat huwa li jdum biex iwie;eb /ertu mistoqsijiet parlamentari biex ma jibqax il-[in biex iwie;eb mistoqsijiet o[ra li jkunu skomdi g[all-Gvern. Dwar dan, Mario De Marco qalilna li

Il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista qal ukoll li l-Gvern Laburista qed ju]a tattika o[ra g[aliex meta jsirulu mistoqsijiet dwar il-konsulenti u l-kundizzjonijiet tax-xog[ol tag[hom. Meta jsiru dawn il-mistoqsijiet, il-Gvern mhux qieg[ed iwie;eb il-mistoqsijiet i]da qed jg[id li dik hija informazzjoni kummer/jalment sensittiva. “Bir-rispett kollu, na[seb li l-poplu Malti g[andu dritt ikun jaf kif qed jit[allsu l-konsulenti minn flusu stess,” sostna Mario de Marco. Hu kompla li l-Gvern g[andu jkun accountable u g[alhekk g[andu kull dmir li jwie;eb il-mistoqsijiet li jsirulu mid-Deputati, li fl-a[[ar mill-a[[ar huma r-rappre]entanti tal-poplu Malti u G[awdxi. “Dan huwa ta’ g[ajb g[al kull kun/ett ta’ demokrazija parlamentari li te]i]ti f’pajji]na,” temm il-Vi/i Kap tal-Partit Nazzjonalista.

Kunsidrati nolijiet ;odda g[all-Gozo Channel … fosthom nol li bih persuna taqbe] il-kju

Filwaqt li ddikjara li l-Gvern m’g[andux il-[sieb li j]id innolijiet tal-Gozo Channel, il-Ministru g[al G[awdex Anton Refalo qal li l-Gvern qed jikkunsidra li jda[[al forma ;odda ta’ nolijiet fosthom wie[ed li bih persuna tkun tista’ taqbe] il-kju, ting[ata prijorità u t[allas nol og[la. B[alissa f’G[awdex, il-Gvern qed jag[mel st[arri; fost irresidenti biex jie[u opinjoni dwar l-introduzzjoni ta’ dawn ilforom ;odda ta’ nolijiet. Il-Ministru g[al G[awdex ]vela dan meta lbiera[ kien qed iniedi t-Travel to Gozo Weekend – Valentine Special. Bejn l14 u s-16 ta’ Frar, in-nolijiet se jitra[[su g[al €1.50 g[allpassiggieri u €8.50 g[all-vetturi. Il-Ministru Refalo qal li din se tiswa €50,000 lill-Gvern. I/-Chairman tal-Gozo Channel Joe Cordina qal li fl-a[[ar tmien xhur il-Gozo Channel naqqset it-telf bi €800,000 u qed tirre;istra ]ieda fin-numru ta’ passi;;ieri u vetturi li g[abbiet.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Periklu g[az-zona ta’ Marsaxlokk… tanker og[la mill-qu//ata ta’ Delimara b’[a]na kbira ta’ gass

{afna residenti ta’ Marsaxlokk u Bir]ebbu;a qed juru t[assib min[abba li l-Gvern irid li l-[a]na tal-gass se tkun fil-port ta’ Marsaxlokk Charles Muscat

charles.muscat@media.link.com.mt

Studji fuq ir-riskji

“Ma jag[mlix sens li wie[ed inaqqas l-istudju fuq ir-riskju, g[ax hu importanti li jkunu salvagwardati l-[ajjiet tan-nies, imma wkoll g[ax jekk alla [ares qatt ikun hemm problema f’Delimara, ma jkunx hemm biss problema in-na[a t’isfel ta’ Malta, imma jkollna problema g[all-;enerazzjoni tal-ener;ija kollha g[all-pajji]. George Pullicino, il-kelliem dwar l-Ener;ija u lKonservazzjoni tal-Ilma qal dan f’intervista ma’ il-mument wara l-laqg[a pubblika organizzata nhar it-Tnejn li g[adda mill-MEPA f’Marsaxlokk dwar id-dikjarazzjoni dwar l-impatt ambjentali tal-power station il;dida tal-gass li l-Gvern se jibni f’Marsaxlokk. Filwaqt li spjega li da[al g[al dik il-laqg[a di;à nkwetat wara li kien qara l-istudju dwar limpatt ambjentali, spe/jalment dak li kien jikkon/erna l-assessjar tar-riskju f’dak li g[andu x’jaqsam mal-[a]na tal-gass li tforni l-power station, George Pullicino qal li [are; mill-istess laqg[a iktar inkwetat u [osbien. Hu qal li r-ra;uni prin/ipali hi li l-interventi li saru minn nies tekni/i esperti, qanqlu iktar mistoqsijiet li fuqhom wie[ed g[andu jinkwieta.

Espert kritiku g[all-pjan tal-Gvern

L-iktar intervent li kellu pi] kien dak li g[amel il-Professur Hans Pasman, Olandi] li jaf sew lil pajji]na g[ax jg[ix f’Malta. Dan g[andu 42 sena esperjenza fil-qasam tal-assessjar tar-riskju ta’ pro;etti b[al dawn. Il-Professur Pasman qal /ar li ma jag[mlix sens li wie[ed ikollu [a]na ta’ 140,000 metru kubu ta’ gass likwidu f’post ristrett b[al dak ta’

Marsaxlokk. Hans Pasman qal li fil-Port ta’ Marsaxlokk lanqas [a]na ta’ 140,000 metru kubu ta’ petrol ma kien imur g[alih, a[seb u ara [a]na ta’ 140,000 metru kubu ta’ gass b[al dak. Pasman qal li hemm ]ew; g[a]liet, bl-a[jar g[a]la tkun dik li jkun hemm pipeline talgass u t-tieni li l-[a]na tal-gass g[andha tkun barra mill-Port. Il-Professur Hans Pasman kien kritiku [afna tar-rapport tekniku li g[amel il-Gvern. F’iktar minn tliet interventi li g[amel, kellem bl-iktar mod dirett lil Roberto Vaccari, ilkonsulent li qabbad il-Gvern, u qallu jew li ma jafx x’kien qed jg[id jew li dak li kien qed jg[id ma kienx korrett. George Pullicino qal li lGvern g[andu b]onn li jisma’ minn dawn l-esperti u g mirrapport li [ejja hu stess, li juri kif 91 fil-mija tar-residenti ta’ Marsaxlokk u Bir]ebbu;a jippreferu li l-[a]na tal-gass tkun barra l-port ta’ Marsaxlokk. George Pullicino qal li lOppo]izzjoni Nazzjonalista se tkompli tag[mel il-[idma tag[ha anke flimkien ma’ g[aqdiet mhux governattivi b[al Din l-Art {elwa li tkellmet u anke ;abet lill-konsulent Hans Pasman li qajjem bosta mistoqsijiet.

Pro;ett differenti minn dak imwieg[ed

Hu fakkar ukoll li dan ilpro;ett li l-Gvern jidher li hu determinat li jag[mel, hu pro;ett differenti minn dak li wieg[ed qabel l-elezzjoni ;enerali li g[addiet. Qabel lelezzjoni l-Partit Laburista wieg[ed li [a]na tal-gass kienet se tkun biss ta’ 60,000 metru kubu u minkejja t-twissijiet talPN li dak l-ammont ma kienx ikun bi]]ejjed, kienu jassiguraw li jkun bi]]ejjed. Issa llum il-volum tal-[a]na tal-gass ]died g[al 140,000 metru kubu, ji;ifieri iktar mid-doppju ta’ dak li kienu jg[idu tal-Labour

qabel l-elezzjoni. George Pullicino qal li filport ta’ Marsaxlokk se jkun hemm tanker b’[a]na ta’ gass b’mod permanenti u dan ittanker twil 300 metru, b’50 metru wiesg[a u 52 metru g[oli. Dan ifisser og[la millqu//ata ta’ Delimara. Il-Professur Hans Pasman spjega li hu ta’ periklu kbir li tag[mel [a]na ta’ gass b[al dik f’port ristrett b[al dak ta’ Marsaxlokk, aktar u aktar g[ax mhux biss il-[a]na mhux se tkun fuq l-art imma wkoll min[abba li ttrasferiment tal-gass hu verament perikolu] g[ax m’hawnx b[alu f’postijiet o[rajn. Sadattant matul il-laqg[a pubblika [afna r-residenti ta’ Marsaxlokk u Bir]ebbu;a wrew t[assib dwar il-fatt li l[a]na tal-gass se tkun fil-port ta’ Marsaxlokk kif ukoll dwar l-impatt ambjentali ikra[ li dan il-pro;ett se j[alli fl-in[awi ta’ Marsaxlokk u Bir]ebbu;a. Fost dawn kien hemm is-sindku Laburista ta’ Marsaxlokk Edric Micallef u l-konsulent talKunsill Lokali ta’ Marsaxlokk l-In;inier Arthur Ciantar.

Jopponu g[all-pro;ett

Edwin Ebejer u John Grech mill-Environment Group Birzebbu;a qalu li g[andu jitnaqqas l-impatt ambjentali billi l-[a]na tal-gass tin]amm barra l-port. Huma qalu li lPort {ieles hu biss 1.2 kilometru bog[od minn fejn se jkun hemm il-[a]na tal-gass u kemm in-nies li ja[dmu hemm kif ukoll ir-residenti ta’ Marsaxlokk u Bir]ebbu;a jistg[u jintlaqtu [a]in f’ka] ta’ in/ident. Domenic Azzopardi, resident f’Marsaxlokk staqsa jekk sarux studji biex il-power station tal-gass issir post ie[or minflok f’Marsaxlokk. Jianette Micallef, residenta ta’ Marsaxlokk qalet li l-pro;ett se jaffetta lil numru ta’ persuni li jipprattikaw l-isport talibburdjar. L-uffi/jali tal-Gvern u talEnemalta ma kellhomx twe;ibiet g[al diversi mistoqsijiet li saru fosthom minn esperti b[al Hans Pasman u lIn;inier Arthur Ciantar tant li qalu li g[ad iridu jsiru studji iktar dettaljati.

FATTI

• Qabel l-elezzjoni l-Partit Laburista wieg[ed [a]na tal-gass ta’ 60,000 metru kubu. llum il-volum ]died g[al 140,000 metru kubu,iktar mid-doppju; • Fil-Port ta’ Marsaxlokk se jkun hemm tanker b’[a]na ta’ gass b’mod permanenti. Tanker twil 300 metru, b’50 metru wiesg[a u 52 metru g[oli. Dan ifisser og[la mill-qu//ata ta’ Delimara; • 91 fil-mija tar-residenti ta’ Marsaxlokk u Bir]ebbu;a qalu li jippreferu li l-[a]na talgass tkun barra l-Port ta’ Marsaxlokk.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Is-sistema tal-gwardjani lokali f’idejn il-Gvern

Ilbiera[ filg[odu n[elsu tliet gattarell tar-rukkal ]g[ar li huma spe/i mill-familja tal-kelb il-ba[ar li i]da mhumiex ta’ periklu g[all-bniedem. Il-[ut twassal i/-?irkewwa f’tank apposta, tpo;;a ;o kontenituri bl-ilma ba[ar u tni]]el f’qieg[ il-ba[ar fejn ;ie me[lus minn grupp ta’ g[addasa. Dan il-[ut jiekol gran/ijiet, klamari u [ut tal-qieg[ u jikber biss g[al daqs ta’ metru. Il-[ut trabba f’tank apposta fl-Akkwarju Nazzjonali fil-Qawra li hu attrezzat biex jitpo;;a fih bajd ta’ [ut li mbag[ad jikber f’[ut li jin[eles fil-ba[ar. Il-bajd ikun instab fi klieb il-ba[ar mejta li jkunu dda[[lu mis-sajjieda Maltin. Dan il-pro/ess huwa possibbli permezz tal-g[aqda internazzjonali Shark Lab li twaqqfet ferg[a tag[ha f’Malta fl-2008. (Ritratti> Brian Grech)

Ftehim parzjali

Il-kwistjoni bejn il-Gvern u l-Union tal-Infermiera u l-Qwiebel dwar lindemnity insurance hi parzjalment solvuta. “Imxejna nofs it-triq” qal Paul Pace, il-President tal-MUMN fi stqarrija u /irkolari lill-membri dwar l-a[[ar ta[ditiet bejn l-avukati tal-Gvern u dawk tal-MUMN. L-MUMN qalet li issa ntla[aq ftehim li jipprote;i l-infermieri f’ka] ta’ pro/eduri /ivili, madanakollu g[ad ma ntla[aqx ftehim dwar protezzjoni f’ka] ta’ pro/eduri kriminali, li jistg[u jinbdew b’sempli/i rapport f’g[assa tal-pulizija. L-MUMN tkompli li pro/eduri kriminali jistg[u iwasslu g[al effetti serji b[al telf finanzjarju, pri;unerija u interdizzjoni. Sitwazzjonijiet b[an-nuqqas ta’ staff complement u n-nuqqas ta’ linji gwida mill-Isptar Mater Dei dwar sigurtà tal-pazjenti m’humiex /irkostanzi li jipprote;u l-infermieri milli jkunu esposti g[al pro/eduri kriminali. Paul Pace qal li l-MUMN se tissielet biex il-Gvern jag[ti g[ajnuna legali lillinfermieri f’ka]i kriminali, li jkun hemm pro/ess qabel mal-ka] jasal quddiem il-Qrati u li ma jkunx hemm sospensjoni awtomatika mix-xog[ol kull darba li jsir rapport. Dawn it-tliet punti se jkunu il-ba]i tad-diskussjoni f’laqg[a o[ra li se ssir g[ada.

T[e;;e; g[al kawtela fit-tibdil tal-pratti/i tal-adozzjoni tat-tfal L-Asso/jazzjoni tal-Pedjatri Maltin appellat biex l-awtoritajiet jippro/edu b’kawtela qabel tidda[[al le;i]lazzjoni li tbiddel il-pratti/i tal-adozzjoni f’Malta. Dan min[abba li hemm nuqqas ta’ ri/erka xjentifika dwar is-sitwazzjoni f’pajji]na bl-asso/jazzjoni ssostni li l-interess tat-tfal huwa l-prin/ipju li qed jigwida l-istqarrija tag[ha. L-Asso/jazzjoni tenniet li hija impenjata li tappo;;ja tfal f’familji differenti, kemm dawk tradizzjonali u anke dawk li mhumiex waqt li sostniet li koppji mi]]ew;in joffru l-a[jar ambjent g[alli]vilupp tat-tfal i]da sostniet li t-tfal jistg[u jg[ixu tajjeb ukoll f’familji varji nklu] fejn hemm ;enitur wie[ed jew koppji tal-istess sess. L-Asso/jazzjoni qalet li l-awtoritajiet g[andhom jassiguraw li kull tip ta’ familja tkun regolata u protetta bil-li;i u appo;;jata biex tibni ambjent sann g[attfal. Il-li;i kompliet l-asso/jazzjoni, g[andha t[ares ukoll id-drittijiet legali u /ivili tat-tfal u dan irrispetivament mill-

L-awtoritajiet g[andhom jassiguraw li kull tip ta’ familja tkun regolata u protetta bil-li;i u appo;;jata biex tibni ambjent sann g[at-tfal istruttura tal-familja li jg[ixu fiha. L-Asso/jazzjoni sa[qet li l-interess tat-tfal g[andu jkun fi/-/entru ta’ li;ijiet li jittrattaw l-adozzjoni tat-tfal. L-Asso/jazzjoni qalet li g[andha isir enfasi fuq l-assessjar tal-kompetenza tal-applikanti b[ala ;enituri biex joffru affezzjoni u sigurtà lit-tfal. L-istqarrija ssemmi li fost idiversi fatturi li jing[ataw kunsiderazzjoni fil-pro/ess tal-adozzjoni, tirrakomanda li ting[ata attenzjoni mist[oqqa lill-istabbilità u influwenza unika li koppja mi]]ew;a tista’ tag[ti lit-tifel jew tifla.

Il-Gvern se jie[u ta[t il-kontroll tieg[u s-sistema tal-gwardjani lokali u se jibqa’ jamministraha hu permezz ta’ unit ;did li se jitwaqqaf. Deattlji dwar ir-riformi li l-gvern qed jipproponi fir-riforma tas-sistema tal-infurzar lokali ng[ataw waqt laqg[a li s-Segretarju Parlamentari Josè Herera kellu mas-sindki u li g[aliha attenda wkoll il-Kelliem tal-Oppo]izzjoni dwar il-Kunsilli Lokali David Agius. Il-pjani tal-Gvern huma li s-sistema titmexxa minn Kumitat Manigerjali dwar is-Sistema talInfurzar Lokali li se jkollu ssetg[a li jwaqqaf unit ta’ sistema tal-infurzar lokali. Dan il-unit se jkollu l-kontroll assolut tas-sistema. Il-kumitat ;did se jopera b’mod indipendenti fejn il-bilan/ finanzjarju li jista’ jkun hemm mis-sistema g[andu jinqasam proporzjonalment mal-kunsilli lokali fost il-kumitati re;jonali. Is-Segretajru Parlamentari Josè Herrera qal li li bil-proposta li qed issir [add mill-gwardjani lokali mhu se jitlef l-impjieg tieg[u g[alkemm se jidda[[al ta[ri; ;did g[all-gwardjani lokali. Tul il-laqg[a saret kritika qawwija g[as-sistema pre]enti talgwardjani lokali fejn kien stabbilit li 18 fil-mija ta/-/itazzjonijiet baqg[u ma n;abrux. Jirri]ulta li bejn l-2000 u l-2014, il-kunsilli lokali ma ;abrux €15-il miljun f’/itazzjonijiet waqt li bejn l-2011 u l-2013 ma n;abrux €3.5 miljun f’/itazzjonijiet. Jirri]ulta li hemm kumpaniji li g[andhom jag[tu sa €230,000 f’/itazzjonijiet i]da l-vetturi tag[hom g[adhom ji;ru fit-toroq. Il-Gvern, spjega Josè Herrera, qed jikkunsidra wkoll xi forma ta’ amnestja dwar /itazzjonijiet mhux im[allsa. Is-Segretarju Parlamentari Jose Herrera qal li l-iskop tar-riforma hu li n-nies jinqdew a[jar u li sistema ma tkunx ta’ pi] amministrattiv fuq il-kunsilli lokali. Skop iehor tar-riforma, skont isSegretarju Parlamentari Josè Herrera hu li s-sistema ma tiffokax biss fuq i/-/itazzjonijiet i]da tinfirex fuq l-ambjent ukoll.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Intervista – Elezzjoni Parlament Ewropew

{idma biex ir-reputazzjoni ta’ Malta ter;a’ tissa[[a[

“Irridu na[dmu biex isem Malta jer;a’ jakkwista l-akbar u l-og[la rispett li jixraq lill-poplu Malti kollu.” Kliem Francis Zammit Dimech, kandidat g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew f’isem il-Partit Nazzjonalista f’intervista ma’ il-mument. Hermann Micallef

hermann.micallef@media.link.com.mt

Wara l-esperjenza b[ala kandidat g[all-Kap tal-Partit, g[aliex [assejt li g[andek tressaq il-kandidatura tieg[ek g[all-approvazzjoni talKummissjoni mqabbda mill-PN biex tkun kandidat g[all-elezzjonijiet talParlament Ewropew^ Fil-fatt jiena kont avvi/inat millPartit biex inkun kandidat f’isem ilPartit Nazzjonalista g[all-elezzjoni talParlament Ewropew. Jiena fhimt millewwel li meta tqis li llum il-parti lkbira mil-li;ijiet li jsiru anki f’pajji]na g[andhom l-ori;ini tag[hom filParlament Ewropew, hu tajjeb li fost id-deputati tag[na fil-Parlament Ewropew ikollok persuna li g[andu esperjenza vasta tal-Parlament Malti, inklu] g[al [afna snin f’karigi Ministerjali – li jkollok ukoll persuna b’esperjenza vasta tal-istituzzjonijiet Ewropej. Fil-fatt, kont bdejt il-karriera parlamentari tieg[i billi kont Membru tad-Delegazzjoni Parlamentari filKunsill tal-Ewropa, u aktar tard kont parti mill-Kumitat imwaqqaf bejn ilParlament ta’ Malta u l-Parlament Ewropew b[ala parti mill-pro/ess biex nippreparaw [alli Malta tkun membru tal-Unjoni Ewropea.

Kif tfisser il-pro/ess ta’ skrutinju li g[addejt minnu^

Kien pro/ess serju u g[alhekk g[o;obni. Min-na[a tieg[i we;ibt blakbar onestà g[ax g[alija dawn il-valuri huma fost l-aktar importanti. Jiena s[aqt li lest inservi, jekk il-poplu jag[tini l-mandat tieg[i, b’lealtà lejn ilPartit tieg[i u lejn pajji]i.

X’inhuma l-aktar kwistjonijiet li jqanqlu s-sehem politiku tieg[i flisfond tar-relazzjonijiet li Malta g[andha mal-istituzzjonijiet Ewropej^

Malta llum hi parti mill-istituzzjonijiet Ewropej. Niffurmaw parti minn familja wa[da. Jag[mel ]ball kbir min i[ares lejn l-Unjoni Ewropea qisha xi

Francis Zammit Dimech jis[aq li jekk ikun elett b[ala Ewroparlamentari se ja[dem fuq [ames binarji> ix-xog[ol, l-identità, ir-reputazzjoni u l-kultura tag[na< l-ambjent u l-i]vilupp sostenibbli< il-[ti;iet ta’ pajji]i ]g[ar fi [dan l-UE< u kif l-UE tista’ tkun ta’ g[ajnuna g[as-settur tal-volontarjat f’pajji]na.

forza barranija flok mhi parti minnha kif a[na parti mill-Unjoni Ewropea. Fuq kollox irridu na[dmu biex isem Malta jer;a’ jakkwista l-akbar u l-og[la rispett li jixraq lill-poplu Malti kollu.

X’differenza tara bejn il-[idma parlamentari fuq livell lokali g[al dak Ewropew^

Fil-livell Ewropew qed tara l-istampa aktar wiesg[a imma dejjem trid tibqa’ t[ares l-impatt lokali – l-impatt fuq pajji]na u x’differenza se ssir favur Malta. Barra minn hekk nifhem li l[idma parlamentari Ewropea, mibnija aktar fuq il-kunsens, fuq il-kooperazzjoni leali bejn gruppi politi/i differenti, u mhux fuq il-konfront – fuq kif nassiguraw li Malta u l-poplu Malti jibqg[u jie[du l-akbar benefi//ji permezz tas-s[ubija tag[na fl-Unjoni Ewropea.

Mill-Parlament f’Malta inti [dimt biex id-de/i]jonijiet me[uda jolqtu tajjeb lill-poplu Malti u G[awdxi. Liema huma dawk il-kwistjonijiet li inti ta[seb li tkun tista’ tissielet fuqhom biex de/i]jonijiet me[uda fuq livell Ewropew jin[assu aktar mi/-/ittadini Maltin^

G[alija hemm [ames oqsma ta’ interess dirett. L-ewwel, ix-Xog[ol: irrid in[ares

lejn il-li;ijiet kollha li jo[or;u millParlament Ewropew fl-isfond ta’ kif jg[inu fil-[olqien ta’ aktar opportunitajiet ta’ xog[ol f’pajji]na. B’mod partikolari rridu niffukaw fuq is-servizzi finanzjarji, fuq is-settur marittimu u dak innovattiv. It-tieni, l-Identità, ir-Reputazzjoni u l-Kultura tag[na: sfortunatament il-mod immatur li bih mexa l-Gvern pre]enti fl-a[[ar xhur tellfilna r-reputazzjoni tag[na. Irridu ner;g[u ni;bru ;ie[na billi nenfassizzaw il-kultura u l-wirt storiku ta’ pajji]na u kif l-Ewropa tista’ tg[in. Pajji]na g[andu [afna talent. It-tielet, l-Ambjent u l-I]vilupp Sostenibbli: illum dan jolqot il-[ajja tag[na ta’ kuljum u lil sa[[itna. Irridu n[arsu lejn kif il-li;ijiet Ewropej i[arsuna f’dan ir-rigward. Ir-raba’, il-[ti;iet ta’ pajji]i ]g[ar fi [dan l-Unjoni Ewropea: jien kelli xxorti li b[ala Chairman tal-Kumitat talAffarijiet Barranin fil-Parlament ta’ Malta u wara b[ala Ministru talAffarijiet Barranin kont di;à nsegwi kif jolqtuna li;ijiet ;odda fl-Unjoni Ewropea. Il-[ames, kif l-Unjoni Ewropea tista’ tkun ta’ g[ajnuna lis-settur tal-volontarjat f’pajji]na.

Il-Kap tal-Partit ;ej minn esperjenza vasta fil-Parlament Ewropew.

Dan il-fatt kif jista’ jg[in kandidat b[alek li se tikkontesta mal-istess partit g[all-elezzjonijiet Ewropej^

L-esperjenza vasta tal-Kap tal-Partit hi tal-akbar e]empju u xprun g[alina lkoll b[ala kandidati. G[andna [afna x’nitg[allmu ming[andu. G[andi xxorti li di;à [dimt [afna vi/in ta’ Simon Busuttil matul ix-xhur li g[addew u anki qabel u jkun ta’ unur g[alija li, b’lealtà nikkonsultah bl-aktar mod regolari fuq il-[idma li nixtieq inwettaq fil-Parlament Ewropew jekk inkun elett g[al dan l-inkarigu.

Ftit inqas minn erba’ xhur o[ra lelezzjonijiet tal-Parlament Ewropew. Kif se tkun il-[idma minn issa ’l quddiem^

{idma bla heda. Irrid indur fid-distretti kollha. Irrid inwassal messa;; politiku /ar li jixraq, mhux biss lillPartit Nazzjonalista, imma lil Malta kollha kemm hi li din id-darba, g[allewwel darba, g[andna ntellg[u tliet deputati. Irridu nwasslu dan il-messa;; politiku. Fuq nota aktar personali nfakkar lil kull persuna li niltaqa’ mag[ha bejn issa u l-24 ta’ Mejju, li kul[add g[andu jag[ti numru lil kull kandidat li [iere; f’isem il-Partit Nazzjonalista g[ax a[na niffurmaw tim wie[ed u b[ala tim wie[ed jista’ jkollna ri]ultati aktar effettivi.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Jg[ix f’Malta... pri;unier ta’ Saddam Hussein b’destin li jfejjaq bil-fidi!

Lokali

Huma [afna dawk ix-xetti/i li ma jemmnux f’persuni li jis[qu li b’doni spe/jali minn Alla kapa/i jfejqu lill-pazjenti minn kull tip ta’ kundizzjoni. Imma ftit huma dawk li jafu li f’pajji]na jg[ix wie[ed mill-iktar persuni li jfejqu bil-fidi. Mit-tkexkix tad-dittatura ta’ Saddam Hussein g[al sessjonijiet ta’ fejqan bil-fidi. Din hija l-istorja ta’ David Cunningham, tant imfittex fid-dinja. Matthew Mamo

matthew.mamo@media.link.com.mt

Lura fl-1960, David Cunningham kien student tal-College of Pyschic Studies f’Londra. Dan il-kulle;; twaqqaf fl-1884 bl-iskop li l-istudenti jistudjaw fenomeni spiritwali li jkunu ;raw. Darba fost l-o[rajn, l-g[alliem ta’ Cunningham, Don Galloway, waqt sessjoni privata kien qallu li d-destin tieg[u jinsab fil-fejqan tal-pazjenti. Cunningham ftit li xejn ta kas dan iddiskors, anke g[ax ma fehemx x’ried jg[id Galloway sakemm waslu s-snin 70. Fil-bidu tas-snin 70, David Cunningham mar i]ur [abib tieg[u u skopra li kien fis-sodda bi w;ig[ kbir fl-addome. Qrabatu kienu bag[tu g[al tabib. Cunningham po;;a bilqieg[da [dejn sie[bu u beda jitkellem mieg[u. Kien f’dan il-[in li sema’ b[al vu/i tistiednu jpo;;i jdejh fuq fejn kien mu;ug[. David rabba l-kura;;, po;;a jdejh fuqu u ftit minuti wara l-u;ig[ g[eb. Wara din il-;rajja, Cunningham ftit li xejn u]a dan id-don tieg[u u ffoka fuq is-su//ess fil-karriera. Hu la[aq manager rinomat ta’ diversi lukandi internazzjonali fosthom il-Kuwait Plaza Hotel fil-Kuwajt, u ristoranti ta’ [ames stilel. Pri;unier ta’ Saddam Hussein F’Lulju tal-1990, Cunningham kien ilu biss xahar ja[dem f’din il-lukanda qabel f’Awwissu hu qam bl-isparar ta’ diversi tiri ta’ arma e]att ta[t il-kamra tas-sodda tieg[u. Kienu s-suldati Iraqini li kienu qed jisparaw b’mod indiskriminatorju fit-toroq fuq ordni ta’ Saddam Hussein, li kien ordna li l-barrani kollha jittie[du mill-Kuwajt lejn

Bagdad biex jintu]aw b[ala tarka

umana f’[absijiet qrib fa/ilitajiet ta’ armamenti militari. Fil-fatt f’Bagdad, Cunningham g[adda tliet xhur maqful f’fabbrika li tipprodu/i t-tankijiet talgwerra qrib impjant tal-bombi tal-gass. Fost it-taqtig[ tal-qalb li ;;ib mag[ha l-gwerra, Cunningham g[a]el dan l-episodju biex juri l-apprezzament tieg[u lejn is-suldati li kienu jg[assuhom u jipprote;uhom. Il-[elsien mill-[abs sa[[a[lu l-fidi F’Settembru tal-1990, waqt it-talba ta’ kuljum, Cunningham staqsa lil Alla meta se jit[alla jmur id-dar, u vu/i qaltlu li dan se jse[[ wara t-18 t’Ottubru. Cunningham spi//a biex in[eles fl-20 t’Ottubru, minn tal-ewwel min[abba li kien isofri mid-dijabete – prova li sa[[itlu l-fidi infinita tieg[u f’Alla. F’Bagdad kien g[amel patt m’Alla li jekk jin[eles hu se ju]a d-don tieg[u biex ifejjaq l-ikbar ammont ta’ nies possibbli. Lura fl-Ingilterra, Cunningham ]amm din il-weg[da, [alla l-karriera tieg[u u beda jfejjaq lin-nies. Hu beda ja[dem ma’ spe/jalista tal-HIV fejn kien jie[u d-demm u

joffri konsulenza lil pazjenti li kienu jsofru mill-HIV u l-AIDS. Filg[axija mbag[ad hu kien ifejjaq permezz talfidi lil pazjenti li ma kellhom l-ebda tama ta’ fejqan mediku.

Ifejjaq personalitajiet famu]i Iktar ma g[adda ]-]mien, iktar kibret ir-reputazzjoni ta’ Cunningham tant li personalitajiet famu]i bdew ifittxu sservizzi tieg[u. Fosthom Hayley Mills,

attri/i internazzjonali li [adet sehem f’diversi films mill-1947 sal-lum, fosthom numru ta’ films ta’ Walt Disney, u reb[et numru ta’ awards internazzjonali. F’testimonjanzi li tat lill-gazzetta

“Er;ajt bdejt ingawdi l-[ajja” “Kont ili nbati bl-istonku erba’ snin. Kien jintefa[li u nbati kemm mal-jum u anke filg[axija. Ma stajtx niekol, nixrob jew norqod sew. Mort g[and seba’ spe/jalisti li

– Marlene Borg

kollha g[amlu investigazzjonijiet medi/i differenti. U[ud qaluli li g[andi ftuq, o[rajn li qed insofri minn xi virus. Wara tant pilloli differenti, inklu] antibijoti/i, sabu li kont qed inbati mill-a/tu fl-istonku. Tant kont batuta, u xejn ma beda jg[inni n[ossni a[jar, li bdejt nitlob li mmut. Imma darba fuq it-televi]joni segwejt lil Cunningham jitkellem fuq ilfejqan permezz tal-fidi. Ma kelli xejn x’nitlef u dde/idejt li nattendi sessjoni. Wara l-ewwel sessjoni, dakinhar li familti //elebrat g[eluq snin o[ti, kollha kienu sorpri]i meta kilt l-ikel kollu u kont qed nid[ak u nkompli mag[hom daqslikieku qatt ma kont marida. Wara sitt sessjonijiet [assejtni b’sa[[ti u er;ajt bdejt ingawdi l-[ajja u lillfamilja tieg[i. Kont imfejqa.

David Cunningham jirrakkonta kif [ajtu nbidlet f’idejn Saddam Hussein... intba[t li g[andi don ming[and Alla li ridt nibda nu]ah Daily Mail lura fl-1996, Mills tg[id li Cunningham fejjaqha ming[ajr ilb]onn li jmissha. “Iktar ma bdejt nag[mel trattament, aktar bdew ji;ru affarijiet straordinarji. Kont insofri minn u;ig[ konsiderevoli f’g[onqi, idi u spallti. Cunningham ittrasmetta b[al s[ana minn idejh. Trattament naturali li biddilli [ajti g[all-a[jar u llum in[ossni [afna a[jar.” Il-fejqan ta’ Mills kien irrappurtat f’diversi ;urnali. Mills, li kienet kuntenta bil-fejqan tag[ha, irrakkomandat lil Cunningham ma’ atturi rinomati, kollegi tag[ha f’Hollywood, u Cunningham laqa’ g[andu wkoll lillatturi Demi Moore u Bruce Willis, fost o[rajn. Dan serva b[ala pubbli/ità kbira g[al Cunningham li beda jir/ievi talbiet g[all-fejqan minn kullimkien – minn nies popolari g[al nies komuni u wettaq fejqan ta’ tumuri, emikranji, persuni paralizzati u nuqqas ta’ vista.

Jasal Malta Lura fl-2003, Cunningham wasal Malta wara li sema’ li [abiba tieg[u kienet qed issofri minn kan/er tas-sider. Fis-sessjonijiet li kellu mag[ha, hu fissrilha l-kirur;ija u l-kimoterapija b[ala forza po]ittiva. Hi fieqet ftit wara u dik is-sena organizza workshop li attendew g[alih madwar 120 persuna. Matul il-karriera tieg[u kien hemm ukoll fejqan li ma rnexxiex i]da tassu//essi tieg[u, fl-1993 Cunningham sar membru tan-National Federation of Spiritual Healers u fl-1999 ;ie ordnat b[ala Minister of Healing fl-Istati Uniti. Illum Cunningham qed ikompli jfejjaq f’pajji]na imma g[adu jir/ievi telefonati minn madwar id-dinja biex ifejjaq lil xi persuni li jkunu semg[u bih. Dawn il-klijenti tant jemmnu u jafdaw fih li sa[ansitra j[allsulu l-ispejje] kollha li jkollu b]onn biex imur jiltaqa’ mag[hom.

“Esperjenza straordinarja”

– Marvin Gauci Wara ;urnata xiri u xi laqg[at il-Belt, mort lejn id-dar. Sajjart g[all-familja u kilna flimkien. Imma hekk kif ippruvajt inqum biex immur g[ax-xog[ol, ma fla[tx inqum. L-u;ig[ fl-g[aksa ma fla[tux. Ridt immur g[ax-xog[ol u kieku ;ibt tabib kien i]ommni d-dar. ?empilt lill-ku;in tieg[i biex iwassalni g[and David Cunningham qabel ix-xog[ol. Hekk kif wasalt g[andu lanqas fla[t nitla’ t-tara; u kelli nu]a l-lift. Talabni npo;;i fuq sufan. Subg[ajja ta’ saqajja kienu vjola, il-vini minfu[in. Hu po;;a jdejh fuq l-g[aksa, talabni nag[laq g[ajnejja, nirrilassa u nimma;ina dawl minn rasi nie]el lejn saqajja. Kelli aptit ninfaqa’ nid[ak imma [assejt b[al dehxa ma’ ;ismi matul issessjoni. Hekk kif spi//ajna mort lejn ix-xog[ol. Kont g[adni ftit mu;ug[ u nimxi permezz ta’ bastun. Imma sag[tejn wara, kif spi//ajt mix-xog[ol, kwa]i ma kont g[adni n[oss xejn u fla[t nag[laq il-[anut wa[di, nitla’ t-tara; u nasal id-dar. L-g[ada kif qomt ma [assejt l-ebda w;ig[. Ma nafx x’;ara. Esperjenza

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Opinjoni

L-Ewropa f’idejk Ingrid Brownrigg Opinjonista

Il-[tie;a li t-tikketta turi aktar informazzjoni qed issir wara l-iskandli ri/enti fil-bejg[ tal-la[am, fejn la[am ta]-]iemel kien qed jinbieg[ b[ala la[am ippro/essat ta/-/anga

It-Turkija lejn aktar /ensura Il-Gvern Tork qed jippjana li jimblokka numru ta’ siti elettroni/i min[abba “privatezza”. I]da hemm min qed isostni li din il-mossa hi r-reazzjoni tal-Gvern kontra l-protesti li saru fit-Turkija madwar sitt xhur ilu, fejn l-awtoritajiet u]aw ilforza kontra l-protestanti u [allew 11-il persuna mejta u aktar minn 8,000 feruti. L-abbozz li kien ippre]entat fil-Parlament Tork ftit tal;ranet ilu jimblokka numru ta’ siti elettroni/i u fl-istess [in il-Gvern i]omm l-informazzjoni ta’ dawk li jkunu qed ifittxu informazzjoni ‘projbita’ fuq l-internet g[al sentejn. B’din illi;i l-;dida, il-Prim Ministru Tork Recep Tayyip Erdogan se jkun qed jipprote;i lill-membri tal-Parlament g[ax jekk dawn jidhru fuq xi filmat jew ritratt fuq l-internet barra mill[in tax-xog[ol tag[hom, dan se jkun ikkunsidrat b[ala ksur ta’ privatezza! Din il-li;i qed tkun proposta wara li fit-tmiem is-sena li g[addiet it-Turkija kienet milquta minn korruzzjoni g[olja li kienet tinvolvi politi/i, sa[ansitra eks Ministri. Il-pulizja g[amlet xog[olha u arrestat lil dawk li kienu involuti. I]da b’reazzjoni g[al dan, il-Prim Ministru Erdogan ke//a jew /aqlaq mijiet ta’ pulizija li kienu involuti f’din l-operazzjoni. ?erti siti elettroni/i huma di;à mblukkati fit-Turkija, issa b’din il-proposta ;dida hi /ara li l-Gvern ta’ Erdogan irid ikollu kontroll fuq il-poplu tieg[u. Bla dubju din tmur kontra l-libertà tal-espressjoni u milli jidher qed isegwi il-mudell ?ini] – dak ta’ kontroll tal-internet. Il-KE ssegwi lit-Turkija Il-Kummissjoni Ewropea mill-ewwel uriet it-t[assib tag[ha g[al dan u wisset lit-Turkija biex taqdi d-dmirjiet tag[ha, ta’ pajji] kandidat g[all-UE u tirrispetta l-;ustizzja. Wie[ed mill-kriterji fundamentali biex pajji] isir membru tal-UE hu li jkollu stabbiltà tal-istituzzjoni li jiggarantixxu ddemokrazija u l-istituzzonijiet ;udizzjarji jkunu indipendenti. Il-Kummissjoni Ewropea kienet issospendiet g[al xi ]mien in-negozjati mat-Turkija fis-sajf li g[adda wara li kienet intu]at il-forza fuq il-Protestanti. It-Turkija bdiet in-negozjati biex tissie[eb fl-UE, disa’ snin ilu i]da dan il-pajji] applika g[al s[ubija fl-1989. It-triq g[as-s[ubija hi wa[da twila u xi ftit im[arbta. Il-Kan/illier :ermani] Angela Merkel kienet issu;;eriet li t-Turkija ma ssirx membru i]da jkollha tip ta’ asso/jazzjoni ekonomika, ji;ifieri integrazzjoni ekonomika u mhux politika. Fil-fatt dan tal-a[[ar hu li qed jinkwieta lil bosta flEwropa, integrazzjoni politika. Madanakollu s-suq Tork huwa ta’ interess g[as-suq komuni Ewropew. Dan min[abba li hu suq kbir (popolazjoni ta’ 76 miljun ru[) u hi ekonomija li qieg[da tikber u g[alhekk ji]died ukoll il-flus fil-but. Din il-proposta kienet ;iet appo;;jata mill-akbar alleat ta’ Merkel, dak i]-]mien, l-eks President Fran/i], Nicolas Sarkozy li kien sa[aq li t-Turkija hi wisq kbira u kultura differenti biex tkun tista’ tissie[eb fl-UE.

Il-Fran/i]i se jidde/iedu f’referendum fuq is-s[ubija tat-Turkija Din il-;img[a, il-President Fran/i] Francois Hollande waqt ]jara uffi/jali fit-Turkija [abbar li d-de/i]joni tatTurkija g[as-s[ubija fl-UE se j[alliha f’idejn il-poplu f’referendum. Din l-idea kienet ;iet proposta mill-eks President Fran/i] Jacques Chirac fl-2005. Din i]-]jara tal-President Fran/i] saret fi ]mien daqsxejn kritiku g[at-Turkija. Kienet ukoll ]jara storika, l-ewwel ]jara ta’ President Fran/i] fi 22 sena. Il-Parlament Ewropew irid aktar tag[rif fuq it-tikketta tal-la[am Il-Parlament Ewopew o;;ezzjona g[all-proposta

talKummissjoni Ewropea li tag[ti informazzjoni ;dida fuq it-tikketta tal-la[am – informazzjoni fejn trabba l-annimal u fejn inqatel. Il-Parlament Ewropew irid li t-tikketta turi wkoll il-post tat-twelid tal-animal. Il-[tie;a li t-tikketta turi aktar informazzjoni qed issir wara l-iskandli ri/enti fil-bejg[ tal-la[am, fejn la[am ta]]iemel kien qed jinbig[ b[ala la[am ippro/essat ta/-/anga. G[alhekk il-Kummissjoni Ewropea pproponiet aktar informazzjoni fuq it-tikketta biex il-la[am ikun jista’ ji;i tra//at aktar. I]da g[all-Parlament Ewopew, dak li qed tipproponi l-Kummissjoni mhux bi]]ejjed. Il-Parlament qed jitlob li fuq it-tikketta ta’ kull prodott tal-la[am ikun hemm il-post tat-twelid, fejn trabba u fejn inqatel l-animal. Dan g[andu jag[ti aktar informazzjoni lill-konsumaturi fuq kemm ivvja;;a l-annimal (nifhmu li l-vja;;i g[all-annimali jikkwa]aw stress ]ejjed) u l-pajji]i li jkun g[adda minnhom. Skont il-membri tal-Parlament Ewropew dan hu fl-interess tal-konsumaturi li jkollhom din l-informazzjoni. Is-sors ta’ tra//abbiltà joffri ser[an tal-mo[[ g[all-konsumaturi u j]id il-fidu/ja fix-xiri tal-la[am. Id-deputati tal-Parlament Ewopew qed jistennew li l-Kummissjoni Ewopea tirtira lproposta tag[ha u tirrevediha biex tinkludi dak li qed jitlob il-Parlament! Il-Litwanja – id-19-il pajji] fiz-zona Ewro^ Din il-;img[a fil-laqg[a tal-Ministri tal-Finanzi u Ekonomija tal-UE, il-Litwanja [abbret li lesta li tadotta lmunita ewro, is-sena d-die[la. Jekk dan ise[[, il-membri fiz-zona ewro jitilg[u g[al 19. Il-Litwanja kienet ippruvat tissie[eb fiz-zona ewro fl2006 i]da ;iet irrifjutata min[abba li ma kinitx lesta. Ilkumlpament tal-pajji]i Balti/i, l-Estonja u l-Latvja li ssie[bet din is-sena, di;à jag[mlu parti miz-zona ewro. Id-de/i]joni fuq il-Litwanja tittie[ed f’Lulju ta’ din issena. Il-pajji]i li ssie[bu fl-UE mill-2004 ’l hawn (total ta’ 13), huma lkoll marbutin skont it-Trattat ta’ S[ubija li jadottaw il-munita komuni ewro meta jkunu ppreparati.

