Βήματα προς τη νέα πραγματικότητα

παιδεία 05.09.2021

Βήματα προς τη νέα πραγματικότητα

Ο εμβολιασμός, οι μάσκες, τα αυστηρά πρωτόκολλα και τα διαφορετικά δεδομένα της νέας εκπαιδευτικής χρονιάς

36

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Iδιοκτησία - Έκδοση

Της Έλενας Αποστολίδου

Μακεδονία - Ενημέρωση Α.Ε.

Πρόεδρος Δ.Σ. Παναγιώτης Καραμόσχος

Εκδότης Αθανάσιος Σαββάκης

Διευθύνων Σύμβουλος Μιχάλης Αλεξανδρίδης

Αρχισυνταξία Μαρία Μπέλλου

Επιμέλεια δημοσιογραφικής ύλης Έλενα Αποστολίδου

Διεύθυνση Εμπορικού Γιώργος Ρίζος

Εμπορικό τμήμα Κέλλυ Κερασίδου

Γραφεία Καθολικών 4, 54625 Θεσσαλονίκη Τηλ. 2316 005050 Ηλεκτρονική διεύθυνση: www.makthes.gr e-mail: info@makthes.gr

editorial Η ελπίδα του νέου ξεκινήματος και η «τέχνη της αισιοδοξίας» Ο χρόνος μετράει αντίστροφα για το ξεκίνημα της νέας εκπαιδευτικής χρονιάς και η «ΜτΚ» μέσα από το 12σέλιδο αφιέρωμα στην Παιδεία, αποτυπώνει τα νέα δεδομένα που δημιουργεί για δεύτερη χρονιά η πανδημία COVID-19 στη σχολική και ακαδημαϊκή πραγματικότητα, την αναγκαιότητα επιστροφής στη δια ζώσης εκπαίδευση που εκφράζεται μέσα από τις δηλώσεις των Πρυτάνεων του ΑΠΘ και του ΠΑΜΑΚ, αλλά και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ομαλότητα της διαδικασίας. Ο εμβολιασμός των εκπαιδευτικών, των μαθητών και των φοιτητών, είναι το κυρίαρχο ζήτημα αυτής της περιόδου, έχοντας ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση γύρω από το θέμα της υποχρεωτικότητας ή όχι του μέτρου, με τα self-test και τη χρήση της προστατευτικής μάσκας, σε δαπανηρότερη μορφή, να παραμένουν και αυτή τη χρονιά στην καθημερινότητα μικρών και μεγάλων. Το ασφαλές πλαίσιο λειτουργίας των σχολείων, αλλά και το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα των δασκάλων και των εκπαιδευτικών, με τους εκπρόσωπούς τους, από τη ΔΟΕ και την ΟΛΜΕ αντίστοιχα, να μιλούν για εκείνα που πρέπει επιτακτικά να γίνουν σε υγειονομικό και όχι μόνο επίπεδο. Τα δεδομένα γύρω μας αλλάζουν, μοιάζουν να τρέχουν πιο γρήγορα από ποτέ προς μια νέα κατεύθυνση που επιβάλουν οι νέες τεχνολογίες που εισέρχονται και στην εκπαίδευση, με την ρομποτική, το 5G, τις ευφυείς τεχνολογίες και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, θεματικές που αποδίδονται στις επόμενες σελίδες μέσα από συνεντεύξεις με διακεκριμένους καθηγητές. Η έναρξη μιας νέας χρονιάς -έστω και ακαδημαϊκής- όπως δηλώνει η πρόεδρος του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ Μαίρη Κοσμίδου, μπορεί να γίνεται μέσα σε συνθήκες ψυχικής κόπωσης, δεν χάνει όμως την ελπίδα του νέου ξεκινήματος και του μηνύματος ότι «θα είναι καλύτερα τα πράγματα». Αν την περασμένη χρονιά θέταμε την προσαρμοστικότητα ως το κλειδί διαχείρισης των καταστάσεων που δημιούργησε η πανδημία στις ζωές μας, αυτή τη χρονιά, όπως δηλώνει η ίδια, θα πρέπει να εστιάσουμε στην ανθεκτικότητα. Τη νέα οπτική απέναντι στα πράγματα, μας δίνει απλόχερα στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας ο Δημήτρης Αντωνίου, μιλώντας για την «Τέχνη της αισιοδοξίας», που αποτελεί και τον τίτλο του νέου του βιβλίου. Σε μια εποχή που όλοι ψάχνουν την ευτυχία και την επιτυχία, όπως λέει, θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στην αισιοδοξία, ως ένα νέο «εργαλείο» που θα μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της ζωής, υιοθετώντας το από τη νέα περίοδο, το ξεκίνημα της οποίας σηματοδοτεί ο Σεπτέμβρης.

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021

37

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

συνέντευξη στην Έλενα Αποστολίδου

Μαίρη Κοσμίδου Πρόεδρος του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ

Οι «διέξοδοι» της ανθεκτικότητας και της ευγνωμοσύνης

Η

«ΜτΚ» συνομιλεί με την Πρόεδρο του τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, Μαίρη Κοσμίδου, για την έναρξη της νέας εκπαιδευτικής χρονιάς που πραγματοποιείται για δεύτερη χρονιά μέσα σε κλίμα αβεβαιότητας, αλλά και ψυχικής κόπωσης, αναλύει τη σημασία της νέας αρχής και του τρόπου που μπορούμε να διαχειριστούμε το στρες που δημιουργείται από τις εμπειρίες που «γεννά» ο COVID-19. Ο Σεπτέμβρης με την έναρξη της νέας εκπαιδευτικής χρονιάς, αλλά και της νέας χρονικής περιόδου που σηματοδοτεί το τέλος του καλοκαιριού, αποτελεί μια ευκαιρία για ένα καινούργιο ξεκίνημα, που για δεύτερη χρονιά πραγματοποιείται μέσα σε περιοριστικές συνθήκες που δημιουργεί η πανδημία. Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στην ψυχολογία μας ένα νέο ξεκίνημα και πως μπορεί κάποιος να θέσει σε νέα βάση τη ζωή του και το πρόγραμμά του μέσα σε αυτό το σκηνικό της παρατεταμένης αβεβαιότητας; Πράγματι, τελειώνοντας το καλοκαίρι και ξεκινώντας την καινούργια χρονιά για τον περισσότερο κόσμο που έχει κάποια σχέση με την εκπαίδευση, όντας οι ίδιοι ή τα παιδιά τους μέσα σε αυτήν, η έναρξη της σχολικής χρονιάς είναι σαν μια καινούργια αρχή. Πρόκειται ωστόσο για τη δεύτερη χρονιά στην οποία μπαίνουμε με το βάρος, το φόρτο που νιώθουμε από τους περιορισμούς, από τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλονται λόγω της πανδημίας. Επιπλέον, φέτος το καλοκαίρι είχαμε και άλλα επιβαρυντικά στοιχεία, που επηρέασαν τον κόσμο, είδαμε τις εικόνες από τις πυρκαγιές και τις συνέπειές τους, τις σκηνές στο Αφγανιστάν, που ήρθαν να προστεθούν σε μία στρεσογόνο χρονιά που προηγήθηκε, όπου και πάλι ήμασταν περιορισμένοι. Νομίζω ότι όλοι ευελπιστούμε σε κάτι καλύτερο από τη νέα εκπαιδευτική χρονιά, χωρίς βέβαια να ξέρουμε μέχρι που θα φτάσει αυτή η αβεβαιότητα, για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα με το άνοιγμα των σχολείων και των πανεπιστημίων. Θα μπορούσε να είναι ανακουφιστικό ότι ξεκινάμε καινούργια χρονιά, αλλά νομίζω ότι αυτή η αβεβαιότητα που μας κυριεύει δεν απαλύνει το στρες που κουβαλάμε μέσα μας από αυτές τις εμπειρίες. Ολοένα και περισσότερο ακούμε την έκφραση της «ψυχικής κόπωσης» που έχει δημιουργηθεί στους πολίτες λόγω της πανδημίας. Τι σημαίνει και πως μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε; Η ψυχική κόπωση προέκυψε γιατί για πολύ καιρό ζούσαμε και ζούμε καταστάσεις οι οποίες είναι αφύσικες για εμάς, με την έννοια ότι ως κοινωνικά όντα που είμαστε, στερηθήκαμε την κοινωνική επαφή που είναι ζωτικής σημασίας για την ύπαρξή μας,

