Mak 3 4 2015

МУЛТИМЕДИЯЛНИ КУЛТУРНОПОЛИТИЧНИ ЧАСОПИС ЗА МЛАДИХ ЧИСЛО 3-4 / МАРЕЦ – АПРИЛ 2015. ЦЕНА: 100 ДИНАРИ

МАКoff 18: Цецилия Надь Чаривни нїтки Михаил Рамач З молу до дуру МАК 3-4/2015 • 1

Cover: Кристина Ґшвенґ

МАК-ов конкурс за фотоґрафиї

Т С И М З Д рШ

у кс :

К

лє ому

? пше

.Н юЦ

а дь

.Р иМ

ДВА У ЄДНИМ

ч ама

рв 03 анє н те И пит : с ь о д .Н а не в та уа л н ке с 04 С к я: А Се йд М.Га

ук:

р рс ка

обо

06 и на нов а в о ки А Кн їж М к з а 07 рик уи М. Б

П

ла :

се р

ло З бу

ш е:

и н їя к

тн

иї

08 о: П ацк л а рил К .М -а п ц 9 е 0 Ма р аз рик

Зоз тим МАК-ом вишла женско-хлопска кнїжка поезиї двох младих авторох. Мож повесц же вона “два у єдним”, понеже ше з єдного боку кнїжки находзи поезия Цецилиї Надьовей, а з другого Михаила Рамача. Вони уж длугши час обявюю свойо твори у нашим часопису, а тота кнїжка ище єден крочай ґу їх афирмованю у нашей литератури.

нша

Женско-хлопска поезия дала нам инспирацию же би и тема того числа була жени-хлопи. Цо дума Др Шукс, же кому лєпше, можеце пречитац на шлїдуюцих бокох, а Александра Живкович виглєдовала як жени приказани у медийох. У интервюу з младу поп-арт уметнїцу Кристину Ґшвенґ пречитайце чом єй праве жени инспирация за роботи, а у анкети хтору члени МАК-овей новинарскей секциї поробели зоз своїма парняками, дознаце чи би вони сцели мац у школи предмет сексуалне воспитанє.

к

10 х ак и ийо р: Т д а е м Ри ум ени 11 А. Ж : ич А .Ж

ивк

ов

y e ba 12 irat ns P : it t e иш K д л in g .Б о p lo d x 14 Д E нї: енґ А .Б е

се р м

и

15 нт як: И л у з .За т сф и 16 М к и: И К .Е д

ели

нс

ю ерв

К.Ґш

уд : Ст мар

ен

в

МАК у тим чишлє розписує и Конкурс за авторски фотоґрафиї, а яки условия за приявйованє, презнайце ше на шлїдуюцих бокох.

ик тск

у ха

18 е .Чиз Ин т о в, Е ца: к и в в И оґа Й .Н ик 19 Т. , и к .Ю г с л .Е д е

ин

20 Хо м ь, Ґ. д а .Н зия 21 М По е М

рн

як:

н а: И

вю те р

о .Го 22 И , А.Папуґа: П ак . Хо д Т ип 23 Стр .Д 24 Д

урм

ан:

ез

р

С рвю

.На

дь

Д

М ия/

о ов к АК-

нку

рс

МАК Мултимедиялни културно-политични часопис за младих issuu.com/mak.magazine makmagazine.bandcamp.com Facebook: MAK MAGAZINE mak.magazine@gmail.com Число 3-4/2015 марец – април Директорка: Мартица Тамаш Oдвичательна редакторка: Мая Зазуляк Помоцнїци редакторки: Сенка Надь Цецилия Надь Дизайн и компютерски обробок: Златко Емейди Язична редакторка: Блажена Хома Цветкович Насловни бок: Кристина Ґшвенґ

2 • МАК 3-4/2015

Видава НВУ “Руске слово” Булевар ошлєбодзеня 81/VII 21 000 Нови Сад Жиро рахунок: 160-923244-82 Интеза банка, Нови Сад Друкує: “Maxima graf” Петроварадин Флаєри безплатни промотивни материял Основней и штреднєй школи зоз домом школярох “Петро Кузмяк” Руски Керестур CIP – Каталогизација у публикацији Библиотека Матице српске, Нови Сад 008+32(=161.2) (497.113) MAK : културно-политични часопис за младих / редакторка Мая Зазуляк. – Рок 1, ч. 1 (1972) - . – Нови Сад : Руске слово, 1972-. – Илустр. ; 28 cm ISSN 0350-8080 COBISS.SR-ID 15945730

, Х О Н Е О ЖПОХ ИКУ О Т Л А Х ПОЧ ПРА Можебуц найлєпше пойсц до пластичного гирурґа и направиц ше помедзи хлопом и жену, и нє маш ше цо далєй секирац зоз тематиками женскохлопских одношеньох у банана держави и индзей. Потим, дзе лєпше буц жена там будз жена, а дзе горше, та будз хлоп! Кед то нє досц, треба у своєй тинтари одховац даскельо идентитети, наприклад, Мирка, Здравка, Ґордану, Воїслава и Славицу, каждого уписац до процивней политичней партиї, та ше поприберай до ноблеса и шейтай ше по вонку намагаюци ше на порвазкох тримац шицких пецерих цо ши их клоновал у себе и пать же биш кловна зоз себе нє направел. Кед сцеш, як приклад тих цо маю обидва поли у своєй тїлесней твердинї, ґлумиц хлопа, та пробуй

пойсц до городу и найсц роботу у дутяну дзе предаваю облєчиво, або як карчмар, або, нє дай боже, як хостеса, промотер. То одпиш у старту, хлопови ше таке нє уйдзе. Кед сцеш ґлумиц еманциповану жену постань, наприклад, припаднїк жандармериї и докаж же нїжнєйши пол нє слабши. Колеґове би це требали дзечнє потримац и подложиц хрибет за це, аж и дакус баржей би запли место тебе же биш виґурала свойо, а даґдзе би ше и стануло на педалу за гамованє и “вихендловало” ситуацию же биш могла винєсц улогу. Прешвечени сом же, поведзме, кед биш єдного дня була у ситуациї дзе би требало обяшнїц, наприклад, стампеду навиячом ФК “Рад” же би мали кус розуменя, бо под тима униформами єст и жени, дзе можебуц даєдна и у периодзе, та гайд най дакус зменшаю пресинґ. И так би шицки доконца похопели же можлїве медзи тима тестостеронскима буяцaми буц и припаднїк префинєйшого полу. У ствари, тото цо нє видно медзи тима шориками то же бизме нїяк нє требали панїчиц, алє цо

ДР ШУКС КОМУ ЛЄПШЕ?

скорей каркомламаюци бежац до поля. До поля, то єдине сиґурне. И трепац зоз мотику, ношиц мех, бежац зоз карнистером води геваль-тамаль, полївац жадного. Таргай травку дзе єй нє место! Гало, чуєш ме!? Там нєт нєровноправних. То шпик, сам центер продукциї и там нєт места за важнєйших, ту зме шицки исто поспреведани. Дочекац найвисши температури, заскочиц живу на штерацец Целзиюси и престрашиц ю як предок розбегнутого гайзибана з бураґами, шицко з еланом лопотаня з мотику. Кед то допиє, випендрайме ше на древо. Там гучме гуу, ггууу, гаааа, гоооо!!! Трешме на нїх з конарами. (На кого?). И докажеме им поенту. Кед викажеш поенту вец зидз зоз древа, отреп ше и просто до води. Бо, вода то наш прапочаток. Та, най ше чудую. Шак и ми, чловече, цали живот ровно у якимшик чудованю. Цо ми бриґа. Но, алє набок ти мнє. Меркуй ше ти од Мирка, Здравка, Ґордани, а поготов Воїслава и, насампредз, Славици. У тим ствар.

МАК 3-4/2015 • 3

РОЗГВАРКА ЗОЗ АВТОРАМИ КНЇЖКИ ПОЕЗИЇ ЦЕЦИЛИЮ НАДЬ И МИХАИЛОМ РАМАЧОМ

Гоч ше по характеру и способу писаня розликую, вони обрабяю исти теми, кажде на свой способ: Цецилийова поезия то женска поезия, провокативна, а емоцийна, док Михаил, як и сам гвари, баржей патри же би з помоцу рими и одвитуюцого складаня словох пренєсол приповедку.