Il-Parlament Ewropew qieg[ed jitlob lill-Kummissjoni Ewropea biex fuq it-tikketta tal-prodotti tal-la[am ikun hemm aktar informazzjoni li tinkludi mhux biss fejn trabba l-animal u fejn inqatel, i]da wkoll il-post tat-twelid tal-animal

Dimostranti fi Kjev jit[arr;u f’sistema biex jirre]istu l-attakki tal-pulizija g[al kontra l-irvellijiet...L-Unjoni Ewropea g[amlitha /ara li g[adha qed tinsisti bl-offerta tag[ha g[all-ftehim ta’ asso/jazzjoni mal-Ukrajna (ritratt> EPA)

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Internazzjonali

Di]gwid dwar l-Ukrajna waqt is-summit ta’ Munich

Il-futur tal-Ukrajna qajjem battibekki kbar bejn irRappre]entanti tal-Unjoni Ewropea u l-Istati Uniti fuq na[a u d-delegazzjoni tarRussja fuq in-na[a l-o[ra, bissu;;ett jispikka waqt ilKonferenza (Summit) dwar isSigurta annwali li kienet organizzata fi Munich, fil-:ermanja, u fejn ]vol;iet diskussjoni dwar affarijiet militari u politi/i. Il-President tal-Kunsill Ewropew, Herman Van Rompuy, qal li ‘l-futur talUkrajna hu fi [dan l-UE’ waqt li s-Segretarju tal-Istat Amerikan, John Kerry, sostna li l-Istati Uniti tappo;;ja ‘l-battalji li qed ji;;ieled il-poplu Ukrajn biex jikseb iddemokrazija’. Madankollu, l-Ministru Russu g[all-Affarijiet Barranin, Sergei Lavrov, akku]a lillpajji]i tal-Punent talli qed japplikaw ‘kejl ta’ regoli’ differenti g[all-gwadann politiku ‘tag[hom’ u kulmenta jindirizzaw il-protesti vjolenti li qed ise[[u fl-Ukrajna. L-inkwiet fl-Ukrajna ilu

g[addej minn Novembru, meta l-President Ukrajn, Viktor Yanukovich, ma ffirmax ftehim ta’ asso/jazzjoni storiku malUE u minflok stinka biex jikkonsolida r-rabtiet marRussja, bl-iskop li jiggwadanja minn bailout u kundizzjonijiet ekonomi/i tajbin min-na[a ta’ Moska. Intant, Herman Van Rompuy, fid-diskors inawgurali tas-summit, irrefera g[allofferta tal-UE rigward lasso/jazzjoni mill-qrib malUkrajna u tenna li ‘din (l-offerta) g[adha fuq il-mejda’, bi]]mien jibqa’ favorevoli g[allpro/ess inkwistjoni. Min-na[a tieg[u, Kerry ikkundanna s-sitwazzjoni flUkrajna ‘fejn l-aspirazzjonijiet ta/-/ittadin re;g[u spi//aw mittiefsa u sagrifikati g[allinteressi tal-oligarki u fejn qed jintu]aw il-flus biex jo[onqu loppo]izzjoni politika u d-dissens, fost it-tix[im tal-politi/i u l-istampa lokali’. Kerry, fil-fatt, enfasizza li, llum, m’hemm l-ebda pajji] flEwropa li g[addej bi ;lieda daqstant importanti g[all-kisba

tad-demokrazija b[alma hu lka] fl-Ukrajna. Intant – u b’referenza g[ar-Russja – s-Segretarju tal-Istat Amerikan qal li lfutur tal-Ukrajni m’g[andux ikun marbut biss ma’ pajji] wie[ed, ‘u meta l-poplu /ertament m’g[andux ikun sfurzat f’din is-sitwazzjoni’. I]da Sergei Lavrov qal li ‘rRussja m’hix se jkollha sehem fi/-/irkostanzi fejn l-g[a]la tkun imposta fuq l-Ukrajna’, filwaqt li staqsa jekk l-in/itament g[all-protesti vjolenti fittoroq (tal-Ukrajna) g[andux x’jaqsam tassew mat-tkattir tad-demokrazija. Dan meta Lavrov staqsa wkoll ‘g[alfejn daqstant politi/i Ewropej qeg[din jinkora;;ixxu dawn lazzjonijiet b’mod attiv’. Aktar tard ilbiera[, John Kerry kellu jiltaqa’ malKapijiet tal-Oppo]izzjoni Ukrajni, fosthom l-eks-boxer famu], Vitaly Klitschko – bilWhite House ta’ Washington jikkonferma li qed jiddiskuti mal-Kungress Amerikan dwar il-possibbilta tas-sanzjonijiet fil-konfront tal-Ukrajna ta’ Yanukovich.

Is-Segretarju tal-Istat Amerikan, John Kerry, talab biex irRussja tag[mel il-pressjoni fuq is-Sirja, alleata ta’ Moska, [alli jit[affef il-pro/ess g[attne[[ija tal-armi kimi/i minn idejn ir-re;im tal-President Sirjan, Bashar al-Assad. L-Istati Uniti qed tg[id li sallum la[qu tne[[ew biss xi erba’ fil-mija tal-armi kimi/i li ddikjara l-Gvern Sirjan, b’John Kerry iqajjem il-kwistjoni malMinistru Russu g[all-Affarijiet Barranin, Sergei Lavrov, wara l-kwinti tal-Konferenza tasSigurtà li kienet organizzata fi Munich, fil-:ermanja. L-armi kimi/i tas-Sirja g[andhom jitne[[ew u jkunu

eleminati sat-30 ta’ :unju u meta – ta[t it-termini tal-pjan li g[andu l-appo;; tanNazzjonijiet Uniti – l-awtoritajiet Sirjani huma responsabbli mill-;arr u t-trasport tal-armi lejn il-port ta’ Latakia, fiz-zona tal-Mediterran u qabel ilpro/ess tal-eliminazzjoni jid[ol fil-fa]i de/i]iva tieg[u. Madankollu, l-Istati Uniti trid tara aktar progress u b’kelliema fil-Gvern ta’ Washington qeg[din iqisu l-i]viluppi li saru s’issa b[ala ‘ina//ettabbli’. Dan meta l-komunità internazzjonali qed tistenna li l-Gvern Sirjan jikkopera u jirrispetta lobbligazzjonijiet tieg[u minn kull aspett.

Re;a beda pro/essi tal-qorti ie[or fil-konfront ta’ Mohammed Morsi, l-eksPresident I]lamiku tal-E;ittu, u fejn hu mill-;did sfida lillIm[allfin waqt is-smig[ filKajr, fost il-;esti biex jurihom li ‘ma jirrikonoxxihomx’. Ftit tal-jiem ilu, Morsi – li kien tke//a mill-Armata matul is-sajf li g[adda – kien deher il-qorti biex iwie[eb g[al reat ie[or u fejn kien insista li ‘g[adu l-President le;ittimu ta’ pajji]u’. Intant, hu u erbatax-il membru ie[or talFratellanza Musulmana,

lbiera[, kienu kkonfrontati b’akku]i ta’ ‘in/itament li, fl2012, wassal g[all-qtil ta’ dimostranti’ qrib il-Palazz talPresidenza. Intant, Morsi qed jiffa//ja erba’ pro/essi kriminali separati rigward diversi akku]i, fosthom li [adem mal-organizzazzjonijiet barranin g[attwettiq ta’ azzjonijiet terroristi/i; li kellu sehem fil-qtil ta’ uffi/jali tal-[abs li se[[ fl2011 u waqt ir-rewwixta kontra l-eks-President E;izzjan, Hosni Mubarak u li insulenta lill-;udikatura tal-E;ittu.

Im[e;;a t[affef it-tne[[ija tal-armi

Ikompli l-pro/ess ta’ Morsi fl-E;ittu

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Internazzjonali

Ra;el i[ares lejn triq mg[arrqa fi Prato, fir-re;jun tat-Toskana, waqt li (lemin) jidhru l-iskwadri g[all-emer;enza, f’Ruma, waqt li qed jg[inu lin-nies li spi//aw i]olati fi djarhom b’ka;un tal-maltemp qalil (EPA)

L Italja u Franza fuq alert g[all g[arg[ar L-awtoritajiet f’diversi zoni u re;juni tal-Italja u Franza [ar;u sensiela ta’ twissijiet pubbli/i meta [albiet tax-xita qawwija qed i[allu wied ta’ kaos, [sarat u konfu]joni, minbarra sitwazzjonijiet fejn in-nies spi//aw i]olati fi spe/i ta’ ‘artijiet ta’ [add’ b’ka;un tal-elementi [orox.

Fl-Italja, mijiet ta’ persuni kellhom ikunu evakwati mirresidenzi tag[hom f’Pisa, min[abba t-theddida talg[arg[ar mix-xmara Arno – bl-istampa Taljana tikkonferma li kkrollat parti minn [ajt medjevali fil-belt ta’ Volterra (fil-provin/ja ta’ Pisa) waqt lin]ul tax-xita konsistenti.

Intant, il-[ajja fi bnadi ta’ Ruma g[adha problematika ka;un tal-maltempata li laqtet l-in[awi tal-kapitali fi tmiem il-;img[a u meta l-ivvja;;ar bil-karozzi g[adu pprojbit firre;jun ta’ Lazio. Intant, liskwadri g[all-emer;enzi f’Ruma qeg[din jistinkaw qatig[ biex isalvaw lin-nies

minn sitwazzjonijiet perikolu]i li kienu dovuti g[all-maltemp qalil. Fl-istess [in, il-ba[ar imqalleb mistenni jikka;una g[arg[ar estensiv fl-artijiet tal-kosta Fran/i]a li jmissu mal-Atlantiku, bl-uffi/jali fizzoni ta’ Franza li huma famu]i b[ala resorts jiddik-

jaraw stat ta’ emer;enza u jo[or;u l-iskwadri ta’ fejda biex jg[inu lin-nies li nqabdu fil-vetturi tag[hom. Dan waqt li diversi bnadi tal-Ewropa spi//aw assedjati bis-soltu maltemp u rwiefen bil-borra u li ilhom qed ife;;u regolarment mill-bidu ta’ Jannar.

...waqt li l-Istat ta’ California jbati l-effetti tan-nixfa L-a;enzija tal-ilma fl-Istat ta’ California, fl-Istati Uniti, [abbret li, g[all-ewwel darba, tista’ tfalli milli tipprovdi lilma lill-a;enziji lokali. Dan fost sitwazzjoni ta’ nixfa kontinwa u allarmanti li, kulma jmur, qed taqleb g[all-ag[ar. I/-/irkostanzi huma millaktar serji g[al ]ew; terzi tar-

residenti tal-Istat li jiddependu mill-a;enzija inkwistjoni g[all-ilma – l-istess b[allbdiewa u l-kooperattivi lokali li huma responsabbli minn pro;etti agrikoli u talbiedja. Mifhum li l-ilma li hemm mi;bur fl-akbar ;ibjuni tazzona ni]el g[al livell baxx

Ra;el midrub fl-isparaturi jittie[ed lejn zona aktar kwieta ta’ Bangkok biex jittrattawh g[all-;rie[i (ritratt> EPA)

’

Sparatura f Bangkok

qabel l elezzjoni Numru ta’ nies indarbu waqt sparar f’Bangkok meta komplew l-in/identi bejn issostenituri tal-Prim Ministru, Yingluck Shinawatra u ddimostranti ta’ kontra lGvern qabel l-elezzjonijiet tal-lum fit-Tajlandja. Rapporti qalu, ilbiera[, li kienu sparati diversi tiri fiddistrett ta’ Laksi waqt li folla nies imblukkat bini fejn qed jin]ammu d-dokumenti talvot u waqt li ppruvat tfixkel it-tentattivi biex id-dokumen-

ti jitqassmu fost l-elettorat. L-isparaturi komplew waqt li nies o[rajn u ;urnalisti li nzertaw fl-in[awi spi//aw ja[arbu lejn in[awi ‘anqas perikolu]i’. Id-dimostranti ‘antiShinawatra’ jridu li l-Gvern ixolji u j/edi postu g[al ‘kunsill tal-poplu’, bl-istess dimostranti huma determinati li jibbojkottjaw il-vot tal-lum li x’aktarx li jintreba[ mill-Prim Ministru attwali.

‘rekord’, bir-rapporti talUffi//ju Meteorolo;iku jsostnu li din tista’ tkun l-aktar sena niexfa g[al California flistorja moderna. Intant, din hi l-ewwel darba fl-istorja tal-water agency li qed tbassar sitwazzjoni mag[rufa b[ala ‘zero allocation’ (ji;ifieri li ma jkollhiex

ir-rizorsi biex taqdi lin-nies) u meta mistenni li se jbatu minnha xejn anqas minn [amsa u g[oxrin miljun ru[. Min-na[a tieg[u lGvernatur tal-Istat ta’ California, Jerry Brown, qal li din it-twissija partikolari g[andha turi lil kul[add kemm in-nixfa saret gravi,

b’kelliema g[all-federazzjoni tal-biedja lokali jfissru la[bar b[ala ‘daqqa ta’ [arta kbira’. Il-kundizzjonijiet tas-s[ana interminabbli f’Kalifornja di;a kka;unaw sensiela ta’ nirien qalb foresti li qerdu numru ta’ djar fiz-zona ta’ Los Angeles.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Internazzjonali

L-Ukrajna: Protesti ming[ajr limitu Mara fi Kjev i;;orr kartellun b’messa;; biex il-pulizija ta’ Yanukovich ma jsawtux aktar li/-/ittadini [uthom (ritratt> EPA)

L-Ukrajna ilha ;img[at ma[kuma min-nirien tal-konfrontazzjoni bejn ilPulizija tal-Gvern u d-dimostranti li jaraw il-futur tag[hom ‘fi [dan l-Ewropa’, mindu l-President Ukren, Viktor Yanukovich, irrifjuta l-ftehim ta’ asso/jazzjoni storika mal-Unjoni Ewropea u, minflok, kattar ir-rabtiet mar-Russja. Intant, il-vjolenza rrankat fi Kjev u lbliet Ukreni l-o[ra sakemm inqatlu lewwel attivisti ta’ kontra Yanukovich waqt sensiela ta’ in/identi fil-belt kapitali, bil-Gvern – fi kwistjoni ta’ jiem – ‘jintrodu/i u jxolji’ le;i]lazzjoni iebsa li ma ppermettietx il-protesti tal-massa. Filwaqt li l-Kapijiet tal-Oppo]izzjoni qed ikomplu bit-ta[ditiet ma’ Yanukovich u l-membri tal-Gvern Ukren, wie[ed g[adu qed jistenna ttmiem tal-protesti, b’osservaturi jirreferu wkoll g[al ‘gwerra /ivili’ b[ala lag[ar xenarju potenzjali g[all-Ukrajna. Hawnhekk qed nift[u tieqa fuq lavvenimenti kru/jali li ]viluppaw waqt il-kri]i bi twe;ibiet g[ad-domandi relevanti...

Kemm hi serja l-vjolenza fl-Ukrajna^

Fit-22 ta’ Jannar, inqatlu ]ew;t ir;iel waqt sparaturi fl-in[awi ta’ Kjev fost protesti kbar kontra Yanukovich u dan se[[ wara ljieli ta’ rvellijiet konsekuttivi. Intant, instab ra;el ie[or mejjet b’sinjali ta’ tortura qalb foresta vi/in il-kapitali Ukrena. Imbag[ad, ftit tal-jiem ilu, mietu dimostranti o[ra ka;un tal-;rie[i li ;arrbu waqt il-konfronti mal-pulizija. Il-jum tad-19 ta’ Jannar jibqa’ mfakkar g[all-ag[ar vjolenza tul xahrejn ta’ dimostrazzjonijiet, bid-dimostranti fi Kjev jag[tu n-nar lill-vetturi tal-pulizija u bil-qawwiet g[al kontra l-irvellijiet jisparaw il-gass tad-dmug[, il-balal talgomma u l-kanuni tal-ilma g[al fuq ilfolol. Dan meta ndarbu mijiet ta’ dimostranti u g[exieren ta’ pulizija waqt numru kbir u konsistenti ta’ konfronti tipi/i. Il-protesti anti-Yanukovich infirxu f’diversi bliet Ukreni, inklu]i tal-Lvant, fejn l-appo;; g[all-President hu meqjus b[ala qawwi.

X’inhu jurta l-aktar lid-dimostranti^

Ma kellux jonqos li l-li;ijiet ;odda introdotti mill-Gvern Ukren jirrabjaw bil-kbir lid-dimostranti, u dan meta dawn kienu jesi;u li persuna te[el il[abs talli ‘timblokka’ bini tal-gvern, inkella jekk tilbes maskra waqt dimostrazzjoni. I]da l-veru ‘ni//a’ g[all-protesti kienet id-de/i]joni ta’ Viktor Yanukovich biex ma jiffirmax il-ftehim mal-UE wara snin ta’ negozjati inti]i biex l-Ukrajna tkun integrata ma’ dan il-grupp ta’ pajji]i. Malli semg[u b’din l-a[bar, eluf kbar ta’ Ukreni favur l-UE [ar;u fit-toroq ta’ Kjev u kkundannaw lill-President g[allu-turn minbarra li [e;;ewh biex jirrispetta l-patt mal-Ewropa. Madankollu, Yanukovich irrifjuta, u b’ri]ultat ta’ dan, il-protesti g[adhom g[addejjin sal-lum. Meta l-pulizija g[al kontra l-irvellijiet da[lu fix-xena g[all-ewwel darba (fit30 ta’ Novembru), il-filmati wrewhom qed ju]aw il-vjolenza fuq xi studenti u

x-xeni tal-midruba stimulaw ir-rabja talpoplu Ukren g[al Yanukovich u l-folol tad-dimostranti ]diedu fi Pjazza lIndipendenza ta’ Kjev. Intant, l-g[adab kompla jbaqbaq, minkejja li l-awtoritajiet Ukreni ppruvaw itaffu l-kri]i bis-sospensoni tas-Sindku ta’ Kjev u bil-[elsien tal-arrestati. Fis-17 ta’ Di/embru, ir-Russja u lUkrajna [abbru ftehim ewlieni fejn Moska impenjat ru[ha li tixtri l-bonds tal-Gvern Ukren ekwivalenti g[al [mistax-il biljun dollaru Amerikan, minbarra li tnaqqas il-prezz tal-gass li qed tbig[ lil Kjev. Filwaqt li l-ftehim deher li [asad liddimostranti Ukreni, l-g[adab sploda mill-;did wara li Tetyana Chornovol, ;urnalista li tikteb favur l-Oppo]izzjoni, spi//at attakkata u msawta, f’Jum ilMilied, minn aggressuri li ma kinux identifikati. Fis-16 ta’ Jannar, il-Gvern Ukren g[adda l-li;ijiet iebsa l-;odda, li saru effettivi sitt ijiem wara. g[al pa;na 15

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Internazzjonali

Sinjali li l-Oppo]izzjoni qed tissa[[a[

iminn pa;na 14

Madankollu l-poplu rrea;ixxa bilqawwi kontra l-mi]uri b’aktar dimostazzjonijiet fit-toroq sakemm fit-28 ta’ Jannar, ittie[ed vot biex titwaqqa’ lle;i]lazzjoni li kellha tipprojbixxi lprotesti waqt dibattitu ta’ emer;enza filParlament ta’ Kjev.

Imma min huma dawn iddimostranti^

Id-dimostranti ;ejjin, fil-parti l-kbira tag[hom, mill-in[awi ta’ Kjev u lPunent tal-Ukrajna, fejn ir-residenti g[andhom affinità akbar mal-Ewropa milli hu l-ka] fost l-Ukreni li jitkellmu r-Russu fir-re;juni tal-Lvant u nNofsinhar. Madankollu – waqt li jinfirxu lprotesti anti-Yanukovich – aktar Ukreni mill-in[awi tal-Lvant qeg[din jissie[bu fid-dimostrazzjonijiet, fi ]vilupp li kapa/i qed jinkwieta lill-awtoritajiet fi Kjev aktar milli jridu jammettu. Il-Kap tal-Oppo]izzjoni Ukrena blaktar profil g[oli hu, bla dubju, Vitali Klitschko, eks-champion tad-dinja talboxing fil-kategorja heavyweight, li qed imexxi l-Moviment Udar. Klitschko hu sostenitur kbir tal-UE u qed jippjana biex jikkontesta g[all-Presidenza talUkrajna fl-2015. Arseniy Yatsenyuk, il-Kap tal-Partit g[al ‘Art Twelidna’ (it-tieni l-akbar partit tal-Ukrajna) fil-Parlament, hu wkoll attivist prominenti ie[or minbarra li hu alleat ta’ Yulia Tymoshenko, l-eks-Prim Ministru tal-Ukrajna, li llum qed tiskonta sentenza l-[abs. Il-grupp Svoboda, mag[mul minn estremisti tal-Lemin, hu entità o[ra ‘anti-Yanukovich’ ta[t it-tmexxija ta’ Oleh Tyahnybok, bi gruppi simili, inklu]i Bratstvo (Fratellanza) u s-‘Settur tal-Lemin’ ukoll jipparte/ipaw fid-

dimostrazzjonijiet kontra l-Gvern.

X’kienet ir-reazzjoni tal-Punent^

L-Ambaxxata Amerikana fi Kjev irtirat il-visa ta’ diversi Ukreni li kienu involuti fil-vjolenza (f’pajji]hom)’ wara l-imwiet tal-attivisti, fit-22 ta’ Jannar, li kienet qanqlu xokk kbir fost il-Mexxejja tal-Unjoni Ewropea. L-Unjoni Ewropea qed issejja[ biex tieqaf il-vjolenza fl-Ukrajna, u lPresident tal-Kummissjoni Ewropea, Jose Manuel Barroso, qed iwissi li rrelazzjoni ta’ Brussell ma’ Kjev tista’, ’il quddiem, tkun analizzata mill-;did. Sadanittant, l-UE qed tg[id li ‘l-bieb g[adu mbexxaq’ g[all-Ukrajna biex tiffirma l-ftehim g[all-asso/jazzjoni li t[alla ‘mejjet fl-ilma’, i]da n-negozjati se jibqg[u ffri]ati sakemm jintwera impenn /ar min-na[a ta’ Kjev. L-Unjoni Ewropea u l-Istati Uniti ttnejn kienu kkundannaw il-le;i]lazzjoni – illum sfidu/jata – li ma ppermettietx il-protesti fl-Ukrajna b[ala wa[da ‘inkompatibbli’ mal-aspirazzjonijiet demokrati/i tal-poplu Ukren.

X’inhi l-probabbiltà li l-Ukrajna qed titmexxa minn Moska^

G[al [afna osservaturi, il-ftehim tas17 ta’ Di/embru bejn ir-Russja u lUkrajna jibba]a fuq il-politika ‘ta]]eg[il u#jew is-swat’ li qed jadotta lKremlin fil-konfront ta’ Kjev. Wara li r-Rivoluzzjoni Oran;jo tal2004 irri]ultat fit-tne[[ija ta’ Viktor Yanukovich mill-poter – u wara li kien de/i] li r-reb[a elettorali tieg[u kienet dovuta g[all-frodi – ftit inbidlu affarijiet fir-relazzjoni bejn Moska u l-President Ukren attwali. Dan meta r-Russja g[adha sal-lum qed tappo;;ja lil Yanukovich kwa]i ming[ajr riservi u l-istess b[al fl-2004; bil-ma;;oranza tar-Russi jqisu l-

Dimostrant ixejjer bandiera tal-Ukrajna waqt protesta tipika fi Kjev kontra lGvern tal-President Yanukovich (ritratt> EPA)

Ukrajna b[ala kru/jali ‘g[all-interessi tag[hom’.

X’nistennew g[all-;ejjieni^

Minkejja l-[u;;ie;a anti-Yanukovich, il-President li kien elett fl-2010 waqt pro/ess demokratiku xorta g[andu ba]i qawwija ta’ sostenituri fir-re;juni talLvant u n-Nofsinhar tal-Ukrajna, biddimostranti favur tieg[u wkoll qeg[din jo[or;u u jsemmg[u le[inhom. Min-na[a tag[ha, l-Oppo]izzjoni – li saret aktar /erta mill-po]izzjoni tag[ha – g[andha tinsisti g[all-elezzjoni bikrija

ta’ President ;did (vot li, g[alissa, hu pprogrammat g[all-2015). Fl-istess [in, kibret il-pressjoni fuq il-Gvern Ukren biex jiffirma l-ftehim g[all-kummer/ [ieles mal-UE u je[les lill-eks-Prim Ministru Tymoshenko u pri;unieri politi/i o[ra. Indikazzjoni konkreta o[ra li l-Oppo]izzjoni qed tissa[[a[ waslet jiem ilu, meta l-President Yanukovich a//etta rri]enja tal-Prim Ministru tieg[u, Mykola Azarov, fl-interessi ta’ ‘kompromess fuq livell so/jali u politiku’.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Opinjoni

RI{ TA’ SIEG{A

1971 – ‘Malta Marida, Medi/ina Mintoff’ :unju

Michael Falzon Opinjonist

Il-kampanja tal-PN kienet b’mod po]ittiv ibba]ata fuq il-premessa li l-pajji] mexa ’l quddiem sew minn mindu Malta kienet saret indipendenti u b’mod negattiv madwar il-kun/ett li l-poplu m’g[andux jafda lil Mintoff bit-tmexxija tal-pajji]

Ir-ri]ultat tal-elezzjoni Fl-elezzjoni ;enerali ta’ :unju tal-1971, il-votazzjoni kienet mifruxa fuq tlett ijiem: is-Sibt, il-{add u t-Tnejn 12,13 u 14 tax-xahar – kif kienu jsiru l-elezzjonijiet sa’ dak i]]mien. Il-kampanja elettorali kienet missielta sew. Mintoff lag[ab il-karta li l-gvern Nazzjonalista kien wie[ed g[ajjien, li ma jafx jie[u passi biex ira]]an l-g[oli tal-[ajja u li l-pajji] kien fallut u mifni bid-dejn u l-korruzzjoni. F’Marzu 1971 kien ippre]entat ba;it li ma kienx wie[ed popolari. Il-Ministru talFinanzi, Giovanni Felice kien sostna li s-serjetà kienet titlob li l-pajji] ma jonfoqx bl-addo// g[ax kienet waslet is-sena talelezzjoni u ma ng[ata ebda ‘benefi//ju’ ;did lill-poplu. Malajr malajr, l-MLP [are; bl-g[ajta: “Pajji] fallut, poplu batut”. Minn hemm kien pass fa/li g[all-g[ajta elettorali: “Malta marida, medi/ina Mintoff”. Min-na[a tal-PN il-kampanja kienet b’mod po]ittiv ibba]ata fuq il-premessa li l-pajji] kien mexa ’l quddiem sew minn mindu Malta kienet saret indipendenti u b’mod negattiv madwar il-kun/ett li l-poplu m’g[andux jafda lil Mintoff bittmexxija tal-pajji]. Il-kampanji elettorali Dak i]-]mien il-partiti politi/i ma kinux jorganizzaw ilkampanji elettorali bil-metodi sofistikati tal-lum, i]da l-ideat ba]i/i ma tantx kienu wisq differenti! Il-mezzi tax-xandir kienu limitati u l-partiti u l-kandidati kellhom [abta j[amm;u lill-pajji] kollu permezz ta’ posters imwa[[lin bil-kolla mal-[itan. Niddubita [afna kemm kienu effettivi dawn il-posters bl-ismijiet u r-ritratti tal-kandidati jew b’xi slogan stampat b’ittri suwed kbar u [oxnin ming[ajr ebda stampa. L-istampar bil-kulur u l-billboards [add ma kienu g[adu [olom bihom. Minkejja dak li kienet tg[id il-propaganda tal-MLP, [afna kienu jirrikonoxxu li Malta kienet g[amlet passi kbar ’il quddiem fi ftit aktar minn sitt snin u nofs minn mindu kisbet lIndipendenza f’Settembru tal-1964. Dan, f’/erti ka]i wassal lil dak li jkun jirra;una li jekk Malta mxiet daqstant ’il quddiem ta[t Borg Olivier li dwaru kien hemm il-per/ezzjoni li kien mexxej kajman – anzi ‘rieqed’ – allura ara kemm timxi aktar ’il quddiem ta[t xi [add dinamiku b[al Duminku Mintoff. Dan l-argument kien jinjora l-aktar [a;a importanti: it-triq ta’ Borg Olivier u dik ta’ Mintoff ma kinux l-istess u l-vera g[a]la kellha tkun bejn dawn i]-]ew; toroq u mhux bejn iddinami]mu ta’ Mintoff u l-laissez faire ta’ Borg Olivier. Din tan-nuqqas ta’ [e;;a min-na[a ta’ Borg Olivier, proba-

bbli kienet fattur importanti g[al dik li kellha tkun telfa Nazzjonalista. Biex, tg[axxaqha f’intervista li Henry Frendo kien g[amel lill-mexxej Nazzjonalista fil-gazzetta il-{ajja waqt il-kampanja elettorali, Borg Olivier kien ta x’jifhem li f’ka] ta’ reb[a, ma kellu ebda [sieb jibdel il-kompo]izzjoni

tal-Kabinett: xenarju li kompla jsa[[a[ il-per/ezzjoni ta’ bniedem g[ajjien b’ebda idea ;dida g[all-futur – aktar u aktar meta kien hemm ]g[a]ag[ jippromettu b[al Guido de Marco, Ugo Mifsud Bonnici u Albert Borg Olivier de Puget li kienu jag[tu [ajja ;dida lill-gvern kieku kellhom jintg[a]lu b[ala membri tal-Kabinett ;did. Minflok ta x’jifhem li darba jkun fil-gvern kien se jie[u dan il-pass, Borg Olivier g[amel ilmaqlub u bla ma nteba[ ikkonferma dak li kienet qed tg[id ilpropaganda Laburista fuqu. Niftakarni mmur il-meetings tal-Labour u r-rallies tal-PN, g[ax il-PN kien aktar jag[mel rallies f’teatri mag[luqin milli meetings fi pjazez kbar. Kont insegwi ming[ajr ma nipparte/ipa attivament, anki jekk il-politika minn dejjem interessatni u minn dejjem kont ta’ tendenza Nazzjonlista. Mi]]ewwe; frisk F’:unju tal-1971, kont ili mi]]ewwe; ftit aktar minn sena. Il-mara tieg[i kienet l-unika neputija ta’ Jane Cassar, il-mara tal-avukat :u]è Cassar tal-Qrendi. Ta’ koppja ]ag[]ug[a konna spiss immorru g[and ‘Uncle Joe’ u ‘Auntie Jane’, kif kienet issej[ilhom il-mara. Darba kien qalli li l-isem proprju taz-zija ‘Jane’ kien ‘Ew;enja’ u dan g[ax fil-familja Pace (ta’ omm il-mara) kellhom xi antenata Irlandi]a li kien jisimha Eugene, anki jekk kienu jirreferu g[aliha b[ala n-nanna Ginny. U kemm-il darba tkellimna wkoll fuq kwistjonijiet politi/i, aktar u aktar billi jien kont b’/ertu ammont ta’ entu]ja]mu i]da bla esperjenza f’dan il-qasam waqt li hu esperjenza kellu [afna. Hu kien irtira mill-politika min[abba il-kwistjoni politiko-reli;ju]a tas-sittinijiet. G[alkemm kien jg[id li ma kienx be[siebu jer;a’ jinvolvi ru[u fil-politika, wara rrealizzajt li kellu leblieba kbira biex jer;a’ jid[ol fl-arena politika. Insomma minn ikun addict tal-politika b[alu u b[ali, diffi/li tfarfar dik in-namra u tinsieha. Meta ]]ewwi;t f’April tal-1970, :u]é Cassar kien ix-xhud tal-mara tieg[i u dak i]-]mien la hu, u wisq anqas jien, ma konna nobsru li f’anqas minn 15-il xahar kien se jkun ilMinistru tax-Xog[ol, Impjiegi u Sigurtà fil-Kabinett Laburista ta’ wara l-elezzjoni. Ftit xhur qabel l-elezzjoni Dom Mintoff mar personalment g[and :u]è Cassar u pperswadieh jer;a’ jo[ro; g[all-elezzjoni. Dwar il-kandidatura ta’ Cassar kien jing[ad li din tat aktar rispettabbiltà lill-partit tal-Labour u jista’ jkun li tat palata wkoll biex isse[[ il-bidla fil-Gvern. Insomma, f’kemm ili ng[idlek iz-zija Jane re;g[et assumiet ir-rwol tal-canvasser ewlenija ta’ :u]è Cassar (kif dejjem kienet fil-passat) u dan tela’ fil-Parlament a skapitu ta’ Manwel Attard Bezzina li baqa’ l-art u wara n[atar Speaker. Din li b[ala Speaker jing[a]el kandidat - tal-parti fil-gvern - li jkun baqa’ l-art kien di;à g[amilha darbtejn Borg Olivier b’Pawlu Pace wara l-elezzjoni tal-1962 u t-tabib Alfred Bonnici wara l-elezzjoni tal-1996.

ikompli

Nota tal-awtur: Din la hi l-istorja ta’ [ajti li g[addiet b[al ri[ ta’ sieg[a u anqas l-istorja ta’ pajji]na. Hi serje ta’ ritratti mill-[ajja tieg[i fl-isfond ta’ dak li kien qed ji;ri filpajji] u tal-involviment tieg[i fil-politika.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Opinjoni

Minn Milan g[al Malta A[barijiet u kummenti mill-Italja u l-Vatikan

Kuntrattt g[ad-divorzju fa/li u l-Moviment ta’ Kana Fl-Italja issa n-nutara sabu triq biex id-divorzju jinkiseb b’mod iktar fa/li. Forsi jixbah xi ftit lid-divorzju ta’ Las Vegas. L-g[add ta’ koppji li jg[ixu flimkien, anki gay u bl-ulied, illum qed ji]died fl-Ewropa. Xejn inqas fl-Italja fejn dawk li jg[ixu flimkien huma qrib il-miljun, u fl-Italja jissej[u “famiglie di fatto”.

Mons. Charles G. Vella Opinjonista

B’mod po]ittiv l-isqfijiet Afrikani jitolbu lill-Ewropa biex “ter;a’ ta[seb il-li;ijiet dwar l-immigrazzjoni u tilqa’ b’kompassjoni lil dawn l-emigranti.” Nitlob li dan l-appell jasal lill-MEPs Maltin u lill-gvern Malti, kif ukoll fil-qlub ta’ kull Malti.

Dawn imorru g[and nutar u jag[mlu kuntratt li fih ini]]lu lkundizzjonijiet ta’ drittijiet u limiti, i]da assolutament ebda rabta ta’ ]wie;, anki jekk ikun hemm it-tfal. Qishom qed jixtru xi baqra jew dar. F’ka] ta’ separazzjoni, li mhux rari, il-qorti tidde/iedi skont ma jkunu kitbu fil-kuntratt. L-im[allef jidde/iedi skont irrieda ta]-]ew; atturi, kif hemm fil-kuntratt. Dan l-iktar dwar il-proprjetà u l-finanzi ta’ bejn it-tnejn. Illum dan qed isir ukoll bejn koppji li ji]]ew;u /ivilment u allura l-kuntratt ikun jiddetermina minn qabel kif issir is-separazzjoni. Kelli wkoll xi ka] fejn anki koppja li ]]ew;et filknisja, iktar g[ax-show milli g[all-fidi, fis-separazzjoni to[ro; ming[and in-nutar dan il-kuntratt. I]-]wie; ma jkunx validu u t-triq g[al annullament tkun fa/li ferm. Wie[ed i[oss swied ta’ qalb meta jara kif is-so/jetà sekolarizzata, u f’xi pajji]i postsekolarizzata, qed tfarrak l-importanza tal-familja. Wasalna tar;a tar;a biex neqirdu r-rabta u lweg[diet ta]-]wie; wisq iktar issa li ]-]wie; mhux biss bejn ra;el u mara. Hija ispirata d-de/i]joni tal-Papa Fran;isku li jag[mel isSinodu fuq i]-]wie; u l-familja, kif ukoll li jqassam il-kwestjonarju. Forsi dan qed ikun tard wisq g[ax fl-img[oddi konna qed nikkon/entraw iktar dwar il-problemi. Mid-dehra, il-Papa jrid li l-kwistjoni ti;i diskussa biex insibu mezzi li jsa[[u lfamilja b’mod po]ittiv, iktar milli na[sbu u nist[u l-gwaj li hawn fil-familji. Illum fl-Ewropa u l-Istati Uniti minn ]wi;ijiet wie[ed jispi//a f’divorzju, li qed iqumu miljuni lillgvernijiet. Din kienet ‘il-vi]joni’ tieg[i g[all-‘missjoni’ tal-Moviment ta’ Kana. Illum nistaqsi “Quo Vadis Cana?” – fejn sejra Kana? Sa/erdot anzjan [afna u a;;ornat ferm, li segwa lMoviment mis-snin [amsin, qalli li “l-Moviment g[odos sewwa”. Le, ma naqbilx, imma hemm b]onn li jer;a’ jkun il‘power station’ li b’mod [ieles u bla bi]a’ ta’ xejn ‘jirfes ilkallijiet’ (kif 40 sena ilu kiteb il-[abib Joe Micallef Stafrace f’It-Tor/a). Dejjem fi ]mieni, il-Moviment mexa b[ala le[en so/jali u spiritwali tal-familji Maltin u G[awdxin billi fi kliem il-profeta Isaija, “I[abbar l-a[bar it-tajba u jikkundanna dak li hu [a]in”. Nirrepeti, qed ng[inu biex dan isir jew qed nikkuntentaw li nag[mlu biss e]ortazzjonijiet fuq il-familji? L-Isqfijiet Afrikani> Lampedusa hi wkoll [tija tag[na “Wara [amsin sena ta’ indipendenza,” f’dokument tasSECAM tal-isqfijiet Afrikani naqraw, “l-Afrika hi vittma ta’ vjolenza bla tmiem, gruppi armati illegali qed jheddu ssi;urtà u l-;id tal-popolazzjoni, filwaqt li qed jipprovokaw il[arba minn pajji]hom u bir-riskju b[alma ;ara fil-ka] ta’ Lampedusa.” L-isqfijiet tal-kontinent Afrikan qed jistqarru li l-in;ustizzji qed iwasslu biex eluf ta’ ]g[a]ag[ u familji jemigraw illegalment. B[alma ;ara fit-3 ta’ Ottubru, meta 366 immigrant tilfu [ajjithom fit-tra;edja li ma ;ratx ’il bog[od minn Malta, huma u sejrin lejn Lampedusa. “Hi [a;a tal-g[a;eb,” kitbu l-isqfijiet Afrikani, “li g[add daqshekk kbir ta’ refu;jati mill-Afrika Orjentali qed ikomplu, b’riskju kbir, jag[mlu dan il-vja;;, biex ifittxu ‘l-[elsien’ min[abba l-qag[da serja tal-kundizzjonijiet politi/i u ekonomi/i f’pajji]hom.” Illum, minn kull rokna tal-Afrika b’sagrifi//ju enormi, eluf qed jaqsmu bil-mixi sal-Libja, bit-tama li jaslu b’xi lan/a sa Lampedusa. Il-gvern Malti, Mons. Philip Calleja, Patri Djonisju Mintoff O.F.M., il-:i]witi u dawk li ja[dmu fost irrefu;jati f’Malta, nistenna u nistieden li jkomplu jg[idulna blistejjer umani u drammati/i tar-refu;jati fostna. F’omelija li fiha wrejt il-qag[da x’inhi fil-knisja ta’ San Girgor, Tas-Sliema, minn qalbi [are; appell ta’ appo;; g[alihom fil-Milied. {assejt li ng[id li min hu razzist jew jitkellem kontra dawn il-[afna, mhux denn li jitqarben u jid[ol fi knisja. Dan hemm b]onn ng[iduh bla bi]a’ u bla

dewmien, anzi nistenna Pastorali kollha kemm hi fuq dan issu;;ett. L-isqfijiet Afrikani qed jassumu fuqhom u fuq organizzazzjonijiet lokali u internazzjonali r-responsabbiltà. L-UE u nNazzjonijiet Uniti g[andhom g[aliex jg[idu ‘mea culpa’. “Fil-ka] tas-Somalja,” jiktbu l-isqfijiet Afrikani, “il-milizzja ta’ Shabaab qed titterrorizza lill-poplu kollu, mis-sena 1994. Anki l-qag[da fl-Eritrea wasslet biex [afna ja[arbu minn pajji]hom. Ma te]isti ebda xorta ta’ libertà reli;ju]a u ebda dritt li niltaqg[u f’komunità.” Din hija kritika iebsa u reali, li g[andna niftakru meta nilqg[u lil [utna mis-Sudan, mis-Somalja, mill-Eritrea, e//. Il-gvern Taljan ;ie kkritikat, u naqbel mal-kritika, li g[allfuneral tal-vittmi tal-Eritrea f’Lampedusa stieden lirrappre]entanti tal-Ambaxxata tal-Eritrea f’Ruma. Dan hu ‘cattivo gusto’ g[aliex dawn il-vittmi [utna [arbu mill-pajji] immexxi minn dan il-gvern. B’mod po]ittiv l-isqfijiet Afrikani jitolbu lill-Ewropa biex “ter;a’ ta[seb il-li;ijiet dwar l-immigrazzjoni u tilqa’ b’kompassjoni lil dawn l-emigranti.” Nitlob li dan l-appell jasal lillMEPs Maltin u lill-gvern Malti, kif ukoll fil-qlub ta’ kull Malti. Il-bidliet li jridu l-Ispanjoni mill-Knisja Il-;urnal Spanjol El Pais g[amel st[arri; biex jara liema riformi jixtiequ li jag[mel il-Papa Fran;isku l-Kattoli/i fissinodu fuq i]-]wie; u l-familja, li jibda f’Ruma mill-5 sad-19 ta’ Ottubru 2014. Fil-qosor, l-Ispanjoli li wie;bu b’mod numeru], jixtiequ li ssir riforma dwar il-kondom (95 fil-mija), id-divorzju (94 filmija), i]-]wie; (77 fil-mija), l-adozzjoni tat-tfal minn koppji gay (78 fil-mija), e//. Na[seb li bejn wie[ed u ie[or ikun hemm l-istess ri]ultat f’bosta pajji]i tal-Ewropa, fejn wie[ed minn kull ]ew; ]wi;ijiet jispi//a b’divorzju. Hu veru li l-Papa g[as-sinodu bag[at il-famu] kwestjonarju, i]da ta’ min iwissi li l-Knisja timxi fuq il-verità talVan;elu u mhux bir-ri]ultat ta’ dak li jrid il-poplu. Dan iservi b[ala trend biex naqraw is-sinjali ta]-]minijiet imma l-verità tal-fidi hi wa[da: dik tal-Van;elu. Il-Knisja mhix timxi fuq lopinjonisti u l-fehmiet tag[hom, imma fuq il-verità ta’ Kristu. Hawn Malta, il-kwestjonarju tqassam, avolja tard. Sfortunatament mhux g[al idejn kul[add u ;ie kkritikat millaqwa esperti g[ax hu mmankat fil-mod kif saru u tfasslu lmistoqsijiet. Il-kwestjonarju kellu jitlesta sal-a[[ar ta’ Jannar: ftit ]mien. Fi Frar, is-segretarjat tas-sinodu jibda jg[arbel il-mistoqsijiet (nispera minn esperti) u j[ejji l-famu] ‘Instrumentum Laboris’ (Working Paper) g[all-assemblea tal-isqfijiet. Mhux se jkun fa/li u nispera li s-segretarjat ma jkunx filtru biex ira]]an. Din ]gur mhix ix-xewqa tal-Papa Fran;isku. Jien bg[att, jew a[jar, wassalt, it-twe;ibiet tieg[i, mibnija fuq esperjenza ta’ 60 sena, direttament lis-Segretarju :enerali, l-Ar/isqof Lorenzo Baldisseri. Aktarx anki nippubblika ttwe;ibiet f’;urnal u qed na[dem fuq ktieb, li nittama li jirnexxi bit-Taljan. Dak li hu sabi[ fil-kwestjonarju u dokument hu li m’hemmx il-kundanni tas-soltu bejn ir-relattivi]mu u s-sekolarizzazzjoni, imma t-test hu mimli ‘tenerezza’ u ‘[niena’ lejn ilmiljuni ta’ persuni f’diffikultà, iktar milli l-mudell uffi/jali tal-familja tas-soltu. Naturalment, il-Papa se jsib aktarx il-ma;;oranza li jimxu fuq il-linja tal-[niena tieg[u, imma fis-sinodu se jsib lil g[add ta’ isqfijiet (b[all-Amerikani) li huma aktar konservattivi. Dan di;à narawh g[ax fl-istess Knisja hemm min mhux qed jaqbel, tant li l-Papa, meta qabel il-Milied kellem lill-kleru talKurja, qalilhom biex jevitaw il-‘gossip’ jew it-tpa/pi/. Intant, il-Papa f’diskors li g[amel f’:unju lir-reli;ju]i talAmerka Latina, qalilhom: “Tit[assbux jekk tir/ievu ittra millKongregazzjoni g[ad-Duttrina tal-Fidi… Fissru dak li g[andkom tispjegaw, u imxu ’l quddiem. Ift[u l-bibien. Nippreferi Knisja li ti]balja imma li tag[mel xi [a;a, milli Knisja li timrad g[ax hi mag[luqa.” {sieb sabi[ u kura;;u] li j[ares ’il quddiem. Rajt f’diversi knejjes f’Malta kaxxa g[all-kwestjonarju. Ma rajt xejn simili la l-Italja u lanqas il-Portugall. Idea siewja, imma rridu norganizzaw laqg[at biex ng[inu lil-laj/i kif iwie;bu u mhux in[alluhom wa[edhom. Issa kwa]i ftit tard, imma meglio tardi che mai.

