C O L L A G E ARTI
il-Óadd, 3 ta’ :unju, 2012
27
Kulur brillanti u linja in/i]a fix-xog[lijiet tal-artist Taljan Luciano Schifano Wirja fis-sit tas-So/jetà tal-Arti, Manifattura u Kummer/ fil-Belt Valletta minn E.V. BORG
L-artist Luciano Schifano (1943-) minn Firenze, mag[ruf g[all-kuluri brillanti u l-linja in/i]a, qieg[ed itella’ wirja fil-Palazz de La Salle, is-sit tas-So/jetà talArti, Manifattura u Kummer/ f’nru. 219 Triq ir-Republika, il-Belt Valletta. Il-wirja kienet inawgurata mill-Im[allef Joseph A. Filletti, il-President tasSo/jetà, u tibqa’ miftu[a g[all-pubbliku sal-31 ta’ Lulju. Luciano Schifano kien wera x-xog[ol tieg[u filLoggia tal-Mu]ew tal-Arti lBelt f’Awwissu 1998. Is-So/jetà qeg[da tippubblika wkoll katalgu presti;ju] (ta’ 112-il pa;na bilkulur) dwar l-artist u l-wirja fl-inawgurazzjoni. G[alkemm l-arti ta’ Luciano tidher sempli/i hi nis;a ta’ kurrenti jew kulturi varji tal-ambjent li twieled fih: il-ba[ar Mediterran – g[adira ta’ rotot kummer/jali u attività merkantili. Il-kaw]a hi kumplessa: iddixxendenza minn antenati Spanjoli, tfulitu f’Sabratha, il-Libja, u dik ta’ missieru fi Sfax, it-Tune]ija, it-trobbija ta’ ommu f’Siraku]a, belt b’ori;ini Griega fi Sqallija u l-esperjenza varja b[ala adult fi Sqallija, fl-Italja (Ruma, Firenze u Milan) u f’Pari;i. L-arti tieg[u hi agglomerat ta’ influwenzi: dawk Mo]arabi/i b’tendenzi bl-u]u ta’ lwien brillanti u deheb; influwenza qawwija tannomadi Berberi tul tfulitu f’Sabratha bil-kostumi u ttessuti b’ilwien naturali u organi/i; l-im[abba tieg[u g[all-ikoni Bi]antini, [;ie;
kulurit u xog[ol ta’ mu]ajk rifless fl-arti tieg[u stilizzata u art /atta ming[ajr perspettiva; im[abba kbira g[all-pittura fuq l-injam u manuskritti minjati u l-;ibda g[all-belt medjevali ta’ Siena, il-[ajja u l-esperjenza li g[ex f’Firenze fl-ambjent u storja Rinaxximentali u linfluwenza moderna talEspressjonisti, partikolarment tal-Fauves. I]da l-karattru pa/ifiku talartist hu dijametrikament oppost g[all-kuluri jg[ajtu tal-Espressjonisti u g[alhekk b’xi mod l-istil tieg[u g[alkemm manjerista u g[alhekk eklettiku jwarrab mill-kurrent Espressjonista Ewropew. Luciano hu bniedem ta’ pa/i, ta’ trankwillità u serenità. Ibarri l-vjolenza, jippprova jipperswadi u mhux jimponi. Il-kuluri brillanti li ju]a l-artist ifittxu u jsibu l-armonija u l-bilan/ u g[alhekk ifittxu l-oppost tal-Fauves (wild beasts). Is-sempli/ità, limmedjatezza spontanja, ilprimittivi]mu rikk ikebbes sens ta’ ma;ija u misteru. Lespressjoni tieg[u mhix dik diretta, li tara l-g[ajn i]da dik akkumulata bi]-]mien li bil-memorja tkun pro/essata u sintetizzata li nsej[ulha reali]mu kun/ettwali. Il-kuluri brillanti u luminu]i u l-linja in/i]a huma kun/ettwali u simboli/i i]jed milli tan;ibbli u attwali. Hu jirridu/i l-forom g[assempli/ità ba]ika u komuni li mhumiex sbie[ relattivament i]da
Il-funtana> ‘L-Ista;uni’, 2000
assolutament. Hekk il-pittura tieg[u hi stilizzata u /atta, figurattiva u astratta, simbolika u primittiva, sempli/i u elaborata. L-arti tieg[u hi terapija. Hi po]ittiva u ottimista; hi komposta u bilan/jata. Hi mu]ika. Hi poe]ija. Tissu;;erixxi l-pja/iri sempli/i tal-[ajja: qatra nida fuq il-petali ta’ ro]a [amra, ]iffa friska [dejn il-ba[ar, ilpa/i u l-kwiet tal-kampanja fi n]ul ix-xemx, sema fiddalma tal-lejl bl-istilel jibbru, ilma ta’ niexxieg[a j;elben qalb il-blat. Il-pittura tieg[u tirrappre]enta nnatura, il-bniedem u lambjent. G[alqa ma[ruta hi te]or g[all-artist. Il-kriti/i laqqmuh ‘shaman’, ‘bardu’ jew ‘jongleur’ sforz is-sempli/ità primittiva u l-g[erf ta]]mien li l-arti tieg[u tissu;;erixxi. Hu jg[anni bil-fer[ fissema blu b[al bilbla. Bilpniezel tal-mistiku divin (i penelli del magico divino) hu jsa[[ar u jinkanta blespressjoni ipnotika b[al dak li jdoqq il-flawt u jsa[[ar serp. Luciano hu nativ talMediterran u b[al Vir;ilju jg[anni dwar il-gremxula [adra titbaskat fix-xemx Si/iljana. Luciano [adem erba’ twieqi bil-[;ie; kulurit g[all-kripta ta’ Santa Croce f’Firenze fl-1995 u pprodu/a funtana tal-g[a;eb fi//eramika u l-kristall fl-2000 li attwalment se tie[u postha mill-Mu]ew ?iviku ta’ Padova g[all-Palazz tal:ustizzja fl-istess belt.
‘Bambino’, 1966
Il-kuratur E.V. Borg mal-artist Luciano Schifano