γεγονός που δεν μπορεί να αντικατασταθεί από την τεχνολογία, όσους ρόλους και αν αναλάβει στη ζωή μας. Η συνθήκη αυτή επιβάρυνε την συναισθηματική μας κατάσταση και για αυτό χρειάζεται να έχουμε ανθεκτικότητα. Στην ψυχολογία, με την έννοια της ανθεκτικότητας, εννοούμε την ικανότητα του ανθρώπου να ηρεμεί τον εαυτό του μετά από μια στρεσογόνο ή τραυματική εμπειρία και να χρησιμοποιεί τα δυνατά του σημεία και χαρακτηριστικά, έτσι ώστε να επανέλθει σε μια πιο ήρεμη κατάσταση ή ακόμα και να βοηθηθεί έτσι ώστε να ανταπεξέλθει στην οποιαδήποτε αντίξοη συνθήκη. Νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι προφανώς εφαρμόζουν αυτή την ανθεκτικότητα και έχουν καταφέρει να διατηρήσουν την ψυχολογική τους κατάσταση σχετικά καλή χρησιμοποιώντας διάφορους τρόπους, όπως είναι ο αναστοχασμός των προτεραιοτήτων που θέτουν στη ζωή τους, αλλά και οι κοινωνικές επαφές. Δεν σημαίνει ότι όλοι έχουμε καταφέρει να διαχειριστούμε καλά αυτές τις δύσκολες καταστάσεις και είναι γνωστό ότι αρκετοί είναι εκείνοι που ταλαιπωρούνται συναισθηματικά, με την κατάσταση να επιδεινώνεται αυτό το διάστημα λόγω της πανδημίας. Έτσι, η έναρξη μιας νέας

χρονιάς, έστω και ακαδημαϊκής χρονιάς, φαντάζομαι ότι δίνει ελπίδα ότι θα είναι καλύτερα πράγματα και θα επανέλθουν στην κανονική τους κατάσταση. Υπάρχουν «εργαλεία» μέσα μας και έξω από εμάς που μπορούμε να υιοθετήσουμε που θα μας βοηθήσουν να θέσουμε σε σωστή βάση τις προτεραιότητές μας, να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας και να μην «χάσουμε» τον δρόμο και τον χρόνο μας μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση που ζούμε; Είναι σημαντικό να μην είμαστε υπερβολικά απαιτητικοί από τον εαυτό μας, δηλαδή είναι εύκολο όταν νιώθουμε δυσφορία να θέλουμε αμέσως να απαλλαγούμε από αυτό το συναίσθημα, για αυτό και κάνουμε πράγματα που είναι ανθυγιεινά και δημιουργούνται επιπλέον προβλήματα, όπως είναι η χρήση ουσιών, διατροφικές διαταραχές κ.ά. Είναι σημαντικό να αποδεχθούμε ότι είναι φυσιολογικό να περνάμε μια δύσκολη περίοδο, η δυσφορία δεν θα μας καταστρέψει, μπορούμε να την αντέξουμε και να την αποδεχθούμε και να δώσουμε χρόνο στον εαυτό μας να ξεπεράσει τις δυσκολίες. Είναι σημαντικό σε αυτές τις φάσεις να φροντίζουμε τον εαυτό μας, να έχουμε ελεύθερο

Όλοι ευελπιστούμε σε κάτι καλύτερο από τη νέα εκπαιδευτική χρονιά, χωρίς βέβαια να ξέρουμε μέχρι που θα φτάσει αυτή η αβεβαιότητα, για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα με το άνοιγμα των σχολείων και των πανεπιστημίων χρόνο για κοινωνικές επαφές, και επιπλέον να αναγνωρίσουμε τα θετικά στη ζωή μας και να αισθανθούμε ευγνωμοσύνη, κάτι που χρησιμοποιείται στην ψυχολογία όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα. Έχουμε συνηθίσει να παραπονιόμαστε για τα αρνητικά και ξεχνάμε τα θετικά και όμορφα που υπάρχουν στη ζωή μας. Το αίσθημα της ευγνωμοσύνης για αυτά που έχουμε, είναι μια εξαιρετικά θεραπευτική οπτική.

38

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Οι ανατροπές της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής και τα νέα δεδομένα στις Πανελλαδικές του 2022

Η επιστροφή στα θρανία, τα νέα μέτρα και η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού

Α

ντίστροφα μετράει ο χρόνος για το σχολικό κουδούνι και την επιστροφή των μαθητών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης στις σχολικές αίθουσες και τη δια ζώσης εκπαιδευτική διαδικασία, που αποτελεί και το μεγάλο στοίχημα της κυβέρνησης που διαμηνύει πως τα σχολεία θα λειτουργήσουν κανονικά, με νέα υγειονομικά πρωτόκολλα. Στόχος της κυβέρνησης είναι να παραμείνουν ανοιχτές οι τάξεις και να μην κλείνουν για ένα κρούσμα κορονοϊού, ενώ η χρήση μάσκας σε όλους τους χώρους, εκτός του μαθήματος της γυμναστικής φαίνεται πως δίνει το μήνυμα της αυστηροποίησης των μέτρων που θα υλοποιηθούν από τη Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου, ημέρα έναρξης των σχολείων. Οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί εκτός από τη νέα πραγματικότητα που ορίζουν οι συνθήκες της πανδημίας στη λειτουργία των σχολείων, θα έρθουν αντιμέτωποι και με το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα στα νηπιαγωγεία, δημοτικά και τα γυμνάσια, μέσα από τις τέσσερις θεματικές ενότητες που εισάγονται στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Νέοι όροι και κανόνες, αλλά και η διατήρηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής που έφερε τα πάνω κάτω στις φετινές Πανελλαδικές εξετάσεις έρχονται και για τους υποψήφιους των Πανελληνίων της επόμενης χρονιάς. Το ζήτημα του εμβολιασμού των εκπαιδευτικών και των μαθητών βρίσκεται στην πρώτη γραμμή στη φετινή έναρξη της εκπαιδευτικής χρονιάς, με τη συζήτηση γύρω από την υποχρεωτικότητα στους εκπαιδευτικούς να εντείνεται και την κυβέρνηση να δυσκολεύει το πλαίσιο εργασίας για τους ανεμβολίαστους εκπαιδευτικούς που θα κληθούν να πληρώσουν από την τσέπη τους τα δυο εβδομαδιαία rapid test που θα πρέπει να πραγματοποιούν.

Εκπρόσωποι των δασκάλων και των εκπαιδευτικών μιλούν στη «ΜτΚ» για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, θέτοντας τις δικές τους διεκδικήσεις για το ασφαλές άνοιγμα των σχολικών μονάδων.

Θανάσης Κικίνης Πρόεδρος Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΔΟΕ)

Η νέα σχολική χρονιά πρόκειται να ξεκινήσει με περισσότερα προβλήματα από εκείνα που συναντήσαμε την περσινή χρονιά. Σε υγειονομικό επίπεδο, βλέπουμε ότι καλπάζει το τέταρτο κύμα της πανδημίας, το οποίο αφορά σε μεγάλο βαθμό τις μικρές ηλικίες, σύμφωνα με τα στοιχεία που έρχονται στη δημοσιότητα. Άρα, χρειάζονται αυξημένα μέτρα την ώρα που η κυβέρνηση από όλη αυτή την ιστορία, έχει μείνει μόνο στο κομμάτι του εμβολιασμού των εκπαιδευτικών και των μαθητών αντίστοιχα στις ηλικίες του γυμνασίου και του λυκείου, αφήνοντας στην άκρη όλα τα υπόλοιπα. Βασικό μας αίτημα παραμένει η αραίωση των μαθητών στα τμήματα και ενώ αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχουν τεχνικά προβλήματα στην υλοποίηση αυτού του μέτρου, δεν καταλαβαίνουμε γιατί ενώ υπήρχε χρόνος προετοιμασίας στην πράξη δεν έχει υλοποιηθεί η σχετική μέριμνα. Επιπλέον, πρέπει να αραιωθούν και οι μαθητές της ειδικής αγωγής κατά τη μεταφορά τους, γεγονός που το έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν όπου και πάλι δεν έγινε κάτι. Τραγικός είναι και ο τρόπος που χειρίζεται το υπουργείο Παιδείας το θέμα του καθαρισμού των σχολείων. Όπως παρατηρούμε, στοχεύουν στην απασχόλησή των εργαζομένων μετά τη λειτουργία των σχολείων και όχι με συνεχή παρουσία των εργαζομένων στην καθαριότητα κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου. Τέλος, στο ζήτημα του εμβολιασμού των εκπαιδευτικών, εμείς προχωρήσαμε πρώ-

τοι και βρισκόμαστε σε υψηλό επίπεδο. Αυτό που θα πρέπει η πολιτεία να κάνει είναι να δημιουργήσει μια καμπάνια όχι εκφοβισμού, αλλά πειθούς που θα στοχεύει στους ανεμβολίαστους πολίτες και κατ’ επέκταση στους εκπαιδευτικούς.