{ru; ta’ dak li kien ma[sub a/tu minn fabbrika fil-Marsa [oloq kaos s[i[ finNofsinhar ta’ Malta wara li [afna karozzi nqabdu f’kon;estjoni tat-traffiku hekk kif Triq Aldo Moro kellha ting[alaq b[ala prekawzjoni sakemm sar it-tindif tat-triq.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

:img[a bir-ritratti

Ku//ier ta’ 33 sena li kien involut f’in/ident tat-traffiku fi Triq G[ajn Tuffie[a, l-Im;arr. Id-destin ta]-]iemel intemm ftit sig[at wara l-in/ident hekk kif kellu jitraqqad min[abba l-feriti li sofra.

Studenti tas-Sixth Form f’G[awdex ipprotestaw min[abba l-mod kif qieg[ed jitnaqqsilhom l-istipendju meta jfallu lezzjoni jew aktar. Huma ressqu petizzjoni biex tinbidel is-sistema.

L-eks mexxej militari Serb fil-Bosnija Ratko Mladic (lemin) ma riedx jixhed wara li l-eks mexxej politiku Serb fil-Bosnija Radovan Karadzic talbu biex ikun xhud ewlieni tieg[u fil-;uri f’The Hague.

L-eks President Ukren li serva l-kariga bejn l-1991 u l-1994 appella f’indirizz lill-Parlament li l-Ukrajna riesqa lejn gwerra /ivili

Il-Pulizija Taljana arrestat ]ew; persuni b’rabta mas-serqa tar-relikwa bid-demm tal-Papa :wanni Pawlu II minn kappella qalb il-muntanji, lil hinn minn l’Aquila.

Lhud li kienu mi]muma pri;unieri ]aru l-kamp ta’ kon/entrament fejn kienu jin]ammu f’Auschwitz, fil-Polonja

Lino Farrugia Sacco se jibda l-pro/ess mill-;did biex jitne[[a minn Im[allef.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Editorjal

Xi ntqal din il-;img[a

“Boarded out people halved in eight years… may be result of concerted effort to tackle benefits fraud.”

Statistika uffi/jali tal-NSO, The Times of Malta, 27 ta’ Jannar

“Residents want gas but not the store ship.”

Minn laqg[a tal-MEPA rri]ulta li 91% tan-nies iridu li l-[a]na tal-gass g[all-power station tkun ’il barra millport ta’ Marsaxlokk, The Times of Malta, 28 ta’ Jannar “Il-Prim Ministru jg[id li kien hu li ne[[a lill-Kummissarju tal-Pulizija John Rizzo u minfloku [atar lil Peter Paul Zammit.” In-Nazzjon jikkwota dak li ntqal mill-

Prim Ministru Joseph Muscat f’xhieda quddiem il-Kumitat Parlamentari g[allPrivile;;i dwar ka] imressaq minnu kontra l-Kap tal-Oppo]izzjoni g[al dikjarazzjoni li kienet saret fil-Parlament, 29 ta’ Jannar

“Lorry Sant henchman set to benefit from new MEPA policy...MEPA

set to lift penthouse ban on Piju Camilleri’s land in G[axaq.” Maltatoday, 29 ta’ Jannar

“Manuel Mallia caught ‘eavesdropping’ outside Opposition’s Parliament office.”

Rapport dwar kif il-Ministru Manuel Mallia nqabad jissemma’ wara l-bieb tal-Kamra tal-Oppo]izzjoni filParlament waqt li kienet g[addejja laqg[a, The Malta Independent, 30 ta’ Jannar “Police ‘waiters’ paid €5,800 in overtime”

Il-Ministru Manuel Mallia fi twe;iba parlamentari, The Malta Independent, 30 ta’ Jannar “:enituri li jilmentaw fuq nuqqas ta’ konsultazzjoni dwar l-edukazzjoni ta’ wliedhom fil-livell sekondarju” :enituri li tkellmu ma’ In-Nazzjon

qabel laqg[a mal-Ministru Evarist Bartolo, 31 ta’ Jannar

“Arrogance will get you nowhere.” Editorjal ta’ The Times b’referenza g[all-im;iba tal-Gvern fl-a[[ar tliet xhur b’rabta mal-iskema tal-bejg[ ta//ittadinanza, 31 ta’ Jannar “The PN noted the conclusions of the discussions between the government and the European Commission and reiterated that had the government listened from the outset, the polemic could have been avoided as the government would not have come up with a programme which it had to change three times. The PN was now waiting for the publication of a legal notice to ensure that the changes announced by the Commission were reflected in the text of the notice.”

Simon Busuttil, il-Kap talOppo]izzjoni f’laqg[a ma’ Maros Sefcovicmet, Vi/i-President talKummissjoni Ewropea, timesofmalta.com, 31 ta’ Jannar

Xprun ta’ ti;did u bidla politika Partit politiku li jkun qieg[ed ji;;edded b’sensiela ta’ inizjattivi u de/i]jonijiet huwa partit li jkun qieg[ed jibg[at messa;; /ar tal-bidla g[all-a[jar li tkun qed issir fi [danu u fil-politika li jkun irid iwettaq meta l-poplu jag[tih ilfidu/ja b[ala gvern alternattiv. Dan hu dak li qieg[ed jag[mel il-Partit Nazzjonalista f’dawn l-a[[ar erbat ijiem li matulhom qieg[ed jitlaqqa’ l-Kunsill :enerali, bl-a[[ar sessjoni llum, fejn il-PN qieg[ed ja;;orna l-istatut tieg[u. Il-bidla li g[addej minnha l-PN qeg[din narawha sse[[ f’]ew; fa]ijiet, u pjuttost fi ]mien qasir ta’ g[axar xhur. Fi ftit ;img[at wara l-elezzjoni, il-partit beda jg[aqqad katina ta’ bidliet ;odda fi [danu – Kap ;did, [atra ta’ ]ew; Vi/iKapijiet, amministrazzjoni u e]ekuttiv ;odda, fost o[rajn. F’dawn il-jiem, il-PN da[al fit-tieni fa]i, pjuttost l-akbar bidla f’40 sena. Pro/ess ta’ ti;did hekk kif minn nhar il{amis li g[adda bdew ji;u diskussi u approvati l-emendi g[all-istatut. Dawn l-emendi huma ma[suba biex il-PN jinfeta[ aktar, u kif qal f’intervista ma’ din il-gazzetta Chris Said, is-Segretarju :enerali tal-PN, “ikunu l-ideat u l-inizjattivi tan-nies li jkomplu jixprunaw il-bidla fil-politika talpartit.” Din hija l-vera politika li tag[mel il-;id – il-politika min-nies g[an-nies. Huwa dan il-pont ta’ fidu/ja li qieg[ed jibni l-PN bejn il-partit innifsu u l-poplu kif kien qal il-Kap Simon Busuttil ftit jiem wara l-[atra tieg[u li qed tixpruna l-pro/ess ta’ bidla fil-PN. Huwa f’dan is-sens ta’ fidu/ja li l-PN qieg[ed iwettaq riformi fosthom li mill-anqas darba f’sena tissejja[ Konvenzjoni :enerali, li se jkollha rwol li tele;;i t-tmexxija tal-partit, u li tiddiskuti wkoll il-policies tal-PN bilparte/ipazzjoni ferm aktar usa’ mit-tesserati u li fiha jkunu jistg[u jipparte/ipaw il-pubbliku, is-so/jetà /ivili u limsie[ba so/jali. Jikkumplimentaw din ir-riforma hemm inizjattivi u strutturi ;odda ma[suba li jag[tu aktar spazju lil kull min irid jag[ti sehmu fit-tfassil politiku tal-PN. Hija politika li tinkludi lil kul[add, li ma tippreferi lil [add aktar minn [addie[or u li ma twarrab lil [add. Din hija wkoll id-direzzjoni li tassew je[tie; il-pajji] b’mod spe/jali fi]-]minijiet tal-lum. I]da fl-a[[ar g[axar xhur ta’ Gvern Laburista, il-PN ma qag[adx jistenna l-mument biex ibiddel l-istatut [alli jkun jista’ ja;ixxi. Quddiem sitwazzjonijiet li kienu u g[adhom ji]viluppaw minn ;img[a g[al o[ra, bil-Gvern ta’ Joseph Muscat jikser il-weg[diet tieg[u

stess, il-PN mill-Oppo]izzjoni [a rwol ta’ dak li kien mistenni jag[mel il-Gvern ta’ Muscat. F’dawn ix-xhur, it-tmexxija tal-PN imbarkat fuq inizjattivi fejn fost o[rajn bdiet tiltaqa’ ma’ individwi, mal-pubbliku in;enerali, ma’ g[aqdiet volontarji, imsie[ba so/jali u korpi kostitwiti fost o[rajn. {idma fejn il-PN jisma’ u jiddiskuti. Hija [idma li wara kollox, il-ma;;oranza tal-poplu Malti u G[awdxi vvota wkoll g[aliha fl-a[[ar elezzjoni ;enerali g[ax hekk kien imwieg[ed minn Joseph Muscat. I]da Muscat din il-weg[da injoraha. Warrabha. Taha bissieq! U g[ax g[all-PN, il-;id nazzjonali ta’ dan il-pajji] u ta’ dan il-poplu, tassew ji;i l-ewwel u qabel kollox, ;ibed l-attenzjoni fejn kien me[tie; tal-Gvern ta’ Muscat bit-tama li ma ji]baljax. I]da Muscat g[a]el li jg[addas rasu u jimxi g[al g[onq it-triq wa[du f’[afna kwistjonijiet. Fl-a[[ar g[axar xhur, kien hemm [afna kwistjonijiet fejn il-PN appella lill-Gvern ta’ Muscat biex jieqaf u ja[seb. Laktar li tispikka hemm l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza Maltija u Ewropea, li min[abba s-suppervja u l-ebusija tarras tal-Prim Ministru Muscat, din il-kwistjoni ddominat pjuttost nofs l-ewwel g[axar xhur ta’ din il-le;i]latura. F’din il-kwistjoni wkoll rajna differenza kif ja[dem partit u ie[or… il-PN li mill-Oppo]izzjoni g[a]el li jiltaqa’, jisma’ u jie[u r-reazzjonijiet u jfassal po]izzjoni maqbula jew qrib [afna ta’ kif ja[sbuha l-ma;;oranza tal-poplu Malti u G[awdxi, l-imsie[ba so/jali, korpi kostitwiti u o[rajn kon/ernati… waqt li l-PL fil-Gvern immexxi minn Prim Ministru li quddiem l-appelli biex jieqaf u jisma’ g[a]el li jsabbat saqajh. Kellhom ikunu /anfira u vot fil-Parlament Ewropew u twiddiba serja mill-Kummissjoni Ewropea, biex Muscat kellu j/edi u jbaxxi rasu b’umiljazzjoni [alli g[at-tielet darba jbiddel l-iskema ta/-/ittadinanza kif qaltlu jag[mel il-Kummissjoni Ewropea. Meta dan kollu seta’ evitah, li kieku sema’ mill-Oppo]izzjoni u minn entitajiet u individwi o[ra. Dan il-ka] juri wkoll u jikkonferma t-triq li qabad il-PN mill-Oppo]izzjoni li [idmietu u l-politika tieg[u se jfassalhom wara li jisma’ u jixtarr u billi jinkludi lil kul[add. Lemendi g[all-istatut il-;did g[andhom jixprunaw lill-PN biex din il-politika jkompli jwettaqha f’oqsma o[ra g[all;id tan-nazzjon.

media.link communications, Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 1450 Korrispondenza> mument@media.link.com.mt Editur> Roderick Agius, tel. 25965263 • email> roderick.agius@media.link.com.mt Reklamar> advertising@media.link.com.mt Stampata> Progress Press, l-Imrie[el

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Opinjoni

Muscat i[alli li]-]g[a]ag[ bla g[ajnuna biex isibu xog[ol

Stephen Spiteri Kelliem g[ax-Xog[ol u d-Drittijiet tal-Persuni b’Di]abbiltà

an l-a[[ar, il-Kummissarju Ewropew g[axXog[ol, l-Affarijiet So/jali u l-Inklu]joni László Andor ta /amata lill-Gvern Laburista mmexxi minn Joseph Muscat, min[abba li pajji]na kien fost l-uni/i 11-il pajji] membru tal-Unjoni Ewropea li ma ppre]entawx il-proposti tag[hom dwar kif se jimplimentaw l-iskema mag[rufa b[ala Garanzija g[a]-}g[a]ag[ – skema li g[andha l-iskop li ti]gura li ebda persuna ta[t il-25 sena ma tkun bla xog[ol jew ma tkunx qed issegwi xi forma ta’ edukazzjoni jew ta[ri;. Il-Partit Nazzjonalista jfakkar li matul il-kampanja elettorali, Joseph Muscat kien jifta[ar bl-iskema Garanzija g[a]}g[a]ag[, u g[alkemm skema simili kienet di;à ;iet introdotta u implimentata mill-Partit Nazzjonalista fil-Gvern, il-Partit Laburista kien ta l-impressjoni li l-pjani tieg[u f’dan il-qasam kienu mill-aktar avvanzati u fta[ar kif il-Grupp tasSo/jalisti fil-Parlament Ewropew kien sa[ansitra xprun biex din l-inizjattiva tkun approvata formalment mill-Unjoni Ewropea u ji;u allokati l-fondi g[aliha, li minnhom kellha tibbenefika Malta. Madankollu, skont stqarrija ppubblikata f’nofs Jannar li g[adda mill-Kummissjoni Ewropea, filwaqt li 17-il stat

membru tal-Unjoni Ewropea di;à ssottomettew il-pjani finali tag[hom biex jimplimentaw din l-iskema, u qed jistennew lapprovazzjoni tal-Kummissjoni Ewropea g[all-pjani tag[hom, Malta hi fost l-uni/i 11-il pajji] membru li g[adhom lanqas biss ippre]entaw il-proposti tag[hom lillUnjoni Ewropea biex dawn ji;u approvati. Fl-istqarrija tal-Kummissjoni Ewropea, il-Kummissarju László Andor ji;bed widnejn il-11-il pajji] li waqg[u lura fil-pre]entazzjoni ta’ pjan ta’ azzjoni dwar il-Garanzija g[a]}g[a]ag[, fosthom Malta. Il-Kummissarju Andor itenni, “li t[alli ]-]g[a]ag[ ming[ajr g[ajnuna huwa ta’ [sara kemm g[all-prospetti tal-[ajja tag[hom kif ukoll g[all-potenzjal ekonomiku u l-koe]joni so/jali tal-Ewropa.” Hu j[e;;e; lillGvernijiet li g[adhom ma ressqux il-pjan “biex ja;ixxu malajr u jimplimentaw mi]uri pratti/i biex ji]guraw li ]]g[a]ag[ jing[ataw l-opportunitajiet li [aqqhom.” Qabel l-elezzjoni Joseph Muscat wieg[ed li Malta se tkun l-a[jar fl-Ewropa. G[al darb’o[ra, l-Unjoni Ewropea qed ti;bed l-attenzjoni tal-Prim Ministru Muscat g[aliex waqa’ lura fuq l-impenn li [a – mhux biss mal-Kummissjoni Ewropea i]da fuq kollox ma]-]g[a]ag[ li issa qieg[ed jirri]ulta li wkoll kien qarraq bihom.

“It is tragic and wrong that Labour has undermined that process” L-Editur ta’ The Times (29 ta’ Jannar) ma qag[adx jilg[ab

sisti g[al bidla kbira u radikali ta’ kif g[andha ssir il-politika. Smajna minn kollox. Sa[ansitra slogan li bena kollox fuqu: Malta Tag[na Lkoll. Wara g[axar xhur, Muscat qed jag[mel e]attament bilmaqlub ta’ dak li l-poplu Malti u G[awdxi bi dritt ippretenda minnu. Qed nassistu g[ar-ritorn tal-firda fis-so/jetà, g[at-theddid u akku]i kontra kull min jazzarda jg[olli le[nu, anki lOppo]izzjoni Nazzjonalista qed ti;i ostakolata milli taqdi dmirha bil-Prim Ministru u l-Kabinett tieg[u juru arroganza. Id-diskors ta’ Muscat fil-Parlament waqt id-dibattitu tal-bejg[ ta/-/ittadinanza kien e]empju tipiku ta’ din l-intolleranza: insulti, kliem goff u nuqqas ta’ rispett li [oloq klima ta’ tensjoni. Dan ifakkar fi ]minijiet mintoffjani. Meta nsegwi xi dibattiti Parlamentari ninnota b[ala nuqqas kbir li l-Onorevoli Speaker ma jinsistix b’aktar forza u konsistenza fl-u]u tal-lingwa;; Parlamentari anki kif g[andha ti;i indirizzata s-Sedja li hu bl-unur jokkupa. Muscat qed ja;ixxi bil-maqlub li kien wieg[ed. G[andu ra;un l-Editur jibda l-kumment tieg[u billi josserva x’differenza kbira hemm f’Muscat illum, u g[axar xhur biss wara li libes ta’ [aruf. Dan ifakkarni fi kwotazzjoni ta’ Shakespeare mill-Mackbeth: “To beguile the time, look like the time; bear welcome in your eye, your hand, your tongue: look like the innocent flower, But be the serpent under’t.” Kien jidher [elu, inno/enti u ;entlom qabel l-elezzjoni biex jakkwista l-vot, i]da kien jaf li lmaskra taqa’ appena jirfes it-tara; ta’ Kastilja.

Il-punt hu… Richard Muscat Opinjonist

Kummenti dwar kwotazzjonijiet li laqtuni

bil-kliem meta //ensura lill-Gvern ta’ Muscat g[all-mod kif ittratta l-impeachment tal-Im[allef Lino Farrugia Sacco. Meta kien hemm qbil bejn i]-]ew; na[at tal-Kamra, de/i]i li jwasslu l-im;iba dikjarata skorretta mill-Kummissjoni talAmministrazzjoni tal-:ustizzja, il-Gvern kien fid-dmir li jag[ti messa;; /ar ta’ fidu/ja fl-istituzzjoni Parlamentari, fil:udikatura u fil-politi/i nfushom, u dan billi jsib kull mod ;ust u demokratiku li jasal g[al impeachment. Muscat u lGvern tieg[u g[amlu bil-maqlub: ostakli, tkaxkir tas-saqajn li jag[tu impressjoni lill-opinjoni pubblika li hemm [sieb ulterjuri ta’ xamma politika. Mhux ta’ b’xejn l-editur faqqa’ titlu tal-kitba tieg[u: “Impeachment turns into farce”.

“Citizenship changes have proved us right” Ah! Kemm hi kerha s-“suppervja” (skont id-deputata Laburista Marlene Farrugia), u kemm hi ta’ [sara l-ebusija tar-ras (skont il-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil)! Spi//a biex kellu jbiddel l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza tliet darbiet qabel ma wasal g[al ftehim mal-UE. Kos! Anki San Pietru /a[ad tliet darbiet qabel ma xerred iddmug[ minn g[ajnejh! Mela l-Prim Ministru Muscat [abbar il-ftehim li bih issa jrid ikun hemm ir-residenza b[ala kundizzjoni o[ra talakkwist tad-dritt ta/-/ittadinanza. Dan wara li warrab is-segretezza tal-applikanti u da[[al forma ta’ investiment millapplikant b’insistenza qawwija tal-Oppo]izzjoni Nazzjonalista. Imma Muscat ]amm iebes anki kontra l-opinjoni pubblika li fil-ma;;oranza tag[ha riedet tibdil fil-kundizzjonijiet biex din l-iskema tkun a//ettabbli. Muscat, li ma kkonsulta ma [add qabel mar il-Parlament biex ressaq il-li;i, kien injora wkoll il-ma;;oranza tal-istituzzjonijiet demokrati/i li wrew t[assib serju tag[hom. Kellu ra;un bil-kbir Simon Busuttil jikkritika, imma fl-istess [in jappella kontinwament lill-Prim Ministru Muscat biex “jieqaf u ja[seb” qabel ikun tard wisq. Issa Busuttil u l-poplu Malti u G[awdxi ng[ataw ra;un. Minkejja dan kollu, il-[sara kbira la[qet saret g[all-imma;ni ta’ Malta ma’ barra. U bil-mod biex tissewwa. Min jg[arra rasu jbati ;ismu, jg[id il-qawl Malti. I]-]mien jag[ti parir. “What a difference 10 months make” I]-]mien g[addej! G[addew 10 xhur (kwa]i sena) mir-reb[a elettorali trijonfanti li po;;iet lil Joseph Muscat fil-tmun talpajji]. Dan wara kampanja elettorali twila u intensa li fiha spikkaw il-weg[diet solenni ta’ Muscat u s[abu li Malta se tas-

“Franco Mercieca jinsisti ma’ Muscat… revi]joni talkodi/i ta’ etika biex ja[dem fil-privat”

Din ta’ Franco Mercieca ilha g[addejja mill-bidu nett talle;i]latura. Daqshekk ilna naqraw stejjer ta’ abbu] mill-etika stabbilità u l-Prim Ministru ma jintervjenix biex iwaqqaf dan labbu]. Issa isba[ g[ax skont l-istorja ta’ il-mument (26 ta’ Jannar) qed nassistu g[al fa]i ;dida: Mercieca jippressa fuq il-Prim Ministru biex ibiddel il-wisa’ tal-lasti waqt il-log[ba: irid li rregoli tal-etika li qed ji;u a;;ornati, g[andhom jinkludu l-prattika professjonali fil-membri tal-e]ekuttiv tal-gvern b’mod li hu ma jkunx qed jiksirhom…u jibqa’ g[addej frisk daqs [assa! Mhux hekk biss, i]da Mercieca g[andu l-wi// ukoll li jrid kollox bla telf ta’ ]mien! Mhux ta’ xejn li Muscat jibqa’ sieket u ma jwe;ibx il-mistoqsijiet li suppost jag[tu bi]]ejjed [jiel [alli l-poplu ji;i ]gurat li mal-etika m’hemmx tbag[bis. “g[ajn g[al g[ajn u sinna g[al sinna”

Din kwotazzjoni minn kitba ta’ Alfred Grixti, Chairman talETC fuq il-;urnal tal-General Workers’ Union. Bla kumment g[ax wa[edha bi]]ejjed biex in[oss demmi ji;ri fil-vini bittifkiriet tal-mintoffjani]mu…jaqaw re;a’ mag[na? Niqfulu!

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Opinjoni

Kemm kellna ra;un . Il-konferenza tal-a[barijiet li ta l-Prim Ministru Muscat din il-;img[a mmarkat mument importanti g[alina lkoll g[al numru ta’ ra;unijiet. Immarkat bidla li l-amministrazzjoni tal-;urnata kellha bilfors tid[ol g[aliha. Kellha tibdel u fla[[ar ta//etta wie[ed mill-punti fundamentali tal-kritika tag[na g[all-iskema li kienet tammonta g[al sempli/i bejg[ sfa//at ta/-/ittadinanza Maltija. Din il-bidla dikjarata b’termini f’mumenti kontradittorji g[andha l-effett li qieg[da tne[[i minn fuq il-mejda dak li kien ilu ji;i pre]entat u sostnut.

biex jimmarka dak li hemm b]onn ji;i mmarkat. Il-Gvern fir-realtà ;ie li ta ra;un lil dak kollu li konna ilna ng[idu f’dawn ix-xhur. Biss iktar minn dan ng[id li kellna ra;un ikbar li s[aqna li pajji]na jsir parti mill-Unjoni Ewropea. Hija fortuna g[ad-demokrazija f’dawn l-g]ejjer li a[na m’g[adx g[andna Gvern li m’g[andux kontroll u jista’ jarmiha. Li kieku konna fi ]minijiet o[ra, kieku ma konniex ng[addu minn [afna minn dak li g[addejna. L-istituzzjonijiet demokrati/i fl-unjoni ]ammew lil din l-amministrazzjoni milli tkompli g[addejja b’din il-;ennata.

. Fir-realtà din hija vendikazzjoni tar-ra;uni fuq il-forza. Sfortunatament il-Gvern dam dawn ix-xhur kollha jinsisti fuq dak li ma kellux iwebbes rasu fuqu. Sfortunatament ittisbit tas-saqajn ;ab attenzjoni negattiva doppja. L-ewwel g[ax kull min g[andu mo[[u ja[dem bil-mel[ tal-g[aqal kien jag[raf li kienet se twettaq u ;;ib [afna [sara lejn limma;ini s[i[a tag[na b[ala pajji]. It-tieni g[ax wara li lirwiefen in;abru fuqna, issa qed no[or;u mix-xena b[ala stat li [are; b’dak li ma jistax isir. Il-[sara saret u issa g[andna Gvern li flok kompla jibni fuq it-tajjeb ta’ dak li [allielu ta’ qablu, irid jibda mill-;did fuq dak li kisser u farrak huwa stess.

. Il-mument huwa iktar importanti g[alina lkoll g[ax issa jidher li beda pro/ess politiku essenzjali fejn nittama li lPartit Laburista jibda jifhem xi tfisser verament li tkun flUnjoni Ewropea. L-esperjenza politika ta’ dak l-partit qieg[da tmiss issa g[all-ewwel darba ma’ kif g[andha ta[dem fi [danha. Tibdila vitali f’dak li hu u li m’g[andux jkun l-ideal politiku tag[hom. F’dawn ix-xhur bid-diversi diskorsi kull nhar ta’ {add u b’mod spe/jali dak li rajna u smajna t-Tnejn li g[adda fil-Parlament, wera a;ir ]baljat. Kixef li l-[sieb huwa li l-poplu ji;i impressjonat b’diskors assertiv fix-xejn li ja[rab mir-ra;uni u jmur lejn ddemago;ija. Kemm u sa fejn din il-lezzjoni se tittie[ed, ilfutur jrid jurina. Biss il-Gvern [aqqu xi forma ta’ twiddiba u /anfira.

Carm Mifsud Bonnici Kelliem tal-Oppo]izzjoni g[all-Affarijiet Barranin

Il-poplu g[a]el li jkollu lill-PN b[ala dak li g[andu jservi fil-pajji] b[ala l-gwardjan u dak li j]omm il-vu/i tieg[u [ajja biex ma jsirux [merijiet

. Ara ma na[sbux li dawk li raw x’kien se jsir, dawk li semg[u d-dibattitu fil-Parlament Ewropew u l-istess Membri Parlamentari Ewropej li vvutaw bi [;arhom kontra, se jinsew mil-lum g[al g[ada. Gvernijiet Nazzjonalisti [admu biex ne[[ew l-imma;ni ]baljata li diversi kellhom tag[na. Dik limma;ni li nbniet fi ]mien s-So/jali]mu tar-raham li baqg[et ti;ri mag[na. Kien irnexxielna u fl-a[[ar elezzjoni tajna lura pajji] nadif u b’fama inkredibbilment tajba. Biss issa l-pajji] irid jer;a’ jitlaq mill-;did biex jipprova jibdel opinjoni li ;iet di;à ffurmata fuqu. I]-]mien jag[tina parir fuq kemm se jirnexxilu però fil-frattemp se nibqg[u n[ossu l-effetti negattivi fuq l-ekonomija tag[na. 3

. Dan mhuwiex xi artikolu biex niddikjaraw xi trijonf fuq ilGvern, huwa wie[ed li j[ares li jiggwida ru[u mir-ra;uni 4

. L-Oppo]izzjoni li nag[mel parti minna qdiet dmirha . Il-poplu g[a]el lil jkollu l-Partit Nazzjonalista b[ala dak li g[andu jservi fil-pajji] b[ala l-gwardjan u dak li j]omm il-vu/i tieg[u [ajja biex ma jsirux [merijiet ikbar. Tul dawn ix-xhur mexa b’umiltà biex jaqdi dmiru u hekk qed jirnexxilu jag[mel. {afna minna bdew jifhmu xi tfisser tkun fl-Oppo]izzjoni u f’dan i]-]mien mexa ’l quddiem sew. Issoda ferm iktar ru[u . Beda jitbaskat f’dak li qed ji;i mistenni minnu. M’hemmx dubju li aktar ma jg[addi ]mien minn fuqna iktar se nkunu preparati u effettivi. Biss avolja t-triq hija twila u komplikata, illum nistg[u b’wi//na minn quddiem ng[idu kemm kellna ra;un. 6

Inwie;bu g[all-politika tad-di]onestà permezz ta’ politika ta’ onestà

Edwin Vassallo

Politika mibnija fuq l-onestà hija valur li l-poplu se jkollu g[atx u xewqa kbira g[alih, li jg[ix f’kultura fejn l-onestà tkun il-prijorità ta’ gvern Nazzjonalista

uddiem il-politika ta’ Joseph Muscat, il-Partit Nazzjonalista je[tie; li jibda ja[seb fuq politika li tkun risposta g[al dak li l-poplu Malti qed ikun im;ieg[el jg[addi minnu. Nifhem li g[andna min ja[seb li Muscat g[andu jing[ata oppurtunità biex iwettaq dak li skont hu, ja[seb li huwa tajjeb, imbag[ad naraw xi kritika wie[ed jista’ jag[mel. Jien nemmen li l-[ajja mill-bidu turik fejn se tie[dok u llum jien ma nistenniehx sa g[ada biex nibda na[seb x’inhu dmiri li peremzz tieg[u jien irrid nirrispondi g[ar-realtà tal-pre]ent. Il-pre]ent li g[addej minnu llum il-poplu huwa l-pre]ent li Muscat iridna ng[addu minnu. Huwa pre]ent li fih jien nemmen li se naraw l-ordni so/jali li fil-pre]ent a[na drajna ng[ixu fiha u jo[loq /erta armonija li issa din l-ordni so/jali skont Muscat g[andha tinbidel ma’ ordni so/jali o[ra li hija tajba skont Muscat. Ma ninsewx li g[al Muscat, huwa Zapatero ta’ Spanja l -personalità politika li jammira. Jekk in[ares lejn il-passat immedjat jien nara l-li;i talUnjoni ?ivili li mhi xejn [lief il-li;i ta’ ]wie; g[al koppji gay ta[t isem ie[or. Nara l-Ba;it li ressaq fil-Parlament u nara kif dan kien Ba;it li jg[id mod u fil-verità huwa totalment differenti minn dak li kien im[abbar. In[ares lejn il-li;i tal-bejg[ ta/-/ittadinanza, li skont il-Gvern hija inizjattiva ta’ investiment fl-ekonomija tal-pajji] u li g[al din il-ligi kien donnu qed jistenna lill-Oppo]izzjoni taqbel mieg[u g[aliex ressaq lil Joe Grima eks-Segretarju tal-Kabinett ta’ Gvern Nazzjonalista, b[ala l-persuna responsabbli minn din l-iskema. Illum huwa mag[ruf li l-isem li ng[ata lil din il-li;i ;ie mag[]ul biex tin[eba l-verità. Il-verità li g[alija hi li dan huwa Gvern dahru mal-[ajt maqbud f’paniku u ma jafx kif

se jara li l-ekonomija ta’ dan il-pajji] se to[loq ix-xog[ol. Dan huwa Joseph Muscat il-Prim Ministru ta’ pajji]na li b[alma g[amel fil-kampanja elettorali jidher li g[andu kapa/itajiet kbar fil-mod ta’ kif huwa kapa/i ja[bi l-verità b’diversi modi. Wie[ed jiftakar kif kien hu li kien jg[id “Malta Tag[na Llkol” u llum kul[add konxju kif dan ilGvern biddel lil dan il-pajji] f’istitituzzjoni Labursita. Kien hu li qal meta kien g[adu mexxej tal- Oppo]izzjoni li meta jkun fil-Gvern, hu ma jridx lil jkollu deputati li jieklu b’]ew;t i[luq, u llum g[andu deputati li qed jieklu b’diversi [luq. Jien nemmen li ma]-]mien se naraw aktar e]empji b[al dawn li jsiru l-ordni tal-;urnata. Jien nib]a’ li l-poplu se jinnotta dan l-atte;;jament u tkun [asra jekk dan l-atte;;jament ikun mudell g[all-poplu tag[na g[aliex jekk ise[[ dan, ilGvern ikun istituzzjonalizza d-di]onestà bl-aktar mod sfa//at tag[ha. Tiftakru kif kien il-Prim Ministru Muscat li qal li jrid ji;;ieled l-eva]joni tat-taxxa mbag[ad kien hu li approva li /erti Ministri u deputati tieg[u jag[mlu l-hekk imsej[a ]balji u ma jiktbux b’mod korret id-d[ul u l-;id li g[amlu. Dawn huma ftit mill-kontradizzjonijiet li qed ng[ixu llum. Dan huwa l-mod kif f’pajji]na l-politika qed nara fiha do]a qawwija ta’ di]onestà. Quddiem din ir-realtà, nemmen li lPartit Nazzjonalista huwa fid-dmir li fil-vi]joni politika li se jfassal g[al pajji]na b[ala gvern alternattiv, g[andu jara li jirrispondi g[al din id-di]onestà permezz ta’ politika mibnija fuq l-onestà li hija valur li nemmen li l-poplu se jkollu g[atx u xewqa kbira g[alih, li jg[ix f’kultura fejn l-onestà tkun ilprijorità ta’ gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Opinjoni

Gvern u Gvern

(2)

Dawn huma xi punti li jo[or;u l-kuntrast bejn Gvern immexxi mill-Partit Nazzjonalista u l-Gvern Laburista.

Marion Pace Asciak Opinjonista

Partit Nazzjonalista

Partit Laburista

16. Il-Prim Ministru mfa[[ar minn [afna pajji]i, fost lo[rajn g[as-sehem li ta biex spi//a r-re;im ta’ Gaddafi u g[all-mod kif Malta ssuperat il-kri]i finanzjarja bl-inqas danni.

16. Il-Prim Ministru kkritikat ghall-attentat ta’ pushback fuq l-immigranti u kkundannat b’mod qawwi minn ;urnali barranin u mill-istess So/jalisti Ewropej min[abba l-iskema talbejg[ ta/-/ittadinanza.

Waqt il-kri]ijiet fit-Tune]ija, fl-E;ittu u fil-Libja, Lawrence Gonzi dejjem kien /ar fil-po]izzjoni tieg[u kontra d-dittatura u l-vjolenza, u favur in-nies /ivili li kienu qed ji;u mka]bra d-drittijiet tag[hom.

17.

Malta kienet ti;i kkwotata fl-istatistika Ewropea g[arrata baxxa ta’ qg[ad, spe/jalment fost i]-]g[a]ag[ u g[attkabbir ekonomiku.

Malta tissemma fl-istatistika Ewropea g[aliex hu l-aktar pajji] mit-28 pajji] tal-UE li kellu tnaqqis fil-kummer/.

18.

19. In[oloq il-Kunsill Malti g[all-I]vilupp Ekonomiku u So/jali, l-MCESD biex il-pro;etti kollha ji;u diskussi blaktar mod wiesa’ mal-imsie[ba so/jali.

19. Bqajna ma nafu xejn dwar il-ftehim mistur ma/-?ina dwar il-power station, u l-ftehim ma’ Henley & Partners.

20. Il-Prim Ministru u Ministri o[ra kien ikollhom laqg[at regolari mal-MCESD biex kollox ji;i de/i] wara li ssir ilkonsultazzjoni.

20. Wara li g[addiet il-li;i tal-bejg[ ta/-/ittadinanza millParlament, ;iet iffirmata mill-President, saret “revi]joni” fliskema u [ar;et il-legal notice, il-Prim Ministru ltaqa’ malMCESD biex jikkonsultahom.

21. Saret ir-riforma tat-trasport pubbliku. Naqas it-tni;;is tal-arja u ;ew introdotti xarabanks bi flat floor u bl-arja kundizzjonata.

21. Tne[[ew il-bendy buses u tpo;;ew xarabanks li jni;;su l-arja, u anzjani, nies b’si;;ijiet tar-roti u nisa bil-pushchairs ma jistg[ux ju]awhom.

22. Sar ftehiem ma’ entitajiet privati biex jonqos l-iffullar flIsptar Mater Dei, spe/jalment fit-taqsima tal-emer;enza.

22. Mal-ewwel ;img[a fil-Gvern, is-servizz ta’ emer;enza b’xejn fl-Isptar Saint James g[al tmiem il-;img[a spi//a fixxejn.

Twaqqaf Kumitat li kien jiltaqa’ regolarment biex ji;u e]aminati l-prezzijiet tal-medi/ini u tnaqqsu mijiet ta’ prezzijiet ta’ medicini.

Dan il-Kumitat ma ltaqa’ qatt u lanqas medi/ina wa[da ma ro[sot fil-prezz, anzi ;ara l-oppost g[ax il-prezzijiet baqg[u ji]diedu.

23.

24.

{oloq is-servizz tal-Ispi]erija tal-G[a]la Tieg[ek u nfirex mal-pajji] kollu. Permezz ta’ dan is-servizz, eluf ta’ persuni kienu jie[du l-medi/ini b’xejn.

24. Wieg[ed li l-medi/ini b’xejn se jitqassmu fid-djar talanzjani u l-anzjani spi//aw iridu jixtru l-medi/ini li spiss ikunu out-of-stock.

25.

G[amel ftehim ma’ sptarijiet privati u ]ied is-sodod kull meta kienet in[asset il-[tie;a min[abba ]ieda fin-numru ta’ pazjenti.

25. Tella’ tinda quddiem Mater Dei u [a l-lecture rooms talistudenti tal-medi/ina biex isolvi l-problema tan-nuqqas ta’ sodod.

26. Il-benifi//ji so/jali b[a/-children’s allowance, bonus s[i[ lill-anzjani u allowance g[all-anzjani li jibqg[u ;o darhom kienu dejjem jing[ataw kollha fil-bidu tas-sena.

26. Dawn il-benefi//ji qed ji;u maqsuma f’kemm-il parti matul is-sena g[ax hu Gvern li jixxa[[a[ mal-batut.

Meta ;ie introdott il-qafas tal-Kurrikulu Minimu Nazzjonali, saru laqg[at fuq livell nazzjonali, ing[atat lil kull g[alliem CD bil-proposta u kwestjonarju fejn minbarra twe;ibiet, setg[u jag[tu proposti konkreti u l-iskejjel kollha ;ew m[e;;a jag[mlu seminars dwar il-Kurrikulu Mininimu Nazzjonali u jibag[tu rapport bil-proposti tag[hom.

Meta ;iet introdotta l-koedukazzjoni fl-iskejjel talGvern, ma saret l-ebda konsultazzjoni mal-g[alliema u ftit li xejn mal-MUT li kkritikat lill-Gvern li impona sistema ;dida bla konsultazzjoni u rtira mill-Kumitat li issa m’g[andu lebda valur.

27.

28. Meta kien hemm il-[sieb li jing[ataw it-tablets lill-istudenti, il-Gvern g[amel ta[ditiet ma’ kumpaniji li jippubblikaw il-kotba biex jitfassal pjan ta’ x’g[andu jkun hemm fuq it-tablets.

28. Il-Gvern ried jintrodu/i t-tablets fir-raba’ sena fl-iskejjel primarji f’Jannar u wara protesti mill-MUT issa jrid jintrodu/ihom f’Marzu. G[al darba o[ra l-MUT qed tipprotesta u tat direttiva biex l-g[alliema ma jikkoperawx fil-pro;ett pilota li ma ;ie diskuss ma’ [add.

29.

Bil-programmi ta’ boro] ta’ studju ‘Steps’, l-istudenti li jkomplu l-istudju tag[hom f’livell ta’ Masters kien ikollhom il-flus f’idejhom biex jonfquhom waqt il-kors.

29. Bl-iskema ‘Master It’, l-istudenti jistg[u jie[du l-flus fi tmiem il-kors wara li jkunu [ar;u l-ispejje] huma.

Infeta[ park tal-familja f’Marsaskala b’fondi mill-UE, g[ar-riabilitazzjoni tal-landfill. Fost l-o[rajn, dan il-park joffri pitch tal-futbol, log[ob g[at-tfal, picnic area, parks talilma u g[all-klieb, anfiteatru li jesa’ 450 persuna, stalel u ]wiemel, kafetterija u zoni ta’ parke;;.

