MAK 8-9/2018

МУЛТИМЕДИЯЛНИ ЧАСОПИС ЗА МЛАДИХ ЧИСЛО 8-9 / АВҐУСТ-СЕПТЕМБЕР 2018 ЦЕНА: 100 ДИНАРИ

ФОТО: СЕБАСТИЯН НАДЬ

ЗМИСТ

6

У ФОКУСУ

З часом ше достанє чувство за шицко

У ФОКУСУ 03 Млади и лєто 2018 06 Ц. Надь: Розгварка Л. Петкович 08 М. Зазуляк Гарди: Збогом, лєто

10

Нєшкайше малярство шлєбодне, нє позна гранїци, нє ма правила. Од идеї и мриї, до задуманого и витвореного, на уметнїкови остава як на папер пренєше фарби и ожиє платно. Малярство од вше инспиративне, а кед ше за ньго интересує млада и амбицийна малярка, воно постава ище цикавше, вимага ище векшу заинтересованосц и любопитлївосц. Лара Петкович з Нового Саду позната по своїм таланту, а уж мала и три самостойни вистави.

МАК-ОВ КОЛАЖ С. Иван: Студентски доми

УПЕЧАТКИ 12 Л. Костелник: „Еґзит 2018” 13 Й. Ноґавица: „Панел младих” 14 М. Кнежевич: Екскурзия на „Лемковску ватру” 15 М. Зазуляк Гарди: Розгварка Е. Няради

16

ТАЛАНТ ЗА НЄПРОДУКТИВНОСЦ Д. Павлович: Проза

17

РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС Е. Чизмар

18

ТАК И НЇЯК ИНШАК А. Римар Симунович: Запята меня значенє

19

ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ Т. Будински: Турнир младих физичарох Сербиї

20

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ С. Иван: Интервю Д. Мудрох

22

УПОЗНАЙ СЕБЕ К. Малацко: Тест

24

АЛТ ШОУ У МАК-У Л. Костелник: Черанка на новосадски Универзитет

26

ДРАГА ПО ЗДРАВЄ А. Дудаш: „Авантура” зоз кетозу

27 28

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ „Власни печац младих” Уметносц як гоби: Л. Петкович

МАК Мултимедиялни часопис за младих www.ruskeslovo.com → рубрика МАК Facebook: MAK MAGAZINE mak.magazine@gmail.com Число 8-9 авґуст-септембер 2018 Директорка: Мартица Тамаш Oдвичательна редакторка: Мая Зазуляк Гарди

Дизайн и компютерски обробок: Златко Емейди Язична редакторка: Блажена Хома Цветкович На насловним боку: Нови початок Автор фотоґрафиї: Себастиян Надь Видава НВУ „Руске слово” Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21 000 Нови Сад

М М

10

МАК-ОВ КОЛАЖ

Туньше змесценє з вельо друженями Як и каждого року, за студентох новосадского и других универзитетох почина нова „борба” за место у студентских домох. Термин за прияву студентох першого року студийох уж прешол, а за студентох старших рокох тирва од 19. септембра по 31. октобер.

15

УПЕЧАТКИ

Учел ґлуму през бависко Школяр другей класи керестурскей Ґимназиї Емилиян Няради з Руского Керестура од 3. по 27. авґуст бул на Младежским уметнїцким кампу у Ростренену у Французкей, на хторим участвовали млади зоз Белґиї, Французкей, Польскей, Нємецкей и Сербиї.

Жиро рахунок: 160-923244-82 Интеза банка, Нови Сад Друкує „Sajnos d.o.o.” Нови Сад CIP – Каталогизација у публикацији Библиотека Матице српске, Нови Сад

MAK : мултимедиялни часопис за младих / редакторка Мая Зазуляк Гарди. – Рок 1, ч. 1 (1972) - . – Нови Сад : Руске слово, 1972-. – Илустр. ; 28 cm ISSN 0350-8080 COBISS.SR-ID 15945730

008+32(=161.2) (497.113)

-2-

МАК 8-9/2018

У ФОКУСУ

Р у т енп

Цо ше збувало

5

АК

2018

МЛАДИ МЛАДИИ И

ЛЄТО ЛЄТО

0

рес и М

Млади и други ше и того року остарали же би лєто прешло у забавних, културних, едукативних, волонтерских и спортских змистох, а ми вам преношиме цо ше то шицко случовало тих мешацох.

„Червена ружа” Фото: Марина Джуджар Тогорочни, 57. Фестивал рускей култури „Червена ружа” мал иншаку концепцию, прилагодзеншу младим, та так 29. юния на манифестациї з исту назву, „Червена ружа”, музичаре зоз Дюрдьова, Коцура, Нового Саду и Руского Керестура у 12 точкох наступали зоз рускима забавнима шпиванками. Награду за найкрасши дзивоцки глас достала Ивана Чордаш, авторска писня Марини Роман „За ньго” преглашена за найлєпшу медзи новима композициями, у хторей ю на ґитари провадзел Жарко Остоїч, а на тарабуки Алексей Надь, док наступ Кристини Афич зоз авторску шпиванку „Пойдзем”, за котру аранжман написал Мирослав Пап, преглашени за найлєпши цалосни наступ. Пре диждж, програма була отримана у Велькей сали Дома култури Руски Керестур. Од 2 по 8. юлий 27-еро школяре котри виучую руски язик з елементами националней култури як виборни предмет и школяре з порядней настави з вецей наших местох були у Лєтнєй школи у Попрадзе, у Словацкей Републики.

МАК 8-9/2018

„Тамбурованє” Перши дзень манифестациї „Коцурска жатва” у Коцуре, 13. юлия, закончени як и прешлих рокох, зоз журку за младих под назву „Тамбурованє”, а того року було задумане на тему „Вечар леґинь, рано сеґинь”. Млади ше зишли, традицийно у центру, на площи опрез Руского дома дзе бул импровизовани кафич, а у духу „Коцурскей жатви”. Тема тогорочней журки котру орґанизовали млади КУД „Жатви” були стари руски присловки, а на „Тамбурованю”, окрем младих, було и кус старших Коцурцох, як и младих зоз Руского Керестура, Вербасу и других сушедних местох. За веселу атмосферу на наисце

-3-

У ФОКУСУ нащивеней и веселей журки остарал ше мишани

мали и рижни други провадзаци активносци и

оркестер составени з музичарох зоз Коцура,

друженя. Орґанизаторе Кампу були Туристичне

Нового Саду и Вербасу.

здруженє Руски Керестур и орґанизация Млади „PactON” Фото: Ивана Медєши

На базену у Руским Керестуре 21. и 22. юлия отримани штварти „PactON”, у орґанизациї младежского здруженя „Pact Ruthenorum”. Перши вечар наступел Drop sensei, а соботу Неозбильни песимисти зоз Зомбора, Неприятель прелази зеку и Реторика, обидва новосадски бенди. Пред сам конєц наступу Реторики, диждж прервал програму, медзитим, после предлужене по планє, та наступели двоме ди-джейове − Flowtech и A:Cortex. Соботова програма була окреме нащивена, а у публики могло видзиц рижни ґенерациї, як и нащивительох зоз других местох.

виглєдоваче Сербиї, а лидер Кампу бул Деян Будински. „Дюрдьов отвореного шерца” Фото: Сандра Саламун

На тогорочней, штвартей Манифестациї „Дюрдьов отвореного шерца”, котра отримана 4. авґуста, наступели два бенди и двоме диджейове, а програму провадзели коло два и пол тисячи нащивителє на спортским полиґону у центре Дюрдьова. Окрем того же Манифестация промовує Дюрдьов, млади орґанизаторе ше остарали же би ше од першого року на тей масовней журки презентовало и дюрдьовски нєурядови бренд – ґереґи. На бини наступел познати Ван Ґоґ, а добру увертиру за їх наступ направела ґрупа Bandx Real Tribute бенд AC/DC, а конєц вечара бул резервовани за двох младих ди-джейох котри по походзеню з Дюрдьова – Meisten Mthaza и Душан.

Медзинародни волонтерски камп Фото: М. Джуджар Медзинародни волонтерски камп у Руским Керестуре, 12. по шоре, тирвал од 23. юлия по 4. авґуст, а попри домашнїх, на нїм участвовали и волонтере зоз Мексика, Ирскей, Турскей, Русиї и Италиї. Тогорочни задатки волонтерох були же би офарбели ограду коло церкви и будинку Замок, єден дзень помогли у розчисцованю двора найстаршей рускей хижи и направели терен за одбойку на писку на базену. Тиж так,

„Едукация младих Руснацох” Фото: Златко Колєсар У Коцуре од 10. по 12. авґуст отримана Волонтерска акция „Едукация младих Руснацох” котру орґанизовало Коцурске здруженє младих КУМ. Були штерацецеро млади зоз шицких наших местох, як и зоз Беоґраду, Шабцу, Нишу и Любляни. У рамикох -4-

МАК 8-9/2018

У ФОКУСУ Акциї млади учели як ше пише проєкти, през роботу и рекреацию ше дружели и медзисобно упознавали, а обишли и Коцур, були на базену и гуманитарним рок концерту у Вербаше. Єдна ґрупа учела як ше правилно пише проєкти и на цо треба обрациц увагу при конкурованю на векши конкурси котри розписує Европска уния, а други волонтере робели на роботней акциї у Коцуре у котрей офарбели капуру у Руским доме, ограду на старей землєдїлскей задруґи и кулї коло драги у центру валала.

У просторийох Културно-уметнїцкого дружтва ,,Тарас Шевченко” у Дюрдьове 31. авґуста отримана лєтня журка „Aloha summer”, на хторей було коло 230 особи преважно з Дюрдьова, алє и з Нового Саду, Коцура и других местох. Орґанизовала ю треца ґенерация младих з дюрдьовского Дружтва котри порушали активносци наших младих у тим месце. Музику пущали двоме ди-джейове, просториї у Дружтве були прикрашени з рижнима цифрованима прикрасками и надом, а бул и коктел-майстор.