Авторе писньох хтори маце нагоду пречитац у кнїжки “Чаривни нїтки”/”З молу до дуру”, хтора вишла як додаток у тим чишлє то нашо сотруднїки, котри свойо твори длугши час обявйовали праве у МАК-у. Обидвойо одмалючка указовали прихильносц ґу култури, Цецилия зоз рецитованьом и ґлуму, а Михаил зоз музику, же би ю познєйше унапрямели и на писанє.

4 • МАК 3-4/2015

Кеди сце почали писац и цо вас порушало же бисце свойо думки пренєсли на папер? Цецилия Надь: Уж у основней школи сом мала прихильносц ґу читаню и писаню. Писац сом почала концом основней и початком штреднєй школи, кед сом уходзела до пубертету, а у мнє ше починали будзиц и розвивац нови емоциї. Моя перша писня була инспирована зоз тедишню нєщешлїву любову, алє вона нїґда нє обявена. Михаил Рамач: Почал сом писац як штредньошколєц, медзитим, нє бул сом такой заинтересовани писац по руски. Слухаюци музику, вше сом обрацал увагу на слова и риму, а любов ґу музики ме мотивовала же бим почал писац. По законченю ґимназиї, роздумуюци о подїї кед у нашим

народзе нєстала векша сума пенєжу одлучел сом ше нашалїц на тоту тему. То була моя перша писня по руски хтора була сатирична, и нїґда є нє обявена. Якешик нєписане правило же кед дахто пише, треба же би любел и читац. Хтори авторе на вас охабели найвекши упечаток? ЦН: За писанє найважнєйше мац идею, алє важне и знац поскладац слова, мац богати словнїк же би ше знало цо лєпше виражиц, же би писня мала свою мелодию и крашнє звучала. Писателє котри на мнє охабели упечаток то Шарл Бодлер и Жак Превер, праве пре свой стил писаня и склад словох. МР: Писанє ми представя бависко словох зоз котрима у рими жадам виприповедац задуману приповедку, а авторе котри на мнє охабели упечаток то Дьордє Балашевич, Душан Трифунович, Мирослав Антич, Бора Дьордєвич...

У хторих периодох живота, або ситуацийох вам найчастейше приходзи инспирация? ЦН: Скорей ме на писанє найбаржей порушовали нєзадовольства и нєщешлїви любови. Кед сом дакус одросла то були ствари хтори сом обачовала коло себе, а хтори ме наганяли на роздумованє. Наприклад, кед сом у городзе видзела порозбивани скла, рижни надписи, задумала сом ше над поняцом бунтовнїка, чи то наисце лєм тоти вандали котри правя материялни чкоди, чи то и шицки ми бунтовнїки, алє на свой способ – и так настала писня “Бунтовнїца”. У терашнїм периодзе, писанє ми єдноставно представя любов ґу преношеню чувствох на папер. МР: Нє можем повесц точно же цо ме найбаржей порушує, думам же то углавним теми, або подїї котри ме нагнали на роздумованє. Нє мам одредзени периоди за писанє, алє факт же муши постояц даяки “аларм” же би ше написало писню. Перша часц писньох у кнїжки бешедую ґенерално о препреченьох на котри наиходза залюбени пари, або єдно залюбене, цо нєридко так, док треца часц ту же би ше видзело же нє муши кажда любовна писня буц смутна, як цо то велїм перша асоцияция. Кед особа чита поезию, такой подїю и чувства хтори преноши писня вяже за особу котра ю написала. Чи вашо писнї автобиоґрафски, чи су продукт вашей мриї? ЦН: Векшина писньох автобиоґрафска, но, то нє значи же кажда до деталя реална, єст

такого цо ше наисце случело, алє и такого як бим любела же би ше случело. Роби ше углавним о поступкох и ситуацийох хтори мнє на даяки способ дорушели, чи на неґативни, чи на позитивни способ. МР: Писнї углавним нє автобиоґрафски и представяю приповедки котри углавним видумани, лєбо ше случую коло нас. Од писньох хтори обявени, чи маце даєдну хтора вам окреме мила? ЦН: Нє можем видвоїц хтора писня ми наймилша, прето же то вибрани писнї, кажда з нїх ноши зоз собу даяке скрите порученє, або чувство хторе написане на паперу. У моїх писньох любов основна нїтка, чи ґу родичом, братови, леґиньови и любела бим кед би ше шицки пренашли у нїх . МР: Окреме ми мила писня “Брацикови”.

СЕНКА НАДЬ без страху од осудзованя. Нє думам же треба обявйовац гоч цо, алє кед то “запаковане” до єдней прилаплївей и културней форми, вец прецо би нє була и провокативна. Отворена, приватна, а заш лєм у гранїцох култури. МР: Провадзим нашу сучасну литературу и вона ми аж звалєла упечаток же нови авторе пребарз огранїчени и цензуровани. Думам же би младих баржей требало заинтересовац за читанє як за писанє. Видзи ше ми же нєшка єст пребарз вельо писательох, а читачох вше менєй. О тим “сликовитше” єст у моїх писньох.

Руска творчосц зна буц конзервативна, або є можебуц аж пребарз контроверзна. Провадзице ю, цо думаце о нєй и дзе ту видзице себе и свою творчосц? ЦН: Провадзим, а окреме ми мило кед видзим же ше и нови особи уключую до швета писаня и творчосци, прето же ше лєм на таки способ наш язик и култура може розвивац. Кед бизме шицки патрели же нє треба обявиц дацо прето же є провокативне, кельо романи би нє були обявени, а зоз тим же ше таке дацо дава до явносци, дахто можебуц достанє шмелосци виражиц свойо чувства на подобни способ, МАК 3-4/2015 • 5

У ШКОЛСКИХ ЛАВКОХ У Войводини 2013/14. школского року до пилот-проєкта “Сексуалне воспитанє” були уключени 10 штреднї школи, а уж шлїдуюцого школского року за участвованє у тим проєкту приявели ше 70 штреднї и 20 основни школи. Проєкт ше найвецей реализує у штреднїх школох, алє фаховци думаю же едукацию треба почац запровадзовац на концу основного образованя, а у штреднєй школи ю предлужиц.

Жиєме у швеце вельких пременкох и у дружтве котре характерує пошвидшани розвой у шицких сеґментох, та так и у пременки чловека и його дозреваню. Млади ше зочую зоз пошвидшаним тїлесним и полним дозреваньом, цо приводзи до поцагованя гранїци ступаня до сексуалних одношеньох. Нажаль, виглєдованя указую же тота гранїца у Сербиї почина уж даґдзе коло 15 рокох, а нєридко и коло 12,13 рокох.

МАРИНА ГАЙДУК СЕКСУАЛНЕ ОБРАЗОВАНЄ

Прето, на початку 21. вику пред школу треба положиц нови задаток котри ше одноши на психосексуални розвой. Младим ґенерацийом треба дац можлївосц же би розумели себе, свой розвой, пременки на целу под час пубертета, и дац им одвити на питаня за котри часто нє маю шмелосци опитац ше.

Сексуалне образованє ма вельке значенє у сучасних условийох живота. Дотерашня пракса у За родичох то и далєй иножемстве указала же Пред даскельома табу тема, та ше млади уводзенє сексуалного мешацами, єдна вистка найчастейше информую о образованя до школох знємирела шицких, а шицким цо их интересує (прикладним возростом) окреме родичох. Була то прейґ интернета, еротских вельо доприноши же би млади мали ...УВОДЗЕНЄ СЕКСУАЛНОГО ОБРАЗОВАНЯ ДО ШКОЛОХ (ПРИКЛАДНИМ ВОЗРОСТОМ) ВЕЛЬО правилни ДОПРИНОШИ ЖЕ БИ МЛАДИ МАЛИ ПРАВИЛНИ СТАНОВИСКА О ТИМ, ИНФОРМАЦИЇ О становиска о тим, КОНТРАЦЕПЦИЙНЕЙ ЗАЩИТИ, ЗНАНЄ О РЕПРОДУКТИВНИХ ОРҐАНОХ И ПОЛНИХ ХОРОТОХ, информациї о ЗМЕНШОВАНЮ ЧИСЛА АБОРТУСОХ. контрацепцийней вистка о седем малолїтних часописох, порно сайтох защити, знанє о школяркох зоз Босней котри и филмох, котри понукаю репродуктивних орґанох и ше зоз екскурзиї врацели єден викривени погляд на полних хоротох, зменшованю ваготни. Вони лєм часточка сексуалносц и розвиваю при числа абортусох. статистики котра з рока на младих подли навики. Праве рок рошнє. Виглєдованя прето же им таки змисти Наздавам ше же пошвидко указую же ше у Сербиї рочнє блїзко при руки, младих до Закона о образованю претаргнє коло 16 000 (лєм) треба на прави способ предмет Сексуалне малолїтни ваготносци. Точне информовац о важносци воспитанє войдзе голєм число шицких абортусох ше полного живота, и приказац як виборни предмет – за анї нє зна (а верим же бим им реалну слику його початок. вам анї нє мала шмелосци значеня. написац).