Il-Gvern ]ammu mag[luq g[al 74 jum u wara li re;a’ nfeta[ fil-bidu ta’ Ottubru, issa qieg[ed fi stat ta’ abbandun, bi [mie; u [sarat li jistg[u jkunu ta’ periklu g[an-nies li j]uruh, spe/jalment fejn hemm il-log[ob tat-tfal.

30.

Il-problema ta’ nuqqas ta’ sodod kompliet tikber ta[t il-Gvern ta’ Joseph Muscat

Fl-istess okka]jonijiet, Joseph Muscat [ass li Malta kellha tapprofitta ru[ha u ti;bed lejn Malta t-turisti li s-soltu jmorru lejn it-Tune]ija u l-E;ittu, waqt li fuq il-Libja, ma [ax po]izzjoni qabel ma tne[[a Gaddafi.

17.

30.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Opinjoni

Tra;edja, farsa jew realtà?

Claudette Buttigieg Kelliema tal-Oppo]izzjoni g[ad-Djalogu So/jali u Libertajiet ?ivili

Dan Gvern li ma jismax u jag[mel ta’ rasu. Jg[id li jikkonsulta imma fil-fatt ma jag[ti kas [add.

inn hawn u ftit ;img[at o[ra, il-Gvern Laburista ta’ Joseph Muscat se jag[laq sena fit-tmexxija ta’ pajji]na. L-istennija ta’ kif se jkun dan il-Gvern kienet mimlija aspettattivi. Il-Partit Laburista mmexxi minn Joseph Muscat g[amel weg[di kbar u bosta stennew li dawn jitwettqu. I]da f’dawn ix-xhur li g[addew ;raw affarijiet li ]gur ma konniex qed nistennewhom. :raw affarijiet li ssorprendew lil [afna nies, fosthom Laburisti ;enwini li kienu ilhom 25 sena jistennew dan il-mument. Xi w[ud millaffarijiet li ;raw, [olqu mist[ija jew sa[ansitra xokk. Illista hija twila! Beda jberraq mill-bidu nett! Wara li [oloq l-ikbar Kabinett tal-istorja, Muscat ne[[a s-Segretarji Permanenti (kwa]i kollha) u bdiet sensiela twila ta’ [atriet ibba]ati fuq kollox barra fuq meritokrazija u transfers min[abba “lesi;enza tas-servizz”. Dak li kien il-“moviment” ta’ qabel l-elezzjoni, sar /irku ristrett ta’ [bieb qrib sew ta’ Joseph Muscat. Ir-ra;uni wara kull [atra spi//at sku]a banali – g[ax din hija persuna ta’ fidu/ja. Kemm smajna fuq il-kun/ett ta’ “good governance”? Kollox intnesa u ntrema. Konsultazzjoni? Ma’ min? Fuqiex? Ejjew nie[du l-bini tal-Parlament il-;did. Muscat kien qal li qed jikkunsidra kollox, fosthom li ma jintu]ax b[ala Parlament. Spi//a ;ie Renzo Piano Malta biex jg[idlu li l-binja ;iet disinjata biex tintu]a b[ala Parlament u xejn aktar. Sirna nafu li Muscat qed jikri l-karozza tieg[u lill-Prim Ministru Joseph Muscat – lilu nnifsu – u jda[[al €7,000 fis-sena fil-but tieg[u. Muscat u s[abu da[[lu lil pajji]na fi Pro/edura ta’ Defi/it E//essiv u bdejna nisimg[u diskorsi li jitfg[u xetti/i]mu fuq il-po]izzjoni tag[na fl-Ewropa. Muscat tkellem b’ton ta’ cowboy u bully f’pajji]na u mar fl-estrem li hedded li se jke//i l-immigranti permezz talpush back. Fil-fatt, waqaf milli jag[mel dan g[ax waqfulu l-NGOs bl-intervent tal-Qorti Ewropea. Meta mar l-Ewropa fuq il-mejda tad-diskussjoni ;ie lura idu f’idu g[ax [add ma ta kasu, lanqas meta sabbat saqajh! Meta da[al is-sajf donnu bdew jis[nu sew l-affarijiet!

Niskata umiltà

Mario Schiavone Opinjonist

Hu biss min jitlef it-tama li bl-argumenti tieg[u jista’ jikkonvin/i lil [addie[or li jirrikorri g[at-tisbit tar-ri;lejn u jibda jkun aggressiv fi kliemu. Hekk rajna lill-Prim Ministru f’dawn l-a[[ar ;ranet

l-Prim Ministru Joseph Muscat di;à beda juri sinjali inkwetanti fit-tmexxija tieg[u. Dan meta g[adhom g[addew g[axar xhur mis-60 xahar ta’ din ille;i]latura. Fl-a[[ar ;img[a, quddiem oppo]izzjoni qawwija kemm fil-pajji] kif ukoll mill-Ewropa u millbqija tad-dinja g[all-pro;ett tieg[u li jbig[ i/-/ittadinanza ta’ pajji]na, wera sinjali ta’ irratibilità li mhi tajba g[al [add u wisq inqas g[al kap ta’ gvern. F’dawn l-a[[ar jiem, il-Prim Ministru Joseph Muscat, kif jg[idu l-Ingli]i “lost his cool” u qed ikun aggressiv f’diskorsu u fl-atte;;jamenti tieg[u. Dan g[andu g[ax jinkwieta lilu nnifsu u lill-bqija tal-pajji]. Hu biss min ma jkollux ra;un li jirrikorri g[al atte;;jamenti b[al dawn. Hu biss min jitlef it-tama li blargumenti tieg[u jista’ jikkonvin/i lil [addie[or li jirrikorri g[at-tisbit tar-ri;lejn u jibda jkun aggressiv fi kliemu. Hekk rajna lill-Prim Ministru f’dawn l-a[[ar ;ranet. Dwar l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza, il-Prim Ministru kellu kontrih: 1. Lill-Oppo]izzjoni Nazzjonalista mmexxija minn Simon Busuttil; 2. Lill-ma;;oranza tal-Korpi Kostitwiti li qed jistednuh biex ifittex kunsens; 3. Lis-so/jetà /ivili li qed tg[idlu li g[ad hemm /ans li jo[ro; bi skema ta’ investiment li ma tumiljax lil pajji]na; 4. Lill-ma;;oranza tal-poplu Malti li qed tg[idlu li ma jistax ibig[ l-identità ta’ pajji]na; 5. Lil xi simpatizzanti u sa[ansitra deputata tieg[u stess li qed jg[idulu biex jikkunsidra l-po]izzjoni tieg[u u jfittex ilkunsens; 6. Lil 90 fil-mija tal-membri tal-Parlament Ewropew inklu] is-So/jalisti s[abu; 7. Lill-Kummissjoni Ewropea li qed tg[idlu li m’g[andux

Tal-caravans ippretendew li Muscat i]omm mal-ittra li kitbilhom lejlet l-elezzjoni. Filwaqt li l-Ministru Mallia beda sensiela ta’ ]balji li [olqu kontroversja fil-paji] – qabbad pulizija ja[dmu b[ala waiters f’ri/eviment tal-EBU, kien pre]enti waqt interviews tas-servizz sigriet u bdiet manipulazzjoni sfa//ata fil-Korp tal-Pulizija u fl-Armata. Il-mara ta’ Konrad Mizzi bdiet tit[allas €13, 000 fixxahar, re;a’ beda l-inkwiet mal-Arriva sakemm il-Gvern ra kif iwarrabha, ;ie arrestat Norman Vella, il-Gvern Laburista g[adda l-Australia Hall b[ala rigal lill-Partit Laburista, [are; ir-rapport ta’ Dalli li l-Ministru Farrugia ddistakka ru[u minnu, ittellg[et tinda l-isptar li tne[[iet wara ftit sig[at u faqqg[et l-ikbar storja s’issa, dik tal-bejg[ ta/-/ittadinanza. Waqt li g[addej dan kollu kompla ji]died il-qg[ad g[ax il-Gvern ma [oloqx bi]]ejjed xog[ol, kompliet tonqos limportazzjoni u naqset ukoll l-esportazzjoni. Il-medi/ini baqg[u out-of-stock u ma twasslux id-dar. F’Marzu se jonqos il-kont tad-dawl imma biex dan isir, issa sirna nafu li l-Gvern g[andu b]onn mhux ]ew; tankijiet tal-gass kull wie[ed daqs il-koppla tal-Mosta imma tanker fuq il-ba[ar daqs [ames koppli tal-Mosta li se jitpo;;a filport ta’ Marsaxlokk. Nafu wkoll li 91% tar-residenti ta’ Marsaxlokk u Bir]ebbu;a ma jridux it-tanker fil-port imma l-Gvern ma jridx jag[mlu barra g[ax l-ispi]a ti;i kbira wisq u l-pro;ett ma jitlestiex fil-[in. G[ax din hija l-vera weg[da li Muscat irid i]omm u mhux se j[alli l-periklu ta’ splu]joni fil-port ta’ Marsaxlokk ittellfu! X’jimpurtah xi jg[idu n-nies! Dan gvern li ma jismax u jag[mel ta’ rasu. Jg[id li jikkonsulta imma fil-fatt ma jag[ti kas [add. Rajna de/i]jonijiet bl-g[a;la b[al fil-ka] tal-iskema tal-bejg[ ta//ittadinanza, li wasslu biex wara ter;a’ tinbidel l-istess de/i]joni g[al tliet darbiet. Ir-reputazzjoni ta’ pajji]na marret il-ba[ar. Il-[asra hi li dak li qed jigri f’pajjizna llum mhuwiex lewwel minn [ames atti ta’ kummiedja, farsa jew xi tra;edja fittizja, imma sfortunatament hu realtà li ma titwemminx. Kemm kellu ra;un min qal li Muscat u l-Partit Laburista kapa/i jirb[u l-elezzjoni imma mhux kapa/i jiggvernaw!

jitpo;;a prezz fuq i/-/ittadinanza Maltija li hi wkoll /ittadinanza Ewropea; 8. Lill-Maltin tal-Awstralja u dawk f’pajji]i o[ra li qed jipprotestaw kontra din l-iskema oxxena; 9. Lill-media internazzjonali li qed tirredikola lil pajji]na g[al din l-iskema tal-mist[ija. Quddiem din l-oppo]izzjoni kollha, il-Prim Ministru Joseph Muscat qab]ittlup . Dan jixhdu l-mod kif tkellem fil-Parlament biex iwie;eb g[all-kritika tal-Kap Nazzjonalista Simon Busuttil waqt iddibattitu msejja[ mill-Prim Ministru stess il-;img[a li g[addiet biex jiddiskuti r-ri]oluzzjoni ta’ kundanna li [ar;et mill-Parlament Ewropew. Jixhdu wkoll id-diskors aggressiv li g[amel il-{add li g[adda fil-ka]in Laburista tal-Fgura, fejn re;a’ qal bla ma ta prova ta’ dan, li l-ma;;oranza tal-Maltin huma favur l-iskema tal-bejg[ ta/-/ittadinanza meta kollox juri bil-kontra, u fejn biex jag[milha tas-supperv g[alaq il-bieb g[al aktar diskussjonijiet mal-Oppo]izzjoni u qal li issa se jitkellem biss mal-UE. L-atte;;jament tal-Prim Ministru meta sab li din l-iskema li [olom biha hu u ma qal xejn dwarha qabel l-a[[ar elezzjoni g[ax kien jaf li ma kienx se jsib appo;; g[aliha, hu wie[ed ta’ paniku, arroganza u suppervja. Dawn mhumiex karatteristi/i li g[andu jkollu Prim Ministru. Joseph Muscat irid jirrealizza li suppost hu Prim Ministru tal-poplu kollu u mhux tal-Laburisti biss. Hu Prim Ministru tal-pajji] mhux tal-partit tieg[u. Fil-kariga li da[al g[aliha jrid ja;ixxi b[ala Prim Ministru tal-pajji] u mhux b[ala Kap tal-Partit Laburista. G[alhekk l-atte;;jament ta’ rabja jrid iwarrbu u jara x’qed jitlob il-poplu. Niskata umiltà tag[millu tajjeb. Anzi, tajjeb [afna. Forsi g[andu b]onn vaganza qasira biex jikkalma u jirrifletti dwar l-a[jar interess tal-pajji].

Fabbrikazzjoni tal-istorja tal-Korp tal-Pulizija Fil-ittra tieg[u tas-26 ta’ Jannar li g[adda, ippubblikata f’il-mument, il-Kummissarju tal-Pulizija re;a’ akku]ani li ma ;ibt l-ebda dokument uffi/jali biex nuri li l-Korp twaqqaf fl-1812. Id-dokument uffi/jali ;ie ppubblikat minn Vincenzo Azopardi u s[abu fl1843. Il-fatt li qed jippubblika dan id-dokument juri li huma kienu qed iqisu din id-data b[ala l-;urnata tat-twaqqif talKorp tal-Pulizija, i]da lKummissjaru tal-Pulizija lewwel qies id-dokument ippubblikat minn Azopardi b[ala mhux validu g[ax mhux miktub f’kuntest u wara kiteb elo;ju lejn Vincenzo Azopardi waqt li xorta baqa’ jwebbes rasu biex jirrikonoxxi l-valur storiku tad-dokument li kien

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Ittri lill-Editur

ippubblikat f’Cenni Storici. Issa qed jg[id li dan ma hux dokument uffi/jali meta filfatt hu. G[alhekk hija totalment skorretta l-affermazzjoni talKummissjaru li jien ma ;ibt lebda dokument. Infakkar lillPulizija, hu qed jitkellem dwar “Foundation Day”, i]da mbag[ad qed jilg[ab bilb]allu biex ji;;ustifika “a historical construct” ma[luq minn Albert Laferla dwar meta twaqqaf il-Korp talPulizija, meta Azopardi jitkellem /ar dwar dak li sejja[ “Primo Magistrato di Polizia di Malta”. Jekk din mhix prova /ara ta’ bidu ta’ xi organizzazzjoni, ma nafx x’jikkostitwixxi b[ala provi /ari f’mo[[ il-Kummissarju tal-Pulizija pre]enti. Min-na[a l-o[ra, l-istess Kummissarju ma jiddejjaqx jg[id li qed jikkwota minn dokument mill-ktieb ta’ Azopardi li jg[id li l-Maltin “/edew” Malta lill-Ingli]i, i]da mbag[ad ma jag[ti l-ebda referenza. Mhux talli

Azopardi ma jitkellimx f’termini ta’ “/edew” talli jg[id li l-Ingli]i “occuparano la Valletta”(p. 4). Altru milli “/edew”! Ara hawn, biex ji;u ffabbrikati ;rajjiet kolonjali li ma je]istux, ix-xog[ol li ppubblika Azopardi u s[abu jsiru test uffi/jali g[all-Korp tal-Pulizija! Il-Kummissarju tal-Pulizija issa g[adda millfantastorja g[all-ver]joni fabbrikata tal-istorja kolonjali. Il-pro/ess tal-libertà tal-istampa L-anqas mhi korretta l-

impressjoni li qed jag[ti lKummissjarju tal-Pulizija dwar l-istorja tal-libertà talistampa. Il-Kummissjoni Rjali ntbag[tet min[abba li flEwropa kien hemm qawmien nazzjonalistiku qawwi fi spirtu ;did Romantiku b’reazzjoni g[all-kolonjali]mu ;did Fran/i] u Ingli] u dan id-dritt ing[ata wara li numru ta’ persuni Protestanti kienu ilhom igawdu d-dritt li jippubblikaw f’pajji] qabel l-istess Maltin. Fuq kollox, il-“liberali]mu”

ta’ John Austin kien liberali]mu elitista u ’l bog[od mil-liberali]mu radikali li permezz tieg[u g[addejna millkun/ett tal-welfare society talimperjali]mu Ingli] g[al dak tal-welfare state. Mhux fl-interess tieg[i li nid[ol fil-kontribut ta’ Albert Laferla lejn l-edukazzjoni ta’ pajji]na. Jien ]ammejt malkontribut storiku tieg[u, i]da anki fejn tid[ol l-edukazzjoni, wasal i]-]mien li din l-istorja tibda ti;i studjata mil-lenti tatteoriji postkolonjali u taddekostruzzjoni storika, jekk verament irridu nifhmu sew x’;ara f’pajji]na fis-seklu 20 f’dan il-qasam tant importanti u l-konsegwenzi negattivi li dan i]-]mien [alla fuq is-sistema edukattiva tag[na. Investigazzjoni fa]ulla Finalment, jidher li lKummissarju tal-Pulizija m’g[amilx l-investigazzjoni

dwari tajjeb meta akku]ani li dawn il-fatti dwar it-twaqqif tal-Korp tal-Pulizija qed ng[idhom issa u mhux qabel g[aliex g[andi xi a;enda mo[bija u madwar din l-idea bena teorija ta’ kospirazzjoni li ma te]istix. Infakkar lill-istess Kummissjaru li dawn ilfatti li qed ng[id illum ippubblikajthom f’artiklu storiku fil-ktieb editjat mill-Professur Horace Vella, bl-isem {al Kirkop u l-In[awi ta’ Madwaru, fl-2008 u jinsabu f’pa;na, 74, ji;ifieri fi ]mien l-amministrazzjoni pre/edenti. Kont ukoll fittixt li ni;bed lattenzjoni tal-PBS u anki ta’ ;urnal bl-Ingli] biex ji;u kkore;uti dawn il-fatti, i]da kollha be]g[u jiddiskutuhom fil-media (u dan grazzi g[allkolonjali]mu Ingli] li tant jog[;ob i[obb ifa[[ar ilKummissarju). :urnalist minnhom g[amilha /ara li hemm bi]a’ reali ta’ xi retribuzzjoni negattiva millKorp tal-Pulizija g[ax tazzarda tikkontradixxi xi verità storika kif emmnuta mill-istess pulizija. Fuq kollox, nixtieq infakkar lill-Kummissarju tal-Pulizija li kull interpretazzjoni tal-

istorja tibqa’ wa[da personali, jag[milha min jag[milha, i]da l-fatti jibqg[u assoluti. F’dan il-ka], hemm fatti assoluti li l-Korp kien je]isti fl1812 u f’dik is-sena twaqqaf l-ewwel ma;istrat g[all-pulizija, u bil-mod kif din il-kelma hija u]ata tfisser Kummissarju. Hawn fejn tid[ol l-interpretazzjoni talfatti, mag[rufa wkoll fil-dinja akkademika b[ala ermenewtika. Din l-intrepretazzjoni qed nag[milha wara numru ta’ snin ta’ studju fl-istorja u wara li [adt il-Ph.D tieg[i mill-Università Pari;ina tasSorbona u ng[atajt “mention très honorable avec félicitations du jury”. Faqar dwar l-istorja

Nag[laq billi sin/erament nifra[ lill-Kummissarju talPulizija g[all-informazzjoni li jaf dwar l-istorja ta’ Malta anki jekk jien ma naqbilx malinterpretazzjoni tieg[u. I]da jekk din l-informazzjoni ;abha permezz ta’ wie[ed mill-konsulenti tieg[u, allura jkolli ng[id li t-twe;ibiet juru faqar f’dik li tissejja[ storjografija u metodolo;ija tal-kitba talistorja. Nispera li jekk verament sar u]u minn konsulent, dan mhux xi persuna li gawda fi ]mien lamministrazzjoni pre/endenti. F’dan il-ka], nifhem g[aliex il-Korp tal-Pulizija ma tax kas tal-kummenti u rimarki stori/i tieg[i qabel Marzu 2013. Nifhem ukoll l-interess tieg[ek illum biex inkun skreditat pubblikament, i]da f’dan il-pro/ess kollu, dawk li qed ji;u skreditati huma dawk li qed jag[mlu dawn it-tip ta’ argumenti. Nirringrazzja ’l Alla li ttag[lim tieg[i fl-istorja kemm fl-Università ta’ Malta, kif ukoll f’numru ta’ universitajiet presti;ju]i barranin, fosthom fl-Italja u fi Franza, (li stajt immur fihom g[aliex lUniversità tag[na tatni ba]i teoretika tajba) g[enuni nkisser il-ktajjen asso/jati malmentalità kolonjali.

Simon Mercieca Marsaxlokk

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Ittri lill-Editur

Zapatero Il-vot fl-elezzjoni u Muscat li ;ejja L-elezzjoni g[all-Parlament Ewropew qieg[da wara l-bieb. G[aldaqstant nixtieq nag[mel erba’ osservazzjonijiet g[al din lelezzjoni li ;ejja biex niksbu l-massimu tal-voti li jixraq lill-PN: 1. G[andna nivvutaw g[all-kandidati kollha talPN, huma min huma, u huma minn fejn huma. G[andna ninteressaw ru[na biex insiru nafuhom kollha u mhux nivvutaw g[allewwel preferenza mbag[ad nibdew minn fuq u nibqg[u ne]lin sal-a[[ar wie[ed bladdo// u ming[ajr interess. 2. M’g[andna bl-ebda mod niskora;;ixxu Nazzjonalisti li nafu li fl-a[[ar elezzjoni g[amlu ]ball u vvutaw Labour. I]da g[andna nag[mlu [ilitna biex ninkura;;uhom ji;u lura u jer;g[u jibdew jafdaw lill-PN. 3. Peress li l-U{M dejjem tilmenta li dan il-Gvern ta’ rasu iebsa rari jikkonsultaha u dan l-a[[ar sa[ansitra injoraha g[alkollox filqasam tat-trasport pubbliku u jag[ti widen biss lillGWU li kul[add jaf x’palata tag[ti lill-Partit Laburista, g[andha, dejjem fl-opinjoni tieg[i, tikkunsidra li tag[ti direttiva lillmembri tag[ha biex jiskartaw lill-kandidati talPartit li fil-Gvern baqa’ jikkalkulahom b[ala union ta/-/ek/ik kif kienu kunsidrati fi ]mien Mintoff.

Anton Mikiel Vassallo {al Qormi

Dak li kien il-mexxej So/jalista ta’ Spanja Josè Luis Rodriguez Zapatero kien wie[ed mill-idoli ta’ Joseph Muscat. Zapatero, waqt li Spanja kienet qed teg[req ekonomikament, kien qed ida[[al li;ijiet progressivi, fosthom dik li tfal ta[t l-età jixtru l-pilloli talabort ming[ajr il-kunsens tal;enituri. Hawn Malta g[andna lil Joseph Muscat li mo[[u biex akkost ta’ kollox jag[ti d-dritt lill-koppji gay jadottaw it-tfal waqt li pajji]na sejjer lura b[al gran/. Imbag[ad issib Maltin jg[idulek li qatt ma kienu jobsru li Muscat kien se jag[mel dak li qed jag[mel!

Paul Farrugia Ir-Rabat

Irre]istuhom! Nappella lill-Maltin kollha ta’ rieda tajba biex jirre]istu lill-Gvern Laburista fil-[a]in kollu li qed jag[mel. Qed ng[id dan mhux min[abba xi pika politika parti;jana i]da g[ax il-Partit Laburista filgvern qed juri tendenzi antidemokrati/i. Nag[ti e]empji. G[ax il-PN ikkritika l-iskema tal-bejg[ ta//ittadinanza, tal-Labour qed jag[mlu akku]i li dan qed isir biex issir [sara lil Malta u mhux g[ax a[na ;elu]i g[all-identità Maltija! B’hekk tal-Labour qed ixewxu lin-nies tag[hom kontra l-mexxejja tal-PN. Imbag[ad wie[ed jiftakar

x’kien g[amel il-Labour u Joseph Muscat innifsu biex Malta ma tisse[ibx fl-UE. Kieku jg[idu “Alla [ares qatt” u jsemmu “is-salib tal-millennju!” Muscat innifsu kien tella’ sensiela Made in Brussels fuq it-televi]joni Laburista biex i[e;;e; lillMaltin kontra l-UE. Kien mar l-I]landa biex jg[id lin-nies t’hemm li ma kellhomx jid[lu fl-Ewropa. Kien ;ie intervistat sa[ansitra fuq in-New York Times fejn kien tkellem kontra s-s[ubija fl-Ewropa. Allura tal-Labour g[andhom kull dritt jitkellmu u ja[dmu kontra l-politika tajba Nazzjonalista mbag[ad huma jridu j/a[[duna milli nift[u [alqna kontra l-bejg[ ta’ ru[na? Barra minn hekk kieku Joseph Muscat u l-Partit Laburista rnexxa fl-iskop tieg[u li nibqg[u barra millUE x’kien se jbig[? L-inkompetenza tieg[u forsi? Dan kollu juri t-tendenza eradikata fil-Partit Laburista li filwaqt li g[alih jippretendi lispazju kollu politiku biex jag[mel il-[idma tieg[u lillavversarji mbag[ad irid i/a[[adhom milli jsemmg[u le[inhom. Din tendenza antidemokratika /ara u l-poplu g[andu jirre]istiha b’kull mezz legali.

Ch. Farrugia Il-Mosta

Burokrazija

I/-children allowance, i]]idiet lill-anzjani u pensjonanti fosthom l-allowance tat-€300 se jinqasmu f’diversi pagamenti matul is-sena flok jing[ataw f’somma wa[da filbidu tas-sena.

Forsi biex il-gvern jikseb limg[ax? Forsi biex jiffranka flus minn fuq dawk li jil[qu jmutu? Hu x’inhu, din ilburokrazija ]ejda. Din il-burokrazija ]ejda m’g[adhiex iddejjaq lil Joseph Muscat, kif kien stqarr darba?

Mario Calleja Tas-Sliema

Puxxjatura

Alex Farrugia

Alex Farrugia li kien l-editur tal-gazzetta tal-GWU ItTor/a issa n[atar f’kariga g[olja fil-Malta Enterprise. Din puxxjatura o[ra lil nies ta’ fidu/ja. I]da dawn il-[atriet iqanqlu l-mistoqsijiet. Issa g[andna eks impjegat g[oli ta’ union Xellugija li qieg[ed f’po]izzjoni importanti f’organizzazzjoni li jkollha x’taqsam [afna ma’ min i[addem innies. Nistaqsi: dawk li j[addmu, jista’ jkollhom nies minn fos-

thom f’po]izzjonijiet importanti fil-Malta Enterprise?

Mario Agius Ra[al :did

{addiema u unions Dak li ;ara fil-bidu ta’ din is-sena fil-laqg[a bejn il-U{M u l-amministrazzjoni tal-Isptar Monte Carmeli kien skandlu. Il-union wara [afna ta[bit irnexxielha tiddobba laqg[a mat-tmexxija tal-isptar dwar transfers vendikattivi li ng[ataw lil tliet membri tag[ha. Il-laqg[a kienet tinkludi kliem [a]in, dag[a u l-kliem famu] “issa a[na fil-Gvern”. Dan ka] serjissimu, mhux laktar min[abba t-transfers li ng[ataw i]da i]jed min[abba l-mod kif ;ab ru[u l-management Laburista “Tag[na lkoll”. Tnejn minn dawn il[addiema kellhom ukoll ilpaga tag[hom ta’ Di/embru mnaqqsa b’€600. Dan mhux a//ettabbli u g[andu jittella’ fil-livell ta’ CMTU kif ukoll jitqajjem fl-MCESD qabel ikun tard wisq!

G. Caruana

I]-}urrieq

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Malta ting[aqad fi/-/elebrazzjonijiet globali tal-BNI waqt it-tmien Annual International Networking Week Bejn g[ada t-Tnejn 3 u l-:img[a 7 ta’ Frar, negozji, rappre]entanti ta’ diversi g[aqdiet u membri tal-pubbliku se jing[aqdu flimkien biex i[allu impatt po]ittiv fuq ix-xena ekonomika globali permezz ta’ /elebrazzjoni ta’ business networking, u s-sehem li dan g[andu fit-tkabbir u s-su//ess tannegozju f’kull parti tad-dinja. International Networking Week hi ;img[a globali li tiffoka fuq g[ajnuna lin-negozji f’kull parti tad-dinja jiksbu tkabbir u su//ess permezz ta’ networking effettiv. Fuq l-inizjattiva tal-BNI, l-ikbar organizzazzjoni ta’ networking g[annegozju fid-dinja, din il-;img[a tippre]enta opportunità ta’ networking g[al gruppi, kumpaniji, organizzazzjonijiet u individwi madwar id-dinja biex jibdew l-2014 billi jie[du passi proattivi [alli ju]aw in-networking b’mod strate;iku g[at-tkabbir tannegozju. Din hi t-tielet sena konsekuttiva li lMalta BNI qed ti//elebra l-:img[a Internazzjonali tan-Networking li bdiet issir fl-2007 u dejjem ]diedet fil-popo-

larità minn sena g[all-o[ra madwar iddinja. L-attività f’Malta se ssir nhar lErbg[a 5 ta’ Frar fil-Corinthia Palace Hotel, {’Attard, kmieni filg[odu fis7.15. L-idea hi li wie[ed ikun lura luffi//ju sal-10#10.30 a.m., jekk ma jit[ajjarx ukoll jibqa’ g[al aktar networking. L-attività se titmexxa mid-Direttur Nazzjonali tal-Malta BNI, David Bullock, u se tattira professjonisti tannegozju, nies tas-seng[a, imprendituri,

VODAFONE. Kull sena Vodafone Malta Foundation tappo;;ja tToy Run annwali li tkun organizzata min-NUTS Motorcycle Club. G[al darb’o[ra Vodafone ng[aqdet ma’ bikers lokali biex tipprovdi avventura g[at-tfal li ma jinsewha qatt. Dawn it-tfal ji;u meg[juna mis-Sorijiet Missjunarji tal-Karità ta’ Bormla. L-avventura bdiet fil-Badger Karting f’Ta’ Qali fejn it-tfal rikbu fuq il-go karts u lag[bu fuq kastell enormi. Il-bikers saqu kollha flimkien wara l-quad sledge ta’ Santa Klaws li kien mimli bil-;ugarelli. Hekk kif waslu l-Marley’s Restaurant f’Ba[ar i/-?ag[aq it-tfal sabu jistennewhom animaturi, mu]ika, ikel u aktar rigali bl-avventura tispi//a b’rikba ]g[ira fuq ftit mill-muturi tal-bikers.

Il-Majjistru tad-Dumnikani jtemm ]jara f’Malta

Fra Bruno Cadore OP, ilMajjistru :enerali tal-Ordni tal-Predikaturi, ilbiera[ temm ]jara ta’ ;img[a f’Malta. Fra Bruno g[andu 59 sena u qabel ma sar Majjistru tal-Ordni fl-2010 kien qieg[ed iservi b[ala Provin/jal tal-Provin/ja Dumnikana ta’ Franza. Qabel da[al fl-Ordni Dumnikan, Fra Bruno kien tabib u kien qieg[ed jispe/jalizza fil-Pedjatrija. Qabel ma n[atar Provin/jal fl2002 kien Direttur ta/-?entru ta’ Etika Medika f’Lille kif ukoll membru tal-Kunsill Nazzjonali tal-AIDS.

Fra Bruno Cadore OP

studenti, rappre]entanti tal-gvern u talkunsilli – f’kelma wa[da kull min jixtieq isir jaf kif in-networking g[annegozju jista’ jkabbar negozji individwali u j[alli impatt po]ittiv fuq issa[[a ekonomika ta’ dawn in-negozji. B[ala l-ikbar organizzazzjoni tannetworking tan-negozju fid-dinja, ilBNI toffri lil kull membru l-opportunità li jaqsmu ideat, kuntatti u, l-iktar importanti, riferenzi g[an-negozju. Il-gruppi tal-BNI, li issa huma [amsa

f’Malta, jinsabu f’Tas-Sliema, {’Attard, Il-Belt Valletta, San :iljan u Bir]ebbu;a. Dawn jikkonsistu f’membri li jibnu relazzjonijiet fit-tul u li huma impenjati serjament li jg[inu lil xulxin isibu iktar negozju permezz tannetworking u riferenzi li ji;ru bilkelma. Dr Ivan Misner, Fundatur tal-BNI u r-Referral Institute, jg[id: “Pajji]i differenti, kulturi differenti, razez differenti, reli;jonijiet differenti, popli differenti, postijiet differenti – kollha huma mag[qudin b’[a;a wa[da. Kollha nitkellmu l-lingwa tar-riferenzi. Kollha rridu nag[mlu aktar negozju ma’ nies li nafu u li nafdaw. n[e;;e; lin-nies madwar id-dinja jag[mlu xi [a;a biex itejbu l-isforzi tan-networking tag[hom g[ax verament m’hemmx ]mien a[jar milli tibda minn issa biex issa[[a[ ir-relazzjonijiet tan-negozju tieg[ek.” Biex issir taf iktar dwar il-:img[a Internazzjonali tan-Networking, ]ur www.InternationalNetworkingWeek.co m. Iktar tag[rif dwar il-BNI issibu fuq www.BNI.com.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Safar

Il-Katidral ta’ San Rufino li g[andu tifsira ewlenija g[all-Ordni Fran;iskana. F’dan il-katidral saret il-mag[mudija ta’ Santa Klara, u ftit ’il bog[od mill-istess katidral hemm ba]ilika ddedikata lilha

Assisi… il-belt siekta li bil-wirt storiku tag[ha tg[a;;eb lil [afna Euchar Mizzi

Dehra mill-isba[ minn ;ewwa l-ba]ilika ddedikata lil San Fran;isk t’Assisi li minkejja li ntlaqtet serjament minn ]ew; terremoti, re;g[et [adet is-sura ori;inali tag[ha grazzi g[al xog[ol kbir ta’ restawr kemm tal-bini kif ukoll tax-xog[ol artistiku li wie[ed isib f’din il-ba]ilika

Il-kappella mfittxija mill-pellegrini Nsara fejn hemm midfun San Fran;isk

Assisi hi belt fl-Italja fil-provin/ja ta’ Perugia, fir-re;jun tal-Umbria. Assisi hi lpost tat-twelid ta’ San Fran;isk, li waqqaf l-Ordni Fran;iskan f’din il-belt fl-1208, u Santa Klara, il-Fundatri/i tas-Sorijiet talKlarissi. San Gabriel tal-Madonna tadDuluri tas-seklu dsatax, twieled f’Assisi wkoll. Madwar 1,000 sena Q.K. mew;a ta’ immigranti abitaw fin-na[a ta’ fuq ta’ Wied Tiber sal-Ba[ar Adrijatiku kif ukoll fl-in[awi qrib Assisi. Dawn kienu n-nies tal-Umbria li kienu jg[ixu f’postijiet fortifikati fuq l-g[oljiet. Mis-sena 450 Q.K. dawn il-postijiet ta’ abitazzjoni bdew bilmod il-mod ji;u me[uda mill-Etruski. IrRumani [adu l-kontroll tal-Italja /entrali permezz tal-Battalja ta’ Sentinum fis-sena 295 Q.K. Huma bnew Muni/ipju ta’ Assisi fuq livelli mtarr;in tal-Muntanja Sebasio. Fdalijiet minn dawn i]-]minijiet Rumani g[adhom jinstabu f’Assisi: b[all[itan tal-belt, il-Forum (illum Piazza del Comune), teatru, anfiteatru u t-Tempju ta’ Minerva (mibdul fi Knisja ta’ Santa Maria fuq Minerva). Fis-sena 238 W.K. Assisi ;iet ikkonvertita g[ar-reli;jon Kristjana mill-Isqof Rufino, li wara kien maqtul martri f’Costano. Skont it-tradizzjoni, il-fdalijiet tieg[u jinsabu fil-Katidral ta’ San Rufino f’Assisi. Il-marmalja tar-Re Totila qerdet [afna mill-belt fis-sena 545. Assisi mbag[ad waqg[et ta[t it-tmexxija tal-Lombardi u wara tad-Dukat ta’ Spoleto. Fis-seklu [dax, il-belt li kienet tipprometti saret indipendenti. Kostantament kienet ti;;ieled mal-bliet l-o[ra ta’ Perugia u

waqt wa[da minn dawn il-battalji, dik ta’ ‘Ponte San Giovanni’, Francesco di Bernardone (li wara sar San Fran;isk t’Assisi), kien me[ud pri;unier, imnejn beda l-mixja tieg[u li wasslitu biex jirrinunzja g[all-;id tad-dinja u jibda jg[ix fittalb u fil-faqar. Rocca Maggiore, il-fortizza imperjali fuq il-muntanja Subasio nqerdet fl-1189, imma re;g[et inbniet fl-1367 fuq ordni tad-delegat tal-Papa, il-Kardinal Gil de Albornoz. Il-belt, li baqg[et fil-konfini tal-[itan Rumani, bdiet tikber ’il barra minn dawn il-[itan fis-seklu tlettax. F’dan i]-]mien, il-belt kienet ta[t il-;urisdizzjoni tal-Papa. Fil-bidu Assisi waqg[et ta[t it-tmexxija ta’ Perugia u wara ta[t diversi depoti, b[as-suldat fortunat Biordo Michellotti, id-duka ta’ Milan Gian Galeazzo Visconti, Francesco Sforza li kien duka ie[or ta’ Milan, Jacopo Piccinino u Federico I ta’ Montefeltro, e//. Il-belt imbag[ad waqg[et l-aktar ’l isfel min[abba l-kastig tal-pesta tal-1348 W.K. Il-belt re;g[et g[addiet ta[t il-;urisdizzjoni tal-Papa fi ]mien il-Papa Piju II (1458-1464). Fl-1569 ing[ata bidu g[allbini tal-Knisja u l-Ba]ilika Santa Maria degli Angeli. Matul is-sekli Rinaxximentali u dawk ta’ wara, il-belt kompliet ti]viluppa bil-bini ta’ palazzi ta’ Bernabei u Giocobetti tas-seklu sbatax. Illum dan il-post tal-pellegrini, Assisi, hu marbut fil-le;;enda ta’ San Fran;isk. Il-qaddis ;entili waqqaf l-Ordni Fran;iskan u qasam l-unuri ma’ Santa Katerina ta’ Siena b[ala l-Qaddis Patrun tal-Italja. Huwa mi]mum minn [afna, anke mhux Kristjani, b[ala wie[ed li j[obb in-Natura (wa[da mill-le;;endi tieg[u hija dik jipprietka lill-g[asafar).

Knejjes li jinsabu fil-post Il-Ba]ilika ta’ San Fran;isk t’Assisi hi sit ta’ wirt dinji. Il-monasteru Fran;iskan, Sacro Convento, u l-knejjes ta’ ta[t u ta’ fuq (Basilica inferiore u superiore) ta’ San Fran;isk bdew jinbnew wara l-kanonizzazzjoni tieg[u fl-1228 u tlestew fis-sena 1253. Il-Knisja ta’ ta[t g[andha affreski mag[mula mill-artisti mag[rufa ta’ ]mien tard Medjevali Cimabue u Giotto u l-iskola tieg[u. Fis-26 ta’ Settembru 1997, Assisi kienet ma[kuma minn terremot. Il-Ba]ilika saritilha [sara kbira, apparti mill-fatt li waqa’ s-saqaf u qatel erbg[a min-nies li kienu fil-knisja u nqered ukoll l-affresk ta’ Cimabue. Il-knisja ng[alqet g[al sentejn biex seta’ jsir xog[ol ta’ restawr. Il-Katidral ta’ San Rufino, bil-fa//ata tieg[u stil Romanesk bit-tliet rose windows, u bl-intern tieg[u tas-seklu sittax, li

parti minnu kienet mibnija fuq ;iebja Rumana. Il-Ba]ilika ta’ Santa Klara, bil-pedamenti laterali massi//i tag[ha, rose window, u lintern Gotiku sempli/i tag[ha rat il-bidu tag[ha fl-1257, u fiha nsibu l-qabar talqaddisa u affreski u pittura tas-seklu tlettax. Il-Ba]ilika ta’ Santa Maria degli Angeli, li tinsab isfel fil-belt ta’ Assisi u li fiha nsibu l-famu]a ‘Porziuncola’ (kappella /kejkna f’nofs il-korsija li fiha jing[ad li miet San Fran;isk).

Kastelli u monumenti Il-belt ta’ Assisi hi ddominata minn ]ew; kastelli Medjevali. Il-kbir jismu Rocca Maggiore, li hu pre]enza massi//a li kienet tintimida lin-nies tal-belt. Kien mibni mill-Kardinal Albornoz fl-1367 u tkompla mill-Papiet Piju II u Pawlu III. Il-monumenti prin/ipali u l-pajsa;; urban ta’ Assisi kien kollettivament iddikjarat mill-UNESCO b[ala wirt dinji. B[ala kultura tal-belt insibu l-Festival Annwali mill-1 sal-5 ta’ Mejju; b’re-anactment tal-[ajja Medjevali u Rinaxximentali f’forma ta’ battalja bejn fazzjoni ta’ fuq u fazzjoni ta’ isfel tal-belt. Pur/issjonijiet, pre]entazzjonijiet teatrali, tixjir ta’ bnadar u ]fin. Illum il-belt g[andha [afna gruppi li ji;u biex igawdu l-pa/i ta’ San Fran;isk. Grupp minn dawn irnexxielu jirrestawra kamra tasseklu [dax u ]ied altari lir-reli;jonijiet taddinja. Pellegrini ji;u minn bosta pajji]i biex jattendu /-/entru ta’ rtir li jinsab fi Pjazza San Rufino, fejn ipo;;u bilqieg[da u jg[addu /ertu ]mien fil-pa/i vera. Min jit[ajjar i]ur dan il-post ma;iku ta’ spirtu u pa/i Fran;iskani g[andu jikkuntattja lill-Euro Tours li kull sena torganizza tours lejn Assisi.

Attrazzjoni ewlenija f’Assisi hi l-Kastell Rocca Maggiore mibni fuq g[olja fis-seklu tnax, li minnu wie[ed jista’ jgawdi l-isba[ veduta tal-belt

Wa[da mill-attivitajiet Medjevali li jsiru fl-ewwel ;img[a ta’ Mejju

Assisi fir-re;jun tal-Umbria hi mfittxija [afna g[all-kwalità u l-ispe/jalità tal-ikel

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Attwalità

Sena ;dida [ajja ;dida!