Θεόδωρος Τσούχλος Πρόεδρος Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ)

Περιμένουμε τη συνάντηση της Ομοσπονδίας με το υπουργείο Παιδείας, υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που πρέπει να θέσουμε για το ασφαλές άνοιγμα των σχολείων. Είμαστε υπέρ του μαζικού, καθολικού εμβολιασμού, χωρίς αστερίσκους, αλλά δεν συμφωνούμε με την υποχρεωτικότητα. Το μέτρο αυτό στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, μπορεί να οδηγήσει σε ποινές, σε διαθεσιμότητα, στέρηση και μείωση μισθού και με όλα αυτά είμαστε αντίθετοι. Στο ζήτημα της επιστροφής των μαθητών και της εκπαιδευτικής κοινότητας στα σχολεία, πρόκειται για έναν μεγάλο πληθυσμό περίπου 1,5 εκατομμύριο μαθητές, δημιουργείται ένα σοβαρό θέμα διαχωρισμού των παιδιών. Δηλαδή τα παιδιά, κυρίως μαθητές λυκείου, που έχουν κάνει το εμβόλιο δεν θα ελέγχονται, ενώ τα υπόλοιπα θα υφίστανται αυτή τη διαδικασία. Δεν πρέπει να δοθεί «λευκή επιταγή» και να μπαίνει η εκπαιδευτική κοινότητα αν και εμβολιασμένη στα σχολεία χωρίς τεστ, γιατί υπάρχει όπως είδαμε την τελευταία περίοδο μεγάλη πιθανότητα να έχει νοσήσει χωρίς να το γνωρίζει. Κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε «μαύρη τρύπα» στη μεταδοτικότητα του ιού. Πιστεύουμε ότι πρέπει να μεριμνήσει το κράτος και το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας, από το νηπιαγωγείο έως το λύκειο, εκπαιδευτικοί, μαθητές, διοικητικοί και το υπόλοιπο προσωπικό, να υποβαλλόμαστε σε τεστ σε τακτά χρονικά διαστήματα και φυσικά δωρεάν.

Ο Ιωάννης Μπαχαράκης Διευθυντής Σπουδών στον εκπαιδευτικό οργανισμό «ΜΠΑΧΑΡΑΚΗ», αποτιμώντας τις Πανελλαδικές 2021 εστιάζει αρχικά στην Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (Ε.Β.Ε.) που δημιούργησε αρκετές στρεβλώσεις, καθώς σχολές με το ίδιο γνωστικό αντικείμενο που χορηγούν αντίστοιχο πτυχίο με το ίδιο ακριβώς επαγγελματικό δικαίωμα, εμφανίζουν τελείως διαφορετική ελάχιστη βάση εισαγωγής. «Παρατηρήθηκε επίσης το φαινόμενο μαθητές με εξαιρετικές επιδόσεις στις Πανελλαδικές εξετάσεις να μην έχουν πρόσβαση σε σχολές όπου η Ε.Β.Ε. του ειδικού μαθήματος διαμορφώθηκε σε υψηλότατα επίπεδα. Συνεπώς, προέκυψε το παράδοξο, μαθητές με περισσότερα μόρια να μην εισέρχονται σε μία σχολή, γιατί ο Μ.Ο. τους ήταν χαμηλότερος της Ε.Β.Ε., ενώ μαθητές με λιγότερα μόρια να πετυχαίνουν, διότι ο Μ.Ο. τους ήταν πάνω από την Ε.Β.Ε. Αποτελεί, τέλος, μια ισχυρή αντίφαση το γεγονός ότι ο μαθητής που δεν δικαιούται καν να δηλώσει μια σχολή λόγω Ε.Β.Ε. στο μηχανογραφικό του να φοιτά εν τέλει μέσω μετεγγραφής στο ίδιο τμήμα παρακάμπτοντας την Ε.Β.Ε.»

O κ. Μπαχαράκης επισημαίνει και τις ανατροπές που θα επιφέρει το Διπλό Μηχανογραφικό, το οποίο θα υποβάλλεται σε δυο φάσεις από το 2022 με παράλληλο περιορισμένο αριθμό επιλογών των υποψηφίων (10% των τμημάτων του κάθε Επιστημονικού Πεδίου για τους μαθητές των Γενικών Λυκείων). «Η αλλαγή αυτή θα εφαρμοστεί την επόμενη χρονιά και ουσιαστικά περιορίζει τις επιλογές των σχολών που μπορούν να δηλώσουν οι υποψήφιοι». Αυτό που τελικά προέχει, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι «η διασφάλιση του κύρους και της αξιοπιστίας του θεσμού των Πανελλαδικών εξετάσεων το οποίο δυστυχώς έχει τρωθεί από τις συνεχείς αλλαγές, παρεμβάσεις και αστοχίες. Και αυτό θα συμβεί με την εφαρμογή ενός ενιαίου συστήματος εισαγωγικών εξετάσεων με μακρόπνοη προοπτική, καθώς και με την αναμόρφωση του πανεπιστημιακού χάρτη με τμήματα και σχολές που θα προσφέρουν σύγχρονα προγράμματα σπουδών και θα καλύπτουν επιτυχώς τις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς εργασίας».

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021

39

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Πανεπιστήμια

Ο εμβολιασμός, η προτροπή, ο έλεγχος και το μοντέλο επιστροφής στα αμφιθέατρα

Σ

ε αναζήτηση των εξειδικευμένων μέτρων που θα υιοθετήσουν για την επιστροφή στη δια ζώσης εκπαιδευτική διαδικασία βρίσκονται τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, καθώς από την 1 Οκτωβρίου θα λειτουργήσουν δια ζώσης. Καθηγητές και φοιτητές θα επιστρέψουν στα αμφιθέατρα, τις αίθουσες και τα εργαστήρια, είτε προσκομίζοντας το πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης, είτε πραγματοποιώντας δυο εργαστηριακά τεστ με δικά τους έξοδα ανά εβδομάδα. Οι αντιδράσεις είναι σφοδρές, καθώς το κόστος για τους ανεμβολίαστους είναι σημαντικό, ενώ από την άλλη πλευρά έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για τον τρόπο ελέγχου αυτή της διαδικασίας, με το υπουργείο Παιδείας να «πετάει» το μπαλάκι στα ίδια τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, που αναζητούν λύσεις μετρώντας αντίστροφα για την εξεταστική περίοδο και την επιστροφή στην κανονικότητα. Η εξαγγελία για δημιουργία εμβολιαστι-

κών κέντρων εντός των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων φαίνεται να δρομολογείται τις επόμενες εβδομάδες, γεγονός σημαντικό σύμφωνα με τους πρυτάνεις, καθώς θα συμβάλει στην αύξηση του εμβολιαστικού ρυθμού στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Τα μηνύματα για τη σημαντικότητα του εμβολιασμού όλη την προηγούμενη, αλλά και την τρέχουσα περίοδο ήταν πολλαπλά και στοχευμένα, με βίντεο και αναρτήσεις στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, με πρωταγωνιστές τους ίδιους τους φοιτητές αλλά και τους πρυτάνεις. Για τους καλά γνωρίζοντες, το στοίχημα της επιστροφής της φοιτητικής ζωής στα πανεπιστήμια, αν και επιθυμητό για πολλούς λόγους που σχετίζονται όχι μόνο με την εκπαιδευτική δραστηριότητα, αλλά και την κοινωνική και οικονομική της πόλης, είναι εξαιρετικά δύσκολο, χωρίς να αποκλείεται η επικράτηση στο τέλος ενός νέου εκπαιδευτικού μοντέλου με φοιτητές που θα παρακολουθούν διαδικτυακά, αλλά και με φυσική παρουσία τα μαθήματα.