У Керестуре отримани пияти Водицов камп 2018 за дзеци и младих, од пиятей класи по штредньошколцох, хтори тирвал од 9. по 12. авґуст. На Кампу були коло сто учашнїки найвецей з Керестура, потим з Коцура, Дюрдьова, Кули, Вербасу, Нового Саду, Суботици, Бачкого Брегу, Панчева, Беоґраду и з Канади. Водицов камп духовно-забавно-креативного характеру, та було заступене дзелєнє духовних искуствох по ґрупох, як и вецей уметнїцки роботнї, спортски активносци, дружтвени бависка, танци и бал, а кажди дзень була и Служба Божа. Одвичательни Кампу були Михаела Еделински и Павле Рац. На кошаркашским терену на пияцу у Руским Керестуре од 15. по 24. авґуст отримани Турнир у кошарки 3 на 3, на хторим перше место освоєла екипа „Дюрко и омладина”, друге „СФРЮ”, а треце место „Руском”. Попри побиднїкох, на тим Турниру, хтори орґанизовал штредньошколєц Борис Югик, бавели ище седем екипи.

Фото: Вероника Вуячич У просторийох Сербского културного центру у Новим Садзе 9. септембра отворена перша самостойна вистава фотоґрафийох „Розгяднїци зоз природи” Ивани Медєши. Директор „Медия Ґрупи” Слободан Йованович привитал шицких присутних и представел авторку як їх сотруднїцу, и отворел виставу, хтору могло опатриц по 15. септембер.

„Aloha summer” Фото: С. Саламун

МАК 8-9/2018

-5-

У ФОКУСУ

Розгварка зоз малярку Лару Петкович з Нового Саду Цецилия Надь

З ЧАСОМ ШЕ ДОСТАНЄ ЧУВСТВО ЗА ШИЦКО Нєшкайше малярство шлєбодне, нє позна гранїци, нє ма правила. Од идеї и мриї, до задуманого и витвореного, на уметнїкови остава як на папер пренєше фарби и ожиє платно. Малярство од вше инспиративне, а кед ше за ньго интересує млада и амбицийна малярка, воно постава ище цикавше, вимага ище векшу заинтересованосц и любопитлївосц. Лара Петкович з Нового Саду позната по своїм таланту, а уж мала и три самостойни вистави. Лара школярка трецей класи у Ґимназиї „Йован Йованович Змай” у Новим Садзе хтора охабя шлїди у уметносци. Єй талант бул замерковани ище у дзецинстве, допатра го и през приватни годзини, нєпреривно виучує нови стили и технїки, а вельо научела од професорох хтори ю унапрямую и усовершую.

– Почала сом ходзиц на годзини до Викториї Тамаши Бабич у трецей класи Основней школи и теди сом полюбела роботу зоз акрилнима фарбами. Професорка Тамаши Бабич роби зоз меншима дзецми, и звичайно зме нє були истого возросту, а

старши ґрупи робели чежши и компликованши ствари. Потим сом почала ходзиц до Велька Ковачевича, вон заинтересованих пририхтує за Академию уметносцох, и з нїм сом робела студиї хтори робя штредньошколци хтори ше рихтаю за примаци. Робели зме и даяки други змисти, прето же сом нє була у ґрупи хтора ше пририхтує, алє вше зме мали даяки иншаки план за мнє. До Єлени Бєлици сом почала ходзиц у першей класи Ґимназиї, вона роби и зоз младшима, алє и зоз старшима и шицкима хтори жадаю професийно робиц, т. є. мальовац. Зоз тоту професорку сом ше барз -6-

повязала, зрозумела ме, вельо приповедаме, добре ме позна, зна цо любим, зна цо ми хиби, цо ми треба суґеровац... Звичайно, при Єлени годзина тирва два годзини, професорка углавним цали час патри цо робим и вец ми указує дзе гришим. Робиме розлични ствари, а у нєй сом полюбела и ґрафичне друкованє. Поступок тей роботи таки же ше перше нарисує жадану роботу, потим ше тот рисунок прерисує на други бок паперу, и вец ше тот бок прерисує зоз индиґо папером на даяки материял, то може буц линолеум, древо, бакар, алє и рижни други материяли. Потим ше премасци зоз фарбу за друкованє, та ше МАК 8-9/2018

У ФОКУСУ

под пресу друкує. Тиж, мушим спомнуц же сом єден период ходзела и до Деяна Шеву, вон ми преподавал лєм акварел – толкує Лара. ФАРБИ, МАЛЮНКИ, РИСУНКИ... Лара найчастейше роби зоз акрилнима фарбами, а тераз почала вежбац и зоз олєйовима. Звичайно малює пейзажи и заход слунка, алє єй цикави и портрети и ентериєри.

– Maльовац значи же ше роби зоз фарбами хтори мож розмасцовац, або розлївац, а рисованє подрозумює материял хтори ше нє розлїва – наприклад клайбас. Я углавним малюєм. Найчастейше робим зоз акрилнима фарбами, од материялу ми потребни вода, щеточки, фарби и други провадзаци материяли – платно, штафелай... Акрилни фарби копия олєйових, алє з нїма можебуц кус лєгчейше робиц, бо ше швидше суша. Олєйово фарби ше помалши суша и вельо су квалитетнєйши. З часом ше достанє чувство за шицко, бо шицко робим зоз чувством. Од паперу ше нє треба бац, без страху и рука мирна и рух опущени – гвари Петковичова. Лара тиж рисує и портрети и то углавним зоз клайбасом. Вона ма свой окремни критериюм по хторим вибера модел, односно люби рисовац портрети особох хтори ю пре дацо инспирую.

– Особа нє муши буц барз красна, алє любим кед ма интересантну твар, даяки интересантни характеристики на нєй. Одприлики з МАК 8-9/2018

оком мерам одношенє пропорцийох. Нос можебуц тото цо ме прицагнє, вон ми найинтересантнєйши, бо го чежко научиц рисовац. Вон ма нєзвичайни линиї. Рисовала сом товариша, за 18. родзени дзень, то бул и дарунок, алє и його твар ми була интересантна, бо ноши якуш специфичносц у себе. Углавним рисуєм зоз фотоґрафиї, кед ми наисце стало же би то крашнє випатрало, вец вше вежнєм фотоґрафию, бо кед робим портрет, робим з клайбасом и до дробнїцох, вец ми важне мац часу кельо сцем – толкує Лара. ТРИ САМОСТОЙНИ ВИСТАВИ Першу самостойну виставу Лара мала у Дюрдьове, у децембру 2017. року, на Литературним вечаре младих у КУД „Тарас Шевченко”.

– Друга вистава була у „Театру 34”, там було отверанє вистави, а потим зме роботи однєсли до ОКЦЕ-у, младежского креативного центру у Новим Садзе и там роботи стали пар мешаци. Тоту виставу отворела професорка Єлена Бєлица, а волала ше „Пут према себи”, прето же сом мала вельо розлични малюнки. Кед ше прави виставу, звичайно ше кладзе малюнки зоз даяку заєднїцку тему, а мнє шицки були розлични, прето же ми то малюнки од скорей, позберани зоз вецей периодох мойого виглєдованя и зоз розличних рокох. Ище вше ше пренаходзим, нє мам даяки свой окремни стил, глєдам го. Остатня вистава була тераз на -7-

Фестивалу „Червена ружа” у Руским Керестуре. Задовольна сом барз, и барз ми значело же сом була поволана, цали Фестивал ше ми пачел, и мило ми же и я була часц нього – припознава млада малярка, чию „виставу” можеце поопатрац и на остатнїм боку МАК-у. МА ВЯЗИ И ҐЕНЕТИКА Вшелїяк потребни талант, алє и вежба, упартосц и дзека. Як Лара гвари, нє може дахто добре мальовац, кед нє вежба. Зоз вежбаньом ше напредує, виучує ше нови технїки, явяю ше нови идеї и розвива ше власни стил.

– Ма вязи и ґенетика, мой дїдо бул уметнїк, Мирон Будински, вон и шпивал, и писал писнї, и мальовал, и шицки зоз фамелиї зме по дацо нашлїдзели. Тиж думам же уметнїк треба же би преучовал и историю уметносци и теорию форми. Тераз ме инспирує Клод Моне, пачи ми ше його стил и напрям, импресионизем интересантни. Любим ше упатрац и на младших, сучасних малярох, провадзим их на дружтвених мрежох, и вони тиж цикави на свой способ – закончує Лара.