6 • МАК 3-4/2015

АНКЕТУ ПОРОБЕЛИ ЧЛЕНИ МАК-ОВЕЙ НОВИНАРСКЕЙ РОБОТНЇ ЗОЗ ШКОЛЯРАМИ ОСМЕЙ КЛАСИ И ҐИМНАЗИЯЛЦАМИ У ШКОЛИ “ПЕТРО КУЗМЯК” У КЕРЕСТУРЕ

СМ: Гей, прето же дзивчата уж на 15–17 роки оставаю ваготни, а ище су нєдозрети и нє досц о тим образовани. ВП: Гей, прето же нє знаме ище нїч о тим, та же бизме були упознати. МВ: Нє, прето же уж маме вельо предмети и обовязки.

ЧИ ТРЕБА ДО ШКОЛОХ УВЕСЦ ПРЕДМЕТ СЕКСУАЛНЕ ВОСПИТАНЄ?

Саня: Гей, прето же велї дзеци нє маю досц знаня о тим и прето ше барз часто случує же барз млади дзивчата оставаю у другим станю, а ище им за тото нє час.

Изабела: Нє, прето же то интимна ствар и ганьбела бим ше о тим бешедовац, окреме зоз старшима.

Д: Гей, бо млади нєшка ступаю до сексуалних одношеньох вчас, а нє знаю досц о защити и вец настаню нєжадани пошлїдки.

Цоа: Нормално же гей. Треба же би школяре научели вецей о тим, бо то нормална активносц.

Анонимус1: Гей. Прето же ше млади ганьбя бешедовац о тим, та зме вец нє досц упознати, и прето пошлїдки можу буц нє добри. И: Нє, прето же будземе мац вецей годзини. Анонимус: Нє, прето же вец млади почню вчас то робиц. Ж: Гей, же би дзеци були обвисцени и защицени. МАК 3-4/2015 • 7

МАРИЄТА БУИЛА ПРИКАЗ КНЇЖКИ “ОБЕЦАЙ МИ”

ПРИПОВЕДКА ППРИПОВЕДКА Р И П О В Е Д К А ЗЗЗ НЄОБЧЕКОВАНИМ ННЄОБЧЕКОВАНИМ ЄО БЧ ЕКО В А Н И М ЗАКОНЧЕНЬОМ ЗА ЗАКОНЧЕНЬОМ КО НЧ Е Н Ь О М Мистериозне нєставанє дзивки порушує Майрона Болитара, бувшого аґента, же би ознова вошол до виглєдовацких водох и пробовал ришиц случай. Як цо и характеристичне за трилери, нєобчековани случованя и преобраценя вам буду отримовац увагу цали час док читаце.

Потераз сом наисце пречитала вельо кнїжки хтори зоз своїм квалитетом заслужели же би ше о нїх поведло дацо вецей, а єдна з нїх то кнїжка “Обецай ми” (“Promise me”) котру написал Харлан Кобен. Харлан Кобен писатель котри ше преславел зоз писаньом трилерох и романох о мистерийних и нєзвичайних збуваньох, як цо то забойства и нєставаня людзох. У даскелїх його романох находзи ше исти главни юнак – Майрон Болитар, бувши професийни

8 • МАК 3-4/2015

спортиста, а у тей хвильки спортски аґент. Майрон по своїм характеру динамични и стално у даякей акциї, а з оглядом на свою прешлосц и роботу, вше ше найдзе у даякей нєволї, котра ше часто нєдобре закончи. У роману “Обецай ми”, Майрон, жадаюци же би бул герой и помогнул, уходзи до нєволї зоз хторей го ратую товарише и колеґове. Попри акциї, у роману описани и його емотивни бок, бо як и кажда друга особа, и вон ма особу на котру є слаби. Тот роман бешедує о дзивки Ейми котра одразу нєстава без шлїду, а нїхто нє зна праву причину. Понеже ю Майрон видзел остатнї, полиция дума же вон главни виновнїк. Еймийово родичи, як длугорочни приятелє зоз Майроном, веря же вон нє виновати и допущую му же би виглєдовал цо ше наисце случело зоз Ейми. Под час виглєдованя Майрон наиходзи на рижни препреченя, уходзи до нєвольох, находзи докази хтори му помагаю, а даєдни и одмагаю. Нє було му лєгко, алє жадал сполнїц дате обецанє и дознац правду. На

драги ґу цилю було прелятей креви, алє шицко тото ше забуло кед ше Ейми врацела жива и здрава ґу своїм родичом. Под час виглєдованя докази и факти указовали на велїх потенциялних виновнїкох, алє на самим концу приповедка достава цалком нови цек и нєобчековане розришенє. Як цо звичайне за таки романи, виновнїк вше дахто на кого док читаме анї нє подумаме. Мушим припознац же сом ше и особнє барз нєсподзивала як ришена мистерия. “Обецай ми” єден з тих романох хтори наисце лєгко читац. Док читаце, подїї вам нєпреривно отримую увагу. Медзитим, критичаре на интернету гваря же тот роман нє таки добри як други хтори Харлан Кобен написал. Понеже то перше його дїло котре сом пречитала, нє можем го поровнац зоз другима, алє можем повесц же ше ми пачело. Кед любице трилери и мистериї, тот роман вам цепло препоручуєм.

КОМУ МОЖ ВЕРИЦ? Шицки зме научели же у филмох о супергеройох главну улогу ма праве супергерой. Алє, вельо раз зме роздумовали же як тоти супергероє можу шицко посцигнуц и як їх идентитет так длуго остава тайна. Тота серия нам дава одвити праве на тоти питаня.

Agents of S.H.I.E.L.D. (Аґенти Щ.И.Т.У.) то oрґанизация хтору предводзи Ник Фюри, а перши єй аґент була Пеґи Картер. Пеґи познаме зоз филма Captain America: The First Avenger у хторим була його найблїзши сотруднїк. После капитановей “шмерци”, вона мала циль предлужиц борбу процив зла, и так и настала тота орґанизация. Серия почина так же упознаваме єдного з найлєпших гакерох на швеце, Скай, хтору S.H.I.E.L.D. лапа пре илеґалне обявйованє информацийох о супергеройох на интернету. У S.H.I.E.L.D.-овим авиону упознава аґента Ґранта Ворда, хтори задлужени за роботу на терену и за тайни операциї. Тиж так, и Леа Фица, инжинєра и специялисту за оружиє и вселенску технолоґию, як и його сотруднїцу и найлєпшу пайташку, биохемичарку Джему Симонс.

Такой на початку проблеми єй прави аґент Мелинда Мей, їх пилот и фаховец за оружиє, за хтору шицки думаю же є жимна и нєчувствительна. На чолє того тима Фил Колсон, хтори у филме

The Avengers бул забити и нїхто нє зна як ше им удало ожиц го, аж анї йому самому. З часом ше Колсон повяже зоз Скай и зрозуми же би им вона могла вельо помогнуц у їх операцийох и борби процив зла, и такой ю повола до свойого тиму. На початку ма проблеми и зоз задатками и зоз членами того тима, бо нє шицки думаю же добра идея приводзиц дакого хто нє витренирани за тото и кого нє досц познаю же би му могли цалком вериц. Алє, з часом, Скай докаже же им вона єден з наймоцнєйших и найзначнєйших

ЗОЗ МАК-ОВЕЙ НОВИНАРСКЕЙ РОБОТНЇ КРИСТИНА МАЛАЦКО ПРИКАЗ СЕРИЇ AGENTS OF S.H.I.E.L.D.

членох, а помали ше и други члени тима почню зблїжовац з ню, окреме аґент Ґрант Ворд. Понеже Скай цали час глєда своїх родичох, хтори ю охабели ище кед була беба, у другей сезони конєчно доставаме одвит на тото питанє. Тиж так, дознаваме и на хтори способ Колсон ожити и яки пошлїдки тото ма на ньго. Друга сезона ше предлужує на приповедку зоз филма Captain America: The Winter Soldier у хторим дознаваме же велї члени S.H.I.E.L.D.-у, у ствари, прикрити члени терористичней орґанизациї “Хидра”, и шицки зрозумя же нїкому нє мож цалком вериц. Дознаваме и хто зоз їх тима член “Хидри”, и як то будзе дїйствовац на членох тима и на тим вообще. Затераз зме видзели першу сезону и першу часц другей сезони, а другу часц ше почало приказовац 3. марца 2015. року. Треца сезона ище нє потвердзена, алє пре вельке интересованє за серию, найвироятнєйше же будземе ище длуго патриц аґентох Щ.И.Т.У. на наших малих екранох.