Tg[id wara l-ewwel xahar ir-ri]oluzzjonijiet qed jin]ammu jew di;à bdew jinkisru^ Mill-;did insellmilkom. Nittama li kellkom bidu ta’ sena tajba u jekk Alla jrid tkompli fuq l-istess nota dejjem jekk a[na nag[rfu nie[du l-[ajja ftit anqas bis-serjetà u n[allu f’idejn il-Mulej li jaf x’inhu tajjeb g[alina. Dan l-a[[ar ;iet f’idejja din il-kitba t’hawn ta[t. Tistaqsunix min kitibha g[ax ma nafx, ma kien hemm xejn li juri ta’ min hi. Jiena xorta wa[da nag[ti l-mertu lil min kitibha. G[o;bitni u kif g[adna filbidu tas-sena ;dida (insomma di;à g[adda l-ewwel xahar tag[ha!) nixtieq

naqsamha mag[kom. Lili sibtha tg[inni u hekk nittama li tkun ta’ g[ajnuna g[alikom ilkoll. {afna jg[idulek li r-ri]oluzzjonijiet talbidu tas-sena ma jiswew xejn. Mhux kollox jer;a’ g[al li jkun? Forsi veru u forsi le. Min jixtieq li jibdel [ajtu u jaqleb pa;na ;dida [afna drabi ma jirnexxilux. A[seb u ara min jaqta’ qalbu u lanqas jipprova. Qatt [sibt li meta tag[mel ri]oluzzjoni tkun di;à rba[t nofs il-;lieda? Jekk xejn tkun emmint fik innifsek u fit-tajjeb li tix-

Din is-sena pprova g[ix hekk:

• Insa n-numri. Tg[oddx is-snin, g[ixhom. Tkejjilx it-tul tieg[ek, kun int. • Ag[]el [bieb fer[ana u mhux dawk li dejjem jeqirdu. Tinkwetax dawn se ssibhom kullimkien. • Ipprova tg[allem xi [a;a ;dida. T[allix mo[[ok isirlek ;bejna ratba. • Gawdi l-[wejje; sempli/i. G[ix skont il-mezzi li g[andek. Jekk tkun sempli/i, dawn bi]]ejjed. • Id[ak spiss u bil-qawwi. Jekk jid[ku bik, id[ak mag[hom. • Id-dmug[ jag[mel tajjeb g[allg[ajnejn u jsa[[a[ il-qalb. Tib]ax minnu. • Ftakar li persuna wa[da biss se tg[ix mag[ha g[al g[omrok: int innifsek! • }omm madwarek dak li t[obb u dawk li j[obbuk. L-o[rajn irrispettahom mill-bog[od! • Ib]a’ g[al sa[[tek. Jekk hi tajba, [u [siebha. Jekk dg[ajfa, ikkuraha. Jekk ma tista’ tag[mel xejn aktar g[all-mard li g[andek, afda fit-talb u ibqa’ ttama. • Ftakar li biex ma tag[milx ]balji jrid ikollok l-esperjenza. Imma biex tikseb lesperjenza trid titg[allem mill-i]balji. • Is-sens ta’ [tija g[all-i]balji talimg[oddi tajbin biss biex itaqqluk. Hi lim[abba biss li tg[inek titg[allem minnhom.

• Lil min t[obb, g[idlu li t[obbu kull /ans li jkollok. • A//etta li kultant se tkun il[amiema u kultant ikollok tkun l-istatwa! • Qis li kliemek dejjem ikun [elu, g[ax xi drabi jkollok tibilg[u lura. • Qatt tixtri karozza li impossibbli timbuttaha. A[seb li xi darba se tiqaflek ]gur. • Meta t[oss li qed ta[li [ajtek, ftakar li forsi qed isservi ta’ lanqas biex [addie[or joqg[od attent. • Meta kollox qed ji;i favurik, sinjal li dik mhix triqtek vera. • Forsi int biss persuna wa[da fiddinja. Imma kemm tkun ixxurtjat jekk tkun tfisser id-dinja g[al persuna wa[da biss. • Il-birthdays ib]a’ g[alihom. Aktar ma jkollok minnhom aktar tg[ix fit-tul! • Bniedem fer[an hu min ikun kapa/i japprezza x-xenarju anki meta jitlef ittriq. • Ma tista’ tag[mel xejn biex i;;ieg[el lil Alla j[obbok . Mela kull filg[axija g[idlu “Grazzi” u orqod b’rasek mistrie[a. Li jg[odd mhux kemm se jkollok [ajja twila, imma kemm se tag[mel [ajtek sabi[a. U din is-sena, tnax-il xahar biss fiha! Wie[ed minnhom di;à tar… Fittex g[ixha!

tieq tag[mel. U jekk temmen, se tibda. Jekk ma temminx se tg[ix b’qalbek maqtug[a. Kif tixtieq tg[ix din is-sena l-;dida, b’qalb maqtug[a jew b’rieda li tibqa’ tipprova? Mela nittama li ma b]ajtx tag[mel ir-ri]oluzzjonijiet li ta[seb li g[andek b]onn. {a;a wa[da ]omm quddiem g[ajnejk: li kull ri]oluzzjoni hi biss pass wie[ed lejn fejn tixtieq tasal u mhux ittriq kollha. Ag[ti l-ewwel pass u mbag[ad tag[raf kif tag[ti t-tieni wie[ed. Mhux a[jar milli tibqa’ mka[[al hemm fejn int illum?

‘Lil min t[obb, g[idlu li t[obbu kull /ans li jkollok’

U x’m’g[andix ng[id din is-sena…

Tirrifjutahiex g[ajnuna meta jkollok b]onnha

“Din? ....uuuu kemm ilha g[andi.... dik kont xtrajtha bis-sale” {afna minna g[andna vizzju li niffukaw aktar fuq id-difetti tag[na u g[alhekk tkun aktar diffi/li li na//ettaw kumpliment dwar id-dehra tag[na. Spjegazzjonijiet twal dwar kemm hi qadima... ma tqumx flus... jew kemm hi bla gost xi tibdila li jkollna fuqna, tbaxxi l-kumpliment. G[aldaqstant dak li jkun tana l-kumpliment aktarx ja[sibha darbtejn jer;ax jikkumplimentana. Minflok tbissem u g[id “grazzi”. Daqshekk hu fa/li! “Le, kollox sew.. ma jimpurtax” (meta fil-fatt ikun jimporta [afna). Jista’ jkun li qed i]]omm lil kul[add kuntent, imma qed tinsa dak li qed

Doris Zammit

t[oss int. Probabbilment tispi//a jkollok titqanna b’atte;;jament [a]in millo[rajn jew tag[mel xi [a;a bilfors. Kun sod#soda, u ara li l-o[rajn jag[tuk i/-/ans li jinnegozjaw mieg[ek. “Sku]ani” meta ma jkunx tort tieg[ek. Tisku]a ru[ek meta ma jkunx tort tieg[ek jista’ jibqa’ jhewden f’mo[[ok g[al [afna ]mien u jista’ jwassal biex darb’o[ra tirrea;ixxi ag[ar. Ag[ti lill-persuna l-o[ra ]mien biex ta[seb, irrea;ixxi u wara jekk ikun hemm b]onn itlob sku]a. “Tinkwetax... nimmani;;ja wa[di” (meta fil-fatt ikollok b]onn ftit g[ajnuna). Min jilg[abha tal-martri ma jirba[x punti. Jekk nirrifjutaw l-g[ajnuna,

[addie[or ja[sibha darbtejn jer;ax joffrilna l-g[ajnuna. Minflok tg[allem iddelega billi toffri g[a]la ta’ diversi bi//iet tax-xog[ol li jridu jsiru. Meta qed t[alli l-persuna l-o[ra tag[]el, tkun qed tinkora;;ixxi l-ispirtu ta’ tim. U tal-a[[ar..... “Kemm tog[;obni!” (meta fil-fatt ma tog[;bok xejn) {add ma jrid jidher ingrat, imma hemm modi kif wie[ed juri li xi [a;a m’g[o;bitux. Kif tirrea;ixxi jiddependi mir-relazzjoni li jkollok mal-persuna. {afna drabi l-a[jar li ma tg[id xejn, imma jekk inti vi/in [afna talpersuna l-o[ra u ing[atajt rigal li verament ma jog[;bokx ipprova g[id biss “Nirringrazzjak li [sibt fija.”

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Teatru

Kummiedja Fran/i]a fil-Kavallier ta’ San :akbu

Fl-2012 l-Alliance française de Malte-Mediterrannée esperimentat b’kummiedja Fran/i]a kontemporanja bil-Malti mill-pinna ta’ Jasmine Reza biex tara kemm tin]el tajjeb mal-Maltin u l-G[awdxin. Is-su//ess tant kien evidenti li g[al [amest iljieli fi Frar fil-Kavallier ta’ San :akbu se tittella’ kummiedja o[ra moderna li g[adha fuq il-palk Pari;i. Din hi Xita ta’ Flus miktuba mid-drammaturgu ]ag[]ug[ Sébastien Thiéry. Il-flus i;ennuk Il-kummiedja te[odna f’appartament il-Belt fejn Bruno u martu jibdew isibu l-flus fis-salott tag[hom ming[ajr [add minnhom ma jkun jaf kif ;ew hemm. Is-suspetti f’xulxin jg[addu g[al

argumenti u ;liediet verbali li jaqtg[u fil-la[am il-[aj i]da l-flus jibqg[u ne]lin b[ax-xita u jitfa//aw ma’ kull rokna u fet[a fl-appartament. Il-koppja jibdew jitilfu rashom g[ax ma jkunux jistg[u jifhmu x’g[amlu huma biex xi [add misterju] ja[seb fihom b’dan il-mod. {inijiet o[ra jissuspettaw fil-qaddejja tag[hom imma lag[ar ikun meta jridu ja[bu din xortihom straordinarja mill-;ar selva;; li joqg[od fil-blokk tag[hom. X’taqbad tag[mel b’dal-flus kollha?

L-atturi ewlenin f’’Xita ta’ Flus’ (Kavallier ta’ San :akbu)

Fiex se tonfoqhom? Il-messa;;i jnigg]u lil so/jetà mehdija bl-akkwist tal-flus u [wejje; materjali ma jonqsux – mad-da[k kwa]i ssib ru[ek f’kontradizzjoni wa[da wara l-o[ra. Kriti/i Fran/i]i qablu li l-awtur jikteb b’mod fero/i biex iwassal salt botti u kontra-botti intelli;enti fuq il-finanzi tal-pajji]i u tal-Ewropa. Il-flus i;ennuk, ikkonkludew bosta li rawha Pari;i. Il-kummiedja ta’ Thiery hi f’att wie[ed ta’ sieg[a u nofs u se tittella’ fil-15, 16, 21, 22 u 23 ta’ Frar diretta minn Lino Farrugia li issa dera jie[u sfidi ;odda fuq il-palk Malti. Atturi ewlenin jinkludu lillmag[rufin Nanette Brimmer u Tony

Ellul li flimkien ma’ Alba Florian Viton u Nathan Brimmer se jaqtg[u nifs kul[add bil-velo/ità tal-azzjoni ma tieqaf xejn. Traduzzjoni fil-Malti saret mill-professur Toni Aquilina waqt li d-direttur Farrugia adatta l-kummiedja g[all-palk ta’ San :akbu. Matul il-wirjiet se jkun g[all-bejg[ ukoll il-ktieb tal-iskritt maqlub g[all-Malti. L-awtur Fran/i] hu attur u drammaturgu fl-istess [in. Twieled Pari;i fl1970 u studja ta[t l-aqwa diretturi Fran/i]i fosthom Hiegel u Philippe. G[axar snin ilu biss kiteb u [a sehem f’sensiela televi]iva li dehret fuq Canal Plus. G[all-palk beda jikteb l-ewwel

fl-2005 u kull sena g[adda minn su//ess g[al ie[or f’diversi teatri ewlenin fil-belt kapitali Fran/i]a. Xita ta’ Flus! bdiet tidher fit-Teatru Edouard VII fl-2012 u baqg[et g[addejja s-sena l-o[ra wkoll. Il-kriti/i Fran/i]i jammettu li Thiery jag[mel osservazzjonijiet assurdi fuq is-so/jetà daqs Pinter u Ionesco f’salt. Ja[sbu li se jkun l-akbar awtur tal-kummiedja fi ]mienu. Id-da[k ma jaqta’ xejn, stqarr magazine tat-TV, waqt li o[rajn iqabbluh ma’ [uta tfittex lil min se tibla’ f’so/jetà mo[[ha biex tkun politikament korretta. Biljetti jinkisbu mis-sit ta’ San :akbu www.sjcav.org.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Intervista

Intervista ma’ Charles Buttigieg, l-awtur tal-ktieb ‘Ir-Refu;jati f’{ajti’ G[al bosta snin Charles Buttigieg kien il-persuna li kien jir/ievi l-applikazzjonijiet li jsiru f’Malta g[al protezzjoni b[ala refu;jati skont il-Mandat tal-Kummissarju G[oli tal-:nus Mag[quda g[ar-Refu;jati (UNHCR), jintervista lill-applikanti u jibg[at ir-rapport tieg[u lill-Ferg[a tal-UNHCR f’Ruma g[ad-de/i]joni me[tie;a. B’dan l-isfond, meta fis-sena 2000 saret il-Li;i tar-Refu;jati, huwa n[atar b[ala l-ewwel Kummissarju g[ar-Refu;jati f’Malta. L-esperjenza tieg[u fl-intervistar tan-nies li japplikaw g[all-a]il tinvolvi mijiet kbar ta’ nies. Ftit jiem ilu, fl-okka]joni tal-Jum Dinji tal-Migranti u r-Refu;jati, huwa ppubblika ktieb li semmieh Ir-Refu;jati f’{ajti. Fittixna li niksbu ming[andu tag[rif fuq dak li jikkwalifika persuna g[al protezzjoni internazzjonali u l-esperjenza tal-intervisti ma’ persuni b[al dawn.

L-g[arbiel tal-intervistatur dwar l-a]il

refu;jat irid ikollha bi]a’ fondat ta’ persekuzzjoni min[abba razza, reli;jon, nazzjonalità, appartenenza g[al xi grupp so/jali partikolari – li spiss ikunu minoranzi - jew min[abba l-fehma politika tag[hom. Dwar persuni li jinstab li ma jkunux jikkwalifikaw g[al status ta’ refu;jat, ji;i kunsidrat ukoll jekk ikollhomx b]onn protezzjoni sussidjarja, ji;ifieri protezzjoni li tkun tixbah lil dik ta’ refu;jat. Fi kliem ;enerali, il-protezzjoni sussidjarja qeg[da hemm g[al ka]i fejn lapplikanti xorta wa[da jkollhom b]onn [arsien peress li fil-pajji] tal-ori;ini tag[hom, ng[idu a[na, ma jkunx hemm fejn imorru mo[[hom mistrie[ li se jsibu protezzjoni ra;onevoli minn /erti riskji b[al dawk imnisslin minn g[emil il-bniedem b’konflitti armati nazzjonali jew internazzjonali. Il-protezzjoni sussidjarja ting[ata wkoll f’ka]i b[al fejn l-individwu jkun f’riskju reali li ji;i torturat jew li jsofri trattament inuman u degradanti.

Joe Cassar

joe.cassar@media.link.com.mt

{afna nies ftit li xejn jag[mlu distinzjoni bejn klandestini, immigranti illegali jew irregolari, u refu;jati. Fid-Da[la tal-ktieb tieg[ek inti tg[id li komuni bejniethom hemm li “huma lkoll bnedmin li jitilqu minn art twelidhom, jew l-art fejn ikunu jg[ixu, biex ifittxu protezzjoni, kenn, sigurtà jew [ajja a[jar xi mkien ie[or.” Filprattika, i]da, x’inhu li jikkwalifika lil dak li jkun g[al protezzjoni b[ala refu;jat jew xi protezzjoni o[ra simili^

B[ala punt ta’ tluq, in[oss li g[andna n]ommu quddiem g[ajnejna li b[ala regola [add ma jitlaq minn art twelidu b’kapri//,jew g[all-gost. Min jidde/iedi li jinqata’ mill-g[eruq ta’ fejn ikun twieled u trabba, [afna drabi jag[mel dan kontra qalbu. F’diversi ka]i, dak li jkun jitlaq minn art twelidu jew g[ax [ajtu u l-libertà tieg[u jkunu fil-periklu min[abba xi forma ta’ persekuzzjoni, inkella min[abba ;lied, gwerer, ;u[, faqar, nuqqas ta’ xog[ol, di]astri jew tbatijiet o[rajn simili. Dawn ir-ra;unijiet, minnhom infushom inisslu distinzjoni bejn persuni li jkollhom b]onn protezzjoni internazzjonali b[ala refu;jati inkella protezzjoni sussidjarja, u persuni o[rajn li f’kuntest ;enerali jkunu nies li j[allu kollox warajhom mhux g[ax ikunu persegwitati jew ikun hemm xi ;lied li jkun jipperikolalhom [ajjithom, i]da g[ax ikunu jridu jinqalg[u minn sitwazzjonijiet ta’ faqar jew nuqqas ta’ xog[ol. Skont il-li;ijiet u l-prattika internazzjonali, kif tnisslu mill-Konvenzjoni tal-1951 dwar ir-Refu;jati, biex persuna tkun tikkwalifika g[al status ta’

Min jara l-applikazzjonijiet ta’ nies b[al dawn, joqg[od fuq dak li jg[idlu min japplika^ Kif ikun jaf jekk dak li jkun ikunx qed jg[id ilverità jew le fl-allegazzjonijiet tieg[u dwar minn xiex ikun g[adda jew jista’ jg[addi^

Il-ktieb ;did ‘Ir-Refu;jati f’{ajti’, miktub minn Charles Buttigieg, li kien l-ewwel wie[ed li okkupa l-kariga ta’ Kummissarju g[ar-Refu;jati f’Malta, b’[atra fl-2001 minn Tonio Borg, dak i]-]mien Ministru tal-Intern

Hawnhekk ma a[niex nitkellmu fuq intervista fejn inti sempli/ement tisma’ xi jkollu xi jg[idlek dak li jkun. Min jintervista ming[ajr ma jag[rbel fil-fond jekk dak li jkun qed jing[adlu jkunx minnu, jew ikunx jirrifletti b’onestà u fedeltà l-fatti kif ikunu se[[ew tassew, ikun sempli/ement qed jirrapporta dak li jkun qallu [addie[or. {wejje; b[al dawn ji;ru. Mhux biss f’xi ;urnal, rivista jew xandira, i]da sa[ansitra f’/erti rapporti mqassmin ’l hawn u ’l hemm.

g[al pa;na 33

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Intervista

Immigranti irregolari mal-wasla tag[hom fil-g]ejjer tag[na… g[al dawk fosthom li japplikaw g[all-a]il, il-pass li jmiss tkun l-intervista mill-Kummissarju g[ar-Refu;jati f’Malta li, wara li je]amina l-ka] tag[hom, jg[id jekk jikkwalifikawx jew le g[al protezzjoni internazzjonali

Hemm diversi metodi kif tkun taf jekk l-applikant ikunx qed jg[id is-sewwa minn pa;na 32

F’ka]i simili, ma jkunx tajjeb jekk min jirrapporta jew jippre]enta dak li jkun sema’ ma jurix li hu ma jkunx e]amina l-korrettezza jew le tarrakkont, g[ax dan fa/ilment jista’ ji]gwida lin-nies. Fil-ktieb jiena nispjega li x-xog[ol tal-intervistar tal-applikanti g[al protezzjoni internazzjonali huwa impenn b’dimensjoni akbar u usa’ milli wie[ed jisma’ lil dak li jkun jirrakkonta ;rajjietu u jni]]el in-noti skont dak li jg[idlu. Min ikollu d-dmir u r-responsabbiltà li jiddetermina jekk applikant g[all-a]il ikunx jikkwalifika jew le g[all-protezzjoni li jkun qed jippretendi, ma jistax jikkuntenta ru[u billi jisma’ biss ming[ajr ma ji]en u jevalwa b’reqqa u g[aqal. Irid ifittex, b’serjetà u integrità, li jag[raf x’;ara tassew biex id-determinazzjoni tal-ka] tkun wa[da serja u ;usta. G[aldaqstant, min jid[ol g[al xog[ol simili, irid i[abrek biex qabel xejn ikollu t[ejjija tajba mhux biss flg[arfien tal-kriterji g[ar-rikonoxximent ta’ persuna b[ala refu;jat jew fil-b]onn ta’ protezzjoni internazzjonali, i]da wkoll fl-arti tal-intervistar ta’ applikanti g[all-a]il. Huwa jkun irid i]omm s[i[ f’mo[[u li xog[ol delikat b[al dan jesi;i seng[a u kon/entrazzjoni partikolari biex kemm jista’ jkun jirnexxilu jag[raf ilfatti proprji u jimxi mag[hom. Kull min g[andu mqar ftit esperjenza fil-qasam tal-a]il jaf li l-intervista spiss tkun il-qofol tal-e]er/izzju g[allg[arfien tar-realtà proprja, spe/jalment fejn l-applikant ma jkollux dokumenti jew dokumenti korretti. L-intervistatur g[all-istatus ta’ refu;jat ikun irid jibda u jkompli kull intervista b’mo[[ miftu[. Ir-rieda

tieg[u trid tkun li jfittex u jiskopri lfatti kif ikunu; sew jekk ikunu fatti li juru li l-applikant jikkwalifika biex ji;i rikonoxxut b[ala refu;jat, sew jekk differenti. Ikun irid jara jekk dak li qed jg[id l-applikant ikunx kredibbli. Jekk ikun kredibbli, ikun irid jist[arre; ukoll jekk l-applikant ikunx sofra jew ikunx f’riskju li jsofri persekuzzjoni skont wie[ed jew aktar mir-ra;unijiet tal-li;i. Apparti t-ta[ri;, min ikun se jag[mel intervista jkollu b]onn i[ejji ru[u sewwa minn qabel, b[al billi jikseb informazzjoni dwar il-pajji] li minnu lapplikant ikun qed jg[id li ;ej, kif ukoll dwar is-sitwazzjoni f’dak ilpajji]. Dan biex ikun jista’ jqieg[ed dak li jg[idlu l-applikant fil-perspettiva tal-informazzjoni objettiva li tkun te]isti dwar l-art li minnha l-applikant jg[id li jkun ori;ina.

Inti intervistajt mijiet ta’ applikanti g[all-a]il fis-snin twal tal[idma tieg[ek f’dan il-qasam. X’impressjoni ;enerali g[andek dwar dak li kont tisma’ f’dawn lintervisti^ Kul[add jg[id il-verità^

Jiena na[seb li l-bniedem li ;enwinament ikun fil-b]onn tal-protezzjoni internazzjonali fil-fond ta’ qalbu jkun jaf li l-a[jar interess tieg[u jkun li jg[id il-verità. Jista’ jkun hemm min forsi ja[seb li l-;rajja tieg[u mhix b’sa[[itha bi]]ejjed biex jikseb il-protezzjoni, g[alkemm dan mhux bilfors ikun il-ka], u g[alhekk jipprova j]ejjinha xi ftit. Dan g[andu mnejn jag[mlu minn jeddu jew g[ax ikun hemm min jissu;;erilu jag[mel hekk forsi b’intenzjoni tajba g[ax ikun irid jg[inu. Biss intervistatur tas-seng[a u bl-esperjenza, aktar iva mille le, jinduna jekk dak

li jkun ikunx qieg[ed sempli/ement jipprova j]ejjen l-istorja nkella g[ax ikun qed jivvinta. Ovvjament, jista’ ji;ri wkoll ilmaqlub. Jista’ jkollok applikant li jkollu ka] ;enwin, imma ma jkollux [ila jew ma jkunx f’qag[da li jg[idlek dak kollu li verament ikun g[adda minnu. F’ka]i b[al dawn, iridu jkunu l-mistoqsijiet tal-intervistatur li jg[inu lil dak li jkun jipprovdi l-bi//iet varji tal-istorja tieg[u biex l-istampa ssir s[i[a. Jiena na[seb li l-iktar ka]i fejn l-applikanti g[all-a]il jg[idu [a;a li ma tkunx minnha huma l-ka]i fejn fi//entru jkun hemm il-pajji] ta’ ori;ini. Applikanti li jkunu ;ejjin minn pajji]i fejn huma jkunu jistg[u jirritornaw ming[ajr ebda periklu g[al [ajjithom u g[ad-drittijiet fundamentali tag[hom, g[alkemm forsi l-qag[da ekonomika u so/jali tkun bog[od minn ideali, ikollhom it-tentazzjoni li jg[idu li jkunu ;ejjin minn xi art fejn ikun hemm il-gwerer u l-;lied. Dan jag[mluh biex b’hekk jippruvaw jiggwadanjaw mill-protezzjoni internazzjonali li tkun qed ti;i offruta lil persuni li tassew ikunu minn dawk ilpajji]i. Ikun hemm ka]i fejn l-organizzaturi tal-vja;;i stess jg[idu lil dawn in-nies x’g[andhom jg[idu u jag[mlu meta jaslu l-art tad-destinazzjoni. Jg[idulhom ukoll joqog[du attenti biex fuqhom ma jkollhom ebda dokument li juri l-ori;ini veru tag[hom.

L-intervistatur kif jinduna jekk dak li jkun ikunx qed jg[id jew le lverità dwar l-ori;ini tieg[u^

Hemm diversi metodi ta’ kif wie[ed jasal biex ikun jaf jekk l-applikant ikunx qed jg[id is-sewwa jew le. Huma parti mis-seng[a tal-intervisti.

Ikun hemm, i]da, ka]i li jkunu iktar diffi/li minn o[rajn. E]empju jkunu applikanti li jg[idu li jkunu ;ejjin minn post fejn ikunu g[amlu ]mien, forsi snin, emigrati. F’ka]i b[al dawn, l-applikant ikun jaf [afna dwar il-pajji] li jkun qed jg[id li huwa pajji]u. I]da anki f’dawn il-ka]i hemm metodi ta’ kif wie[ed jag[rbel tkunx qed ting[ad il-verità jew le.

Kienu jdejquk ka]i simili^

Min ikun qed jag[mel l-intervisti qatt ma jehda jittama li kul[add jg[idlu l-verità mill-ewwel u minn jeddu. Biss ikun jaf ukoll li l-bniedem jibqa’ bniedem. Il-ka]i fejn applikant g[all-a]il jipprova jimbotta lilu nnifsu billi jg[id li hu minn /ertu pajji] tidra tg[ix mag[hom, allavolja spiss ikunu je[dulek [afna ]mien biex tasal g[a//arezza me[tie;a qabel issir id-determinazzjoni tal-applikazzjoni. Na[seb li l-ag[ar mhux meta l-applikanti, sa minn meta jaslu fil-pajji], jippruvaw jg[idu u juru li huma ta’ xi nazzjonalità jew grupp partikolari bittama li jiksbu xi forma ta’ protezzjoni [alli jibqg[u fil-pajji] li jkun. L-ag[ar ikun meta jkun hemm xi [add li suppost ikun qed ja[dem biex l-applikant jg[id biss il-verità, li jg[in lill-applikant jikseb informazzjoni jew dokumenti mbag[bsin, allavolja jkun jaf li l-applikant ikun se ju]a dak ittag[rif jew dawk id-dokumenti irregolarment biex jipprova ji]gwida lil min ikun irid jintervistah u jkollu r-responsabbiltà li jie[u de/i]joni dwar il-ka] tieg[u.

Ji;ru [wejje; b[al dawn^

Fil-ktieb nag[ti ]ew; e]empji li ;ejt wi// imb wi// mag[hom jien stess.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Kun/ert /elebrattiv minn Spiteri Lucas Entertainment

Matul tmiem il-;img[a l-o[ra, flIstitut Kattoliku ttella’ kun/ert ta’ /elebrità biex jitfakkar l-g[axar anniversarju mit-twaqqif ta’ Spiteri Lucas Entertainment (SLE), tliet a[wa, mu]i/isti bravi – Mark, Ivan u Kurt – li matul dawn is-snin tawna diversi spettakli mu]ikali tajbin. U tassew /elebrità kien il-kun/ert li fakkar dan l-anniversarju, b’attendenza timla t-teatru fi]-]ew; serati u to[ro; aktar minn sodisfatta g[all-bi//iet mu]ikali mwassla b’artistrija u interpretazzjonijiet brillanti minn kantanti per e//ellenza li f’mumenti ta[sibhom l-artisti tal-West End jew ta’ Broadway. Pamela Bezzina, Roger Tirazona, Dorothy Bezzina, Neville Refalo, Ludwig Galea, Debbie Scerri, Ivan Spiteri Lucas, Eleanor Spiteri u Krista Spiteri Lucas kienu tajbin u bejniethom wasslu spettaklu ta’ armonija l-aktar meta kienu kollha flimkien fuq il-palk. Mark Spiteri Lucas ikkoordina tajjeb fl-g[a]la tal-vu/ijiet u l-bilan/ vokali. Dan kien evidenti fl-ensambles ta’ Hey Jude, The Circle of Life u fil-musical ‘Les Miserables’ fis-siltiet One Day More u Do You hear the People Sing? L-atmosfera tal-kor tat-tfal ta[t iddirezzjoni tal-esperjenza ta’ Neville Refalo kompliet i]]ewwaq l-amonija u l-ispettaklu. Il-kun/ert kien maqsum f’]ew; partijiet, bl-ewwel parti jitwasslu w[ud mill-aktar songs mag[rufa fl-istorja talmu]ika pop. Il-vja;; [adna minn nofs is-snin [amsin sas-snin disg[in b’su//essi minn The Platters, Domenico Modugno, The Tokens, The Beatles, Queen, John Miles, Labelle,

Mu]ika

Noel D’Anastas – ndanastas@gmail.com

Il-kantanti kollha fuq il-palk waqt l-ispettaklu mu]ikali li fakkar l-10 snin mit-twaqqif ta’ Spiteri Lucas Entertainment

kif ukoll numri mill-films ‘Sister Act’ u ‘The Lion King’. G[o;bitni wkoll Qalu li Raw, lunika silta li ndaqqet bil-Malti. E//ellenti kienu l-interpretazzjonijiet ta’ Bohemian Rhapsody, Somebody to Love, Lady Marmalde imwassla millvu/ijiet femminili li kienu brillanti u listess jing[ad g[al Nel Blu dipinto di Blu (Volare) interpretata mill-erba’ kantanti maskili. L-ispettaklu ]ied id-do]a fit-tieni parti dedikata lill-musicals, bi w[ud mill-aqwa siltiet me[uda minn ‘Les Miserables’, ‘The Phantom of the

Opera’, ‘Evita’, ‘The Sound of Music’, ‘Notre Dame de Paris’, ‘Top Hat’, ‘Fiddler on the Roof’, ‘The Little Shop of Horrors’, ‘Chess’, ‘Jesus Christ Superstar’, ‘Annie’, u ‘Joseph & the Amazing Technicolor Dreamcoat’. Spettakolari kienet Master of the House (‘Les Miserables’) b’Ludwig Galea, Dorothy Bezzina u l-kor tattfal. Krista Spiteri Lucas, l-i]g[ar fosthom g[ad tipprometti aktar u jixirqilha inkora;;iment. Prosit. Tifhir ukoll imur g[all-koreografija ta’ Celaine Buhagiar u Dancel Dance

Studio li komplew ]ewqu x-xenarju fuq il-palk. Irrid nag[ti krettu lillmu]i/isti li daqqew ta[t id-direzzjoni artistika u mu]ikali tal-keyboardista Mark Spiteri Lucas li wkoll [a [sieb larran;amenti mu]ikali. Il-band kienet iffurmata minn Conrad Briffa (keyboards), Alex Mizzi (kitarra), David Chircop (bass), Jesmond Baldacchino (drums#percussion), Mario Briffa (tenor#alto saxophone) u Reno Cassar (trumpet). Prosit ukoll is-sehem tat-tliet backing vocalists Amanda Friggieri, Claudio Teuma Castelletti, u Abigail Critien.

Tislima lill-memorja ta’ Steve Borg, il-kitarrist tal-Purple Haze

Steve Borg – kun/ert ta’ tifkira fil-15 ta’ Frar

Nhar it-Tlieta, 4 ta’ Frar ja[bat lewwel anniversarju mill-mewt talkitarrist tal-Purple Haze, Steve Borg. G[addiet sena u l-firda tieg[u n[asset mhux biss mill-familjari u l-qraba, i]da wkoll mix-xenarju tal-mu]ika rock lokali. G[alhekk, f’dan l-ewwel anniversarju se jsir kun/ert biex jitfakkar dan il-mu]i/ist nhar il-15 ta’ Frar, fil-Hard Rock Café ta’ Baystreet, bit-titlu Remembering Steve Borg. G[al dan il-kun/ert, u[ud mill-exmembri li kienu jag[mlu parti millPurple Haze se jer;g[u jdoqqu flimkien. Mag[hom se jing[aqdu membri tax-Xirka Rock Band li mag[hom Steve kien daqq g[alla[[ar darba fuq il-palk. Fil-fatt, mill-ewwel line up talPurple Haze tas-snin disg[in insibu lil Frans Darmanin u James Galea li jer;g[u jiltaqg[u fuq il-palk wara bosta snin. Se ner;g[u naraw lil Roderick Eddelston fuq id-drums mal-Purple Haze wara li kien fil line up li tawna Helping Hand u No More madwar g[oxrin sena ilu. Fil-formazzjoni tal-Purple Haze ta’

wara l-2008 konna nsibu fost l-o[rajn lil Bobby Baldacchino fuq il bass u Roberto Calleja fuq id drums u millex band ta’ Steve Borg, Kartridge, se jdoqq Emerson Cuschieri fuq iddrums u Simon Bezzina fuq il-bass. Dawn ukoll se jing[aqdu mal-lista twila ta’ mu]i/isti li se naraw f’dan il-kun/ert. Il-line-up ta’ mu]i/isti hi wa[da estensiva, iffurmata mill-vokalisti Daryl Ebejer (12th Ode), Paul ‘Fiku’ Spiteri (Acid) u Ivan Grech (Winter Moods), kitarristi Stefan fofi Farrugia (Planet Seed), James Galea, Wayne Camilleri li kien idoqq ma’ Steve filband Klone, u Peter Borg (Red Electrick); bassisti Philip bagig Camilleri, Dwayne Cassar (A day too late), Frans Darmanin, Bobby Baldacchino, Chris Curmi (Airport Impressions) u Simon Bezzina; Keyboardisti Ivan Tabone u Mark Kram (Fakawi); u d-drummers Axel Borg (Acid), Kurt Scerri (Planet Seed), Jean Pierre Gatt, Raphael Tonna (Red Electrick), Roberto Calleia, Emerson Cuschieri, Laurence wenzu Baldacchino (12th Ode) u

Roderick Eddelston. Tkellimt ma’ Daryl Ebejer li [adem sew fil-qrib ma’ Steve Borg l-aktar meta dawn kienu jiffurmaw il-Purple Haze. Qalli hekk: “B[alissa g[addejjin rehearsals b’mod normali, xi darbtejn fil;img[a, u n]idu sakemm fl-a[[ar ;img[a nibdew niltaqg[u kuljum. Sejrin tajjeb s’issa, meta tqis li hemm nies li qatt ma daqqew ma’ xulxin. B[ala line ups se n[alltu naqra fissens li l-a[[ar line up li spi//aw malband se jkollhom numru sew ta’ diski flimkien, i]da mbag[ad jid[lu jit[alltu membri minn line ups differenti ta’ matul is-snin.” Dwar il-materjal li se jindaqq, Daryl ikkummenta li dan t[alla f’idejn it-tifel tieg[u stess, Axyl Borg, li g[a]el diski li kienu favoriti ta’ missieru li Purple Haze qatt ma daqqet qabel. “Se jkun hemm ta[lita sew. Nista’ ng[id li l-favoriti ta’ Steve, fosthom Ozzy, Gary Moore u Pink Floyd ]gur se jkunu hemm! Mag[hom ]idna wkoll xi songs ori;inali minn line ups differenti ta’ matul is-snin.”

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Mu]ika

Lejn il-Malta Eurovision Song Contest 2014 Noel D’Anastas

noel.danastas@gmail.com

Jekk Frar ifawwar il-bjar, Frar ifawwar ukoll l-attenzjoni fuq l-akbar manifest mu]ikali Malti, li t[obbu jew tobog[du, ]gur li l-istennija g[al dan lispettaklu teskala minn bosta xhur qabel, l-aktar minn dawk li jo[olmu li xi darba x-xorti tmiss lilhom li jkunu lambaxxaturi ta’ Malta f’dan ilmanifest Ewropew. Il-popolarità li j[addan ilMalta Eurovision Song Contest hi fost ;eneri differenti ta’ mu]ika li f’dawn l-a[[ar snin ma baqg[etx dominata minn ballads tradizzjonali u pop tipiku, i]da nfirxet f’kuntest ta’ stili varji. Id-do]a tat-t[ejjijiet tinsab flaqwa tag[ha, mhux biss millPBS, l-organizzaturi tal-Malta Eurovision Song Contest, i]da wisq aktar mill-kantanti parte/ipanti li din il-;img[a tkun g[alihom l-aktar ;img[a impenjattiva u e/itanti. Matul il-jiem li g[addew, ilpubbli/ità ng[atat fuq il-bosta programmi tar-radju, televi]joni u siti mmirati lejn dan il-manifest mu]ikali. L-istennija hi g[al nhar is-7 u t-8 ta’ Frar fuq il-palk talMFCC f’Ta’ Qali. 20 kanzunetta rnexxielhom jg[addu lfa]ijiet ta’ preliminazzjoni u jaslu s’hawn biex min jirba[ jirrappre]enta lil Malta filEurovision Song Contest f’Mejju li ;ej fid-Danimarka. Barra l-20 kontestant, din is-sena se naraw tliet bands lokali fost il-mistiedna. It-talent lokali se jinkludi lill-

Kif se jitwasslu l-kanzunetti fis-serata tas-semifinali

komi/i :or; u Pawlu u r-rebbie[a tal-Junior Eurovision Song Contest 2013, Gaia Cauchi. Bla dubju, ir-rebbie[ tas-sena li g[addiet Gianluca Bezzina se jkun ukoll parti mill-attrazzjoni ta’ mistednin. Fis-semifinali tal-:img[a se jdoqqu Matthew James

Borg u Peter Borg ta’ Red Electrick kif ukoll il-band The Crowns. Is-Sibt, Gaia Cauchi tifta[ l-ispettaklu bi prestazzjoni spe/jali. :or; u Pawlu jwasslu s-su//ess li kellhom f’Hot and Famous u l-a[[ar diska tag[hom Unique. Winter Moods se jiddebut-

taw b’kanzunetta ;dida f’dan il-festival. Everlasting hija ballad b’sa[[itha fuq l-istess stil tal-band, il-follow up ta’ Days of My Life.li marritilhom tajjeb. I]-]ew; songs huma me[uda mill-album il-;did li se jo[ro; qabel is-sajf. Mistiedna spe/jali barranin

se jkun hemm ]ewg esponenti li di;à kkonfermaw id-dehra tag[hom. Il-kantanta li se tirrappre]zenta lill-Ukrajna filEurovision se tkun fostna fis-7 ta’ Frar. Maria Yaremchuk se twassal is-song viva/i Tick Tock li reb[et sew il-voti tal-;urija kif ukoll tal-pubbliku fis-selezzjoni nazzjonali li saret qabel il-Milied. Mistieden ie[or se jkun ir-rebbie[ tas-selezzjoni nazzjonali tal-I]vizzera. Sakemm morna g[all-istampa kien g[adu ma t[abbarx. Filfatt, ir-rebbie[ intg[a]el ilbiera[ filg[axija waqt serata li saret f’Bodensee Arena fi Kreuzlingen. Ir-rappre]entant tal-I]vizzera jkun fl-MFCC isSibt 8 ta’ Frar. Il-biljetti jinsabu g[all-bejg[ minn fuq is-sit www.tvm.com.mt#eurovision. Il-biljetti g[as-semifinali jibdew minn €20, €30 u €40 u dawk tal-g[ada huma €30, €40 u €50. Bihom wie[ed ikollu l-opportunità li jara lMalta Music Awards li se jittellg[u proprju l-g[ada tal-festival, il-{add 9 ta’ Frar, lejlet festa pubblika. Aktar dettalji jinsabu fuq is-sit www.tvm.com.mt jew facebook.

Gianluca Bezzina – rebbie[ tal-a[[ar edizzjoni tal-Malta Eurovision Song Contest. Din is-sena jkun il-mistieden spe/jali fis-serata finali

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

?inema

Jack Ryan: Shadow Recruit

American Hustle

Il-films ori;inali bil-karattru tala;ent sigriet Jack Ryan li bdew jintwerew fis-Snin Disg[in b’The Hunt for Red October, kienu marru tajjeb ilbox office, imma wkoll kisbu su//ess mal-kriti/i. Chris Pine f’dan Jack Ryan: Shadow Recruit, jinkludi fiha l-istess karattri mill-kotba ta’ Tom Clancy, i]da fi ;rajja ori;inali. Din tibda f’jum l-attakk fuq it-Twin Towers f’Settembru tal-2001, meta Jack ikun qieg[ed jag[mel il-kors tal-li;i. Dan iwasslu biex jabbanduna l-kors u jinga;;a suldat, i]da meta l-[elikopter li kien fih fl-Afganistan jikkraxxja, hu jispi//a fi klinika ta’ riabilitazzjoni, ta[t il-kura tal-fi]joterapista Cathy (Keira

Bi Christian Bale fil-parti ewlenija, id-direttur David O. Russell iwassal listorja ta’ imbuljuni u korruzzjoni, u, finalment l-hekk imsej[a American Dream, fl-isfond tal-e//essi tas-Snin Sebg[in. Fil-bidu naraw lil Bale xejn in forma, b’pi] ]ejjed u xuxa nieqsa (narawh jirran;a l-parrokka!) b[ala Irving, qed imexxi laundry, i]da meta jiltaqa’ ma’ Sydney (Amy Adams) waqt pool party, mill-ewwel tinbet /erta attrazzjoni lejn xulxin. Irving ikun di;à mi]]ewwe; lil Rosyln (Jennifer Lawrence) u jkollu tifel, imma xorta wa[da jsib mod kif jg[ix [ajja doppja. Flimkien ma’ Sydney jibda jinnegozja f’opri tal-arti

(KRS – 12A)

Knightley), fejn javvi/inah l-uffi/jal tas-CIA Harper (Kevin Costner) li jinga;;ah mal-a;enzija fuq missjoni spe/jali f’Wall Street. Hemm irid jinvestiga /aqliq ta’ investimenti Russi suspettu]i, fejn jidher li jista’ qed tkun ippjanata aggressjoni kontra l-Istati Uniti, i]da aktar milli militari tkun wa[da finanzjarja, f’dik li tidher strate;ija ;dida post-Komunista Sadanittant Cathy, li tkun i]]ew;et lil Jack, ma tkunx taf ix-xog[ol veru ta’ ]ew;ha, lanqas meta dan imur Moska biex jitkixxef personalment x’kien qed jippjana l-industrijalist sinjurun Cherevin (Kenneth Branagh, li jidderie;i wkoll il-film).

(KRS – 15)

foloz, u f’investimenti fa]ulli. Imma b[alma ng[idu bil-Malti “il;arra ;ejja u sejra fl-a[[ar tinkiser”, u hawn jitfa//a l-a;ent tal-FBI DeMaso (Bradley Cooper), li biex ma jispi//awx il-[abs, i;eg[ilhom jikkollaboraw mieg[u biex jaqbdu fil-fatt xi politikanti korrotti. Fil-mira ewlenija jkun hemm isSindku Polito (Jeremy Renner), u lkoppja jag[ti bidu g[al pjan in;enju]. L-iscript kien xog[ol l-istess direttur Russell, u hu mnebba[ minn dak li baqa’ jissejja[ ‘abscam scandal’ li kien se[[ veru fl-istess ]mien. Kien hemm qbil perfett bejn il-membri tal-cast kollha, bi script li jag[ti /ans lil kul[add.