У ФОКУСУ

Анкета

Мая Зазуляк Гарди

Збогом, лєто

Хто ше одпочинул–одпочинул ше, бо лєто прешло, школа почала, испитни роки и обовязки ту, а анї робота нє може чекац... Питали зме ше даєдним младим чи даґдзе путовали, чи ше дома одпочивали, чи ше слунковали на морю, лєбо можебуц на полю... та вам преношиме їх лєтнї дожица. Кристина Хромиш, Дюрдьов: Тото лєто сом дакус иншак препровадзела. Вельо роботи зме моя фамелия и я мали коло обисца, так же сом научела и муровац и розвальовац. J Попри тих роботох, покладала сом испити за воженє, алє понеже то робим зоз любови, нє було ми чежко. Коло того, вше було часу и за друженє. Того лєта сом першираз була у Мадярскей, обиходзела други места по Бачкей и Сриме, а найбаржей сом уживала зоз фолклорну ґрупу у заєднїцких путованьох до Горватскей, Коцура, Руского Керестура... Тиж так, през розпуст любим робиц тото цо найволїм, а за цо през школски рок нє мам часу, а то рисовац, слухац музику цали дзень, шпивац, геклац, правиц вшелїяки ручни роботи и дарунки. Марина Роман, Руски Керестур: Указала ше ми нагода хтору ше нє препущує, же бим того лєта одпутовала до Америки до родзинових. Була сом мешац и пол. Векшину часу сом препровадзела у месце Конкорд, дзе сом пребувала, алє зме досц часу препровадзели и путуюци по других варошох. Барз сом подзековна за

тоту нагоду и тото вельке дожице, а найлєпшу часц того путешествия нє лєгко вибрац, бо шицко мало дацо окремне цо будзем паметац. Упознала сом велї мили особи, котри ми буду барз хибиц, алє сом ше уж зажадала и своїх „лудих” товаришкох и товаришох. Йован Радакович, Беркасово: Того лєта сом ше уписал до штреднєй школи до хторей сом и жадал, за електротехнїчара рахункарох до Шиду. Бул сом у Лєтнєй школи у Попрадзе у Словацкей, и там сом вельо научел. Тиж так, з пайташом и пайташку сом бул у Керестуре на Волонтерским кампу, же бим ше дружел, упознал людзох, помогнул валалу же би бул красши. Интересантне ми було кед сом упознавал людзох з иножемства, чул други язики, италиянски, шпански... а найбаржей ше ми пачело кед зме фарбели ограду на церкви. Марияна Павлович, Руски Керестур: Того року сом место одходу на морйо вибрала дакус иншаки одпочивок, и то плацени. Єст сайт хтори ше вола aupairworld и ту почала моя авантура. Циль ми бул пойсц даґдзе дзе сом ище нїґда -8-

МАК 8-9/2018

У ФОКУСУ нє була, та сом апликовала за вецей держави. Удало ше ми пренайсц фамелию у Французкей, дзе сом була два и пол мешаци. Мойо путованє почало 2. юлия у Биярицу. Пошла сом до трочленей фамелиї, а моя робота була старац ше о малей Дїни, хтора ма 22 мешаци. Ту сом мала нагоду видзиц Атлантски океан и купац ше у нїм. Потим сом предлужела до Уруню, дзе сом три днї жила зоз бабу Вивиєн, хтора жиє на гори, изолована од цивилизациї. Ту ми було барз интересантно, понеже вона жиє у модерней хижи, хтору я лєм на телевизиї мала нагоду видзиц. После сом ше преселєла до Олорону, вєдно з тоту фамелию. Гоч ми на початку було чежко, бо сом нє звикла цали час приповедац по французки, а и буц так длуго медзи нєпознатима людзми, познєйше сом ше чувствовала як дома. Робела сом вельо, а дакеди сом и по даскельо днї була сама з дзецком, бо фамелия пре роботу муши путовац до других местох. Мац, Марион, роби як ґрафични дизайнер, а оцец Ромаин ма нєзвичайну роботу. Понеже ше тот валал находзи на гори, його робота же би ше кажди дзень пендрал на гору по сир хтори правя пастире и пастирки и же би го на маґарцох спущел долу до валалу и порозношел до фабрикох. Мала сом нагоду пойсц зоз нїм на роботу и гоч на перши попатрунок робота випатра идеална и лєгка, то цалком процивне. Свойо путованє сом закончела 15. септембра и то у другей реґиї, хтора ше вола Бретаня. Каждому бим совитовала же би ше усудзел пойсц на подобне путованє. МАК 8-9/2018

Єлена Чордаш, Коцур: Скоро цале лєто сом ходзела на польо, а ходзела сом и на базен до Кули, дзе сом була и у родзини. На початку лєта сом вельо кончела коло паперох за упис до штреднєй школи. У авґусту сом була зоз КУД „Жатва” у України на фестивалу „Дзвони Лемковщини”, дзе сом танцовала и шпивала. На початку було дакус допито, бо длуга драга, алє зме ше вец после забавяли. На Фестивалу було крашнє, а у шлєбодним чаше найлєпше, прето же зме ше шицки зезали... Тадей Малацко, Руски Керестур: През розпуст ше шицко случовало „у ходу”. Того року сом зоз братом и пайташками бул у Тезеу. На драги до Тезеу зме нащивели Минхен, Амстердам, Париз и други европски городи. Коло городох и красних памяткох хтори ше случели праве у нїх, упознали зме и нових пайташох зоз шицких бокох швета. Вшелїяк же тот розпуст бул иншаки од других, гоч нє верим же дахто може препровадзиц два розпусти на исти способ. Ивана Планчак, Руски Керестур: На початку лєта сом зоз фамелию була на морю у Греческей. Потим сом два тижнї ходзела на польо плєц. Помагала сом и на журки „PactON”, понеже сом у „Пакту”. Тиж так, першираз сом участвовала на Медзинародним волонтерским кампу у Керестуре, а надумала сом ше приявиц прето же велї мойо пайташе були прешлого року и бешедовали ми як им було крашнє, та ше тераз и я прешвечела.

-9-

МАК-ОВ КОЛАЖ

Студентски доми

Сенка Иван

ТУНЬШЕ ЗМЕСЦЕНЄ З ДРУЖЕНЯМИ ЯК И КАЖДОГО РОКУ, ЗА СТУДЕНТОХ НОВОСАДСКОГО И ДРУГИХ УНИВЕРЗИТЕТОХ ПОЧИНА НОВА „БОРБА” ЗА МЕСТО У СТУДЕНТСКИХ ДОМОХ. ТЕРМИН ЗА ПРИЯВУ СТУДЕНТОХ ПЕРШОГО РОКУ СТУДИЙОХ УЖ ПРЕШОЛ, А ЗА СТУДЕНТОХ СТАРШИХ РОКОХ ТИРВА ОД 19. СЕПТЕМБРА ПО 31. ОКТОБЕР. У ШЛЇДУЮЦИХ ШОРИКОХ МОЖЕЦЕ ДОЗНАЦ ЯКИ УСЛОВИЯ КОНКУРСУ И ЯК ТО ЖИЦ У НОВОСАДСКИХ СТУДЕНТСКИХ ДОМОХ.

Право на змесценє и костиранє маю студенти першого, другого и трецого ступня студийох, чийо ше школованє финансує зоз буджету Републики Сербиї. У зависносци од того чи сце на основних академских, лєбо основних фахових студийох, мастер студийох, або докторских студийох, треба же бисце поднєсли одвитуюцу документацию до Служби змесценя студентского центра Нови Сад. Прияву на Конкурс студент бере у служби змесценя, а пополнює ю и оверює на високошколскей установи одвичательна особа. Треба мац у оглядзе же ше нєподполну и нє начас придату документацию нє будзе розпатрац. ЖИВОТ У СТУДЕНТСКИМ ДОМЕ ШЕ НЄ ЗАБУВА По законченю Конкурса шлїдзи поступок бодованя за каждого студента. Тото цо найважнєйше и цо приноши найвецей боди то просек витворени у прешлих рокох студираня, або у прешлих рокох стредньошколского школованя, кед же сце студент першого року студийох, тиж и финансийни приходи по члену фамелиї за период януар-10-

юний. Патри ше и на число положених испитох, на число пренєшених испитох и чи сце обновели даєден школски рок. Найчежше „упаднуц” до дому у першим року студийох, прето же студентох вельо, а места, нажаль, нєт за шицких.

– Кед патриме же наша єдина робота през студентски днї углавним ученє, а то вше могло ускладзовац зоз обовязками на факултету, а тиж так уклопйовац и рижни журки и друженя, за место у доме ше мож вибориц. Конкуренция, ґенерално, моцна, медзитим, мой циль бул попокладац начас, гоч и нє зоз даякима найвисшима оценами, так же сом ше могол наздавац месту у доме без даякого страху. Тото цо ше дожиє под час студентских дньох у студентским доме нїяк ше нє забува – приповеда Михайло Фейса зоз Коцура и додава же жил у студентским доме „Слободан Баїч” од другого року, та по конєц студийох.

– Рижни друженя, журки, филмски вечари у студентских хижох, упознаванє рижних людзох, творенє приятельствох за цали живот, лєм часц МАК 8-9/2018

МАК-ОВ КОЛАЖ

ВЕЛЬО хтору дожиєце у студентским доме. Тото шицко позитивно уплївовало на мнє як особу, постал сом комуникативнєйши, дружелюбивши, а упознавац нових людзох ми нє представяло нїяки проблем – гвари вон. После бодованя, утвердзує ше ранґ-лїстину кандидатох за приєм до установох. Кандидатох ше ранґирує по вкупним чишлє бодох витворених по шицких основох котри ше вреднує за приєм до установи. Ранґ-лїстина за змесценє до установи за студентох першого року студийох роби ше одвоєно од ранґ-лїстини за студентох других рокох студираня. Кажди кандидат ма право на пригварку у року од осем дньох од дня єй обявйованя на огласней табли, односно, на интернет адреси установи.

– У „Влаховичу” сом у Новим Садзе од новембра прешлого року. Мам єдну цимерку, алє купатило дзелїме штверо. Задовольна сом, крашнє є ушорени, блїзко ми менза. Можем ше учиц, єст и читальня, у хторей цихосц. У Доме мирно, нєт журки, а и кед єст, вше ше МАК 8-9/2018

закончую на пол ноци. Баржей сом за дом, як за квартель, нормално, бо є вельо туньши и вше єст друженя – гвари студентка Фармациї, Андрея Надь з Руского Керестура. ШИЦКИ МАЮ ИСТИ БРИҐИ На основи числа бодох на конєчней ранґ-лїстини установи, односно служби змесценя установи, окончує ше розпоредзованє кандидатох по обєктох, односно хижох. Студенти участвую у финансованю часци трошкох змесценя, медзитим, тота цифра наисце нєвелька, у поровнаню зоз животом у квартелю, а завиши и у хторим сце доме змесцени.