40

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

συνέντευξη στην Έλενα Αποστολίδου

Ο

πρύτανης του ΑΠΘ Νίκος Παπαϊωάννου, μιλάει για το δύσκολο στοίχημα της επιστροφής του πανεπιστημίου στην κανονικότητα, το ζητούμενο του εμβολιασμού της εκπαιδευτικήςκοινότητας, τις προκλήσεις της νέας περιόδου, όπως η εγκατάσταση της Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, αλλά και το ζητούμενο της εξωστρέφειας και της διασύνδεσης του Αριστοτελείου με την πόλη της Θεσσαλονίκης. Επιστροφή στα αμφιθέατρα με νέα μέτρα και σημαντικό «όπλο» τον εμβολιασμό φοιτητών και καθηγητών. Πρόκειται για ένα δύσκολο στοίχημα, τι θα κάνει το ΑΠΘ για να διασφαλίσει την ασφαλή λειτουργία του πανεπιστημίου; Είναι προφανές ότι όλοι μας επιζητούμε την επιστροφή στην ακαδημαϊκή κανονικότητα και αυτό σημαίνει άνοιγμα των πανεπιστημίων, επιστροφή των φοιτητών στη δια ζώσης εκπαίδευση και στην καθημερινότητα, γιατί ακαδημαϊκή ζωή δεν είναι μόνο το αμφιθέατρο, αλλά είναι η διάδραση και ζύμωση στο campus, στο κυλικείο και σε όλους τους χώρους του πανεπιστημίου. Άρα, λοιπόν είναι κάτι που πρέπει να γίνει με όλα εκείνα τα μέτρα τα οποία θα βοηθήσουν έτσι ώστε αυτή η επιστροφή να είναι ασφαλής. Κατά τη γνώμη μου, ασφάλεια με τα σημερινά δεδομένα του COVID-19 παρέχεται μέσα από το εμβόλιο. Η έννοια του εμβολιασμού εμπεριέχεται στην ατομική συνείδηση του καθενός, στη λογική της προστασίας τόσο του εαυτού του, όσο και του διπλανού του. Επίσης, πρέπει να είμαστε πάντα ξεκάθαροι, και όπως σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας χρησιμοποιούμε τα αποτελέσματα της επιστήμης, πόσο μάλλον σε θέματα υγείας, θα πρέπει να εμπιστευτούμε την επιστήμη και να διαχωρίσουμε ότι άλλο είναι η γνώμη του καθενός και άλλο η γνώση. Γνώμη μπορεί να έχει ο οποιοσδήποτε, η γνώση εκπορεύεται από τους επαΐοντες και στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα τα οποία μόνο οι επαΐοντες μπορούν να γνωρίσουν, να αναλύσουν και να δώσουν το αποτέλεσμα της επιστήμης στην κοινωνία. Άρα, ας εμπιστευτούμε την επιστήμη και ας οδηγηθούμε εμείς σε μια διαδικασία που θα μας παρέχει ασφάλεια. Από εκεί και πέρα, δεν είναι μόνο η εφαρμογή του οποιαδήποτε μέτρου, αλλά η δική μας υπεύθυνη στάση, που θα καθορίσει το αποτέλεσμα. Αν εφαρμόσουμε αυτά τα οποία προτείνονται με στόχο πάντα την επαναφορά στην ακαδημαϊκή κανονικότητα, αφού αυτός είναι ο φάρος που αυτή τη στιγμή βλέπουμε μπροστά μας, νομίζω ότι μπορούμε να υπερκεράσουμε τα όποια τεχνικά προβλήματα θα δημιουργηθούν, διότι πραγματικά πλήρης λύση, πλήρης έλεγχος και πλήρης διαδικασία, που να διασφαλίζει την όποια κατάσταση δεν μπορεί να υπάρξει. Τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά το ΑΠΘ έχει μπροστά του πολλές και σημαντικές προκλήσεις, μία από τις σημαντικότερες η εγκατάσταση της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το ΑΠΘ είναι τόσες πολλές, όσες και τα προηγούμενα χρόνια. Δεν θεωρώ ότι η

Νίκος Παπαϊωάννου Πρύτανης ΑΠΘ

Όλοι μας επιζητούμε την επιστροφή στην ακαδημαϊκή κανονικότητα

σημαντικότερη πρόκληση είναι η εγκατάσταση της Ομάδας Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (ΟΠΠΙ) και δεν είναι αυτή η πρόκληση, διότι ο στόχος και ο ρόλος του πανεπιστημίου είναι άλλος, είναι η παραγωγή γνώσης, η εκπαίδευση και ανταπόδοση στην κοινωνία όλων όσων παράγονται μέσα στο δημόσιο πανεπιστήμιο, γιατί το δημόσιο πανεπιστήμιο υπάρχει εξαιτίας των χρημάτων που προέρχονται από το υστέρημα του καθενός από εμάς. Από εκεί και πέρα η παρουσία ή όχι της ΟΠΠΙ προήλθε από κάποιες καταστάσεις και ενέργειες που έγιναν κατά το παρελθόν σε άλλα πανεπιστήμια και οι οποίες δεν συνάδουν ούτε με την ακαδημαϊκή δημοκρατία, ούτε με την ακαδημαϊκή δεοντολογία, άλλα και γενικά με αυτήν την ίδια την ουσία της δημοκρατίας. Επομένως, η παρουσία ή όχι των ΟΠΠΙ στα πανεπιστήμια δεν είναι δουλειά των πανεπιστημίων, υπάρχει ένας νόμος, όπου είχε στάδια στην υλοποίηση, τα πανεπιστήμια που μπλεκόμαστε σε αυτή τη διαδικασία βρισκόμαστε στην υλοποίηση των σταδίων και από εκεί και πέρα το αν και πότε θα εγκατασταθεί η ΟΠΠΙ είναι έργο της πολιτείας. Το ΑΠΘ παραμένει σε υψηλές θέσεις στην κατάταξη των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων του κόσμου και τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά κάνει ένα ακόμα σημαντικό βήμα, με την έναρξη του πρώτου αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος...

Η κατάταξη του ΑΠΘ στις υψηλές θέσεις στον παγκόσμιο χάρτη είναι κάτι το οποίο πραγματικά δείχνει την προσήλωση όλων των μελών της οικογένειας του Αριστοτελείου στη διδασκαλία και κυρίως στην έρευνα και στην παραγωγή αποτελεσμάτων. Παράλληλα, με αυτή την στόχευση και με βάση τη δυνατότητα που έδωσε η νέα νομολογία, το τμήμα Ιατρικής και πρέπει να δώσουμε συγχαρητήρια, ανέλαβε και εκπόνησε όλες εκείνες τις ενέργειες ώστε από Σεπτέμβριο να ξεκινήσει το πρώτο προπτυχιακό αγγλόφωνο τμήμα Ιατρικής στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο η γνώση της ιατρικής επιστήμης η οποία θα δοθεί σε αλλοδαπούς φοιτητές, είναι γνωστό ότι το τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ, βρίσκεται πάρα πολύ υψηλά στις ειδικές κατατάξεις των τμημάτων Ιατρικής ή Ιατρικών Σχολών ανά τον κόσμο, είναι όμως η δυνατότητα που παρέχεται σε αλλοδαπούς φοιτητές να ζήσουν στην Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη, να ενσωματωθούν με τον ελληνικό τρόπο ζωής, να γνωρίσουν τον ελληνικό πολιτισμό και την επόμενη μέρα να γίνουν πρεσβευτές της ελληνικής κουλτούρας στα μέρη τους. Παράλληλα, υπάρχουν και ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών μέσα στο ΑΠΘ τα οποία και αυτά προσελκύουν σχετικά έτοιμους ή ώριμους επιστήμονες, αφού είναι σε μεταπτυχιακό επίπεδο, ενώ βρίσκονται σε διαδικασίες δημιουργίας ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών και άλλα τμήματα του ΑΠΘ.

Η εξωστρέφεια και διασύνδεση του πανεπιστημίου με την πόλη της Θεσσαλονίκης ήταν ένας από τους στόχους σας, κάνοντας έναν απολογισμό τι θα λέγατε; Ως ζωντανό κύτταρο της Θεσσαλονίκης, το ΑΠΘ πορεύεται αλληλένδετα με την ιστορία και την εξέλιξη της πόλης και των κατοίκων της. Το Αριστοτέλειο δεν αποτελεί μόνο πυρήνα μετάδοσης γνώσης και παραγωγής έρευνας, συνιστά και στυλοβάτη στην ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης. Η συμβολή του στην οικονομική ανάπτυξη της πόλης είναι αξιομνημόνευτη και πάρα πολύ σημαντική καθώς σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε, έδειξε ότι το ΑΠΘ έχει άμεση συμμετοχή στην οικονομία της Θεσσαλονίκης της τάξης των 20,7 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, αλλά και έμμεση, της τάξης των 198 εκατομμυρίων ευρώ. Κάνοντας πράξη την εξωστρέφεια, το πανεπιστήμιο διατηρεί συνεχώς ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την τοπική και όχι μόνο κοινωνία, τους θεσμικούς, παραγωγικούς και πολιτιστικούς φορείς, αλλά και τον επιχειρηματικό κλάδο. Για εμάς, η εξωστρέφεια και η προσφορά στην κοινωνία των ερευνητικών αποτελεσμάτων που παράγονται στους κόλπους του Αριστοτελείου, δεν αποτελούν μόνο όραμα, αλλά στρατηγική επιλογή και σταθερό γνώμονα στην πορεία της δουλειάς μας. * Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο Makthes.gr