Thanks for Sharing (KRS – 15)

Don Jon (KRS – 18)

Joseph Gordon-Levitt aktar mag[ruf b[ala attur, imma hawn jag[milha wkoll ta’ direttur u jinterpreta parti differenti mis-soltu, fi ;rajja miktuba minnu wkoll. Fi New Jersey Jon g[andu diversi affarijiet li jg[o]]: ;ismu, il-laptop, ilkarozza, il-familja, il-[bieb u n-nisa. Imma fuq kollox hu j[obb il-pornografija fuq l-internet, aktar mill-kuntatt fi]iku. I]da meta jiltaqa’ ma’ Barbara (Scarlett Johansson) din tirre]istih, u

jispi//a j[obbha. Ikun hemm problema wa[da: hi ma tittollerax il-porn, u luni/i li jista’ jifta[ qalbu mag[hom dwar il-fissazzjoni tieg[u jkunu l-kappillan u studenta [abiba (Julianne Moore) fil-klassi ta’ filg[axija. Il-karattru ta’ Jon hu tant dak ta’ looser i]da ‘minn tag[na’ li millewwel ji;bdek. ?erti dettalji /kejknin, b[all-im[abba tieg[u lejn l-indafa fiddar itaffu d-dehra, il-pru]unzjoni tieg[u ta’ macho. Meta mbag[ad nil-

taqg[u mal-;enituri tieg[u, nibdew nifhmu l-g[ala Jon hu dak li hu. Gordon-Levitt hu perfett fil-parti ta’ tifel f’;isem kollu muskoli. L-atturi l-o[ra jibbrillaw, b’mumenti umoristi/i li jirnexxu, imma fl-istess [in il-film i;ieg[lek ukoll tirrifletti dwar karattru li mill-monologi tieg[u ta[seb li jaf x’inhu, ja//etta lilu nnifsu u ]gur minnu nnifsu, i]da fil-fatt jibda jirrealizza x’[ajja vojta u monotona qed jg[ix.

Cast mill-aqwa li jinkludi lil Timothy Robbins, Gwyneth Paltrow u Mark Ruffalo biex jittratta l-problema tal-vizzji b’mod ;enerali, u b’mod partikolari dawk sesswali u lkoll iqaxxru l-partijiet ta’ karattri bi problemi serji f’[ajjithom li jeffettwawlhom ir-relazzjonijiet tag[hom. Paltrow timpressjona b[ala romantika, filwaqt li Ruffalo g[andu l-problemi, u l-mod kif dawn jaffettwaw lilha hi riflessi mill-espressjonijiet ta’ wi//ha, u dan hu re/tar fl-aqwa tieg[u. Imma l-interpretazzjonijiet tajbin mhumiex dawk biss tal-atturi kbar. Josh Gad jag[ti interpretazzjoni spettakolari b[ala karattru o[xon meg[lub mill-fissazzjoni fuq is-sess. Dan jispi//a ma’ Dede (il-kantanta Alecia Moore fl-ewwel film tag[ha) u jiffurmaw koppja li qajla timma;inaha. Aspett mill-aktar interessanti hu kif jista’ xi [add jifforma relazzjoni ma’ persuna ffissata fuq is-sess. Din hi lproblema li tiffa//ja Paltrow.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Media

Albert Spiteri

af.spiteri@gmail.com Il-[arsien ta]-]g[a]ag[ Il-{amis li g[adda kellna l-a[bar dwar Justin Bieber, li nqabad millPulizija bl-influwenza tax-xorb, biddroga u bil-Xanax, li hi xi xorta ta’

medi/ina li tittie[ed biex tikkontrolla lansjetà, l-attakki tal-paniku u tnaqqas le/itament ]ejjed. Il-Pulizija arrestawh waqt li kien qed jipparte/ipa f’ti;rija bejn ]ew; karozzi – mag[rufa b[ala drag racing – fi triq residenzjali f’Miami Beach, Florida, naturalment ming[ajr il-permess me[tie;. “Iva, taf,” qalilhom il-kantant ]ag[]ug[ lill-Pulizija, li kkummentaw x’ri[a taqsam ta’ marijuana kellu fuqu. “Konna qattajna l-lejl inpejpu fl-istudio.” Kellu xe[ta ta’ wie[ed e/itat; ma waqafx jitkellem, kien arroganti u anki tkellem [a]in. It-testijiet li g[amlulu l-Pulizija flg[assa tista’ tg[id we[ilhom kollha... tifel ta’ dsatax-il sena, mimli sa[[a (g[alkemm bl-a;ir tieg[u qed jherriha sa[[tu), attraenti, bravu. Imma hemm xi [a;a f’[ajtu li mhix t[allih bi kwietu.

Cyberspace

G[andna b]onn nin[asdu ftit Kif jista’ jkun, nistaqsi l-ewwel wie[ed jien. U [siebi malajr imur fi]]g[a]ag[ tag[na. Jekk kellna nistaqsu, b’idejna fuq qalbna, kemm dawn l-adulti ta’ g[ada huma kuntenti b’[ajjithom, a[na kapa/i nag[tu risposta lilna nfusna? Id-Dipartiment tal-Edukazzjoni ma jiqafx jesperimenta. Jinbidel il-Ministru, jinbidel il-Gvern, tinbidel is-sena, to[ro; ix-xemx, jissa[[ab l-ajru... nissu;;erixxu xi idea ‘;dida’. IlMinistru jidde/iedi g[ax jikkmanda hu,

il-;enituri jinda[lu ming[ajr ma jifhmu... u l-g[alliema? L-g[alliema jinkwetaw g[aliex kumpanija partikulari to[ro; reklam filgazzetta biex titlob in-nies g[al xog[ol wara l-[in. Il-kumpanija ta[seb li qed tkun ori;inali u fir-reklam tissu;;erixxi li l-g[alliema jista’ jkollhom xi [in [ieles li jistg[u jimlewh billi jsibu parttime job mag[ha. U l-g[alliema jwaqqg[u d-dinja. Jiktbu lill-Union tal-G[alliema, li tittratta l-kwistjoni b’serjetà kbira u tikteb lill-kumpanija biex turiha l-inkwiet tag[ha li l-g[alliema qed jie[du fastidju g[aliex in-nies hemm barra jistg[u ja[sbu li huma ma jag[mlu xejn l-iskola – ja[dmu g[all-vaganzi u g[all-paga biss... u dan mhux sewwa. U jiena ma nafx nid[aqx jew nibkix. Fiex a[na mitlufin! Is-su;;eriment tieg[i g[al min ja[seb li l-g[alliem ma jag[mel xejn u jaqla’ l-paga u jg[ix g[all-vaganzi, hu li jmur u jsir g[alliem hu wkoll. Lill-MUT nissu;;erilha tqum mir-raqda li tinsab fiha. L-g[alliema wkoll jin[ti;ilhom iqumu minn din ittelfa ta’ aljenazzjoni u sturdament, u jieqfu jedhew jemmnu li kul[add irid jippersegwitahom, u jifhmu kemm g[andhom rwol importanti fis-so/jetà. X’inhuma r-riperkussjonijiet^ L-g[alliema, jiena n[oss, huma luni/i b[ala grupp li jkopru s-su;;etti kollha li jaqg[u ta[t il-kappa tax-xemx, u huma, ming[ajr dubju, il-persuni

idonei biex jitkellmu u jag[tu opinjoni esperta dwar kollox. Dan, l-g[alliema donnhom ma jirrealizzawhx. G[aliex li kieku jirrealizzawh, l-ewwel ma jag[mlu jkun li jmorru j[abbtu l-bieb tal-Union biex jinjettawha bi ftit

Salvu Felice Pace sfelicep@go.net.mt

Kummenti dwar websajts li ]ort

Trid issir /ittadin tal-Awstrija^ Il-Laburisti tawha g[all-politika tal-ostinazzjoni, ji;ifieri li jibqg[u b’mod regolari u pappagallesk jirrepetu l-istess [a;a, jg[idu xi jg[idu dawk li jafu [afna a[jar minnhom. Uffi/jali tal-Gvern tal-Awstrija qalu kemm-il darba li mhux veru li l-iskema ta’ Joseph Muscat hi e]attament b[al dik li t[addem l-Awstrija.

Id[lu f’http:##www.bmeia.gov.at#index.php ?id=68585&L=1 u hemm issibu li biex barrani jsir /ittadin tarRepubblika Awstrijaka jkun irid ikun ilu jg[ix fil-pajji] g[all-inqas 30 sena jew total ta’ 15-il sena jekk jinstab li kien integra fis-so/jetà lokali, jew jekk hi#hu jkunu ]]ew;u /ittadin mill-Awstrija li ja[dem g[al xi branka tal-gvern tal-Awstrija barra millpajji]. Il-barranin jistg[u wkoll japplikaw ta[t dawn il-kundizzjonijiet. Jekk kellhom mill-anqas g[axar snin ta’ residenza permanenti fl-Awstrija, ikunu jistg[u jag[tu prova li g[andhom mezzi finanzjarji bi]]ejjed biex imantnu lilhom infushom, prova tadd[ul finanzjarju tag[hom fl-a[[ar

L-enfasi fuq il-ktieb biss, tista’ tisfalna ta’ deni^

ener;ija, u mbag[ad jifhmu li s-sehem tag[hom fis-so/jetà jmur lil hemm millklassi fl-iskola. L-g[alliema huma obbligati jitkellmu dwar dak kollu li jkun g[addej fil-pajji], po]ittiv u mhux. X’qed i]ommhom lill-g[alliema milli jo[olqu organizzazzjoni li ssemma’ le[inha kontinwament u li tesi;i li lawtoritajiet jitolbu dejjem il-fehma esperta tag[ha g[al kull /aqliqa li tkun qed issir fis-so/jetà? L-g[alliema, u spe/jalment din lorganizzazzjoni, g[andhom ikunu lklieb tal-g[assa tas-so/jetà, xewka f’;enb il-Gvern, mutur g[al kull organizzazzjoni u awtorità o[ra, biex jg[inu jiggwidaw. G[aliex jekk mhux lg[alliema g[andhom ir-riedni tal-valuri veri, min? Jekk mhumiex l-g[alliema li jafu, li jistg[u jaqraw, kif se tkun u fejn sejra l-;enerazzjoni l-;dida, min jaf? Lg[alliem g[andu /-/avetta tal-futur talpajji] f’idejh u jixraqlu [afna, [afna aktar rispett milli fil-fatt igawdi. Hu primarjament g[alhekk li l-;enituri ma jistg[ux u ma g[andhomx jibqg[u jag[mlu parti mid-de/i]jonijiet li jittie[du dwar l-i]vilupp tal-edukazzjoni fil-pajji]. X’jifhmu, il-;enituri? X’jikkwalifikahom biex jitkellmu fl-istess livell tal-g[alliema u tal-esperti filpedago;ija? L-uniku kejl li jafu l-;enituri hu kemm ikollhom homework it-tfal – lg[alliem jag[tihom ‘[afna’ homework, mela hu g[alliem tajjeb. Jekk le... i/emplu l-iskola; jew ag[ar, g[and iltliet snin qabel ma japplikaw, nodfa minn rekord kriminali u jridu juru attitudni po]ittiva lejn il-poplu talAwstrija. I]da kif jg[idu, jekk tibqa’ tirrepeti l-istess [a;a, vera jew le, xi [add jemmnek. F’kumpanija tajba Nhar il-{add l-ewwel parti ta’ din il-kolonna kellha b[ala su;;ett ‘IlGvern Malti mhux Malta’. Ridt nenfasizza punt li persuni fil-[ajja pubblika messhom jafu. Qed nirreferi g[al nies b[al Joseph Muscat li jibqa’ jinterpreta l-attività ta’ David Casa u Roberta Metsola fil-Parlament Ewropew b[ala tixwix kontra Malta. {adt pja/ir li nhar il-{add ukoll fil-kolonna tieg[u Fr Joe Borg ittratta dan l-istess punt f’artiklu bit-titlu My government is not my country. Sibt ru[i f’kumpanija tajba, ma’ ;urnalist ta’ esperjenza vasta, kittieb bravu u intelli;enti. Kiteb li er;ajna morna g[as-snin tmenin meta l-kelma li twerwer ‘tixwix’ u l-fra]i infami ‘kontra l-interess nazzjonali’ re;g[u ng[ataw il-[ajja u qed ji;u u]ati lib-

Ministru direttament. U l-kbira hi li jing[ataw widen! G[aliex, naturalment, fl-iskola wkoll g[andna d-demokrazija, u kul[add g[andu d-dritt li jie[u sehem, jekk hekk ikun jixtieq. U kul[add kuntent u kul[add fer[an. U qed naraw kemm hu hekk. Niftakru ftit fit-tg[ajjira li qala’ l-a[[ar Prim Ministru meta mar i]ur lill-istudenti talMCAST. Dak hu e]empju /ar ta’ kemm l-edukazzjoni f’Malta hi su//ess. G[andna b]onn ne]aminaw il-kuxjenza tag[na – il-kotba kotba, l-e]amijiet e]amijiet, il-privatijiet privatijiet mhuma jwassluna mkien. X’kultura g[andhom it-tfal tag[na? Justin Bieber u l-avventuri re/enti tieg[u g[andhom iwaqqfuna biex na[sbu u nirriflettu dwar il-futur li qeg[din noffru lil uliedna. Hemm b]onn li jkollna r;iel u nisa li jafu ja[sbu b’mo[[hom, li jafu janalizzaw, jiflu blg[aqal u bil-pa/enzja, li j[obbu bilpassjoni kollha li tista’ tag[tihom i]]g[o]ija li huma hekk ixxurtjati li qeg[din jg[ixu. Waqt li qed nikteb qed nara fuq isCNN l-istorja ta’ Dzhokar Tsarnaev, li jista’ jing[ata l-mewt jekk jinstab [ati li kien hu li qieg[ed il-bomba fil-Maratona ta’ Boston. Kemm g[andna b]onn nin;abru, in[abbtu l-ideat, u no[olmu b’futur sabi[ g[al pajji]na u g[ad-dinja. * ASTERISKA, g[aliex hawn jitressqu punti lill-qarrejja biex flimkien nag[rfu iktar kemm dak li ji;ri madwarna hu parti s[i[a minn [ajjitna.

erament fid-diskorsi li nisimg[u. Fr Borg appella li kull min hu demokratiku tassew g[andu l-obbligu li jirre]isti din l-idea ]baljata li Malta u l-gvern Malti huma l-istess [a;a. “Aktar ma din il-fanta]ma kerha blisem li ‘pajji] ifisser il-gvern’ tintrama g[al dejjem ... ikun a[jar g[alina lkoll.” X’kuntrast mal-artiklu ta’ Lino Spiteri fl-istess [ar;a ta’ The Sunday Times of Malta li jikkritika lil Simon Busuttil g[ax g[amel [sara lil Malta permezz tal-Parlament Ewropew. Tistg[u ssegwu l-blog ta’ Fr Joe Borg f’www.timesofmalta.com. Il-PN tilef, iva

{rafa o[ra li qed ti;i ripetuta milLaburisti, fosthom Lino Spiteri, hi li Simon Busuttil g[adu ma a//ettax li l-PN m’g[adux jiggverna f’Malta. Kemm huma ]baljati. Kull fejn mar Simon Busuttil fl-ewwel ;img[at wara li kien elett Kap, dejjem sostna li l-PN tilef l-elezzjoni bil-kbir. Anki semma kemm-il darba l-figura ta’ distakk ta’ 36,000 vot. Altru li konvint li m’g[adniex fil-gvern!

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Kif nara l-Knisja lokali llum ) (1

Siltiet minn diskors lis-sa/erdoti – 18 ta’ Jannar 2014 B[al :eremija rridu ng[inu lillKnisja tag[na tinteba[ li g[alkemm kulma jmur qed issir minoranza u qed tg[ix f’kuntest fejn il-kultura, l-istituzzjonijiet sekulari u s-sistema legi]lattiva jikkuntrastaw mal-konvinzjonijiet reli;juzi tag[na, jekk hi tag[raf tirfed Isqof tajjeb l-identità tag[ha u ]]omm il-fidi Mario [ajja, hi g[andha sehem kbir x’toffri Grech lill-;id komuni ta’ din is-so/jetà – Fittxu l-;id tal-pajji] li tturufnajtkom “Kif nistg[u ng[annu l-g[ana talfih, u itolbu lill-Mulej g[alih, g[ax ilMulej f’art barranija?” (Salm 137:4). ;id tieg[u jkun il-;id tag[kom. Dan mhux biss it-tinwi[ tal-Lhud flImnebba[ minn :eremija li jistimula e]ilju f’xatt ix-xmajjar ta’ Babel, imma lil-Lhud fid-diaspora biex ikunu hi wkoll il-karba ta’ diversi Nsara f’pa- ‘komunità kreattiva’ f’ambjent indifferjji]na li fi/-/irkustanzi li qeg[din enti u forsi wkoll ostili g[at-twemmin fihom b[al jissuspettaw li t-tempju, li f’Alla li waqqaf il-Patt mal-poplu hu l-g[amara t’Alla fost il-bnedmin, Lhudi, nemmen li f’din il-fa]i tal-istorqed ji;;arraf u li kulma jmur l-Insara ja tag[na Alla qieg[ed isejja[ lillqed isiru minoranza f’art barranija. Knisja tieg[u f’pajji]na biex tikseb ilTitwila [afifa lejn l-istili ta’ [ajja li kura;; u tiskopri lilha nnifisha b[ala ;mielhom qed jaqbdu l-art, il-bidla filkomunità ]g[ira imma kreattiva. mentalità u fl-attitudnijiet, /erti ]vilupFl-ittra tieg[u, :eremija ma nibixpi li qed ise[[u fis-socjetà, il-produzhomx biex jikkundannaw u jikkonzjonijiet tal-li;ijiet li qed ikollna e//., frontaw il-kultura pagana. Minflok, tindika bi/-/ar li mhux biss g[addejja :eremija jag[mlilhom il-qalb biex filbidla mg[a;la, imma wkoll li d-din waqt li jg[o]]u s-sej[a tag[hom b[ala Nisrani mhux popolari daqskemm jidl-Poplu tal-Patt, huma jkunu kreattivi u her, u li l-appartenenza lejn il-Knisja jsibu modi kif jintegraw ru[hom f’dik qed tonqos bil-[odon. ir-realtà ;dida u jikkontribwixxu biex Irridu nammettu li g[add ta’ drabi joktor il-;id. a[na poplu reli;ju] fl-apparenza u lInfatti kien fid-diaspora tal-Babilonja prattika reli;ju]a aktar hi ri]ultat ta’ li l-Lhud ;eddew t-Torah u wara li rrikonvenjenza milli espressjoni ta’ kontornaw mill-e]ilju, E]ra u Nehemija vinzjoni. Barra minn hekk, il-Knisja ma inawguraw pro;ett s[i[ ta’ kateke]i. g[adhiex l-unika kattedra tat-tag[lim, Kienet il-komunità ]g[ira tal-Lhud filiktar u iktar tal-etika u l-morali g[ax Babilonja li [olqot it-Talmud li nafu fis-socjetà hawn a;enziji o[ra, reli;juzi kemm g[al-Lhud hu importanti biex u laj/i, li joffru l-prodott tag[hom u titfisser il-Kelma t’Alla. g[alhekk il-Kattoli/i ma g[adhomx Kif josserva l-Papa Benedettu XVI filikantaw solo imma f’kor ta’ vu/ijiet vja;; apostoliku fir-Repubblika ?eka flvarji u [afna drabi dissonanti. F’dan il2009, “normalment huma l-minoranzi kuntest ;ieli smajt Insara, anke presbikreattivi li jiddeterminaw il-futur u f’dan teri, jistaqsu: “Kif nistg[u ng[annu lis-sens il-Knisja Kattolika g[andha g[ana tal-Mulej f’art barranija?” tifhem lilha nnifisha b[ala minoranza Il-messa;; tieg[i lil dawn l-insara hu kreattiva li g[andha eredità ta’ valuri li wie[ed po]ittiv u kollu tama kif kienet mhumiex xi [a;a tal-img[oddi imma il-komunikazzjoni li g[amel :eremija huma realtà [ajja u attwali”. lil-Lhud fl-e]ilju meta qalilhom: “Dan Din l-istess konvinzjoni l-Papa jg[id il-Mulej tal-e]er/ti, Alla ta’ Benedettu kien espremiha fl-2004 meta I]rael, lill-itturufnati li jien itturufnajt b[ala kardinal ta lecture dwar l-g[eruq minn :erusalemm lejn Babilonja: insara tal-Ewropa. F’Ewropa li nsiet l‘Ibnu djar u g[ammru fihom; [awlu identità tag[ha, li qerdet il-pedamenti ;onna u kulu frotthom; i]]ew;u n-nisa morali tag[ha u tilfet il-fidu/ja fil-posu nisslu subien u bniet; ag[]lu nisa terità, Ratzinger jara lill-insara b[ala g[al uliedkom u ]ew;u lill-bniet minorità kreattiva li tista’ tg[in lilltag[kom, biex jildu subien u bniet. Ewropa tikseb lura l-patrimonju li Oktru hemm, u tonqsux fl-g[add. kienet tilfet u hekk ter;a’ ssib il-[ila Fittxu l-;id tal-pajji] li tturufnajtkom biex tkun ta’ qadi g[all-umanità kollha. fih, u itolbu lill-Mulej g[alih, g[ax ilDak li l-Papa Bendettu XVI jaspira ;id tieg[u jkun il-;id tag[kom” (:er. g[all-komunità nisranija Ewropea, jien 29:5-7). nipproponih lill-komunità nisranija B[alma l-profeta jag[mel il-qalb lill- f’pajji]na: li tkun minorità kreattiva li poplu t’Alla li kien qalbu maqtug[a tg[in lin-nazzjon jer;a’ jag[mel tieg[u l-patrimonju uman li qed jitnaqqarlu. min[abba l-isfidi u t-taqlib li sab ru[u Kif? Kif qal :eremija lil-Lhud tadfihom f’art barranija, hekk ukoll a[na, li Alla afdalna l-ministeru tal-profezija, diaspora: fittxu l-;id tal-pajji] li tturufnajtkom fih, u itolbu lill-Mulej g[alih, ne[tie;u nag[mlu l-qalb lill-poplu g[ax il-;id tieg[u jkun il-;id t’Alla llum li jaf i[ossu skomdu fltag[kom”. ambjenti tieg[u stess.

{SIEB G[alija l-politika hija l-arti li biha tibni so/jetà li fiha tkun mag[mula r-rieda t’Alla – Anwar Sadat

Reli;jon

ILLUM IL-{ADD Ir-4 {add tas-Sena

Il-fqar: henjin jew imsieken? Sofonija 2,3<3,12.13< Salm 145< Korintin 1,26-31< Mt 5>1-12a Fr Charles Fenech, OP Il-{sieb F’[ajja li tipprietka lussu, kumdità u flus; f’[ajja fejn kull diskors fuq sagrifi//ju jistona, il-Van;elu tallum jidher bla sens. Jidher bla sens

kwa]i anki g[al dawk li llum ukoll sejrin g[all-Quddiesa tal-{add. I]da l-Litur;ija tal-Kelma tal-lum tg[inna u tg[allimna biex nifhmu aktar ilfaqar tal-ispirtu fil-[ajja. Nifhmu aktar kif mhux biss g[andna ng[inu lill-fqar imma a[na stess niftaqru biex inkunu nistg[u mhux biss na//ettaw il-Mulej fil-[ajja tag[na, i]da fuq kollox biex in[allu lillMulej jimliena hu u mhux nimtlew a[na b’dak kollu li jifga kull sens reli;ju] fil-[ajja tag[na. Il-Kelma Fl-Ewwel Qari tal-lum g[andna silta mill-ktieb tal-Profeta Sofonija fejn il-Profeta, minkejja t-tifrik u lumiljazzjoni li I]rael, fis-sena 640, kien g[addej minnha, jag[raf li lMulej se jkompli l-missjoni tas-salvazzjoni permezz ta’ dawk li huma umli u foqra. L-umli tal-art se jkollhom l-appo;; s[i[ ta’ Alla. Alla se jerfa’ kontinwament u jg[in lill-fqir li jafda f’idejn Alla. Dan hu lmessa;; li jo[ro; mis-Salm Responsorjali tal-lum fejn jurina li huma l-umli li j;arrbu l-fer[. It-Tieni Qari, me[ud mill-Ittra ta’

San Pawl Appostlu lill-Korintin, jurina li Alla “g[a]el il-[wejje; boloh tad-dinja biex i[awwad lg[orrief.” Fil-Van;elu ta’ San Mattew g[andna l-bidu tad-diskors tal-muntanja. Diskors li juri fil-bera[ ir-radikalità tal-Van;elu. Quddiem dan id-diskors m’hemmx inde/i]joni. Trid g[a]la /ara u soda b’konvinzjoni. Il-{ajja 1. Quddiem id-diskors li jag[mel :esù llum g[andna g[a]la xi nwettqu: jew ir-radikalità ta’ g[a]la li ;;ib il-vera bidla fil-[ajja u fil-qalb tag[na, jew inkomplu ng[ixu filmedjokrità. 2. Hemm b]onn li nag[rfu u nistaqsu kemm tassew fil-[ajja qed inkunu nies ta’ [niena u ta’ servizz g[al ta’ madwarna. 3. X’tip ta’ g[erf qed tfittex g[all[ajja tieg[ek? Dak mog[ti minn Alla lill-umli jew dak li jiswa biex ineffa[ il-persuna li mhix id-dinjità tal-persuna. 4. Hemm b]onn li bl-g[emil tag[na f’[ajjitna nfittxu aktar il;ustizzja u l-umiltà. Id-Djalogu

Mulej :esù, nitolbok tg[inni biex f’g[emili u f’ru[i nkun dejjem fqir u umli.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

{sibijiet

Leonard Bernstein

Dun Pawl Camilleri Opinjonista pauca43@gmail.com

Sfond Storiku Bernstein (25.08.1918–14.10.1990) kien kompo]itur, surmast, awtur, konferenzier dwar il-mu]ika u pjanist. Skont inNew York Times, Bernstein kien “wie[ed mill-iktar mirakola]ament dotati b’talenti mu]ikali fl-Istorja Amerikana”. Likbar fama tieg[u ;ejja mill-fatt li dam snin twal direttur u surmast tan-New York Philarmonic, u mill-fatt l-ie[or li mexxa kun/erti mal-aqwa orkestri tad-dinja. Baqa’ mag[ruf ukoll g[all-mu]ika li kkompona g[all-West Side Story. IlQuddiesa li kkompona hi mag[rufa [afna wkoll. Kien ukoll l-ewwel surmast li mill-1954 sa mewtu ta [afna lectures dwar il-mu]ika klassika fuq it-televixin. Miet ta’ 73 sena. Aneddotu: Berstein darba wasal ajruport, u fotografu ried je[odlu ritratt ma’ mutur. “Jien ma nafx nirkeb u nsuq mutur. Inkun inqarraq”. Allura l-fotografu beda jispjegalu ftit dwar kif i[addmu. “}gur li jekk tipprova, jirnexxilek”. U pprova. U telaq b’velo/ità li be]]g[et ftit lil dawk li kienu fil-vi/in. Imma kien “sar jaf kif issuq mutur, almenu. U malli ;ie lura qal lill-fotografu: “issa tista’ tie[u ritratt tieg[i mal-mutur!” Kummenti • X’qed tag[mel b’[ajtek? Mhux kul[add g[andu s-sej[a li ja[dem daqskemm [adem Berstein, jew li l-kontribut mog[ti minna jkun mag[ruf daqs tieg[u. Imma l-aqwa li nag[tu kull ma nistg[u nag[tu. Jien meta nipparaguna x’nag[mel jien ma’ dak li wettqu nies b[al Mother Theresa, Dun :or; Preca u o[rajn, ma naqtax qalbi. M’g[andix is-sej[a tag[hom. G[alija, malli nitwieldu, il-Mulej jag[tina lkoll kontenitur u jistenna minna li nimlewh b’fedeltà u impenn. Il-kontenitur jista’ jkun ;arra kbira jew bikkerin. Ma jesg[ux indaqs, hux? Imma l-importanti li nimlewh sax-xifer, b[alma g[amlu lqaddejja fit-Tie; ta’ Kana. {asra jekk na[lu [ajjitna. Nitilfu a[na u ntellfu lill-o[rajn. • Tag[rafhom il-limitazzjonijiet tieg[ek? Il-virtù qieg[da fin-nofs: la fil-qtig[ il-qalb, u lanqas fil-pru]unzjoni. Lanqas umiltà falza jew g[a]]iena ma tg[in. X’ji;ifieri umiltà

Jiena online ma’ Alla?

Patri Mario Attard OFM Cap Opinjonista

Ma nistax nimma;ina Knisja li ma tipprattikax lil Kristu tal-karità. Lanqas ma nimma;inaha ma turix l-im[abba ta’ :esù lejn il-foqra u l-batuti tal-lum!

nline! Il-buzzword ta’ ]mienna! Illum jekk ma tkunx online jg[idulek li int ta’ wara lmuntanji! Tista’ timma;ina persuna ming[ajr internet? Li ma t[addimx kompjuter? Meta kollox qieg[ed online? Kemm persuna titlef affarijiet jekk, g[al xi ra;uni jew o[ra, ma tistax tkun online! Illum kemm Alla u kif ukoll ix-xitan qeg[din online. Presente iva! Catavere le! G[ax li tkun online hi barka g[ax tista’ ssib lil Alla. Barra minn hekk tista’ tkun sa[ta g[aliex tista’ tispi//a vittma tal-g[adu antik tieg[u u tieg[ek! Jekk Alla hu [aj u dejjem ;did, tant li ng[idulu ‘l-Mulej’, ji;ifieri Alla personali tieg[i, Alla li jid[ol f’[ajti u li jekk in[allih jaf jibdilhieli ta’ ta[t fuq, x’irrid nag[mel biex inkun online mieg[u? Minn [ajti u [ajjet persuni li l-Mulej ilaqqag[ni mag[hom nixtieq nissu;;erixxi dawn il-modi li bihom nista’ nkun ma’ Alla online. L-ewwel, it-talb. Naf! :ieli ji;u waqtiet fejn ma jkollokx aptit titlob. Almenu jien hekk ji;rili. Madankollu f’dak ilmument [a nifhem li l-Mulej irid ikun l-akbar [abib tieg[i. Mela [a nitolbu: “Mulej [e;;i;ni nitlob”. U x’nitolbu? Laqwa talba li nista’ nitolbu hija: “Mulej, ag[tini l-g[erf [a nwettaq ir-rieda tieg[ek!” Hemm talba isba[ minn din? :ieli, waqt it-talb, mhux l-ewwel darba li ninteba[ b’ostakli li ma j[allunix nikber. ?erti dnubiet ma j[allunix ning[aqad kemm nixtieq ma’ Alla. Ma jimpurtax! {a nitlob ma[fra g[alihom quddiem Alla u t-tieni, mal-ewwel /ans li jkolli, immur inqerrhom! X’fer[, x’pa/i u x’fejqan nir/ievi kull darba li nag[mel dan! Mill-esperjenza ta’ [ajti nitg[allem ukoll li meta nsibha diffi/li biex nitlob ;ieli ng[id ukoll lil [uti l-Insara biex jitolbu g[alija. Kemm hi g[aqlija li nitlob l-g[ajnuna tat-talb tag[hom! Fil-[ajja ma’ Alla [add ma jimxi wa[du! Wie[ed mill-benefi//ji sbie[ li jo[or;u meta ng[id lil xi w[ud biex jitolbu g[alija hi l-kelma tajba li nir/ievi ming[andhom. B’dak li jg[iduli lkoll juruni li Alla qieg[ed mieg[i. Jimxi mieg[i b[ala [abib tal-qalb! {abib intimu tieg[i! Issa, jekk Alla hu [abib tieg[i hu jaqdini wkoll permezz ta’ sa/erdot jew anki persuna lajka li jkollhom id-don

g[a]]iena? G[ax hawn nies li fa/ilment jg[idu “jien ma ninqalax” biex ma jimpenjawx ru[hom. Imma daqstant ie[or ji]baljaw nies li jid[lu g[al responsabbiltajiet li ma jkunux kapa/i jerfg[u. Ambizzjoni bla ra]an tag[mel il-[sara spiss lill-individwu, u mhux rari lill-o[rajn. Ftit ta[ri; ma jag[mlekx espert ta’ xi qasam. Imma jg[inek tibda triq li tista’ anki twasslek g[all-e//ellenza. L-umiltà vera hi virtù sabi[a u utli [afna. U bilan/jata. • Int ]gur li jekk tipprova jirnexxilek, b[alma qal ilfotografu lil Bernstein? {afna nies ma jsirux jafu iktar, g[ax ma jippruvawx. Per e]empju jien ma naf insajjar assolutament xejn. Jekk in[allihom jg[allmuni, ]gur ma nsir qatt kok prim ta’ xi lukanda famu]a. Imma almenu nkun kapa/i naqli bajda. Il-problema hi li s’issa dejjem sibt il-lest. U dak komdu! Il-b]onn jg[allmek [afna affarijiet. Domt [afna biex tg[allimt ftit kompjuter. Kont nirre]isti lil min ried jurini. Imma meta beda jikber il-b]onn li nfittex, spe/jalment stejjer, sibt l-umiltà u l-kura;; biex in[allihom juruni kif – kemm ninqeda, g[all-inqas. G[ax lanqas kont naf nixeg[lu. Kura;; u determinazzjoni jistg[u jag[mluna nies b’iktar [iliet. Tbissima Fl-ewwel jum ;ie ma[luq il-kelb. Fit-tieni jum ;ie ma[luq il-bniedem biex iservi lill-kelb. Fit-tielet jum ;ew ma[luqa lannimali l-o[ra kollha biex il-kelb ikollu x’jiekol. Fir-raba’ jum ;ie ma[luq ix-xog[ol, biex il-bniedem ikun jista’ jakkwista l-ikel g[all-kelb. Fil-[ames jum ;ew ma[luqa lblalen tat-tennis, biex il-kelb ikollu biex jilg[ab. Fis-sitt jum ;ew ma[luqa l-veterinarji, f’ka] li l-kelb iwe;;a’ jew jimrad. Fis-seba’ jum, il-Mulej ipprova jistrie[: imma kellu jo[ro; il-kelb dawra. – Int kemm t[obbhom l-annimali?

{sieb Finali. L-uniku ]ball veru hu dak li ma titg[allem xejn minnu” (Henry Ford). Tag[rafhom l-i]balji tieg[ek? Titg[allem minnhom?

tad-direzzjoni spiritwali. Ta[t it-tmexxija ta’ dawn [utna jiena nkun nista’ nifhem a[jar x’inhi r-rieda tieg[u f’[ajti u b’liema mod l-Ispirtu s-Santu jixtieq li ja[dem fija. G[ajn importanti li minnha nir/ievi d-dawl tas-sema biex ise[[li nwettaq ir-rieda tal-Mulej f’[ajti hi l-Kelma ta’ Alla u l-qari spiritwali. Il-Kelma ta’ Alla turini min hu Alla u kif [adem fl-istorja tal-Poplu tieg[u. Fuq kollox turini li l-Mulej mhux kliem biss g[andu imma fatti wkoll. Mhux g[alhekk li sar bniedem, bata, miet u qam minn bejn l-imwiet g[alija? Madankollu l-Mulej ma waqafx juri lilu nnifsu fl-Iskrittura biss. Anzi, permezz tal-Knisja tieg[u, ji;ifieri permezz ta’ dawk li emmnu fih, baqa’ juri ru[u fl-istorja personali u komunitarja tag[hom tul i]-]minijiet. U, l-g[aliex lill-Knisja l-Mulej [allielha lilu nnifsu stess fis-Sagramenti Mqaddsa, biex tassew nikber fih je[tie;li li nir/evihom b’fidi kbira. B’hekk [ajtu ssir tieg[i wkoll. Dan l-aktar li jse[[ hu meta nir/ievi s-Sagrament tas-Sagramenti, l-Ewkaristija. Meta nir/eviha b’fidi l-[ajja ta’ :esù tg[addi fija u tkabbarni fih! Il-Knisja hi, fuq kollox, is-Sagrament tal-g[aqda ma’ Kristu, fi Kristu u bi Kristu! Ma nistax nimma;ina Knisja li ma tipprattikax lil Kristu tal-karità. Lanqas ma nimma;inaha ma turix l-im[abba ta’ :esù lejn il-foqra u l-batuti tal-lum! G[alhekk hu importanti li la jien membru fil-Knisja nie[u sehem f’inizjattivi biex din il-karità titwassal bl-akbar im[abba. Anki l-fatt li nxerred kelma tajba f’ambjenti fejn huma ostili g[at-tajjeb hu di;à pass ’il quddiem fid-direzzjoni ttajba. Madankollu l-isforz tieg[i jag[mel sens meta nkun mag[qud#a ma’ [uti li jemmnu. Aktar ma ning[aqdu bejnietna aktar kliemna u g[emilna j[allu impatt. Aktar ma Alla jressaqni lejh aktar jimlieni bid-don tassmig[. Issa nibda nqis kull kelma li ng[id u kull g[emil li nwettaq. Dan g[aliex, bil-mod il-mod, il-Mulej jurini li jridni nikber fih. Mela importanti li ninteba[ x’messa;; qieg[ed jg[addili! Il-qofol ta’ din il-mixja hu li nirba[ lill-[a]in bit-tajjeb! Mela [a na[fer u nag[mel il-;id lil min iwe;;ag[ni! B’hekk

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Kur]itajiet

Su;;erimenti fuq l-internet dwar isem it-tarbija

Missier li ma ntqalx minn fejn hu g[amel sit fuq l-internet bit-tama li jissu;;erulu isem g[at-tarbija li mistennija titwieled fit-2 ta’ April. Stephen McLaughlin beda s-sit namemydaughter.com imma qal li anki jekk jafda fl-internet biex jing[ata isem sabi[ g[al bintu, idde/i]joni finali se tkun dik tieg[u u ta’ martu. Bintu mhix se ting[atalha isem b[al xi WackyTaco692,” kiteb ir-ra;el. Fuq sit ie[or fuq l-intenet, fuq Reddit, kien rimarkat kemm l-ismijiet li ng[ataw huma dawk normali u mhux ivvintati biex sempli/ement jag[tu

isem. Madankollu hemm ismijiet b[al Megatron, Not Zelda, Glagathor u Moonpod. Il-mara ta’ McLaughlin qablet g[alkollox mal-idea u ma kienx hemm xi di]gwid bejniethom dwar dan. “G[all-ewwel [asbet li kont qed ni//ajta meta g[idtilha dwar il-[sieb li kelli,” qal ir-ra;el. “Imma meta rre;istrajt is-sit inteb[et li ma kontx qed ni//ajta.” L-aktar [ames ismijiet li jinsabu filqu//ata b[alissa huma Cthulhu bi 92,741 vot; Amelia b’81,228 vot; Megatron b’25,498 vot; Charlotte bi 22,339 vot u Olivia b’21,016-il vot.

}ball f’numri jie[dok g[as-sess minflok g[and il-Pulizija

Kul[add jista’ jie[u ]ball, anki pulizija minn Ontario fil-Kanada. Dan bag[at messa;; f’;urnal lokali biex jg[inuh jaqbad [alliel imma [a ]ball fin-numri u min /empel in-numru li ta kellu sorpri]a. Jing[ad li flok il-Pulizija min /empel sab ru[u mqabbad ma/-chatline America’s Hottest Talk Line. Meta taqbad man-numru indikat mibg[ut mill-Pulizija tisma’ vu/i ta’ mara tg[idlek: “Mer[ba fl-America’s Hottest Talk Line. Sinjuri nisa, jekk tridu tkellmu b’xejn ra;el interessanti u e//itanti ag[fsu n-numru wie[ed... Ir;iel, nisa e//itanti lesti jkellmukom ...”

Mhux mag[ruf kemm /emplu nies fin-numru l-[a]in. Li hu ]gur hu li din

Se j/a[[duhom mill-banana, l-ikla favorita tag[hom

Waqqfu l-banana lix-xadini Numru []iena jqabbduk ma’ sit imbarazzanti

mhux l-ewwel darba li l-Pulizija ta’ Ontario taw numri [ziena li spi//aw f’imbarazzament g[al min /empel innumri li taw.

Zoo fl-Ingilterra waqqaf il-banana lix-xadini g[aliex intqal li l-banana issa qed tkun imkabbra g[all-bniedem u fiha aktar zokkor minn dik li tikber fisselva;;. Amy Plowman, l-esperta fl-ikel fizzoo ta’ Paignton, qalet li l-frott ikkultival biex jittiekel mill-bniedem fih aktar zokkor u [afna inqas proteini u fibra min[abba li a[na nippreferu li jkollna frott [elu u aktar immerraq. “Meta nag[tu dan il-frott lill-anni-

mali nkunu qisna qed nag[tuhom kejk u /ikkulata,” sosniet Plowman. Skont Plowman il-banana li qed ting[ata lix-xadini twassal biex ikun hemm problemi fl-imsaren, fis-snien u tista’ twassalhom g[ad-dijabete. Kompliet tg[id li l-banana qed tinqata’ ftit ftit mid-dieta tax-xadini fiz-zoo u minflok issa qed jing[ataw aktar [axix a[dar g[ax dan hu mimli proteini, fibra, vitamini u minerali.

G[amlitha tal-g[arusa u [assret it-tie; ta’ [uha

Ann Duffy li [assret it-tie; ta’ [uha

Mara Ingli]a [assret i]-]wie; ta’ [uha 20 ;urnata qabel it-tie; biex, skont hi, “iffrankatlu divorzju aktar ’il quddiem.” Ann Duffy, ta’ 50 sena, ittellg[et il-qorti minn [uha David. Hi rrakkuntat li /emplet lir-Re;istru ta]-}wi;ijiet fi Plymouth u g[amlitha li kienet lg[arusa. Tathom id-dettalji kollha, emmnuha li kienet hi, u [assret it-tie;. Skont il-;urnali, Duffy u l-g[arusa ta’ [uha qatt ma raw g[ajn m’g[ajn u dejjem kellhom xi jg[idu. L-akbar inkwiet bejniethom kien dwar min kellu jie[u hsieb omm Duffy, li marret tg[ix ma’ [uha. Aktar tard qalet lill-Pulizija li dak li g[amlet g[amlitu biex tipprote;i lil [uha. Dakinhar li [assritlu t-tie; il-mara /emplitlu u waqt li g[arrfitu x’g[amlet qaltlu wkoll jekk riedx li tibg[atlu l-email li r/eviet li t-tie; tieg[u t[assar. Roger Page, l-avukat ta’ Duffy, sostna li [uha kien se jag[mel pass di]astru]. Semma wkoll il-fatt li l-koppja re;g[et ibbukkjat it-tie; g[all-g[ada ta’ meta kellu jsir.