– У доме „Слободан Баїч” сом од першого року. Дом цалком реновирани, нови мебель и купатило. За ученє хаснуєм читальню и задовольна сом, бо ше можем на мире учиц. Мойо думанє же живот у доме барз перспективни, прето же ше находзи блїзко при факултету и мензи. Тиж так, думам же добре жиц у доме прето же ши у центре шицких збуваньох и кед знаш же коло тебе студенти хтори маю исту бриґу як и ти, вец ше лєгчейше и учи – толкує -11-

студентка Технолоґийного факултету, Ясмина Салонтаї зоз Коцура. При усельованю до дому студент ма обовязку принєсц дохторске уверенє о общим здравстеним стану, хторе нє старше як 30 днї. Студенти хтори себе обезпечели место у доме маю право на костиранє у мензох студентского центру, у хторих ше служи три єдзеня на дзень, тиж по символичней цени.

УПЕЧАТКИ

Укратко о ,,EXIT Freedom”

ДОБРА АТМОСФЕРА И ЕУФОРИЯ

На Петроварадинскей твердинї од 12. по 15. юлий отримани 18. по шоре ,,Еґзит” фестивал, а за штири днї през фестивалску капуру прешли вецей як 200 000 людзе. Тот, найлєпши европски Фестивал, оправдал свою титулу. Тогорочне виданє Фестивалу од початку превозишло обчекованє нащивительох, дзекуюци новей продукциї главней бини, хтору отворели новосадски Фрайли и ,,зогривали” публику, же би потим на бини наступела препознатлїва америцка рокерка LP. По словох велїх уметнїкох и нащивительох, главне случованє того року на „Еґзиту” були абсолутни владаре нєшкайшей гипгоп сцени Migos. Бина хтора пошвецена любительом електронского звука, Dance Arena, тиж була пополнєта зоз публику, хтора нєсцерпезлїво чекала найвекши мена зоз швета ди-джеїнґу, як цо то Adam Bayer, Ida Enberg и початнїца у освойованю techno бини, а уж найглєданша продуцентка на швеце, Amelie Lens з Белґиї.

Пияток, други дзень Фестивалу, алє нє менєй значного як цо бул перши дзень, означел Ziggy Marley, икона модерного часу, шпивач, текстописатель, продуцент и вельки гуманиста. Ушлїдзели велї гити, алє з писню ,,Love is my religion” рознїжел и порушал шерцо велїх присутних. Треци дзень Фестивалу позберал 53 000 людзох, цо и нови соботови рекорд. Централне место завжала Grace Jones. Єй фани шицких ґенерацийох, зоз шицких

часцох швета, вєдно хорски шпивали селекцию єй найвекших гитох. Епицентер случованя на главней бини були и Баяґа и Инструктори. На Денсу, як и прешлих рокох, так и того, главна гвизда вечара бул абсолутни уметнїк електронскей музики Solomun, хтори тримал публику на ногох з ошмихом на твари, без шлїду вистатосци, до позних ранших годзинох. Добра атмосфера и еуфория остала медзи нащивителями за чеканє спектакла наймладшого и два раз преглашеного найлєпшого ди-джея на швеце Martin Garrix-а. Бина випатрала нєреално кед зашвицел и огень -12-

Лидия Костелник

хтори бул пущани зоз бини, у ритму миксованьох особних гитох. Наймоцнєйши овациї на Фестивалу достал добре познати David Guetta хтори, як гвари, барз люби наступац на „Еґзит” фестивалу. Денс арену заварла традицийно Nina Kraviz, уж пондзелок рано. Добре позната бина Cocta Beat & Bass основана прешлого року, а медзи орґанизаторами тей „швижей” бини и двоме Керестурци, Борис Ройко и Бранимир Боянович спред Drop Sensei орґанизациї. Удало ше им направиц атмосферу хтору ше будзе паметац, а хтору вироятнє и вони запаметаю пре їх успишни нєдзельови наступ, остатнього дня Фестивала.

Фото: Анд

р е а Но в ак

МАК 8-9/2018

УПЕЧАТКИ

„Панел младих” Поверенїкa за защиту ровноправносци Йована Ноґавица

ПРЕЙҐ ДРУЖТВЕНИХ МРЕЖОХ ПРОЦИВ ДИСКРИМИНАЦИЇ У БЕОҐРАДЗЕ НА АВАЛИ ОД 21. ПО 24. МАЙ РЕАЛИЗОВАНИ ПРОЄКТ КОТРИ НАВОЛАНИ „ПАНЕЛ МЛАДИХ” ПОВЕРЕНЇКA ЗА ЗАЩИТУ РОВНОПРАВНОСЦИ. „ПАНЕЛ МЛАДИХ” УЖ РОКАМИ ЗАЗБЕРУЄ МЛАДИХ КОТРИ УЧАСТВУЮ У РОБОТНЬОХ И АКТИВНОСЦОХ ПОВЕРЕНЇКА, А ОРҐАНИЗУЄ ШЕ ГО У СОТРУДНЇЦТВЕ ЗОЗ УНИЦЕФ-ОМ. За тот проєкт у марцу бул розписани Конкурс, з помоцу котрого вибрани 25 млади з цалей Сербиї, а медзи нїма була и я. У рамикох активносцох „Панелу” бешедовало ше о проблемох з котрима ше млади нєшка стретаю, а то, медзи иншим, дискриминация МАК 8-9/2018

и нєпочитованє розличносцох, подла комуникация зоз парняками, наставнїками и родичами. Учели зме ше бориц за свойо права, же бизме самостойно, або у ґрупи приношели одлуки и виражели свойо думанє, алє так же бизме нїкого нє увредзели, же бизме могли буц одвичательни як за себе, так и за цалу заєднїцу у котрей жиєме. Потим як ше закончела окреме обдумана едукативна програма и роботнї, на шоре диґиталне умрежованє панелистох и їх активне участвованє у роботи Поверенїка, у обласцох котри ше одноша на дзеци и младих. То значи же ше проєкт нє закончел зоз приходзеньом дому. Теди, мож повесц, приходзи и найважнєйша часц, а то преношенє идеї на своїх парнякох. Найвекши уплїв на -13-

нїх, у нєшкайшим чаше, мож витвориц прейґ дружтвених мрежох, дзе ше закладаме у правим шветлє приказац єден озбильни проблем з котрим ше велї з нас стретаю, з проблемом – дискриминациї. Зоз законченьом того проєкту члени поставаю совитнїки Поверенїка. Поверенїца за защиту ровноправносци, Бранкица Янкович, нам гварела же важне начас научиц значносц почитованя людских правох и почитованє ровноправносци. Тото би и я перше поручела шицким младим котри жадаю же би тот проблем щезнул, або ше голєм зменшал на минимум, прето же млади будую будучносц, а яка вона будзе, завиши и од того кельо будземе почитовац розличносци.

УПЕЧАТКИ

Екскурзия на „Лемковску ватру” у Польскей

, А Д О Р И Р П КРАСНА И Н Т А К И Н У СУВЕНИРИ, ЕНЄ... З Д Є Е Н Ч А М С РОБОТНЕ ЦЕЛО ЗА МЛАДЕЖ НАЦИОНАЛНОГО СОВИТУ РУСНАЦОХ ОРҐАНИЗОВАЛО ЕКСКУРЗИЮ НА ФЕСТИВАЛ „ЛЕМКОВСКА ВАТРА”, КОТРИ ШЕ ОТРИМУЄ У ПОЛЬСКЕЙ. КОНКУРС ЗА ПРИЯВЙОВАНЄ СОМ ВИДЗЕЛА НА ФЕЙСБУКУ, ТА ШЕ МОЙ ЛЕҐИНЬ И Я ПРИЯВЕЛИ.

паметаню. Тот дзень зме найвецей препровадзели у розпатраню природи и кампу. Першого дня Фестивала бул запалєни лемковски огень, котри горел цали час, аж по конєц Фестивала. Понеже там днї барз горуци, а ноци жимни, велї приходзели ґу огню дружиц ше и зограц. Нєдалєко отамаль була бина на котрей вечар були орґанизовани рижнородни концерти котри слухала весела и розтанцована публика.

После шицких догваркох, на драгу до Польскей зме рушели 19. юлия вноци. Було нас зоз вецей руских местох, Нового Саду, Вербасу, Дюрдьова и Керестура. После ноцного путованя, зашли зме до Прешова. То єден прекрасни варош у котрим єст цо видзиц. Нажаль, нє затримали зме ше там длуго, бо нас чекала драга по Фестивал у Ждинї.

Други дзень зме баржей пошвецели програми. Була сом щешлїва же сом и у Польскей чула нашо писнї. На тот способ сом достала чувсто припадносци, котре ридко мож достац у цудзей держави. На полудзенку зме ше стретли и зоз Културно-просвитним дружтвом „Карпати” зоз Вербасу. Мали зме нагоду пробовац прави домашнї пироги, и можем вам повесц же су наисце смачни. На тим Фестивалу було найвецей людзох зоз України, Польскей и Словацкей. Понеже нашо язики подобни, вшадзи зме ше могли згвариц.