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021

41

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Ψηφιοποίηση στην εκπαίδευση και στα ελληνικά ΑΕΙ Η νέα εποχή για τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, οι κίνδυνοι και οι προκλήσεις των νέων τεχνολογιών

Ο

Αθανάσιος Μποζίνης, επίκουρος καθηγητής Νέων Τεχνολογιών και Βιοασφάλειας στο ΠΑΜΑΚ, επιστημονικός συνεργάτης του Johns Hopkins University, μιλάει για την ψηφιοποίηση στα ελληνικά πανεπιστήμια και το ζήτημα της Kυβερνο-Bιοασφάλειας. Η διαδρομή και οι αλλαγές σε διεθνές επίπεδο «Tο τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1990, είχε ως αποτέλεσμα την σταδιακή πτώση των τιμών των νέων τεχνολογιών λόγω της παγκόσμιας παραγωγικής διαδικασίας. Αυτή η πτώση των τιμών, έδωσε την δυνατότητα πρόσβασης και αγοράς τεχνολογίας από ένα μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας, με αποτέλεσμα την αυξημένη ενσωμάτωση της ψηφιοποίησης (Digitilization) στην οικονομία, στην κοινωνία και στην πολιτική. Τα πανεπιστήμια ειδικότερα, απέκτησαν μια μεγάλη θετική δυναμική λόγω της ψηφιοποίησης, όσο αφορά την άμεση και γρήγορη ανταλλαγή της επιστημονικής γνώσης που

δεν περιορίζονταν από τα κρατικά πλέον σύνορα, αλλά απέκτησαν και άμεσο συντονισμό στην έρευνα μεταξύ πανεπιστημίων σε παγκόσμιο επίπεδο, με αποτέλεσμα την διεύρυνση της επιστημονικής καινοτομίας. Σήμερα, τα ελληνικά σχολεία και τα ελληνικά πανεπιστήμια, έχουν ψηφιοποιήσει κατά πολύ μεγάλο βαθμό την λειτουργία και την οργάνωση τους, στηριζόμενα πάντα στην εξαιρετική εξοικείωση των νέων γενιών με τις ψηφιακές τεχνολογίες. Όμως, παρόλο το γεγονός ότι οι διάφορες φωνές και αντιδράσεις για τους ψηφιακούς κινδύνους και τα προσωπικά κυβερνο-δεδομένα αυξάνονται καθημερινά, οι νέες τεχνολογίες έσωσαν στην κυριολεξία εδώ και ένα χρόνο, την παγκόσμια εκπαιδευτική διαδικασία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης στα πλαίσια της πανδημίας. Άρα, οι αλλαγές στην εκπαίδευση είναι προς όφελος όλων των μελών της και των βαθμίδων της, αλλά σίγουρα τα ψηφιακά βήματα προς το μέλλον πρέπει να γίνουν σιγά- σιγά για την αποτροπή ψηφιακών κινδύνων».

Tα ευαίσθητα ψηφιακά δεδομένα και το ζήτημα της Κυβερνο-Βιοασφάλειας «Πλέον σε μια παγκόσμια ψηφιοποιημένη

κοινωνία και ψηφιοποιημένη πανεπιστημιακή κοινότητα, κάθε μέρα παράγονται πληροφορίες και δεδομένα τα οποία αποθηκεύονται, διακινούνται και επεξεργάζονται. Η κυβερνο-βιοσφάλεια είναι το αποτέλεσμα της αυξανόμενης αλληλεπίδρασης μεταξύ νέων ψηφιακών δεδομένων και της Βιοασφάλειας (όπως και το πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης), για όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας και όχι μόνο. Βασικός σκοπός της κυβερνο-βιοασφάλειας, είναι η προστασία όχι μόνο των ευαίσθητων προσωπικών ψηφιακών δεδομένων αλλά πλέον και της ίδιας της σωματικής ακεραιότητας λόγω της διασύνδεσης

πλέον του κυβερνοχώρου και των φυσικών συστημάτων (πχ. έκρηξη ενός κινητού μετά απο κυβερνοεπίθεση ή μπλοκάρισμα των ηλεκτρονικών ενός έξυπνου αυτοκινήτου). Η κυβερνο-βιοασφάλεια, αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα όχι μόνο για τα πανεπιστήμια ή για το κράτος και την κυβέρνηση αλλά και ολόκληρη την κοινωνία, η οποία πρέπει να δημιουργήσει έναν ψηφιακό κλωβό ασφαλείας. Βάση του ψηφιακού κλωβού θα πρέπει να είναι μια συγκριμένη ψηφιακή συμπεριφορά και γνώσεις, που θα καλλιεργηθούν σταδιακά, ειδικά στους νέους, και οι οποίοι ελπίζουμε ότι θα μεταφέρουν την γνώση αυτή και στις οικογένειες τους».

42

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

συνέντευξη στην Έλενα Αποστολίδου

Ο

πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, μιλάει για τους όρους και τις προϋποθέσεις στην επιστροφή της ακαδημαϊκής κοινότητας στη δια ζώσης εκπαιδευτική διαδικασία, τον εμβολιασμό των μελών της, αλλά και για τα σημαντικά βήματα επίλυσης του κτιριακού προβλήματος του ιδρύματος, καθώς και τη δημιουργία του νέου αγγλόφωνου μεταπτυχιακού προγράμματος Ναυτιλιακών Σπουδών που επιδιώκει να δημιουργήσει νέους δεσμούς με φορείς και επιχειρήσεις της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Η επιστροφή στη δια ζώσης εκπαίδευση με εμβολιασμό και νέα μέτρα, μοιάζει ένα δύσκολο στοίχημα. Τι θα κάνει το ΠΑΜΑΚ για να διασφαλίσει την ασφαλή λειτουργία του πανεπιστημίου; Οι δικές μας ενέργειες έχουν αφετηρία τον Ιούλιο, όταν συζητήσαμε και στη συνέχεια, με απόφαση της Συγκλήτου, δημιουργήσαμε μια επιτροπή που εξετάζει τα θέματα της επιστροφής στη δια ζώσης διδασκαλία. Η επιτροπή επισημαίνει τα προβλήματα και επεξεργάζεται λύσεις και εναλλακτικές επιλογές πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα. Συνεδριάζει μία φορά την εβδομάδα και προχωράει σταδιακά τις εργασίες της. Το δεύτερο βήμα που κάναμε σε αυτή την κατεύθυνση, είναι ότι, πάλι μέσω της Συγκλήτου, λάβαμε μία απόφαση, με την οποία καλούμε την Κυβέρνηση να πάρει όλα τα απαραίτητα νομοθετικά μέτρα ώστε να ικανοποιήσει την πρώτη και βασική προϋπόθεση για επιστροφή στα δια ζώσης μαθήματα, που δεν είναι άλλη από τον εμβολιασμό όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας, καθηγητών, φοιτητών και διοικητικών υπαλλήλων. Ένα επιπλέον βήμα στο οποίο προβήκαμε είναι ότι γυρίσαμε ένα βίντεο στο οποίο εγώ ως πρύτανης και φοιτητές καλούμε τον φοιτητικό πληθυσμό να προχωρήσει στον εμβολιασμό, διότι πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να επιστρέψουμε με ασφάλεια στις αίθουσες στην ομαλότητα και να κερδίσουμε την κανονική φοιτητική και ακαδημαϊκή ζωή. Η προσπάθειά αυτή βρήκε μεγάλη απήχηση και έτυχε θετικής