David jaqsam il-kejk waqt it-tie; tieg[u mal-ma[buba tieg[u Sandra

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Passatemp

Mimdudin> 1. Telag[li tern bl-g[eniebi! (6) 3. Ting[i bl-u;ig[ (6) 7. Qaddejja (7) 8. Skalda rqiqa (5) 9. Medda jew rangatura ta’ sodda wara raqda (5) 10. Hawn min jippreferih wara l-ikla (4,5) 11. Qatt m’g[andek tid[ol bejnha u bejn qoxritha g[ax ti;i fl-inkwiet (5) 13. Kamra ]g[ira (6) 15. Qabbad in-nar (6) 17. Jekk ma tridx titla’ fuq il-bejt, tista’ tonxor fiha jekk ikollok wa[da (5) 21. Ix-xjenza li tg[allimna kif inhu mag[mul il-;isem (9) 23. Issibha fejn ikun hemm ir-rassa (5) 24. Isem kantant popolari tar-rock (5) 25. }errieg[a g[al kanarini (7) 26. Bla telf ta’ ]mien (6) 27. }ebla[ (6)

Weqfin> 1. Purità mill-[mie; (6) 2. Aktar ma tie[u minnha aktar tikber (5) 3. {axix li l-fniek ji;;ennu g[alih (5) 4. Sintendi, dak li jkun qed jitkellem (7) 5. Il-bajda g[at-tfal i]-]g[ar (5) 6. Tg[idx kemm jie[du pja/ir jog[lew u jin]lu fuqha t-tfal! (6) 7. Mhix ta/-/ajt din l-affari (5) 12. Fittex u …… (3) 14. Wie[ed ta’ karità tag[mlu ma’ min hu fil-b]onn (3) 15. {axix g[all-brodu (6) 16. Hekk hi, g[ax ta[seb g[al rasha biss (7) 18. Mhix morra la ddub f’[alqek! (5) 19. Insetti li jag[tuna l-g[asel (5) 20. }viluppa billi ]ied fid-daqs (6) 22. Ma tibqax aktar nejja (5) 23. Ftira tal-bajd (5)

6 8

Soluzzjoni tat-Tisliba ta’ dehret il-{add li g[adda Mimdudin> 1. Irvell; 3. Riskju; 7. Waqqaft; 8. Ku;in; 9. Fatat; 10. Ikkalkula; 11. Xabla; 13. Gri]ma; 15. ?ikuta; 17. Blu]a; 21. Kardinali; 23. {ajra; 24. Nisel; 25. Funtana; 26. Fradal; 27. Varjat. Weqfin> 1. Isaffi; 2. Laqat; 3. Ratek; 4. Sekular; 5. Parir; 6. Insara; 7. Witta; 12. Blu; 14. Ilu; 15. ?ekknu; 16. Twieled; 18. }ejda; 19. Difna; 20. Sawwat; 22. Aqfel;

23. {rara.

pin PUBLICATIONS

Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà Tel> 25965412

IRBA{… voucher ta’ 15-il ewro li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN (Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, TalPietà (Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ tat-Tisliba tal-{add 19 ta’ Jannar 2014 hu: Frans Cassar, Blk C, Fl 6, Triq Giov

Barbara, {amrun.

— Toqg[odx tinkwieta Sur Karm, irid jilg[ab ftit

mieg[ek…

Soluzzjonijiet

G[oxrin differenza

Tikek u numri

}ew; log[biet separati. F’ta’ fuq imla l-ispazji fejn tidher tikka sewda u jitfa//a silwett ta’ wie[ed fil-kamra tal-banju. F’ta’ ta[t g[aqqad it-tikek mill-1 sal-65 u jitfa//a wie[ed riekeb il-[mar, forsi. I]-]mien isajjar il-bajtar, ng[idu. Dan ifisser li iktar ma nikbru iktar niksbu g[erf bl-esperjenza.

G[oxrin differenza

Dawn i]-]ew; xeni jidhru identi/i imma dik ta’ ta[t tvarja minn dik ta’ fuq f’g[oxrin differenza. Ara ssibhomx kollha?

Tikek u numri

Qawl Malti

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Televi]joni # Radju

NET TELEVISION

................................................................................................................................................................................

Illum il-{add

Replay – NET Television

Birkirkara kontra Valletta hi l-aktar log[ba mistennija mid-diversi dilettanti Maltin tal-futbol Malti. Replay illum, permezz tal-mistiedna tieg[u se jkun qieg[ed itella’ diskussjoni imqanqla u tassew interessati dwar il-landament tal-log[ba. Barra l-mistiedna ta’ kull ;img[a se jkun hemm il-gowler ta’ Birkirkara Justin Haber flimkien ma’ Stefan Sultana.

TVM ........................ 07.00 07.30 08:00 08:30 09:00 09:30 10:00 10:30 12:00 12:10 15:30 16:00 16:05 17:10 17:30 18:00 18:10 18:40 19:15 20:00 20:45

L-G[odwa t-Tajba Human Senses L-Irkant Dot EU G[awdex Illum Tuffi[at Migduma Valletta Malta u lil hinn minnha A[barijiet {add G[alik Gadgets A[barijiet The Wedding Battle Malta u lil hinn minnha L-Irkant A[barijiet Madwarna Venere Mixage A[barijiet American Idol

TVM ..........2.............. 08:30 09:00 09:45 10:30 11:00 11:30 12:00 13:00 14:00 16:00 17:00 18:00 18:30 19:00 19:30 20:00 20:30 20:40 21:00 23:00

Human Senses Quddiesa Kurrenti Meander Valletta Meander The Wedding Battle Animal Diaries Mosta vs Naxxar Mixja ta’ Poplu Bijografiji Tuffi[at Migduma G[awdex Illum Dot EU MEA Human Senses A[barijiet g[al Dawk Neqsin mis-Smig[ Madwarna Kontrattakk A[barijiet bl-Ingli].

CANALE ................5........

08:30 10:00

12:30 12:40 14:00 15:35 16:15 17:00 17:30 17:40 19:30 20:30 21:30 22:30 23:10 23:30

10:10 10:15 11:25 12:00 13:00 13:40 14:00

18:50 20:00 20:40 21:10 21:11 23:30 01:20 01:40 01:50

Ciak Speciale Il Grande Nilo Le Storie di Melaverde Melaverde Tg 5 # Meteo.It L’ Arca di Noe’ Domenica Cinque (Live) Avanti Un Altro! Tg 5 # Meteo.It Paperissima Sprint Riassunto – Il Segreto Il Segreto Matrix Tg 5 Rassegna # Meteo.It Paperissima Sprint

09:20 09:25 10:00 10:50 11:30 12:00 13:00 13:50 13:55 14:47 17:00 18:55 19:35 20:30 21:15 23:22

Itunes Festival Le Storie di Viaggio a... Santa Messa Pianeta Mare -Estate Tg 4 # Meteo.It Pianeta Mare Magnifica Italia Itunes Festival Donnavventura I Dannati Non Piangoni Un Boss Sotto Stress Tg 4 # Meteo.It Il Segreto Tempesta d’Amore Non c’e’ Due Senza quattro Spy Game

Breakfast News Konferenza :enerali Partit Laburista ONE News World Next Top Model Malta Pink Panter (r) Saturday Xpress Telebejg[ L-Argument ONE News L-Argument ONE News It-Tfal Maskra (r) On D Road (r) Snajja’ Maltin (r) ONE News.

RAIUNO ........................ 10:30 10:55 11:50 12:00 12:10 12:20 14:00 16:28 16:35 18:50 20:00 20:40 21:30

RETE ..........4 ..............

NET News Telebejg[ Nis;a Maltija Kunsill :enerali Partit Nazzjonalista Premier (r) NET News Premier (r) Mitqlu Deheb (r) Iswed fuq l-Abjad (r) NET News Flusek (r) Wheelspin (r) NET News G[alik fl-Ewropa Dokumentarju – Barack Obama NET NEWS Replay NET News

ONE ........................

07:05 10:00

Spy Games – Rete 4, 23>22

07:00 08:00 09:00 09:30 13:30 14:00 14:05 14:30 16:30 18:00 18:05 18:40 19:30 20:15 20:30 21:30 21:35 23:15

UnoMattina in Famiglia OB – All’Estero Quanto Basta Seattle A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita dell’Angelus A Sua Immagine Linea Verde L’Arena Che tempo fa Domenica in L’Eredita’ Telegiornale Affari Tuoi Braccialetti Rossi

Century of Birthing – Raitre, 00>35

RAIDUE ........................

09:05 Il Nostro Amico Charly 09:47 Charly e gli Orsetti Lavatori 10:30 Cronache animali 11:30 Mezzogiorno In Famiglia 13:45 Quelli Che Aspettano 15:40 Quelli che Il Calcio 17:05 Tg 2 L.I.S. # Meteo.It 17:10 Stadio Sprint 18:10 90* Minuto 19:35 Squadra Speciale Cobra 11 20:30 Tg 2 21:00 N.C.I.S. Missione a Natale 21:45 Hawaii Five-0 Compromessi 22:40 La Domenica Sportiva

RAITRE ........................

07:10 La Grande Vallata Lotta Silenziosa 08:05 Cinema d’Oggi 08:10 Il Monaco do Monza 09:55 New York New York 10:45 TeleCamere 12:18 Tg 3 Persone 12:25 TgR Mediterraneo 12:55 E’ Uno di Quei Giorni che... 13:45 Timbuctu: I Viaggi di Davide 15:05 Come e’ Piccolo Il Mondo 20:00 Blob 20:10 Che Tempo Fa 22:40 Report 23:35 TeleCamere

ITALIA .............1........... 07:00 08:10 08:55 10:35 12:25 13:00 14:00 17:30 18:30 19:00 19:15 21:30 00:30

My Dad Says Padre in Affitto R.L. Stine’s I Racconi del Brivido Gli Esploratori del Tempo Studio Aperto Sport Mediaset Le Nebbie di Avalon E Alla Fine Arriva Mamma Studio Aperto Cosi’ Fan Tutte Ritorno al Futuro Lucignolo NFL Football

Il Nostro Amico Charly – Raidue, 09>05

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Televi]joni # Radju

X’tista’ tara llum...

................................................................................................................................................................................

Barack Obama - His Story

Dokumentarju - Net Television, 20:30 Dokumentarju tassew interessanti mhux biss g[allAmerikani i]da messa;; qawwi g[ad-dinja kollha spe/jalment meta fis-sena 2008 Afro-Amerikan kien qieg[ed g[all-ewwel darba jikkompeti f’elezzjoni demokratika bil-g[an li jmexxi wie[ed mill-pajji]i laktar b’sa[[ithom fid-dinja. Dan id-dokumentarju se jag[ti [arsa fid-dettall talmixja politika ta’ Barrack Obama, il-fa]i meta Hillary Clinton /ediet ir-reb[a lil Barrack Obama, meta hu sar

... u matul il-;img[a

..............................................................................................................................

President u l-mixja tieg[u favur il-poplu Amerikan. Id-dokumentarju se jag[ti [arsa lejn il-problemi li nqalg[u matul il-le;i]latura tieg[u fosthom it-trikki trakki mas-Senat Amerikan u problemi o[ra waqt it-tieni elezzjoni tieg[u. Se tkun diskussa wkoll ilfilosofija ta’ Obama u kif i[ares lejn in-nies fqar u batuti filwaqt li d-dokumentarju je[odna lura g[at-tfulija tieg[u u kif trabba. Dan u aktar illejla fuq Net Television.

Illum fuq Radio 101 ............................

Matthew Bonnet

Ta[t il-Lenti

NET Television, It-Tlieta fit-20:30 Ta[t il-Lenti programm ta’ diskussjoni dwar temi attwali, temi li qeg[din i[allu impatt fuq il-mod ta’ kif titfassal il-politika lokali. Din il-;img[a, Matthew Bonnet flimkien ma’ Therese Bonnici, se jkunu qeg[din jiddiskutu mal-mistiedna tag[hom, ledukazzjoni, kemm l-aspett ;enerali tag[ha i]da ukoll temi partikulari fosthom t-tablets u l-koedukazzjoni.

MIT-TNEJN SAL-:IMG{A .Net – NET Television

.Net il-programm l-aktar segwit minkom it-telespettaturi kuljum mis-6:30pm sat8:30, bl-a[[ar a;;ornamenti fix-xena politika u sportiva. .Net iwasslilkom stejjer esklussivi, investigazzjonijiet u intervisti ma’ diversi persuni fosthom politi/i u esperti fuq su;;etti varji, su;;etti li jolq-

tu lil poplu Malti u G[awdxi ta’ kuljum. Programm imexxi minn Robert Cremona, Louise Tedesco u Francesca Polidano (ritratt). .Net jag[ti ukoll lopportunita’ lilkom it-telespettaturi biex isemg[u le[inkom u taqsmu l-[sibijiet tag[kom fuq is-su;;etti diskussa.

Therese Bonnici

06:00 Fidi u {ajja - Noel Bartolo 07:55 Avvi]i tal-Mejtin u l-An;elus 08:00 Buletin tal-A[barijiet 08:30 Mar/i u Bandalori Joe Chetcuti 09:30 Focus 101 u Anali]i tal-:azzetti 11:00 Djalogu u Intervista 11:55 Avvi]i tal-Mejtin u An;elus 12:00 Buletin tal-A[barijiet 12:30 Skor (Pt 1) - Joe Vella 15:00 A[barijiet fil-Qosor 15:05 Skor (Pt 2) - Sergio Carbonaro 16:00 A[barijiet fil-Qosor 16:05 Skor (Pt 2) 17:00 A[barijiet fil-Qosor 17:55 A[barijiet tal-Mejtin 18:00 Buletin tal-A[barijiet 18:30 Slow Down - Mark Garrett 20:30 Allegro Andante 22:30 Djalogu u Intervista 23:30 Italomix (r) 01:00 Mu]ika mis-Server.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Klassifikati

{a]-}ebbu; ’il barra minn Triq l-Imdina

Messa;;i

GARAXX livell mat-triq. ?emplu 21410141 jew 79200708.

GARAXX basement 40 pied x 50 pied, jista’ jintu]a g[al gym, store, uffi//ju e//. ?emplu 79211659.

TRID tnaqqas mill-u;ig[ jew l-istress ta’ kuljum. ?emplu g[al messa;;i rilassanti totali minn terapista mara fuq 77865583. T[ossok a[jar ]gur.

Bu;ibba

{a]-}ebbu;

Ni]barazzaw – trasport – kull xog[ol

PROPRJETÀ G{ALL-BEJG{

u gallarija. ?emplu 21660602, 99499153 jew 77660602.

G{ALL-KIRI

Is-Swatar

G{ALL-BEJG{ JEW KIRI

GARAXX ta’ ]ew; karozzi finished bil-madum u biddawl. ?emplu 99824902.

I]-}ejtun

TERRACED house fi/-/entru bi tliet kmamar tas-sodda, wa[da bl-ensuite, bejt tieg[u

Il-{amrun

GARAXX jew store, 115-il pied tul u 24 pied wisa’, bilbit[a, dawl, ilma u toilet. Bilpermess Class B. ?emplu 77200983.

Bu;ibba

MAISONETTE isfel [dejn ilba[ar b’]ew; kmamar tassodda, bl-g[amara. €300 fixxahar, ?emplu 99234572.

GARAXX industrijali ;o bit[a, tajjeb g[all-ispray. 50 pied tul x 13-il pied wisa’. ?emplu 99277073. AVVI}I

Nixtri

RAM isfar u a[mar, stainless steel, cable wire, batteriji, bibien u twieqi tal-aluminju jew tal-[adid g[all-iskrapp u kull tip ta’ statwi, fajjenza u affarijiet antiki. ?emplu 21430185 jew 99469467.

ALL CLEARANCE TRANSPORT innaddfu djar, fabbriki e// minn kull tip ta’ skart anke materjal tal-kostruzzjoni. Innaddfu ;onna. Nag[mlu qlug[ ta’ madum tal-art u tal-kmamar tal-banju. Tindif u tiswijiet ta’ bjar, tik[il u tibjid, gypsum, xog[ol ta’ alterazzjonijiet fuq lantik, bdil ta’ soqfa, e//. Servizzi bil-high-up. Xog[ol b’esperjenza kbira. ?emplu 79081719 jew 21433352. www.allclearancemalta.com

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Klassifikati

Tiswijiet fil-pront u fil-post

TA’ fridges, freezers, washing machines, tumble dryers u dehumidifiers, e//. B’sitt xhur garanzija fuq il-parts u labour. Bl-ir[as prezzijiet. Stima b’xejn minn qabel. Spare parts g[al kull tip ta’ appliances. ?emplu 21371559, 27371559, 21493285, 79884497 jew 99472570. Servizz fil-pront.

Tiswijiet

TA’ magni tal-[jata. G[al service u tiswijiet fil-pront. ?emplu 99422268 jew 21416705. G{AT-TWELLIJA

Il-{amrun

GROCER#GREENGROCER bl-istokk b’kollox. Prezz

ra;onevoli. ?emplu 99824207 jew 77035945. VETTURI

Toyota Rav 4 - 2003

3 door f’kundizzjoni tajba [afna, dejjem iggaraxxjata, 1. 8l , silver metallic ( trid taraha) . ?emplu 99853227. G{ALL-BEJG{

G[amara antika

TINKLUDI twaletta bil-mera, lavaman, komodina, gradenza bil-mera u wi// tal-ir[am u gwardarobba kbira. Jistg[u jinbieg[u separati. ?emplu 99800607.

Pioneer PL J2500

PL990 komplut. Cabinet stil antik u numru ta’ diski antiki. ?emplu 21331694.

Tombla sheets

B’numri kbar u kuluri differenti. Kalendarji kbar tat-2014, 29cm x 42cm. Free delivery g[al G[awdex ukoll. Morru g[and PAWLU BONNICI (Bonnici Printing Press) – 3

Triq Melita, il-Belt Valletta.

Kif issibuna – min-na[a talBarrakka ta’ Fuq g[al Triq Sant’Ursula. G[al xog[ol ta’ digital printing u offset, inviti tat-tie;, invoices, posters u brochures bil-kulur e// u xog[ol ta’ embossing. ?emplu 21244627 jew 79373700 jew ibag[tu email fuq pbonnici@bonniciprintingpress.com

AVVI}I SO?JALI

DAVID CASA. Il-{bieb ta’ David Casa se jorganizzaw Sunday Lunch Buffet, illum il-{add, 2 ta’ Frar fil-lukanda Soreda, ilQawra fis-1 pm. Prezz 20 ewro g[all-kbar, tfal bejn is-6 snin u t-12-il sena 10 ewro waqt li tfal i]g[ar minn 5 snin b’xejn. Trasport provdut. G[al iktar informazzjoni /emplu 79903090.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw Coffee Morning f’Villa Arrigo, in-Naxxar, nhar itTlieta, 4 ta’ Frar. Trasport fid-9 am. Prezz 4 ewro. G[all-booking /emplu 23285000. CLYDE PULI. Il-{bieb ta’ Clyde Puli

se jorganizzaw Coffee Morning nhar itTlieta, 4 ta’ Frar. Trasport provdut millpostijiet tas-soltu. Biljetti ming[and ilhelpers jew /emplu 21490643. Prezz 6 ewro.

STEFANO MALLIA. Il-{bieb ta’

Stefano Mallia se jorganizzaw Card Party nhar il-:img[a, 7 ta’ Frar fil-Bird Park, ilQawra mill-10am sal-5pm. Prezz 10 ewro bl-ikel inklu]. G[al aktar informazzjoni /emplu 79372317.

THERESE COMODINI CACHIA. Il{bieb ta’ Therese Comodini Cachia se jorganizzaw Coffee Morning nhar l-Erbg[a,

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Avvi]i PN

12 ta’ Frar fil-lukanda Waterfront, il-G]ira fid-9.30am. Trasport jitlaq fit-8.30pm. Prezz 7 ewro. G[all-biljetti /emplu 79425907.

CLAUDETTE BUTTIGIEG. Il-{bieb ta’ Claudette Buttigieg se jorganizzaw ri/eviment f’g[eluq snin id-deputata tal-Partit Nazzjonalista, nhar il-:img[a, 14 ta’ Frar fil-lukanda Qawra Palace, il-Qawra mit8pm ’il quddiem. Jattendi l-Kap tal-Partit Simon Busuttil u l-kandidati g[all-elezzjoni tal-Parlament Ewropew. Prezz 12-il ewro bit-trasport inkluz. G[all-biljetti u aktar informazzjoni /emplu 79430251 jew 99440086.

ROBERT ARRIGO. Il-{bieb ta’ Robert Arrigo se jorganizzaw ikla ?ini]a fil-Jade Gardens Restaurant, f’San :iljan nhar il-:img[a, 21 ta’ Frar. Prezz 17-il ewro. G[all-booking /emplu 23285000. DAVID CASA. Il-{bieb ta’ David Casa se jorganizzaw Coffee Morning, nhar itTlieta, 25 ta’ Frar fil-Buskett Roadhouse, il-Buskett. Prezz 7 ewro. Trasport provdut. G[al iktar informazzjoni /emplu 79903090.

ROBERT CUTAJAR. Il-{bieb ta’ Robert Cutajar se jorganizzaw Coffee Morning nhar it-Tlieta, 25 ta’ Frar fid9.15am fil-kumpless Splash and Fun f’Ba[ar i/-?ag[aq. Prezz 7 ewro bit-

trasport inklu]. It-trasport se jkun provdut mill-Mellie[a, in-Naxxar u San Pawl ilBa[ar. Biljetti jistg[u jinkisbu billi wie[ed i/empel 79262101, ming[and il-helpers fid-distrett jew b’email fuq robertcutajar72@gmail.com.

MARIO DE MARCO. Il-{bieb ta’

{’ATTARD. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza ikla fil-ka]in FX Dingli, nhar il:img[a, 7 ta’ Marzu fit-8.30pm. Prezz 10 ewro. G[al aktar informazzjoni /emplu 21414712, 77405867 jew 99405867.

AVVI}I O{RA

Mario de Marco se jorganizzaw Coffee Morning nhar it-Tlieta, 4 ta’ Marzu filLukanda Imperial, Tas-Sliema. Trasport fit8.30am mill-postijiet tas-soltu. Prezz 6 ewro. G[all-biljetti /emplu 21247049, 99450902 jew 21223911.

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali PN jav]a li l-bar tal-Uffi//ju PN qed jitmexxa minn management ;did. Qed ikun miftu[ kuljum sa tard filg[axija, u s-Sibt u l-{add jifta[ fid-9 a.m. Qed ikunu servuti wkoll appetizers.

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw Coffee Morning nhar il-{amis, 6 ta’ Marzu filLukanda Waterfront, Tas-Sliema. Prezz 6 ewro. Trasport jitlaq fid-8.45am. Biljetti ming[and il-helpers jew /emplu 21666736 jew 99841333.

IL-KALKARA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar tal-Uffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom lisSegretarju, Kumitat Sezzjonali PN Kalkara, Ka]in PN, Xatt tal-Kalkara, il-Kalkara. IlKumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;u]a.

{’ATTARD. Il-Kumitat Sezzjonali se jorganizza Subbuteo Tournament fil-ka]in FX Dingli, nhar il-:img[a, 7 ta’ Marzu. Il-log[ob jibda fis-6.30pm u t-tournament se jkun jismu ‘Stefano Mallia Cup’. Wara t-tournament se jitqassmu trofej u midalji mill-kandidat g[all-elezzjoni talParlament Ewropew Stefano Mallia u mis-Sindku Stefan Cordina. G[al aktar informazzjoni /emplu 21414712, 77405867 jew 99405867.

IL-G}IRA. Il-Kumitat Sezzjonali PN qed jilqa’ offerti g[at-tmexxija tal-bar talUffi//ju PN. Dawk interessati huma mitluba jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati lisSegretarju Kumitat Sezzjonali PN G]ira, Ka]in PN, Triq ir-Reb[a, il-G]ira. IlKumitat jirriserva d-dritt li jag[]el kwalunkwe offerta, anke dik l-anqas vanta;;u]a.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Fil-qosor…

Mikiel Anton Vassalli. Din is-sena

qed ikun /elebrat il-250 sena mittwelid ta’ Mikiel Anton Vassalli. Min jixtieq jir/ievi stedina uffi/jali g[attnedija tal-bijografija M.A. Vassalli (1764-1829) An Enlightened Maltese Reformer miktuba mill-Prof. Frans Ciappara, g[andu jikteb l-indirizz taddar lil: vassalli250sena@gmail.com.

Neville Gafà, li reba[ €500 fil-kreditu ming[and GO

Rebbie[a ma’ GO

S’issa, 12-il klijent ta’ GO reb[u €500 jew €1,000 fi kreditu tal-mowbjal ming[and GO. Dawn kienu kollha rebbie[a tal-kompetizzjoni li g[adha g[addejja kuljum sal-14 ta’ Frar. Matul din il-kompetizzjoni GO qed tag[ti /ans lill-klijenti tag[ha li jirb[u sa 50 darba l-valur tat-top up li jkunu g[amlu.

Raymond Borg Grech u Rosemarie Cassar Porter reb[u €1,000 fi kreditu tal-mowbajl wara li ttoppjaw il-kont tag[hom b’€20, filwaqt li Neville Gafà, Godwin Dalli, Samuel Buhagiar, Agatha Attard, Joseph Fardell, Rita Abela, Caroline Vella, Diandra Camilleri, Darren Decelis u Natalie Spiteri reb[u €500 wara li ttoppjaw b’€10. Aktar tag[rif jinkiseb mill[wienet ta’ GO jew mis-sit www.go.com.mt#win.

Wirja ta’ mudelli. Il-membri tasSociety for Scale Modellers (IPMS

Attenzjoni fuq l-annimali waqt il-party tat-tfal tal-Banif L-ebda party tat-tfal ma jkun daqshekk animat daqs wie[ed li fih ikollu l-annimali! L-Isports & Social Committee ta’ Bank Bank g[amel proprju dan, meta organizza ;urnata g[at-tfal tal-impjegati fiz-Zoo ta’ Montekristo Estates g[al ]mien ilMilied. Xadini, racoons, qtates kbar u g[asafar zg[ar, barba;anni, flamingos, papri, ponijiet u annimali tal-irziezet ;ibdu l-attenzjoni kollha u t-tfal [adu gost jitimg[uhom u jmellsuhom. B[as-soltu Father Christmas kien burdata tajba u qassam rigali lit-tfal li ma kellhom b]onn ebda mbuttatura biex ipo;;u f’[o;ru g[arrigal u r-ritratt.

Middlesea Insurance tappo;;ja d-Dar ta’ Santa Tere]a

Il-Kumitat So/jali tal-Middlesea Insurance, dan l-a[[ar ippre]enta donazzjoni lid-Dar ta’ Santa Tere]a, li tinsab i]-}urrieq. Din id-donazzjoni n;abret waqt numru ta’ avvenimenti so/jali organizzati g[all-impjegati kif ukoll numru ta’ dress down days. Id-Dar ta’ Santa Tere]a tipprovdi ambjent ta’ dar lil numru ta’ tfal minn familji bi problemi so/jali. Stef Deguara, President tal-Kumitat So/jali tal-Middlesea, qalet li s-sorijiet li ja[dmu fid-Dar ta’ Santa Tere]a jag[mlu xog[ol millaqwa ma’ dawn it-tfal, li di;à g[addew minn esperjenzi diffi/li f’[ajjithom. Sr Carolina Cassar esprimiet il-gratitudni tag[ha lejn il-Middlesea Insurance. “L-appo;; finanzjarju hu importanti [afna biex inkunu nistg[u nkomplu l-[idma tag[na.”

Malta) se torganizza t-33 wirja annwali tag[ha ta’ mudelli bejn il:img[a 7 u t-Tnejn 10 ta’ Frar fiMu]ew Marittimu fix-Xatt tal-Birgu. Il-mudelli jvarjaw minn ajruplan /ivili u militari, karozzi, trakkijiet u muturi, diversi tipi ta’ vapuri ta’ epoki differenti u anki sezzjoni riservata g[al figurini. Il-wirja tkun miftu[a g[all-pubbliku mid-9 a.m. sal-5 p.m. (7 p.m. l{add). D[ul bla [las.

L-G[aqda Voluntiera Laj/i Missjunarji qieg[da torganizza attiv-

ità so/jali b’risq il-missjonijiet. Din hi Pasta Night li se ssir nhar il:img[a, 7 ta’ Frar fis-7 p.m. firrestaurant Irrera, Ta’ Xbiex. Wara likel, tittella’ lotterija b’numru ta’ rigali sbie[. Il-prezz g[al din l-attività huwa ta’ €13 g[all-kbar u €6.00 g[at-tfal ta[t l-g[axar snin. G[allbooking /emplu 27343183 sa nhar itTlieta, l-4 ta’ Frar.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Sport

Jitwieled l-ewwel wild ta’ Frankel

Kenneth Vella L-ewwel debba mg[ammra millpopolari Frankel welldet l-ewwel mohor, bint dan i]-]iemel popolari. Frankel hu kunsidrat fost l-aqwa ]wiemel tal-galopp li qatt kien hawn fid-dinja u fil-karriera tieg[u reba[ l14-il ti;rija li [a sehem fihom. Din iddebba, li jisimha Chrysanthemum welldet mohor. Kienet inxtrat waqt lirkant ta’ Tattersalls organizzat f’Di/embru. Chrysanthemum tibqa’ mfakkra g[ar-reb[ tal-Pretty Polly Stales u hi bint l-istaljun Sadler’s Wells li ji;u wkoll missier il-popolari Galileo. Sospi] fuq doping Il-British Horse Racing Authority fi stqarrija [abbret li ssospendiet lit-trainer

]ag[]ug[ Irlandi] Gerard Butler g[al [ames snin min[abba doping. Dan wara li u]a medi/ina projbita fuq ]wiemel im[arr;a minnu. Butler iddefenda ru[u billi qal li u]a din il-medi/ina wara parir li tah il-veterinarju tieg[u. Dan it-trainer hu stazzjonat fi/-/entru ta’ ta[ri; ta’ Newmarket. Fost i]-]wiemel im[arr;a minn Butler hemm Compton Place li kiseb ri]ultat tajjeb fl-a[[ar edizzjoni tal-Eclipse Stakes. Importati 59 ]iemel }vedi] Matul is-sena li g[addiet kienu 59 i]]wiemel li ;ew importati Malta millI]vezja. Dan [are; minn statistika uffi/jali li [ar;et dan l-a[[ar fl-I]vezja. G[alkemm dan huwa numru konsiderevoli, l-aktar pajji] li importa ]wiemel }vedi]i s-sena li g[addiet kien il-Finlandja b’233 ]iemel. Warajhom id-Danimarka b’95 u n-Norve;ja bi 82 ]iemel.

Il-le;;endarju Frankel li issa hu mistenni jkollu su//essi kbar anki b[ala staljun.

It-trainer ]ag[]ug[ Gerard Butler li dan l-a[[ar ;gie sospi] [ames snin min[abba doping.

LOKALI

Ti;rija Premier u o[ra tal-galopp

It-tielet laqg[a tas-sena li se ssir illum wara nofsinhar fil-korsa talMarsa se tikkonsisti minn disa’ ti;rijiet, tmienja tat-trott u wa[da tal-galopp. L-aktar tnejn mistennija se jkunu talklassi Premier fuq distanza twila ta’ 2640m u t-ti;rija tal-galopp fuq distanza wkoll twila ta’ 1750m. It-ti;rija Premier se tkun is-seba’ wa[da u tibda fl-4.10pm. Wara lkarozza tat-tluq se nsibu lil Quelino d’Amour, Nagano Phedo, Phenix De La Roque, P.A. Surprise, Playboy CH, Nitesco d’Antony, Midnight Passion, Nevaio Des Bordes, Pro Shop, Ygor Of Pass, Orion Du Vaumicel, Zandina Boshoeve, Madam Di Poggio, Zalgado Transs R, Vejby Boom u Give To Get. Misjuq minn Charles Camilleri, Vejby Boom jibda l-aktar favorit li jie[u t-tieni reb[a nfila f’Malta quddiem Zandina Boshoeve (Rodney Gatt) u P.A. Surprise (Lorraine Cunningham). Min-naha l-o[ra l-uniku ti;rija talgalopp se tkun it-tielet wa[da u tibda fis-2.30pm. Fost l-o[rajn f’din it-ti;rija se nsibu ]ew; debuttanti, wie[ed Irlandiz u Amerikan. Mill-ga;;a tattluq g[andhom jibdew Timolin, il-;did Irlandi] Pearl Storm, id-debuttant Amerikan Safari Storm, Ollie Fliptrik u Buttermilk. F’idejn Jean Paul Caruana, Timolin g[andu jibda aktar kwotat minn Ollie Fliptrik (Sarah Borg) u Buttermilk (Demis Zammit).

Il-kumplament tat-ti;rijiet tat-trott se jkunu riservati g[al ]wiemel tal-klassi Gold, Silver u Bronze, bl-ewwel ti;rija tal-klassi Bronze tibda fis-1.30pm. Tbassir

I Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win - Nemrod du Ruisseau. Place – Qumran De La Motte, Biggles Coquet. II Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win – Buckens Stjarna. Place – Nylan De Mouloire, Navaroso de Khepri. III Ti;rija. Klassi Galopp. Dist – 1750m. Win – Timolin. Place – Ollie Fliptrik, Buttermilk. IV Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – Polytain. Place – Bugatti Wulvennest, Valles Emile. V Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2640m. Win – Paleo Des Cascades. Place – Oolong, Blizzard Ad. VI Ti;rija. Klassi Silver. Dist – 2640m. Win – Reveal Champ Blanc. Place – Max Galbe, Novak. VII Ti;rija. Klassi Premier. Dist – 2640m. Win – Vejby Boom. Place – P.A. Surprise, Zandina Boshoeve. VIII Ti;rija. Klassi Bronze. Dist – 2640m. Win – Bella Notte. Place – Lime Casted, Quid De Bellevue. IX Ti;rija. Klassi Gold. Dist – 2640m. Win – Ouragan d’Any. Place – Quintet du Vivier, Wies Buitenzorg.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Sport

Rikonoxximent g[al Wilfred Sultana G{A}LIET SPORTIVI NAZZJONALI

Fis-serata finali talG[a]liet Sportivi Nazzjonali, ng[ata rikonoxximent g[allkarriera lil Wilfred Sultana, ;urnalist sa mill-1970, u awtur ta’ bosta pubblikazzjonijiet fosthom fuq l-ibburdjar. Wilfred Sultana kien reba[

Wilfred Sultana

ukoll l-unur tal-uffi/jal tassena fl-1993 waqt l-edizzjoni ta’ dik is-sena ta’ dawn lg[a]liet. Il-mistieden prin/ip[ali fisserata finali organizzata millG[aqda :urnalisti Sport, kien l-ex boxer Taljan Patrizio Oliva, rebbie[ ukoll

ta’ midalja olimpika. Fis-sereta finali il-veri protagonisti kienu William Chetcuti li reba[ dan l-unur g[all-g[axar darba fil-karriera tieg[u, u Sue Abela li reb[et b’punt biss wara taqtieg[a ma’ Eleonor Bezzina.

Patrizio Oliva waqt l-intervista tieg[u

Sport lokali g[al-lum MFA Ta’ Qali – 2pm. BOV

Premier. Mosta v Naxxar L., 4pm. BOV Premier. B’Kara v Valletta Centenary Std – 2pm. I Div. Msida SJ v Melita, 4pm. St George’s v Pieta` H.

GFA Gozo Std – 1pm. I Div.

Nadur Y. v Oratory Y., 3pm. I Div. Ker/em A. v S.K Victoria W.

HOCKEY Kordin – 9am. Lig. Sliema

Victor Tedesco Std –

HS v Rabat, 11am. Lig. Floriana YS v White Hart

Charles Abela Stadium –

Div. M;arr F. v }urrieq W., 9.45am. II Div. Cospicua ST v Mosta G., Msida RS v {amrun L.

2pm. I Div. }ebbu; R. v Bir]ebbu;a SP., 4pm. I Div. {amrun S. v St Andrews

2pm. III Div. Attard v Marsaxlokk, 4.15pm. III Div. M;arr Utd v St Venera L. Luxol Stadium – 2pm. III Div. Xg[ajra T. v Sirens, 4.15pm. Swieqi Utd v Qrendi Sirens Std – 2pm. III Div. G[axaq v Luqa SA, 4.1 5pm. III Div. Mtarfa v Kalkara

YFA Si;;iewi Grd – 9am. U17.

Luqa v Naxxar, 10.45am. U17. Qormi v Tarxien R., 12.30pm. U15. B’Bu;a v Kalkara G[axaq Grd – 9am. U17. Kirkop Utd v Balzan, 10.45am. U17. G[axaq v Marsa M;arr Grd – 1pm. U17. Sirens v Mtarfa, 2.45pm. U15. G]ira v Rabat, 4.30pm. U15. M;arr Utd v Qrendi }ebbu; Grd – 1pm. U17. Xg[ajra v Rabat, 2.45pm. U17. }ejtun v Cottonera Utd, 4.30pm. U15. Cottonera v Fgura

IASC Tarxien Grd – 8.30am. II

HANDBALL Kordin – 9am. U15. La

Salle v Kavallieri, 10am. U15. Starmax v Seminary HMS., 11am. II Div. M. Kavallieri RS2 v La Salle ?., 12.30pm. U17. Kavallieri RS2 v Swieqi P., 1.45pm. U17. La Salle CD. V Starmax

ASMK A[rax tal-Mellie[a – 9am.

Sessjoni tat-Trials.

BASKETBALL Ta’ Qali – 11.15am. Lig.

N. Phoenix v Luxol., 1pm. Lig. I. Si;;iewi v Floriana, 2.45pm. N. Depiro v Hibs, 4.30pm. Lig. I. Luxol v Starlites

SPARAR Bidnija– 10am. Vassons

Trophy. Sparatura Trap.

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL Marsa – 1.30pm. It-tielet

laqg[a tal-ista;un fuq disa’ tigrijiet, tmienja tat-trott u wa[da tal-galopp

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Sport

Lija jitilg[u t-tieni f’xita qalila FUTBOL – L-EWWEL DIVI}JONI

LIJA A. ………..…………. 3 ZEJTUN C. ………………. 2

Lija A – K. Calleja, C. Giordemaina, D. Scerri, D. Vukovic, G. Calabretta, E. Briffa, P. Babic (M. Potezika), L. Micallef, B. Antignolo, K. Aleksandrov, A. Ige. Zejtun C – R. Debattista, K. Abela, D. Borg, I. Briffa, S. Magro (E. Vella), P. Mirceta, R. Previ (M. Scicluna), A. Farrugia, G. Delia, A. Carabott, A. Cekulajevs (G. Tanti) Referee – Paul Caruana

Lija kisbu t-tieni reb[a konsekuttiva u kisbu wkoll double fuq Zejtun meta f’log[ba li ntlag[bet f’dulluvju ta’ xita g[elbu lil Zejtun 3-2. Il-log[ba minkejja l-kondizzjonijiet diffi/li fejn anki l-grawnd lejn tmiem il-log[ba kien jidher mifqug[ bl-ilma, kienet wa[da ferm interessanti u missielta, i]da finalment Lija [ar;u rebbie[a meritatament. Zejtun kellhom bidu tajjeb i]da wara da nil-bidu tajjeb kienu Lija li wrew l-a[jar futbol fejn Calabretta kellu log[ba tajba anki jekk dan tke//a ilbidu tat-tieni taqsima. Zejtun marru fil-vanta;; wara biss seba’ minuti log[ob permezz ta’ ADRIAN CARABOTT li qabbe] minn fuq il-goalkeeper Calleja. Lija ma kellhom x reazzjoni u Zejtun komplew juru l-a[jar ideat u resqu qrib permezz ta’ Cekulajevs li kellu x-xutt tieg[u j[akke mal-wieqfa u ftit wara minn azzjoni ta’ korner mog[ti minn Gers Delia kien Kenneth Abela li bir-ras xe[et ftit g[oli. Lija kisbu l-gowl tad-draw flewwel azzjoni perikolu]a tag[hom fil-21 minuta meta GIANLUCA CALABRETTA r/ieva balloon fit-tul u minn po]izzjoni ferm angoalta skorja b’xutt mill isba[ li spi//a firrokna tax-xibka. }ew; minuti wara Lija filvanta;; meta minn kross shot ta’ Calabretta, l-goalkeeper Debattista salva kif seta’ u milvi/in IGE ADESHINA kompla g[al ;ewwa bir-ras. Issa Lija bdew jiddominaw u bdew juru l-a[jar futbol u freekick ta’ Calabretta g[adda ftit g[oli. Fit-32 minuta l-goalkeeper ta’ Zejtun Debattista salva lil s[abu meta [are; f’saqajn Antignolo u mblokka l-ballun biex evita’ gowl /ert. Fit-33 minuta Zejtun kisbu l-gowl taddraw meta s-sostitut Elton Vella qassam lejn GERS DELIA li kkontrolla tajjeb u mill-vi/in g[eleb lil Calleja b’xutt pre/i]. Fl-44 minuta daqqa ta’ [arta g[al Zejtun meta d-difensur Isaac Briffa kien muri t-tieni karta safra wara fawl fuq Calabretta. Kif bdiet it-tieni taqsima Lija vi/in il-vanta;; b’first timer ta’ Calabretta jg[addi j[akkek ma’ sieq il-lasta. Fis-47 minuta minn kross mil-vi/in ta’ Carabott il-ballun deher ja[bat ma idejn Daniel Scerri bir-referee jordna l-penalty li minnu i]da Gers Delia spara l-ballun g[oli. Fl-54 minuta Lija wkoll spi//aw ukoll b’g[axar plejers

Kif Jinsabu

L R D T F K Pti

Zebbug R 13 Lija A 14 Pieta H 13 Melita 13 St.George’s 13 Gudja U 13 Gzira U 13 St.Andrew’s 13 Birzebbuga SP 13 Zejtun C 14 Zurrieq 14 Msida SJ 13 Hamrun S 13

9 9 8 6 5 5 4 4 4 4 3 2 2

2 2 1 4 3 2 4 3 5 3 3 5 5 4 4 5 3 6 2 8 3 8 2 9 5 6

29 26 26 22 21 19 15 20 17 19 17 16 16

17 14 13 17

20 23 15 21 24 30 22 23 24

29 28 27 22 20 18 17 16 15 14 12 8 3

meta Calbretta intwera t-tieni karta safra wara fawl fuq Kenneth Abela. Minkejja dan minuta wara Lija marru fil-vanta;; meta minn korner t’ Antignolo, kien PREDRAG BABIC li bir-ras xe[et fix-xibka. Wara dan ilgowl il-log[ba kompliet ferm bilan/jata u f’kondizzjonijiet ta’ temp mill-ag[ar. Fis-76 minuta xutt sabi[ ta’ Potezika li kien g[adu kif da[al, kien salvat b’diffikulta minn Debattista. Punti prezzju]i g[al Zurrieq GUDJA U. ………….……... 1 ZURRIEQ ………………... 2

Gudja U – M. Gori (M.