МАК 3-4/2015 • 9

27.3.1790.

– Видумани шнурки.

4.3.1945.

– Основане Спортске дружтво “Червена гвизда”.

1.4.1809.

– Народзени Николай Ґоґоль, єден з найпознатших русийских писательох.

МАРЕЦ И АПРИЛ 28.4.1890.

– Народзел ше у Брацлаве, у України, Петро Ризнич Дядя, театрални режисер, драматурґ и публицист.

2.3.1998.

– Филм Титаник бул перши филм хтори у цалим швеце заробел вецей як милиярду долари.

ЗБУЛО ШЕ

11.4.1765.

– Початок школства при Руснацох у Коцуре.

8.3.1910.

– У Копенхаґену отримана Друга конференция женохсоциялистох, на инициятиву нємецкей револуционерки Клари Цеткин. На тей конференциї установене швето Дзень женох, як здогадованє на демонстрациї женох у Чикаґу 8.3.1909. року.

21.3.1685.

– Народзени Йохан Себастиян Бах, нємецки композитор, орґуляш и чембалиста.

16.4.1889.

– У Лондону народзени Чарли Чаплин, єден з найвекших комичарох шицких часох.

12.4.1911.

– Перше нєпретаргнуте лєценє на релациї Лондон– Париз, тирвало три годзини и 56 минути.

31.3.1889.

– Отворена Айфелова турня, теди найвисше зданиє на швеце, як еспонат за Шветову виставу з нагоди преслави сторочнїци Французкей револуциї. Кед є вибудована, даєдни Парижанє думали же є ганьба и же ю треба звалїц, а нєшка є найпознатши символ Паризу, хтори рочнє нащивя вецей як 5 милиони людзе.

10 • МАК 3-4/2015

7.3.1970.

– Аматерски руски театер “Дядя” (нєшка Руски народни театер “Петро Ризнич Дядя”) першираз виступел под тим меном, зоз премиєру фалата “Полицає”.

ЖРИДЛО: ИНТЕРНЕТ САЙТИ И РУСКИ ХРИСТИЯНСКИ КАЛЕНДАР

Пребачуєм ше же кашнїм.

АНА РИМАР, ДИПЛ. ФИЛОЛОҐ ЗА РУСКИ ЯЗИК И ЛИТЕРАТУРУ ТАК И НЇЯК ИНШАК

Пребач⁄пребачце же пожнїм.

На анї єдней фотоґрафиї сом нє красна. Ванеса личи на це.

Анї на єдней фотоґрафиї сом нє красна.

Ванеса здабе на це.

Родзени брат Власни брат

Вона барз часто кука же єй чежко на роботи.

Наставели да ше бавя. Предлужели ше бавиц.

Дїєслово кукац превжате зоз сербского язика и уруцене до руского язика у хторим воно ма цалком иншаке значенє. Кукац по руски значи радити чучњеве. З того прикладу видно же як ше слова зоз сербского язика лєм уруцую до руского без роздумованя. Треба повесц так: Вона ше барз часто поносує же єй чежко на роботи. МАК 3-4/2015 • 11

КЕД ЗМЕ ГОЛИ – ШИЦКО МОЖЕМЕ(?)

Дзе женом место? Кед ше постави таке питанє, велї думаю – у кухнї, або дома – ґаздовац. Медзитим, одкеди ше жени виборели за свойо права, осмого марца, ище 1909. року и одкеди маю свойо економске, политичне и дружтвене право, векшина ше то обава повесц наглас. Друге цо приходзи на розум, углавним хлопом, то – у новинкох як цо то “Плейбой”, “Це-Ка-Ем”, та аж и “Скандинавка”, и то углавним без шматох. А чи то праведне роздумованє?

12 • МАК 3-4/2015

Аж и Европска уния вимага од Сербиї же би у вельких компанийох у управних одборох були заняти 40 одсто жени. Ту ше приключую и Народна скупштина Републики Сербиї, та и велї други одбори и високи места у компанийох. У тей хвильки, у Скупштини Сербиї од цалого числа народних посланїкох, односно од 250 местох, 30 одсто жени. Кед бешеда о заробку, припаднїци красшого полу за исту роботу доставаю и до 16 одсто нїзшу плацу у одношеню на своїх хлопских колеґох.

Женски информацийнодокументарни центер ище 2010. року видал документарни филм “12–15%”, хтори указує як приказани жени у медийох. На початку филма, редакторки Лидия Василєвич и Виолета Анджелкович заключели же кед можеме судзиц по слики хтору преноша медиї, жена у сучасним периодзе остала з єдну ногу заглобена у 70-тих рокох прешлого вику, док з другу ногу нє зна точно кадзи наґажиц, прето же предвидзене место за другу ногу то рубрики забави и гевти за розбиванє бриґох и шмих.

Тедишня редакторка рубрики “Швет”, у дньових новинох “Блиц” Таня Трикич, у документарцу “12– 15%” гварела же є каждодньово зочена зоз питанями цо роби “гола жена” на бокох рубрики “Швет”, хтори каждодньово ма озбильни теми. “Треба наглашиц же “Блиц” ище 1996. року конципировани як таблоид, а то значи же тота концепция превжата и вона подрозумює и голу жену. Медзитим, вона вельо вецей од того. Ма даскельо задатки, а єден то же би ше читатель после озбильних темох, часто и чежких, хтори маме на бокох “Политики” и “Теми дня”, кед придзе до рубрики “Швет”, дакус орозположел, же би ше му скруцело увагу зоз чежких темох. Друга ствар то же зоз коментаром хтори тота жена вше ма третираме актуални теми на франтовлїви способ так же би ше читатель и нашмеял.” Теми хтори “гола жена” обрабяла у “Блиц”-у од першого та по седми децембер 2014. року, сиґурно у вязи з темами хтори углавним обрабяни у рубрики “Политика”,

АЛЕКСАНДРА ЖИВКОВИЧ ЖЕНИ У МЕДИЙОХ

а три коментари дала и на теми з рубрики “Тема дня”. Кед було слово о Сербскей напредней странки, же як велї члени уходза до тей странки, “гола жена” прекоментаровала: “И ґу мнє приходза пре хасен”.1 Потим, пиятого децембра, тема дня була же новини “Блиц” примушели Велимира Илича же би пошол до Майданпеку, а “гола жена” ознова мала коментар: “Лєм най ше облєчем, та и я пойдзем зоз Вельом до Майданпеку”.2 Шицки коментари хтори “гола жена” на бокох тих дньових новинох ма, указую же вона коментарує глїбину теми хтору ше обрабя, алє єдну поверхову, обрацену лєм на франту, хтора тиж указує же жена нє муши мац глїбоке думанє о политичних, або економских темох, алє же досц же би “лупла” гоч цо, а док є гола – шицко лєгко прейдзе, та аж и забудземе на бриґи и ситуацию у хторей ше находзиме. То єдна часц приказованя женох у медийох, хтора подкрипена зоз сексуалну револуцию. Друга часц, можебуц и частейша, прето же нє може кажда жена стац гола на 1 2

Вовторок, 2. децембер 2014. “Блиц” Пияток, 5. децембер 2014. “Блиц”

насловних бокох, або заслужна за франту кед слово о озбильних темох, а то жена хтора у медийох приказана як “свята мац, ґаздиня”. У истим документарцу, писателька и драматурґ Миня Боґовац указала праве на тото зявенє, хторе тераз найвецей присутне у рекламох. “Тот модел вецей нє присутни нательо у медийох, окрем у рекламох хтори унапрямени праве тей цильней ґрупи. И ту ше прави стереотип. Наприклад, женска компететивносц кед два мацери и два дзивки у питаню: та єдни знаю за пращок за райбанє, а други нє – и вони стално випадаю глупи. Або стереотип звади медзи швекру и нєвесту.” И на концу, треци стереотип хтори приказани у медийох, а хтори подкрипює же женом место у кухнї, або буц голи, то стандардизовани, модни часописи за наймладши жени, односно дзивчата. Таки часописи то “Ел”, “Джой”, або “Космополитан”. У нїх ше приказує моду, а новинаре хтори там заняти даваю младим дзивчатом совити як злєпшац свойо цело, як ше крашнє

нашминкац, указую на хороти хтори популарни кед у питаню мода, а то анорексия и булимия, та аж и цо викомбиновац же би облєчиво крашнє випатрало. Понеже у питаню часописи хтори задлужени за моду, вони приказую, такволани, “модно витки” жени, на хторих облєчиво вше добре стої и хтори углавним популарни и славни. Тоти маґазини формую роздумованя младих особох нїжного полу, хтори о даскельо роки буду мушиц стануц на свойо ноги и одредзиц кадзи наґажа зоз шлєбодну ногу и хторе место у гиєрархиї чловеческей популациї завежню. Кед у питаню приказованє у медийох, маю три вибори: гола жена хтора шицко пороби зоз своїм целом, свята мац, ґаздиня, або атрактивна, активна, модно оспособена дзивка, хтора постої лєм у модних маґазинох.

