Smart Education Hub. Onderwijsvernieuwing is ook een mindset.

Smart Education Hub Onderwijsvernieuwing is ook een mindset!

Bij onderwijsvernieuwing denken we meteen aan ict. Even zo belangrijk is een goede mindset, zo bleek bij de implementatie van Smart Education Hub, een initiatief van Samsung en diverse partners om het onderwijs in Nederland te innoveren.

Door Malini Witlox

Het schooljaar startte op drie schoolgemeenschappen in Nederland dit jaar anders dan gebruikelijk. De drie betrokken onderwijsstichtingen zijn ASKO (Amsterdam), Sint Josephscholen (Nijmegen) en Laurentius (Delft). Naast de fysieke inrichting van het klaslokaal met de nieuwste technologie en digitale leermiddelen, worden leraren, directeuren en bestuurders getraind om hun lessen ‘toekomstproef’ te maken.

Er is vaak een digitale kloof tussen leerling en leraar. De zogenaamde ‘Smart Education Hubs’ gaan gericht werken aan het overbruggen van deze kloof. Uiteindelijk moet dit bijdragen aan aantoonbaar vernieuwend onderwijs voor kinderen en het creëren van nieuwe les- en leermethoden op school. de vier grootste uitgeverijen. Smart Teachers bestaat uit een

HET PROGRAMMA

training- en coachingstraject voor leerkrachten, schooldirecteu-

Het Smart Education Hub (SEH)-programma is een initiatief van

ren en schoolbestuurders met als doel kennis, inzicht en

Samsung en diverse partners, zoals de vier grootste educa-

competenties te vergroten in het gebruik van technologie en

tieve uitgevers om het onderwijs in Nederland te innoveren.

nieuwe media bij het lesgeven. Smart Sharing is een platform

Niet alleen door een klaslokaal te voorzien van de nieuwste

waarop door zowel de individuele scholen van de deelnemende

technologie en leermiddelen, maar door met drie pijlers een

onderwijsstichtingen onderling als tussen de Smart Education

fundament te bouwen voor het onderwijs van nu en de nabije

Hubs kennis gedeeld kan worden. Door succesvolle en minder

toekomst. Zo voorziet Smart Classroom de geselecteerde

succesvolle praktijkervaringen te delen, leren de Smart

scholen van devices zoals tablets en digitaal lesmateriaal van

Education Hubs van elkaar. Op termijn is dit kennisplatform ook toegankelijk voor onderwijsstichtingen en scholen die niet deelnemen aan het Smart Education Hub-programma.

MINDSET Maar succesvol vernieuwen in het onderwijs behoeft meer dan alleen de technologie. De infrastructuur is er, de leerlingen kúnnen in de klas gebruikmaken van een eigen tablet. De denkomslag bij docenten, daar zit nog een uitdaging. Het project waarbij de onderwijsstichtingen

Michiel Dijkman

geholpen worden met onderwijsvernieuwing, kwam moeizaam van de grond. Dankzij intensieve begeleiding van docenten en directeuren worden de problemen langzaam overwonnen. ‘De mindset verandert stap voor stap’,

6

COS JAARGANG 32 NUMMER 4 – 2014

vertelt Michiel Dijkman, Manager Public Affairs & CSR bij Samsung. ‘Het is een proces waarbij we van het boek achter glas naar een digitale leeromgeving gaan. Dat is niet binnen een week gerealiseerd.’

BEST & BAD PRACTICES Bij het SEH-project hebben de onderwijsstichtingen de beschikking gekregen over een Smart Classroom. Ook krijgen betrokkenen een opleiding en begeleiding via Smart Teachers en worden best en bad practices gedeeld via het Smart Sharing Platform. A la Oprah Winfrey strooide Samsung met producten.

Het gaat om meer dan dertig Android-tablets per school, virtuele brillen, er is een draadloze printer en de scholen kregen het nieuwste smart touchscreen.

Uit een rondgang langs de drie deelnemende scholen blijkt dat de weg naar vernieuwing niet altijd eenvoudig is. Het gebruik van de hardware vergt een andere manier van lesgeven. Bij de Haagse basisschool De Christoffel worden de tablets helemaal nog niet gebruikt. ‘We wachten nog op de Smart Cube, een meubel dat we helemaal op maat hebben laten maken en wat in een centrale ruimte, tussen verschillende klaslokalen komt te staan’, zo legt Kees-Jan Massar, directeur van De Christoffel uit. De Smart Cube is verdeeld in een paar ruimtes, bijvoorbeeld waar leerlingen in groepjes kunnen werken en waar ze juist alleen kunnen zitten. Door het meubel op een centrale plaats te zetten, kunnen meerdere klassen tegelijk van de tablets gebruik maken.

>>

COS JAARGANG 32 NUMMER 4 – 2014

7

ZOVEEL MOGELIJKHEDEN Ook op de Jenaplanschool Het Wespennest in Amsterdam liggen de tablets twee maanden na overhandiging nog in de kast. Directeur Marijke Blijleven geeft aan dat de tablets in eerste instantie in de groepen 4/5 en in 6/7/8 worden ingezet.