Στυλιανός Κατρανίδης Πρύτανης Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Ο εμβολιασμός, ο μόνος τρόπος για την ασφαλή επιστροφή στην ακαδημαϊκή ζωή υποδοχής, γεγονός που αποτυπώνεται και από τον αριθμό προβολών του βίντεο. Από εκεί και πέρα συνεχίζουμε να προωθούμε το θέμα των εμβολιασμών, έχουμε ζητήσει να λειτουργήσει στο πανεπιστήμιο εμβολιαστικό κέντρο δυο εβδομάδες τον Σεπτέμβριο, έχουμε καταθέσει το σχετικό αίτημα στο υπουργείο Παιδείας και αναμένουμε την απάντηση. Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ορισμένα προβλήματα που υπάρχουν, όπως για παράδειγμα, τα πολύ μεγάλα ακροατήρια που έχουμε λόγω των γνωστικών αντικειμένων του πανεπιστημίου, αλλά και το εδώ και χρόνια μεγάλο πρόβλημα χώρου που έχουμε στο ΠΑΜΑΚ. Έχουμε την εκφρασμένη θέση της πολιτικής ηγεσίας να επανέλθουμε, θέλουμε να επανέλθουμε και περιμένουμε τις εισηγήσεις της υγειονομικής επιτροπής στο υπουργείο Παιδείας, το οποίο θα πάρει και τις πολιτικές αποφάσεις για το πώς θα γίνει αυτή η επιστροφή στις αίθουσες, με παράλληλη φυσικά διασφάλιση της υγείας όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας. Στο παρελθόν έχουμε μιλήσει για τις προκλήσεις και τα προβλήματα του πανεπιστημίου, όπως το κτιριακό και η έλλειψη καθηγητών. Που βρισκόμαστε σήμερα; Έχουμε εντάξει στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ένα ποσό πλέον των 10 εκατομμυρίων ευρώ για την αγορά κτιριακών χώρων. Θέλουμε να αγοράσουμε συνολικά τέσσερα κτίρια. Για δυο από τα κτίρια αυτά ο διαγωνισμός που έτρεξε για πρώτη φορά βγήκε δυστυχώς άγονος. Εντός των επόμενων ημερών θα δημοσιευθεί η προκήρυξη για αγορά και για τα 4 κτίρια που

θα προορίζονται για το τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, για τον ΕΛΚΕ, για άλλες υπηρεσίες του πανεπιστημίου και για υπηρεσίες με σχετική αυτοτέλεια απέναντι στο πανεπιστήμιο, όπως το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο. Θα τρέξουν και οι τέσσερις διαγωνισμοί μαζί, περιμένουμε να έχουμε υποψηφιότητες, ενώ μπορούν να υποβάλουν και ιδιοκτήτες που τα κτίρια τους βρίσκονται στην πολύ αρχική φάση οικοδόμησης. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειάς μας πέρα των 10 εκατομμυρίων, πετύχαμε σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών την αλλαγή του νόμου για την αγορά κτιρίων από τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου έτσι ώστε να επιτρέπεται η τμηματική καταβολή του τιμήματος αγοράς κτιρίου. Το ΠΑΜΑΚ έχει στο ενεργητικό του σημαντικές συνεργασίες, όπως η τελευταία με τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος, ποια είναι τα σχέδια σας τόσο για τη δημιουργία νέων προγραμμάτων σπουδών, αλλά και περαιτέρω διασύνδεση του ιδρύματος με την πόλη της Θεσσαλονίκης; Προσπαθούμε να αναπτύξουμε προγράμματα κυρίως σε τομείς όπου έχουμε νέα αντικείμενα, όπως για παράδειγμα από τις μεταφορές, τα Logistic, τα ναυτιλιακά, τη διαχείριση περιβάλλοντος και μέσω αυτών των αντικειμένων να αναπτύξουμε συνεργασίες με οικονομικούς φορείς της πόλης. Κάναμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνεργασία με τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδος, ειδικά όσον αφορά τα θέματα διαχείρισης του περιβάλλοντος, όπου το πανεπιστήμιο έχει μια σημαντική και πολύτιμη εμπειρία, καθώς είναι το πρώτο ΑΕΙ της χώρας το οποίο πιστοποιήθηκε

εδώ και 15 χρόνια, ως πράσινο πανεπιστήμιο. Από εκεί και πέρα είχαμε μια σημαντική συνεργασία με το Thessaloniki techLab, όπου ξεκινήσαμε συνεργασία παρουσία και του Αμερικανού Πρέσβη. Επίσης, έχουμε αναπτύξει συνεργασίες με το Διεθνές Κέντρο Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Cisco, τη Deloitte, αλλά και την Pfizer, ενώ επενδύουμε στην ανάπτυξη του Κέντρου Μεταφοράς Τεχνολογίας με σκοπό να μεταφέρουμε την έρευνα στο πεδίο των εφαρμογών της. Παράλληλα, ξεκινάμε από τον Φεβρουάριο του 2022 ένα νέο, αγγλόφωνο, μεταπτυχιακό πρόγραμμα σε θέματα Ναυτιλιακών Σπουδών, σε συνεργασία με επιχειρήσεις, τον εφοπλιστικό χώρο, το λιμάνι και με άλλους φορείς που είναι στο χώρο των μεταφορών στην πόλη. Πιστεύω ότι οι Ναυτιλιακές σπουδές απουσιάζουν από τη Βόρεια Ελλάδα, έχουμε ανάπτυξη και του λιμανιού της πόλης και πιο ανατολικά της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, παρόλα αυτά ναυτιλιακές σπουδές δεν έχουμε. Το νέο μας μεταπτυχιακό πρόγραμμα πιστεύουμε ότι θα ανοίξει δρόμο για μια περαιτέρω ανάπτυξη του πανεπιστημίου, αλλά θα συμβάλλει και στην ανάπτυξη όλης της Βόρειας Ελλάδας. Από εκεί και πέρα όσον αφορά το κοινωνικό προφίλ του πανεπιστημίου έχουμε υπογράψει μια σημαντική συμφωνία με τον Σύλλογο Συνδρόμου Down Ελλάδος και συνεργασίες με δήμους της περιοχής για εκπαιδευτικές, πολιτιστικές και κοινωνικές δραστηριότητες όπως με τον δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη και με τον δήμο Νεάπολης Συκεών. * Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη στο Makthes.gr

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021

43

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Η τέχνη της αισιοδοξίας

Ο Δημήτρης Αντωνίου μιλάει για το νέο του βιβλίο που θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα και που θέτει ως επίκεντρο προβληματισμού και παρουσίασης τη ρεαλιστική προσέγγιση της αισιοδοξίας με την οποία βλέπει και αντιμετωπίζει την καθημερινότητα, 15 χρόνια μετά το ατύχημα που του άλλαξε τη ζωή Της Έλενας Αποστολίδου

«Ζ

ούμε σε εποχή που όλοι ψάχνουμε κάτι, άλλος την επιτυχία, άλλος την ευτυχία, ο καθένας αναζητάει εκείνο που πιστεύει ότι θα του δώσει νόημα στη ζωή του. Κατά τη γνώμη μου πιστεύω ότι πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας σε ένα πιο κρίσιμο «εργαλείο» που είναι αυτό της αισιοδοξίας. Πρόκειται για ένα «εργαλείο» που χρησιμεύει και στα εύκολα, αλλά κυρίως στα δύσκολα και που έχει παρερμηνευτεί καθώς στο άκουσμα της λέξης φανταζόμαστε χαμόγελα και χαρά, αλλά η αισιοδοξία είναι ένα «μονοπάτι», ένας τρόπος να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες της ζωής που αναπόφευκτα έρχονται στη ζωή μας. Εγώ το λέω «εργαλείο» γιατί είναι ένας τρόπος, μια δεξιότητα που μπορεί κάποιος να δουλέψει, να αποκτήσει και να εφαρμόσει ώστε να βελτιώσει την αισιοδοξία με την οποία βλέπει και αντιμετωπίζει τη ζωή». Όπως εξηγεί ο ίδιος, η αισιοδοξία δεν είναι μια κατάκτηση εφάπαξ, αλλά απαιτεί καλλιέργεια και συνεχή προσπάθεια και «όταν κάποιος δει τα οφέλη, θα νιώσει ότι μπορεί να ‘‘πετάξει’’, γιατί σε κάνει να μη φοβάσαι το αύριο, την επόμενη μέρα και όταν δεν φοβάσαι μπορείς να πεις ‘‘θα κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ, θα ζήσω το παρόν’’». Ρεαλιστική προσέγγιση Ο Δημήτρης Αντωνίου, μέσα από το βιβλίο του προσπαθεί όπως λέει να δώσει «μια προσέγγιση ρεαλιστικής αισιοδοξίας,

γιατί ζούμε σε περίεργες εποχές, όπου κάποιοι εμπορεύονται την επιτυχία και την ευτυχία. Για μένα η αισιοδοξία πηγάζει μέσα από την αρμονική συνύπαρξη του παρελθόντος και του μέλλοντος μέσα μας. Είναι τεράστια πηγή σοφίας το παρελθόν μας, αλλά και το γίγνεσθαι, όλα όσα ζούμε