МАК 3-4/2015 • 13

О пораженю часто найменєй бешедує поражени, даваюци шицким другим, хтори маю мишу, тастатуру и мозоґ нагоду же би сами виґуґлали, або роздумали о своєй скромней улоги у интернет “морю”. Чи гусаре маю моци одбранїц свой залїв од тих “главатих”, и чи их годни леґално и зоз уживаньом отрепац як вола у капусти? Упарте звикнуце вецей як милион интернет хасновательох каждодньового патреня рижнородних безсмислових и високобуджетних филмох за “розбиванє” допитосци 9. децембра 2014. року випущело свой храпави видих, подобни видиху хтори може виволац лєм рахунок за струю после децемберских колячкох у Сриме. Того нєщешлївого дня мал сом “чесц” и нєзадовольство похопиц же ше надармо, як прави гусар, намагам послужиц зоз традицийну кухню у хторей традицийно постої шицко цо ми треба. Думам себе: “Га, у шоре! Можебуц ютре найдзем квалитетнєйше голивудске витворенє без Силвестера Сталонеового и Арнолда Шварценеґерового...”, а вец сом похопел же Гусарски залїв нє ма ютре... Тото спознанє звалєло мойо вецейрочне становиско же Piratebay нєзнїчтожлїве средство борби, нас худобних, процив найвекших спреводзкошох хтори исную на швеце, наволаних Голивуд, а праве сом думал же Piratebay бул на добрей драги же би шицким нєдостойним режисером, ґлумцом, каскадером, знїмательом, шминкером,

14 • МАК 3-4/2015

“законски” вжал правну и роботну можлївосц участвованя у филмскей индустриї, дзе би их после того обовязно требало дац на чуванє до центру за социялни скарб, або их повязаних одвесц до maximum security институциї за ментално хорих.

ДАЛИБОР БОЛДИШ PIRATEBAY

Аж кед сом змирел свойо страсци роздумуюци о тим же ше леґия од милион гусарох найвироятнєйше нє прида так лєгко и припозна побиду Голивуду, пробовал сом найсц на интернету причину утаргованя Piratebay-а. Так сом себе и думал... Piratebay услужує милиони и милиони хасновательох уступаюци им задармо терабайти и терабайти змистох, хтори нє безплатни, а то автоматски значи же бидни Голивуд остава кратши за милиярди и милиярди долари дньово.

ЦУНАМИ У ГУСАРСКИМ ЗАЛЇВЕ

Спрам того, главни голивудски мафияше загрожели сеґинятко Шведску у хторей ше находзели Piratebay сервери, же би “под хитно” окончели рацию над Piratebay-ом, же би ше то конєчно приведло ґу концу. Алє, як..? Закон Шведскей нє видзи нїяки проблем у Piratebay-у и прето нєт нїяка причина за рацию и виновне прешлїдзованє...

Предвидзовали же Piratebay “оздрави” 1. фебруара 2015. року. И, наисце, 1. фебруара, кед сом пробовал войсц до Piratebay-у... Пать, роби! И думал сом себе же тото цо вон нашол, ище нїхто нє нашол – дзиру през хтору преславене кажде голивудске шмеце – задармо. Удало ше нам зачувац свойо пристанїще, лєм прето же шицки гусаре вєдно скочели и зоз цунамийом вигнали вола зоз капусти.

АЛЕКСАНДАР БЕСЕРМИНЇ ПРОЄКТ EXPLODING KITTENS

ЗБЕРАНЄ ПЕНЄЖУ ПРЕЙҐ ИНТЕРНЕТА Мет Инмен, баржей познати як The Oatmeal, на платформи за зберанє финансийних средствох, Кикстартеру, нєдавно порушал проєкт карташского бависка Exploding Kittens, хтори подобни як бависко зоз Уно картами. За реализованє проєкта було потребне 10 000 долари, хтори назберали за рекордни осем минути, а за 24 годзини назберали аж 2 милиони долари. Як ше дакому зоз таку єдноставну идею удало достац таку вельку потримовку?

Mет самоуки, и уж як тинейджер ше занїмал зоз дизайном и програмованьом, а познєйше, 2007. року направел сайт за упознаванє особох. Подобни сайти теди уж постояли, а же би ше вон “пребил” на тарґовище, надумал го промововац на интересантни способ: рисовал кратки стрипи хтори сатирично описую койяки любовни анеґдоти и обявйовал их на сайту. Таки приступ дал барз добри резултати, праве прето же ше людзом пачели його стрипи.

односно вирусни маркетинґ, дзе хаснователє дзелєли тоти стрипи на дружтвених мрежох. Огромна популарносц резултовала зоз тим же му конкуренция понукла одкупиц сайт, на цо вон пристал, алє предлужел рисовац стрипи. Стрип з тему “Як най заключице чи вас ваша мачка планує забиц?” постал пребарз популарни и теди Mет одлучел направиц сайт theoatmeal.com дзе надалєй обявйовал свойо роботи. Сайт барз швидко постал популарни и Мет ше нашол у ситуациї же финансийно нє могол витримац трошки за його отримованє. Теди на сайту поставел оглашку же прима донациї и на тот способ достал вельо вецей потримовки як цо обчековал, а пошвидко The Oatmeal постал барз профитабилни.

То бул лєм початок. Mет после того поробел ище велї добри, дакеди и контроверзни ствари: раз, кед го власнїк єдного сайту тужел, вон му одвитовал зоз рисунком його мацери, потим зберал средства за Националну федерацию за очуванє дзивих животиньох и за Америцке дружтво за борбу процив рака, та очуванє старей лабораториї Николи Тесли у Нюйорку итд. Поента приповедки то же Мет роби ствари хтори люби и пренашол способ як зоз того направиц цошка вельке, а хасновите. Уложени труд резултовал звекшованє публики, а зоз таку вельку публику, кед обявени проєкт Exploding Kittens, вон истей хвильки постал вирални. У комбинациї зоз нєшкайшима дружтвенима мрежами, то резултовало зоз тим же проєкт уж за осем минути бул цалком финансовани, а по конєц акциї зазберованя пенєжу назберане 8 782 571 долари и постал проєкт зоз найвецей донациями у историї. Та, гоч то лєм карти зоз мачатми и експлозиями.

За швидке напредованє и резултати бул заслужни вирални, МАК 3-4/2015 • 15

Кристина Ґшвенґ зоз Вербасу, инженєр веб дизайна, єдна з ридких младих уметнїцох хтора твори у поп-арт стилу, форми уметносци хтора настала пейдзешатих рокох у Велькей Британиї, а “преславела” ше у Америки. Тот стил дефиновани з темами хтори виведзени з популарней, масовней култури, алє з акцентом на иронию и баналносц, обрацени процив вредносцох хтори надрилєло уметнїцке дружтво. Кристиново роботи углавним инспировани зоз женску красоту, а мали зме их нагоду видзиц на єй першей самостойней вистави у Вербаше кед було Националне швето Руснацох, у Студию “М” у Новим Садзе на “Ружовей заградки”, як и у школи “Петро Кузмяк” у Керестуре.