Перши упечатки о Фестивалу були барз позитивни. Красна природа, уникатни сувенири, смачне єдзенє и вельо „наших” людзох. Понеже ми камповали, вибрали зме место на верху брега зоз котрого зме мали прекрасни попатрунок. Мнє то було першираз же сом камповала, та сом нє знала цо обчековац, алє на концу ми шицко остало у красним

Милица Кнежевич

ше такой упутели до центру Кракова. На драги до центру наишли зме на отворени пияц, дзе ше предавало домашнї напой, колача и сувенири. Були зме одушевени зоз шицким. Центер барз розкошни и вельки. Мали зме нагоду видзиц улїчних танцошох и шпивачох, а були и конї зоз кочами котри крашели тоту площу. Ютредзень зме обишли єдну з найстарших апатикох, музеї, синаґоґу, дворец... и велї други будинки. Пачело ше ми же зме мали нагоду видзиц Краков вноци, алє и през дзень. То єден интересантни, ушорени варош зоз вельку историю за собу. Такой тот дзень зме рушели до Словацкей, до Бардейова. Змесценє зме мали на добрей локациї, у самим центру. То нє вельки город, та зме го сцигли поопатрац. После преспаней ноци у Бардейове, рушели зме дому. Чекала нас длуга драга, алє зме добре попутовали. Мило ми же сом була на тей екскурзиї. Окрем того цо сом шицко видзела, видзела сом же єст ище вельо таких як и ми.

Нєдзелю, после наступу Руснацох зоз Вербасу, спаковали зме ше и рушели до Кракова. Кед зме сцигли до мотелу уж бул вечар, алє ми -14-

МАК 8-9/2018

УПЕЧАТКИ

Мая Зазуляк Гарди

Емилиян Няради з Керестура бул на Младежским уметнїцким кампу у Французкей

УЧЕЛ ҐЛУМУ ПРЕЗ БАВИСКО хторей сом бул єдини зоз Сербиї – толкує Емилиян.

Школяр другей класи керестурскей Ґимназиї Емилиян Няради з Руского Керестура од 3. по 27. авґуст бул на Младежским уметнїцким кампу у Ростренену у Французкей, на хторим участвовали млади зоз Белґиї, Французкей, Польскей, Нємецкей и Сербиї. На тот Камп ше приявели 18 млади особи зоз нашей жеми, а вибрани були штверо, медзи хторима и Емилиян, хтори бул на ґлумецкей роботнї.

– Ростренен єдно мале, красне место. На Кампу зме, медзи иншим, давали идеї як би могло ожиц празни места, валалчики у шицких державох. Була можлївосц приявиц ше на радийску роботню, роботню пластичней уметносци и ґлумецку, а понеже я роками ґлумим у Керестуре, приявел сом ше праве на ґлуму, на МАК 8-9/2018

Кед сцигли, алє и кед ше врацали зоз Французкей, учашнїки мали нагоду нащивиц и Париз. Емилиян ше зоз Кампу врацел одушевени, полни з упечатками, новим ґлумецким знаньом, алє и новима познанствами.

– Спали зме у шатрох. Шицко було барз добре орґанизоване. Давали нам вежби як през бависко научиц ґлумецки рухи. Потим зме сами мали порихтац представи, дали нам лєм дакус тексту и подзелєли нас до двох ґрупох. На концу зме ґлумели пред локалну публику, а остатнї тидзень зме правели плакати за представу. Збили зме ше зоз шицких трох роботньох. На радийскей роботнї правели звуки за представу, а школяре зоз роботнї пластичней уметносци фарбели напущени локали, цо було видно у позадини у представи. Публика була задовольна, а можем повесц же ми нє бул проблем ґлумиц на анґлийским язику – визначує вон.

-15-

Знанє хторе здобул у Кампу, Емилиян планує пренєсц и на своїх парнякох з хторима ґлуми у Керестуре.

– Бешедовал сом им там и о Руснацох, та нас хвалєли же яки зме активни, а мало нас єст. Правели зме и интервюи кажде на своїм язику. З радийскей роботнї ми поставяли питаня на сербским язику, а я им одвитовал по руски, и то було емитоване на двох локалних радийох – гвари Емилиян и додава же ше барз здружел зоз учашнїками зоз Сербиї, та тераз провадза конкурси же би ше на даєден приявели шицки вєдно.

ТАЛАНТ ЗА НЄПРОДУКТИВНОСЦ

Проза

НЇ О ЧИМ

Деян Павлович

5. септембер. Кед ше нє спреведам, ровно 35. дзень як пожнїм зоз текстом за МАК. Точнєйше, уж пожнїм и за шлїдуюце число. Людзе писали романи за даскельо днї. Мнє ше за цали мешац нє удало здумац тему. Причина? Хвильково роздумуєм о тим. Начас... Єст их вецей, та може шором. На першим месце, вшелїяк то муши буц лєнївосц як препознатлїва прикмета котра ме краши. Тиж так, добра стара „Нє мож нєшка, анї ютре, напишеме напоютре” котрей ше вирно притримуєм, унєсла спомалшеносц до роботи моїх двох малих мозґох. Єден з нїх пре димензиї достал назву. Константна илузия, такволана „Єст ище вше часу”, дала свойо доприношенє и уплїв на тото же ше будзем ганьбиц вообще и послац тот текст редакторки часопису. Другу часц бим подаровал моєй нєвичерпней волї за „нє робиц нїч” и импозантно нєинтересантному периоду хтори за мну. Задумуєм себе як шедзим у основней/штреднєй школи и на писменим зоз руского/сербского язика пробуєм одвитовац на, насампредз, ориґиналну и интересантну тему „Цо сом робел през лєто?”. Вироятнє бим скорей вибрал писац о Ани Каренїни. Живот у комфор зони, у своїх штирох мурох скоро без облакох (похвала за архитекту), без значнєйших пиянкох, нє барз инспиративни за писанє на таку тему. Як и писанє на гоч хтору другу тему. Ценїм же сом єден з найдопитших 24-рочних людзох, без даякей окремней намири за пременку. Поправдзе, у векшини случайох ми и одвитує таки живот. Нє и кед треба написац дацо за МАК. Теди раз мешачне случованє и вецей як добродзечне. Заш лєм, за другу половку авґуста мам алиби. Теди сом уж пожнєл вецей як 15 днї, но, нє поента у тим. Универзум ми наплацел 24-рочни нєанґажман на роботним и животним плану и подаровал ми обовязки. За просекового чловека каждодньови живот, за просекового паразита Танталово муки. Шицко тото уплївовало же би ми кажда тема у остатнїх двох мешацох випатрала нєинтересантно и прекомплексно за мойо потерашнї нєсхопносци у писаню. Фини увод за остатнє число МАК-у у 2018. року.

-16-

МАК 8-9/2018

РОЗДУМОВАНЄ НАГЛАС

Емилия Чизмар

ОК , л ю зеза л ид зе, цо зме ш п р е ш о , к о ц у р с к и е з е з а л иК и рб л – ка д з и з а доч е а й Шми к? Ето те ш не, ш м и б е дом ш не? Б а – па т ри ш а м! Ґра н д !

ЧИ ШЕ ТОТО КЕД ЗМОКНЄШ РАХУЄ ЯК КУПАНЄ? #ЛЄТОВАНЄ2018

25+ ОДХОД НА 18. РОДЗЕНИ ДЗЕНЬ СТАРТЕР ПЕК:

КЕЛЬО ШИ ЄДНО З УНИВЕРЗУМОМ ОД 0 ПО – ЛЇПИШ ШТУЧНИ ПАВУЧАЙКИ З ПЕРШОГО? #УДИХ #ВИДИХ #ТРЕПТРЕП #SHIT #НЄВИХОДЗИМ #БОЗАТО

Рубрика гумористичного характеру и єй змист нє ма намиру дакого увредзиц, алє буц читачом розвага. МАК 8-9/2018

-17-

ТАК И НЇЯК ИНШАК

Ана Римар Симунови ч, мастер професор руск ого язика и литератури

Пробуйце почувствовац розлику у значеню медзи шлїдуюцима виреченями:

У 2. прикладу перше виреченє нам гутори же сушед щешлїви и, кед же зме тото сцели и повесц, вец шицко у шоре. Проблем у тим же так хтошка сушедови повинчовал родзени дзень, та випадло як кед би му сцел повесц же даєден сушед щешлїви.

1. а) Меркуй офарбене. б) Меркуй, офарбене.

2. а) Щешлїви сушед! б) Щешлїви, сушед!

Гришки хтори направени у 3. и 4. прикладу можебуц и найчастейши, бо ридко кеди можеме видзиц же ше кладзе запяту кед ше ословює дакого з меном, або на даяки иншаки способ, а запяту у таких случайох вше треба положиц. Треба написац так:

3. а) Нє забудз вжац мили ручнїк на базен. б) Нє забудз вжац, мили, ручнїк на базен.

4. а) Вери найс Йован. б) Вери найс, Йован. Лєм зоз єдну, односно двома запятами у трецим случаю, тоти виреченя достали цалком иншаке значенє. Хаснованє запяти ше часто занєдзбує, т. є. нє кладзе ше запяту там дзе треба, а без запяти исте виреченє може мац друге значенє.

∎ Щешлїви родзени дзень, Таньо. ∎ Пайташ, вер ми. ∎ Кеди ше, Майо, уж раз рушиме?

У 1. прикладу хтошка охабел цидулку зоз надписом: „Меркуй офарбене”. Понеже нє написана запята, тото виреченє нам поручує же треба мерковац на тото цо офарбене, т. є. у буквалним значеню же треба стац при ньому и чувац го. Додатне надпомнуце: анї тото виреченє нє правилне, прето же гуториме мерковац на дацо, а нє меркуєм дацо, алє на цидулки так було написане, та го прето наводзим у ориґиналней форми. Розуми ше же тот хто охабел цидулку нє думал же офарбени предмет треба чувац, алє же лєм треба примерковац же би ше дахто нє опар на ньго.

