Deutschland macht Spaß!

16. Studeren in buurlanden

tekst Malini Witlox & Emma Veringa illustratie Marthe Kalkhoven

‘Duitsers kunnen enorm stressen’

Deutschland macht Spaß!

Denny Chen (21) studeert Stadt- und Regionalplanung aan de Technische Universiteit in Berlijn.

“Ik wilde graag in het buitenland gaan studeren, zo kon ik een technische studie combineren met een taal. Het werd Duitsland, omdat de taal geen probleem was en Berlijn financieel aantrekkelijk is. Je betaalt hier geen collegegeld, alleen 500 euro per jaar aan een ov-kaart en administratiekosten. Ik ben begonnen met de studie Verkehrswesen (transport), een jaar later ben ik er nog een tweede studie bij gaan doen: Stadt- und Regionalplanung (Planologie en stedenbouw).

Het is in Duitsland vaak moeilijk goede en populaire universiteiten binnen te komen. Dit heeft te maken met het Numerus Clausus systeem, dat de beschikbare plaatsen aan de beste inschrijvers geeft. Sommige Duitsers beginnen daarom eerst met een baan. Mede hierdoor zijn Duitsers een stuk ouder als ze gaan studeren. Ik heb hier al verschillende onderwijssituaties meegemaakt. Zo heb ik in wiskundecolleges met 1200 mensen gezeten, maar ook taalseminars met vier mensen meegemaakt. Werkgroepen spelen een belangrijke rol in Duitsland want Duitsers houden van discussiëren, zelfs of juist als er bier op tafel staat. Ze discussiëren totdat er een goed plan is opgesteld. Vaak wordt er dan ook strikt aan dit plan vastgehouden, wat soms voor grappige situaties zorgt. Zo heb ik al vaak genoeg meegemaakt dat Duitsers enorm gaan stressen als het soms eventjes iets anders loopt. Dat is denk ik het grootste verschil met Nederlanders.

Ik werd hier gelijk goed geaccepteerd. Veel Duitsers hebben nog steeds een WOII-trauma en zijn daarom erg geïnteresseerd in andere landen en culturen. Nederland is tenslotte het buurland met kaas, wiet en de schattige taal.”

Univers 12 mei 2011

Grote goedkope studentenkamers en geen collegegeld. Een studie in België of Duitsland lijkt aantrekkelijk nu studenten in Nederland worden geconfronteerd met langstudeerboetes en dure tweede masters. Maar er zijn ook nadelen. “België was een behoorlijke cultuurshock.”

T

ot 2006 was studeren in Duitsland een walhalla voor de Nederlandse student. Oké, dan moest je wel colleges in het Duits volgen en ouders met een WK-trauma (1974) hadden er misschien wat gemengde gevoelens bij, maar je bespaarde flink wat geld. Vooral studenten uit de grensstreek trokken naar Duitsland. Het heffen van collegegeld was tot 2002 in Duitsland verboden door Schröders regering van SPD en Groenen die zich beriepen op een VN-verdrag over de toegankelijkheid van het onderwijs.

Alleen studenten die langer dan de nominale studieduur over hun studie deden, kregen van sommige deelstaten een rekening. Voor alle anderen bleef het hoger onderwijssysteem collegegeldvrij.

Een aantal deelstaten stapte naar de rechter om toch collegegeld te mogen vragen. In 2005 werd het verbod door het Federale Constitutionele Hof opgeheven.

in buitenland promoot, “rekenen de staten Baden-Württemberg, Bayern en Niedersachsen vijfhonderd euro per semester voor een bachelor en een gewone master. Een speciale master, bijvoorbeeld een in de avonduren, is veel duurder. De deelstaat Hamburg rekent slechts 375 euro per semester. In de rest van de deelstaten is studeren gratis.“ Voor de Duitsers die een gratis studie gewend waren is die vijfhonderd euro per semester een flinke kostenpost, maar voor Nederlanders is dat een schijntje.

Het hoger onderwijs in Duitsland is wel anders vormgegeven. Er zijn massale hoorcolleges, er is weinig contact met docenten en Nederlanders krijgen te maken met andere beleefdheidsnormen.

Het aanspreken van een docent met du is uit den boze, die term is voorbehouden aan goede vrienden. Maar met het niveau is niets mis, beamen ook Nederlandse docenten.