16 • МАК 3-4/2015

ЖЕНСКА КРАСОТА НЄ Кеди ши ше почала занїмац з поп-артом и прецо це прицагнул праве тот стил уметносци? Кристина Ґшвенґ: Зоз попартом сом ше почала занїмац док сом студирала, кед сом на єдним предмету мала задаток имитирац даяки уж постояци стил, дзе, медзи иншим, бул и поп-арт. Теди сом похопела же ми тот стил “лєжи”. Такой ше ми попачели и роботи Лихтенстайна и на ньго ше и упатрам. Повязаносц моїх роботох зоз його то блондинки и познати особи. Його теми углавним були уж постояци стрипи, лєбо фотоґрафиї, як и обєкти з каждодньового живота. Я лєбо сама направим фотоґрафию, лєбо найдзем даяку цо ше ми пачи и за хтору думам же би добре випатрала у попарту, и вец на основи нїх робим. Лихтенстайн ше намагал же би на його роботох нє було видно шлїди людскей руки, рухи щеточки, же би шицко випатрало цо штучнєйше и здабало на друковане. Лєм, вон теди нє мал компютер, а я го тераз мам, цо, по моїм, совершена комбинация.

Даєдни думаю же роботи у поп-арту копиї, понеже ше их часто твори на основи уж постояцих фотоґрафийох, лєбо других роботох. Як, у ствари, випатра процес їх твореня? КҐ: Роби ше компютерски, бо так вельо швидше як з руку. Перше найдзем фотоґрафию на основи хторей сцем робиц, вец у илустратору нарисуєм контури, цинї, а потим у фотошопу фарбим, додавам деталї за хтори думам же би ту добре випатрали. Велї людзе думаю же лєм обробим постояцу фотоґрафию, а нє же ю ознова нарисуєм. Нє розумя ше до процесу наставаня и вец можебуц анї нє ценя тоти роботи так як цо би ценєли гевти хтори нарисовани з руку. Аж и Лихтенстайна осудзовали же є нє прави уметнїк, алє плаґиятор. У других жемох людзе упознатши и отворенши за таки ствари, а ту слабо. Кажде углавним препознава лєм познати роботи Ендия Воргола. Думам же поп-арт добре випатра у маркетинґу, та ше можебуц на тот способ тот стил помали враци до моди.

МАЯ ЗАЗУЛЯК ИНТЕРВЮ З ПОП-АРТ УМЕТНЇЦУ КРИСТИНУ ҐШВЕНҐ З ВЕРБАСУ

МОЖЕ ДОПИЦ Гоч ши по фаху инженєр веб дизайну, робиш за филипинску фирму як преподавач анґлийского язика Японцом прейґ скайпу. Як пришло до того? КҐ: Там роби єдна шестрова колеґиня и єден мой пайташ, та сом од нїх чула за тоту роботу. Прешла сом розгварку и пробни годзини, и почала робиц. Сами себе одредзуєме час кеди будземе робиц, а “школяре” нас вибераю на основи профилох хтори там маме направени. Нє робим у фаху, алє любим анґлийски язик и мило ми же мам нагоду упознавац велїх нових людзох, їх културу, обичаї. Нїґда сом анї нє була ориєнтована ґу програмованю, волїм уметнїцку часц веб дизайна. Вон у сущносци и робота за два особи, алє у нас є за єдну. На твоїх роботох углавним жени. Прецо ци праве вони инспирация? КҐ: Одмалючка сом рисовала жени, дзивки. Нє знам прецо. Єдноставно, думам же женска красота цошка цо нїґда нє може допиц. Гоч кельо ше их

фотоґрафовало, рисовало, мальовало, людзе их вше сцу видзиц. Даєдни жени на моїх роботох мойо пайташки, а даєдни познати особи хтори ми мили. Инспирацию находзим найчастейше у женских портретох, углавним у винтидж, пин-ап фотоґрафийох. Даєдни фотоґрафиї стари, а даєдни модерни, алє обробени у тим стилу. Вше глєдам тоти хтори, кед ше преложа до поп-арту, буду випатрац як кед би наисце були з того часу. Поп-арт настал ’50 –’60. рокох, а и мойо роботи углавним змесцени до того часу и у тим су стилу. Думам же тота култура теди наисце була богата, и музично, а и цо ше моди дотика, и же було интересантно жиц у тим чаше. На насловним боку того числа МАК-у находзи ше твоя робота “Жени у кухнї”. Цо вона значи? КҐ: То єдна каждодньова ситуация. Кажда жена вари полудзенок, а заш, ма потребу и опущиц ше, попиц кафу, покуриц циґар. На моїх роботох дробнїци хтори творя живот. Нє муши кажда робота мац даяке значенє, може лєм єдноставно буц красна. МАК 3-4/2015 • 17

МЛАДИ ЗОЗ ЦАЛОГО ШВЕТА БЕШЕДОВАЛИ О КОРУПЦИЇ “Исфит” то найвекши студентски фестивал у швеце, а тирвал од 5. по 15. фебруар у норвежским городзе Трондхайм. Тот рок бул окремни и шветочни, прето же “Исфит” преславйовал 25 роки постояня. Под час Фестивалу отримани 18 роботнї, на тему “корупция”, а на нїм було вецей як 400 учашнїкох зоз цалого швета. За успишну кариєру, попри студийох и оценох, важне и цо чловек роби у шлєбодним чаше. Буц лєм добри школяр, або студент нє досц же би ше особа визначела зоз моря людзох. Моя борба зоз власну амбицию и громаду зоз котрей треба виплївац почала на початку штреднєй школи. Длуго сом активна у звонкашколских активносцох, була сом на черанки школярох у Америки, участвовала на рижних волонтерских проєктох, а остатнї ми бул Интернационални Студентски Фестивал у Трондхайму. Як цо наведзене, “Исфит” то найвекши студентски фестивал у швеце, а тогорочна тема

18 • МАК 3-4/2015

була “корупция”, дзе млади сотрудзовали през роботнї, пробовали зоз розличних аспектох и на розлични способи ришиц проблеми, алє и медзисобу дзелєли идеї и искуства. Корупциї єст вшадзи, манифестує ше на рижни способи, алє важне запаметац же вона проблем хтори мож ришиц. Я участвовала на “Студиï случаю”, и ми 32-ойо ришели три бизнис проблеми, дискутовали и предкладали як тоти проблеми ришиц так же би компания мала максимални профит, а же би нє очкодовала швет коло себе. Фантастичне було же ми тоти предкладаня презентовали и бранєли пред членами компаниї хтора нам проблеми и принєсла. То була роботна часц Фестивалу. Попри тим, слухали зме дебати, интервюи и бешеди познатих, успишних людзох, котри маю практичне знанє важне за тему корупциї. То були людзе зоз Шветовей банки, Зєднинєних нацийох, новинаре котри свойо кариєри пошвецели одкриваню корупциї, та и Далай Лама, котри корупцию презентовал зоз аспекту обичного чловека. Мнє

КСЕНИЯ ЕДЕЛИНСКИ СТУДЕНТСКИ ФЕСТИВАЛ “ИСФИТ”

ше барз пачело як вон облапел наш интеркултурални контекст и бешедовал о корупциї зоз угла индивидуи, на етични и филозофски, а нє спиритуални, лєбо релиґийни способ, як шицки обчековали. Вельке число активносцох ше отримовало у студентским центре, хтори сам по себе фасцинантни, бо го водза студенти, у нїм робя, приходза на концерти и други дружтвени збуваня. Кед би Нови Сад мал таки универзитетски варош як и Трондхайм, рижни проблеми у нашей заєднїци би були ришени. Чежко теорийно бешедовац о “Исфиту”, чловек треба же би там пошол, видзел и дожил. Сцела бим, за конєц, поволац шицких родичох же би мали довирия до своїх дзецох, та и шицки дзеци и младих же би ше нє бали, бо швет прекрасни, и нє таки страшни як цо ми думаме.

ТЕОДОРА ИВКОВ И ЕМИЛИЯ ЧИЗМАР БЛОҐ У МАК-У (STUDENTSKIKUVAR.BLOGSPOT.COM)

СТУДЕНТСКИ КУХАР Док нєсцерпено чекаце сучаснєйше од сучасного виданя “Сучасней рускей кухарки”, за шицку младеж и студентарию, ту блоґ Студентски кухар хтори понука рецепти тим хторим ампутирани талант за варенє, шицким суперлєнївим и вично гладним. Треба ше, баяко, ту и там и окрипиц – прето ту будзе и водитель през рижни напої, їх причини и пошлїдки. Смачного и наздраве!