Нє забудз вжац мили ручнїк на базен. → значи же комушик гуториме най вежнє ручнїк хтори му мили, т. є. ручнїк хтори люби. Нє забудз вжац, мили, ручнїк на базен. → значи же комушик хто нам мили надпоминаме най нє забудзе вжац ручнїк. Вери найс Йован. (тот приклад найдзени на Фейсбуку як коментар на знїмок на хторим Йован грає). → тото виреченє значи же Йован барз красни, а особа хтора тот коментар написала сцела повесц же тото цо Йован одграл барз красне и вец би тот коментар требал випатрац так: Вери найс, Йован.

-18-

МАК 8-9/2018

НАГОДА ЗА ИНТЕРЕСАНТНИ ВИГЛЄДОВАНЯ

ШВЕТ НАУКИ И ТЕХНОЛОҐИЇ

Турнир младих физичарох Сербиї

ТУРНИР МЛАДИХ ФИЗИЧАРОХ ТО ЗМАГАНЄ З ФИЗИКИ ХТОРЕ ШЕ ОД ПРЕШЛОГО РОКУ ПОЧАЛО ОТРИМОВАЦ И У СЕРБИЇ. НАЙУСПИШНЄЙШИ ЗМАГАТЕЛЄ МОЖУ БУЦ И У СОСТАВЕ РЕПРЕЗЕНТАЦИЇ СЕРБИЇ И БУДУ ПРЕДСТАВЯЦ НАШУ ДЕРЖАВУ У ШВЕЦЕ НА ТУРНИРУ ФИЗИКИ. КАЖДЕ ХТО АМБИЦИЙНИ И ХТО ЛЮБИ ВИГЛЄДОВАЦ, ТОТ ТУРНИР ПРАВЕ ЗА НЬГО! Цо облапя тот Турнир? ● Ґрупне змаганє у ришованю и презентованю ришеньох виглєдовацких проблемох през штири круги ● На початку Турнира, у першим кругу ше кажде змага за себе, дзе ше достанє 20 задатки, од хторих треба єден виглєдовац ● Задатки углавним засновани на виглєдованю и уключованю креативносци у ришованю феноменох, каждодньoвих проблемох, лєбо правеню пренаходкох ● Ґрупи ше формує аж у другим кругу, кед ше вибере лєпше поробени индивидуални роботи ● Кажда ґрупа ше состої зоз МАК 8-9/2018

пейц штредньошколцох зоз цалей Сербиї, хтори преходза през вецей круги змаганя ● Найуспишнєйши змагателє ше маю чесц упознац з нєшкайшима науковцами и нобеловцами У школским 2017/2018. року ше надумала и я приявиц праве за таке змаганє. Од 20 цикавих виглєдовацких роботох, як цо то, поведзме, „Чом цивка випадує з погара кед ю положиме до ґазираного пица”, нашла себе и я задаток за виглєдованє. Виглєдовала сом о феномену швицацей лампи. Вироятнє же ше вам случело кед сце сликовали дакого, а у позадини случайно була лампа, же ше на вашей камери зявели лилово зарї. То єден од феноменох хтори ище вше нє потолковани и хтори ме зацикавел. Час за виглєдованє то два мешаци. За тоти два мешаци сом написала звит и мойо думанє о ришованю того проблема. Прешли 18 особи зоз цалей Сербиї, дзе сом тиж була поволана. Як цо спомнуте скорей, Турнир ше состої зоз штирох кругох. Перши круг то робенє индивидуалних роботох, у другим кругу ше вола авторох найуспишнєйших -19-

ински Тереза Буд

роботох на пририхтованя, треци круг то квалификацийне змаганє на Физичним факултету у Беоґрадзе, дзе ше, як предходно формована екипа, змага за преход до штвартого круга. Штварти круг то финалне змаганє хторе ше отримує на анґлийским язику и дзе побиднїки маю чесц пойсц до швета. Того року побиднїки пошли до Пекинґу, док другопласована екипа представяла Сербию у Болгарскей. Праве тераз тирваю и приявйованя за тогорочни Турнир младих физичарох, а на розполаганю маце 17 задатки хтори, кед сце заинтересовани, маце часу виглєдовац по 15. октобер. Успишни змагателє буду мац нагоду представяц Сербию у Варшави. Вецей информациї можеце найсц на їх Фейсбуку, потим на сайту физичарох Сербиї, лєбо на линку takmicenja.ipb. ac.rs/?page_id=3076.

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ

Сенка Иван

Интервю зоз джез балерину, Дину Мудрох зоз Сримскей Каменїци

Шлєбода, моц и креативносц ОБЩЕ ПОЗНАТЕ ЖЕ СПОРТ И ДРУГИ ФАЙТИ РЕКРЕАЦИЇ ЗДРАВИ. НАЙЛЄПШЕ ШЕ З НЇМА ПОЧАЦ ЗАНЇМАЦ ОДМАЛЮЧКА, НЄ ЛЄМ ПРЕТО ЖЕ ТО ЗДРАВЕ, АЛЄ И ПРЕТО ЖЕ ШЕ ЗДОБУДЗЕ РОБОТНИ ЗВИКНУЦА, ДИСЦИПЛИНУ И, ЦО НАЙВАЖНЄЙШЕ, ТИМСКИ ДУХ. ДИНА МУДРОХ ЗОЗ СРИМСКЕЙ КАМЕНЇЦИ, ШКОЛЯРКА ТРЕЦЕЙ КЛАСИ КАРЛОВАЦКЕЙ ҐИМНАЗИЇ, УЖ 12 РОКИ НЄПРЕРИВНО ТАНЦУЄ ЄДНУ НОВШУ И МОДЕРНЄЙШУ ФАЙТУ БАЛЕТУ – ДЖЕЗ БАЛЕТ. Прецо ши як дзецко вибрала праве тоту файту танцу? Дина Мудрох: Танцуєм од пейцох рокох у танєчним клубу „Партизан 2” у Новим Садзе, а як дзецку ше ми тота файта танцу попачела прето же сом видзела од моєй пайташки, котра теди почала тренирац джез балет. Ниа, уж 12 роки

тренираме и наступаме вєдно. Меняла ши дакеди танєчни клуб? ДМ: Нє. Од початку сом у клубу „Партизан 2” и ту плануєм и остац, ту ше ми шицко пачи. И тренере, и цала екипа. Як часто маш тренинґи и чи их напарто ускладзиц зоз школу? ДМ: Три раз до тижня ходзим на танєц и през викенд на ґимнастику, то нам исто у рамикох, алє нє обовязне. Медзитим, я ходзим, прето же наисце треба мац и ґимнастични тренинґи, котри важни и за сам танєц, так же тренирам штири раз до тижня. Кельо тирва єден наступ и кельо го пририхтуєце? Як випатра єден твой тренинґ? ДМ: Наступ углавним тирва два и пол минути, дакеди три, а пририхтуєме го коло два мешаци, завиши од того яка чежка хореоґрафия. Перше починаме зоз зогриваньом, значи вимасираме кажду мускулу у целу и вец робиме вежби моци. Кед то одробиме, нацагуєме ше и предлужуєме -20-

вежбац хореоґрафию за змаганє, лєбо танцуєме даяку танєчну комбинацию же бизме ше увежбали. Єден тренинґ нам тирва годзину и пол. Кед патриме як танцуєце, випатра нам же то лєгко. Медзитим, чи то наисце так? ДМ: Га, нє баш. То нє лєм танцовац. Наисце мушиме мац досц моци же бизме виведли даяки рухи, а джез балет комбинация вецей спортох, наприклад, ґимнастики и уруцую ше елементи класичного балету, од хторого джез балет и настал. Наисце мушиме буц у добрей кондициї же бизме могли витримац хореоґрафию на сцени, алє з часом ше на шицко мож звикнуц. Танцуєш и у ґрупи, и сама. Цо чежше? ДМ: Чежше ми самей. Кед на сцени мам коло себе людзох, якошик мам чувство потримовки и опущенша сом, а кед сом сама, нє така сом опущена. Гоч танцуєм уж тельо роки, трема вше постої, та гоч и тота позитивна.

МАК 8-9/2018

СПОРТ И РЕКРЕАЦИЯ

Остала ши вирна джез балету, а чи ши ше можебуц дакеди сцела преруциц на класични балет? ДМ: Маме и ту вельку часц класичного балету, алє рухи у джез балету вельо шлєбоднєйши, цо ше мнє барз пачи. Нє маме назви за даяки рух, нє шицко по правилох, як у класичним балету. Найволїм кед рихтаме модерни джез балет, прето же є найновши тип танцу, досц є абстрактни и мам вельку шлєбоду. Хто ци найвекша потримовка и чи ши дакеди сцела одустац? ДМ: Тренере дефинитивно найвекша потримовка. Вони вше з нами, потримую нас, видза кед зме уж вистати и нє допущую нам же бизме одустали. Мала сом таку хвильку прешлого року, же сом подумала же напущим танєц, прето же сом вельо вежбала, а нє барз сом була задовольна зоз резултатами, алє нє допущели ми, и мило ми прето. Як ше чувствуєш после тренинґу и после наступу? ДМ: После тренинґу ше МАК 8-9/2018

чувствуєм углавним лєм барз вистато. Тераз нам на тренинґу уведли же бизме на паперик написали яки зме вистати на скали од 1–10. Медзитим, гоч сом и преморена, добре чувство прето же знам же сом зробела дацо добре. Найволїм кед на тренинґу лєм танцуєме, кед нє маме вельо вежби за змоцньованє, теди ше после тренинґу чувствуєм змирено. А после наступу? Кед добре прейдзе, вец одлично. J Дзе наступаце и яки потераз маце резултати? ДМ: Наступаме на фестивалох, а найзначнєйше нам державне змаганє у Новим Садзе и медзинародне змаганє „Dance fest”, котре на найвекшей ґарадичи од шицких и тиж ше го отримує у Новим Садзе. Освоєни и медалї и погари за шицки места, вше доставаю лєм перши три, так же єст шицкого. Маме ґрупни награди, а мам и тоти хтори сом освоєла сама зоз соло наступом. Хтора ци наймилша награда потераз з оглядом на тото же их маш надосц?