375 euro per semester

Geen loting

Sindsdien mogen de deelstaten zelf bepalen of en hoeveel geld ze studenten vragen. Volgens A. Schäfer van de Deutscher Akademischer Austausch Dienst, een Duitse organisatie die het studeren

Een andere optie, nog dichterbij voor de Brabantse studenten, is een studie in België. Bijna vierduizend Nederlandse studenten kozen vorig jaar voor onze zuiderburen. Het collegegeld bedraagt

Studeren in buurlanden .17

‘Nederlanders zijn verre van populair in België’

Robin Verschuren (24) studeert Politieke wetenschappen aan de Universiteit van Leuven.

maximaal 568 euro per jaar, bijna drie keer zo weinig als in Nederland. Verder kent België geen lotingsysteem voor studies die in Nederland soms een loodzware loting kennen, bijvoorbeeld Geneeskunde. Wel moet je soms een toelatingsexamen afleggen. Voordeel van een studie in België (althans in Vlaanderen) is dat er geen taalbarrière is. Verder is er nauwelijks kamernood.

Andersom komen er ook veel buitenlandse studenten naar ons kikkerlandje. Uit cijfers van het Nuffic, een Nederlandse non-profitorganisatie die zich bezighoudt met internationale samenwerking in het hoger onderwijs, blijkt dat ongeveer 53.750 buitenlandse studenten voor een volledige studie in Nederland blijven.

21.700 van hen komen uit Duitsland en 2550 uit België. Opvallend is ook het hoge aantal Chinese studenten (5100).

Populaire studies zijn Economie en Sociale wetenschappen.

De Chinezen komen hier omdat studeren in Nederland relatief goedkoper zou zijn dan in China. Recente cijfers over het aantal Nederlandse studenten dat voor een volledige studie bij een buitenlandse instelling voor hoger onderwijs staat ingeschreven, zijn er niet. De laatste

cijfers dateren van 2006-2007. Toen ging het volgens het Nuffic om 14.700 Nederlanders. Het merendeel koos toen voor lessen in het Verenigd Koninkrijk.

Massaal uitwijken

Hebben meer Nederlandse studenten belangstelling voor een studie over de grens omdat de langstudeerboete eraan komt? Volgens Han van der Horst, woordvoerder van het Nuffic, is er nog geen effect meetbaar. “Bij het informatiecentrum rinkelt de telefoon in ieder geval niet vaker dan normaal door de Halbeheffing.”

Wel gaf onder meer de universiteit van Twente aan bang te zijn dat hun studenten massaal uit zullen wijken naar Duitsland. Ook de Vlaamse universiteitenkoepel VLIR houdt haar hart vast.

Secretaris-generaal Rosette S’Jegers zei in dagblad Sp!ts: “We kunnen met dit soort maatregelen meer Nederlandse studenten verwachten die alleen maar naar ons land komen voor de lagere studiekosten, terwijl je hoopt dat studenten andere motieven hebben.”

Meer informatie over studeren in het buitenland: www.wilweg.nl

“Het idee om in Nederland te blijven stond me in de zomer ineens heel erg tegen, en op een dagtripje naar Antwerpen besloot ik spontaan dat het dan maar België moest worden. Het was gemakkelijk te regelen, goedkoop en er was niet veel gedoe met kamers.

Toch was België een behoorlijke cultuurshock.

Ik woonde het eerste jaar in Brussel en ik moest erg wennen aan de Belgische mentaliteit en aan de grote Franstalige stad. Het is lastig met Belgen bevriend te raken omdat ze vaak in hun eigen kringetjes van thuis blijven hangen. Ook de onderwijscultuur is volkomen anders. Tijdens debatten waren studiegenoten geshockeerd door mijn scherpe opmerkingen en mijn gewoonte het woord terug te krijgen, in hun ogen was dat agressief en onbeschoft.

De studie is wetenschappelijk en droog, erg gericht op het uit je hoofd leren van encyclopedieën. Daar staat tegenover dat ik wel enorm veel heb geleerd van de ervaring.

Nederlanders zijn verre van populair in België.

Daar mee om leren gaan is een goede interculturele les. Je leert de subtiele verschillen te zien en daar mee om te gaan en op een bescheiden manier toch Nederlands te zijn. Ik heb een paar keer overwogen om terug te gaan, en ik heb zeker regelmatig spijt gehad in de zin dat ik waarschijnlijk beter uit de verf was gekomen op een Nederlandse universiteit.

Maar al met al zou ik mijn huidige leven niet willen opgeven, en ben ik best tevreden met wie ik dankzij deze ervaring ben geworden.”

Univers 12 mei 2011