ВАЙЦА – ВАРЕНИ При велїх синоним за фриштик у рижних вариянтох, або як при нас – у єдней, то варени вайца. Шицко друге sooo complicated! Варени вайца: • До шерпенки, джезви, або “кувала” усипац пол литри води най превре • Дакус посолїц воду (єдна ложичка, же би шкарупина нє пукла) • До врацей води уруциц вайца • Вариц 8 минути* • Виняц з горуцей води и прелївац зоз жимну док ше нє охладза • Очисциц вайца (о, Господи, озда нїкому нє треба тота точка)

Совит Кед же нє маце живци “штоповац” час и дробкац при шпоргету, можеце вайца вариц у води док нє превре, а потим викапчац ринґлу и охабиц вайца у закритей судзини, у хторей ше вони до конца доваря у идуцих 10 минутох. Озда. Словнїк поняцох: Мегке вайцо – мегки бильчок, “чуряци” жовчок, очисци ше верхню половку и є ше з ложичку. Пошироване вайцо – без шкарупини ше пуща до врацей води. Бильчок стварднє, жовчок остава мегки.

Вайцо на твардо – найдлужей ше вари. Тварди бильчок, тварди жовчок. *рецепт за варени вайца нє може прейсц, а же бизме ше нє дотхли тенденциї пременкох у димензийох часу и простору у нашим универзуму. Бо, кажда шуша вам пове же ше вайцо вари 5 минути. Медзитим, час ше скрацує, 5 минути вецей нє тото цо були скорей, универзум ше збива и шицки раз умреме. Смачного!

МАК 3-4/2015 • 19

ШПИВАНЄ СМИСЕЛ ЖИВОТА

НА АВДИЦИЇ ПОПУЛАРНОГО ЗМАГАНЯ ЗА ШПИВАЧОХ “X-FACTOR”, ХТОРА У НОВИМ САДЗЕ БУЛА 12. ФЕБРУАРА, УЧАСТВОВАЛ И СЕБАСТИЯН НАДЬ, ШКОЛЯР ОСНОВНЕЙ ШКОЛИ “ПЕТРО КУЗМЯК” ЗОЗ РУСКОГО КЕРЕСТУРА. ГОЧ НА АВДИЦИЇ НЄ ПРЕШОЛ, ТО ГО, ЯК ГВАРИ, НЄ ЗОПРЕ ЖЕ БИ И НАДАЛЄЙ ПРОБОВАЛ УЧАСТВОВАЦ НА ТИМ ЗМАГАНЮ. З ТЕЙ НАГОДИ, ВИПРИПОВЕДАЛ НАМ СВОЙО ИСКУСТВО З АВДИЦИЇ, АЛЄ И О ЛЮБОВИ ҐУ МУЗИКИ И СВОЇХ ДРУГИХ ГОБИЙОХ. ЯК ШИ ШЕ ДЛУГО ПРИРИХТОВАЛ ЗА АВДИЦИЮ И ЗОЗ ЯКУ ШПИВАНКУ ШИ ШЕ ПРЕДСТАВЕЛ?

СЕБАСТИЯН НАДЬ: ПОНЕЖЕ СОМ ШПИВАНКУ “TAKE ME TO CHURCH”, КОТРУ У ОРИҐИНАЛУ ВИВОДЗИ HOZIER, ЗНАЛ ОД СКОРЕЙ, ЧАС СОМ ПОШВЕЦЕЛ ТОМУ ЖЕ БИМ УСОВЕРШОВЕЛ ШПИВАНЄ ТЕЙ ПИСНЇ, А ТО ТИРВАЛО КОЛО МЕШАЦ. ЦО ШИ ОБЧЕКОВАЛ И ЧИ ШИ ШЕ РОЗЧАРОВАЛ ЖЕ ШИ НЄ ПРЕШОЛ? СН: НЄ ОБЧЕКОВАЛ СОМ ПРЕВЕЛЬО, ТА СОМ ШЕ ПРЕТО АНЇ НЄ РОЗЧАРОВАЛ. СЦЕЛ СОМ ЛЄМ НАЙ МИ ФАХОВЦИ ПОТОЛКУЮ У ЧИМ СОМ ДОБРИ, А У ЧИМ ГРИШИМ. ЦО ЦИ ГВАРЕЛ ФАХОВИ ЖИРИ НА АВДИЦИЇ? СН: ЖИРИ МИ ГВАРЕЛ ЖЕ МАМ КРАСНУ ФАРБУ ГЛАСА, АЛЄ ЖЕ СОМ ЗАШ ЛЄМ ИЩЕ МЛАДИ И ЖЕ ЄСТ ЧАСУ.

20 • МАК 3-4/2015

ЗОЗ МАК-ОВЕЙ НОВИНАРСКЕЙ РОБОТНЇ МИХАЕЛА ЕДЕЛИНСКИ И ЙОВАНА НОҐАВИЦА РОЗГВАРКА ЗОЗ СЕБАСТИЯНОМ НАДЬОМ ЗОЗ КЕРЕСТУРА

ЦО ЗА ЦЕ ЗНАЧИ ТОТО ИСКУСТВО И ЧИ ЦЕ ТОТО ЖЕ ШИ НЄ ПРЕШОЛ ЗОПРЕ ЖЕ БИШ ИЩЕ РАЗ ПРОБОВАЛ? СН: ТОТО ИСКУСТВО МИ ВЕЛЬО ЗНАЧИ, ПРЕТО ЖЕ ТЕРАЗ ВИДЗИМ ЯК ШИЦКО ФУНКЦИОНУЄ И ШЛЇДУЮЦИРАЗ БУДЗЕМ ПОРИХТАНШИ. ЦО ШЕ ДОТИКА ТОГО ЧИ ОДУСТАНЄМ, МОЙ ОДВИТ – НЄ! ХТО ЦИ БУЛ НАЙВЕКША ПОТРИМОВКА? СН: ПОТРИМОВКА МИ БУЛА ЦАЛА ФАМЕЛИЯ, АЛЄ, ЗАШ ЛЄМ, НАЙБАРЖЕЙ МАЦ. ОД КЕДИ ЦЕ МУЗИКА ИНТЕРЕСУЄ? СН: МУЗИКА МЕ ИНТЕРЕСОВАЛА ИЩЕ И ДОК СОМ БУЛ МЕНШИ. ЯК ДЗЕЦКУ, МАЦ МИ ПУЩАЛА ПИСНЇ КОТРИ ВОНА СЛУХАЛА, И ДУМАМ ЖЕ ТЕДИ НАСТАЛА МОЯ ЛЮБОВ ҐУ МУЗИКИ. ДЗЕ ШИ ШИЦКО ШПИВАЛ И ЧИ ШИ ДОСТАЛ ДАЯКИ НАГРАДИ? СН: ПОТЕРАЗ СОМ УЧАСТВОВАЛ НА “ЧЕРВЕНИМ ПУПЧУ”, “ДНЬОВКИ” И ТЕРАЗ, У “X-FACTOR”-У. ЦО ШЕ ДОТИКА НАГРАДОХ, ДОСТАЛ СОМ ВЕЛЬО ПОДЗЕКОВАНЯ И ДИПЛОМИ, АЛЄ ЗАШ ЛЄМ, МНЄ НАЙВЕКША НАГРАДА КЕД ШЕ СЛУХАЧОМ ПОПАЧИ МОЙО ШПИВАНЄ.

ВОЛЇШ САМ ШПИВАЦ И ВИБЕРАЦ ПИСНЇ, ЧИ ЦИ ПОТРЕБНА ДАЧИЯ ПОМОЦ? СН: ВОЛЇМ САМ ШПИВАЦ, ПРЕТО ЖЕ ТЕДИ ПИСНЮ МОЖЕМ ОДШПИВАЦ НА СВОЙ СПОСОБ, А КЕД ВИБЕРАМ ПИСНЇ, ЛЮБИМ ЧУЦ СОВИТ ОД РОДИЧОХ И ТОВАРИШОХ. НАЙВОЛЇМ ШПИВАЦ ПОП И ИНДИ РОК. ЯКИ МАШ ИЩЕ ГОБИЇ ПОПРИ ШПИВАНЯ? СН: ЛЮБИМ ИЩЕ ПИСАЦ ПОЕЗИЮ, РИСОВАЦ И ФОТОҐРАФОВАЦ ПРИРОДУ. ЦО ЦИ ДАВА ИНСПИРАЦИЮ ЗА ПИСАНЄ ПОЕЗИЇ И ЧИ Ю ДАҐДЗЕ ОБЯВЮЄШ? СН: ИНСПИРАЦИЮ МИ ДАВА ЛЮБОВ, МУЗИКА, ПРИРОДА И КАЖДОДНЬОВИ ЖИВОТ. ПОЧАЛ СОМ ПИСАЦ У ДРУГЕЙ КЛАСИ, А МОЯ ПОЕЗИЯ БУЛА ОБЯВЕНА У “ЛИТЕРАТУРНИМ СЛОВЕ”. ЦО БИШ ПОРУЧЕЛ СВОЇМ ПАРНЯКОМ ХТОРИ ТИЖ ТАЛАНТОВАНИ ЗА ШПИВАНЄ? СН: ХТО НАИСЦЕ ЛЮБИ ШПИВАЦ, НАЙ БУДЗЕ УПАРТИ И НАЙ ПРИЛАПЮЄ ШИЦКИ КОМЕНТАРИ, ТА И ТОТИ МЕНЄЙ ПОЗИТИВНИ.