-21-

ДМ: Тота цо сом ю освоєла прешлого року на змаганю на хторим сом мала дзевец дзивки процив себе. Наисце сом ше нє наздавала побиди и була сом прещешлїва после того змаганя. У каждим спорту постої ризик од покалїченьох. Ти мала даяки? ДМ: На щесце, озбильнєйши нє, лєм дробни. Витхнєм, лєбо вдерим ногу. У танцу перше страдаю колєна и пре тото уж досц танцоше и танцошки одустали. Шицки ми меркуєме, алє заш лєм, вше постої ризик од покалїченя, пре хторе бизме вецей нє могли предлужиц. Плануєш ше ещи озбильнєйше занїмац зоз джез балетом? ДМ: Гей, плануєм покля ми цело допущує, алє увидзим цо будзем. Наисце барз чежко „упаднуц” на даяку танєчну академию, хторих нєт вельо, а танєчнїкох заш лєм єст надосц. Роздумовала сом и о иножемстве, алє шицко то затераз плани, алє знам же танєц вше будзе часц мойого живота. Фото: Ґирафон

УПОЗНАЙ СЕБЕ

Тест

Кристина Малацко, ст удентка психолоґиї

ПУБЕРТЕТ И ЙОГ Шицки ми маме свойо добри и нєдобри боки. Маме дацо зоз чим ше цешиме, алє и нєдобри характеристики хтори пробуєме скриц од других. Тоти нєсиґурносци найбаржей доминантни у пубертету, бо нам теди аж и добри ствари дакеди випатраю як нєдобри, лєм прето же зме нє звикнути на нїх. Прето пубертет єден од найемотивнєйших периодох у живоце. Праве о тим периодзе и о почежкосцох хтори зоз нїм приходза, бешедує норвежска серия „SKAM” цо, кед ше преложи, значи „ганьба”.

Часто думам о гришкох у своїм живоце.

1 2 3 4

Понеже бешедує о каждодньових проблемох уходзеня до адолесцентского живота, тота серия постала така популарна же направени верзиї тей сериї и у других жемох як цо то Нємецка, ЗАД, Французка, Италия... Прето препоручуєм шицким же би ю одпатрели, бо є интересантна, барз є хасновита, а способ знїманя барз реални, так же випатра як кед бизме наисце патрели на дакого у його каждодньовим живоце, каждодньових малих стварох. Нажаль, затераз ище нєт сербски преклад сериї, алє єст анґлийски, та хто дакус лєпше розуми, може без проблему патриц серию.

Чежко ми прилапиц комплимент.

1 2 3

У тим тесту можеце дознац на кого найбаржей здабеце зоз сериї по характеристикох, и добрих и нєдобрих, кельо сце порихтани прилапиц сами себе, яки сце насправди... Упутство: За кажде наведзене твердзенє треба означиц кельо ше складаце з нїм. То можеце поробиц так же на скали коло твердзеня, означеней зоз числами од 1 до 6, заокружице у якей мири ше складаце зоз твердзеньом. У нашим случаю, 1 значи же ше вообще нє складаце зоз твердзеньом, а 6 же ше цалком складаце.

5

6

Дакеди ше ганьбим за членох своєй фамелиї.

1 2 3 4 5 6 Нє мам вельо добри боки.

1

2

3

4

5

6

Чежко ми прилапиц можлївосц же ше дакому пачим.

1 2 3 4 5 6 Думам же шицки лєпши одо мнє.

1 2 3

4

5

6

4

5

6

Чежко ми вериц до себе и своїх можлївосцох.

1 2 3 4 5 6 Любел/а бим кед би шицки мали добре думанє о мнє.

1 2 3 4 5 6 Часто поробим дацо лєм прето же други то обчекую.

1 2 3 4 5

6

Вше роздумуєм о пошлїдкох.

1 2

3

4

5

6

Боїм ше указац чувства.

1

3

4

5

6

Видзи ми ше же ме вше дахто осудзує.

1 2 3 4

5

6

2

Чежко допущим най ме дахто цалком упозна.

1 2 3 4 5 6 Часто сом жалосни/на.

1

2

3

4

5

6

Дакеди ше чувствуєм як кед бим бул/а у клїтки.

1 2 3 4 5 6 -22-

МАК 8-9/2018

УПОЗНАЙ СЕБЕ

ГО ПОЧЕЖКОСЦИ Найвецей заокружени – 1

а у сущносци нєдобре, часто ци чежко витримац под тим вельким прициском и часто то приноши зоз собу и нєдобри думки о це. Алє гоч як чежко витримац, ти знаш же ше нє треба меняц нї пре кого и нї пре цо, и то це водзи през живот.

-Chris P.- Ти барз сиґурна особа. Думаш же нїхто нє ма право осудзовац нїкого, бо зме шицки источашнє и добри и нєдобри, и то цалком у шоре. У живоце нї о чим нє роздумуєш преозбильно, бо думаш же живот ту же бизме го цалком вихасновали, без даяких препреченьох хтори нам други людзе поставяю.

Найвецей заокружени – 5 -Sana- Ти дахто хто досц конзервативни у добрим смислу, а свойо наймоцнєйши становиска цагаш зоз свойого дому. Праве прето же ши так традицийно ориєнтовани/на, коло тих шицких спокусох у сучасним швеце, чежко остац вше на правей драги и нє пойсц за векшину. Часто ши, прето же ши иншаки/ка, нєсиґурни/на до себе и думаш же дацо зоз тобу нє у шоре. Медзитим, з часом увидзиш же, нє важне яки зме, як випатраме, як ше облєкаме, важне лєм най нє даме же би нас други, лєм прето же вони думаю же так треба, меняли.

Найвецей заокружени – 2 -Eva- За це нїч нє таке озбильне же биш превельо часу укладал/а до роздумованя о тим. Случую ше гришки, алє як и шицким на тим швеце. Думаш же, гоч яка гришка, нє гутори о тим же яка особа ґенерално, алє яка була у тей малей хвильки у єй живоце. Праве пре таке роздумованє, барз ши сиґурна особа и думаш же найважнєйше цо сам/а о себе думаш, а нє цо о це други думаю.

Найвецей заокружени – 6

Найвецей заокружени – 3 -William- На перши попатрунок випатраш як особа зоз барз вельким самодовирийом. Медзитим, гоч ши наисце досц стабилна и сиґурна особа, на хвильки знаш буц и барз нєсиґурни/на до себе. Но, тоти хвильки вше швидко прейду, бо знаш же прешлосц, як и шицки гришки за нами, там треба же би остали.

Найвецей заокружени – 4 -Noora- Маш барз моцни становиска о шицким и вше ши порихтани/на бориц ше за нїх. Медзитим, понеже нє сцеш исц за габу того цо популарне, МАК 8-9/2018

-Isak- Маш вельо ствари у живоце хтори скриваш и од себе и од других, лєм прето же думаш же це шицки одруца кед дознаю правду. Праве пре тото ши часто нєщешлїви/ва и думаш же тоти ствари мушиш пременїц при себе. Медзитим, часто даєдни ствари нє мож пременїц при себе, таки зме-яки зме, и то у шоре. Мушиш лєм вше мац на розуме же нє треба же биш ше менял/а пре других. Напроцив. Треба остац вирни себе, а тоти цо це любя, а вер ми же их єст вецей як цо думаш, останю коло тебе, гоч яку правду о це дознаю.

-23-

АЛТ ШОУ У МАК-У

Програма ,,Еразмус+” им оможлївела черанку на новосадски Универзитет

„Емисия за младих – Алт шоу”, каждей стреди од 21,30 г. и репризно штварток од 12,30 г. на габох Радио Нового Саду (92, 100, и 107,1 меґагерци) Лидия Костелник

ДОБРЕ ЗАПАМЕТАНИ ДОЖИЦА И ИСКУСТВИЯ ЗОЗ НОВОГО САДУ Л у из а

Малґожата

Прешлого року, на черанки студентох прейґ програми ,,Еразмус+”, медзи велїма студентами, були и Малґожата Бєсадецка, Адриана Калиновска и Луиза Марчак зоз Польскей, хтори мали даскельо преподаваня и на Оддзелєню за русинистику на Филозофским факултету у Новим Садзе. Черанка студентох праве на Филозофски факултет у Новим Садзе под час єдного семестра за нїх було вельке дожице. Польски язик ,,зачерали” за сербски, т. є. слухали преподаваня зоз сербского язика и литератури, а интересантне же мали даскельо преподаваня и на рускей Катедри, и було им окреме цикаве слухац цошка цо потераз нє чули.

– Ту зме пришли студирац Сербски язик и литературу. У Польскей ше то вола славистика, ми вибрали сербски язик, а бул понукнути ище и горватски – гвари Адриана. Задовольни су зоз програму хтора им оможлївела и финансийну помоц, т. є. стипендию, хтора завиши од держави хтору студенти виберу од понукнутих, и їх економских стандардох.

– Наисце ше нам пачело, супер було. Гей же зме були у жимским семестру и же хвиля нє була найлєпша, алє Нови Сад, поправдзе, прекрасни варош. Тото место наисце приємне, людзе тиж приємни и сердечни и пачело нам ше же зме учели сербски и на практични способ, нє лєм на факултету – толкує Малґожата.

-24-

Под час студийох у Новим Садзе започали треци рок на Филозофским факултету, а окрем Нового Саду, нащивели и други вароши.