και δεν τα αξιοποιούμε και για το καλό της στιγμής και το μελλοντικό καλό μας. Είναι μια πρόταση ρεαλιστικής αισιοδοξίας, να ζούμε χωρίς πολλές υποσχέσεις, ευκολία και βιασύνη. Εγώ αποφάσισα να γράψω αυτό το βιβλίο 15χρόνια μετά το ατύχημά μου, 15 δύσκολα χρόνια προσμίξεων, γνώ-

σεων, περισυλλογισμού και τώρα μπορώ να πω ότι ξέρω πως είναι να νιώθεις αισιόδοξος και πως μπορεί να καλλιεργηθεί. Το κυνήγι της ευτυχίας είναι τεχνητή κατάσταση, ενώ το κυνήγι της αισιοδοξίας είναι πιο χρήσιμος και ρεαλιστικός στόχος». Η ευγνωμοσύνη όπως λέει μπορεί από μόνη της να αποτελέσει πηγή αισιοδοξίας, ενώ καλλιεργώντας την αισιοδοξία μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις τις μεταβαλλόμενες συνθήκες με μια διαφορετική οπτική. «Είναι ένας τρόπος ζωής, πως βλέπεις τον χρόνο που έχεις μπροστά σου, πως αλληλοεπιδράς με τους ανθρώπους, πως αντιμετωπίζεις την κακοκεφιά ενός φίλου, την κακή πρόθεση του εργοδότη, είναι ο τρόπος να αντιμετωπίζουμε όσα μας προκύπτουν. Στο βιβλίο θέτω ορισμένα εργαλεία που τα έμαθα στη διαδρομή της ζωής και ένα από αυτά είναι το να είμαστε ευγνώμονες. Στη δική μου ζωή και την κοσμοθεωρία για την δημιουργία της αισιοδοξίας, η ευγνωμοσύνη είναι εξαιρετικά σημαντική. Ένας που δεν εκτιμάει αυτά που έχει, δεν μπορεί να εκτιμήσει την κάθε στιγμή του, δεν μπορεί να ζήσει το παρόν. Πρέπει να νιώθουμε ευγνώμονες κάθε μέρα, δεν γίνεται από μόνο του, πρέπει εμείς να θυμόμαστε και να «γεννάμε» την ευγνωμοσύνη μέσα μας για να είμαστε και αισιόδοξοι. Είναι ένας τρόπος να υπάρχεις και να προσφέρεις στην κοινωνία, να μοιράζεσαι τα μαθήματα που πήρες» λέει, ακολουθώντας ο ίδιος πρώτος τον δρόμο αυτό και μοιράζοντας απλόχερα τα δικά του μαθήματα που αποτελούν και τις προσωπικές του κατακτήσεις που τον διαμόρφωσαν και που μετουσίωσαν τη ζωή του.

44

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

συνέντευξη στην Έλενα Αποστολίδου

Νικόλαος Φαχαντίδης Αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του ΠΑΜΑΚ

Η ρομποτική, ο τεχνολογικός αλφαβητισμός και οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση

Η

«ΜτΚ» μιλάει με τον Νικόλαο Φαχαντίδη, αναπληρωτή καθηγητή του τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για τη νέα εποχή της τεχνολογίας, τον ενισχυμένο ρόλο των ρομπότ στη ζωή μας, αλλά και τη νέα εκπαιδευτική πολιτική που δημιουργούν η ψηφιακή εποχή και τα τεχνολογικά δεδομένα. Η πανδημία COVID-19 επιτάχυνε τον τεχνολογικό και ψηφιακό μετασχηματισμό. Προ των πυλών της 4ης Βιομηχανικής επανάστασης, του 5G, των ευφυϊών τεχνολογιών και της συνεργασίας των ανθρώπων με τα ρομπότ, μιλήστε μας για τη νέα εποχή και τον ενισχυμένο ρόλο των ρομπότ στη ζωή μας. Πράγματι, στον καιρό της πανδημίας υπήρξε μια μεγάλη προσπάθεια για το πως θα υποστηρίξουμε τα υγειονομικά μέτρα, μέσα από την αξιοποίηση των τεχνολογιών και την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού, δηλαδή δράσεις ώστε να δημιουργηθούν υποδομές, υπηρεσίες

και παράλληλα να αναπτυχθούν από τους πολίτες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες στην αξιοποίηση αυτών των μέσων. Αυτό όμως που είναι αναγκαίο επίσης, και ίσως και σπουδαιότερο, είναι δράσεις που στοχεύουν στις αντιλήψεις, στις απόψεις και τις στάσεις των πολιτών σχετικά με τη

Το ανθρωποειδές ρομπότ που βοηθάει στη διδασκαλία.

χρήση και την αξιοποίηση των τεχνολογιών του μετασχηματισμού, με έμφαση όχι τόσο στις τεχνολογίες παραγωγής, αλλά περισσότερο στις οριζόντιες τεχνολογίες, δηλαδή τις τεχνολογίες που αξιοποιούνται από κάθε μέλος της κοινωνίας. Θα λέγαμε ότι αυτή η ικανότητα να μπορεί κάποιος

να ανταποκριθεί στις αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες αποτελεί τον νέο τεχνολογικό αλφαβητισμό. Η περίπτωση της πανδημίας και του COVID-19 επιτάχυνε και την εμφάνιση των ρομπότ σε χώρους πέρα από τη βιομηχανία και την παραγωγή, για παράδειγμα σε υπηρεσίες υγειονομικού αντικειμένου ή πληροφόρησης. Η παρουσία των ρομπότ δίπλα μας σε καθημερινές λειτουργίες, εισάγει ακόμη πιο έντονα και επιτακτικά τα θέματα που αφορούν όχι μόνο την ασφάλεια αλλά την ηθική των εφαρμογών τους. Στις περιπτώσεις αναδυόμενων τεχνολογιών με ευρεία χρήση, τέτοια θέματα είναι σύνθετα και σε κάποιο βαθμό απρόβλεπτης εξέλιξης, μιας και η οποιαδήποτε μελέτη στο στάδιο του σχεδιασμού και ανάπτυξης δεν αρκεί για να προσδιορίσει πλήρως όλο το εύρος και τις συνέπειες των εφαρμογών τους. Για παράδειγμα η περίπτωση της ταχύτατης εξέλιξης των τεχνολογιών του διαδικτύου και της εξάπλωσης των εφαρμογών του έδειξε πως οι δράσεις

ΚΥΡΙΑΚΗ 05 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2021

45

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Η ικανότητα να μπορεί κάποιος να ανταποκριθεί στις αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες αποτελεί τον νέο τεχνολογικό αλφαβητισμό. Η περίπτωση της πανδημίας και του COVID-19 επιτάχυνε και την εμφάνιση των ρομπότ σε χώρους πέρα από τη βιομηχανία και την παραγωγή, για παράδειγμα σε υπηρεσίες υγειονομικού αντικειμένου ή πληροφόρησης. Η παρουσία των ρομπότ δίπλα μας σε καθημερινές λειτουργίες, εισάγει ακόμη πιο έντονα και επιτακτικά τα θέματα που αφορούν όχι μόνο την ασφάλεια αλλά την ηθική των εφαρμογών τους ψηφιακού μετασχηματισμού τόσο της παραγωγής αλλά ακόμη περισσότερο της κοινωνίας πρέπει να ενσωματώνουν εξίσου και τα θέματα ηθικής δεοντολογίας, που ξεκινούν από τα απλά βήματα του netiquette (κανόνες καλής χρήσης) και προχωρούν έως και στην καλλιέργεια και ανάπτυξη στάσεων και αντιλήψεων για την αξιοποίηση των τεχνολογιών προς όφελος της κοινωνίας. Κάνετε λόγω για τεχνολογικό αλφαβητισμό, αναρωτιόμαστε λοιπόν, πόσο θα αλλάξει ο κόσμος μας και πως θα μπορούσαμε να γίνουμε μέρος αυτής της αλλαγής. Δηλαδή, σε ανθρώπους της δικής μου γενιάς δημιουργείται ακόμα πιο έντονα το ερώτημα για το πως μπορούμε να προσαρμοστούμε στη νέα εποχή. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η έννοια της γενιάς και το πως μεταβάλλεται με βάση την παράμετρο αναφοράς που θα χρησιμοποιήσουμε, ιδιαίτερα όταν εμπλέκεται η τεχνολογία. Για παράδειγμα, βιολογικά η ανθρώπινη μέση ηλικία απόκτησης του πρώτου απογόνου στις δυτικές κοινωνίες σήμερα κυμαίνεται γύρω στα 29 χρόνια ενώ παλιότερα ήταν μικρότερη, δηλαδή αυξήθηκε. Αντίθετα, αν χρησιμοποιήσουμε ως παράμετρο την αξιοποίηση της τεχνολογίας από τους ανθρώπους, η διάρκεια της γενιάς συνεχώς μειώνεται και σήμερα στη δυτική κοινωνία θεωρείται ότι είναι 7 με 10 χρόνια. Βέβαια, η διαφορά μεταξύ των ανθρώπων που σήμερα απαρτίζουν δύο συνεχόμενες τεχνολογικές γενιές δεν έγκειται τόσο στο είδος της τεχνολογίας που κάθε γενιά χρησιμοποιεί, αλλά περισσότερο στις στάσεις, αντιλήψεις και συνήθειες αξιοποίησης της τεχνολογίας (πολλές φορές ακόμη και της