De school gebruikt de tablets onder meer voor de lessen wereldoriëntatie en voor het extra werk en de extra oefening bij taal en rekenen. Bij de methodiek voor wereldoriëntatie zit een digitale leer­ omgeving. De leerlingen moesten tot nu toe op verschillende plaatsen in de school gaan zitten omdat het aantal computers beperkt was. ‘We gaan de

Marijke Blijleven

Klein Heyendaal

tablets zo snel mogelijk in gebruik nemen, want ze bieden veel mogelijkheden. De leerlingen hoeven de

PIONIEREN

klas niet meer uit en kunnen veel beter begeleid worden door

Bij de derde deelnemer, basisschool Klein Heyendaal in

de medewerker. Tot nu toe waren we bezig met de technische

Nijmegen (dat valt onder de Sint Josephscholen) hebben ze de

inrichting. Zo zijn de tablets grotendeels leeg gemaakt. Er zijn

tablets half september in gebruik genomen. ‘We hadden al

nog maar een paar icoontjes zichtbaar, onder meer om op

vaste computers en laptops, die in en buiten de klas stonden.

internet te kunnen. En om via ‘single sign on’ in de voor ieder

Dat waren er niet genoeg voor iedere

kind gepersonaliseerde leeromgeving te komen, hier kunnen

leerling en de leraar moest soms de klas

medewerkers werk klaar zetten en de snelkoppelingen naar de

uit’, aldus directeur Dick Heldoorn. De

programma’s die de kinderen kunnen of moeten gebruiken.’

tablets worden ingezet in groep 8.

Volgens Heldoorn gaat die groep leerlingen leertechnisch heel makkelijk met de

8

Dit jaar openen er vijf Smart Education Hubs. De

tablets om. ‘Daarnaast was het praktisch

komende jaren wordt dit aantal stapsgewijs uitgebreid tot

om het in het laatste jaar te doen. We

20 Smart Education Hubs met een landelijke dekking.

mogen de tablets drie jaar houden, maar

Elke Smart Education Hub kent een looptijd van drie jaar.

stel dat het experiment na een jaar

Het programma wordt ondersteund en bekostigd door

mislukt blijkt te zijn, dan zou je leerlingen de tablets weer af

Samsung Nederland.

moeten pakken. De leerlingen van groep 8 gaan toch van

COS JAARGANG 32 NUMMER 4 – 2014

Dick Heldoorn

school af.’ Door gebruik van de tablets kan de school meer

rijen, maar van die uitgeverijen hebben we nog weinig verno-

maatwerk aanbieden. De ene leerling is misschien slecht in

men. We moeten dus alles zelf uitzoeken. Wat zijn geschikte

rekenen en wil oefenen met de rekenapp, de andere moet

apps, hoe gaat we om met software waarvoor betaald moet

vlieguren maken met taal.

‘Het past bij de individualisering van de kinderen.

Maar we blijven ook klassikaal les geven. Zo moeten we de leerlingen nog leren welke bronnen betrouwbaar

Samsung: ‘Het is een proces waarbij we van het boek achter glas naar een digitale leeromgeving gaan, dat is niet binnen een week gerealiseerd’

worden? Ook botsen de oude lesmethodes soms met de nieuwe vormen. Zo werkt de school met een les­ methode, de Klas.nu van Heutink, maar dat werkt niet op tablets.

zijn. Niet alles wat in de Wikipedia staat klopt. Leerlingen zijn veel actiever op internet.

We wachten nog op de uitgevers om de software geschikt te

Drie jaar geleden maakten ze een werkstuk per jaar op de pc,

maken voor tablets.’

nu zitten ze er dertig procent van de tijd op. De noodzaak om ze te onderwijzen in mediawijsheid is dus toegenomen.’ De

LITTLE BIG REVOLUTION

docent uit groep 8 die met de tablets werkt, wordt geholpen

Gevraagd naar de samenwerking met de vier educatieve uit­

door een docent uit groep 3. Beiden volgden eerder een trai-

geverijen zegt Samsung-manager Michiel Dijkman dat er wel

ning rondom ict en onderwijsvernieuwing bij onderwijsadvies­

vernieuwde lesmethodes aankomen. ‘Uitgeverijen zitten nu in

bureau Innofun (zie kader). ‘Pionieren’, zo noemt Heldoorn het.

een veranderingsproces. Je ziet bovendien dat start-up app-

Maar helemaal soepel loopt het nog niet, vindt Heldoorn.

bouwers anders denken en makkelijker innovatief kunnen

‘Samsung werkt samen met de vier grote educatieve uitgeve-

opereren. Er is ook ander digitaal lesmateriaal. Je kunt ook Wikipedia gebruiken of Facebook. Laat leerlingen een Facebook-pagina maken met de vrienden van Napoleon bijvoorbeeld. Het is geen technologische vraag, het is pedagogischtechnologisch. Heel veel dingen gebeuren al jaren op dezelfde manier, het is een little big revolution.’ << www.onderwijsinnovatiefonds.nl

Innofun Om scholen te helpen bij de onderwijsvernieuwing krijgen ze via de deelprojecten Smart Teachers en Smart Sharing begeleiding van onderwijsadviesbureau Innofun. Volgens directeur Ronald Philipsen is de mindset het interessante achter het drie jaar durende project. ‘Je kan de juiste devices hebben, maar als er geen goede visie is of leerkrachten hebben niet de vaardigheden om ict in te zetten in de klas, dan wordt het lastig.’ In een eerste sessie met Innofun hebben schoolbestuur, directeuren en docenten een visie

Ronald Philipsen

op ict ontwikkeld. Bij een van de scholen kwam er bijvoorbeeld uit dat ze meer in wilde spelen op de individuele onderwijsbehoeften van leerlingen. ‘De volgende stap is dat we met leerkrachten aan de slag gaan om lessen te ontwerpen met ict en sociale media. Daarbij kijken we naar software van de educatieve uitgeverijen, maar vooral ook naar sociale media, apps en webtools die vrij beschikbaar zijn en waarmee het leren actiever wordt. Denk bijvoorbeeld aan werkvormen, waarbij een online quiz wordt ingezet, de kinderen samen een woordenboek maken, of een profielpagina van een historisch figuur ontwerpen.’

COS JAARGANG 32 NUMMER 4 – 2014

9