– Були зме и у Беоґрадзе, пачел нам ше варош. Гоч нас хвиля нє потримала, бо падал диждж и було жимно, були зме на Калемеґдану и крашнє зме ше препровадзели. Мушиме припознац же ше нам Нови Сад, заш лєм, баржей пачел и приємнєйше нам було у нїм – гутори Адриана. Стипендия им давала можлївосц же би виєднали квартелї у строгим центру зоз попатрунком на Катедралу и на Площу шлєбоди. Гоч нє бивали шицки три вєдно, заш лєм були барз блїзко єдни од других. Малґожата бивала зоз леґиньом и зоз своїм псом хторого приведли зоз собу аж МАК 8-9/2018

АЛТ ШОУ У МАК-У

А д р иан

а

до Нового Саду, а Адриана и Луиза були вєдно у квартелю.

– Бивали зме у старшей часци Нового Саду, у центру. После преподаваньох, мали зме жаданє обиходзиц ресторани, кафичи и паби. Часто людзе обачели же приповедаме по польски и приходзели ше нам питац на яким то язику приповедаме, цо робиме у Сербиї итд. Даяки слова маме подобни, та трафяли же то даєден славянски язик, алє нє знали же то польски. На Универзитету зме ше намагали приповедац зоз колеґами по сербски, алє якош нам чежко було составиц даяку конверзацию зоз нїма – приповеда Малґожата. Було дакус чежко приповедац по сербски, алє розумели шицко. Попри сербского, на Филозофским факултету учели МАК 8-9/2018

и русийски язик. Як гваря, нє було лєгко, бо русийски язик учели по сербски. Попри тих почежкосцох, успишно покладали испити, упознали ше и дружели зоз студентами Русинистики, мали часу за шицко кед ше дакус адаптовали на пременку штредка и язика. На Оддзелєню за русинистику амбицийни дзивки слухали руску фолклористику при проф. др Янкови Рамачови хтори их зацикавел зоз своїм преподаваньом о историї Руснацох и даяких наших обичайох. Так ше вони упознали и зоз студентами Русинистики. Вичерали числа телефонох, дружтвени мрежи и часто ше дружели вєдно. Зоз нєпреривну бешеду, полну з новима информациями, бешедовали о обичайох, интересовали ше за шицко, вечарами ше шейтали и обиходзели паби, пробовали -25-

сербску кухню, а руску пробую док ознова приду до нащиви, як и обецали. Луиза була найлюбопитлївша пре оправдану причину. Паметала и писала шицко цо ю интересує, з намиру же би у Польскей писала дипломску роботу о студийох у Новим Садзе, а самим тим и о Руснацох, и шицких дожицох и искуствийох. Малґожата часто фотоґрафовала места хтори обишла и писала кратки виривки на свой блоґ. Интересовала ше за сербску политику и сцела вельо вецей дознац о ситуациї у Сербиї. Адриана ше интересовала за єдзенє, гоч є веґетариянка. Як гваря, шицки три су задовольни, крашнє ше препровадзели, здобули пайташох и радую ше шлїдуюцому приходу, а наздаваю ше же то будзе цо скорей.

ДРАГА ПО ЗДРАВЄ

Блоґ у МАК-у (drahapozdravje.weebly.com)

„АВАНТУРА” ЗОЗ КЕТОЗУ ТЕДИ КЕД ШЕ ДАХТО ОДЛУЧИ ВИПРОБОВАЦ ЗМЕНШАЦ КОЛИЧЕСТВО УГЛЬОВИХ ГИДРАТОХ У СВОЇМ КОСТИРАНЮ ЖЕ БИ АДАПТОВАЛ ОРҐАНИЗЕМ НА ТРОШЕНЄ МАСЦОХ ЗА ЕНЕРҐИЮ, АБО КЕД ДАХТО СТАН КЕТОЗИ ХАСНУЄ ЯК СПОСОБ ЖЕ БИ СЕБЕ ПОМОГНУЛ ПРЕ ЗДРАВСТВЕНИ ПРИЧИНИ, ТРЕБА ЖЕ БИ ОБРАЦЕЛ УВАГУ НА ДАСКЕЛЬО СТВАРИ. Я ше до „авантури” зоз кетозу упущела релативно нєинформована и кед ме нусзявеня почали барз трапиц, глєдала сом информациї о тим як мож почежкосци ублажиц и одклонїц. Орґанизем хтори длуго роки функционовал так жe главне жридло енерґиї приходзело зоз угльових гидратох, нє може ше без даяких почежкосцох преруциц на трошенє масцох за енерґию. Окреме кед ше пред тим применьовало костиранє зоз малим уношеньом масцох. Понеже за претровйованє масцох потребни иншаки ензими як за претровйованє угльових гидратох, потребни час же би ше после паузи тоти ензими ознова активовали. Тото цо характеризує процес адаптованя на кетозу при одредзеному числу людзох то дочасово почежкосци зоз

орґанизмом як цо: болї глава, вистатосц, корчи у мускулох, млосц, диярея, очежана концентрация, пошвидшана робота шерца, „метални” смак у устох, звекшане зноєнє, констипация, поспаносц, смияд. Понеже ше при зменшаному конзумованю угльових гидратох ґликоґенски резерви починаю пражнїц, цело одпущує звишок води. То ше случує прето же угльово гидрати за себе вяжу воду. Пре тоту причину, особа хтора у периодзе адаптациї на кетозу ма потребу частейше пражнїц мочов мехир. Так ше траци воду, а зоз ню и електролити як цо: калий, маґнезий, натрий. Их треба надополнїц, а найлєпши способ то прейґ юшки з косцох, хтора богата з минералами, алє кед то нє досц, мож и прейґ суплементованя. Шицки тоти симптоми преходни и нє при каждому ше манифестую источашнє, и нє на исти способ. Дахто почувствує два симптоми, а дахто осем. Период адаптациї тирва од двох до дзевец тижньох. Понеже симптоми подобни як кед ше ма ґрипу, тот стан ше и наволує keto flu або low carb flu. Кед сом почала зменшовац количество угльових гидратох у своїм костираню, oд симптомох „кето-ґрипи” барз ме болєла глава, и то тирвало два мешаци (думала сом же наисце нїґда -26-

Александра Дудаш

нє престанє), часто сом була смиядна, чувствовала сом вистатосц, „метални” смак у устох (даскельо мешаци, можебуц аж и цали рок) и диярею. Мала сом нєпреривно потребу за єдзеньом и то нательо же сом думала же тота файта костираня нє за мнє, бо кед так предлужим, банкротирам. Єдла сом по пейц раз, або шейсц раз на дзень. То потирвало єден час. Познєйше, кед ше механїзми гладу и ситосци вибалансовали, могла сом єсц лєм раз на дзень, и то ми було досц.

Lowcarb и стан кетози ми помогли же бим ше ришела велїх здравствених почежкосцох, а одредзени почежкосци ище вше ришуєм, алє за шицко треба часу, та и за тото. Звичайно драга ґу здравю тирва тельо кельо ше часу препровадзело на драги ґу розхорйованю. Жридла: Šupe, A. (2012). Istine i laži o hrani: izvornom prehranom do boljeg zdravlja i primjerene tjelesne težine. Ičići: Primula.

Taubes, G. (2011). Why We Get Fat: And What to Do About It. Anchor Books, a division of Random House, Inc. New York.

Volek, J., Phinney, S. (2011). The Art and Science of Low Carbohydrate Living.

Beyond Obesity, LLC.

МАК 8-9/2018

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ

„Власни печац младих” ЛИТЕРАТУРА, МУЗИКА И ФОТОҐРАФИЯ У ПРИРОДИ Здруженє младих „Pact Ruthenorum” и наш часопис МАК 4. авґуста на Озерку у Руским Керестуре позберали младих з Коцура, Дюрдьова и Керестура, хтори свою литературу обявюю у МАК-у, алє тиж так и даєдних музичарох хтори творя свою музику. То була нагода представиц и фотоґрафиї 16 младих авторох, хтори тиж обявйовани у нашим часопису, праве у тей рубрики – „Власни печац”. На тим литературно-музичним стретнуцу, свою поезию читали Кристина Афич и Жарко Остоїч, стихи Дениса Надя и Томия Раца пречитал Мирослав Малацко, а прозу Кристияна Сопку Тимеа Будински. Емилия Чизмар презентовала свою твит-литературу, а роман „ЛЮСПП” Александри Живкович Бучко представени прейґ видеа. Михаил Рамач читал свою поезию, алє и одграл нову авторску шпиванку „Подли дзень”, хтора потим у авґусту обявена на МАК-овим Ютюб каналу и на сайту makmagazine.bandcamp. com, дзе ю мож слухац и презняц. Себастиян Надь на тим стретнуцу, чия модераторка була Александра Живкович Бучко, першираз виведол авторску шпиванку. Фото: Марина Джуджар

МАК 8-9/2018

-27-

ВЛАСНИ ПЕЧАЦ

Уметносц як гоби

Лара Петкович з Нового Саду, млада и перспективна малярка, толкує же ше з часом и вежбу достава чувство, мирну руку и нови идеї – научи ше и хтори фарби ше дополнюю, складаю, а хтори наглашую єдна другу.

– Пачи ше ми робиц зоз процивнима фарбами, кед єдна фарба доминує, а вец уруциц єй процивну. Наприклад, интересантне комбиновац желєну и червену фарбу, белаву и помаранчецову, жовту и лилову, а єст велї таки нєзвичайни комбинациї. З такима фарбами найлєгчейше наглашовац шветлосц, прето и любим мальовац заходи слунка – пре шветлосц, пре контраст. Ґу тому ше часто вяже и поняце златного пререзу, односно же би ше тоти фарби одношели як златни пререз, а то подрозумює пропорцию. Тото зявенє толкує одношенє – менша часц ґу векшей часци єднака як тота векша часц ґу цалей поверхносци. То наисце интересантне, и тото поняце виками прицаговало увагу математичаром и уметнїком – толкує малярка Лара.