Xerxen), R. Buhagiar, S. Agius (A. Ewurun), C. Fenech, F. Scozzesee, M. Brincat (C. Farrugia), G. Chircop, K. azzopardi, M. Groves, R. Dalli, P.P. Sammut. Zurrieq – J. Alden, K. Magro, S. Giglio, S. Wellman, M. Mifsud (M. Schembri), K. Sacco, M. Cocks, D. Darmanin, Z. Vukovic, J. Ogunnupe (A. Agius), O. Agbeobina. Referee – Chris Lautier

Zurrieq kisbu reb[a prezzju]a meta dawwru telfa f’reb[a kontra Gudja u b’hekk kisbu tliet punti tad-deheb meta huma jinsabu fin-na[a t’isfel tal-klassifika. G[al Gudja skien qed jiddebutta l-goalkeeper Marco Gori li kien mibdul kwarta mittmiem, kif ukoll kien qed jag[mel l-ewwel log[ba tieg[u f’dan l-ista;un Peter Paul Sammut wara nuqqas twil. Gudja kellhom bidu millaqwa meta marru fil-vanta;; wara biss ]ew; minuti meta Ryan Dalli skorja b’daqqa ta’ ras minn azzjoni ta’ korner mog[ti minn Groves. Gudja komplew jinsistu u ftit wara xutt ta’ Matthew Groves g[adda ftit barra. Fl-14-il minuta waslet ir-risposta min-na[a ta’ Zurrieq fejn xutt ta’ JoJo Ogonuppe ;ie salvat parzjalment minn Gori, il-ballun spi//a f’saqajn Zvezdan Vukovic li ra x-xutt tieg[u mblukkat minn difensur u finalment ix-xutt ta’ Stefan Giglio ;ie mdawwar g[al Korner minn Gori. Zurrieq komplew jinsistu u kisbu l-gowl tad-draw fis-27 minuta meta Agbeobina ir/ieva ming[and Wellman u skorja b’xutt fil-baxx. Zurrieq komplew jinsistu u fl-40 minuta resqu qrib b’xutt ta’ Mead Mifsudåå Wara l-mistrie[ l-andament tal-partita baqa’ l-istess u massieg[a log[ob f’attakk ta’ Gudja xutt minn barra ta’ Clint

Azzjoni mil-log[ba bejn Lija u Zejtun li turi l-kwantita ta’ ilma li kien hemm fil-fgrawnd – Ritratt Brian Grech

Farrugia ;ie salvat f’]ew; tentattivi minn Jeremy Alden. Fis-67 minuta Zurrieq skorjaw il-gowl tar-reb[a meta Mead Mifsud skorja b’daqqa ta’ ras wara freekick ta’ Darmanin. Fil-75 minuta free-

kick mill-bog[od ta’ Stephen Wellman ;ie salvat minn Matthew Xerxen li kien g[adu kif da[al minflok Gori. {ames minuti wara l-istess goalkeeper re;a’ kien il-protagonista meta dawwar g[al Korner xutt

b’sapptu ta’ Osi Lucky Agboebina. Fil-[in li kien fadal Gudja tefgpu kollox fuq lattakk fit-tentattiv li jsalvaw irri]ultat i]da kien kollu ta’ xejn g[ax Zurrieq iddefendew tajjeb

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Sport

Milan mi]muma f’darhom Reb[iet g[al FUTBOL TALJAN

Bl-attenzjoni kollha mix[uta fuq il-log[ba prin/ipali tal-lejla bejn Juventus u Inter, il-biera[ intlag[bu tliet log[biet tas-Serie A fejn Cagliari g[elbu lil Fiorentina u Milan kienu mi]muma f’San Siro minn Torino. Fil-log[ba l-o[ra reb[a importanti g[al Udinese g[and Bologna. F’San Siro Milan kellhom jikkuntentaw bi draw kontra Torino minkejja li ddominaw illog[ba g[al [inijiet twal. Kienu Torino li fet[u l-iskor permezz ta’ Immobile fis-17-il minuta u

RUGBY

bil-Fran/i] Rami jiskorja lewwel gowl bil-flokk ta’ Milan fit-tieni taqsima. F’Sardinja Cagliari g[elbu lil Fiorentina 1-0 grazzi g[al gowl ta’ Pinilla minn penalty lejn tmiem l-ewwel taqsima. F’Bologna Udinese reb[u 2-0 f’konfront dirett mi]-]ona tarrelegazzjoni. Il-gowls talFriulani kienu skorjati minn Di Natale minn penalty wara kwarta u minn Lopez fid-90 minuta. Illejla tintlag[ab il-log[ba prin/ipali bejn Juventus u Inter.

Ri]ultati Serie A

Cagliari v Fiorentina Bologna v Udinese Milan v Torino

Serie B

Brescia v Bari Cesena v Crotone Modena v Varese Padova v Carpi Pescara v Trapani Reggina v Lanciano Siena v Novara Spezia v Juve Stabia Ternana v Cittadella

1-0 0-2 1-1

2-1 1-0 4-1 1-4 0-1 1-0 1-0 1-1 2-1

Leverkusen i]ommu t-tieni post BUNDESLIGA

Bayer Leverkusen ]ammew it-tieni post fil-Bundesliga b’reb[a ta’ 2-1 f’darhom ontra Stuttgart. Kienu Stuttgart li marru filvanta;; permezz ta’ Leitner wara 12-il minuta u Kiessling kiseb id-draw fis-26 minuta. Il-gowl rebbie[ ta’ Leverkusen kien skorjat minn Derdiyok sitt minuti mittmiem. Schalke telg[u fir-raba’ post tal-Bundesliga b’reb[a

ta’ 2-1 fuq Wolfsburg. Santana feta[ l-iskor g[al Schalke fid-disa’ minuta u Wolfsburg kellhom lil Caligiuri mke//i fil-50 minuta. Minkejja dan Wolfsburg kisbu d-draw permezz ta’ Arnold kwarta wara u fil-81 minuta kien Kevin Prince Boateng li skorja l-gowl rebbie[. Borussia Moenchengladbach kienu meg[luba minn Hannover 3-1

fejn g[al Hannover skorjas doppjetta Diouf u l-ewwel gowl wasal minn Rudnevs. Ilgowl ta’ konsolazzjoni ta’ Moenchengladbach kien skorjat minn Mlapa

Ri]ultati

Augsburg v Werder Leverkusen v Stuttgart Hoffenheim v Hamburg Mainz v Freiburg Schalke v Wolfsburg Hannover v B.M’bach

Kondizzjonijiet diffi/li fil-grawnd ta’ Sirens

Dawn i]-]ew; ritratti li g[andu dan il-;urnal juru s-sitwazzjoni fil-grawnd tas-Sirens fejn ilbiera[ intlag[bet illog[ba bejn Dingli Swallows F.C. u G[arg[ur F.C. Min[abba x-xita qalila li g[amlet mal-;urnata, il-grawnd kien mifquh bl-ilma. Barra minn hekk, id-dressing rooms ma kinux f’kundizzjoni li jintu]aw min[abba l-ammont ta’ ilma li da[al fihom. L-ammont ta’ ilma filgrawnd, u r-riskju ta’ injuries g[all-plejers, wassal biex irreferee Malcolm Spiteri jintalab iwaqqaf il-log[ba millcoaches g[al iktar minn darba, tant li f’[in minnhom kellu jwissi lill-uffi/jali u l-plejers li ma jridx jisma’ i]jed. Partitarji pre]enti qalulna li r-risposta tar-referee kienet: “Qaluli nilag[bu.” Filfatt il-log[ba kompliet u mal-kwarta log[ob kien di;a’ we;;a’ l-goalkeeper ta’ G[arg[ur li g[amel il-kumplament tal-log±ba j]omm spalltu. Il-log[ba kellha ti;i posposta fis-70 minuta u kompliet ftit wara. B’disa’ plejers Dingli Swallows irnexxielhom jo[or;u rebbie[a bl-iskor ta’ 2-1 minn ]ew; gowls minn penalties ta’ Leontiev Konda.

3-1 2-1 3-0 2-0 2-1 3-1

Wales u Franza

Fl-ewwel log[biet millkompetizzjoni tas-sitt nazzjonijiet kien hemm irreb[iet ta’ Wales fuq lItalja u ta’ Franza fuq lIngilterra. F’Cardiff Wales bdew jiddefendu t-titlu mirbu[ is-sena l-o[ra bl-a[jar mod possibli meta g[elbu lill-Italja 23-15 fil-Millenium Stadium. Minkejja it-telfa, kienu lItalja li [allew impressjoni ferm tajba fejn il-wirja komplessiva ta’ Wales kienet wa[da di]appuntanti. Wales bniet vanta;; ta’

17-3 sa l-ewwel taqsima i]da l-Italja wettqet reazzjoni ferm tajba fit-tieni taqsima u tat battikata lil Wales li huma lfavoriti li jirb[u dan it-tournament g[at-tielet sena konsekuttiva. Fil-log[ba l-o[ra battalja bejn Franza u l-Ingilterra, blIngli]i jaraw il-vanta;; ja[arbilhom fl-a[[ar battuti tal-log[ba li l-Fran/i]i finalment reb[u 26-24. I]-]ew; timijiet l-o[ra f’dan it-tournamebnt l-Irlanda u l-Iskozja jiltaqg[u bejniethom illum.

:ermanja u Franza fil-kwartifinali TENNIS – TAZZA DAVIS

Il-:ermanja u Franza g[addew g[all-kwarti finali tat-Tazza Davis meta a//ertaw mit-tielet punt de/i]iv kontra Spanja u lAwstralja rispettivament. Fil-log[ba bejn il-:ermanja u Spanja il-koppja :ermani]a Tommy Haas u Philipp Kohlschreiber a//ertaw mittielet punt meta g[elbu lillkoppja Spanjola mag[mula minn Fernando Verdasco u David Marrero 7-6, 6-7, 7-6, 6-3, f’log[ba li damet tliet sig[at u 25 minuta. Il-:ermanja riedet ir-reb[a fid-doubles biex ta//areta mill-kwalifikazzjoni wara li reb[et l-ewwel ]ew; singles

Barcelona meg[luba

tal-:img[a. G[al Spanja din kienet it-tieni sena konsekuttiva li kienet eliminata flewwel rawnd wara li s-sena lo[ra fl-ewwel rawnd tilfet kontra l-Kanada. Fi Franza l-Fran/i]i wkoll riedu ir-reb[a fid-doubles wara li bnew vanta;; ta’ 2-0 fis-singles tal-ewwel jum. Ilkoppja Fran/i]a mag[mula minn Jo-Wilfried Tsonga u Richard Gasquet g[elbu lil Lleyton Hewitt u Chris Guccione 5-7, 7-6, 6-2, 7-5. Franza issa tiltaqa’ mal:ermanja fil-kwartifinali filwaqt li l-Awstralja u Spanja jilag[bu fil-playoffs biex jibqg[u fl-og[la kategorija.

FUTBOL

Barcelona kienu meg[luba f’darhom minn Valencia f’log[ba mill-kampjonat Spanjol, biex issa Atletico g[andhom /ans li jitilg[u we[idhom fl-ewwel post talLiga. L-affarijiet dehru ;ejjin tajjeb g[al Barcelona meta Alexis Sanchez feta[ l-iskor fit-tmien minuta i]da Dani Parejo kiseb il-gowl tad-draw qabel l-intervall. Kif bdiet ittieni taqsima Pablo Piatti po;;a lil Valencia fil-vanta;;

meta skorja b’daqqa ta’ ras, i]da Messi kiseb id-draw minn penalty g[al Barcelona biex skorja l-ewwel gowl tieg[u fil-Liga minn Settembru li g[adda. Mas-sieg[a log[ob Valencia skorjaw dak li kellu jkun il-gowl tar-reb[a meta Feghouli qassam lejn Paco Alcacer li xe[et fix-xibka. Barcelona temmew il-l;og[ba b’g[axar plejers meta tke//a Jordi Alba fit-78 minuta wara li ntwera t-tieni karta safra.

Ri]ultati Lokali

Futbol Premier

Vittoriosa v Rabat A Balzan v Tarxien Hibs v Qormi Floriana v Sliema

Div I

Lija A v Zejtun C Zurrieq v Gudja U

Div II

posp posp

Dingli S. v G[arg[ur Fgura v Marsa Senglea v Pembroke Mqabba v Mellieha San Gwann v Mdina

2-1 2-0 3-1 posp 2-1

3-2 2-1

Sannat v Qala Victoria H v Munxar

posp posp

1-0 3-2

GFA

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Sport

Imut Luis Aragones FUTBOL

FUTBOL

T[abbret il-mewt ta’ Luis Aragones fl-età ta’ 75 sena Aragones lag[ab b[ala attakkant ma’ Real Madrid u Atletico Madrid fost lo[rajn. Wara li rtira hu n[atar kow/ ta’ diversi tims fosthom Barcelona u t-tim nazzjonali ta’ Spanja. Matul il-karriera tieg[u hu reba[ 4 darbiet il-La Liga, 4 darbiet il-Copa Del Rey, it-Tazza Interkontinentali, isSupercup Spanjola u lEuro 2008 ma’ Spanja.

S.K. Victoria Wanderers [abbru li akkwistaw lil Shaun Attard, plejer tan-nazzjonal ta’ ta[t id-19-il sena li din issena di;a’ skorja 9 gowls ma’ Oratory Youths. MalWanderers irritorna wkoll plejer ie[or, Franco Magrin. Minn G[awdex ukoll, Victoria Hotspurs FC ikkonkludew it-trasferiment ta’ Glenn Bonello li kien jilg[ab ma’ }urrieq FC u Paul Rapa ming[and Xewkija Tigers

F.C. filwaqt li kien released Justin Agius li se jing[aqad ma’ Sannat Lions FC. Dejjem minn G[awdex,i[alli lil Xewkija Tigers F.C. Joseph Azzopardi li se jing[aqad b’self ma’ Kercem Ajax sa tmiem lista;un. Xewkija wettqu wkoll akkwist importanti [afna hekk kif g[alqu s-suq tat-trasferimenti bir-ritorn ta’ Johnny Camilleri b’self ming[and Ker/em Ajax.

FUTBOL

Vittoriosa Stars fl-istorja ta’ pajji]na

FUTBOL

Sliema Wanderers jippre]entaw tliet akkwisti Fl-a[[ar ;urnata tas-suq tat-trasferimenti Sliema Wanderers ippre]entaw l-a[[ar tliet akkwisti tag[hom, id-difensur Kane Farrugia ming[and Mosta, il-goalkeeper Ryan Caruana

}ew; akkwisti minn S.K. Victoria Wanderers

b’self ming[and Valletta u l-attakkant Taljan Alex Podda. Dan tal-a[[ar fl-ewwel parti talista;un kien fuq il-kotba ta’ St. Andrew’s fl-ewwel divi]joni.

Vittoriosa Stars F.C. saru lewwel klabb Malti li qatt [a sehem fis-sessjoni tat-trasferimenti fil-lukanda Ata Hotel Executive f’Milan fl-Italja fejn isiru t-trattattivi u re;istrazzjonijiet ta’ plejers. Fl-Italja, il-President Erskin Vella kkonkluda t-trasferiment ta’ Daniele Messina ming[and U.C. Sampdoria. Messina, difensur ta’ 21 sena, sa[ansitra ddebutta ma’ Sampdoria fl-Europa League kontra Debrecen, fis-26 ta’ Jannar tal-2011. Iktar kmieni huma g[alqu t-trasferiment tad-difensur Taljan ta’ 20 sena Leonardo Torri ming[and Livorno. Minbarra dawn l-akkwisti, u l-akkwist tal-goalkeeper Mario Muscat, Vittoriosa jinsabu nteressati f’]ew; barranin o[ra li mistennija

jirre;istraw fil-jiem li ;ejjin. Intant sar mag[ruf li Mario Muscat kien offrut ir-rwol ta’ kow/ tal-goalkeepers ta’ Hibernians i]da hu rrifjuta g[ax ried jibqa’ jilg[ab anke’ g[all-fatt li g[andu /ans tajjeb li jil[aq ir-rekord ta’ 500 partita fl-og[la divi]joni talfutbol Malti. Fil-jiem li g[addew Muscat sar l-aktar plejer Malti ta’ kull ]mien li qatt lag[ab partiti filKampjonat Premier. Fir-ritratt ta’ hawn ta[t, ilPresident ta’ Vittoriosa Stars Erskin Vella flimkien mal-eks plejer Taljan Arturo di Napoli waqt il-Calciomercato flItalja. Mag[ruf b[ala Re Artù, l-attakkant Taljan lag[ab ma’ Inter, Napoli u Palermo fost l-o[rajn. Wara li rtira la[aq kow/ kif wkoll a;ent.

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Sport

L-ewwel reb[a ta’ Stoke fuq Man Utd mill-1984 FOOTBALL FIR-RENJU UNIT

}ew; goals, skurjati wie[ed f’kull taqsima minn Charlie Adam, kienu bi]]ejjed g[al Stoke City biex jeg[lbu lil Manchester United fil-league g[all-ewwel darba mill-1984 u meta din kienet [ar;a di]astru]a o[ra g[a/Champions tal-Ingilterra li issa sofrew it-tmien telfa minn erba u g[oxrin konfront. Mill-banda l-o[ra, l-Potters jistg[u jie[du n-nifs wara li kienu ming[ajr reb[a g[as-sitt log[biet pre/edenti u meta issa qed jokkupaw po]izzjoni aktar trankwilla lejn in-nofs tal-klassifika. Intant, l-ista;un kompla jirriserva d-di]appunti g[al Man Utd li xejn donnu ma jista’ ji;ihom tajjeb u fejn tilfu wkoll is-servizzi tad-difensuri /entrali Jonny Evans u Phil Jones li t-tnejn we;;g[u u ma setg[ux ikomplu l-log[ba. United da[lu g[all-konfront b’Robin Van Persie, Wayne Rooney u Juan Mata jiffurmaw trijumvirat fl-attakk, i]da kienu l-Potters li ]blukkaw irri]ultat meta free-kick ta’ Adam ixxellef ma’ Michael Carrick u spi//a fix-xibka ta’ David de Gea g[al vanta;; li baqa’ sal-mistrie[. Intant, it-tieni 45 minuta ;abu r-reazzjoni immedjata ta’ United, b’Van Persie ma ji]baljax fuq is-su;;eriment ta’ Mata. Madankollu, kellu jkun Adams li dde/ieda llog[ba ftit minuta wara, b’xutt spettakolari li venven g[al ;or-rokna tax-xibka, bil-goalkeeper De Gea meg[lub g[al kollox. Ir-ri]ultat ta’ 2-1 hu anki sorprendenti g[aliex wie[ed irid imur lura g[all-ista;un 1989-1990 g[all-a[[ar darba li United sofrew tmien telfiet fl-ewwel erba’ u g[oxrin konfront, fl-og[la kampjonat. F’dak l-ista;un partikolari, rRed Devils kienu tilfu [dax-il log[ba u spi//aw fit-tlettax-il post tal-First Division l-antika. Everton irkupraw millumiljazzjoni ta’ jiem ilu fidderby ta’ Merseyside (fejn kienu tilfu 4-0 g[and Liverpool) biex jeg[lbu lil Aston Villa 2-1 u bi]-]ew; goals jaslu fl-a[[ar kwarta minn Steven Naismith (74) u Kevin Mirallas, li skorja freekick stupend, [ames minuti mit-tmiem. Il-Villains kien [aqqhom aktar mil-log[ba wara li impenjaw serjament litToffees, i]da l-goal ta’ Leandro Bacuna, skurjat fl-34 minuta, ma kienx bi]]ejjed biex huma jevitaw ir-raba’ telfa fil-league barra Villa Park. Shane Long skorja l-ewwel goal tieg[u bil-kuluri ta’ Hull City li ]ammew lil Tottenham Hotspur fi draw ta’ 1-1 fil-KC Stadium. Long, li ng[aqad mat-Tigers fl-a[[ar transfer window, tefa’ lit-tim ;did tieg[u fil-vanta;; wara

Stoke v Man Utd 2-1> Juan Mata (xellug) waqt tentattiv fuq il-lasta tal-Potters, fejn hu issikkat minn Peter Odemwingie u Marc Wilson (ritratt> EPA)

biss tnax-il minuta, b’Paulinho jikseb parita wara sieg[a log[ob u b’Hull imorru vi/in [afna l-goal tar-reb[a meta Nikica Jelavic li ra l-freekick tieg[u jfalli l-bersall bi ftit. Il-derby ta’ Wearside bejn Newcastle United u Sunderland spi//at b’reb[a enfatika ta’ 0-3 g[all-Black Cats ta’ Gus Poyet u g[al ri]ultat li jfisser li Sunderland, issa, [adu r-ra;un fl-a[[ar tlett konfronti konsekuttivi mal-Magpies. Fabio Borini po;;a lil Sunderland fil-vanta;; mill[dax-il metru wara li Vurnon Anita kkommetta penalty fuq Phil Bardsley, b’Adam Johnson jirdoppja ftit minuti wara g[at-2-0 parzjali; bi Newcastle ftit juru [e;;a u lideat tul l-ewwel 45 minuta. Fit-tieni taqsima, l-Geordies ippruvaw iwettqu reazzjoni i]da kienu Sunderland li g[alqu kull diskors fit-tmenin minuta, meta Jack Colback ikkonkluda b’xutt pre/i] fuq kontra-attakk velo/i. West Ham United irritornaw g[ar-reb[ g[all-ispejje] ta’ Swansea City, b’]ew; goals skurjati fl-ewwel taqsima minn Kevin Nolan jag[tu t-tlett punti prezzju]i lillHammers, li madankollu jibqg[u t-tielet mill-a[[ar, blistess punte;; ta’ West Bromwich Albion, i]da b’log[ba aktar. Fit-tieni taqsima, West Ham kellhom jiddefendu g[al [inijiet twal wara li l-attakkant Andy Carroll ( li pprovda lassists g[all-goals ta’ Nolan) intwera l-[amra g[al foul fuq Chico Flores, i]da Swansea ftit kienu in/i]ivi minkejja lvanta;; numeriku. Anki Cardiff City irritor-

naw g[ar-reb[ fejn irnexxielhom jeg[lbu lil Norwich City f’darhom g[all-ewwel tlett punti mindu l-manager Ole Gunnar Solskjaer [a t-tmun tal-klabb minflok Malky Mackay. Kienu Norwich li marru filvanta;; minn Robert Snodgrass wara biss [ames minuti, i]da l-log[ba daret kompletament fit-tieni taqsima, bi Craig Bellamy u Kenwyne Jones jiskurjaw darbtejn bejn id-49 u l-50 minuta u g[al ri]ultat li jaqla’ lil Cardiff mill-a[[ar post talklassifika. Fil-fatt, kienu Fulham li ni]lu fil-qieg[ nett tal-klassifika wara telfa kbira f’darhom ma’ Southampton u fejn fittieni taqsima spi//aw isofru tlett goals fi spazju ta’ [dax-il minuta. Il-Cottagers issa tilfu [amsa mill-a[[ar sitt impenji talleague u sfaxxaw g[al kollox wara li qalg[u l-ewwel goal skurjat minn Adam Lallana fl64 minuta – bit-tieni wie[ed jasal fis-seb[in minuta minn Rickie Lambert u b’Jay Rodriguez jag[milhom tlieta g[as-Saints, [ames minuti wara. Fil-konfronti tallum, West Bromwich Albion jilqg[u lil Liverpool f’The Hawthorns waqt li Arsenal g[andhom /ans li jaqb]u mill-;did filqu//ata tal-Premiership meta jikkonfrontaw lil Crystal Palace fl-Emirates Stadium. Intant, l-aktar log[ba mistennija tal-programm tintlag[ab g[ada, b’Manchester City, il-leaders tal-Premiership, jilqg[u lil Chelsea fl-Etihad Stadium u g[al six-pointer kru/jali bejn ]ew; rivali diretti g[at-titlu.

Ri]ultati u klassifiki

Premiership

Newcastle v Sunderland West Ham v Swansea Cardiff v Norwich Everton v Aston Villa Fulham v Southampton Hull v Tottenham Stoke v Man Utd Illum West Brom v Liverpool Arsenal v Crystal Palace G[ada Man City v Chelsea

0-3 2-0 2-1 2-1 0-3 1-1 2-1 (14.30) (17.00) (21.00)

Kif Jinsabu

L R DT F K Pti

Man City 23 Arsenal 23 Chelsea 23 Liverpool 23 Everton 24 Tottemham 24 Man Utd 24 Newcastle 24 Southampton 24 Aston Villa 24 Stoke 24 Swansea 24 Hull 24 Sunderland 24 Norwich 24 Crystal Palace 23 West Brom 23 West Ham 24 Cardiff 24 Fulham 24

17 16 15 14 12 13 12 11

9 7 6 6 6 6 6 7 4 5 5 6

2 4 68 4 3 45 5 3 43 4 5 57 9 3 37 5 6 31 4 8 39 4 9 32 8 7 34 611 27 711 24 61229 61223 61225 612 19 214 15 10 9 27 71224 613 19 11722

Premiership Sko//i]

Kilmarnock v Ross Co Partick T. v Dundee Utd Illum Celtic v St Mirren

League Cup Sko//i]

Aberdeen v St Johnstone

Championship Sko//i]

26 21 20 28 25 32 29 31 27 34 38 35 30 36 37 31 33 33 41 53

53 52 50 46 45 44 40 37 35 27 25 24 24 24 24 23 22 22 21 19

2-2 1-1

4-0

Cowdenbeath v Raith R. 1-0 Dundee v Alloa 1-1 Falkirk v Morton 1-1 Hamilton v Dumbarton 3-3 Livingston v Queen of S. 1-2 I Div Arbroath v Ayr 2-3 East Fife v Dunfermline 1-3 Forfar v Airdrie 1-1 Rangers v Brechin 2-1 Stenhousemuir v Stranraer 1-1 II Div Clyde v Berwick 3-3 Elgin v Albion 1-1 Montrose v Stirling 0-0 Peterhead v Annan A. abban. Queen’s Park v East S. 0-0

The Championship

QPR v Burnley Birmingham v Derby Blackburn v Blackpool Bournemouth v Leicester Doncaster v M’boro Ipswich v Bolton Leeds v Huddersfield Millwall v Reading Sheff Wed v Barnsley Wigan v Charlton

3-3 3-3 2-0 0-1 0-0 1-0 5-1 0-3 1-0 2-1

Kif Jinsabu

Leicester QPR Burnley Derby N.Forest Reading Ipswich Blackburn Brighton Wigan Leeds M’boro Huddersfield Bournemouth Blackpool Watford Sheffield W Birmingham Doncaster Bolton Millwall Charlton Barnsley Yeovil

League One

L R DT F K Pti

29 28 28 29 27 29 29 29 27 27 28 29 28 28 29 26 27 28 29 28 28 27 27 26

21 16 14 15 12 13

11 11 10 11 11

9 9 9 8 7 6 7 7 6 6 5 4 5

3 5 52 8 4 36 11 3 42 7 7 57 11 4 43 8 8 47 10 8 41 9 9 37 10 7 30 7 9 30 611 41 11 9 41 71237 71234 91227 10 9 38 12 9 34 91234 81426 101232 81428 91323 91425 51623

28 20 23 40 28 33 32 35 23 27 37 35 38 47 41 35 34 37 44 45 54 36 45 41

Bristol City v Carlisle Coventry v Walsall Crawley v Stevenage Crewe v Sheff Utd Gillingham v Port Vale MK Dons v Tranmere Peterboro v Colchester Preston v Notts Co Rotherham v Leyton O. Shrewsbury v Brentford Swindon v Oldham Wolves v Bradford

League Two

Accrington v Morecambe Burton v Exeter Bury v Wycombe Cheltenham v Northampton Chesterfield v Bristol Rovers Fleetwood v York Hartlepool v Scunthorpe Oxford Utd v Wimbledon Plymouth v Mansfield Portsmouth v Torquay Rochdale v Dag & Red

66 56 53 52 47 47 43 42 40 40 39 38 34 34 33 31 30 30 29 28 26 24 21 20

2-1 posp posp 3-0 3-2 0-1 posp 2-0 2-1 1-1 0-1 2-0 abb. 1-1 1-0 1-1 3-1 1-2 0-0 2-1 1-1 0-1 0-1

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Sport

Balzan ikomplu jisfidaw g[as-sitt post FUTBOL - KAMPJONAT PREMIER LEAGUE

George Cassar

Balzan .........................................3 (2) Tarxien Rainbows .................... 2 (1)

Balzan - M. Bartolo, A. Scicluna, S. Bezzina, J. Grioli, Ramon, E. Zarate, D. Grima, F. Vignaroli, L. Micallef, P. Calcado, J. Negrin Sost - K. Magro flok F. Vignaroli (73 min), R. Darmanin flok D. Grima (79 min), G. Mackay flok J. Grioli (85 min) Tarxien R. - N. Vella, M. Caruana, L. Martinelli, R. Sammut, J. Mifsud, A. Agius, C. Mamo, C. Hevia, K. Pulo, J. Silva, D. Toure Sost - W. Barbosa flok L. Martinelli (31 min), M. Ciantar flok M. Caruana (71 min) Skorjaw - J. Negrin (25, 87 min), L. Micallef (34 min) (B); D. Toure (45, 66 min) Ammoniti - D. Grima, S. Bezzina, A. Scicluna (B); C. Hevia, J. Mifsud (T) Referi - Alan Mario Sant Plejer tal-partita - Demba Toure

Balzan kisbu r-raba’ reb[a konsekuttiva u dak li sa ftit ilu deher miraklu, issa jinsabu vi/in li jag[mluha g[a/-championship pool. G[al Tarxien deher g[all-ewwel darba Demba Toure li f’nofs il-;img[a tpartat ma’ Ronallie u skorja ]-]ew; gowls Tarxini]i li g[all-mument dehru li se jtemmu l-[olma ta’ Balzan. Il-partita kienet ikkundizzjonata mirri[ qawwi tant li wara ]ew; minuti log[ob, ir-referi Sant waqqaf temporanjament il-log[ob sakemm ikkalma l-maltemp. Mal-kwarta log[ob, azzjoni ma[duma tajjeb bejn tliet plejers Balzanin, Micallef, Calcado u Grima, intemmet b’dan tal-a[[ar jolqot il-lasta. Tliet minuti wara, minn kross ta’ Vignaroli, il-konklu]joni ta’ Micallef g[addiet t[akkek mal-wieqfa. L-ewwel attakk ta’ Tarxien wasal minn Jorge Silva li jmur barra bi ftit. Balzan marru minn fuq wara ftit inqas min-nofs sieg[a log[ob, meta Scicluna kompla bir-ras lejn Jose` Luis Armaro Negrin, li approfitta mi]-]elqa talgowlkiper Vella u tefa’ fix-xibka.

Manuel Caruana ta’ Tarxien jikklerja attakk ta’ Balzan – Ritratt Brian Grech

Birkirkara Valletta Hibernians Sliema W. Mosta Balzan Naxxar L. Floriana (-6) Vittoriosa S. Tarxien R. Qormi Rabat A.

Kif Jinsabu L R D 20 20 20 20 20 21 20 20 21 21 20 21

17 15 13 10 10

8 8 8 5 4 4 1

2 2 2 7 2 4 3 3 3 4 3 3

T F K Pt 1

3 5 3 8 9 9 10 13 13 13 16

46 49 49 37 39 24 27 27 23 27 23 16

15 13

24 22 35 30 32 30 43 45 38 59

53 47 41 37 32 28 27 21 18 16 15 6

Erba’ minuti wara, Balzan irdoppjaw meta Calcado kien perfett fil-pass tieg[u lejn Lydon Micallef li wkoll kien pre/i] b’xutt fir-rokna tax-xibka.

Tarxien da[lu fil-log[ba fil-[in barrani tal-ewwel taqsima meta Demba Toure ballun [a ballun mitluf fil-kaxxa ]-]g[ira u skorja l-gowl tad-debutt. Ftit wara l-gowl kien g[ad fadal [in g[all-azzjoni o[ra meta Caruana laqat il-lasta b’xutt minn tliet kwarti talpitch. Fit-tieni taqsima, Tarxien, issa bir-ri[ favurihom, marru vi/in minn xutt ta’ Hevia li g[adda ftit barra. Disa’ minuti wara, minn korner ta’ Jorge Silva, Demba Toure g[eleb lil Bartolo bir-ras biex b’hekk Senegali] kompla jag[ti kulur lid-debutt tieg[u. Kwarta mit-tmiem, Jorge Silva g[al

ftit ma qalibx il-log[ba g[all-ewwel darba favur Tarxien, meta x-xutt b’sa[[tu tieg[u kien salvat minn Bartolo. Jesmond Zerafa rriskja xi ftit biex u ]ied l-attakkanti puri bid-d[ul ta’ Ryan Darmanin u [a dak li ried. Fis-86 minuta, Jose` Luis Armaro Negrin ippersista b’azzjoni personali u skorja l-gowl tarreb[a. B’dan ir-ri]ultat, Balzan jittamaw li llum Naxxar ma jeg[lbux lill-;irien Mosta biex b’hekk il-;lieda g[as-sitt tim ta/-championship pool [a tkun de/i]a fl-a[[ar ;urnata b’possibilta` wkoll ta’ decider.

Ammoniti - I. Carapic, R. Bajada (R); G. Martin, F. Santaguida (V) Referi - Mario Apap Plejer tal-partita - Gilbert Martin

skorja bir-ras il-100 gowl tieg[u f’Malta. It-tieni taqsima bdiet bl-ewwel intervent serju tad-debuttant Muscat, li salva l-freekick ta’ Carrillo. Ir-Rabtin re;g[u kienu vi/in meta Caruana [a ballun mitluf wara korner, ixxuttja mill-bog[od u laqat il-lasta. Kwarta mit-tmiem, minn pass ta’ Gauci, is-sostitut Smeir tefa’ ftit barra bir-ras. Ir-Rabtin komplew jag[fsu u xutt ta’ Carrillo [are; l-a[jar ta’ Muscat li ma tqarraqx mid-devjazzjoni ta’ Ousmane. Fl-a[[ar g[axar minuti l-;irbin g[amlu minn kollox biex jag[lqu llog[ba b’gowl ie[or i]da sabu lillMontenegrin Velimirovic iwaqqaf kull ma ;ie lejh. Martin, li ma waqafx ji;ri tul il-log[ba kollha, approfitta minn ]ball ta’ Falzon i]da x-xutt tieg[u kien salvat minn Velimirovic. Vittoriosa tilfu /ans taddeheb meta [arbu bi tliet plejers kontra wie[ed, i]da Pereira falla wi// imb’wi// mal-gowlkiper Rabti. Il-partita ntemmet b[al tal-ewwel rawnd b’reb[a minima li biha Vittoriosa avvanzaw ]ew; postijiet bid-destin tar-Rabtin donnu di;à de/i].

Jidde/iedi l-100 gowl ta’ Pereira

Rabat Ajax ........................................0 Vittoriosa Stars ..........................1 (1)

Rabat A. - P. Velimirovic, S. Gauci, D. Azzopardi, I. Carapic, D. Falzon, J. Bajada, D. Carrillo Pendas, J. Caruana, S. Oproiescu, M. Licari, R. Micallef Sost - A. Smeir flok M. Licari (74 min), W. Borg flok D. Falzon (87 min)

Vittoriosa S.- M. Muscat, L. Vella Critien, C. Brincat, O. Sidibe, Sam. Arab, F. Aguiar, F. Mella Arriagada, Sir. Arab, O. Guerrero, M. Pereira, G. Martin Sost - K. Sammut flok Sir. Arab (64 min), F. Santaguida flok O. Guerrero (73 min), R. Mifsud flok G. Martin (89 min) Skorja - M. Pereira (43 min)

Malcolm Licari ta’ Rabat fl-azzjoni ma’ ]ew; plejers ta’ Vittoriosa

Vittoriosa Stars [adu ftit tan-nifs fil-;lieda kontra r-relegazzjoni wara li g[elbu lil Rabat Ajax b’gowl lejn tmiem l-ewwel taqsima. Rabat taw prestazzjoni di/enti wara ]ew; telfiet kbar kontra Tarxien u Valletta li fihom sofrew tu]]ana gowls. Fil-formazzjonijiet inizjali spikka ddebutt ta’ Mario Muscat li b’sorpri]a g[al [afna din il-;img[a ng[aqad ma’ Vittoriosa wara 21 sta;un ma’ Hibs. Wara kwarta log[ob, Mella Arriagada approfitta minn clearance ]baljata ta’ Velimirovic, i]da xe[et barra bilgowlkiper Rabti barra minn postu. Wara nofs sieg[a log[ob, minn xutt millbog[od ta’ Pereira, ir-ri[ ma fixkilx lil Velimirovic li dawwar f’korner. [ames minuti wara, minn kross ta’ Carrillo, Licari xe[et barra bir-ras. Fl-40 minuta Velimirovic salva x-xutt b’sa[[tu tal-captain Pereira. Minuta wara lgowlkiper Rabti re;a’ g[amel l-istess fuq xutt ta’ Martin i]da din id-darba Marcelo Pereira kien lest g[ar-rebound u

Il-{add, 2 ta’ Frar, 2014

Lokali

Ti;;ieled g[al [ajjitha wara li nqabdet f’nirien kbar Anzjana ta’ 77 sena residenti l-Belt Valletta tinsab fil-periklu tal-mewt hekk kif inqabdet fl-appartament tag[ha waqt nar li [akem il-blokk bini fejn toqg[od. Il-binja tinsab fi Triq lIfran, bin-nar beda g[all-[abta tas6a.m. tal-biera[ filg[odu f’[anut talarti;;janat li jinsab fil-livell tat-triq. In-nar spi//a biex infirex g[all-appartamenti fis-sulari ta’ fuq. Fil-binja kien hemm ukoll anzjana ta’ 66 sena, li ti;i o[t l-anzjana ta’ 77 sena, li rnexxielha to[ro; mill-appartament ming[ajr diffikultà. Madankollu l-anzjana ta’ 77 sena nqabdet fl-appartament u minn tag[rif li kiseb il-mument l-anzjana sofriet minn [ruq f’partijiet ta’ ;isimha waqt li belg[et ammont sostanzjali ta’ du[[an. Hi n[ar;et mill-appartament mill-membri tal-Protezzjoni ?ivili, wara li nstabet mitluqa mal-art bejn issodda u gwardarobba. Hi ttie[det b’emer;enza lejn l-Isptar Mater Dei fejn qed ti;i rikoverata fit-Taqsima talKura Intensiva.

Fil-post kien hemm il-[addiema talProtezzjoni ?ivili li kkontrollaw innirien kif ukoll il-Pulizija. I]da wara li kienu g[addew madwar sitt sig[at, is-sit re;a’ n[akem minn nirien. Dan wassal g[al da[na kbira li kienet tidher minn bosta in[awi talkapitali. Jidher li n-nirien ta’ wara nofsinhar bdew fil-k/ina fit-tieni sular tal-binja, u nfirex lejn l-ewwel sular. Kien g[all-[abta ta’ nofsinhar, meta ]ew; vetturi tat-tifi tan-nar re;g[u marru fil-post biex jikkontrollaw innirien li kienet bi//a xog[ol iebsa [afna, anki jekk kienet nie]la x-xita. It-tifi tan-nar ried isir minnufih min[abba li skont xi [add mill-;irien, fil-qrib kien hemm /ilindru tal-gass kif ukoll [a]na ta’ injam g[all-fireplace. Dwar dan il-ka], ;ie infurmat ukoll il-Ma;istrat tal-G[assa li [atar l-esperti biex jassistuh fl-inkjesta waqt li lPulizija g[addejja bl-investigazzjonijiet biex tistabbilixxi fost o[rajn x’ikkaw]a n-nirien.

L-anzjana titni]]el minn membri tal-Protezzjoni ?ivili fi sforz biex tkun salvata [ajjitha wara li sofriet minn [ruq u belg[et id-du[[an (Ritratt> Korp tal-Pulizija)

Appell lill-Gvern biex jiffinalizza l-pjan strate;iku g[all-ambjent u l-i]vilupp ... t[assib wara li l-Bord tal-MEPA approva l-policy l-;dida fuq zoni barra l-i]vilupp

L-g[aqda Din l-Art Helwa esprimiet t[assib li l-Bord talMEPA approva l-policy l-;dida fuq zoni barra mill-i]vilupp (ODZ) meta fadal biss ftit ;img[at biex jigi ffinalizzat il-Pjan Strate;iku tal-Gvern g[allAmbjent u l-I]vilupp mag[ruf b[ala SPED. L-g[aqda ]velat li bag[tet ittra lil Michael Farrugia, isSegretarju Parlamentari g[allIppjannar, dwar it-t[assib u lproposti tag[ha. “Il-Bord talMEPA m’g[andux japprova policies ;odda qabel listrate;ija u l-istudju marbut mag[ha ji;u m[abbra u jkunu a//essibli g[all-konsultazzjoni pubblika,” sostniet Din l-Art {elwa, waqt li fissret li l-SPED hija l-istrate;ija li g[andha

sservi ta’ gwida g[all-policies marbuta mal-ambjent u l-ippjannar. Din l-Art {elwa sostniet li g[andu jkun hemm studju fuq l-impatt ambjentali u ekonomiku tal-policies tal-Gvern f’dan il-qasam g[aliex jekk dan ma jsirx, ma jkunx hemm tmexxija tajba ta’ dan is-settur. Fl-ittra lil Michael Farrugia, Din l-Art Helwa qalet li l-policies kollha inklu] dik marbuta mal-ODZ g[andhom jer;g[u jin[ar;u wara li titlesta l-SPED biex issir konsultazzjoni pubblika fuqhom. L-g[aqda talbet ukoll li l-Gvern jikkonferma li mhux se jo[ro; iktar policies qabel titlesta l-SPED. Intant, Ryan Callus, ilKelliem tal-Oppo]izzjoni g[allIppjanar u Simplifikazzjoni ta’

Pro/ess Ammistrattivi tenna lpo]izzjoni tal-Oppo]izzjoni biex il-Gvern jieqaf jirrevedi lpolicies dwar l-i]vilupp u l-ippjanar, qabel ma ji;i ffinalizzat il-Pjan Strate;iku g[allAmbjent u l-I]vilupp. L-istqarrija ssemmi li huwa inkon/epibbli kif il-MEPA targumenta li mhuwiex veru li policies b[alma huma li]vilupp f’ODZ ma jaffettwawx il-Pjan Strate;iku g[allAmbjent u l-I]vilupp kif g[amlet fil-laqg[a tal-Bord tas16 ta’ Jannar li g[adda. Ryan Callus qal li dakinhar hu [ass li ma setax jivvota favur l-approvazzjoni g[all-policy li ;iet ippre]entata fuq li]vilupp f’ODZ g[aliex filprin/ipju, din il-policy kellha

ti;i diskussa wara li ji;i approvat l-iSPED. Hu qal li fil-Kumitat dwar lAmbjent u l-Ippjanar talI]vilupp tal-Parlament Malti, flimkien mad-Deputati George Pullicino u Toni Bezzina, lOppo]izzjoni re;g[et appellar lill-Gvern biex ma jkomplix iwebbes rasu u jibqa’ g[addej b’numru ta’ revi]jonijiet ta’ policies tal-ippjanar u l-i]vilupp qabel ma jitlesta l-iSPED. Il-PN g[amel referenza wkoll ghall-ittra mibg[uta minn Din l-Art {elwa, li/-Chairman talKumitat dwar l-Ambjent u lIppjanar tal-I]vilupp, Marlene Farrugia, u appella biex ilkumitat jer;a’ jitlaqqa minnufih g[at-tieni laqg[a tieg[u biex titkompla d-diskussjoni li bdiet

dwar il-[tie;a li ji;i approvat liSPED qabel ma titkompla rrevi]joni tal-policies tal-MEPA. Il-PN qal li hija [asra li sSegretarju Parlamentari g[allIppjanar Michael Farrugia ma jidhirx li hu lest jikkonsidra din it-talba, u li di;à g[amilha /ara li l-Gvern jista’ jekk irid imexxi ming[ajr ma jikkonsulta ma’ dawk kollha kon/ernati.

media•link COMMUNICATIONS