ЗОЗ МАК-ОВЕЙ НОВИНАРСКЕЙ РОБОТНЇ MАРТИНА НАДЬ И ҐАБРИЄЛА ХОМА ИНТЕРВЮ ЗОЗ ФОДБАЛЕРОМ ДЕЯНОМ ЮГИКОМ ЗОЗ КЕРЕСТУРА

ЛЮБЕЛ БИ БАВИЦ ЗА РЕПРЕЗЕНТАЦИЮ Деян Югик, єден з наших

Кеди ши почал тренирац и прецо ши вибрал праве фодбал?

Понеже ши капитен, одвичательни ши, источашнє, и за цали тим. Чежко то?

Деян Югик: Тренирац сом почал ище у вчасним дзецинстве у ФК “Русин”, кед сом мал шейсц роки. Понеже и мой оцец и дїдо тиж так тренирали фодбал, та го озда и я прето барз полюбел.

ДЮ: Понеже сом єден з лєпших бавячох у тим Клубу, у каждей хвильки то мушим и оправдац, а то значи, дац шицко од себе.

школу закончел у Руским

На кого ше упатраш?

Керестуре як одлични

ДЮ: Одмалючка ми бул, и вше ми и будзе, идол Роналдиньо, прето же вон барз успишни бавяч. Кеди ґод можем, вше ше упатрам на ньго.

ДЮ: Найвекша потримовка ми моя фамелия. Вони тоти котри були зо мну нє лєм у радосних, алє и у чежких хвилькох. Намагаю ше буц зо мну на каждим змаганю. То ми барз значи прето же знам же мам вше дакого коло себе як потримовку.

младих фодбалерох, препознал свой талант за фодбал ище у вчасним дзецинстве. Основну

школяр, а пре любов ґу фодбалу свойо дальше школованє предлужел у Новим Садзе, дзе тренира за фодбалски клуб ОФК “Гайдук” Кула, а у хторим є и капитен.

Чи ши задовольни зоз условиями яки маце за трениранє? ДЮ: Можем повесц же маме барз добри условия и задовольни сом. Бавим на позициї “заднї везни”. Мам кажди дзень тренинґи, а дакеди аж и два раз дньово.

Хто ци найвекша потримовка?

Задовольни ши зоз тим цо ши потераз посцигнул и чи маш даяке жаданє? ДЮ: Розуми ше же сом задовольни, прето же сом єден з младих бавячох хтори посцигли вельки успих за кратки час. Любел бим кед би ме поволали бавиц за репрезентацию Сербиї.

МАК 3-4/2015 • 21

ПОЕЗИЯ

ИҐОР ГОРНЯК

Особи єднини и особи множини Я Мирна вода виновата з того погляду, хто ти да ми сереш? Сам ши себе зламал, загадки сна це зламали, боїш ше од сна пре уплїв стварносци на подсвидомосц. Подсвидомо ше боїш од стварносци пре уплїв сна, зламал ци сон одвити на твойо Я. Сереш ми, а хто ти? Тот погляд виновати же вода мирна. Ти Бесмертни ши, док верим до це. Док мнє нє будзе, шмерц облєче биле. Або найдзеш нове ребро, або умреш. Вон Шведок є же сом шлєбодного ходу и ума. Знам же го болї шиве то го поґуцкам зоз спрейом пред швитаньом и идзем далєй, ноц хтора ше швици у моїм поглядзе є. Моя колїбка, при води, под древом банани. Таки цихи, празни, нєогранїчени. Надалєй горизонт медзи нєпознатима, ту нє оградзую попатрунки суєти. Мир.

Спалїм папер полни з ню, та пах гевтей майскей ноци... Чекам витор най ме однєше, чекам диждж най ме умиє. Слова моцни, алє нєсиґурни, слова глїбоки, давим ше. Слова нїч док су нє вигварени, писмо лєм писня кед є без адреси. Воно Воно нє я я нє воно я око хторе патри до ока окового ока. Я безконєчносц кед воно ту воно очайне и празне безо мнє. Ми/Ви Ми абсорб заходней радияциї ви єй процент. Ми абсурд терашньосци ви пошлїдок будучносци. Ми “копилчата” романтики и страсци ви шмелосц кича и розврату. Ми дзеци вредни материї ви дзеци материялних вредносцох. Вони Вони тельо понад же би им умил ноги з слизами подшмиху.

Вона О нєй шорики пишем, при швички з пенкалом, полна пиксла “ґаравих” приповедкох и здогадованьох на ню.

ИЛУСТРАЦИЯ: АЛЕКСАНДРА МЕЦЕК 22 • МАК 3-4/2015

АСЯ ПАПУҐА

ТАНИТА ХОДАК

Конь на билим принцу Придзе конь на билим принцу раз, и принєше тото цо ви волаце любов. Придзе, и нє будзе нїч од того цо я задумовала. Алє у тей хвильки ше лєм коло нього будзе обрацац швет, и остаток вецей нє будзе важни. Придзе и нє одведзе ме нїґдзе. За початок. Алє такой як их увидза, мойо очи ше страца у його, и то ме вецей нє будзе цикавиц. Окрем любови, нє принєше ми скоро вецей нїч. Алє спознанє того дарунку, занєдзба поняце остатку, и то ми вецей нє будзе таке значне. Придзе, и будзем ше питац докля останє. Алє дарунок любови останє ту до конца шицких викох, и тото питанє цалком скриє. Заключенє таке же нє чекац принца, бо конь дакеди да швет за попатрунок, а принц анї нє спомалши свой ґалоп пре ньго.

Пренайдз ме у капки дижджу же бизме були шведкове же ляд наисце постанє вода. Приволай бурю и пренєш терху на витор коло цудзини. Одвяж пантлїку болю и прешвеч ме же зме на истей дражки охабели каменьча. Спреведнїме час и зашвицме у прешлосци. Останє записане, а ми щезнєме медзи словами.

МАК-ОВ КОНКУРС ЗА ФОТОҐРАФИЇ МАК розписує Конкурс за авторски фотоґрафиї на хтори ше можу явиц шицки заинтересовани млади. Тема Конкурса шлєбодна. Фотоґрафиї треба послац на мейл адресу mak.magazine@gmail.com, а 12 вибрани фотоґрафиї буду обявени на муровим календаре, хтори у юнию видзе як додаток у МАК-у.

Єдна особа може послац вецей авторски фотоґрафиї, хтори треба же би мали минималну резолуцию 6 Mpx, же би були цо лєпшого квалитету (нє посилац фотоґрафиї зняти зоз фейсбуку). Зоз фотоґрафиями треба послац и свойо особни податки (мено, презвиско и место пребуваня). Конкурс тирва од 13. априла по 5. май. МАК 3-4/2015 • 23

АҐЕНТИ 3 Бечски чаривнїк Ян Ворман путує назад през час же би защицел билу священїцу страценей жеми од Нерґалових синох и їх злей босорки.

Познате ци тото оштре, нє так, священїцо? Виробене є зоз ридкого материялу. Чаривнїкове и астролоґове ше оддавна припатрали на ноцне нєбо и зберали часци хтори падали на Жем. То Мардукова копия, єдине оружиє хторе може знїщиц таких як ти.

Цо?! Чом моя маґия нє дїйствує?!

Умри!

Пред вельо еонами, у єдним зоз своїх прешлих животох, бул сом познати як священїк Кзи’у, тот хтори дзвига прадавни амбис. Священїкова чарна крев ище вше чече през мойо вени. Защицени сом з врачанїнами кралїци Ки’ин. Твойо бидни трики ми нє можу начкодзиц. Опать вонка, босорко! Аґенти зоз далєких гвиздох це пришли одвесц!

Нє! Нє лапице ме живу! Нїґда! Нєпотребна драма. Добре ши? Гей. Хто ти, странче?

24 • МАК 3-4/2015

Нє важне. Моя робота окончена.

Чекай. Мушим знац. Увидзим це ище дакеди?

Пре тото ше ти нє старай. Душан Дурман