ίδιας). Για παράδειγμα, αν θεωρήσουμε ως παράμετρο την κινητή τεχνολογία, οι προηγούμενες τεχνολογικά γενιές χαρακτηρίζονται από τη χρήση των συσκευών ως τηλέφωνο ή στην καλύτερη περίπτωση ως μηχανή πολυμέσων και ενημέρωσης, ενώ η επόμενη/ες γενιές περισσότερο για γραπτή επικοινωνία και άλλες χρήσεις μεταξύ των οποίων η κοινωνική προβολή. Σύμφωνα με τα παραπάνω λοιπόν και με ταχύτερους ρυθμούς σε σχέση με τα παλαιότερα έτη, η τεχνολογική γενιά μικραίνει ενώ η βιολογική γενιά μεγαλώνει, με τέτοιο τρόπο ώστε σήμερα στη δυτική κοινωνία να έχουμε το παράδοξο ώσπου να έρθει η επόμενη βιολογική γενιά να εμφανίζονται τουλάχιστον δύο τεχνολογικές γενιές. Βλέπουμε επίσης ότι όχι μόνο η εξέλιξη της τεχνολογίας αλλά ακόμη και επί της ίδιας τεχνολογίας η διαφορά χρήσης δημιουργεί στοιχεία που συναντώνται στη δημιουργία νέας γενιάς. Όμως ως ένα βαθμό αυτό είναι πλασματικό, δηλαδή δεν πρέπει να δημιουργεί την εντύπωση ότι υπάρχει τεχνολογικό χάσμα μεταξύ των «σύντομων» τεχνολογικών γενεών. Μοιάζει περισσότερο ως παράλληλη πορεία παρά ως υστέρηση. Άλλωστε, αν μια τεχνολογία είναι τόσο σημαντική που με την εφαρμογή της μπορεί να φέρει επανάσταση και αξίζει να διεισδύσει σε όλη την

κοινωνία θα πρέπει πρώτα να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τις συνθήκες της κοινωνίας και να οδηγεί στην ενσωμάτωση παρά στον αποκλεισμό. Στο κομμάτι της εκπαίδευσης, πως θα γίνεται το μάθημα στο μέλλον; Τι ρόλο θα παίξουν οι ευφυείς τεχνολογίες και τα ρομπότ στην εκπαιδευτική διαδικασία; Η τεχνολογία στην εκπαίδευση πρέπει να έχει τον ρόλο της υποστήριξης και δεν μπορεί να αντικαθιστά κάποιον λειτουργό της εκπαίδευσης. Έρχεται ως εργαλείο να ενισχύσει τον εκπαιδευτικό στο έργο του και να προσφέρει δυναμικά περιβάλλοντα μάθησης στους εκπαιδευόμενους. Χαρακτηριστικό είναι ό,τι ακόμη και η τεχνητή ευφυία δεν μπορεί αν αντικαταστήσει τον εκπαιδευτικό στην υλοποίηση ενός μαθήματος ευέλικτου και προσαρμοσμένου στους μαθητές της τάξης του, γιατί αυτό θα σήμαινε ό,τι η λειτουργία της ατομικής μάθησης, που χαρακτηρίζεται από τα ιδιαίτερα στοιχεία κάθε μαθητή, μπορεί να μοντελοποιηθεί και να καλύψει όλες τις διαφορετικές ανάγκες και λειτουργίες. Από την άλλη πλευρά, οι ευφυείς τεχνολογίες εφαρμόζονται με πολύ μεγάλη επιτυχία στην δημιουργία περιβαλλόντων μάθησης, για παράδειγμα στο να στηρίξουν έναν μαθητή σε ένα

εκπαιδευτικό περιβάλλον γεωμετρίας να σχεδιάσει ένα σχήμα με ελεύθερο χέρι όπου το λογισμικό αναλαμβάνει να το μετατρέψει σε ένα κανονικό γεωμετρικό σχήμα ή του δίνει πληροφορίες για το εμβαδό, δηλαδή τον στηρίζει αναλαμβάνοντας τις διαδικασίες που δεν αποτελούν γνωστικό στόχο και επιτρέποντας το μαθητή να συγκεντρωθεί στα στοιχεία που στηρίζουν την διαδικασία της μάθησης. Άρα, το ευφυές σύστημα είναι υποστηρικτικό προς την πορεία μάθησης του μαθητή και με αυτόν τον τρόπο έρχονται τα θετικά αποτελέσματα. Το ίδιο ισχύει και στην εφαρμογή της ρομποτικής στην εκπαίδευση, που είναι μια από τις νεότερες τεχνολογίες. Η εκπαιδευτική ρομποτική και η ρομποτική κοινωνικής αρωγής είναι δύο κατηγορίες εφαρμογών που συναντώνται από την τυπική υποχρεωτική εκπαίδευση έως την δια βίου και την ειδική αγωγή. Η εκπαιδευτική ρομποτική μπορεί να υποστηρίξει μεγάλο εύρος στόχων και υλοποιείται ως γνωστικό αντικείμενο, ως εκπαιδευτικό εργαλείο, ως μαθησιακό περιβάλλον, ως μοντέλο ανάπτυξης κινητικών και γνωστικών δεξιοτήτων, ως περιβάλλον ανάπτυξης γνωστικών στρατηγικών, ως μέσω έκφρασης και άλλες χρήσεις. Αυτή η πολυδύναμη λειτουργία της εκπαιδευτικής ρομποτικής δικαιολογείται και συνάδει με τις τεχνολογικές της δυνατότητες, μιας και χαρακτηρίζεται από υβριδική μορφή. Δηλαδή, από τη μια αξιοποιεί τις ψηφιακές δυνατότητες πληροφορίας και επικοινωνίας των υπολογιστών και του διαδικτύου και από την άλλη έχει φυσική ύπαρξη και μηχανισμούς δράσης και αλληλεπίδρασης στον πραγματικό κόσμο των αισθήσεων. Η ρομποτική, τόσο ως συμβολή εφαρμογής πολλών διαφορετικών επιστημών αλλά και ως πεδίο συνδυασμού αναδυόμενων τεχνολογιών, μπορεί να υποστηρίξει ευρεία γκάμα εφαρμογών και να προσφέρει στον εκπαιδευτικό δυνατότητες ανάπτυξης μαθησιακών περιβαλλόντων όπως απαιτεί η σύγχρονη εκπαίδευση και παιδαγωγική. Παράλληλα δημιουργεί για τους μαθητές συνθήκες αυθεντικών δραστηριοτήτων, δηλαδή δραστηριοτήτων που έχουν νόημα για τους ίδιους με δυνατότητα να προκαλέσουν κίνητρα για την ενεργό συμμετοχή τους στη διαδικασία μάθησης. Απόδειξη για τον ιδιαίτερο ρόλο της εκπαιδευτικής ρομποτικής στην μάθηση αποτελεί η υιοθέτησή της από την εκπαιδευτική κοινότητα τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Από την άλλη, το εύρος των ρομποτικών οντοτήτων που συναντώνται σήμερα στην ρομποτική κοινωνικής αρωγής, ξεκινά από ανθρωποειδή με παιδική ή ενήλικη μορφή, με αδρά ή αφηρημένα χαρακτηριστικά προσώπου ή/και σώματος και φτάνει έως ζωάκια ακόμη και λουλούδι. Και στην περίπτωση της ρομποτικής κοινωνικής αρωγής οι εφαρμογές θα πρέπει να αξιοποιούν τις ρομποτικές οντότητες ως εργαλεία του εκπαιδευτικού ή όποιου άλλου επαγγελματία του χώρου της τυπικής, ειδικής και δια βίου εκπαίδευσης, με ιδιαίτερη έμφαση στο να αποτελεί η προηγμένη τεχνολογία τους διευκολυντή και όχι εμπόδιο στην υλοποίηση της αναγκαίας ευέλικτης εκπαιδευτικής διαδικασίας, προσαρμόσιμης σε κάθε εξειδικευμένη εφαρμογή.